Tại sao Hồ Chí Minh chủ trương thực hiện cơ cấu hàng hóa nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ tiến lên Chủ Nghĩa Xã Hội ở Việt Nam

Bài làm Quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội là vấn đề lớn trong chủ nghĩa Mác-LêNin cũng như trong thực tiên khi các nước thực hiện cach mạng xã hội chủ nghĩa,theo các nhà kinh điển Mác-Angghen thì thời kì quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa cộng sản là một yếu tố khách quan,đó là thời kì quá độ trực tiếp từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội Nhưng khi cách mạng tháng mười Nga thành công,ở một nước tư bản trung bình trong nước Nga đa số là tiểu nông thì quan niệm thời kì quá độ phải đòi hỏi phải vận dụng va phát triển sáng tạo.Theo LêNin nước Nga sau cách mạng tháng mười có thể thực hiện quá độ gián tiếp lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản . Quán triệt quan điểm của Mác-LêNin về thời kì quá độ và thực tiễn các nước xây dựng chủ nghĩa xã hội khi Việt Nam đi lên chủ nghĩa xã hội Hồ Chí Minh lưu ý đảng ta mấy vấn đề. Cần có nhận thức rõ tính quy luật và đặc điểm cụ thể của mỗi nước quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội.Hồ Chí Minh đã chỉ hai phương thức quá độ chủ yếu là:quá độ trực tiếp từ chủ nghĩa tư bản phát triển lên chủ nghĩa xã hội;quá độ gián tiếp từ nghèo nàn lạc hậu tiến lên chủ nghĩa xã hội qua chế độ dân chủ của nhân dân Đi vào thời kì quá độ ở Việt Nam,Hồ Chí Minh đã chỉ ra đặc điểm mâu thuẫn của nó.Theo người khi miền Bắc đi từ chủ nghĩa xã hội thì đặc điểm lớn nhất là “từ một nước nông nghiệp lạc hậu tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội không phải kinh qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa”.Đặc điểm này chi phối đặc điểm khác,thể hiện trong tất cả các kĩnh vực của đời sống xã hội và lam cơ sở nảy sinh nhiều mâu thuẫn.Trong đó,Hồ Chí Minh đặc biệt lưu ý đến mâu thuẫn cơ bản của thời kì quá độ,đó là mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển cao của đất nước theo vu hướng tiến bộ và thực trạng kinh tế-xã hội quá thấp kém của nước ta. Hồ Chí Minh còn chỉ ra nhiệm vụ của lịch sử thời kỳ quá độ là phải xây dựng nền tảng vật chất và kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội,đưa Miền Bắc tiến dần lên chủ nghĩa xã hội,có công nghiệp và nông nghiệp hiện đại,có văn hóa khoa học tiên tiến.Trong quá trình cách mạng xã hội chủ nghĩa chúng ta phải cải tạo nền kinh tế cũ và xây dưng nền kinh tế mới,mà xây dựng là nhiệm vụ chủ chốt và lâu dài. Xây dựng chủ nghĩa xã hội có những nguyên lý chung,nhưng nó cũng dược diễn ra ở những bước cụ thể với những đặc điểm khác nhau.Bởi vậy để định ra bước đi lên,biện pháp đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam,Hồ Chí Minh căn dặn phải nắm vững nguyên lý chủ nghĩa Mác-LêNin về xây dựng chủ nghĩa xã hội phải học hỏi kinh nghiệm của các nước anh em,nhưng không được máy móc giác điều mà phải biết xuất phát từ những đắc điểm riêng của ta để định ra bước đi và biện pháp phù hợp với truyền thống lịch sử,văn hóa,địa lý,tài nguyên,đất đai và con người Việt Nam Bước đi từ thời kỳ quá độ là vấn đề mới mẻ,tuy vậy Hồ Chí Minh cũng đã xác định ya xây dựng xã hội chủ nghĩa từ hai bàn tay trắng đi lên thì khó khăn còn nhiều và lâu dài, “phải làm dần dần”, “không thể một sớm một chiều” ai nói dễ thì chủ quan thất bại,bởi vậy Hồ Chí Minh chỉ đạo bước đi của thời kỳ quá độ ở Việt Nam là phải qua nhiều bước, “bước ngắn,bước dài,tùy theo từng hoàn cảnh”, “chớ ham làm mau,làm rầm rộ…Đi bước nào vững chắc bước ấy,cứ tiến dần dần”. Bước đi và cách làm phải thể hiện được sự kết hợp giữa hai nhiệm vụ,chiến lược của cách mạng Việt Nam xây dựng chủ nghĩa xã hội Miền Bắc,chiếu cố Miên Nam.Khi Miền Bắc có chiến tranh thì vừa sản xuất,vừa chiến đấu,vừa chống Mĩ cứu nước vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội Từ một nước nông nghiệp lạc hậu bị chiến tranh tàn phá đi lên chủ nghĩa xã hội thì phải kết hợp cải tạo với xây dựng trên tất cả các lĩnh vực mà xây dựng là chủ chốt lâu dài. Chủ nghĩa xã hội là do dân tự dựng lấy vì vậy cách làm là đem tài dân,sức dân,của dân để làm lợi cho dân,chính phủ chỉ giúp đỡ kế hoạch chứ không thể làm thay dân tổ chúc thực hiện bước đi cách làm là cực kỳ quan trọng.Vì vậy Hồ Chí Minh muốn nhắc nhở “muốn kế hoạch thực hiện tốt thì chỉ tiêu một,biện pháp mười,quyết tâm mười hai”. Chúng ta đêu biết khi mà Tổ quốc đang còn bị thực dân Pháp dày xéo,nhiệm vụ hàng đầu của toàn Đảng toàn dân ta là đánh giặc cứu nước.Khẩu hiệu lúc này là “tất cả cho cuộc kháng chiến,tất cả để chiến thắng”.Tuy nhiên để phục vụ kháng chiến thắng lợi,vấ đề phát triển kinh tế,xây dựng hậu phương không phải là không quan trọng.Sau cách mạnh thang Tám,chúng ta phải đối phó với rất nhiều kẻ thù,nhưng Hồ Chí Minh rất coi trọng vấn đề sản xuất.Người kêu gọi: “Tăng gia sản xuất!Tăng gia sản xuất ngay!Tăng gia sản xuất nữa!Đó là khẩu hiệu của chúng ta ngày nay,đo là cách thiết thực của chúng ta để giữ vững tự do độc lập” Theo Hồ Chí Minh trong điều kiện nước ta sản xuất nhỏ lạc hậu,có chiến tranh,cho nên phải phát triển nhiều thành phần kinh tế.Tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế phát triển ở nước ta lúc này trước hết để tạo ra nhiều của cải vật chất cho xã hội.Nền sản xuất nhỏ lạc hậu,năng suất lao động thấp,sản phẩm làm ra không đủ đáp ứng nhu cầu xã hội.Trong khi đó kẻ thù đánh phá ác liệt,bao vây cô lập cách mạng Việt Nam.Để đảm bảo cuộc sống của nhân dân,để cung cấp kịp thời cho cuộc kháng chiến ngày càng phát triển và mở rộng,tất yếu chúng ta phải phát triển nhiều thành phần kinh tế. Hơn nữa mỗi thành phần kinh tế đều bao giờ cũng có một giai cấp,tầng lớp xã hội đại diện.Quan tâm phát triển các thành phần kinh tế cũng có nghĩa là quan tâm đén lợi ích của các giai cấp và tầng lớp trong xã hội.Từ đó mới có thể đoàn kết được mọi lực lượng trong dan tộc,cô lập kẻ thù,tăng cường sức mạnh cho cuộc kháng chiến.Như vậy phát triển nhiều thành phần king tế ở nước ta lúc này không chỉ tạo ra nhều sản phảm,đáp ứng nhu cầu đa dạng phức tạp trong xã hội,mà điều quan trọng hơn là đoàn kết tất các lực lượng trong mặt trận dân tộc thống nhất nhằm đẩy mạnh sản xuất,phục vụ đắc lực cho cuộc kháng chiến đi đến thắng lợi. Trong “Thường thức chính trị” viết vào năm 1953 Hồ Chí Minh cho rằng nước ta (vùng tự do) nền kinh tế còn tồn tại những thành phần:kinh tế địa chủ phong kiến bóc lột địa tô;Kinh tế quốc doanh có tính chấy chủ nghĩa xã hội;Kinh tế hợp tác xã và hợp tác xã cung cấp,các hội đổi công nông thôn,có tính chất nửa xã hội chủ nghĩa;Kinh tế cá nhân của nông dân và của thủ công mỹ nghệ;Kinh tế tư bản của tư nhân;Kinh tế tư bản quốc gia. Phát triển các thành phần kinh tế trên là thực hiện chính sách kinh tế của Đảng và chính phủ ta lúc đó là:Công tư đều lợi,chủ thợ đều lợi,công nông giúp nhau,lưu thông trong ngoài. Kinh tế địa chủ phong kiên bóc lột địa tô là thành phần kinh tế đã lỗi thời.Tuy nhiên để thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc, thu hút số địa chủ vừa và nhỏ theo cách mạng,ủng hộ kháng chiến,Hồ Chí Minh không chủ trương xóa bỏ thành phần kinh tế này một cách giản đơn mà chỉ thực hiện giảm tô,giảm tức.Từ đó tạo điều kiện cho thành phần kinh tế này đóng góp cho cuộc khangd chiến thăng lợi. Kinh tế quốc doanh tồn tại ở các cơ sở sản xuất kinh doanh của nhà nước,là của chung của nhân dân,phục vụ lợi ích của xã hội.Đây là thành phần kinh tế mới,chỉ có nó mới đáp ứng được những nhu cầu to lớn và quan trọng của toàn xã hội,đáp ứng kịp thời những yêu cầu to lớn của cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc ta.Theo Hồ Chí Minh “nó là nền tảng và sức lãnh đạo của nền kinh tế dân chủ mới.Cho nên chúng ta phải ra sức phát triển nó và nhân dân ta phải ủng hộ nó” Kinh tế hợp tác xã,theo Hồ Chí Minh đã có tính chất nửa xã hội chủ nghĩa.Ở đó, nhân dân góp nhau để mua những thứ mình cần dùng,hoạc để bán những thứ mình sản xuất không phải kinh qua các buôn.Ở nông thôn,những người nông dân có các hội đổi công.Họ giúp nhau sản xuất,khắc phục những khó khăn lúc thời vụ,lúc thiếu lao động,chống lại thiên tai…Cũng từ đó mà tăng cường tình làng nghĩa xóm,đoàn kết cộng đồng.Thành phần kinh tế này sẽ ngày càng được củng cố và phát triển cùng với sự đi lên của xã hội. Kinh tế cá nhân của nông dân và thợ thủ công là thành phần kinh tế ca thể tự cấp,tự túc.Họ sở hữu một ít tư liệu sản xuất nhỏ bé,lạc hậu và do đó năng suất lao động rất thấp, “ít có gì bán và cũng ít có gì mua”.Tuy nhiên,trong điều kiện kháng chiến,đất nước còn nghèo nàn lạc hậu lại đang còn bị kẻ thù bao vây tứ phía,thì đó cũng là lực lượng cần thiết cho cuộc xây dựng kinh tế nước nhà Kinh tế tư bản tư nhân là thành phần kinh tế của giai cấp tư sản dân tộc.Mặc dù giai cấp tư sản có bóc lột đối với công nhân nhưng ddonhf thời họ cũng góp phần vào phát triển kinh tế đất nước.Giai cấp tư sản nước ta cũng là mới ra đời còn non yếu.Trả lởi nhà báo nước ngoài,năm 1947 Hồ Chí Minh nói rõ: “Chúng tôi không chủ trương giai cấp tranh đấu vì một lẽ tầng lớp tư sản Việt Nam đang bị kinh tế thực dân đè nén không cất đầu lên được,khiến cho kinh tế Việt Nam đã bị tiêu diệt,dân cùng tài tận.Trái lại chúng tôi chủ trương làm cho tư sản Việt Nam phát triển”.Họ có nhiều kinh nghiệm sản xuất,sử dụng vốn,sử dụng khoa học kĩ thuật…., “cho nên Chính phủ cần giúp họ phát triển.Nhưng họ phải phục tùng sự lãnh đạo của kinh tế quốc gia,phải hợp với lợi ích của đại đa số nhân dân”. Kinh tế tư bản quốc gia là thành phần kinh tế do nhà tư bản(kể bả trong nước và ngoài nước) và nhà nước “hùn vốn” với nhau để kinh doanh trong đó Nhà nước giữ vai trò lãnh đạo.Đây là thành phần kinh tế mà LêNin rất coi trọng trong điều kiện một nước kém phát triển đi lên.Theo LêNin,thành phần kinh tế này là “nửa xã hội chủ nghĩa” và sẽ còn tồn tại lâu dài trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội,ở đó giai cấp công nhân phải chấp nhận để giai cấp tư sản bóc lột đến một mức độ nào đó để học tập kinh nghiệm của nó.LeeNin coi đó là “trả học phí’ cho giai cấp tư sản. Ở nước ta, Hồ Chí Minh cũng rất coi trọng thành phần kinh tế này.Theo người “Nhà nước tư bản thì không khỏi bóc lột.Nhưng Chính phủ ngăn cấm họ bóc lột công nhân quá tay.Chinh phủ phải bảo vệ quyền lợi cho giai cấp công nhân”. Điều đó nói lên sự khác nhau cơ bản giữa nhà nước tư bản trong chủ nghĩa tư bản với nhà nước tư bản trong chế độ dân chủ mới.Nó cũng thể hiện vai trò lãnh đạo của đối với thành phần kinh tế này. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “vid lợi ích lâu dài,anh chị em thợ cũng để cho chủ được số lợi hợp lý,không yêu cầu quá mức. Chủ và thợ đều tự giác tự động tăng gia sản xuất lợi cả đôi bên” Như vậy ngay trong điều kiện kháng chiến, Hồ Chí Minh đã thấy được tính tất yếu của nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta bảo đảm sự phù hợp cho quan hệ sản xuất với trình độ lực lượng sản xuất còn thủ công lạc hậu manh mún hiện có. Phát triển nền kinh tế nhiều thành phần lúc đó vừa là để kiến thiết đất nước,vừa là để phục vụ kịp thời cho cuộc kháng chiến lâu dài và gian khổ của nhân dân.Nó vừa đáp ứng yêu cầu trước mắt đoàn kết tất cả các lực lượng có thể đoàn kết được trong dân tộc,đưa cuộc kháng chiến đến thắng lợi,vừa đáp ứng yêu cầu lâu dài của cách mạng Việt Nam là xây dựng cế độ dân chủ mới tạo tiên đề từng bước,tiến lên theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Sự tồn tại của các thành phần kinh tế cũng là sự biểu hiện của các quan hệ sản xuất khác nhau.Ở nước ta khi mà chế độ xã hội đang trong quá trình chuyển hóa từ chế độ thuộc địa nửa phong kiến sang chế độ dân chủ nhân dân thì tất yếu ở đó cũng sẽ còn tồn tại cả hững “mảnh” của xã hội cũ và xã hội mới. Những “mảnh” của xã hội cũ sẽ dần dần được cải tạo,chuyển hóa hoạc thủ tiêu đi để nhường chỗ cho những “mảnh” của xã hội mới.Qua trình diễn ra đó đồng thời với sự tiến bộ của lực lượng sản xuất xã hội. Khi chế độ dân chủ mới ở nước ta ra đời và phát triển,giai cấp địa chủ phong kiến ngày càng bị thu hẹp,thành phần kinh tế địa chủ phong kiến bóc lột địa tô ngày càng mất dần vị trí và sẽ bị thủ tiêu trong xã hội.Vì vậy theo Hồ Chí Minh,trong chế độ dân chủ mới sẽ còn 5 thành phần kinh tế chính được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên như sau: A: Kinh tế quốc doanh (thuộc chủ nghĩa xã hội,vì nó là của chung của nhân dân); B: Các hợp tác xã (nó là nửa của chủ nghĩa xã hội,và sẽ tiến đến chủ nghĩa xã hội); C: Kinh tế cá nhân,nông dân và thủ công nghiệp (có thể tiến dân vào hợp tác xã tức là nửa xã hội chủ nghĩa); D: Tư bản của cá nhân; E: Tư bản của nhà nước (như nhà nước hùn vốn với tư bản tư nhân để kinh doanh) Trong năm loại ấy,loại A là kinh tế lãnh đạo và phát triển mau hơn cả.Cho nên kinh tế sẽ phát triển theo hướng chủ nghĩa xã hội chứ không theo hướng chủ nghĩa tư bản. Như vậy trong nền kinh tế dân chủ nhân dân nước ta lúc đó vẫn đang còn năm thành phần kinh tế phát triển đồng thời luôn đấu tranh với mhau,tác động thúc đẩy nhau.Nhận thức được sự tồn tại tất yếu đó,tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế cùng phát triển,Hồ Chí Minh và nhà nước ta đã có những có những chính sách phù hợp nhằm hạn chế những mặt tiêu cực,tác động xấu đến sự phát triển của chế độ dân chủ nhân dân,đồng thời phát huy những mặt tích cực đó Ngày nay trong công cuộc đổi mới đất nước,tư tưởng xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần của Hồ Chí Minh vẫn là tư tưởng chỉ đạo rất quan trọng để đưa nền kinh tế đất nước từng bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Từ sản xuất nhỏ đi lên,xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần sẽ còn lâu dài ở nước ta.Đã có một thời,do nóng vội,chủ quan,chúng ta đã cố tình dùng biện pháp hành chính,cưỡng bức để xóa đi các thành phần kinh tế “phi xã hội chủ nghĩa”,và tưởng rằng như thế là sớm có chủ nghĩa xã hội.Chúng ta không nghĩ rằng làm như vậy là trái với quy luật khách quan,là triệt tiêu về cả mặt tích cực của các thành phần kinh tế mà lẽ ra nó phải được nuôi dưỡng,khuyến khích để phục vụ xã hội,để hội trợ cho thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa mới ra đời còn non yếu.Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến nước ta lâm vào thời kỳ khủng hoảng kinh tế xã hội nghiêm trọng. Ở nước ta hiện nay,sự tồn tại của nhiều thành phần kinh tế khách quan. Chúng vẫn còn rất cần cho sự phát triển của lực lượng sản xuất đang trong quá trình sản xuất thủ công tiên lên cơ khí hóa và tự động hóa ở nước ta.Chúng có vai trò quan trọng trong việc thu hút người lao động dư thừa trong xã hội,huy động vốn tồn đọng trong nhân dân,sản xuất ra nhiều của cải trong xã hội…Phát triển nhiều thành phần kinh tế hiện nay sẽ giúp góp phần to lớn vào việc khai thác một cách hiệu quả những tiềm năng to lớn của dân tộc,phát huy nội lực thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa ,hiện đại hóa nước nhà.Chúng ta không thể cưỡng bức,xóa đi các thành phần kinh tế cũ vì thành phần kinh tế đặc trưng cho phương thức sán xuất mới sẽ ngày càng phát triển,dẫn dắt,chuyển hóa các thành phần kinh tế khác hội nhập vao phương thức sản xuất mới. Sự phân định các thành phần kinh tế một cách cụ thể là cần thiết và có ý nghĩa quan trọng để từ đó căn cứ đề ra những chính sách kinh tế chính trị xã hội thích hợp,tạo điều kiện cho xã hội pháy triển.Tại đại hội VIII, Đảng ta cho rằng ở nước ta vẫn tồn tại năm thành phần kinh tế : Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo;Kinh tế hợp tác mà nòng cốt là các hợp tác xã;Kinh tế tư bản nhà nước;Kinh tế cá thể,tiểu chủ:Kinh tế tư bản tư nhân.Đại hội còn đề ra phương hướng để phát triển các thành phần kinh tế và khẳng định: “thực hiện nhất quán,lâu dài chính sách phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần” côi sự nghiệp công nghiệp hóa,hiên đại hóa là sự nghiệp của toàn dân,của tất cả các thành phần kinh tế ở nước ta. Ở Đại hội IX, tổng kết về những nhận thức ngày càng rõ hơn về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta,Đảng khẳng định: “Đảng và nhà nước ta chủ trương thực hiện nhất quán và lâu dài chính sách phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa”. Ngoài năm thành phần kinh tế đã nói tại đai hội VIII, đảng ta còn đề cập đến một thành phần kinh tế nữa.Đó là “kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài” . Đây cũng là thành phần kinh tế quan trọng mới phát triển trong điều kiện nước ta mở cửa hội nhập với thế giới bên ngoài.Thành phần kinh tế này giúp chúng ta kêu gọi,sử dụng vốn đầu tư sử dụng vốn của nước ngoài ngày càng nhiều vào nước tatrong xu thế hội nhập để pdhats triển kinh tế-xã hội,đặc biệt là phục vụ cho thắng lợi của sự nghiệp công nghiệp hóa,hiện đại hóa đất nước,Đó là kinh nghiệm của công cuộc đổi mới,là sự vận dụng sáng tạo tư tưởng kinh tế nhiều thành phần của Hồ Chí Minh trung tình hình hiện nay.