Chương 1:những nội dung cơ bản của thị trường chứng khoán
I: Bản chất và chức năng của thị trường chứng khoán
II: Cơ cấu của thị trường chứng khoán
III: Công cụ lưu thông trên thị trường chứng khoán
IV: Các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán
V: Vai trò của thị trường chứng khoán trong nền kinh tế quốc dân
Chương 2:thị trường chứng khoán Trung Quốc
I:Tổng quan về lịch sử ra đời và phát triển TTCK Trung Quốc
II: Đáng giá thị trường chứng khoán Trung Quốc
Chương 3:Các giải pháp nhằm phát triển và hội nhập thị trường chứng khoán Việt Nam nhìn từ kinh nghiệm của thị trường chứng khoán Trung Quốc
I: Tổng quan về TTCK Việt Nam
II: Các mặt tồn tại hiện nay và nguyên nhân
III: Giải pháp nhằm phát triển và hội nhập thị trường chứng khoán Việt Nam nhìn từ kinh nghiệm của TTCK Trung Quốc
LỜI KẾT LUẬN
95 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2281 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Thị trường chứng khoán trung quốc và bài học đối với sự phát riển và hội nhập của thị trường chứng khoán Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
nh chñ yÕu míi ®îc triÓn khai t¹i mét sè c«ng ty nh BVSC, VCBS, ARSC. Trong n¨m 2001, chØ cã hai c«ng ty lµ BVSC vµ IBS cã doanh thu tõ ho¹t ®éng nµy. Trong n¨m 2002, cha cã c«ng ty nµo thùc hiÖn b¶o l·nh ph¸t hµnh cæ phiÕu. C«ng ty VCBS thùc hiÖn b¶o l·nh 6 ®ît ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña chÝnh phñ (qua Quü Hç trî ph¸t triÓn). Mét sè c«ng ty kh¸c nh BVSC, ARSC, ACBS, VCBC lµm ®¹i lý ph¸t hµnh kú phiÕu cña mét sè tæ chøc tÝn dông nh Ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam hoÆc ®¹i lý ph¸t hµnh cæ phiÕu cho c«ng ty cæ phÇn B¶o hiÓm Nhµ Rång.
e.Ho¹t ®éng t vÊn ®Çu t, t vÊn niªm yÕt
C¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu thùc hiÖn t vÊn ®Çu t chøng kho¸n cho kh¸ch hµng th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c b¶n ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vÒ thÞ trêng vµ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty niªm yÕt. §a sè c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu cã c¸c trang web cËp nhËt th«ng tin vÒ thÞ trêng chøng kho¸n ®Ó c¸c nhµ ®Çu t tham kh¶o. Trong n¨m 2002, c¸c c«ng ty BVSC, SSI, BSC, FSC, IBS ®· t vÊn vµ gióp lµm hå s¬ niªm yÕt cho 11 c«ng ty niªm yÕt míi trªn thÞ trêng chøng kho¸n vµ trî gióp, t vÊn ph¸t hµnh cæ phiÕu bæ sung cho c«ng ty HAPACO.
Ngoµi c¸c nghiÖp vô chÝnh trªn, c¸c c«ng ty chøng kho¸n cßn chñ ®éng phèi hîp víi c¸c tæ chøc tÝn dông, c«ng ty viÔn th«ng nh»m cung cÊp thªm c¸c dÞch vô hç trî kh¸ch hµng nh cÇm cè chøng kho¸n, theo dâi giao dÞch, ®Æt lÖnh tõ xa, ký hîp ®ång thùc hiÖn viÖc lu ký chøng kho¸n, qu¶n lý danh s¸ch cæ ®«ng...
2.7.HÖ thèng lu ký, thanh to¸n bï trõ
Sè lîng c¸c thµnh viªn lu ký lµ 16 tæ chøc gåm 11 c«ng ty chøng kho¸n, 2 ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam (Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam, ng©n hµng ngo¹i th¬ng ViÖt Nam), 3 chi nh¸nh ng©n hµng níc ngoµi (Ng©n hµng HångK«nh vµ Thîng H¶i (HSBC)-chi nh¸nh thµnh phè Hå ChÝ Minh, Ng©n hµng Standard Chartered-chi nh¸nh Hµ Néi, Ng©n hµng DÐutche Bank-chi nh¸nh thµnh phè Hå ChÝ Minh.
Trong 3 n¨m qua, sè lîng chøng kho¸n ®îc ®a vµo lu ký tËp trung t¨ng lªn râ rÖt tõ 9,7 triÖu cæ phiÕu trong n¨m 2000 lªn 73,6 triÖu cæ phiÕu vµo n¨m 2003. HiÖn nay chØ cã 3 lo¹i cæ phiÕu cã tû lÖ lu ký so víi sè ®¨ng ký niªm yÕt díi 50% gåm cæ phiÕu SAM, BT6, VTC. 4 thµnh viªn cã tû lÖ chøng kho¸n lu ký lín nhÊt lµ C«ng ty chøng kho¸n Sµi Gßn (SSI), c«ng ty chøng kho¸n B¶o ViÖt (BVSC), c«ng ty chøng kho¸n ng©n hµng ¸ Ch©u (ACBS) vµ HSBC. §Õn nay, hÇu hÕt c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· triÓn khai nghiÖp vô cÇm cè chøng kho¸n.
Ng©n hµng ®îc chØ ®Þnh thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n bï trõ lµ Ng©n hµng §Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam. TiÒn göi t¹i ng©n hµng nµy ®Õn 31/12/2003 lµ 72.877 triÖu ®ång, t¨ng 125% so víi 32/12/2001 vµ 274,77% so víi 31/12/2000.
2.8.HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n
HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n ®îc thµnh lËp theo QuyÕt ®Þnh sè 29/2003/Q§-BNV cña Bé trëng Bé Néi vô ban hµnh ngµy 11/6/2003 víi môc ®Ých b¶o vÖ quyÒn lîi vµ nghÒ nghiÖp cña c¸c thµnh viªn, tõ ®ã triÓn khai c¸c ho¹t ®éng chuyªn s©u vµ æn ®Þnh thÞ trêng. HiÖp héi cßn lµ n¬i tham mu cho c¸c c¬ quan ®iÒu hµnh, t¹o sù hµi hoµ vÒ lîi Ých cho c¸c bªn tham gia thÞ trêng, qu¶ng b¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t, kinh doanh chøng kho¸n tíi c«ng chóng ngµy cµng réng r·i vµ hiÖu qu¶ h¬n.
3.C«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc ®èi víi thÞ trêng chøng kho¸n
C«ng t¸c qu¶n lý ®èi víi thÞ trêng chøng kho¸n ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu quan träng, thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung sau:
3.1.X©y dùng vµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý
Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan ®· x©y dùng ®îc mét hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý thÞ trêng t¬ng ®èi ®Çy ®ñ, bao gåm:
NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998 cña ChÝnh phñ vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n
NghÞ ®Þnh sè 22/2000/N§-CP ngµy 10/7/2000 vÒ xö ph¹t hµnh chÝnh trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n
QuyÕt ®Þnh 139/1999/Q§-Ttg ngµy 10/6/1999 cña Thñ tíng chÝnh phñ vÒ tû lÖ tham gia cña bªn níc ngoµi vµo thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam
QuyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-Ttg ngµy 27/3/2000 cña Thñ tíng chÝnh phñ vÒ u ®·i thuÕ t¹m thêi ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n
Trªn c¬ së ®ã, Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc ban hµnh c¸c v¨n b¶n híng dÉn bao gåm Th«ng t vÒ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ra c«ng chóng, Quy chÕ thµnh viªn, niªm yÕt, c«ng bè th«ng tin, giao dÞch chøng kho¸n, Quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty chøng kho¸n, Quy chÕ ®¨ng ký, lu ký vµ thanh to¸n bï trõ, Quy chÕ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña quü ®Çu t chøng kho¸n.
Nhµ níc phèi hîp víi c¸c Bé ngµnh liªn quan ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ, phÝ, lÖ phÝ, qu¶n lý ngo¹i hèi ®èi víi c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ trêng chøng kho¸n. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ thuÕ, phÝ, lÖ phÝ ®èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· ®îc thÓ chÕ ho¸ b»ng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy nh QuyÕt ®Þnh sè 39/2000/Q§-Ttg ngµy 27/3/2000 cña Thñ tíng chÝnh phñ quy ®Þnh t¹m thêi u ®·i thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n; Th«ng t 74/2000/TT-BTC ngµy 19/7/2000 cña Bé tµi chÝnh híng dÉn thi hµnh QuyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-Ttg, C«ng v¨n 2819/TC/TCT ngµy 13/7/2000 vµ C«ng v¨n 14365/TC/TCNH ngµy 31/12/2002 vÒ thu phÝ ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n.
VÒ vÊn ®Ò chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t trªn thÞ trêng chøng kho¸n: Theo QuyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-Ttg ngµy 27/3/2000 vµ C«ng v¨n 47808/TC/TCT ngµy 23/5/2001, c¸c c¸ nh©n ViÖt Nam vµ níc ngoµi hiÖn ®îc miÔn thuÕ thu nhËp cæ tøc, l·i tr¸i phiÕu, chªnh lÖch mua b¸n chøng kho¸n. §èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n, theo quy ®Þnh cña C«ng v¨n 4708/TC/TCT, møc thuÕ duy nhÊt ®îc ¸p dông lµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp víi thuÕ suÊt 10%, mét møc thuÕ kh¸ u ®·i so víi víi thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong níc lµ 28%.
HiÖn nay, Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc còng ®· hoµn thµnh dù th¶o NghÞ ®Þnh thay thÕ NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP, dù th¶o NghÞ quyÕt cña Thñ tíng chÝnh phñ vÒ tû lÖ tham gia cña bªn níc ngoµi vµo thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam tr×nh chÝnh phñ ký ban hµnh, vµ ®ang dù th¶o NghÞ ®Þnh thay thÕ NghÞ ®Þnh sè 22/2000/N§-Cp vÒ xö ph¹t hµnh chÝnh trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n, tr×nh chÝnh phñ ban hµnh cuèi n¨m 2003.
3.2.X©y dùng kÕ ho¹ch, chiÕn lîc ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n
Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc ®· nghiªn cøu, tr×nh chÝnh phñ vµ ®ang triÓn khai x©y dùng thÞ trêng giao dÞch cæ phiÕu cho doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i Hµ Néi.
Ngoµi ra, Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc còng ®· tr×nh chÝnh phñ phª duyÖt ChiÕn lîc ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, nªu râ môc tiªu, ®Þnh híng vµ c¸c gi¶i ph¸p x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n trong giai ®o¹n tíi.
3.3.C«ng t¸c cÊp phÐp, thanh tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng thÞ trêng.
Trong ba n¨m qua, Vô qu¶n lý ph¸t hµnh ®· tiÕp nhËn, xem xÐt, thÈm ®Þnh vµ tr×nh Chñ tÞch Uû ban chøng kho¸n cÊp giÊy phÐp ®¨ng ký l¹i cæ phiÕu ®Ó niªm yÕt cho 21 c«ng ty cæ phÇn víi tæng gi¸ trÞ niªm yÕt ®¹t trªn 1000 tØ ®ång vµ giÊy phÐp niªm yÕt tr¸i phiÕu cho Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn víi tæng gi¸ trÞ tr¸i phiÕu niªm yÕt lµ 157 tØ ®ång. Vô ®· xem xÐt, tr×nh Chñ tÞch Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc cÊp giÊy phÐp ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu cho 5 c«ng ty niªm yÕt lµ c«ng ty giÊy H¶i Phßng (HAPACO), c«ng ty CP c¬ ®iÖn l¹nh (REE), c«ng ty cæ phÇn xuÊt nhËp khÈu B×nh Th¹nh (GILIMEX), c«ng ty CP c¸p vµ vËt liÖu viÔn th«ng (SAM), c«ng ty CP xuÊt nhËp khÈu Kh¸nh Héi (KHAHOMEX)
Ho¹t ®éng thanh tra trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®îc tiÕn hµnh bëi Ban thanh tra Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc. Trong thêi gian qua, c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t ®· gióp ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ chÊn chØnh c¸c thiÕu sãt cña c¸c c«ng ty niªm yÕt nh cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ cam kÕt trong b¶n c¸o b¹ch, cha thùc tèt nguyªn t¾c c«ng khai ho¸ th«ng tin... hoÆc c¸c thiÕu sãt cña c«ng ty chøng kho¸n nh nh©n viªn cha cã giÊy phÐp hµnh nghÒ, cha thùc hiÖn viÖc niªm yÕt giÊy phÐp kinh doanh chøng kho¸n vµ tªn nh©n viªn ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n vµ tªn nh©n viªn ®¹i diÖn trªn sµn, thùc hiÖn chÕ ®é b¸o c¸o chËm vµ kh«ng ®ñ néi dung... nh vi ph¹m chÕ ®é c«ng bè th«ng tin cña c«ng ty cæ phÇn ®å hép H¹ Long (kh«ng c«ng bè kÞp thêi vô gian lËn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña mét sè c¸n bé c«ng ty) , c«ng ty b¸nh kÑo Biªn Hoµ (kh«ng kÞp thêi b¸o c¸o t×nh tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh thua lç cña c«ng ty), c«ng ty GILIMEX, c«ng ty TRIBECO (kh«ng nªu trong b¶n c¸o b¹ch vµ n¸o c¸o tµi chÝnh khi ®¨ng ký niªm yÕt vÒ c¸c kho¶n nî Nhµ níc vµ nî cæ ®«ng cò cha ®îc gi¶i quyÕt).
3.4.C«ng t¸c ®µo t¹o
C«ng t¸c ®µo t¹o ®îc phô tr¸ch bëi Trung t©m Nghiªn cøu, båi dìng nghiÖp vô chøng kho¸n trùc thuéc Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc. Trong ba n¨m qua, trung t©m nµy ®· më 18 líp häc miÔn phÝ cho trªn 3500 ngêi lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn, b¸o chÝ vµ cho c«ng chóng quan t©m, tæ chøc hµng chôc chuyªn ®Ò ®µo t¹o vµ to¹ ®µm vÒ ThÞ trêng chøng kho¸n. Trung t©m nghiªn cøu vµ båi dìng nghiÖp vô chøng kho¸n ®ang thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n gåm c¸c néi dung: Ch¬ng tr×nh c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n, Ch¬ng tr×nh ph©n tÝch ®Çu t chøng kho¸n, Ch¬ng tr×nh LuËt ¸p dông trong ngµnh chøng kho¸n, Ch¬ng tr×nh båi dìng nghiÖp vô chøng kho¸n, Ch¬ng tr×nh thùc hµnh giao dÞch chøng kho¸n, Ch¬ng tr×nh phæ cËp miÔn phÝ cho c«ng chóng.
3.5.Hîp t¸c quèc tÕ
Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc ®· tranh thñ ®îc sù trî gióp song ph¬ng vµ ®a ph¬ng tõ h¬n 20 quèc gia, c¸c Uû ban chøng kho¸n, c¸c Së giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c Tæ chøc tµi chÝnh nh Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB), C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) trong viÖc trî gióp x©y dùng khu«n khæ ph¸p lý, thùc hiÖn th«ng lÖ quèc tÕ vÒ qu¶n trÞ c«ng ty, x©y dùng lé tr×nh ph¸t triÓn thÞ trêng vèn còng nh ®µo t¹o nh©n lùc cho ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. Ngoµi ra, Uû ban chøng kho¸n còng ®· chÝnh thøc gia nhËp Tæ chøc quèc tÕ c¸c Uû ban chøng kho¸n (IOSCO) vµo th¸ng 5 n¨m 2001.
3.6.X©y dùng c¬ së vËt chÊt
Díi sù chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, sù phèi hîp cña c¸c Bé, ngµnh liªn quan, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c tæ chøc tham gia thÞ trêng chøng kho¸n ®· x©y dùng ®îc hÖ thèng c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng ban ®Çu cho thÞ trêng, bao gåm c¸c hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô giao dÞch, thanh to¸n, lu ký chøng kho¸n, trô së vµ trang thiÕt bÞ phôc vô ho¹t ®éng qu¶n lý, kinh doanh chøng kho¸n. HiÖn nay, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®ang triÓn khai x©y dùng hÖ thèng giao dÞch hiÖn ®¹i, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®· vµ ®ang cã kÕ ho¹ch n©ng cÊp hÖ thèng thiÕt bÞ phôc vô kinh doanh chøng kho¸n vµ më réng ph¹m vi ho¹t ®éng.
II.Nh÷ng tån t¹i hiÖn nay cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam vµ nguyªn nh©n
1.VÒ phÝa cung chøng kho¸n
1.1.Hµng ho¸ kÐm hÊp dÉn vµ c¬ chÕ ph¸t hµnh cha hîp lý
a.Cæ phiÕu
Hµng ho¸ trªn thÞ trêng chøng kho¸n tuy cã t¨ng vÒ sè lîng qua c¸c n¨m nhng cha nhiÒu, cha ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i. Trªn thÞ trêng hiÖn nay chØ cã hai lo¹i hµng ho¸ lµ cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu.
Cæ phiÕu niªm yÕt phÇn lín lµ cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc cæ phÇn ho¸, lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã t×nh h×nh tµi chÝnh t¬ng ®èi lµnh m¹nh, nhng ®a phÇn vèn kinh doanh nhá, s¶n phÈm cha cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh m¹nh, ®Æc biÖt lµ trªn thÞ trêng níc ngoµi. C¬ chÕ qu¶n trÞ, chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ c«ng bè th«ng tin cña c¸c c«ng ty nµy cßn nhiÒu ®iÓm cha phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.
HÇu hÕt c¸c cæ phiÕu ®Òu cã møc gi¸ tõ gÇn 20.000 ®Õn 35.000. Gièng nh thÞ trêng chøng kho¸n Trung Quèc, thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam còng cã cÊu tróc d¹ng nãn (cha cã cæ phiÕu thîng h¹ng), cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu lµ hai c«ng cô chÝnh, c¸c c«ng cô ph¸i sinh vµ c¸c giao dÞch t¬ng lai cha ®îc phÐp thùc hiÖn trªn thÞ trêng.
KÕ ho¹ch niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ®îc chuÈn bÞ tõ nhiÒu n¨m nay. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay, vÉn cha cã ng©n hµng nµo ®îc chÝnh thøc “lªn sµn”.Cã mét sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng nµy nhng cã lÏ quan träng nhÊt vÉn lµ sù rôt rÌ cña c¸c nhµ qu¶n lý. T©m lý lo sî rñi ro khiÕn kÕ ho¹ch niªm yÕt cæ phiÕu c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ®îc xem xÐt hÕt søc thËn träng, dÉn ®Õn nh÷ng trêng hîp nh Ng©n hµng Th¬ng m¹i cæ phÇn ¸ ch©u (ACB) vµ Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn qu©n ®éi ®· xin niªm yÕt ®îc gÇn 3 n¨m mµ hå s¬ vÉn cha ®îc gi¶i quyÕt.
b.Tr¸i phiÕu
Tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam gåm hai lo¹i: tr¸i phiÕu cña Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn (chØ chiÕm 2,6 % trÞ gi¸ thÞ trêng tr¸i phiÕu) vµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ. Khèi lîng tr¸i phiÕu chÝnh phñ ph¸t hµnh tuy lín nhng do kú h¹n ng¾n nªn hiÖu qu¶ sö dông vèn cha cao, c¸c tr¸i phiÕu ph¸t hµnh míi chñ yÕu ®Ó thanh to¸n nî ®Õn h¹n. Khu«n khæ thÞ trêng tr¸i phiÕu chÝnh phñ bÐ, tæng d nî ®Õn n¨m 2002 chØ lµ 4% GDP.
C¸c lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ cha ®a d¹ng vµ cha ph©n ®Þnh râ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu c«ng tr×nh Trung ¬ng hay ®Þa ph¬ng hay tr¸i phiÕu do C¬ quan chÝnh phñ ph¸t hµnh. C¬ chÕ nhËn nî vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh gi÷a Kho b¹c Nhµ níc vµ ®¬n vÞ sö dông phÇn nµo mang tÝnh bao cÊp
ThÞ trêng ®Êu thÇu tÝn phiÕu bÞ chia c¾t, tÝn phiÕu kho b¹c ®Êu thÇu qua Ng©n hµng Nhµ níc, tr¸i phiÕu kho b¹c qua Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n, do ®ã, ®· kh«ng t¹o ra sù kÕt nèi gi÷a c¸c c¬ quan trong ®iÒu hµnh l·i suÊt. Ngoµi ra, cha cã mét hÖ thèng ph©n phèi tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng s¬ cÊp, ®a phÇn c¸c tr¸i phiÕu ph¸t hµnh ®îc n¾m bëi c¸c tæ chøc b¶o l·nh, v× thÕ, mang tÝnh ph¸t hµnh riªng lÎ nhiÒu h¬n lµ ph¸t hµnh ®¹i chóng. H×nh thøc b¸n lÎ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ®¨ng ký, chuyÓn nhîng vµ thùc hiÖn quyÒn. Ngoµi ra, tÝnh thanh kho¶n cña thÞ trêng tr¸i phiÕu chÝnh phñ thø cÊp kÐm, ngêi ®Çu t e ng¹i khi mua cæ phiÕu nµy v× hä kh«ng thÓ chuyÓn thµnh tiÒn mÆt khi cÇn thiÕt.
Nhµ níc cha cã c¬ chÕ thÝch hîp trong viÖc ®Þnh gi¸ tr¸i phiÕu. ViÖc ¸p dông l·i suÊt chØ ®¹o trong ®Êu thÇu tÝn phiÕu vµ tr¸i phiÕu kho b¹c lµm mÊt ®i tÝnh thÞ trêng trong viÖc x¸c lËp gi¸ ph¸t hµnh. L·i suÊt tr¸i phiÕu chÝnh phñ kh«ng nh÷ng cha trë thµnh chuÈn mùc cho c¸c c«ng cô nî kh¸c mµ cßn lÖ thuéc vµo l·i suÊt ng©n hµng.
Nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ trªn do nhiÒu nguyªn nh©n g©y nªn: Thø nhÊt, t tëng, quan ®iÓm huy ®éng vèn trªn thÞ trêng tµi chÝnh cha ®îc coi träng, chÝnh phñ cha khuyÕn khÝch c¸c ®Þa ph¬ng vµ c¬ quan chÝnh phñ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Thø hai, khu«n khæ ph¸p lý vÒ ph¸t hµnh vµ giao dÞch tr¸i phiÕu cha thùc sù hoµn chØnh. Thø ba, chóng ta cßn thiÕu mét hÖ thèng ph©n phèi tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng s¬ cÊp vµ c¸c nhµ kinh doanh tr¸i phiÕu chuyªn nghiÖp.
1.2.BÊt cËp vÒ phÝa c«ng ty chøng kho¸n
Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc trung gian vµ hç trî thÞ trêng cßn nhiÒu mÆt h¹n chÕ nh:
Thø nhÊt, ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn kinh doanh cha th«ng th¹o vÒ kiÕn thøc, kinh nghiÖm vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp, cha thùc sù ph¸t huy vai trß trung gian, kÝch thÝch thÞ trêng.
Thø hai, nghiÖp vô cña c¸c c«ng ty nµy cßn nghÌo nµn, chØ dõng l¹i ë nghiÖp vô m«i giíi, tù doanh, mét vµi c«ng ty cã triÓn khai b¶o l·nh ph¸t hµnh, nhng chñ yÕu lµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, mÆt kh¸c chÊt lîng phôc vô còng cha cao.
Thø ba, mét sè c«ng ty cha cã ®ñ nh©n sù trong Ban gi¸m ®èc, vÉn tån t¹i t×nh tr¹ng gi¸m ®èc ph¶i ®¶m tr¸ch qu¸ nhiÒu c«ng viÖc, do ®ã, hiÖu qu¶ qu¶n lý cha cao.
1.3.BÊt cËp trong c«ng t¸c vËn hµnh Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n
M« h×nh tæ chøc hiÖn t¹i cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n sÏ kh«ng phï hîp khi Trung t©m ®îc ph¸t triÓn theo híng n©ng cao tÝnh tù chñ vÒ sau nµy. Bé phËn lu ký, ®¨ng ký, thanh to¸n bï trõ cha ®îc t¸ch biÖt thµnh mét trung t©m ®éc lËp, cã chøc n¨ng chuyªn tr¸ch riªng. So víi Trung Quèc, ®Çu t cña Nhµ níc ta cho ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt cña thÞ trêng chøng kho¸n cßn khiªm tèn. Trong khi mçi Së giao dÞch chøng kho¸n cña Trung Quèc ®Òu cã hai ®êng truyÒn vÖ tinh hiÖn ®¹i, ®îc s¸nh víi c¸c Së giao dÞch ph¸t triÓn hµng ®Çu thÕ giíi, thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam vÉn ®îc vËn hµnh b¸n tù ®éng, nhiÒu ho¹t ®éng cßn mang tÝnh thñ c«ng.
1.4.H¹n chÕ trong c«ng t¸c cung cÊp vµ c«ng bè th«ng tin
HiÖn nay viÖc c«ng bè th«ng tin cña c¸c c«ng ty niªm yÕt cßn nh÷ng h¹n chÕ nh: lîng th«ng tin Ýt, chñ yÕu lµ c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh hµng quý, n¨m theo ®Þnh kú. C¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng, chiÕn lîc s¶n xuÊt kinh doanh, tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña c«ng ty... cßn rÊt Ýt. Bªn c¹nh ®ã, møc ®é c«ng bè th«ng tin kh«ng ®îc thêng xuyªn, thËm chÝ kh«ng c«ng bè th«ng tin trong mét thêi gian dµi. Thùc tÕ nµy t¹o ra kÏ hë cho nh÷ng nguån th«ng tin kh«ng chÝnh thøc ®îc ®a ra thÞ trêng phôc vô lîi Ých c¸ nh©n hoÆc mét nhãm ngêi, dÉn ®Õn nh÷ng biÕn ®éng thÊt thêng trªn thÞ trêng do c¸c nhµ ®Çu t mÊt ph¬ng híng vµ hµnh ®éng theo sè ®«ng.
1.5.HÖ thèng lu ký chøng kho¸n
HÖ thèng lu ký chøng kho¸n cßn nhiÒu h¹n chÕ nh:
Lu ký chøng kho¸n míi chØ ®îc thùc hiÖn ®èi víi c¸c chøng kho¸n niªm yÕt. C¸c lo¹i chøng kho¸n cha niªm yÕt hÇu nh kh«ng ®îc lu ký.
NhiÒu nghiÖp vô cña hÖ thèng lu ký chøng kho¸n cha ®îc thùc hiÖn do nh÷ng h¹n chÕ vÒ khung ph¸p lý, nh ho¹t ®éng cho vay chøng kho¸n, lµm ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ trêng.
NhiÒu nghiÖp vô ®¨ng ký vµ thanh to¸n bï trõ hiÖn cha ®îc tù ®éng ho¸ vµ ph¶i xö lý thñ c«ng lµm t¨ng thêi gian, chi phÝ mµ ®é an toµn thÊp.
2.VÒ phÝa cÇu chøng kho¸n
2.1.H¹n chÕ vÒ sè lîng vµ thµnh phÇn nhµ ®Çu t
Sè lîng nhµ ®Çu t trªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam kh«ng nhiÒu vµ chñ yÕu lµ c¸c nhµ ®Çu t c¸ nh©n, Ýt vèn, tham gia thÞ trêng mang tÝnh chÊt th¨m dß (chØ cã 35 nhµ ®Çu t trong tæng sè 14500 tµi kho¶n). MÆt kh¸c, trong tæng sè 14500 tµi kho¶n, chØ cã 1000 tµi kho¶n thêng xuyªn giao dÞch, sè cßn l¹i ®ãng b¨ng. Nhµ ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chñ yÕu lµ nh÷ng ngêi c tró t¹i ViÖt Nam.
Do quy m« thÞ trêng bÐ, c¸c chÝnh s¸ch víi nhµ ®Çu t cã tæ chøc vµ nhµ ®Çu t níc ngoµi cha thùc sù râ rµng, c¬ chÕ më tµi kho¶n lu ký cßn phøc t¹p...., nªn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam cha thu hót ®îc ®«ng ®¶o c¸c ®èi tîng nµy.
C¸c nhµ ®Çu t c¸ nh©n chiÕm ®a sè lµ ®Æc ®iÓm chung cña thÞ trêng chøng kho¸n cña Trung Quèc vµ cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, thµnh phÇn nhµ ®Çu t cña Trung Quèc phong phó h¬n nhiÒu, bao gåm c¸c nhµ ®Çu t trong níc (c¸ nh©n, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, c¸c quü ®Çu t...), c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng cæ phiÕu B, H, L, N... Trong thêi gian gÇn ®©y, chÝnh phñ Trung Quèc ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt níi láng h¹n chÕ ®èi víi nhµ ®Çu t níc ngoµi nh»m t¨ng cêng lùc lîng nhµ ®Çu t trªn thÞ trêng.
2.2.Sù suy gi¶m lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t trªn thÞ trêng
ThÞ trêng chøng kho¸n trong 3 n¨m ho¹t ®éng ®i liÒn víi diÔn biÕn suy gi¶m lßng tin cña nhµ ®Çu t vµ c«ng chóng, b¾t ®Çu râ nÐt tõ th¸ng 6 n¨m 2001. Trong 4 th¸ng ®Çu n¨m 2003, thÞ trêng chøng kho¸n tiÕp tôc ®×nh trÖ, khèi lîng giao dÞch b×nh qu©n chØ ®¹t kho¶ng 91.000 cæ phiÕu/phiªn, gi¸ trÞ giao dÞch b×nh qu©n cha ®Çy 2 tû ®ång. Lóc nµy niÒm tin cña nhµ ®Çu t vµ c«ng chóng ®èi víi sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng còng ®· tíi ®iÓm giíi h¹n. Vµo thêi ®iÓm hiÖn nay, chØ sè VN-Index ®ang dao ®éng quanh ngìng 150 ®iÓm, tæng gi¸ trÞ giao dÞch qua tõng phiªn còng biÓu hiÖn xu híng chËm vµ kh«ng ®Òu, niÒm tin cña c«ng chóng ®Çu t cã dÊu hiÖu phôc håi nhng chËm ch¹p.
Sù suy gi¶m lßng tin trong c«ng chóng ®Çu t b¾t nguån tõ nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña c«ng ty niªm yÕt, c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh kÐm hiÖu qu¶, c«ng t¸c c«ng khai th«ng tin.... Trong ®ã, nguyªn nh©n chñ quan chÝnh lµ sù hiÓu biÕt cña c«ng chóng vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n bÞ h¹n chÕ. PhÇn lín c«ng chóng tham gia ®Çu t trªn thÞ trêng chøng kho¸n hiÖn nay ®Òu x©y dùng niÒm tin chñ yÕu dùa trªn yÕu tè lîi nhuËn ®¹t ®îc tõ chªnh lÖch gi¸ cæ phiÕu. Gièng nh c¸c nhµ ®Çu t trªn thÞ trêng chøng kho¸n Trung Quèc, c¸c nhµ ®Çu t trªn thÞ trêng chøng kho¸n chñ yÕu muèn ®Çu c¬ ¨n chªnh lÖch gi¸, hä Ýt quan t©m ®Õn triÓn väng l©u dµi cña c«ng ty niªm yÕt, cßn bÞ t¸c ®éng bëi trµo lu, theo sè ®«ng vµ ng¾n h¹n, mµ nguyªn nh©n chñ quan lµ do c¸c nhµ ®Çu t cßn thiÕu sù hiÓu biÕt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n.
3.VÒ vai trß cña chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý
3.1.BÊt cËp tõ mét sè chÝnh s¸ch vÜ m«
a.HÖ thèng thÞ trêng tµi chÝnh tiÒn tÖ
HÖ thèng thÞ trêng tµi chÝnh ViÖt Nam hiÖn nay cha ®îc qu¶n lý thèng nhÊt. ThÞ trêng tiÒn tÖ do Ng©n hµng Nhµ níc qu¶n lý, thÞ trêng B¶o hiÓm do Bé tµi chÝnh qu¶n lý, thÞ trêng chøng kho¸n do Uû ban chøng kho¸n nhµ níc gi¸m s¸t. C¸c Bé ngµnh ®Òu x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn cho m×nh, song cha cã sù tæng hîp thèng nhÊt chiÕn lîc ph¸t triÓn thÞ trêng tµi chÝnh nãi chung. Do ®ã, ®Þnh híng vµ c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn thiÕu ®ång bé, cha coi viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n lµ bíc ®ét ph¸ trong chiÕn lîc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
b.ChÝnh s¸ch hç trî c¸c doanh nghiÖp nhµ níc
C¸c doanh nghiÖp nhµ níc cßn ®îc u ®·i vèn ®Çu t, vay vèn ng©n hµng kh«ng cÇn thÕ chÊp vµ khi kh«ng tr¶ ®îc nî th× cã thÕ ®îc xo¸ nî, khoanh nî. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng cã ®éng lùc thùc hiÖn cæ phÇn hãa hay ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng ®Ó niªm yÕt.
c.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ
Nh÷ng thay ®æi ®éng th¸i cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng thÞ trêng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hiÖn nay cßn chøa ®ùng nhiÒu h¹n chÕ vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho thÞ trêng kÐm s«i ®éng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ hiÖn nay vÉn theo híng ®¶m b¶o cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cã ®ñ vèn ®Ó tµi trî c¸c dù ¸n ®Çu t vµ ch¬ng tr×nh kinh tÕ theo chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, do ®ã cha kÝch thÝch c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n. MÆt kh¸c, c¸c h¹n chÕ, rµo c¶n vÒ kiÓm so¸t c¸c giao dÞch tµi kho¶n vèn vµ c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi hiÖn hµnh phÇn nµo lµm gi¶m søc hÊp dÉn cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®èi víi ngêi níc ngoµi.
HÖ thèng ng©n hµng hiÖn nay còng cha hç trî ®îc cho thÞ trêng chøng kho¸n. §Ó ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng, c¸c ng©n hµng bÞ h¹n chÕ vÒ møc gãp vèn, mua cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp (§iÒu 80 LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông). Ngoµi ra, tæ chøc tÝn dông chØ ®îc phÐp ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ ®Ó huy ®éng vèn khi ®îc Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ níc cho phÐp (§iÒu 46). HiÖn nay, cha cã ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn nµo ®îc phÐp niªm yÕt cæ phiÕu t¹i thÞ trêng chøng kho¸n. TÊt c¶ nh÷ng quy ®Þnh trªn ®· ng¨n c¶n sù tham gia cña c¸c ng©n hµng vµo thÞ trêng nµy.
d.ChÝnh s¸ch thuÕ
*VÒ chÝnh s¸ch thuÕ cho c«ng ty chøng kho¸n
Ngµnh nghÒ kinh doanh chøng kho¸n hiÖn kh«ng cã trong danh môc ngµnh nghÒ ®îc hëng u ®·i theo NghÞ ®Þnh sè 51/1999/N§-CP híng dÉn thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc. V× thÕ, c¸c c«ng ty chøng kho¸n kh«ng thuéc ®èi tîng ®îc miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiªp theo LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh LuËt nµy. Nh vËy, thùc chÊt, c¸c c«ng ty chøng kho¸n chØ ®îc hëng u ®·i thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 1 n¨m vµ gi¶m 50% trong 2 n¨m tiÕp theo. Nh vËy, u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp quy ®Þnh t¹i §iÒu 3 QuyÕt ®Þnh39/2000/Q§-Ttg vµ Kho¶n 2a Môc II, Th«ng t 74/2000/TT-BTC kh«ng mang l¹i lîi Ých thùc sù cho c«ng ty chøng kho¸n. C¶ hai v¨n b¶n nµy ®Òu kh«ng ghi râ thêi ®iÓm ®îc tÝnh u ®·i thuÕ. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tõ n¨m 2001, trong khi thÞ trêng chøng kho¸n chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ th¸ng 7 n¨m 2000 vµ trong n¨m ®ã, tÊt c¶ c¸c c«ng ty ®Òu bÞ lç, nªn viÖc miÔn thuÕ trë nªn kh«ng cã ý nghÜa.
*VÒ chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi nhµ ®Çu t
C¸c lo¹i h×nh ®Çu t tæ chøc trªn thÞ trêng chøng kho¸n nh ng©n hµng, b¶o hiÓm vÉn ph¶i thùc hiÖn theo c¸c quy ®Þnh cña LuËt ThuÕ doanh nghiÖp, tøc lµ cha ®îc hëng mét chÕ ®é u ®·i nµo. §©y lµ mét bÊt cËp, nã lµm gi¶m søc hÊp dÉn cña thÞ trêng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t tæ chøc, mét chñ thÓ ®Çu t quan träng.
HiÖn nay chóng ta còng cha cã quy ®Þnh nµo vÒ thuÕ ®èi víi Quü ®Çu t, bëi theo ®Þnh nghÜa vÒ Quü ®Çu t trong NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998 th× Quü ®Çu t kh«ng cã t c¸ch ph¸p nh©n, kh«ng thuéc ®èi tîng ®iÒu chØnh cña LuËt doanh nghiÖp.
3.2.Khung ph¸p lý cho thÞ trêng chøng kho¸n vµ c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ trêng chøng kho¸n cha hoµn chØnh
ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam cha cã LuËt chøng kho¸n riªng, dù kiÕn LuËt nµy sÏ ®îc ban hµnh n¨m 2006. HiÖn nay, v¨n b¶n ph¸p lý cao nhÊt trªn thÞ trêng lµ NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998, do ®îc so¹n th¶o trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng chøng kho¸n t¹i ViÖt Nam cha ®i vµo ho¹t ®éng, nªn cã nhiÒu néi dung cha phï hîp víi yªu cÇu thùc tÕ vµ víi LuËt Doanh nghiÖp míi. Trong khi Dù th¶o NghÞ ®Þnh thay thÕ NghÞ ®Þnh nµy ®ang trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh ®Ó ban hµnh th× viÖc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n híng dÉn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n.
3.3.C«ng t¸c thanh tra gi¸m s¸t thÞ trêng
Trong thêi gian qua, c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t vÉn cha ®îc thùc hiÖn theo mét quy tr×nh hîp lý, do ®ã, cha kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c vô viÖc ph¸t sinh, ®Æc biÖt c«ng t¸c thanh tra ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n cßn h¹n chÕ. Nguyªn nh©n lµ do lùc lîng c¸n bé thanh tra, gi¸m s¸t cßn máng, thiÕu kinh nghiÖm, viÖc gi¸m s¸t chñ yÕu mang tÝnh thñ c«ng, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cho lÜnh vùc nµy cßn cha ®Çy ®ñ.
3.4.C«ng t¸c x©y dùng c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho thÞ trêng chøng kho¸n
MÆc dï Uû ban chøng kho¸n nhµ níc ®· cã nhiÒu dù ¸n x©y dùng, ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt cho thÞ trêng chøng kho¸n nhng tiÕn ®é thùc hiÖn th× rÊt chËm. C«ng t¸c ®µo t¹o ®îc më réng nhng cha s©u. C¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ ®µo t¹o cßn thiÕu thèn, nguån kinh phÝ h¹n hÑp còng ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn chÊt lîng ®µo t¹o.
III.Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®óc rót tõ bµi häc kinh nghiÖm ph¸t triÓn vµ héi nhËp cña thÞ trêng chøng kho¸n Trung Quèc
1.Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n
1.1.T¹o m«i trêng vÜ m« thuËn lîi
ThÞ trêng chøng kho¸n lµ mét bé phËn cña hÖ thèng c¸c thÞ trêng cña nÒn kinh tÕ vµ nã chØ cã thÓ ph¸t triÓn khi m«i trêng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ t¹o thuËn lîi. ChÝnh phñ Trung Quèc ®îc ®¸nh gi¸ lµ ®· lµm tèt trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch vÜ m« gi÷a thÞ trêng vèn vµ thÞ trêng tiÒn tÖ cã hiÖu qu¶, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ trêng chøng kho¸n ph¸t triÓn. ChÝnh phñ ViÖt Nam cã thÓ t¹o ra nh÷ng thuËn lîi ®ã b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch tµi chÝnh- tiÒn tÖ phï hîp, th«ng qua nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau:
Ph¸t triÓn thÞ trêng tiÒn tÖ, nhÊt lµ thÞ trêng liªn ng©n hµng, thÞ trêng më vµ thÞ trêng c¸c c«ng cô ph¸i sinh.
N©ng cao n¨ng lùc x©y dùng vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng nhµ níc; sö dông c¸c giÊy tê cã gi¸ dµi h¹n trong c¸c nghiÖp vô thÞ trêng cña Ng©n hµng nhµ níc ®Ó t¨ng tÝnh láng cña thÞ trêng tiÒn tÖ vµ thÞ trêng tr¸i phiÕu.
§æi míi c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt vµ tû gi¸; l·i suÊt huy ®éng vèn cña ng©n hµng cÇn ë møc hîp lý ®Ó c¸c kho¶n ®Çu t vµo chøng kho¸n trë nªn hÊp dÉn; tù do ho¸ cã chän läc c¸c giao dÞch vèn ®Ó thu hót sù tham gia cña tæ chøc vµ c¸ nh©n trong níc vµ níc ngoµi vµo thÞ trêng chøng kho¸n.
C¬ cÊu l¹i triÖt ®Ó vÒ tæ chøc, tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn an toµn, lµnh m¹nh vµ hiÖu qu¶.
Hoµn thiÖn hÖ thèng thanh tra, gi¸m s¸t tµi chÝnh (thanh tra ng©n hµng vµ thanh tra chøng kho¸n), bao gåm: HÖ thèng c¸c quy ®Þnh chuÈn mùc vÒ an toµn tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng. Thùc hµnh nguyªn t¾c qu¶n lý vµ gi¸m s¸t ng©n hµng theo chuÈn mùc thèng nhÊt trªn nguyªn t¾c t«n träng kû luËt thÞ trêng; Kü n¨ng vµ tr×nh ®é thanh tra, gi¸m s¸t, trong ®ã ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c«ng t¸c gi¸m s¸t rñi ro vµ thÞ trêng víi nguyªn t¾c “ph¸t hiÖn sím vµ phßng ngõa tõ xa”; T¨ng cêng sù phèi hîp gi÷a thanh tra ng©n hµng vµ thanh tra chøng kho¸n.
Ph¸t triÓn hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt tiªn tiÕn cho c¶ thÞ trêng tiÒn tÖ vµ thÞ trêng chøng kho¸n
Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ ng©n hµng theo híng gi¶m thiÓu nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh hµnh chÝnh ®èi víi viÖc tham gia thÞ trêng tµi chÝnh vµ xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh ë ViÖt Nam.
Níi láng vµ tiÕn tíi lo¹i bá c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc chÊp thuËn cña Ng©n hµng nhµ níc vÒ t¨ng gi¶m vèn ®iÒu lÖ vµ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn trong sù ®¶m b¶o an toµn tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng ®ã.
1.2.Hoµn thiÖn khung ph¸p lý
Trung Quèc ®· rÊt chó träng c«ng t¸c hoµn thiÖn khung ph¸p lý vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n, mµ thµnh c«ng cña nã lµ sù ra ®êi LuËt chøng kho¸n hoµn chØnh n¨m 1999.
§èi víi ViÖt Nam, tríc m¾t, cÇn hoµn thµnh c«ng t¸c söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP theo híng më réng ph¹m vi ®iÒu chØnh vµ phï hîp víi thùc tiÔn, yªu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ trêng.
Bªn c¹nh viÖc söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/CP, cÇn söa ®æi, ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, v¨n b¶n vÒ thuÕ, phÝ, chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n, chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi vµ së h÷u cña bªn níc ngoµi theo híng t¨ng cêng tÝnh minh b¹ch, tiÕp tôc hç trî, u ®·i cho thÞ trêng ph¸t triÓn.
VÒ ng¾n h¹n:
Bæ sung ngµnh nghÒ ®Çu t chøng kho¸n vµo Danh môc A- danh môc ngµnh nghÒ ®îc hëng u ®·i ®Çu t theo NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP
T¨ng thêi gian u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp b»ng c¸ch t¨ng thêi gian miÔn thuÕ thªm 5 n¨m vµ lÊy n¨m b¾t ®Çu tÝnh u ®·i thuÕ lµ n¨m 2001
Quy ®Þnh ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n ®îc hëng thuÕ suÊt 0% ®Ó ®¶m b¶o c«ng ty chøng kho¸n ®îc hëng chÝnh s¸ch u ®·i theo QuyÕt ®Þnh 39/2000/Q§-Ttg
KÐo dµi thêi gian miÔn phÝ thµnh viªn, phÝ giao dÞch chøng kho¸n, phÝ thµnh viªn lu ký, phÝ lu ký chøng kho¸n cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n.
VÒ mÆt dµi h¹n:
H¹ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c«ng ty chøng kho¸n vµ thèng nhÊt møc thuÕ suÊt gi÷a c«ng ty chøng kho¸n 100% vèn trong níc víi c«ng ty chøng kho¸n liªn doanh ë møc 28%
¸p dông miÔn thuÕ thu nhËp tõ cæ tøc, l·i tr¸i tøc vµ chªnh lÖch mua b¸n chøng kho¸n cho c¸c nhµ ®Çu t c¸ nh©n trong níc ®Õn n¨m 2010
Ngoµi ra, cÇn sím hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý ®èi víi giao dÞch th¬ng m¹i ®iÖn tö nh»m gióp c¸c c«ng ty chøng kho¸n hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ giao dÞch chøng kho¸n qua Internet.
1.3.T¨ng cêng phèi hîp c¸c Bé ngµnh
Mét ®Æc ®iÓm trong c«ng t¸c qu¶n lý cña Trung Quèc lµ lu«n híng tíi sù ph©n cÊp râ rµng nhng vÉn chó träng sù phèi hîp gi÷a c¸c cÊp. §iÒu ®ã thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i hÖ thèng ng©n hµng, ë qu¸ tr×nh ra ®êi Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc... Mét sù phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c Bé, ngµnh sÏ gióp c¸c chiÕn lîc kinh tÕ ®îc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶.
ChÝnh phñ cÇn chØ ®¹o thèng nhÊt viÖc x©y dùng chiÕn lîc tæng thÓ vÒ ph¸t triÓn thÞ trêng tµi chÝnh, g¾n thÞ trêng tiÒn tÖ víi ThÞ trêng chøng kho¸n, trong ®ã cã sù phèi hîp tham gia cña Bé kÕ ho¹ch-®Çu t, Bé tµi chÝnh, Ng©n hµng nhµ níc vµ Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc. Bé tµi chÝnh cã kÕ ho¹ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ mét c¸ch ®Òu ®Æn vµ hîp lý, x©y dùng quy chÕ ®èi víi nhµ t¹o lËp thÞ trêng; phèi hîp víi Ng©n hµng Nhµ níc vÒ chÝnh s¸ch l·i suÊt, víi Uû ban chøng kho¸n nhµ níc vÒ chÝnh s¸ch thuÕ vµ tµi chÝnh ®èi víi c«ng ty niªm yÕt vµ c«ng ty chøng kho¸n.
ChÝnh phñ giao cho Bé tµi chÝnh chñ tr× sím thµnh lËp c«ng ty tµi chÝnh Nhµ níc cã chøc n¨ng mua, b¸n chøng kho¸n ®Ó hç trî thÞ trêng vµ b×nh æn gi¸ chøng kho¸n khi thÞ trêng cã biÕn ®éng xÊu.
1.4.T¨ng cêng hµng ho¸ cho thÞ trêng
Tèc ®é t¨ng hµng ho¸ cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam so víi Trung Quèc lµ rÊt chËm. Bµi häc rót ra tõ sù t¨ng trëng thÞ trêng chøng kho¸n Trung Quèc lµ cÇn h¹n chÕ sù ph¸t hµnh chøng kho¸n míi trµn lan, kh«ng hiÖu qu¶, tËp trung vµo lµm t¨ng gi¸ chøng kho¸n, t¹o ®éng lùc cho thÞ tr¬ng ph¸t triÓn cã chiÒu s©u vµ bÒn v÷ng. Víi ViÖt Nam, hiÖn nay, chóng ta cÇn më réng thÞ trêng theo c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u (do sè lîng hµng ho¸ cßn qu¸ Ýt ái), nhng ph¶i cã hiÖu qu¶ vµ chó träng vµo chÊt lîng.
§Ó t¨ng cêng hµng ho¸, cÇn thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc th«ng qua c¸c biÖn ph¸p:
T¨ng cêng c«ng t¸c chØ ®¹o, tæ chøc thùc hiÖn c¸c môc tiªu, nhiÖm vô s¾p xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. §Æc biÖt, cÇn triÓn khai cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp mµ nhµ níc gi÷ kh«ng ®Õn 100% vèn.
T¨ng cêng sù gi¸m s¸t cña ®¹i biÓu Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n vµ c¸c cÊp, ngµnh ®èi víi c«ng cuéc cæ phÇn ho¸, biÓu d¬ng kÞp thêi nh÷ng ®¬n vÞ, c¸ nh©n lµm tèt.
Tríc m¾t, chÝnh phñ cÇn giao cho Ban chØ ®¹o ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp chñ tr× ph¬ng ¸n ®Èy m¹nh ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc theo tinh thÇn NghÞ quyÕt Trung ¬ng III theo híng kÕt hîp ngay tõ ®Çu lùa chän c¸c doanh nghiÖp lín, ®ñ tiªu chuÈn ®Ó ®a ra niªm yÕt; ®ång thêi giao cho Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®Ó ®a vµo niªm yÕt.
Nghiªn cøu, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p niªm yÕt b¾t buéc ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ cã vèn ®iÒu lÖ trªn 10 tû ®ång vµ cã trªn 100 cæ ®«ng bªn ngoµi; vµ c¸c chøng kho¸n nî gi¸ trÞ trªn 250 tû ®ång.
Mét chñ thÓ quan träng cÇn ®a lªn thÞ trêng ®Ó cung cÊp hµng ho¸ lµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn. Nhµ níc cÇn sím cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Èy nhanh c«ng t¸c nµy.
Ngoµi ra, cã thÓ tiÕp tôc ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu qua c¸c biÖn ph¸p nh:
§a d¹ng ho¸ c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh, ®ång thêi ph¶i x¸c ®Þnh râ c¸c ®èi tîng, ph¹m vi tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ngoµi c¸c lo¹i tr¸i phiÕu do Kho b¹c Nhµ níc ph¸t hµnh, cÇn khuyÕn khÝch chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh Nhµ níc nh Quü hç trî ph¸t triÓn, Ng©n hµng chÝnh s¸ch... ph¸t hµnh c¸c lo¹i tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, tr¸i phiÕu ®Çu t.
§Ó khuyÕn khÝch c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng vµ c¸c c¬ quan nhµ níc t¨ng cêng huy ®éng vèn qua tr¸i phiÕu, cÇn ph¶i gi¶m bao cÊp cña Ng©n s¸ch Nhµ níc vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ. Nhµ níc chØ nªn tµi trî vèn cho c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn trùc tiÕp vµ c¸c dù ¸n quan träng cña nÒn kinh tÕ, ®èi víi c¸c dù ¸n cßn l¹i, cÇn huy ®éng vèn tõ tr¸i phiÕu.
C¶i tiÕn c¬ chÕ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ. ChÝnh phñ cÇn ph¸t hµnh liªn tôc c¸c lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ cã kú h¹n kh¸c nhau, theo lÞch biÓu víi khèi lîng ®ñ lín ®Ó t¹o cung tr¸i phiÕu ®Òu ®Æn cho thÞ trêng. Bé tµi chÝnh cÇn c¶i tiÕn ph¬ng thøc ®Êu thÇu, b¶o l·nh ph¸t hµnh ®Ó ®¶m b¶o tr¸i phiÕu ®îc ph©n phèi réng r·i ra c«ng chóng. Bªn c¹nh ®ã, cÇn c¶i tiÕn ph¬ng thøc ®Þnh gi¸ ph¸t hµnh. §èi víi tÝn phiÕu kho b¹c ®Êu thÇu, l·i suÊt ®îc h×nh thµnh theo kÕt qu¶ ®Êu thÇu, kh«ng khèng chÕ l·i suÊt trÇn. §èi víi tr¸i phiÕu míi ph¸t hµnh, l·i suÊt ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo l·i suÊt tÝn phiÕu, l¹m ph¸t dù tÝnh vµ l¸i suÊt chiÕt khÊu khi mua b¸n tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng thø cÊp.
KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty cæ phÇn sö dông c«ng cô tr¸i phiÕu c«ng ty khi cã nhu cÇu vÒ vèn trung vµ dµi h¹n, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty sÏ lµm ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trªn thÞ trêng.
N©ng cao chÊt lîng cña c¸c c«ng ty niªm yÕt vµ c«ng ty chøng kho¸n còng lµ nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m lµm cho hµng ho¸ trªn thÞ trêng cã chÊt lîng vµ hÊp dÉn nhµ ®Çu t.
1.5.KÝch cÇu chøng kho¸n
Trong n¨m 2003, Uû ban chøng kho¸n Trung Quèc ®· thùc hiÖn mét ch¬ng tr×nh rµ so¸t g¾t gao ®èi víi c¸c c«ng ty niªm yÕt, c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Nh÷ng c«ng ty, tæ chøc bÞ ph¸t hiÖn lµm ¨n thua lç trong 3 n¨m liªn tiÕp hoÆc vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu bÞ tíc quyÒn kinh doanh trªn thÞ trêng chøng kho¸n. Ch¬ng tr×nh nµy ®îc thùc hiÖn c«ng khai, mµ mét trong nh÷ng môc ®Ých cña nã lµ lµm t¨ng lßng tin cña nhµ ®Çu t vÒ mét thÞ trêng minh b¹ch, lµnh m¹nh.
Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kÝch cÇu chøng kho¸n chÝnh lµ c¶i thiÖn c«ng t¸c cung cÊp vµ c«ng bè th«ng tin trªn thÞ trêng chøng kho¸n nh»m t¨ng cêng lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t.
Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc vµ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n cÇn cã quy ®Þnh c¸c c«ng ty niªm yÕt c«ng bè th«ng tin ®Þnh kú t×nh h×nh thùc hiÖn s¶n xuÊt, kinh doanh, tiÕn ®é thùc hiÖn chiÕn lîc kinh doanh ®· ®Ò ra trong kÕ ho¹ch cña n¨m, nh÷ng thay ®æi vÒ chiÕn lîc kinh doanh, c¸c dù ¸n thùc hiÖn, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶...
C¸c cÊp qu¶n lý c«ng ty niªm yÕt cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ h¬n vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ biÕn ®éng cña c«ng ty niªm yÕt ®Ó cã nh÷ng th«ng tin c«ng bè kÞp thêi.
C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®Þnh kú cÇn ®îc thùc hiÖn theo ®óng quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh vÒ mÆt thêi gian. Nh÷ng trêng hîp chËm trÔ cña c¸c c«ng ty niªm yÕt cÇn ph¶i ®îc c«ng bè lý do cô thÓ trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.
KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c tæ chøc ®éc lËp ®¸nh gi¸ ®Þnh møc tÝn nhiÖm c¸c doanh nghiÖp nh»m hç trî c¸c nhµ ®Çu t trong viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t.
Mçi c«ng ty niªm yÕt cã thÓ lËp mét trang web riªng vµ cËp nhËt thêng xuyªn c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tµi chÝnh cña m×nh.
Bªn c¹nh c«ng t¸c th«ng tin, c¸c c«ng ty niªm yÕt ph¶i cho thÊy ®îc lîi nhuËn cao, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh. N©ng cao chÊt lîng c«ng ty niªm yÕt vµ c¸c chñ thÓ trung gian sÏ lµm t¨ng lßng tin trong giíi ®Çu t.
Ngoµi ra, cÇn nghiªn cøu ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p lµm ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc giao dÞch trªn Së giao dÞch chøng kho¸n nh rót ng¾n thêi gian lu ký xuèng cßn T+2, qu¶n lý lu ký mét cÊp, tiÕn tíi ®Æt lÖn tõ xa, giao dÞch khíp lÖnh liªn tôc, lÖnh thÞ trêng.......
1.6.N©ng cao chÊt lîng c¸c chñ thÓ trung gian
Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc cÇn cã quyÕt ®Þnh bæ sung chøc n¨ng ho¹t ®éng cÇn thiÕt cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n theo yªu cÇu phï hîp víi t×nh h×nh thÞ trêng hiÖn nay.
UBCKNN ®· cã kÕ ho¹ch ®Õn n¨m 2005 sÏ t¨ng møc vèn ®iÒu lÖ quy ®Þnh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n lªn 20 tØ VND. §Õn n¨m 2010, c¸c c«ng ty chøng kho¸n sÏ ®îc chia lµm hai lo¹i: mét lµ c¸c c«ng ty cung cÊp dÞch vô m«i giíi vµ t vÊn ®Çu t víi vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 5 tØ VND, hai lµ c¸c c«ng ty cung cÊp c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c vµ kinh doanh chøng kho¸n víi vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu lµ 50 tØ VND.
ViÖc ph©n lo¹i nh vËy cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt lín, cã t¸c dông khuyÕn khÝch sù thµnh lËp c¸c c«ng ty chøng kho¸n míi.
Bªn c¹nh ®ã, ®Ó t¨ng cêng tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, cÇn xóc tiÕn viÖc më réng c¸c chi nh¸nh, v¨n phßng giao dÞch, c¸c ®¹i lý nhËn lÖnh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, nh»m ®a dÞch vô cña c«ng ty ®Õn tËn gèc c¸c kh¸ch hµng.
Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c bao gåm: hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt, c«ng nghÖ th«ng tin gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ gi÷a c¸c c«ng ty chøng kho¸n víi hai së giao dÞch chøng kho¸n vµ c¸c nhµ ®Çu t; tinh gi¶n bé m¸y qu¶n lý ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ; t¨ng cêng c«ng t¸c ®µo t¹o chuyªn m«n vµ n¨ng lùc qu¶n lý; khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty chøng kho¸n cung cÊp c¸c dÞch vô míi mÎ nh t vÊn ®Çu t, b¶o l·nh ph¸t hµnh, t vÊn cho doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, tù doanh.........
1.7.Hoµn thiÖn Bé m¸y Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc vµ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n
VÒ l©u dµi, chóng ta cÇn nghiªn cøu, cho phÐp Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n chuyÓn ®æi c¬ chÕ ho¹t ®éng tõ c¬ chÕ hµnh chÝnh sù nghiÖp sang híng doanh nghiÖp. §iÒu nµy sÏ gióp Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n tù hoµn thiÖn h¬n n÷a c¬ chÕ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña thÞ trêng, ®ång thêi n©ng cao n¨ng lùc vµ tÝnh chuyªn nghiÖp cña ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn
Ngoµi ra, cÇn hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cña thÞ trêng b»ng c¸ch n©ng cÊp, hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng giao dÞch vµ gi¸m s¸t thÞ trêng cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n; tù ®éng ho¸ mét bíc hÖ thèng lu ký, thanh to¸n bõ trõ. X©y dùng trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi cho giao dÞch cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm c¬ së ph¸t triÓn thÞ trêng OTC. S¾p xÕp, hoµn thiÖn tæ chøc Bé m¸y cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ttheo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 30/2003/N§/CP ngµy 1/4/2003 cña ChÝnh phñ nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý ®iÒu hµnh, gi¸m s¸t thÞ trêng mét c¸ch linh ho¹t, hiÖu qu¶. øng dông c«ng nghÖ míi cho thÞ trêng chøng kho¸n. Víi ch¬ng tr×nh giao dÞch míi cho phÐp t¨ng kh¶ n¨ng nhËn lÖnh, bá ®¹i diÖn sµn giao dÞch, thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu thèng nhÊt cho thÞ trêng vµ ®a ra c¸c chuÈn vÒ c«ng nghÖ ®èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n. §iÒu nµy sÏ t¹o sù ®ång bé cho thÞ trêng vµ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn cho t¬ng lai.
1.8.C«ng t¸c ®µo t¹o, tuyªn truyÒn
TiÕp tôc ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng thÞ trêng, nh÷ng ngêi trùc tiÕp tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ trêng, c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¶ng d¹y. CÇn hîp t¸c ®µo t¹o víi níc ngoµi díi nhiÒu h×nh thøc: cö c¸n bé ®i ®µo t¹o ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ë níc ngoµi, mêi c¸c chuyªn gia sang gi¶ng d¹y, tranh thñ sù hç trî vÒ nghiÖp vô vµ kü thuËt, nghiªn cøu kinh nghiÖm cña níc ngoµi ®Ó ¸p dông vµo ViÖt Nam.
T¨ng cêng c¬ së vËt chÊt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî cho c«ng t¸c gi¸o dôc, ®µo t¹o vÒ lÜnh vùc nµy.
CÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc vµ c¸c trêng §¹i häc, c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ... ®Ó c«ng t¸c nµy ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n.
T¨ng cêng th«ng tin cho thÞ trêng vÒ c¸c quan ®iÓm cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc vÒ c¸c vô viÖc liªn quan ®Õn C«ng ty niªm yÕt, ®ång thêi tuyªn truyÒn, vËn ®éng c¸c c«ng ty ra niªm yÕt.
2.Gi¶i ph¸p cho sù héi nhËp cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam
Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng còng ®ång thêi lµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam héi nhËp víi thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta cÇn thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p sau ®©y:
2.1.Gi¶i ph¸p thu hót nhµ ®Çu t níc ngoµi
Trong giai ®o¹n nµy, khi thÞ trêng chøng kho¸n cßn cha ph¸t triÓn vµ cha ®ñ søc thu hót sù quan t©m cña nhµ ®Çu t níc ngoµi th× c¸c biÖn ph¸p u ®·i cã vai trß quan träng. Chóng ta cÇn t¨ng cêng h¬n n÷a u ®·i cho nhµ ®Çu t níc ngoµinh:
Kh«ng ¸p dông thuÕ thu nhËp bæ sung vµ thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra níc ngoµi ®èi víi tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Çu t níc ngoµi.
Níi láng h¹n chÕ ®èi víi ngêi ®Çu t níc ngoµi b»ng viÖc Thñ tíng ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh thay thÕ QuyÕt ®Þnh 139/Q§-Ttg cña Thñ tíng chÝnh phñ vÒ tû lÖ tham gia cña bªn níc ngoµi vµo thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam
Bµi häc rót ra tõ viÖc nghiªn cøu thÞ trêng chøng kho¸n Trung Quèc lµ trong khi thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi cho thÞ trêng chøng kho¸n, cÇn cã chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi, qu¶n lý thÞ trêng tiÒn tÖ, hÖ thèng ng©n hµng phï hîp, tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng xÊu tõ bªn ngoµi cã thÓ g©y nªn khñng ho¶ng.
Bªn c¹nh u ®·i dµnh cho nhµ ®Çu t, t¨ng cêng vµ n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ lµ gi¶i ph¸p l©u dµi. Mét ®éng th¸i quan träng cña UBCKNN lµ theo NghÞ ®Þnh 38/2003 cña chÝnh phñ th× c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi khi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn qui ®Þnh t¹i ®iÒu 7 NghÞ ®Þnh sÏ ®îc phÐp chuyÓn ®æi sang h×nh thøc C«ng ty cæ phÇn cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ ®îc phÐp niªm yÕt trªn thÞ trêng chøng kho¸n. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng c«ng ty cæ phÇn mµ tû lÖ tham gia cña bªn níc ngoµi lín h¬n 30%. Bªn c¹nh ®ã, chÝnh nh÷ng c«ng ty nµy sÏ t¹o søc hót m¹nh mÏ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi kh¸c, t¹o nªn nhu cÇu chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty nµy tõ phÝa c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi vît qu¸ 30%. C¸c c«ng ty liªn doanh trong ®ã bªn ViÖt Nam tham gia gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt th× quuyÒn sö dông ®Êt ®ã còng sÏ ®îc chuyÓn thµnh cæ phÇn. NhiÒu nhµ ®Çu t níc ngoµi tá ra l¹c quan vÒ NghÞ ®Þnh míi nµy. ¤ng Tony Foster, Chñ tÞch Phßng th¬ng m¹i Mü t¹i Hµ Néi nãi: “Chóng t«i ®· chê ®îi qu¸ l©u. TTCK ViÖt Nam yÕu kÐm trong thêi gian còng mét phÇn bëi kh«ng cã qui ®Þnh nµy. Ch¾c ch¾n viÖc thùc hiÖn NghÞ ®Þnh nµy sÏ dÉn ®Õn sù në ré TTCK ViÖt Nam do sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi vµo ®©y sÏ t¨ng m¹nh mÏ”. NghÞ ®Þnh nµy lµ mét bíc tiÕn xa h¬n cña NghÞ ®Þnh 36 cho phÐp nhµ ®Çu t níc ngoµi mua chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam.
Cho ®Õn tríc khi NghÞ ®Þnh sè 38 CP vÒ chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn cã hiÖu lùc, th× trªn ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam cha cã mét lo¹i cæ phiÕu nµo cña c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Theo nh÷ng qui ®Þnh cò th× c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi theo qui ®Þnh LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam chØ ®îc tån t¹i díi h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, do ®ã kh«ng cã quyÒn ph¸t hµnh cæ phiÕu. Mét trong nh÷ng môc tiªu cña NghÞ ®Þnh 38 nãi trªn chÝnh lµ ®Ó nh»m t¹o thªm nguån hµng cho TTCK ViÖt Nam vèn ®ang rÊt nghÌo nµn vÒ sè lîng vµ chñng lo¹i hµng ho¸. Tuy nhiªn, còng cÇn thÊy r»ng tõ NghÞ ®Þnh ®Õn thùc tiÔn cßn lµ mét qu¸ tr×nh. Theo dù tÝnh cña c¸c nhµ lµm luËt th× tõ nay cho ®Õn n¨m 2010 sÏ chØ cã kho¶ng 15-20 doanh nghiÖp FDI tho¶ m·n ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ ®îc niªm yÕt chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam. Cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp FDI lµ mét nguån hµng dåi dµo vµ lµnh m¹nh, cã kh¶ n¨ng thóc ®Èy sù s«i ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n, nhng sÏ kh«ng xuÊt hiÖn ngay lËp tøc, Ýt nhÊt lµ trong mét, hai n¨m tíi. Do ®ã, vµo hoµn c¶nh nµy, chóng ta vÉn ph¶i tËp trung vµo nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng lµ 21 cæ phiÕu vµ 41 lo¹i tr¸i phiÕu ®· ®îc niªm yÕt hiÖn nay, còng nh mét sè lo¹i chøng kho¸n s¾p ®îc niªm yÕt bëi c¸c c«ng ty ViÖt Nam nh c«ng ty cæ phÇn bao b× vµ ®ãng gãi , c«ng ty cæ phÇn lôa t¬ t»m Dung tõ, c«ng ty cæ phÇn x©y dùng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu c©y dùng Cµ Mau (c¸c c«ng ty cæ phÇn míi thµnh lËp cña Vinaconex), c¸c lo¹i chøng kho¸n s¾p ®îc niªm yÕt bæ sung cña Incomfish, REE, SAM.....
C¶i thiÖn khung ph¸p lý còng cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o thuËn lîi cho ®Çu t níc ngoµi trªn thÞ trêng chøng kho¸n. Nh÷ng qui ®Þnh vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi t¬ng ®èi chÆt chÏ cña ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· g©y khã kh¨n cho kh«ng chØ c¸c nhµ ®Çu t chøng kho¸n mµ víi c¶ c¸c nhµ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. C¸c chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam ®Òu ®îc niªm yÕt ë VND. Theo qui ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 38/2003- N§-CP vÒ chuyÓn ®æi mét sè doanh nghiÖp FDI sang h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, mÖnh gi¸ cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty nµy sÏ ®îc ghi b»ng tiÒn §ång ViÖt Nam hoÆc b»ng mét ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi th«ng dông. Mäi cæ phiÕu giao dÞch t¹i ViÖt Nam ph¶i ®îc ghi b»ng §ång ViÖt Nam. Nh vËy, ngay c¶ c¸c doanh nghiÖp FDI còng sÏ niªm yÕt cæ phiÕu trªn TTCK ViÖt Nam b»ng ®ång ViÖt Nam. §iÒu ®ã sÏ liªn quan ®Õn hai qu¸ tr×nh qui ®æi tiÒn cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.
Theo QuyÕt ®Þnh 998/Q§-NHNN 13/9/2002 vÒ Qu¶n lý ngo¹i hèi ®èi víi nhµ ®Çu t níc ngoµi th×, c¸ nh©n, tæ chøc níc ngoµi muèn chuyÓn vèn vµo ViÖt Nam ®Ó mua chøng kho¸n sÏ ph¶i b¸n ngo¹i tÖ cho ng©n hµng lµ thµnh viªn lu ký níc ngoµi n¬i tæ chøc, c¸ nh©n ®ã më tµi kho¶n, lÊy ®ång ViÖt Nam mua, b¸n chøng kho¸n. Sau qu¸ tr×nh ®Çu t, nhµ ®Çu t níc ngoµi ®îc phÐp håi h¬ng vèn vµ chuyÓn lîi nhuËn vÒ níc díi d¹ng ngo¹i tÖ. Vèn håi h¬ng sÏ kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ chuyÓn tiÒn, tuy nhiªn kho¶n lîi nhuËn chuyÓn vÒ níc sÏ bÞ ®¸nh thuÕ 5%. Nh vËy, kh«ng cã qu¸ nhiÒu khã kh¨n ®èi víi nhµ ®Çu t níc ngoµi khi hä muèn ®Çu t vµo TTCK t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn, vÉn tån t¹i mét trë ng¹i kh«ng nhá ®èi víi hä, ®ã lµ viÖc chuyÓn ®æi ®ång tiÒn hoµn toµn bÞ phô thuéc vµo møc ®é cã s½n t¹i Ng©n hµng trung ¬ng, mµ ®iÒu nµy th× kh«ng hÒ ®îc ®¶m b¶o. Trªn thùc tÕ, thñ tôc ®Ó mét nhµ ®Çu t níc ngoµi chuyÓn vèn vµ lîi nhuËn díi d¹ng ngo¹i tÖ vÒ níc kh¸ rêm rµ, g©y nhiÒu phiÒn nhiÔu cho hä c¶ vÒ mÆt tµi chÝnh vµ thêi gian.
ViÖc qui ®Þnh qu¶n lý ngo¹i hèi t¬ng ®èi chÆt chÏ vµ b¾t buéc ph¶i niªm yÕt chøng kho¸n trªn TTCK ViÖt Nam b»ng VND lµ mét c¶n trë ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t, nhng l¹i lµ nh÷ng g× chóng ta buéc ph¶i lµm trong hoµn c¶nh kinh nghiÖm qu¶n lý nh÷ng lÜnh vùc nµy cña chóng ta cßn cha nhiÒu. Trung Quèc, tuy næi tiÕng lµ cã chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi chÆt chÏ nhng hiÖn nay ®· cho phÐp c¸c doanh nghiÖp FDI niªm yÕt chøng kho¸n díi d¹ng ®ång Nh©n d©n tÖ hoÆc mét ngo¹i tÖ kh¸c. Mét sè c«ng ty ®a quèc gia cã chi nh¸nh t¹i ®©y ®· thÓ hiÖn ý ®Þnh niªm yÕt chøng kho¸n cña m×nh nh Unilever, Procter and Gamble, Philips, Giant....., trong ®ã Uniliver dù ®Þnh ph¸t hµnh díi mÖnh gi¸ b»ng ®ång nh©n d©n tÖ, cßn P&G dù ®Þnh niªm yÕt b»ng ®ång ®« la Mü.
2.2.Gi¶i ph¸p t¨ng cêng niªm yÕt trªn thÞ trêng chøng kho¸n níc ngoµi
Thµnh c«ng lín cña Trung Quèc lµ ®· ®a c¸c c«ng ty trong níc ra niªm yÕt trªn thÞ trêng níc ngoµi víi c¸c chøng kho¸n H, K, L, N. ViÖt Nam cha lµm ®îc ®iÒu nµy. ChÝnh phñ cÇn cã chiÕn lîc cô thÓ cho viÖc niªm yÕt chøng kho¸n trªn c¸c Së giao dÞch níc ngoµi, tríc hÕt lµ c¸c thÞ trêng Ch©u ¸. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, chóng ta cÇn chó träng vµo mét sè c«ng t¸c:
N©ng cao chÊt lîng c«ng ty niªm yÕt: ¸p dông nh÷ng m« h×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp cô thÓ cho c¸c c«ng ty nµy, n©ng cao c¸c tiªu chuÈn vÒ c«ng t¸c c«ng khai ho¸ th«ng tin, cã nh÷ng ch¬ng tr×nh khen thëng vµ qu¶ng b¸ th¬ng hiÖu cho nh÷ng c«ng ty ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, xö ph¹t nghiªm kh¾c víi nh÷ng c«ng ty thua lç trong thêi gian dµi hoÆc vi ph¹m ph¸p luËt.
T¨ng cêng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ cho c¸c c«ng ty ViÖt Nam th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh Héi nghÞ giíi thiÖu thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam, c¸c website chÝnh thøc cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc, HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n, c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c¸c c«ng ty niªm yÕt, t¨ng cêng hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc gi¸o dôc, ®µo t¹o, tuyªn truyÒn.
X©y dùng lé tr×nh cô thÓ cho sù héi nhËp cña thÞ trêng chøng kho¸n, yªu cÇu vµ kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña c¸c doanh nghiÖp cho sù gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO.
2.3.Ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c trong lÜnh vùc chøng kho¸n
§Ó ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc chøng kho¸n, ChÝnh phñ cã nh÷ng ch¬ng tr×nh cô thÓ vµ c«ng bè cho c¸c c¸c chñ thÓ cña thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c«ng ty niªm yÕt.
HiÖp héi kinh doanh chøng kho¸n ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn x©y dùng c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ, mµ tríc hÕt lµ tham gia lµm thµnh viªn cña c¸c tæ chøc nh: Héi ®ång quèc tÕ c¸c HiÖp héi chøng kho¸n ICSA, DiÔn ®µn chøng kho¸n Ch©u ¸ ASF vµ Tæ chøc quèc tÕ c¸c Uû ban chøng kho¸n IOSCO
Trong lÜnh vùc luËt chøng kho¸n, cÇn ®iÒu chØnh, söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh cho phï hîp víi th«ng lÖ chung trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n chuÈn bÞ cho AFTA vµ gia nhËp WTO.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- KL Vuon van anh.DOC
- CACPHAN.DOC