Sưu tầm và viết lời mới cho một số bài đồng dao nhằm phục vụ cho giáo dục mầm non

Môc lôc PhÇn I. më ®Çu Lý do chän ®Ò tµi Môc ®Ých cña s¸ng kiÕn kinh nghiÖm §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu C¬ së khoa häc cña ®Ò tµi PhÇn II. Néi dung Ch­¬ng I. S­u tÇm, viÕt lêi míi cho mét sè bµi ®ång dao vµ c¸ch ch¬i c¸c trß ch¬i t­¬ng øng víi c¸c bµi ®ång dao ®ã. Bµi 1: Dung d¨ng dung dÎ. Bµi 2: Chi chi chµnh chµnh. Bµi 3: §i cÇu ®i qu¸n. Bµi 4: BÞt m¾t b¾t dª. Bµi 5: Trång ®Ëu, trång cµ. Bµi 6: Nu na nu nèng. Bµi 7: C©u Õch. Bµi 8: TËp tÇm v«ng. Bµi 9: Th¶ ®Øa ba ba. Bµi 10: KÐo c­a lõa xÎ. Bµi 11: Rång r¾n lªn m©y. Ch­¬ng II. HiÖu qu¶ cña viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc trÎ th«ng qua c¸c bµi ®ång dao. PhÇn III. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ PhÇn më ®Çu. 1. Lý do chän ®Ò tµi: Trong thêi ®¹i mµ th«ng tin bïng næ vµ kü thuËt ®iÖn tö x©m nhËp ®Õn tõng m¸i tr­êng, tõng gia ®×nh, ®Õn tõng trÎ em, lµm sao chóng ta cã thÓ yªn t©m víi con em m×nh khi tõng ngµy, tõng giê nh÷ng mÆt tr¸i cña thêi ®¹i c«ng nghÖ ®ang ¶nh h­ëng kh«ng mÊy tÝch cùc ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña trÎ. Bëi vËy, ngµy nay c¸c nhµ gi¸o dôc, c¸c bËc cha mÑ lu«n b¨n kho¨n ®i t×m mét ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc trÎ em thùc sù cã hiÖu qu¶. Nh­ng cã lÏ hÇu nh­ chóng ta ®· l·ng quªn mét ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc ®Çy hiÖu qu¶ mµ chóng ta s½n cã: ®ã lµ kho tµng ®ång dao vµ trß ch¬i trÎ em. Riªng vÒ lÜnh vùc gi¸o dôc, kho tµng nµy cung cÊp néi dung vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc t­¬ng ®èi râ rµng vµ ®Çy ®ñ h¬n c¶. Nh÷ng trß ch¬i d©n gian ®· ®Õn víi trÎ th¬ mét c¸ch nhÑ nhµng theo kiÓu “võa häc, võa ch¬i”, qua nh÷ng bµi ®ång dao theo c¸ch nãi vÇn, ®ång dao ®· lµm tèt chøc n¨ng biÓu ®¹t ý, gi¸o dôc nhËn thøc, båi d­ìng t×nh c¶m cho trÎ. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò nµy, trong c«ng t¸c ch¨m sãc – gi¸o dôc trÎ mÇm non, bªn c¹nh viÖc øng dông c«ng nghÖ d¹y häc hiÖn ®¹i t«i lu«n t×m tßi, häc hái vµ s¸ng t¹o c¸c h×nh thøc, ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc trÎ dùa trªn nh÷ng t­ liÖu gi¸o dôc s½n cã trong kho tµng v¨n ho¸ d©n téc. V× vËy, ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn tèt nhiÖm vô trång ng­êi cña m×nh, n¨m häc 2008 - 2009 t«i ®· nghiªn cøu vµ ¸p dông s¸ng kiÕn: “S­u tÇm vµ viÕt lêi míi cho mét sè bµi ®ång dao phôc vô c«ng t¸c gi¸o dôc trÎ mÇm non”. 2. Môc ®Ých cña s¸ng kiÕn kinh nghiÖm: S­u tÇm, viÕt lêi míi cho mét sè bµi ®ång dao. Cho trÎ lµm quen víi c¸c bµi ®ång dao vµ ch¬i c¸c trß ch¬i t­¬ng øng víi c¸c bµi ®ång dao ®ã. Gióp trÎ ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn vÒ: ng«n ng÷, thÓ chÊt, nhËn thøc, thÈm mü vµ t×nh c¶m quan hÖ x· héi, h­íng trÎ ®Õn víi truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc. Gióp c¸c ®ång nghiÖp vµ c¸c bËc phô huynh cã thªm tµi liÖu vµ kinh nghiÖm ®Ó gi¸o dôc trÎ ®¹t hiÖu qu¶. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: 3.1. §èi t­îng nghiªn cøu: ViÖc s­u tÇm vµ viÕt lêi míi cho mét sè bµi ®ång dao phôc vô c«ng t¸c gi¸o dôc trÎ mÇm non. 3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu: Víi c¸c bµi ®ång dao s­u tÇm vµ s¸ng t¸c ®­îc, t«i ¸p dông trong c«ng t¸c gi¸o dôc trÎ t¹i tr­êng mÇm non Sao Mai nh­ sau: T«i tæ chøc cho trÎ lµm quen víi c¸c bµi ®ång dao ë mäi lóc mäi n¬i: trong giê lµm quen víi v¨n häc, giê ho¹t ®éng ngoµi trêi, giê ho¹t ®éng gãc, c¸c ho¹t ®éng chuyÓn tiÕp, giê sinh ho¹t chiÒu vµ tÝch hîp trong c¸c m«n häc kh¸c... T«i tæ chøc cho trÎ ch¬i c¸c trß ch¬i t­¬ng øng víi c¸c bµi ®ång dao. Tuú theo ®é tuæi cña trÎ, hay tuú theo tõng chñ ®iÓm, tuú theo néi dung gi¸o dôc mµ gi¸o viªn cã thÓ lùa chän nh÷ng bµi ®ång dao kh¸c nhau cho phï hîp. 4. C¬ së khoa häc cña ®Ò tµi: 4.1. C¬ së lý luËn: C¸c bµi ®ång dao ®­îc s­u tÇm, viÕt lêi míi cïng víi c¸c trß ch¬i ®i kÌm theo nã ®Òu ®­îc lùa chän dùa trªn cë së ®Æc ®iÓm nhËn thøc vµ ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña trÎ ë løa tuæi mÇm non. Trong ®ã: §ång dao lµ th¬ ca truyÒn miÖng trÎ em. §ång dao ®­îc chia lµm hai lo¹i g¾n víi c«ng viÖc cña trÎ em vµ g¾n víi trß ch¬i cña trÎ em. §ång dao ®­îc truyÒn tõ ®êi nµy tiÕp ®êi nä, vïng nµy qua vïng kia, cã khi thay ®æi, cã khi sai l¹c, cã khi thÊt truyÒn vµ bÞ l·ng quªn. ViÖc s¸ng t¸c ®ång dao ®­îc thùc hiÖn trong mét qu¸ tr×nh l©u dµi bao gåm: s¸ng t¹o - l­u truyÒn – sö dông - ®iÒu chØnh. ë ®©y chñ thÓ s¸ng t¹o, sö dông, l­u truyÒn vµ t¸i t¹o c¸c bµi ®ång dao nµy chñ yÕu lµ trÎ em. Vui ch¬i lµ nhu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña trÎ em. C¸c trß ch¬i d©n gian cña trÎ phÇn lín ®Òu g¾n víi c¸c bµi ®ång dao, cã t¸c dông bæ sung, lµm râ chøc n¨ng thÈm mü cña ®ång dao. Ng­îc l¹i ®ång dao cã vai trß rÊt lín trong trß ch¬i trÎ em, bëi thiÕu nã th× trß ch¬i sÏ tÎ nh¹t, v« vÞ. Lêi ®ång dao ®ãng gãp quan träng ®Õn thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸o dôc vµ chøc n¨ng vui ch¬i cña trÎ, víi nh÷ng nhiÖm vô rÊt ®a d¹ng: gi¸o dôc nhËn thøc, ®øc, trÝ, thÓ, mü; luyÖn ph¸t ©m, cung cÊp vèn tõ ng÷; båi d­ìng t×nh c¶m; gi÷ nhÞp cho thao t¸c ch¬i... V× vËy, viÖc s¸ng t¹o c¸c trß ch¬i míi cho trÎ cÇn quan t©m ®Õn ®ång dao. §©y chÝnh lµ c¬ së ®Ó t«i t×m ®Õn víi c¸c bµi ®ång dao, nghiªn cøu, viÕt lêi míi, s­u tÇm vµ s¸ng t¹o trß ch¬i míi ®Ó võa ®­a ®ång dao ®Õn víi trÎ, võa thùc hiÖn ®­îc môc tiªu gi¸o dôc. 4.2. C¬ së thùc tiÔn: C¸c bµi ®ång dao ®­îc s­u tÇm, ®Æt lêi míi cïng víi c¸c trß ch¬i ®i kÌm theo nã ®Òu ®­îc lùa chän dùa trªn cë së kh¶o s¸t viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cho trÎ lµm quen víi c¸c bµi ®ång dao vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i cho trÎ ë tr­êng mÇm non Sao Mai. Thùc tÕ cho thÊy: Gi¸o viªn tr­êng mÇm non Sao Mai ®· sö dông nhiÒu bµi ®ång dao trong khi tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp vµ vui ch¬i cho trÎ. Nh­ng do kh«ng cã nguån tµi liÖu phong phó nªn c¸c bµi gi¸o viªn ®· sö dông chñ yÕu ®­îc lÊy tõ mét sè tµi liÖu chuyªn m«n vµ tõ kinh nghiÖm cña gi¸o viªn. V× sè l­îng bµi Ýt nªn sö dông lÆp ®i lÆp l¹i g©y nhµm ch¸n cho trÎ. HiÖn nay, tr­êng mÇm non Sao Mai ®ang thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc mÇm non theo h­íng ®æi míi. V× vËy, ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc trÎ ®­îc thùc hiÖn theo c¸c chñ ®Ò, chñ ®iÓm. Cã nh÷ng bµi ®ång dao cã nhÞp ®iÖu, trß ch¬i hÊp dÉn trÎ th× néi dung l¹i kh«ng phï hîp víi chñ ®iÓm gi¸o dôc mµ gi¸o viªn ®ang thùc hiÖn. Nªn gi¸o viªn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc lùa chän vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cho trÎ lµm quen víi c¸c bµi ®ång dao. §Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trªn, ngoµi viÖc s­u tÇm thªm c¸c bµi ®ång dao cæ, qua s¸ng kiÕn nµy t«i muèn viÕt lêi míi, s­u tÇm vµ s¸ng t¹o trß ch¬i phï hîp cho mét sè bµi ®ång dao, víi mong muèn sÏ cung cÊp thªm cho c¸c ®ång nghiÖp mét tµi liÖu tham kh¶o vÒ vÊn ®Ò nµy. néi dung s¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ch­¬ng I. S­u tÇm, viÕt lêi míi cho mét sè bµi ®ång dao vµ c¸ch ch¬i c¸c trß ch¬i t­¬ng øng víi c¸c bµi ®ång dao ®ã. Bµi 1: Dung d¨ng dung dÎ Lêi 1: Dung d¨ng dung dÎ Dung d¨ng dung dÎ D¾t trÎ ®i ch¬i §Õn cæng nhµ trêi T×m n¬i giã m¸t Cïng h¸t vÐo von Mêi «ng tr¨ng trßn Xuèng ch¬i víi bÐ X× xµ x× xôp Ngåi thôp xuèng ®©y. (S­u tÇm) Lêi 2: Dung d¨ng dung dÎ Dung d¨ng dung dÎ D¾t trÎ ®i ch¬i §Õn hái «ng trêi Xin vµi c¸i b¸nh GÆp xe th× tr¸nh §éi mò trªn ®Çu §i chËm ®i mau Ta ®i cïng nhau L©u l©u l¹i ngåi. (Lêi míi) Lêi 3: Dung d¨ng dung dÎ Dung d¨ng dung dÎ D¾t trÎ ®i ch¬i §Õn chç m¸t trêi Chí nªn bá phÝ Thë lµn kh«ng khÝ Võa s¹ch võa trong Em thÊy m¸t lßng Th©n cµng m¹nh mÏ Dung d¨ng dung dÎ D¾t trÎ ®i ch¬i §Õn chç ®«ng ng­êi NÕu kh«ng nh×n kü Ng­êi ta v« ý Ch©n dÉm ph¶i ch©n §au ®ín v« cïng Cßn chi vui vÎ Dung d¨ng dung dÎ D¾t trÎ ®i ch¬i Nh÷ng buæi ®Ñp trêi T×m n¬i r©m m¸t Cïng nhau ca h¸t CÊt tiÕng c­êi vang Nh¶y móa nhÞp nhµng Cho lßng t­¬i trÎ. (Lêi míi) Môc ®Ých gi¸o dôc: Ph¸t triÓn ng«n ng÷, më réng vèn tõ vµ cñng cè vËn ®éng ®i cho trÎ. D¹y trÎ biÕt tù b¶o vÖ b¶n th©n khi ®i ra ®­êng. Gióp trÎ c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn. Tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: TrÎ nhµ trÎ (d­íi 3 tuæi), trÎ mÉu gݸo bÐ (3-4 tuæi), trÎ mÉu gݸo nhì (4-5 tuæi). C¸ch ch¬i: C¸c ch¸u cïng n¾m tay nhau, võa ®i võa ®ung ®­a theo nhÞp bµi ®ång dao. §Õn c©u “ngåi thôp xuèng ®©y” hay “l©u l©u l¹i ngåi” th× tÊt c¶ cïng ngåi xæm mét l¸t, råi l¹i ®øng dËy võa ®i võa ®äc tiÕp bµi ®ång dao (h×nh 1,2). H×nh 1,2: C« vµ ch¸u cïng ch¬i “dung d¨ng dung dΔ. Bµi 2: Chi chi chµnh chµnh Lêi 1: Chi chi chµnh chµnh Chi chi chµnh chµnh Nhí rót cho nhanh Tay xoÌ ngãn ®Æt MiÖng ®Æt m¾t nh×n §i trèn ®i t×m ó tim oµ Ëp! (Lêi míi) Lêi 2: Chi chi chµnh chµnh Chi chi chµnh chµnh Chim oanh häc nãi KhØ giµ móa rèi Chã sãi ®uæi bß Rïa nh¶y khái hå B¾t cß ¨n thÞt S¸o n»m gèc mÝt Khãc mÑ hu hu! (Lêi míi) ¬ Môc ®Ých gi¸o dôc: LuyÖn tËp cho trÎ cã tÝnh ph¶n x¹, cö ®éng nhanh nhÑn. Cung cÊp thªm kiÕn thøc vÒ thÕ giíi ®éng vËt cho trÎ. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: TrÎ nhµ trÎ (d­íi 3 tuæi), trÎ mÉu gݸo bÐ (3-4 tuæi). C¸ch ch¬i: Kho¶ng 3-4 trÎ mét nhãm. Mét trÎ lµm “c¸i” xoÌ bµn tay ra. C¸c trÎ kh¸c ®Æt ngãn tay trá vµo lßng bµn tay trÎ lµm “c¸i”. TrÎ lµm “c¸i” võa gâ ngãn tay võa ®äc theo nhÞp bµi ®ång dao (h×nh 3,4). §Õn c©u cuèi cïng, trÎ lµm “c¸i” n¾m tay vµo ®Ó b¾t c¸c ngãn tay cña c¸c b¹n. C¸c b¹n ph¶i rót nhanh ngãn t¶ya khái bµn tay cña trÎ lµm “c¸i”. Ai bÞ “c¸i” b¾t ngãn tay th× xoÌ bµn tay ra, ®äc theo nhÞp bµi ®ång dao trªn cho c¸c b¹n ch¬i tiÕp. H×nh 3,4: BÐ ch¬i “chi chi chµnh chµnh” Bµi 3: §i cÇu ®i qu¸n §i cÇu ®i qu¸n §i b¸n lîn con §i mua c¸i xoong §em vÒ ®un nÊu Mua qu¶ d­a hÊu VÒ biÕu «ng bµ Mua mét ®µn gµ VÒ cho ¨n thãc Mua l­îc ch¶i tãc Mua cÆp cµi ®Çu §i mau, vÒ mau KÎo trêi s¾p tèi! (S­u tÇm) Môc ®Ých gi¸o dôc: Cñng cè c¸c vËn ®éng ®i b»ng gãt ch©n, ®i b»ng mòi bµn ch©n cho trÎ. RÌn luyÖn kh¶ n¨ng ph¶n øng nhanh theo hiÖu lÖnh cho trÎ. Cung cÊp thªm kiÕn thøc trong chñ ®iÓm gia ®×nh cho trÎ. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: trÎ mÉu gݸo bÐ (3-4 tuæi), trÎ mÉu gݸo nhì (4-5 tuæi), trÎ mÉu gݸo lín (5-6 tuæi). H×nh 5: bÐ ch¬i “®i cÇu ®i qu¸n” C¸ch ch¬i: TrÎ xÕp thµnh hµng däc, b¹n sau ®Ó tay lªn vai b¹n tr­íc (hoÆc ®i tù do theo hµng) lµm tµu ho¶ (cø thÕ nèi tiÕp nhau). B¹n dÉn ®Çu (hoÆc c« gi¸o) võa ®i võa h« lÖnh: “Tµu lªn dèc”: khi nghe hiÖu lÖnh“tµu lªn dèc”, tÊt c¶ ®i bµn ch©n nhãn lªn, ®i b»ng mòi bµn ch©n. “Tµu xuèng dèc”: khi nghe hiÖu lÖnh“tµu lªn dèc”, tÊt c¶ ®i b»ng gãt ch©n. Võa ®i trÎ, nh÷ng trÎ lµm toa tµu phÝa sau võa h¸t bµi ®ång dao (H×nh 5). Víi c¸ch ch¬i t­îng tù, chóng ta cã thÓ thay ®æi lêi bµi h¸t nh­ sau: Nµo mêi anh lªn tµu löa chóng m×nh ®i! §i ®i kh¾p n¬i, mµ kh«ng thÝch sao? Nµo mêi anh lªn tµu löa chóng m×nh ®i! §i ®i kh¾p n¬i, mµ kh«ng tèn tiÒn Anh cã ®i kh«ng? T«i ®i! Nµo mêi anh lªn tµu löa chóng m×nh ®i! (S­u tÇm) *********** Bµi 4: BÞt m¾t b¾t dª Mét bÇy trÎ nhá BÞt m¾t b¾t dª Dª vÊp bê hÌ Ng· kÒnh bèn vã Mäi ng­êi ch­êi ré Cè ®uæi vßng quanh Dª ch¹y thËt nhanh Tóm ngay mét chó (Lêi míi) Môc ®Ých gi¸o dôc: Cñng cè vËn ®i, vËn ®éng bß, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ®Þnh h­íng trong kh«ng gian cho trÎ. Ph¸t triÓn c¸c gi¸c quan vµ kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n cho trÎ. Cung cÊp thªm kiÕn thøc vÒ thÕ giíi ®éng vËt cho trÎ. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: trÎ mÉu gݸo nhì (4-5 tuæi), trÎ mÉu gݸo lín (5-6 tuæi).. C¸ch ch¬i: C¸ch 1: C« kÎ mét vßng trßn trªn s©n (hoÆc trong nhµ). Mêi hai trÎ lªn ch¬i “o¼n tï t×”, ng­êi thua cuéc sÏ ph¶i bÞt m¾t ®i t×m dª, ng­êi th¾ng lµm dª. C¸c b¹n ®øng ngoµi cæ vò. Ng­êi bÞ bÞt m¾t sÏ ®i (hoÆc bß) theo tiÕng h¸t ®ång dao cña ng­êi lµm dª ®Ó b¾t b¹n. C¶ hai kh«ng ®­îc ch¹y (hoÆc bß) ra khái vßng trßn. NÕu b¾t ®­îc “dª” lµ th¾ng cuéc, kh«ng b¾t ®­îc lµ thua cuéc. C¸ch 1: Mêi mét trÎ lªn bÞt m¾t ®i t×m dª, c¸c b¹n ®øng thµnh vßng trßn lµm ®µn dª. Ng­êi bÞ bÞt m¾t sÏ ®i theo tiÕng h¸t ®ång dao cña c¸c b¹n ®Ó t×m b¾t mét b¹n. B¾t ®­îc råi trÎ bÞ bÞt m¾t sÏ ph¶i sê vµ ®o¸n xem ®· b¾t ®­îc b¹n nµo. NÕu b¾t ®­îc “dª” vµ ®o¸n ®óng lµ th¾ng cuéc, kh«ng b¾t ®­îc hoÆc ®o¸n sai lµ thua cuéc (H×nh 5, 6,7). H×nh 5, 6,7: trß ch¬i “BÞt m¾t b¾t dª” Bµi 5: trång ®Ëu, trång cµ Trång ®Ëu trång cµ Hoe hoe hoa khÕ KhÕ ngät khÕ chua Cét ®×nh cét chïa Hai tay «m cét C©y cam c©y quýt C©y mÝt c©y hång Cµnh ®a cµnh nh·n Cã ch©n th× rôt… (Lêi míi) Môc ®Ých gi¸o dôc: Cho trÎ lµm quen víi ©m ®iÖu du d­¬ng cña ®ång dao, nh»m gióp cho trÎ sau nµy biÕt yªu mÕm ng«n ng÷ cña d©n téc ViÖt Nam. Cung cÊp thªm kiÕn thøc vÒ thÕ giíi thùc vËt cho trÎ. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: TrÎ nhµ trÎ (d­íi 3 tuæi), trÎ mÉu gݸo bÐ (3-4 tuæi). C¸ch ch¬i: Cho trÎ ngåi hµng ngang, duçi ch©n ra, ng­êi ®iÒu khiÓn trß ch¬i ®äc bµi ®ång dao. Mçi tõ ®Ëp nhÑ vµo mét ch©n, ®Ëp tõ ®Çu theo thø tù ®Õn cuèi cïng, råi l¹i quay ng­îc l¹i cho ®Õn ch÷ “rôt”, ch©n nµo chóng tõ rôt th× co l¹i. Cø thÕ cho ®Õn khi c¸c ch©n co l¹i hÕt, l¹i b¾t ®Çu tõ ®Çu ( H×nh 8,9) . H×nh 8,9: M×nh cïng ch¬i “ Trång ®Ëu, trång cµ” nhÐ! Bµi 6: Nu na nu nèng Lêi 1: Nu na nu nèng Nu na nu nèng C¸i cãng n»m trong C¸i ong n»m ngoµi Cñ khoai chÊm mËt PhËt ngåi phËt khãc Con cãc nh¶y ra Con gµ ó ô Nhµ mô thæi x«i Nhµ t«i nÊu chÌ Te he ch©n rôt. (S­u tÇm) Lêi 2: Nu na nu nèng Nu na nu nèng Mét hå n­íc trong Sao kh«ng röa ch©n Cho tr¾ng cho xinh §i thi ch©n ®Ñp Ch©n ai s¹ch sÏ Gãt ®á hång hµo Kh«ng bÈn tÝ nµo §­îc vµo ®¸nh trèng. (Lêi míi) ¬ Lêi 3: Nu na nu nèng Th»ng c«ng c¸i c¹c §¸ xØa ®¸ xoi §¸ ®Çu con voi §¸ lªn ®¸ xuèng §¸ ruéng bå c©u §¸ r©u con mÌo §¸ ra ®­êng c¸i GÆp g¸i ®i ®­êng Cã ph­êng chèng qu©n Cã ch©n th× rót! (S­u tÇm) Môc ®Ých gi¸o dôc: Cho trÎ lµm quen víi ©m ®iÖu du d­¬ng cña ®ång dao, nh»m gióp cho trÎ sau nµy biÕt yªu mÕn ng«n ng÷ cña d©n téc ViÖt Nam. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: TrÎ nhµ trÎ (d­íi 3 tuæi), trÎ mÉu gݸo bÐ (3-4 tuæi). C¸ch ch¬i: Cho trÎ ch¬i t­¬ng tù nh­ ch¬i trß ch¬i “trång ®Ëu, trång cµ”. Bµi 7: C©u Õch Õch ë d­íi ao Võa ngít m­a rµo Nh¶y ra b× bäp Õch kªu ép ép! Õch kªu o¹p o¹p! ThÊy b¹c ®i c©u Rñ nhau chèn mau Õch kªu ép ép! Õch kªu o¹p o¹p! (Lêi míi) Môc ®Ých gi¸o dôc: Cñng cè vËn ®éng bËt nh¶y cho trÎ. Cung cÊp thªm kiÕn thøc vÒ thÕ giíi ®éng vËt cho trÎ. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: TrÎ nhµ trÎ (d­íi 3 tuæi), trÎ mÉu gݸo bÐ (3-4 tuæi), trÎ mÉu gݸo nhì (4-5 tuæi), trÎ mÉu gi¸o lín (5-6 tuæi). H×nh 10,11: Tí víi cËu cïng “c©u Õch” nhÐ! C¸ch ch¬i: VÏ mét vßng trßn lín ë gi÷a s©n (H×nh 10,11). Mét trÎ lµm ng­êi ®i c©u, ng­êi ®i c©u cÇm mét sîi d©y dµi chõng 1m, ®Çu sîi d©y buéc mét miÕng giÊy gÊp nhá l¹i cho h¬i nÆng ®Ó cã thÓ hÊt chóng Õch ë xa. TÊt c¶ c¸c b¹n cßn l¹i ®øng trong vßng trßn lµm Õch. Khi ng­êi ®iÒu khiÓn ph¸t lÖnh vµ b¾t nhÞp th× c¸c chó Õch b¾t ®Çu h¸t bµi ®ång dao. Khi h¸t lµm ®éng t¸c nh­ Õch ®ang nh¶y, tay chèng n¹nh, ch©n chôm l¹i, h¬i nhón xuèng nh¶y lung tung nh­ con Õch. NÕu thÊy ng­êi ®i c©u cßn ë xa th× c¸c chó Õch nh¶y lªn bê (ra khái vßng trßn) ®Ó rong ch¬i. Ng­êi ®i c©u ®uæi theo, nÕu qu¨ng gi©y chóng vµo chó Õch nµo th× chó Õch ®ã ph¶i thay lµm ng­êi ®i c©u. NÕu l©u ng­êi ®i c©u kh«ng b¾t ®­îc chó Õch nµo th× ng­êi ®i c©u ph¶i nh¶y Õch mét vßng quanh ao. *********** Bµi 8: TËp tÇm v«ng Lêi 1: TËp tÇm v«ng TËp tÇm v«ng Tay ®µng ®«ng Tay ®µng t©y Tay nµo m©y? Tay nµo giã? TËp tÇm vã Tay nµo cã? Tay nµo kh«ng? Tay nµo phång? Tay nµo ®Ñp? (Lêi míi) Lêi 2: TËp tÇm v«ng TËp tÇm v«ng ChÞ cã chång, Em ë v¸. ChÞ ¨n c¸, Em mót x­¬ng. ChÞ ¨n kÑo, Em ¨n cèm. ChÞ ë lß gèm, Em ë BÕn Thµnh. ChÞ trång hµnh, Em trång hÑ. ChÞ nu«i mÑ, Em nu«i cha. (S­u tÇm) H×nh 11,12: BÐ ch¬i “ tËp tÇm v«ng” Môc ®Ých gi¸o dôc: Ph¸t triÓn c¬ tay vµ rÌn luyÖn sù nhanh nhÑn cña ®«i bµn tay trÎ. Gi¸o dôc t×nh c¶m gia ®×nh cho trÎ. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: TrÎ nhµ trÎ (d­íi 3 tuæi), trÎ mÉu gi¸o bÐ (3-4 tuæi), trÎ mÉu gi¸o nhì (4-5 tuæi), trÎ mÉu gi¸o lín (5-6 tuæi). C¸ch ch¬i: §èi víi nh÷ng trÎ bÐ, trÎ võa h¸t võa ®­a tay theo nhÞp bµi ®ång dao. C« gi¸o cã thÓ cïng trÎ s¸ng t¹o nhiÒu h×nh thøc vËn ®éng kh¸c nh­: lµm nhiÒu kiÓu vËn ®éng tay kh¸c nhau, vËn ®éng ch©n, l¾c ®Çu...(H×nh 11,12) §èi víi nh÷ng trÎ lín, c« cho hai trÎ ngåi ®èi mÆt nhau, võa h¸t bµi ®ång dao võa theo nhÞp ®Ëp lßng bµn tay vµo nhau: hoÆc ®¹p th¼ng, hoÆc ®Ëp chÐo, hoÆc mét cao mét h¹ thÊp, hoÆc kÕt hîp nhiÒu c¸ch kh¸c nhau... *********** Bµi 9: th¶ ®Øa ba ba Lêi 1: Th¶ ®Øa ba ba Th¶ ®Øa ba ba Con ®Øa ®eo bµ Con gµ côc t¸c Má nh¸t cÇm chÇu Con mÌo cÇm l¸i Con nh¸i ch¹y buåm Con t«m t¸t n­íc Vôc n­íc rìn tr¨ng. (S­u tÇm) Lêi 2: Th¶ ®Øa ba ba Th¶ ®Øa ba ba Lµm ngçng, lµm gµ Lµm voi, lµm gÊu Lµm anh c¸ sÊu Lµm chÞ Ônh ­¬ng Lµm b¸c linh d­¬ng Cïng ch¹y bèn ph­¬ng. (Lêi míi) Môc ®Ých gi¸o dôc: Cñng cè vËn ®éng ch¹y, cñng cè kü n¨ng ghÐp t­¬ng øng 1-1 cho trÎ. Cung cÊp thªm kiÕn thøc vÒ thÕ giíi ®éng vËt cho trÎ. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: TrÎ mÉu gi¸o nhì (4-5 tuæi), trÎ mÉu gi¸o lín (5-6 tuæi). H×nh 11,12,13: BÐ ch¬i “ th¶ ®Øa ba ba” C¸ch ch¬i: VÏ hai ®­êng th¼ng song song dµi 2m, réng 3m gi¶ lµm con s«ng. Sè trÎ ch¬i cã thÓ 10 – 12 trÎ ®øng thµnh vßng trßn, chän mét trÎ thuéc lêi ca ®øng ë gi÷a vßng trßn, võa ®i võa ®äc lêi ca, cø mçi tiÕng l¹i ®Ëp nhÑ tay vµo vai mét b¹n. TiÕng cuèi cïng r¬i vµo ai ng­êi Êy sÏ lµm “®Øa”, NÕu cÇn 2- 3 trÎ lµm “®Øa” c¸ch chän nh­ trªn (H×nh 11,12,13). Khi ch¬i c¸c con “®Øa” ®øng ë gi÷a s«ng. C¸c trÎ kh¸c ®øng ë ngoµi v¹ch kÎ (bê s«ng), t×m c¸ch léi qua s«ng, sao cho c¸c con “®Øa” kh«ng b¾t ®­îc m×nh. Khi qua s«ng ®äc: Sang s«ng - VÒ s«ng - Tr«ng c©y - ¡n qu¶ - Nh¶ hét. Khi ®äc ®Õn c©u cuèi cïng trÎ lµm “®Øa” b¾t ®Çu ®uæi b¾t nh÷ng ng­êi qua s«ng, nh­ng chØ ®­îc b¾t nh÷ng ng­êi qua s«ng ch­a tíi bê. Nh÷ng ng­êi qua s«ng ph¶i t×m c¸ch ch¹y thËt nhanh lªn bê sao cho “®Øa” kh«ng b¾t ®­îc. Ai bÞ “®Øa” b¾t ph¶i ®øng ra ngoµi cuéc mét lÇn ch¬i. Bµi 10: kÐo c­a lõa xÎ Lêi 1: KÐo c­a lõa xÎ KÐo c­a lõa xÎ BÐ ngoan bÐ khoÎ Nhí ch¨m häc hµnh Häc nhanh häc giái SÏ giµnh ®iÓm n­êi. (Lêi míi) Lêi 2: Cót ca cót kÝt Cót ca cót kÝt Lµm Ýt ¨n nhiÒu N»m ®©u ngñ ®Êy Nã lÊy mÊt c­a LÊy g× mµ kÐo!!! (S­u tÇm) Lêi 3: KÐo c­a lõa kÝt KÐo c­a lõa kÝt Lµm Ýt ¨n nhiÒu Lµm ®©u bá ®Êy Trém lÊy mÊt c­a LÊy g× mµ kÐo. (S­u tÇm) Môc ®Ých gi¸o dôc: Cho trÎ lµm quen víi ©m ®iÖu du d­¬ng cña ®ång dao. Gi¸o dôc trÎ ®øc tÝnh ch¨m chØ. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: trÎ mÉu gݸo bÐ (3-4 tuæi), trÎ mÉu gݸo nhì (4-5 tuæi). H×nh 14,15: BÐ ch¬i “ kÐo c­a lõa xΔ C¸ch ch¬i: Hai trÎ ngåi ®èi diÖn nhau, c¶ hai duçi ch©n ra vµ ®¹p hai bµn ch©n vµo nhau, hai tay n¾m lÊy nhau, cïng chau võa ®Èy qua ®Èy l¹i võa ®äc bµi ®ång dao. Bµi 11: rång r¾n lªn m©y Rång r¾n ®i ch¬i Võa h¸t võa c­êi §Õn th¨m thÇy thuèc §Õm ch©n mµ b­íc Thong th¶ mµ ®i Tay chèng ch©n quú Hái cho thËt lín ThÇy thuèc cã nhµ kh«ng? (Lêi míi) Môc ®Ých gi¸o dôc: Cñng cè vËn ®éng ch¹yvµ rÌn luyÖn kh¶ n¨ng ®Þnh h­íng trong kh«ng gian cho trÎ. LuyÖn tËp ®Õm trong ph¹m vi 10 cho trÎ. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ tho¶ m·n nhu cÇu vui ch¬i cña trÎ. §èi t­îng ch¬i: TrÎ mÉu gݸo nhì (4-5 tuæi), trÎ mÉu gݸo lín (5-6 tuæi). H×nh 11, 12, 13: Nµo m×nh cïng “ rång r¾n lªn m©y” . C¸ch ch¬i: Mét trÎ lµm thÇy thuèc, ®øng hoÆc ngåi mét chç. C¸c trÎ kh¸c tóm ®u«i ¸o nhau thµnh rång r¾n. Rång r¾n ®i l­în vßng vÌo võa ®i võa h¸t bµi ®ång dao. §Õn c©u cuèi cïng th× dõng l¹i tr­íc mÆt “thÇy thuèc”. Ng­êi ®ãng vai “thÇy thuèc” tr¶ lêi: “ThÇy thuèc ®i ch¬i!” (hay di chî, ®i v¾ng…). §oµn ng­êi l¹i ®i vµ h¸t tiÕp cho ®Õn khi thÇy thuèc tr¶ lêi: “cã”. “Rång r¾n” vµ“thÇy thuèc” ®èi tho¹i víi nhau: ThÇy thuèc: MÑ con rång r¾n ®i ®©u? Rång r¾n: Rång r¾n ®i lÊy thuèc ®Ó ch÷a bÖnh cho con. ThÇy thuèc: Con lªn mÊy? Rång r¾n: Con lªn mét. ThÇy thuèc: Thuèc ch¼ng ngon. Rång r¾n: Con lªn hai. ThÇy thuèc: Thuèc ch¼ng ngon. Cø thÕ cho ®Õn khi “Rång r¾n” tr¶ lêi: Rång r¾n: con lªn m­êi ThÇy thuèc: Thuèc ngon vËy. TiÕp theo th× thÇy thuèc ®ßi hái ThÇy thuèc: Xin khóc ®Çu Rång r¾n: Cïng x­¬ng cïng xÈu ThÇy thuèc: Xin khóc gi÷a Rång r¾n: Cïng m¸u cïng me. ThÇy thuèc: Xin khóc ®u«i Rång r¾n: Tha hå thÇy ®uæi. “ThÇy thuèc” ®uæi b¾t “rång r¾n”. TrÎ ®øng ®Çu dang tay c¶n “thÇy thuèc”. “ThÇy thuèc” t×m näi c¸ch ®Ó b¾t ®­îc “khóc ®u«i” (trÎ cuèi cïng). NÕu “thÇy thuèc” b¾t ®­îc “khóc ®u«i” hay “rång r¾n” bÞ ®øt khóc hay bÞ ng· th× còng thua. Ch­¬ng II. HiÖu qu¶ cu¶ viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc trÎ th«ng qua c¸c bµi ®ång dao. T«i tiÕn hµnh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cho trÎ lµm quen víi c¸c bµi ®ång dao vµ ch¬i c¸c trß ch¬i d©n gian trong 6 th¸ng t¹i líp C1 (mÉu gi¸o lín) vµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc nh­ sau: B¶ng kÕt qu¶ kh¶o s¸t høng thó cña trÎ ChØ tiªu Thùc tr¹ng Thö nghiÖm N % N % Sè l­îng trÎ N = 40 1. TrÎ chó ý vµo néi dung c« h­íng dÉn. 23 58 40 100 2. TrÎ høng thó vµ tÝch cùc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng. 25 63 38 95 3. TrÎ n¾m ®­îc néi dung vµ thuéc c¸c bµi ®ång dao. 30 75 40 100 4. TrÎ n¾m ®­îc kü n¨ng ch¬i c¸c trß ch¬i d©n gian. 28 70 37 93 * NhËn xÐt: KÕt qu¶ trªn cho thÊy, c¸c bµi ®ång dao ®· g©y ®­îc høng thó, thu hót trÎ vµo c¸c ho¹t ®éng, trÎ h¸o høc ®­îc tham gia vµo c¸c trß ch¬i d©n gian mµ c« gi¸o tæ chøc. TrÎ yªu thÝch c¸c bµi ®ång dao biÓu hiÖn lµ trÎ tù ®äc ®ång dao cho nhau nghe. TrÎ tù tæ chøc ch¬i c¸c trß ch¬i d©n gian vµ ®äc c¸c bµi ®ång dao trong c¸c giê ch¬i tù do mµ kh«ng cÇn gi¸o viªn gîi ý, hay trùc tiÕp h­íng dÉn. Nh­ vËy, kÕt qu¶ thùc nghiÖm cña t«i thµnh c«ng vµ t¹o thªm c¶m høng cho t«i tiÕp tôc s­u tÇm vµ viÕt thªm lêi míi cho c¸c bµi ®ång dao còng nh­ s­u tÇm vµ s¸ng t¹o thªm c¸c trß ch¬i d©n gian lµm t­ liÖu phôc vô c«ng t¸c ch¨m sãc – gi¸o dôc trÎ ngµy mét tèt h¬n. BiÓu ®å so s¸nh kÕt qu¶ thùc nghiÖm víi thùc tr¹ng KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ I. KÕt luËn: ViÖc s­u tÇm, viÕt lêi míi cho c¸c bµi ®ång dao lµ rÊt cÇn thiÕt bëi c¸c lý do sau: C¸c bµi ®ång dao ®­îc s­u tÇm vµ viÕt lêi míi mang néi dung phï hîp víi c¸c chñ ®Ò, chñ ®iÓm gi¸o dôc mµ vÉn gÇn gòi víi trÎ, vÉn gi÷ ®­îc nhÞp ®iÖu truyÒn thèng cña ®ång dao cæ. C¸c bµi ®ång dao ®­îc s­u tÇm, viÕt lêi míi ®Òu cã kÌm theo c¸c trß ch¬i d©n gian rÊt hÊp dÉn vµ thu hót trÎ, v× vËy trÎ høng thó vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng tÝch cùc h¬n. Khi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng lµm quen víi c¸c bµi ®ång dao trÎ kh«ng nh÷ng ®­îc ph¸t triÓn ng«n ng÷, mµ cßn ®­îc cñng cè c¸c vËn ®éng, rÌn luyÖn c¸c tè chÊt thÓ lùc còng nh­ më réng thªm vèn kiÕn thøc vÒ m«i tr­êng xung quanh. §Æc biÖt cho trÎ lµm quen víi c¸c bµi ®ång dao vµ c¸c trß ch¬i d©n gian cßn cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc gi¸o dôc ng«n ng÷ tiÕng ViÖt vµ gi¸o dôc nh÷ng truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc cho trÎ. II. KiÕn nghÞ: Qua viÖc nghiªn cøu s­u tÇm vµ viÕt lêi míi cho mét sè bµi ®ång dao phôc vô c«ng t¸c gi¸o dôc trÎ, t«i cã mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt sau: - Cho phÐp ®­îc phæ biÕn c¸c bµi ®ång dao ®­îc s­u tÇm vµ viÕt lêi míi cïng nh÷ng trß ch¬i d©n gian ®i kÌm c¸c bµi ®ång dao trong ph¹m vi tr­êng trong nh÷ng n¨m häc sau. - CÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸o viªn trong tr­êng ®­îc ®i kiÕn tËp, th¨m quan, dù c¸c líp tËp huÊn ®Ó gi¸o viªn cã c¬ héi häc hái thªm kinh nghiÖm tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp vµ vui ch¬i cho trÎ. - T¨ng c­êng ®Çu t­ kinh phÝ, thêi gian, ®ång thêi h­íng dÉn, ®éng viªn, khuyÕn khÝch gi¸o viªn tÝch cùc nghiªn cøu, s¸ng t¹o thªm nhiÒu häc liÖu míi, nhiÒu ho¹t ®éng míi, hÊp dÉn trÎ vµ cã hiÖu qu¶ ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c gi¸o dôc trÎ. ************** Trªn ®©y lµ mét sè bµi ®ång dao mµ t«i s­u tÇm, viÕt lêi míi cïng c¸c trß ch¬i d©n gian mµ t«i ®· nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt. T«i m¹nh d¹n nªu ra ®Ó ®ång nghiÖp vµ c¸c bËc phô huynh tham kh¶o. Tuy vËy, do ®iÒu kiÖn cã h¹n nªn ®Ò tµi cßn nhiÒu thiÕu sãt, t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña quý thÇy c« vµ c¸c bËc phô huynh. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi, ngµy 1th¸ng 6 n¨m 2009. T¸c gi¶ NguyÔn ThÞ Thu Trang.