Tập huấn kỹ thuật chăn nuôi lợn cho các nông dân nòng cốt (18-19/01/2007)

kg. - Loại thức ăn: Thức ăn công nghiệp dạng hỗn hợp, thức ăn đậm đặc phối chế với các loại nguyên liệu địa phương. Song đảm bảo tiêu chuẩn về năng lượng trao đổi và Protein tiêu hoá. + Có thể cho lợn cái hậu bị ăn thức ăn sống hoặc thức ăn đã nấu chin + Nên cho ăn thức ăn tinh hỗn hợp trước và thức ăn thô xanh sau. + Các loại thức ăn thô xanh như rau muống, rau lấp, rau lang, bèo, … chỉ cần rửa sạch cho ăn, không cần nấu chin để tránh mất vitamin. + Các loại thức ăn dư thừa của người phải nấu chín trước khi cho ăn. + Thức ăn tinh đã phối trộn phải bảo quản nơi khô mát đề phòng bị nhiễm nấm mốc gây bệnh. + Cần điều chỉnh mức ăn cho phù hợp với thể trạng của lợn. + Cung cấp đủ nước sạch cho lợn uống. 4. Kiểu chuồng và định mức chuồng nuôi 4.1. Kiểu chuồng: Chuồng xây bao xung quanh, nền chuồng lát bằng tấm bê tông, hoặc lát gạch đỏ, có hệ thống nước uống tự do, có rãnh thoát nước và phân thải ra bể chứa. Tạo độ thông gió, thoáng khí để có tiểu khí hậu chuồng nuôi tốt. 4.2. Định mức: 2 m2/ hậu bị. 5. Các giai đoạn chọn lọc - Chọn lần 1: Chọn lúc lợn 60 ngày tuổi, trọng lượng từ 8-12 kg/con chọn lọc những con: to, khoẻ và dáng cân đối, có số vú 12 vú trở lên, khối lượng phải cao hơn bình quân của đàn. - Chọn lần 2: Lúc lợn 6 tháng tuổi, trọng lượng trên 50 kg/con. Thân hình cân đối, khoảng cách vú đều, có 12 vú trở lên, không có vú kẹ lép, âm hộ bình thường, không dị tật. Chọn những con có hiện tượng động dục sớm. 6. Tiêm phòng dịch bệnh Tiêm phó thương hàn lợn con. Khi lợn trưởng thành tiêm phòng các loại vác xin theo pháp lệnh thú y hiện hành. 6 Chương IV Ph¸t hiÖn lîn n¸i ®éng dôc vµ phèi gièng 1. Mục đích yêu cầu Lợn cái động dục sớm, phối giống đúng thời điểm, giảm được chi phí thức ăn, công lao động và chi phí khác. 2. Kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng Cho lợn ăn cân đối, đủ chất nhất là Protein để lợn sớm động dục. 3. Chu kỳ động dục và đặc điểm động dục của lợn nái Móng Cái - Tuổi đẻ lứa đầu: Lợn đẻ lứa đầu thường 11-12 tháng tuổi. Như vậy lứa đầu cho phối lúc 7- 8 tháng tuổi, về trọng lượng cần đạt 50-60 kg trở lên. - Chu kỳ động dục của lợn nái và động dục của lợn nái sau khi đẻ: + Một chu kỳ động dục của lợn nái là 18-21 ngày, nếu chưa cho phối thì chu kỳ động dục lại nhắc lại. + Lợn nái sau cai sữa khoảng 5-7 ngày thì động dục trở lại. Thời gian này cho phối giống, lợn dễ thụ thai vì trứng chín nhiều, dễ có số con đông. Không ép phối, nếu lợn nái sau khi cai sữa mà cơ thể hao mòn gầy sút. Cần phải bỏ qua một chu kỳ để nái lại sức và nuôi được lâu hơn. Thời gian động dục kéo dài 3-4 ngày, có con đến 5 ngày. Phát hiện lợn nái động dục: Kiểm tra nái mỗi ngày 2 lần cách nhau 12 giờ (nên kiểm tra vào 6 giờ sang và 6 giờ chiều là thời điểm lợn thường có biểu hiện triệu chứng động dục rõ rệt nhất). Biểu hiện động dục của lợn nái có thể chia làm 3 giai đoạn (3 ngày): 3.1. Giai đoạn trước khi chịu đực (Ngày thứ nhất): - Lợn nái thay đổi tính tình: kêu rít nhỏ, kém ăn, nhảy lên lưng con khác. - Âm hộ đỏ tuơi, sưng mọng, có nước nhờn chảy ra nhưng chưa chịu cho đực nhảy. Người nuôi cũng không nên cho lợn phối lúc này, vì sự thụ thai chỉ xẩy ra sau khi có các hiện tượng trên từ 25-30 giờ. 3.2. Giai đoạn chịu đực (ngày thứ hai- phối giống): Lợn kém ăn, đứng yên, mê ì. Lấy tay ấn lên lưng gần mông, lợn đứng im, đuôi vắt về một bên, âm hộ giảm độ sưng, có nếp nhăn, màu sẫm hoặc màu mận chín, có nước nhờn chảy dính đục, con đực lại gần thì đứng im chịu phối. Thời gian này kéo dài 28-30 giờ, nếu được phối giống thì lợn sẽ thụ thai (vào cuối ngày thứ 2 đầu ngày thứ 3). 3.3. Giai đoạn sau chịu đực( ngày thứ 3): Lợn nái trở lại bình thường, ăn uống như cũ. 3.4. Kỹ thuật phối giống: Đối với cái hậu bị không bao giờ cho phối giống ngay ở lần động dục đầu tiên, nên phối giống khi lợn cái đã qua 2 hoặc 3 chu kỳ động dục. Đối với cái hậu bị phối giống lần đầu nên cho phối giống trực tiếp là tốt nhất. Cần xác định chính xác thời điểm mê ì ở lợn cái hậu bị để cho phối giống lần 1 ngay, sau đó cho phối lại lần thứ 2 cách lần phối đầu khoảng 10-12 tiếng. Đối với lợn nái rạ, phối giống theo phương pháp nhân tạo không ảnh hưởng đến tỷ lệ thụ thai và số con đẻ ra. Khi phát hiện trạng thái mê ì ở lợn nái rạ, chưa phối giống ngay như ở lợn cái hậu bị, mà phối giống lần 1 trong vòng 10-12 tiếng kể từ khi phát hiện lợn mê ì, phối lặp lại lần 2 từ 10-12 tiếng kể từ sau lần phối thứ nhất. 3.5. Kiểm tra lợn nái có chửa sau phối giống: Kiểm tra từ ngày thứ 18-24 sau phối giống xem có biểu hiện triệu chứng động dục lại không. Nếu lợn đã chửa rồi thì không động dục lại. Có thể lợn nái đã có chửa rồi nhưng vẫn có biểu hiện động dục gọi là động dục giả với các biểu hiện sau: Không biểu hiện rõ giai đoạn chịu đực (mê ì). 7 Khi dung tay hay vật lạ chạm nhẹ vào vùng âm hộ thì lợn nái xoay sang bên khác né tránh hoặc cụp đuôi che âm hộ. Không cho lợn khác nhảy lên lưng, hoàn toàn không có phản xạ mê ì. Âm hộ sưng đỏ, nhưng không có hoặc có rất ít dịch nhờn đỏ chảy ra. Thời gian động dục ngắn hơn bình thường, chỉ 1-2 ngày là kết thúc. 4. Định mức thức ăn và tiêu chuẩn khẩu phần 4.1. Định mức thức ăn: Năng lượng trao đổi là: 2.800 Kcal/kg thức ăn, lượng Protein tiêu hoá từ 13-14%. Khẩu phần ăn cho lợn hậu bị: Giai đoạn chờ phối lượng thức ăn tinh từ 2,0-2,5 kg, thức ăn xanh 3 kg. Chia khẩu phần ăn thành 3 bữa trong ngày. - Sáng : 07 - 08 giờ - Trưa : 11 - 12 giờ - Chiều : 16 - 17 giờ Cho uống nước đủ. 4.2. Loại thức ăn: Thức ăn công nghiệp dạng hỗn hợp, thức ăn đậm đặc phối chế với các loại nguyên liệu địa phương. Song phải đảm bảo tiêu chuẩn về năng lượng trao đổi và Protein tiêu hoá. 5. Kiểu chuồng và định mức chuồng nuôi 5.1. Kiểu chuồng: Chuồng xây bao xung quanh, nền chuồng lát bằng tấm bê tông, hoặc lát gạch đỏ, có hệ thống nước uống tự do, có rãnh thoát nước và phân thải ra bể chứa. Tạo độ thông gió, thoáng khí, để có tiểu khí hậu chuồng nuôi tốt. 5.2. Định mức: 2,5 m2/nái. 6. Tiêm phòng dịch bệnh Trước khi phối giống phải tẩy giun sán, nuôi dưỡng tốt hơn, đồng thời phải tiêm phòng đầy đủ 3 bệnh chính: dịch tả, tụ huyết trùng, đóng dấu. Thời điểm tiêm phòng: Trước khi phối giống 10-15 ngày, chỉ tiêm 1 loại vác xin trong 1 lần và sau 1 tuần tiêm tiếp loại vác xin khác. Chương V Kü thuËt ch¨n nu«i lîn n¸i chöa 1. Mục đích yêu cầu - Nuôi dưỡng chăm sóc lợn nái có chửa phải bảo đảm cho bào thai phát triển bình thường, tránh sẩy thai, mỗi lứa đẻ nhiều con khoẻ mạnh, có trọng lượng sơ sinh cao. - Duy trì sức khoẻ cho lợn mẹ, cơ thể được dự trữ đủ chất dinh dưỡng trong thời kỳ tiết sữa nuôi con. 2. Kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng Vận động: Lợn nái chửa cho vận động mỗi ngày chừng 1-2 giờ, từ tháng thứ tư trở đi vẫn có thể cho vận động tự do nhưng không cưỡng bức để tránh lợn sẩy thai. Sau khi vận động cho lợn nghỉ 30 phút rồi mới cho ăn. 3-4 ngày trước khi đẻ không cho lợn vận động. - Tắm chải cho lợn nái, kích thích hoạt động, gây cảm giác dễ chịu cho lợn nái. Tăng cường xoa bóp bầu vú để mạch máu dễ lưu thông, phát triển tuyến sữa, lợn dễ quen người và dễ tiếp xúc khi đỡ đẻ. - Cho lợn nái ăn theo đúng giờ quy định. Trước khi lợn đẻ 3 ngày, giảm khẩu phần xuống, đến ngày đẻ không cần cho ăn chỉ cho uống nước sạch để lợn dễ đẻ. - Nước uống cho lợn nái chửa là không thể thiếu được, nên lắp đặt vòi nước tự động để lợn nái chửa tự do uống theo yêu cầu của cơ thể. - Thời gian chửa: 8 Lợn nái có chửa từ 110 - 118 ngày (bình quân 114 ngày), được chia làm 2 giai đoạn: + Chửa kỳ I: 01 - 84 ngày: 84 ngày đầu + Chửa kỳ II: 85 - 114 ngày: 30 ngày sau 3- Định mức thức ăn và tiêu chuẩn khẩu phần 3.1. Định mức thức ăn: Nhu cầu dinh dưỡng của lợn nái chửa: Trước hết là để đáp ứng nhu cầu cho sự phát triển bào thai, sau đó nhu cầu duy trì của bản thân lợn mẹ và tích luỹ một phần cho sự tiết sữa nuôi con sau này. Riêng đối với lợn nái tơ (dưới 2 năm tuổi) còn cần thêm chất dinh dưỡng cho sinh trưởng của bản thân. Năng lượng trao đổi/kg thức ăn là: 2.800Kcal, Protein tiêu hoá đạt 13%-14% Mức ăn cho lợn nái chửa Thức ăn đã phối trộn/nái/ngày (kg) Số bữa ăn/ngàyKhối lượng lợn nái đầu kỳ chửa (kg) Chửa kỳ I Chửa kỳ II Thức ăn thô xanh (kg) Nái Móng Cái 50-65 1 – 1,2 1,4 – 1,5 3 – 4 2 65-85 1,1 – 1,3 1,6 – 1,7 3 - 4 2 Giống lai F1 80-100 1,3 – 1,4 1,5 – 1,7 3 2 100-120 1,4 – 1,5 1,7 – 1,9 3 – 4 2 120-140 1,5 – 1,8 1,9 – 2,2 3 – 4 2 140-160 1,8 – 2,0 2,2 – 2,5 3 - 4 2 Lưu ý: Số lượng thức ăn cho lợn nái chửa kỳ 2 tăng hơn 25 – 30% so với chửa kỳ 1. Ngày đẻ: 1 ngày - không cho ăn. Không dùng các loại thức ăn có tác dụng ủ men, ủ chua đối với lợn nái chửa tháng đầu và giai đoạn sắp đẻ. Không thay đổi thức ăn đột ngột. 3.2. Thức ăn và cách cho ăn: Thức ăn công nghiệp dạng hỗn hợp, thức ăn đậm đặc phối chế với các loại nguyên liệu địa phương. Song phải đảm bảo tiêu chuẩn về năng lượng trao đổi và Protein tiêu hoá. - Mức ăn cho một ngày của lợn nái chửa còn phụ thuộc vào thể trạng của lợn nái (gầy, béo hay bình thường). Lợn nái gầy phải cho ăn tăng, lợn nái quá béo phải giảm thức đã phối trộn nhưng lại tăng thức ăn thô xanh. 3.3. Những vấn ®Õ cÇn l−u ý trong ch¨n nu«i lîn n¸ichöa - Kh«ng cho lîn n¸i chöa ¨n qu¸ nhiÒu, lîn n¸i bÐo dÉn ®Õn: Kh㠮ΠNu«i con vông, cã thÓ ®Ì chÕt con ThiÕu s÷a nu«i con - Kh«ng cho lîn n¸i chöa ¨n qu¸ it, lîn n¸i gÇy dÉn ®Õn DÔ m¾c bÖnh ThiÕu s÷a nu«i con L©u ®éng dôc trë l¹i - §¶m b¶o ®ñ vitamin vµ chÊt kho¸ng trong khÈu phÇn ¨n Vitamin rÊt quan träng cho sù ph¸t triÓn cña b¶o thai. ThiÕu vitamin lîn con sÏ ph¸t triÓn chËm, søc sèng kÐm. ChÊt kho¸ng còng rÊt quan träng cho bµo thai vµ lîn n¸i. ThiÕu chÊt kho¸ng, x−¬ng lîn con kÐm ph¸t triÓn, lîn n¸i chöa cã nguy c¬ bÞ b¹i liÖt hai ch©n sau. - Mét sè lo¹i thøc ¨n kh«ng nªn dïng cho lîn n¸i chöa 9 Bçng b· r−îu tèt cho lîn thÞt, nh−ng kh«ng tèt cho lîn n¸i v× kÝch thÝch sÈy thai. Kh« dÇu b«ng cã thÓ g©y chÕt thai L¸ ®u ®ñ tèt víi n¸i nu«i con nh−ng kh«ng tèt cho lîn n¸i chöa v× lµm gi¶m nhÞp ®Ëp cña tim g©y kh¶ n¨ng nu«i thai kÐm. 4. Kiểu chuồng và định mức chuồng nuôi 4-1. Kiểu chuồng: Chuồng xây bao xung quanh, nền chuồng được lát bằng xi măng, hoặc lát gạch đỏ, có hệ thống nước uống tự do, có rãnh thoát nước và phân thải ra bể chứa. 4-2. Định mức: 2,5 m2/nái. 5. Tiêm phòng dịch bệnh - Tẩy giun sán và tắm ghẻ cho lợn nái chửa 10-14 ngày trước ngày đẻ. - Dịch tả lợn: Tiêm sau khi chửa 30-75 ngày. Chương VI Kü thuËt ch¨n nu«i lînn¸i ®Î, nu«i con 1. Mục đích yêu cầu - Để duy trì sức khoẻ cho lợn mẹ, cơ thể được dự trữ đủ chất dinh dưỡng trong thời kỳ tiết sữa nuôi con. - Chất lượng sữa và tiết sữa đủ cho con bú trong thời gian lợn con theo mẹ. 2. Kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng 2-I. Công tác chuẩn bị trước khi lợn đẻ: Trước khi lợn đẻ 7-10 ngày, chuồng phải khô, sạch, đủ ánh sáng, yên tĩnh, có rơm rạ, cỏ khô cắt ngắn độn chuồng. Vệ sinh cho lợn nái: Trước khi đẻ, lợn nái cần được lau rửa sạch đất hoặc phân bám dính. Dùng khăn thấm nước xà phòng lau sạch bầu vú và âm hộ. - Chuẩn bị đỡ đẻ: (nếu cần thiết mới can thiệp, còn lại để lợn đẻ tự do) + Vải màn hay giẻ sạch để lau lợn con. + Thùng gỗ hoặc thúng lót rơm, rạ mềm để đựng lợn con mới đẻ. + Bếp than hay bóng đèn điện để sưởi ấm (đẻ mùa đông). + Chỉ buộc rốn, kéo cắt rốn, dụng cụ sát trùng và kìm bấm răng nanh. 2-2. Triệu chứng sắp đẻ: - Tính ngày lợn đẻ: Lấy tháng phối giống cộng thêm 3, ngày phối cộng thêm 24 ngày. Lợn chửa từ 110 - 118 (bình quân 114 ngày). - Trước khi đẻ 2 - 3 ngày, lợn cái biểu hiện: vú căng to, âm hộ sưng đỏ, cắn rác làm tổ. - Trước khi đẻ 1 - 2 giờ lợn nái đứng nằm không yên, vú sưng to, chân dạng ra, âm hộ mọng đỏ hơi hé mở, vú bắt đầu tiết sữa. Khi âm hộ chảy nước nhờn là dấu hiệu sắp đẻ. Khi nước ối đã vỡ ra là lúc lợn con sắp đẻ ra. 2-3. Kỹ thuật đỡ đẻ: Lợn con mới đẻ ra cần được lau sạch nhớt từ mũi, miệng, tai và toàn thân bằng giẻ sạch, mềm, khô rồi cắt cuống rốn (chừa lại khoảng 5 cm), sát trùng bằng cồn iốt hoặc thuốc đỏ. Sau đó bấm răng nanh, rồi chuyển lợn con về ổ đã chuẩn bị sẵn. Lợn đẻ bọc phải xé bọc ngay, lợn con ngạt thì phải thổi hơi vào mũi, mồm làm hô hấp nhân tạo. Dùng thuốc sát trùng nhẹ rửa sạch phía ngoài âm hộ, dùng nước ấm rửa sạch bầu vú và núm vú. Lợn con đẻ ra cần cho bú sữa đầu càng sớm càng tốt (vì sữa đầu có kháng thể giúp cho lợn có sức đề kháng phòng chống ngay được 1 số bệnh sau khi mới đẻ). Cè ®Þnh vó bó cho lîn con: §èi víi lîn n¸i, 2 cÆp vó ®Çu tiÕt nhiÒu s÷a h¬n c¸c vó kh¸c vµ vó bªn ph¶i nhiÒu s÷a h¬n vó bªn tr¸i. NÕu lîn con s¬ sinh khèi l−îng kh«ng ®ång ®Òu th× 10 gi÷ cho con bÐ bó 2 cÆp vó ®Çu tr−íc, gi÷ liªn tôc mÊy ngµy ®Çu cho ®Õn khi lîn con gi÷ ®−îc vó ®ã. 2-4. Chăm sóc lợn nái sau khi đẻ: Sau khi ra nhau, dùng nước ấm rửa sạch vú và âm hộ. Thay rơm ướt ẩm bằng rơm khô cho nái nằm. Lợn nái đẻ xong cho uống nước ấm hoặc cháo loãng có pha muối để bù lại sự mất nước, mất chất khoáng. Cho thêm rau tươi non phòng táo bón. Theo dõi lấy nhau thai ra không để lợn mẹ ăn nhau thai (dễ sinh ra rối loạn tiêu hoá). Sau khi lợn ®Î xong nªn tiªm cho lîn 1 liÒu oxytoxin nh»m ®Èy s¶n dÞch vµ nhau thai cßn sãt l¹i trong d¹ con ra vµ lµm cho d¹ con mau trë l¹i b×nh th−êng, kÝch thÝch lîn n¸i tiÕt s÷a tèt h¬n. Sau 3 ngày cho lợn nái ăn thức ăn theo quy định để đảm bảo sản xuất sữa đủ nuôi con. Hàng ngày theo dõi lợn nái có bị viêm tử cung, âm hộ có mủ chảy ra không. T¹o nhiÖt ®é thÝch hîp trong chuång nu«i. 2-5. Chăm sóc lợn nái nuôi con. - Chăm sóc lợn nái: + Giảm tỷ lệ hao hụt. + Tăng trọng lợn cai sữa. + Lợn mẹ khoẻ tiết nhiều sữa, phẩm chất sữa tốt, giảm tỷ lệ hao mòn lợn mẹ, sớm động dục trở lại sau cai sữa, tăng hệ số quay vòng lứa đẻ/năm. + Giảm chi phí thức ăn để sản xuất ra 1 kg lợn con giống. + Trong thời gian nái nuôi con tránh tình trạng thay đổi thức ăn đột ngột. - Chăm sóc lợn con: + Lợn con sơ sinh đến cai sữa: Lợn con sau khi đẻ phải được chăm sóc sạch sẽ, mùa đông chuồng phải được sưởi ấm, phải luôn luôn khô ráo. • Tiêm sắt cho lợn con: Cần bổ sung sắt để chống thiếu máu cho lợn con. Tiêm vào bắp cơ. Lợn MC được tiêm 2 lần. Lần 1 vào ngày thứ 3 sau đẻ, liều 1ml (1cc). Lần 2 vào ngày thứ 10 sau đẻ, liều 1ml. Lợn lai F1 chỉ cần tiêm 1 lần 2ml vào ngày thứ 3 sau đẻ. • Thiến lợn con. Lợn đực không làm giống nên thiến vào lúc 7-14 ngày tuổi. • Cho lợn con tập ăn sớm: Khi lợn con đạt 10-15 ngày tuổi, cần tập cho lợn con ăn.Cho lợn con ăn nhiều lần trong ngày. Thức ăn cho lợn con tập ăn phải có hàm lượng dinh dưỡng cao, dễ tiêu, ngon miệng và đảm bảo vệ sinh. Nguyên liệu dùng làm thức ăn là loại tinh bột ít xơ như bột gạo, bột ngô, và các thức ăn có giá trị dinh dưỡng cao như bột cá nhạt, đậu tương, xác men, … Thức ăn cần được nghiền nhỏ thành dạng bột. Sau khi nấu chin, để nguội thức ăn, cho một ít vào máng ăn cho lợn con ăn. Lưu ý: Khi nuôi ít lợn con, thường thức ăn tự phối chế không đảm bảo cân đối và đầy đủ các chất dinh dưỡng. Có thể cho lợn con tập ăn bằng thức ăn công nghiệp là loại thức ăn hỗn hợp giàu năng lượng và đạm, dễ tiêu hoá, có mùi thơm ngon để kích thích lợn con ăn. Sử dụng thức ăn công nghiệp cho lợn con không cần nấu chin. Nên mua thức ăn tập ăn cho lợn con của các hãng sản xuất thức ăn có uy tín. Vệ sinh máng ăn, máng uống thường xuyên. Không giữ thức ăn lâu trong máng gây lên men chua, dẫn đến bệnh tiêu chảy, ỉa phân trắng ở lợn con. • Cho lợn uống nước đầy đủ, sạch sẽ đáp ứng tốc độ sinh trưởng của lợn con. • Chuồng trại có ô tập ăn riêng cho lợn con, nền chuồng phải luôn luôn sạch sẽ, khô ráo, ấm về mùa đông, mát về mùa hè, đảm bảo nhiệt độ và độ ẩm thích hợp cho lợn con, trong chuồng lợn con phải có đệm lót. Trong 15-20 ngày đầu sau sinh không tắm cho lợn nái, không rửa chuồng (chỉ dọn vệ sinh quét khô, thay rơm rạ, lót chuồng khi bị ẩm). 11 Từ 25 ngày, tăng lượng thức ăn bổ sung cho lợn con theo từng bữa và tiến hành khống chế số lần bú cho lợn con. Số lần bú sẽ được giảm dần theo ngày tuổi của lợn con. + Nuôi lợn con ghép mẹ: Trường hợp có lợn mẹ đẻ ít con, phải ghép ổ lợn con để giải phóng lợn mẹ, nhưng đảm bảo các yêu cầu: Lợn con có độ tuổi như nhau. Lợn con đã được bú sữa đầu. Thời gian ghép càng sớm càng tốt. Tránh lợn mẹ phân biệt lợn con của nó và những con khác. + Cai sữa cho lợn con: • ChØ cai s÷a cho lîn con khi lîn con ®· quen thøc ¨n tËp ¨n. Kh«ng cai s÷a khi trong ®µn ®ang cã lîn con èm. Lîn cã thÓ cai s÷a sím hoÆc muén phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn chuång tr¹i, chÊt l−îng thøc ¨n vµ tr×nh ®é ch¨m sãc nu«i d−ìng. Nªn cai s÷a cho lîn con trong kho¶ng 4-6 tuÇn tuæi. • Kh«ng cho lîn mÑ ¨n rau xanh vµ cñ qu¶ trong 5-6 ngµy tr−íc khi cai s÷a, sau ®ã cho ¨n tÊm ng©m vµi ngµy ®Ó gi¶m h¼n tiÕt s÷a. • TiÕn hµnh cai s÷a t¸ch mÑ trong 3-5 ngµy, h¹n chÕ dÇn sè lÇn cho bó. Thêi gian t¸ch mÑ tèt nhÊt lµ vµo ban ngµy vµ t¨ng dÇn thêi gian cho ®Õn khi t¸ch h¼n. • Khi cai s÷a, nªn ®Ó lîn con l¹i chuång mét thêi gian, chuyÓn lîn mÑ ®i n¬i kh¸c ®Ó lîn con kh«ng bÞ thay ®æi m«i tr−êng ®ét ngét. • Gi¶m nhÑ møc ¨n cña lîn con trong 3-4 ngµy cai s÷a ®Çu tiªn ®Ó tr¸nh tiªu ch¶y. Kh«ng thay ®æi lo¹i thøc ¨n cho lîn con vµo ngµy cai s÷a. TiÕp tôc cho lîn con ¨n thøc ¨n tËp ¨n chÊt l−îng cao trong 20 – 30 ngµy tiÕp sau cai s÷a. ChÕ ®é ¨n ®èi víi lîn con: * Ngµy cai s÷a gi¶m 1/2 l−îng thøc ¨n cña lîn con so víi ngµy tr−íc ngµy cai s÷a. * Ngµy kÕ tiÕp gi¶m 1/3 l−îng thøc ¨n so víi ngµy tr−íc ngµy cai s÷a. * Ngµy kÕ tiÕp gi¶m 1/4 l−îng thøc ¨n so víi ngµy tr−íc ngµy cai s÷a. * Ngµy kÕ tiÕp cho ¨n b»ng l−îng thøc ¨n cña l−îng thøc ¨n tr−íc ngµy cai s÷a. NÕu theo dâi ®µn lîn kh«ng cã rèi lo¹n g× vÒ tiªu ho¸, c¸c ngµy tiÕp theo l−îng thøc ¨n cø t¨ng dÇn dÇn vµ ®¸p øng nhu cÇu ¨n t¨ng cña lîn con. • Khi lîn mÑ ®· c¹n s÷a, cho thøc ¨n ®Çy ®ñ dinh d−ìng vµ chuÈn bÞ ®Ó phèi gièng. + Lợn con sau cai sữa: • Đặc điểm: Trong vòng 20 ngày đầu sau khi cai sữa, từ chỗ phụ thuộc vào lợn mẹ, nay lợn con phải sống độc lập và tự lấy dinh dưỡng để nuôi cơ thể. Lîn con bÞ c¨ng th¼ng sau khi cai s÷a (thiÕu mÑ,thay ®æi thøc ¨n tõ s÷a sang hoµn toµn thøc ¨n kh«). • Bé m¸y tiªu hãa cña lîn con ph¸t triÓn ch−a hoµn thiÖn, lîn rÊt dÔ m¾c c¸c bÖnh vÒ ®−êng tiªu hãa. • Kh¶ n¨ng ®iÒu hßa th©n nhiÖt cña lîn con kÐm, søc ®Ò kh¸ng bÖnh tËt vÉn ch−a cao. • Tốc độ sinh trưởng nhanh, đặc biệt các tổ chức như xương, cơ bắp và bộ máy tiêu hoá, cơ năng hoạt động khác. • Sức đề kháng còn kém, nhạy cảm với ngoại cảnh dễ nhiễm bệnh, nhất là bệnh đường tiêu hoá. • Lợn con sống độc lập nên thường xẩy ra hiện tượng nhớ mẹ và cắn nhau để tranh dành thứ bậc trong đàn. • Môc tiªu nu«i d−ìng: * Lîn con kháe m¹nh, lín nhanh * §µn lîn cã ®é ®ång ®Òu cao. Mét yÕu tè rÊt quan träng ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cao trong cai s÷a lîn con lµ h¹n chÕ tèi ®a lîn bÞ chÞu t¸c ®éng cña stress. • Chăm sóc: Cho lợn con ăn nhiều bữa trong ngày: 5 - 6 bữa/ngày. * Cho ăn đúng giờ. 12 * Cho lợn con uống nước tự do. * Cho lợn con vận động tự do trên sân và bãi chơi. 3. Thức ăn và tiêu chuẩn khẩu phần • Định mức thức ăn: + Định mức thức ăn của lợn nái nuôi con: Tiêu chuẩn khẩu phần: Năng lượng trao đổi: 2.800-2.900 kcal/kg thức ăn, Protein tiêu hoá từ 14-15%. Ngày lợn đẻ: Không cho lợn nái ăn, cho uống nước tự do. Ngày nuôi thứ nhất: Cho ăn 1 kg/con cái/ngày. '' 2 : " 2 kg/con mẹ/ngày. " 3 : " 2,5 kg/con mẹ/ngày. " 4-7 : " 2,7 kg/con mẹ/ngày. Từ ngày thứ 7 trở đi: Nái nuôi 6 con cho ăn: 2 kg + (6 con x 0,1 kg/con) = 2,6 kg " / 7 " : 2 kg + (7 x 0,1 kg/con) = 2,7 kg Nái nuôi 8 con cho ăn : 2 kg + (8 con x 0,1 kg/con) = 2,8 kg " 9 " : 2 kg + (9 x 0,1 kg/con) = 2,9 kg Nái nuôi 10 con cho ăn: 2 kg + (10 con x 0,1 kg/con) = 3,0 kg + Loại thức ăn: Thức ăn công nghiệp dạng hỗn hợp, thức ăn đậm đặc phối chế với các loại nguyên liệu địa phương, song phải đảm bảo tiêu chuẩn về năng lượng trao đổi và Protein tiêu hoá. Lợn nái nuôi con cần 20 - 30% giá trị dinh dưỡng bằng thức ăn xanh và củ quả. Thức ăn phải có phẩm chất tốt, giá trị dinh dưỡng cao, chế biến tốt, không sử dụng thức ăn kém phẩm chất, thức ăn ôi, mốc... vì sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến phẩm chất sữa mẹ và sức khoẻ lợn con. Tránh thay đổi thức ăn đột ngột đối với lợn mẹ. * Lượng nước uống cần thiết 7-10 lít/ngày trong cả thời kỳ nuôi con. + Định mức thức ăn cho lợn con tập ăn đến lúc cai sữa: Tiêu chuẩn khẩu phần cho lợn tập ăn: Năng lượng trao đổi 2.900-3.000 kcal/kg thức ăn, Protein 16-18%. Tuổi lợn con (ngày) kg thức ăn 10 - 20 0,1 21 - 30 0,2 31 - 45 0,25 + Tiêu chuẩn thức ăn: Thức ăn công nghiệp loại thức ăn đậm đặc. Cho lợn uống nước đầy đủ, sạch sẽ, nước uống tự do. + Định mức thức ăn cho lợn con sau cai sữa: Là giai đoạn lợn con sau khi cai sữa đến 2 tháng tuổi khi đạt trọng lượng 9-12 kg. Tiêu chuẩn khẩu phần: Năng lượng trao đổi: 2.900-3.000 kcal/kg thức ăn, Protein 15-16%. Lượng thức ăn từ 0,25 - 0,3 kg/con. + Tiêu chuẩn thức ăn: Các loại thức ăn có thể sử dụng: Thức ăn đậm đặc phối chế với lương thực địa phương, hoặc thức ăn hỗn hợp. Song phải đảm bảo năng lượng trao đổi và Protein. Cho lợn uống nước đầy đủ, sạch sẽ, nước uống tự do. • Yªu cÇu chÊt l−îng thøc ¨n - Thøc ¨n c©n ®èi thµnh phÇn c¸c chÊt dinh d−ìng - Thøc ¨n dÔ tiªu hãa (sö dông c¸c nguyªn liÖu nh−: G¹o, bét ng«, ®ç t−¬ng, bét c¸ nh¹t, bét s÷a...). - Thøc ¨n kh«ng bÞ «i, thiu, l©y nhiÔm vi khuÈn g©y bÖnh, nhiÔm ®éc tè. 13 • Kü thuËt cho ¨n víi lîn con sau cai s÷a - Cho ¨n lµm nhiÒu b÷a trong ngµy (4-6 b÷a/ ngµy) - H¹n chÕ møc ¨n cho lîn con mét Ýt ngµy kÓ tõ khi cai s÷a nh− sau: Thêi gian L−îng thøc ¨n/ ngµy Ngµy cai s÷a Gi¶m ®i mét nöa l−îng thøc ¨n so víi ngµy tr−íc ngµy cai s÷a Ngµy thø 1 sau ngµy cai s÷a Gi¶m ®i 1/4 l−îng thøc ¨n so víi ngµy liÒn kÒ tr−íc ngµy cai s÷a Ngµy thø 2 sau ngµy cai s÷a Cho ¨n b»ng l−îng thøc ¨n cña ngµy liÒn kÒ tr−íc ngµy cai s÷a Nh÷ng ngµy tiÕp theo NÕu kh«ng cã hiÖn t−îng rèi lo¹n tiªu hãa ë lîn th× møc ¨n t¨ng lªn dÇn dÇn theo kh¶ n¨ng ¨n t¨ng cña lîn con 4. Chuồng trại 4-1. Kiểu chuồng: Chuồng hai ngăn, một ngăn cho lợn mẹ và 1 ngăn cho lợn con, chuồng xây bao xung quanh chiều cao: 0,7-0,9 m, phía trên mái được lợp bằng ngói, hoặc lá cọ, nền chuồng lát gạch đỏ, có rãnh thoát nước và phân, phía trước, hoặc phía sau phải có sân chơi cho lợn con. 4-2. Định mức: Chuồng nuôi lợn nái: 4-4,5 m2 (trong đó lợn nái 2-2,5 m2, lợn con 2 m2). 5. Thú y - Phòng bệnh cho lợn con sau cai sữa. - Tiêm phòng các vaccin: phó thương hàn, tụ huyết trùng. 6. Định mức kỹ thuật. Số con đẻ ra còn sống/lứa: 10 con Khối lượng toàn ổ lúc sơ sinh: 5,5-6,0 kg Số con cai sữa/lứa: 9,3 con (bình quân) Khối lượng toàn ổ lúc cai sữa: 45-50 kg Số ngày cai sữa: 40-45 ngày Số lứa đẻ/nái/năm: 02 lứa Thời gian sử dụng lợn nái: 5 năm Mức khấu hao/nái/năm: 20% Chương VII Kü thuËt ch¨n nu«i lîn ®ùc gièng 1. Mục đích yêu cầu Lợn đực giống là lợn dùng để khai thác tinh phối giống cho lợn nái sinh sản. Yêu cầu lợn đực giống phải đạt tiêu chuẩn đặc cấp về ngoại hình và chất lượng tinh dịch, lợn đực giống luôn khoẻ mạnh, không mắc các bệnh truyền nhiễm. 2. Đặc điểm vµ yªu cÇu kü thuËt ®èi víi lîn ®ùc gièng. • Mét con lîn ®ùc tèt lµ mét tµi s¶n cã gi¸ trÞ ®ßi hái c«ng ch¨m sãc lín vµ sÏ ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cao cho ng−êi nu«i. • §èi víi lîn ®ùc gièng, sè l−îng vµ phÈm chÊt tinh dÞch rÊt quan träng. Khi ®· chän ®−îc gièng tèt, sè l−îng vµ phÈm chÊt tinh dÞch chÞu ¶nh h−ëng cña chÕ ®é thøc ¨n, nu«i d−ìng vµ sö dông lîn ®ùc. • YÕu ch©n vµ c¸c tËt vÒ bµn ch©n lµ nh÷ng nguyªn nh©n lín nhÊt quyÕt ®Þnh sè phËn cña lîn ®ùc. CÇn quan s¸t kü ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng biÓu hiÖn nµy. 14 • Lîn ®ùc gièng tèt cã ¶nh h−ëng ®Õn søc s¶n xuÊt cña 40 – 50 lîn n¸i khi cho phèi gièng trùc tiÕp vµ 400 – 500 lîn n¸i khi cho thô tinh nh©n t¹o. • NÕu sö dông lîn ®ùc gièng bÞ bÖnh ®Ó phèi gièng cho lîn n¸i th× sÏ gieo r¾c mÇm bÖnh l©y lan trªn diÖn réng, g©y thiÖt h¹i lín cho ng−êi ch¨n nu«i. 3. C¸ch chän lîn ®ùc gièng. • CÇn chän lîn ®ùc gièng cã lý lÞch râ rµng, lµ con cña nh÷ng cÆp «ng bµ, bè mÑ cã n¨ng suÊt cao, lµ c¸ thÓ lín nhÊt trong ®µn. • Chän ®ùc gièng lµm 2 ®ît: LÇn 1 lóc lîn ®−îc 2 - 4 th¸ng tuæi vµ lÇn 2 tr−íc khi b¾t ®Çu cho phèi. • CÇn chän nh÷ng con lîn ®ùc cã ®Æc ®iÓm ngo¹i h×nh ®Æc tr−ng cña gièng. • Lîn ®ùc cÇn khoÎ m¹nh, l−ng th¼ng, ngùc në, thÓ chÊt r¾n ch¾c, kh«ng qu¸ bÐo hoÆc qu¸ gÇy, th©n h×nh c©n ®èi, hµi hoµ, ch¾c ch¾n; 4 ch©n th¼ng,khoÎ. • Chän lîn ®ùc phµm ¨n, t¨ng träng tèt, hiÒn lµnh nh−ng kh«ng chem. Ch¹p, tÝnh dôc h¨ng nh−ng kh«ng xuÊt tinh qu¸ sím. • Chän con ®ùc cã 2 hßn cµ lé râ, në c¨ng vµ ®Òu nhau, kh«ng sª lÖch, kh«ng mäng nh− kiÓu sa ruét. • Lîn cã Ýt nhÊt 12 vó trë lªn, da cã ®é ®µn håi tèt. 4. Chăm sóc nuôi dưỡng - Môc tiªu nu«i d−ìng: Lîn ®ùc kh«ng ®−îc qu¸ bÐo, qu¸ gÇy. Sè l−îng vµ chÊt l−îng tinh dÞch tèt. Lîn ho¹t b¸t, nhanh nhÑn, ph¶n x¹ tèt, tÝnh n¨ng cao. - Ch¨m sãc nu«i d−ìng lîn ®ùc gièng: Lîn ®ùc cã thÓ b¾t ®Çu ®−îc khai th¸c tinh ë 7 – 8 th¸ng tuæi, t−¬ng øng víi khèi l−îng 50 – 60 kg ë lîn ®ùc néi, vµ trªn 100 kg ë lîn ®ùc ngo¹i. Khi míi b¾t ®Çu phèi gièng, cho lîn ®ùc phèi víi nh÷ng con n¸i nhá h¬n, giµ h¬n, cã tÝnh nÕt lÆng lÏ, kh«ng nªn cho phèi víi nh÷ng con n¸i to, n¸i t¬ v× lîn ®ùc dÔ bÞ ho¶ng sî do ch−a cã kinh nghiÖm. Kho¶ng c¸ch khai th¸c tinh ph¶i phï hîp víi tuæi vµ thÓ tr¹ng lîn. Thêi gian 3 th¸ng ®Çu cã thÓ khai th¸c 1 – 2 lÇn/tuÇn, thêi gian sau ®ã khai th¸c 2 – 3 lÇn/tuÇn. Sau mçi lÇn khai th¸c tinh, cÇn vÖ sinh ®−êng sinh s¶n cho lîn ®ùc gièng. Kh«ng nªn cho lîn vËn ®éng vµ/hoÆc t¾m (n−íc l¹nh) trong vßng 1 giê sau khi khai th¸c tinh. Th−êng xuyªn kiÓm tra kü bµn ch©n, c¼ng ch©n, nÕu cã dÊu hiÖu bÞ quÌ, bÞ ®au cÇn cho lîn nghØ ®Õn khi khái h¼n. Kh«ng nªn dïng lîn ®ùc gièng qu¸ 4 – 5 n¨m tuæi. Mùa hè chải cho lợn vào buổi sáng, tắm cho lợn vào buổi chiều. Mùa đông chải cho lợn ngày 2 lần (sáng và chiều). Xoa nắn dịch hoàn cho lợn đực hậu bị và đực làm việc mỗi ngày 1 lần, thời gian từ 10-15 phút. Hàng ngày cho lợn đực vận động 30 phút, nếu có đất rộng cho lợn đực vận động tự do (chú ý không để chúng cắn nhau). Tuyệt đối không được đánh đập lợn đực giống, có thể xua đuổi lợn bằng roi. Trước khi cho phối phải tác động kỹ thuật để lợn dạn người, hăng tình dục (Nuôi dưỡng tốt, vận động hàng ngày, tắm chải xoa kích thích). Đối với lợn đực nhảy trực tiếp: Địa điểm cho phối giống phải bằng phẳng không gồ gề, trơn. 2 ngày 1 lần nhảy. Đối với lợn đực thụ tinh nhân tạo: 15 Trước khi huấn luyện 15 - 20 ngày phải tác động kỹ thuật để lợn dạn người, hăng tình dục (nuôi dưỡng tốt vận động hàng ngày, tắm chải, xoa kích thích cho vào phòng lấy tinh để làm quen) nơi lấy tinh phải có nền chắc chắn, không trơn trượt, dễ vệ sinh sau khi lấy tinh. Phải ghi sổ theo dõi về các chỉ tiêu: Tỷ lệ thụ thai, số con đẻ ra còn sống, trọng lượng sơ sinh, số con cai sữa, trọng lượng cai sữa cho từng con đực giống mà dẫn tinh viên của trạm trực tiếp phối. Định kỳ giám định, kiểm tra đực giống (ngoại hình thể chất), phẩm chất tinh dịch bằng V.A.C.R.pH.X tỷ lệ sống chết, màu, mùi, độ vẩn, kết quả sinh sản để có quyết định loại thải. Hàng ngày người nuôi lợn đực giống phải làm đầy đủ các công việc sau: a. Buổi sáng: Kiểm tra lợn về số lượng, sức khoẻ, mở cửa cho lợn ra sân chơi riêng. Bàn giao lợn cho người lấy tinh hoặc hỗ trợ người lấy tinh. Vệ sinh chuồng trại, thay nước uống, quét sạch máng ăn. Hướng dẫn lợn vận động mỗi con 30 phút, chải khô, xoa nắn dịch hoàn 10 - 15 phút. Cho lợn ăn thức ăn tinh lần thứ nhất. Cho lợn ăn rau xanh. Thu dọn dụng cụ. b. Buổi chiều: Kiểm tra lợn. Quét dọn máng ăn, thay nước uống. Cho lợn ăn thức ăn tinh lần 2. Tắm hoặc chải cho lợn. Quét dọn chuồng. Thu dọn dụng cụ. Kiểm tra đàn lợn che chắn, lót ổ chuồng, cửa chuồng lần cuối. 5. Thøc ¨n vµ tiªu chuÈn ¨n. 5-1. Định mức thức ăn: + Tiêu chuẩn khẩu phần: Năng lượng trao đổi: 2.800-2.900 kcal/kg thức ăn, Protein 14-15%. + Lượng thức ăn/con/ngày. Lợn đực giống trọng lượng từ 40-60 kg: 1,8-2 kg/ngày + 2 kg rau xanh Lợn đực giống trọng lượng từ 61-90 kg: 2-2,2 kg/ngày + 2 kg rau xanh Lợn đực giống trọng lượng trên 90 kg: 2,2-2,5 kg/ngày + 2,5 kg rau xanh 5–2. Tiêu chuẩn thức ăn: Các loại thức ăn có thể sử dụng: Thức ăn đậm đặc phối chế với lương thực địa phương, hoặc thức ăn hỗn hợp. Song phải đảm bảo năng lượng trao đổi và Protein. L−u ý: Cung cÊp ®ñ n−íc s¹ch cho lîn ®ùc uèng. Ngµy phèi gièng cho lîn ®ùc ¨n thªm 2 qu¶ trøng vµ thãc mÇm hoÆc gi¸ ®ç. Ph¶i ®¶m b¶o ®óng khÈu phÇn ¨n ®Ó tr¸nh lîn ®ùc qu¸ bÐo hoÆc qu¸ gÇy. NÕu khÈu phÇn thiÕu dinh d−ìng, th× chÊt l−îng vµ sè l−îng tinh trïng kÐm, thêi gian sö dông ng¾n, c¬ thÓ yÕu dÔ m¾c bÖnh tËt. NÕu thõa dinh d−ìng, kh¶ n¨ng giao phèi gi¶m, lîn di chuyÓn chem. Tû lÖ thô thai cña lîn n¸i thÊp. 6. Chuồng trại 6-1. Kiểu chuồng: Ô chuồng xây bao xung quanh chiều cao: 1,2 -1,4 m, phía trên mái được lợp bằng ngói, hoặc lá cọ, nền chuồng lát gạch đỏ, có rãnh thoát nước và phân, phía trước, hoặc sau phải có đường cho lợn đực vận động. 6-2. Định mức: Chuồng nuôi lợn đực: 4-4,5 m2. 7. Thú y Tiêm phòng bệnh tụ huyết trùng, bệnh đóng dấu lợn, dịch tả lợn, lép tô. Thời gian tiêm tháng 3-4 và tháng 8-9 liều lượng theo chỉ dẫn. 16 8. Một số chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật đối với lợn đực giống Đực hậu bị từ 15-50 kg Khả năng tăng trọng/ngày: 350 g Tiêu tốn thức ăn/kg/tăng trọng: 4 kg Độ dày mỡ lưng (đo tại vị trí P2): 20-30 mm Tuổi phối giống: 7 tháng Trọng lượng đạt lúc phối giống: 40-50 kg Lượng xuất tinh/lần nhảy (V): 100-150 ml Hoạt lực tinh trùng (A): 70% Mật độ tinh trùng (C): 100-200 triệu ml VAC (Tổng số tinh trùng tiến thẳng trong tinh dịch): 22 tỷ Tỷ lệ thụ thai (nhảy trực tiếp): 85% Bình quân số con đẻ ra còn sống/lứa: 10 con Bình quân khối lượng con lúc sơ sinh: 0,6 kg Thời gian sử dụng: 2,5 năm Mật độ khai thác tinh: ngày/lần 3-4 ngày Mức khấu hao/năm 40% Ch−¬ng VIII Ch¨m sãc nu«i d−ìng lîn lai lÊy thÞt (®ùc ngo¹i x n¸i néi) 1. §Æc ®iÓm vµ yªu cÇu kü thuËt ®èi víi lîn lai nu«i thÞt • Ch¨n nu«i lîn thÞt lµ c«ng ®o¹n cuèi cïng cña nghÒ nu«i lîn. CÇn chän lîn ®ùc gièng tèt vµ lîn n¸i gièng tèt ®Ó cã lîn con nu«i thÞt tèt. Lîn lai kinh tÕ ®Òu lµ lo¹i lîn th−¬ng phÈm nu«i thÞt kh«ng gi÷ l¹i lµm gièng. • T¨ng träng lµ chØ tiªu quan träng hµng ®Çu trong ch¨n nu«i lîn thÞt. Kh¶ n¨ng t¨ng träng tÝnh theo ®¬n vÞ g/ngµy hoÆc kg/th¸ng nu«i. Kh¶ n¨ng t¨ng träng cßn ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng hiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n lµ møc thøc ¨n tiªu tèn cho 1kg t¨ng träng ë lîn thÞt. • Chän lîn gièng nu«i thÞt cÇn chó ý c¸c ®Æc ®iÓm sau: Lîn cã th©n dµi, m«ng, ngùc vµ vai në, bong thon gän, ch©n thanh, v÷ng ch·i. Da máng, l«ng th−a, hång hµo. M¾t tinh s¸ng, ham ho¹t ®éng. Lîn ®−îc tiªm phßng ®Çy ®ñ. • Lîn thÞt ®−îc ch¨n nu«i theo tõng giai ®o¹n theo møc t¨ng träng. CÇn ®¸p øng nhu cÇu dinh d−ìng cña mçi giai ®o¹n nu«i ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ ch¨n nu«i cao nhÊt. • Giai ®o¹n 1 (lîn sau cai s÷a) : Tõ 2 – 4 th¸ng tuæi, lîn ®¹t 10 – 30 kg: Lîn ph¸t triÓn rÊt nhanh, tiªu tèn thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng thÊp nhÊt. CÇn cung cÊp ®ñ dinh d−ìng ®Ó lîn liªn tôc ph¸t triÓn. • Giai ®o¹n 2 (lîn choai) : Tõ 4 – 7 th¸ng tuæi, lîn ®¹t 31 – 60 kg: Lîn ph¸t triÓn chiÒu cao vµ dµi th©n, t¹o khung x−¬ng cho giai ®o¹n vç bÐo. Cã thÓ b¾t ®Çu nu«i lîn b»ng thøc ¨n tËn dông v× lîn tiªu ho¸ ®−îc thøc ¨n th« xanh nhiÒu h¬n. Cho lîn vËn ®éng hµng ngµy ®Ó c¬ thÓ ph¸t triÓn. • Giai ®o¹n 3 (lîn vç bÐo) : Tõ 7 – 9 th¸ng tuæi, lîn ®¹t 61 – 90 kg: Lîn cÇn nhiÒu thøc ¨n giµu n¨ng l−îng. CÇn gi¶m vËn ®éng ë lîn ®Ó ®ì tiªu hao n¨ng l−îng. 2. Ch¨m sãc nu«i d−ìng lîn lai nu«i thÞt. - Nh÷ng l−u ý quan träng khi mua lîn gièng: • T×m ®Õn ®Þa chØ ®¸ng tin cËy: Cã uy tÝn vÒ chÊt l−îng gièng vµ an toµn vÒ dÞch bÖnh. • Kh«ng cho lîn ¨n no tr−íc khi vËn chuyÓn. • Kh«ng vËn chuyÕn lîn vµo thêi ®iÓm n¾ng nãng cao ®é tr−a hÌ. • Kh«ng nhèt mËt ®é qu¸ ®«ng trong qóa tr×nh vËn chuyÓn. • Ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn ph¶i ®¶m b¶o vÖ sinh thó y (tÈy trïng tr−íc khi lîn lªn xe). 17 • Kh«ng t¾m vµ kh«ng cho lîn ¨n ngay sau khi võa míi xuèng lîn vµo chuång. • ThÝch nghi dÇn thøc ¨n míi trong thêi gian 3-4 ngµy. - Môc tiªu nu«i d−ìng. • Tiªu tèn thøc ¨n Ýt, lîn khoÎ m¹nh, lín nhanh. • ChÊt l−îng thÞt tèt, tû lÖ mãc hµm cao. • Chi phÝ lao ®éng vµ c¸c chi phÝ kh¸c thÊp nhÊt - Ch¨m sãc nu«i d−ìng: • Bè trÝ lîn trong « chuång: Tõ 10-20 con/«, lîn trong cïng1 « cÇn cã träng l−îng xÊp xØ t−¬ng ®−¬ng nhau, tr¸nh bè trÝ lÖch nhau qu¸ vÒ träng l−îng th× con bÐ lu«n lu«n sÏ bÞ kÐm vµ trë nªn cßi cäc v× bÞ yÕu thÕ vÒ c¹nh tranh thøc ¨n. Nªn nu«i theo ph−¬ng thøc ”cïng ra, cïng vµo”. - Thøc ¨n vµ c¸ch cho ¨n. • Thøc ¨n: Ph¶i sö dông khÈu phÇn thøc ¨n phï hîp cho tõng giai ®o¹n sinh tr−ëng ph¸t triÓn (khÈu phÇn theo giai ®o¹n). • L−îng thøc ¨n cÇn ph¶i ®¸p øng nhu cÇu t¨ng träng cña lîn (kh«ng ®Ó lîn ¨n thiÕu hoÆc cho lîn ¨n thõa so víi nhu cÇu). • Cho lîn ¨n thøc ¨n tinh ®· phèi trén tr−íc råi ¨n rau xanh sau. • Rau xanh röa s¹ch råi cho ¨n sèng, kh«ng cÇn nÊu chÝn. • Khi lîn cßn nhá (<30kg) nªn cho ¨n Ýt nhÊt 3 b÷a/ngµy • Cung cÊp ®ñ n−íc s¹ch cho lîn uèng. • C«ng thøc tÝnh l−îng thøc ¨n tinh ®· phèi trén cho lîn thÞt/ngµy Giai ®o¹n C¸ch tÝnh l−îng thøc ¨n/ngµy Sè b÷a/ngµy 10 – 30 kg 5% x khèi l−îng lîn 3 31 – 60 kg 4% x khèi l−îng lîn 2 61 – xuÊt chuång 3% x khèi l−îng lîn 2 VÝ dô: Lîn cã khèi l−îng 50 kg, l−îng thøc ¨n cÇn cho lîn 1 ngµy (¨n tù do) lµ: 50 kg x 4% = 2 kg thøc ¨n ®· phèi trén/ngµy. 3. Chuång nu«i. • §¶m b¶o mËt ®é chuång nu«i kh«ng qu¸ dµy • Sµn chuång cÇn ch¾c ch¾n, kh«ng tr¬n tr−ît. • Cã m¸ng ¨n, m¸ng uèng riªng cho lîn. 4. VÖ sinh thó y: • CÇn tÈy giun s¸n cho lîn tr−íc khi ®−a vµo nu«i thÞt (ë khèi l−îng 18 – 20 kg). • Cä röa vµ s¸t trïng chuång tr¹i b»ng dung dÞch n−íc v«i pha lo·ng hoÆc c¸c ho¸ chÊt s¸t trïng vµ ®Ó trèng chuång trong thêi gian 3 – 5 ngµy, sau ®ã míi nu«i løa kh¸c. • Thùc hiÖn tiªm phßng bÖnh theo quy ®Þnh cña thó y. L−u ý: Nªn lùa chän thêi ®iÓm b¾t ®Çu nu«i thÝch hîp ®Ó cã s¶n phÈm b¸n vµo lóc nhu cÇu cña thÞt tr−êng cao, tr¸nh bÞ Ðp gi¸, b¸n gi¸ thÊp. Ch−¬ng IX Ph−¬ng ph¸p ghi chÐp sè liÖu vµ h¹ch to¸n kinh tÕ trong ch¨n nu«i lîn Môc tiªu: - N¾m ®−îc ph−¬ng ph¸p ghi chÐp sè liÖu - BiÕt c¸ch ho¹ch to¸n kinh tÕ trong ch¨n nu«i lîn. 18 Ghi chÐp sè liÖu vµ h¹ch to¸n kinh tÕ trong ch¨n nu«i lîn thÞt • Ghi chÐp sè liÖu C¸c kho¶n chi phÝ ®Çu vµo trong ch¨n nu«i lîn thÞt: - Gièng lîn (kÓ c¶ phÝ vËn chuyÓn). - C¸c lo¹i thøc ¨n: Ng«, ®Ëu t−¬ng, bét c¸, c¸m c«ng nghiÖp, kho¸ng,... - Thó y: Tiªm phßng, ch÷a bÖnh, ... (c¶ tiÒn c«ng vµ tiÒn thuèc) - C«ng lao ®éng - KhÊu hao chuång tr¹i, söa ch÷a. - Dông cô ch¨n nu«i: - Chi phÝ kh¸c: §iÖn, n−íc, l·i suÊt tiÒn vay, ... Sæ ghi chÐp c¸c kho¶n chi phÝ cho ch¨n nu«i lîn thÞt Ngµy, th¸ng VËt t− S.L. §¬n vÞ tÝnh §¬n gi¸ TiÒn Ghi chó ... Tæng L−u ý: - §èi víi c¸c kho¶n gia ®×nh tù cã tÝnh theo møc gi¸ t¹i thÞ tr−êng thêi ®iÓm ®Çu t−. - §èi víi chuång tr¹i cã thÓ tÝnh khÊu hao vµo tæng chi phÝ theo c¸ch tÝnh cho chuång x©y kiªn cè vµ b¸n kiªn cè. C«ng thøc tÝnh chi phÝ khÊu hao chuång tr¹i theo kiÓu chuång nu«i KiÓu chuång kiªn cè Tæng chi phÝ x©y dùng chuång tr¹i KhÊu hao chuång tr¹i/løa = 20 n¨m x Sè løa lîn dù kiÕn nu«i t¹i chuång ®ã/1 n¨m KiÓu chuång b¸n kiªn cè Tæng chi phÝ x©y dùng chuång tr¹i KhÊu hao chuång tr¹i/løa = 10 n¨m x Sè løa lîn dù kiÕn nu«i t¹i chuång ®ã/1 n¨m Tæng chi = Gièng + Thøc ¨n + Thó y + C«ng lao ®éng + KhÊu hao chuång tr¹i + Dông cô ch¨n nu«i + Chi phÝ kh¸c. • C¸c kho¶n thu: Bao gåm tiÒn b¸n lîn thÞt, tiÒn b¸n ph©n… Tæng thu = TiÒn b¸n lîn thÞt + TiÒn b¸n ph©n. • H¹ch to¸n lç l·i tõ ch¨n nu«i lîn thÞt L·i/lç = Tæng thu – Tæng chi Ghi chó: NÕu tæng thu – tæng chi < 0, th× ch¨n nu«i bÞ lç NÕu tæng thu – tæng chi = 0, th× ch¨n nu«i hoµ vèn NÕu tæng thu – tæng chi > 0, th× ch¨n nu«i cã l·i VÝ dô : §Ó s¶n xuÊt 100 lîn thÞt ®¹t 90 kg lóc xuÊt b¸n, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm: C¸c kho¶n chi Chi cho 1 ®¬n vÞ s¶n xuÊt (1 lîn) Tæng chi (lÊy trßn sè) cho 100 s¶n phÈm - Mua gièng 100 con (20kg) 600.000 ® 60.000.000 ® - Thøc ¨n, thó y 750.000 ® 75.000.000 ® - C«ng lao ®éng 30.000 ® 3.000.000 ® - KhÊu hao chuång tr¹i 15.000 ® 1.500.000 ® -Chi phÝ ®iÖn, n−íc s¶n xuÊt 20.000 ® 2.000.000 ® - Chi kh¸c (l·i suÊt TK, ...) 10.000 ® 1.000.000 ® 19 Tæng chi 1.425.000 ® 142.500.000 ® Gi¶ sö sè lîn thÞt hao hôt 4% trong mét kú s¶n xuÊt: 100 con – 4% hao hôt = 96 con Tæng chi phÝ s¶n xuÊt cho 1 lîn thÞt ®¹t 90 kg khi xuÊt b¸n sÏ lµ: 142.500.000 ® 96 con = 1.484.400 ® Gi¸ b¸n mét lîn 90 kg lµ 1.620.000 ®/con, tæng doanh thu sÏ lµ: 1.620.000 ® x 96 = 155.520.000 ®. L·i suÊt cho 1 løa lîn thÞt 100 con sau khi trõ c¸c chi phÝ: 155.520.000 ® - 142.500.000 ®= 13.020.000 ® L−u ý: Khi tÝnh to¸n cÇn −íc ®o¸n chi phÝ tèi ®a vµ tèi thiÓu ®Ó cã c¬ së cho tæ chøc s¶n xuÊt. Ghi chÐp sè liÖu vµ h¹ch to¸n kinh tÕ trong ch¨n nu«i lîn n¸i • Ghi chÐp sè liÖu C¸c kho¶n chi phÝ ®Çu vµo trong ch¨n nu«i lîn n¸i - Chi phÝ khÊu hao lîn n¸i - C¸c lo¹i thøc ¨n cho lîn mÑ - C¸c lo¹i thøc ¨n cho lîn con tËp ¨n vµ tõ khi cai s÷a ®Õn khi xuÊt b¸n. - Chi phÝ phèi gièng - Tiªm phßng, ch÷a bÖnh,, thó y. - KhÊu hao chuång tr¹i, söa ch÷a. - Dông cô ch¨n nu«i (®Ìn s−ëi, c¸c lo¹i dông cô hé lý lîn con ...) - Chi phÝ kh¸c: §iÖn, n−íc, l·i tiÒn vay, nh©n c«ng. Yªu cÇu cña viÖc ghi chÐp: - Sè liÖu ph¶i ®−îc ghi chÐp cËp nhËt hµng ngµy, ghi ngay sau khi mua ®Ó kh«ng quªn. - Ghi chÐp ph¶i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, ®óng víi thùc tÕ, kh«ng ®−îc −íc l−îng. - Cö mét ng−êi chuyªn ghi chÐp. - Ghi chÐp sè liÖu vµo sæ riªng, tr¸nh ghi chÐp lªn t−êng nhµ, bÕp, cöa, kh«ng ghi ra miÕng giÊy hay ghi chung víi c¸c sæ kh¸c. Sæ ghi chÐp c¸c kho¶n chi phÝ cho ch¨n nu«i lîn n¸i Ngµy, th¸ng VËt t− S.L. §¬n vÞ tÝnh §¬n gi¸ TiÒn Ghi chó ... Tæng Tæng chi = Gièng + Thøc ¨n + Thó y + C«ng lao ®éng + KhÊu hao n¸i + KhÊu hao chuång tr¹i + Dông cô ch¨n nu«i + Phèi gièng + Chi phÝ kh¸c. C«ng thøc tÝnh chi phÝ khÊu hao n¸i/løa Tæng chi phÝ cho n¸i ®Õn phèi gièng lÇn ®Çu- TiÒn b¸n n¸i lo¹i dù kiÕn Chi phÝ khÊu hao n¸i/ 1 løa = Sè løa ®Î dù kiÕn cña c¶ ®êi lîn n¸i • C¸c kho¶n thu: Bao gåm tiÒn b¸n lîn con (kÓ c¶ lîn con ®Ó l¹i nu«i còng tÝnh ra tiÒn), tiÒn b¸n ph©n…, tiÒn b¸n lîn n¸i lo¹i th¶i (nÕu cã). Tæng thu = TiÒn b¸n lîn con + TiÒn b¸n ph©n + tiÒn b¸n lîn n¸i lo¹i th¶i • H¹ch to¸n lç l·i tõ ch¨n nu«i lîn n¸i L·i/lç = Tæng thu – Tæng chi Ghi chó: NÕu tæng thu – tæng chi < 0, th× ch¨n nu«i bÞ lç NÕu tæng thu – tæng chi = 0, th× ch¨n nu«i hoµ vèn NÕu tæng thu – tæng chi > 0, th× ch¨n nu«i cã l·i 20 VÝ dô : Mét tr¹i nu«i 20 lîn n¸i sinh s¶n, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm: C¸c kho¶n chi Chi cho 1 lîn n¸i/løa ®Î Tæng chi (lÊy trßn sè) cho 20 n¸i - KhÊu hao lîn n¸i 400.000 ® 8.000.000 ® - Chi phÝ thøc ¨n, thó y/løa (4,5 kgTA /1 kg lîn con ë 20 kg) 4.000.000 ® 80.000.000 ® - C«ng lao ®éng 250.000 ® 5.000.000 ® - Phèi gièng 30.000 ® 600.000 ® - KhÊu hao chuång tr¹i 50.000 ® 1.000.000 ® - Dông cô ch¨n nu«i 20.000 ® 400.000 ® -Chi phÝ ®iÖn, n−íc s¶n xuÊt 100.000 ® 2.000.000 ® - Chi kh¸c (l·i suÊt TK, ...) 50. 000 ® 1.000.000 ® Tæng chi 4.900.000 ® 98.000.000 ® KhÊu hao cho 1 n¸i/løa 3.800.000 ® - 1.000 ® 7 løa = 400.000 ® KhÊu hao chuång tr¹i/løa (gi¶ sö chuång kiªn cè x©y dùng hÕt 44.000.000 ®) 44.000.000 ® 20 n¨m x 2,2 løa = 1.000.000 ® Gi¸ b¸n mét lîn con: 20 kg x 30.000 ®/kg = 600.000 ®/con. Tæng thu/løa 10 lîn con sÏ lµ: 600.000 ® x 10 + 200.000 ® = 6.200.000 ® L·i suÊt cho 1 lîn n¸i/løa lµ: 6.200.000 ® - 4.900.000 ® = 1.300.000 ® L·i suÊt cho tr¹i nu«i 20 n¸i/n¨m sau khi trõ c¸c chi phÝ: (6.200.000 ® x 20 n¸i x 2 løa/n¨m) – (98.000.000 ® x 2 løa/n¨m) = 248.000.000 ® - 196.000.000 ® = 52.000.000 ® Dự án CARD (VIE 04/2005) Phát triển chăn nuôi lợn bền vững ở miền Trung Bộ Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn Chính phủ Úc SỔ NHẬT KÝ NÔNG HỘ (Kỹ thuật chăn nuôi lợn nái sinh sản) Tên chủ hộ :…………………………………………………………….. Tư vấn kỹ thuật:……………………………………………………….. 1 Thông tin chung 1. Họ và tên chủ hộ (DFs) 2. Địa chỉ 3. Tuổi: 4. Giơí tính (Nam/Nữ): 5. Trình độ học vấn 6. Số nhân khẩu trong hộ 7. Số lao động 8. Số lượng lợn nái 9. Số lợn con sau cai sữa 10. Số lượng lợn thịt 11. Số ô chuồng Thông tin và lý lịch xuất phát của lợn nái Số TT Số lợn nái Ông Bà Bố Mẹ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2 I. Đầu vào 1. Chi phí làm chuồng No. Vật liệu Số lượng Đơn giá Thành tiền Ghi chú 1. Xi măng 2. Tre, gỗ 3. Sắt, thép 4. Cát, đá 5. Ngói/ tôn 6. Các vật liệu khác 7. Công lao động 8. Chi phí khác 9. Dây cước 10. Dây thép 11. Đất đai 9. Thuế đất 10. Phí môi trường 11. Phí duy trì chuồng nuôi 3 2. Con giống Giống lợn Trọng lượng (kg) Số lượng Thành tiền Ngày thả giống Tình trạng con giống (khoẻ, yếu,..) 3. Thuốc thú y, tinh dịch và hóa chất sử dụng Ngày dùng Tên thuốc, hoá chất, tinh dịch Liều dung Số lượng Đơn giá Thành tiền 4 4. Lao động Ngày (Sáng/ Chiều) Số lao động Lao động chính Lao động phụ Số giờ làm việc/ngày Thành tiền 5 5. Thức ăn và chế độ cho ăn Chế độ cho ăn (kg) Ngày Thời gian cho ăn Tiêu chuẩn (nhu cầu thức ăn) Thức ăn tinh (cám gạo, bắp, đậu, , …) Thức ăn xanh (cỏ, bèo, rong,…) Thức ăn khác Giá tiền 6 6. Quản lý chăm sóc lợn nái và lợn con theo mẹ Tháng thứ nhất Buổi sáng Thời gian Công việc Ghi chú TT. 1 6 – 7 h Kiểm tra đàn lợn và điều khiển sinh sản cho lợn nái (phối tinh cho lợn nái) TT. 2 7 – 8 h Kiểm tra sức khỏe của lợn nái và lợn con, lượng ăn vào, thức ăn thừa trong máng ăn, nước uống… TT. 3 8 – 9 h Vệ sinh, làm khô nền chuồng thay đệm lót TT. 4 9 – 10 h Cho lợn nái ăn lần 1 trong ngày TT.5 10 -11 h Bổ sung rau xanh, bổ sung thức ăn cho lợn con Buổi chiều 13.30 – 14.30 Kiểm tra sức khỏe, máng ăn, nước uống Kiểm tra sức khỏe và hoạt động của lợn con 14.30 -15.30 Vệ sinh nền chuồng và ô nuôi lợn con, thay đệm lót 15.30 -16.30 Cho lợn nái ăn lần 2 16.30 -17.30 Kiểm tra cuối ngày 7 7. Tổng đầu vào No. Chi phí Giá thành 1. Chuồng 2. Con giống 3. Thuốc, hoá chất 4. Lao động 5. Thức ăn 6. Chi phí khác (đất đai và điện nước) 7. Phí môi trường 8. Tổng II. Đầu ra 1. Yêú tố môi trường xung quanh Ngày Nhiệt độ oC Độ ẩm % Tốc độ gió (m/s) NH3 mg% NO3 mg% CO2 Ni tơ Phốt pho 1 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 8 170 180 190 200 210 220 230 240 240 250 260 270 280 290 300 310 320 330 340 350 360 365 2. Các chỉ tiêu từ chăn nuôi lợn và các hoạt động khác No Lợn con 1. Tăng trưởng 2. Sản lượng (kg) 3. Số lợn con cai sữa 4. Tỷ lệ sống 5. Đơn giá/kg 6. Thành tiền 7. Tổng tiền 3. Thu nhập từ các hoạt động khác và giá trị thu nhập No. Loại sản phẩm ĐV Số lượng Giá (đ) Tổng số tiền (đồng) 1 9 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tổng số 4. Kinh doanh và hiệu quả. SPA/SPB Các chỉ tiêu SP A SP B +/- % 1. Tổng thu nhập Thu nhập từ chăn nuôi lợn Thu nhập từ chăn nuôi gia cầm Thu nhập từ chăn nuôi gia súc Tổng thu nhập từ nông nghiệp Thu nhập ngành nghề 2. Tổng chi phí 3. Lợi nhuận 4. Lợi nhuân/đơn vị đầu tư 5. Lãi/ tổng chi phí 6. Lãi/lao động 5. Chi phí cho gia đình TT. Chi phí cho cuộc sống và sinh hoạt ĐV Số lượng Giá Tổng số (đ) 10 (đ) 1 Lương thực và thực phẩm (Nữ/nam) 2 Nhà cửa (Nữ/nam) 3 Thắp sáng (Nữ/nam) 4 Áo quần (Nữ/nam) 5 Vật dụng (Nữ/nam) 6 Nhu yếu khác (Nữ/nam) 7 Khám và chữa bệnh (Nữ/nam) 8 Giáo dục 9 Giao thông đi lại (Nữ/nam) 10 Rượu chè, thuốc lá (Nữ/nam) 11 Thông tin (Nữ/nam) 12 Hoạt động xã hội và cộng đồng Lễ, chạp, cúng, kỵ Tổng số 11 1 HƯỚNG DẪN KỸ THUẬT Ứng dụng công nghệ vi sinh vật hữu hiệu trong nông nghiệp ThS. Trần Thị Minh Hoàng và ThS. Nguyễn Nguyệt Cầm – Viện Chăn nuôi 1 – Tác dụng của EM EM Là một sản phẩm kỳ diệu của công nghệ sinh học hiện đại, 1 chế phẩm sinh học được ứng dụng nhiều nước trên thế giới nông nghiệp, bảo vệ thực vật và xử lý môi trường. Dung dịch Em gốc là một chất lỏng màu vàng nâu có mùi chua ngọt độ pH <3,5. EM chứa đựng trên 120 loại vi sinh vật hữu hiệu có ích, EM không độc hại. - EM được sử dụng trong nhiều lĩnh vực của đời sống và sản xuất, có hiệu quả đặc biệt trong sản xuất nông nghiệp và làm sạch môi trường - Em có tác dụng kích thích sinh trưởng cây trồng, hạn chế sâu bệnh hại, tăng khả năng chống chịu và tăng năng suất, chất lượng cây trồng. Được sử dụng trên nhiều loại cây trồng như lúa, rau mầu, cây ăn quả, hoa, cây cảnh. - EM có tác dụng làm sạch môi trường, khử mùi hôi thối, làm giảm các chất độc hại trong chuồng trại chăn nuôi, công trình vệ sinh, nước cống rãnh, rác. - EM được sử dụng trong chăn nuôi làm tăng trọng vật nuôi, tôm, cá, hạn chế dịch bệnh, xử lý môi trường chăn nuôi. - EM thúc đẩy quá trình phân giải chất hữu cơ, có tác động thuận lợi đến hệ vi sinh vật có ích trong môi trường đất do vậy có khả năng góp phần cải tạo đất. II – Kỹ thuật sử dụng EM Từ dạng dung dịch EM gốc có thể pha chế sản xuất EM thứ cấp 1% hoặc 5%, EM5, EM FPE (EM thực vật) ở dạng dung dịch và EM Bokashi ở dạng phân bón rắn. Các dạng EM này được cung cấp cho người sử dụng. Nói chung EM thứ cấp sử dụng cho làm sạch môi trường và chăn nuôi, EM5 và EM thực vật sử dụng cho cây trồng, EM Bokashi sử dụng cho cả chăn nuôi và trồng trọt. 1 – Sử dụng EM phun cho cây trồng để kích thích sinh trưởng, tăng năng suất và hạn chế sâu bệnh - Cách pha chế dung dịch phun: 20ml dung dịch EM (EM5, EM thực vật) pha với 15 -20 lít nước sạch để phun cho 1 sào bắc bộ, phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, có thể phun sau khi trời mưa. - Đối với lúa, rau màu, cây ăn quả, hoa, cây cảnh: phun được hầu hết vào các giai đoạn sinh trưởng của cây nhưng tốt nhất là thời kỳ cây con, thời kỳ phát triển, thời kỳ sắp trỗ - ra hoa, thời kỳ quả non, cũng có thể phun định kỳ 10-15 ngày/lần. 2- Sử dụng EM để xử lý hạt giống 2 Ngâm hạt giống lúa trong dung dịch EM nồng độ 1/1000 trong 24h. Cũng có thể nhúng mạ, cây con vào dung dịch EM 1/1000 từ 1-2h rồi đem cấy hoặc trồng. 3 – Sử dụng EM để chế biến phân hữu cơ cải tạo đất - Pha loãng EM theo tỷ lệ 1/100 (0,1lit EM thứ cấp pha với 10 lít nước để phun cho 1m3 phân chuồng, phân hữu cơ, bã nấm (chất đống, cứ 30cm phun một lớp EM ướt đẫm rồi ủ). 4 – Sử dụng EM thứ cấp để phối trộn, ủ thức ăn a- Dùng EM thứ cấp trực tiếp: dùng trộn trực tiếp EM thứ cấp với thức ăn của lợn, gia cầm theo tỷ lệ 1/200 (1lit EM thứ cấp trộn với 200kg thức ăn để nguội, rơm, rạ, cỏ) b – Dùng EM để ủ thức ăn Pha hỗn hợp gồm 1 lít EM thứ cấp + 2-4lit nước sạch + 20 kg thức ăn tinh (cám, bột ngô, bột sắn…), cho hỗn hợp vào can nhựa, hoặc túi bóng rồi buộc chặt tránh không khí vào. Sau 3-5 ngày sản phẩm dùng được thơm mùi men ngọt. Dùng hỗn hợp này để phối trộn vào thức ăn cho vật nuôi ( với tỷ lệ 1 phần hỗn hợp và 9 phần thức ăn ) và cho ăn hằng ngày. * Khi được hỗn hợp thức ăn đã lên men ta đã tạo ra EM Bokashi. 6- Sử dụng EM để uống: - Hằng ngày pha loãng EM thứ cấp vào nước uống theo tỷ lệ 1/200 (1lit EM thứ cấp pha 200 lít nước) hoặc pha 1ml EM1 với 1lit nước dùng để uống thường xuyên cho gia súc, gia cầm. 7 – Sử dụng EM Bokashi để bón vào đất Bón trực tiếp vào đất với lượng 5-7kg/sào (chú ý bón xa gốc) Trộn Bokashi cùng với phân chuồng với liều lượng: 1 phần Bokashi với 99 phần phân chuồng đem ủ, làm phân giải phân chuồng nhanh hơn, hạn chế yếu tố độc hại trong phân chuồng, cải tạo đất, hạn chế sâu bệnh hại kích thích sinh trưởng cây non. 8- Sử dụng EM làm sạch, khử mùi chuồng trại gia súc, cống rãnh công trình vệ sinh Pha dung dịch EM thứ cấp với tỷ lệ 1/100 – 1/200 (1lit EM thứ cấp pha với 100 lit nước hoặc 200 lit nước). - Đối với mùa hè: Dùng bình phun ướt đẫm chuồng trại để làm mất mùi hôi, phun trực tiếp lên con vật để chống nhiễm khuẩn. - Đối với mùa đông khi mặt sàn quá ẩm: Dùng EM Bokashi rải đều trên nền chuồng với lượng 50g/m2, hoặc lấy một phần thức ăn EM Bokashi trộn với 2 phần mùn cưa hoặc vỏ trấu; 3-5 ngày thay một lần tùy theo mật độ nuôi và sự ô nhiễm. Dùng EM Bokashi có tác dụng giảm độ ẩm và mùi hôi rõ rệt. 3 - Dùng EM để khử mùi, làm sạch nước ao tù, nước cống rãnh, nước thải bằng cách đổ 1lit dung dịch EM thứ cấp cho 1m3 nước bẩn. * Những điều cần chú ý khi sử dụng EM - EM an toàn với người, cây trồng, vật nuôi và môi trường. Bảo quản EM nơi râm mát tránh ánh sáng trực tiếp, khi sử dụng EM có mùi hôi, khó chịu thì không sử dụng. EM tốt có mùi lên men chua ngọt, độ PH 3,3-4. - Các loại dung dịch EM có thể bảo quản từ 1-3 tháng. Sau khi pha loãng phải dùng ngay trong ngày. - Không được trộn hỗn hợp EM với thuốc trừ sâu, trừ bệnh, trừ cỏ để phun. Khi cần, phải phun cách nhau khoảng 3-7 ngày. Sử dụng nước sạch để pha chế EM. - EM không phải là một loại phân bón hoặc thuốc BVTV mà là một chế phẩm sinh học giúp cây trồng hấp thu dinh dưỡng tốt hơn và hạn chế nguồn phát sinh của các sinh vật hại. - Chỉ mua chế phẩm EM ở các địa chỉ tin cậy, sử dụng EM đúng chỉ dẫn kỹ thuật.