Thị trường thủy sản

biÕn ®Õn ng­êi tiªu dïng cuèi cïng. Do ph¶i chi phÝ cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i do ®ã lµm cho gi¸ trÞ s¶n phÈm t¨ng thªm. + Ng­êi tiªu dïng: Ng­êi tiªu dïng lµ tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong x· héi cã chøc n¨ng hoµn tr¶ toµn bé chi phÝ tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u dÞch vô cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Qua c¬ cÊu trªn, ng­êi ta cã thÓ ph©n lo¹i thÞ tr­êng thµnh: thÞ tr­êng c¸c yÕu tè ®Çu vµo hay cßn gäi lµ thÞ tr­êng t­ liÖu s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng s¶n phÈm hay cßn gäi lµ thÞ tr­êng hµng tiªu dïng. b- Chøc n¨ng cña thÞ tr­êng. B¶n chÊt cña thÞ tr­êng cßn thÓ hiÖn ë nh÷ng chøc n¨ng cña nã.Víi tÝnh c¸ch lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, thÞ tr­êng cã c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau: Chøc n¨ng thõa nhËn. Mäi yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Òu thùc hiÖn ®­îc viÖc b¸n, tøc lµ chuyÓn quyÒn së h÷u nã víi nh÷ng gi¸ nhÊt ®Þnh, th«ng qua mét lo¹t th¶o thuËn vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng, sè l­îng, ph­¬ng thøc giao hµng, nhËn hµng...trªn thÞ tr­êng.Chøc n¨ng thõa nhËn cña thÞ tr­êng thÓ hiÖn ë chç ng­êi mua chÊp nhËn mua hµng ho¸, dÞch vô cña ng­êi b¸n vµ do vËy hµng ho¸ ®· b¸n ®­îc. Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy nghÜa lµ thõa nhËn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ mua b¸n chóng theo yªu cÇu c¸c quy luËt cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Chøc n¨ng thùc hiÖn. Ho¹t ®éng mua vµ b¸n lµ ho¹t ®éng lín nhÊt, bao trïm nhÊt cña thÞ tr­êng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, mäi yÕu tè ®Çu vµo cho s¶n xuÊt vµ ®Çu ra s¶n phÈm chñ yÕu ®Òu ®­îc tiÒn tÖ ho¸ th× ho¹t ®éng mua vµ b¸n lµ c¬ së quan träng quyÕt ®Þnh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ. Chøc n¨ng thùc hiÖn cña thÞ tr­êng thÓ hiÖn ë chç, thÞ tr­êng thùc hiÖn hµnh vi trao ®æi , thùc hiÖn c©n b»ng cung cÇu tõng lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸, h×nh thµnh gi¸ c¶ vµ thùc hiÖn gi¸ trÞ cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kÝch thÝch. Nhu cÇu thÞ tr­êng lµ môc ®Ých ®¸p øng cña mäi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh. ThÞ tr­êng võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c chñ thÓ kinh tÕ. §©y chÝnh lµ c¬ s¬ kh¸ch quan ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kÝch thÝch cña thÞ tr­êng. Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, thÞ tr­êng cã vai trß quan träng trong viÖc ph©n bæ vµ sö dông hîp lý c¸c nguån lùc khan hiÕm cña ®Êt n­íc cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm. Chøc n¨ng th«ng tin. Cã nhiÒu kªnh th«ng tin kinh tÕ, trong ®ã th«ng tin thÞ tr­êng lµ rÊt quan träng. Chøc n¨ng th«ng tin thÞ tr­êng bao gåm: Tæng cung, tæng cÇu hµng ho¸, dÞch vô, c¬ cÊu cung cÇu c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng, chÊt l­îng, gi¸ c¶ hµng ho¸, thËm chÝ c¶ thÞ hiÕu, c¸ch thøc, phong tôc tiªu dïng cña ng­êi d©n...Nh÷ng th«ng tin thÞ tr­êng chÝnh x¸c lµ c¬ së quan träng cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh. C¸c chøc n¨ng trªn cña thÞ tr­êng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, lµm cho thÞ tr­êng thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vai trß b¶n chÊt cña m×nh. Chøc n¨ng thõa nhËn lµ quan träng nhÊt, cã tÝnh quyÕt ®Þnh. Chõng nµo chøc n¨ng nµy ®­îc thùc hiÖn th× c¸c chøc n¨ng kh¸c míi ph¸t huy t¸c dông. NÕu chøc n¨ng thõa nhËn ®· ®­îc thùc hiÖn mµ c¸c chøc n¨ng kh¸c kh«ng thÓ hiÖn ra th× ch¾c ch¾n ®· cã nh÷ng yÕu tè phi kinh tÕ nµo ®ã can thiÖp vµo thÞ tr­êng lµm cho nã biÕn d¹ng ®i. 3- Vai trß cña thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng cã mét vai trß v« cïng quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng . ThÞ tr­êng lµ lÜnh vùc trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô th«ng qua c¸c quy luËt cña kinh tÕ hµng ho¸, do ®ã nã lµ ®iÒu kiÖn cÇn vµ buéc ph¶i cã ®Ó kÕt thóc mét chu tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn lîi nhuËn cho nhµ ®Çu t­. Th«ng qua thÞ tr­êng, tÊt c¶ c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®Òu cã thÓ tù do mua nh÷ng g× m×nh cÇn, b¸n nh÷ng g× kh¸ch hµng muèn còng nh­ m×nh cã thÓ ®¸p øng, nh»m thu lîi nhuËn. Gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®­îc x¸c ®Þnh bëi sù c©n b»ng cung – cÇu, do ®ã bÝ quyÕt ®Ó thµnh c«ng trong kinh doanh lµ ph¶i lµm sao chiÕm ®­îc lßng tin cña kh¸ch hµng, më réng thÞ tr­êng, thÞ phÇn cho s¶n phÈm cña m×nh. Ngoµi vai trß thùc hiÖn lîi nhuËn cho ng­êi kinh doanh, thÞ tr­êng cßn cã vai trß trong viÖc ph©n bæ nh÷ng nguån lùc khan hiÕm ®Òu cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ th«ng qua gi¸ c¶ thÞ tr­êng. Qua nh÷ng vai trß trªn, h¬n ai hÕt nh÷ng ng­êi lµm kinh tÕ vµ nh÷ng ng­êi nghiªn cøu kinh tÕ ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng tÇm quan träng cña thÞ tr­êng, tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó t×m kiÕm vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng cho s¶n phÈm cña m×nh mét c¸ch phï hîp. N¾m ®­îc bÝ quyÕt ®Ó tiªu thô tèt, nhiÒu s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng lín mµ bÊt cø ng­êi lµm kinh tÕ nµo còng mong ®¹t ®­îc. Nh­ng ®Ó ®¹t ®­îc thµnh c«ng ®ã kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò ®¬n gi¶n, mµ lµ c¶ mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t×m tßi còng nh­ chÊp nhËn m¹o hiÓm, rñi ro trong kinh doanh do chÝnh thÞ tr­êng mang l¹i. ViÖt Nam, tõ khi x¸c ®Þnh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo h­íng kinh tÕ thÞ tr­êng lÊy viÖc tù do kinh doanh trong khu«n khæ ph¸p luËt lµm nÒn t¶ng, ®· ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta tiÕn ®­îc mét b­íc tiÕn ®¸ng kÓ so víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung tr­íc ®©y. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong x· héi cã ®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh theo luËt doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu ®­îc kinh doanh c¸c mÆt hµng mµ nhµ n­íc kh«ng cÊm. C¸c th«ng tin thÞ tr­êng lu«n lµ nh÷ng th«ng tin më, n¾m b¾t nã mét c¸ch nhanh chãng, nh¹y c¶m sÏ ®em l¹i nh÷ng thµnh c«ng lín cho ng­êi lµm kinh tÕ, qua ®ã gãp phÇn quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi. ch­¬ng ii c¬ cÊu, chøc n¨ng vµ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng thuû s¶n i- c¬ cÊu, chøc n¨ng cña thÞ tr­êng thuû s¶n. Còng gièng nh­ c¬ cÊu cña thÞ tr­êng, c¬ cÊu cña thÞ tr­êng thuû s¶n gåm c¸c nhãm chñ thÓ kinh tÕ víi nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh cã mèi liªn hÖ víi nhau th«ng qua hÖ thèng d©y chuyÒn Marketinh: Ng­êi s¶n xuÊt - Ng­êi b¸n bu«n - Ng­êi chÕ biÕn - Ng­êi b¸n lÎ - Ng­êi tiªu dïng. Mçi m¾t xÝch hay mçi nhãm chñ thÓ kinh tÕ trong hÖ thèng d©y chuyÒn Marketinh trªn cã mét chøc n¨ng riªng trong hÖ thèng chøc n¨ng chung cña thÞ tr­êng: Ng­êi s¶n xuÊt. Ng­êi s¶n xuÊt s¶n phÈm thuû s¶n lµ nh÷ng ng­êi lµm c«ng viÖc ®¸nh b¾t c¸, t«m, h¶i s¶n c¸c lo¹i tõ m«i tr­êng néi ®ång, biÓn kh¬i vµ c¶ nhãm ng­êi nu«i trång h¶i s¶n ®Ó kinh doanh. Ng­êi s¶n xuÊt thuû s¶n cã thÓ lµ nh÷ng doanh nghiÖp lín víi nh÷ng h¹m tÇu khai th¸c c¸ ë ngoµi biÓn kh¬i, cã thÓ lµ trang tr¹i gia ®×nh nu«i trång thuû s¶n vµ còng cã thÓ lµ nh÷ng hé gia ®×nh c¸ thÓ ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thñy s¶n nhá lÎ...Nh÷ng ng­êi nµy cã chøc n¨ng cung cÊp s¶n phÈm thuû, h¶i s¶n phôc vô nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu... Ng­êi b¸n bu«n. Ng­êi b¸n bu«n s¶n phÈm thuû s¶n cã thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i, c¸c hé gia ®×nh vµ c¸c chñ thÓ nhá lÎ..Nh÷ng ng­êi nµy ®¶m nhiÖm c«ng viÖc thu gom s¶n phÈm thuû s¶n tõ c¸c ng­ tr­êng hoÆc c¸c ®¬n vÞ kinh doanh nhá lÎ trong c¶ n­íc ®Ó cung cÊp trùc tiÕp cho c¸c ®¬n vÞ chÕ biÕn hoÆc nh÷ng ng­êi b¶n lÎ ë c¸c chî hµng. Ng­êi chÕ biÕn. Ng­êi chÕ biÕn thuû s¶n bao gåm c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ tËp thÓ, c¸c hé gia ®×nh c¸ thÓ. Hä thùc hiÖn c«ng viÖc mua gom s¶n phÈm thuû s¶n s¬ chÕ tõ nh÷ng ng­êi b¸n bu«n, sau ®ã ®em chÕ biÕn s¶n phÈm thuû s¶n nµy thµnh nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh c«ng nghiÖp phôc vô cho nhu cÇu ngµy cµng cao vµ ®a d¹ng cña con ng­êi, Ng­êi b¸n lÎ. Ng­êi b¸n lÎ ë ®©y gåm c¸c ®¬n vÞ tËp thÓ, hé gia ®×nh c¸ thÓ cã nhiÖm vô cung cÊp hµng tiªu dïng thuû s¶n tõ nh÷ng ®¬n vÞ chÕ biÕn hoÆc c¸c ®¹i lý tíi tay ng­êi tiªu dïng cuèi cïng. Ng­êi tiªu dïng. Ng­êi tiªu dïng lµ tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong x· héi cã nhu cÇu tiªu dïng s¶n phÈm thuû s¶n. Hä cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tÊt c¶ c¸c chi phÝ tõ khi khai th¸c, chÕ biÕn, l­u th«ng hay nãi kh¸c ®i lµ tõ kh©u s¶n xuÊt tíi lóc tiªu dïng. C¸c qu¸ tr×nh trªn ®­îc diÔn ra liªn tiÕp ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc khÐp kÝn, ®ång vèn ®­îc quay vßng nhanh ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cho ng­êi s¶n xuÊt thuû s¶n. Qua mçi mét m¾t xÝch, s¶n phÈm thuû s¶n l¹i ®­îc t¨ng thªm gi¸ trÞ cho ®Õn khi tíi tay ng­êi tiªu dïng cuèi cïng nã trë thµnh mét s¶n phÈm hoµn h¶o, phï hîp víi nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng. Mçi mét nhãm chñ thÓ kinh tÕ trong d©y chuyÒn Marketinh trªn, tuy cã chøc n¨ng kh¸c nhau nh­ng chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã víi nhau, s¶n phÈm cña m¾t xÝch nµy lµ nguyªn liÖu ®Çu vµo cña m¾t xÝch tiÕp theo. V× vËy, tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng ho¸ qua c¸c m¾t xÝch trong d©y chuyÒn Marketinh cã diÔn ra th«ng suèt th× míi ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n ®­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, II- §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng thuû s¶n. Do ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu dïng hµng thuû s¶n, thÞ tr­êng ®Çu ra cho s¶n phÈm thuû s¶n lµ mét thÞ tr­êng ®a cÊp. ViÖc t×m hiÓu, ph©n tÝch thÞ tr­êng s¶n phÈm ®Çu ra cho thuû s¶n lµ ph©n tÝch tr¹ng th¸i c©n b»ng ë mçi cÊp thÞ tr­êng. Mçi mét lo¹i s¶n phÈm thuû s¶n ( s¶n phÈm t­¬i, s¶n phÈm chÕ biÕn, s¶n phÈm kh«...) ®¸p øng ®ßi hái cña thÞ tr­êng vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt nh­: thêi gian, kh«ng gian, chÊt l­îng, gi¸ c¶, sè l­îng...Do vËy, chñ thÓ kinh tÕ tham gia trªn d©y chuyÒn marketinh cÇn bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái nãi trªn cña thÞ tr­êng. Nh÷ng chi phÝ nµy sÏ ®­îc ph¶n ¸nh vµo gi¸ c¶. Khi thÞ tr­êng chÊp nhËn gi¸, gåm gi¸ s¶n phÈm thuû s¶n th« céng víi chi phÝ chÕ biÕn, chi phÝ marketinh th× chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®ã víi gi¸ ë cÊp thÞ tr­êng tr­íc ®ã ®­îc gäi lµ ®é cËn biªn thÞ tr­êng.Tõ nh÷ng lý luËn trªn, ®Ó thÊy ®­îc tr¹ng th¸i c©n b»ng cña mçi cÊp thÞ tr­êng, ta ®i t×m hiÓu vÒ ®é cËn biªn thÞ tr­êng qua gi¸ c¶ cña s¶n phÈm. §é cËn biªn thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm thuû s¶n. §é cËn biªn thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n lµ mét kh¸i niÖm thÓ hiÖn gi¸ trÞ d«i ra ë mçi m¾t xÝch nµo ®ã trªn d©y chuyÒn marketinh s¶n phÈm. Ch¼ng h¹n, ng­êi ta xem xÐt ®é cËn biªn gi¸ b¸n lÎ vµ gi¸ b¸n bu«n hoÆc ®é cËn biªn gi÷a gi¸ b¸n bu«n vµ gi¸ b¸n lÎ . Nh­ vËy lµ ng­êi ta cã thÓ xem xÐt ®é cËn biªn thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n gi÷a bÊt kú hai cÊp thÞ tr­êng nµo ®· ®Þnh gi¸. Chóng ta tiÕp cËn ë phÝa ng­êi tiªu dïng thñy s¶n tõ hai khÝa c¹nh cña qu¸ tr×nh. Thø nhÊt lµ víi tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn nay cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña ngµnh thuû s¶n nãi riªng, ng­êi tiªu dïng c¸c l­îng s¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn ch­a nhiÒu, nh­ng ë n«ng th«n ng­êi n«ng d©n sö dông s¶n phÈm thuû s¶n th« do m×nh tù ®¸nh b¾t hoÆc nu«i trång lÊy nhiÒu h¬n, cßn ë thµnh phè th× ng­êi tiªu dïng c¸c s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn víi sè l­îng lín h¬n. §iÒu ®ã chØ ra r»ng nh÷ng ng­êi tiªu dïng kh¸c nhau cã nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau vÒ qui c¸ch, møc chÊt l­îng vµ dÞch vô cung cÊp hµng ho¸ kh¸c nhau. Thø hai lµ xÐt vÒ l©u dµi, khi thu nhËp vµ møc sèng t¨ng lªn cïng víi sù ph¸t triÓn cao h¬n cña nÒn kinh tÕ, nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n ®Òu t¨ng lªn ®èi víi c¸c dÞch vô lµm t¨ng gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thuû s¶n. KÕt qu¶ lµ trong c¬ cÊu gi¸ mua hµng thuû s¶n cña ng­êi tiªu dïng, phÇn tr¶ cho cho c¸c dÞch vô cã chiÒu h­íng t¨ng lªn, cßn tr¶ cho s¶n phÈm th«, s¬ chÕ cã chiÒu h­íng gi¶m xuèng. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, ®é cËn biªn thÞ tr­êng sÏ t¨ng lªn. §é cËn biªn thÞ tr­êng gi÷a gi¸ b¸n lÎ vµ gi¸ t¹i c¸c c¬ s¬ ®¸nh b¾t ( ng­ tr­êng, trang tr¹i nu«i c¸, hé gia ®×nh...) lµ sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n lÎ cuèi cïng cho ng­êi tiªu dïng cuèi cïng vµ gi¸ mµ ng­êi s¶n xuÊt thuû s¶n nhËn ®­îc khi b¸n s¶n phÈm thuû s¶n s¬ chÕ. Cã thÓ coi nhu cÇu ë cÊp thÞ tr­êng b¸n lÎ bao gåm hai phÇn: Nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm thuû s¶n ch­a qua chÕ biÕn vµ nhu cÇu ®èi víi mét lo¹t c¸c dÞch vô. Nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm thuû s¶n ch­a qua chÕ biÕn gäi lµ nhu cÇu ph¸i sinh, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ban ®Çu ë cÊp b¸n lÎ cã kÕt hîp c¶ s¶n phÈm thuû s¶n th« vµ dÞch vô. §­êng cÇu nµy ®­îc t¹o ra khi ®em mçi ®iÓm trªn ®­êng cÇu ban ®Çu trõ ®i gi¸ trÞ vÒ c¸c dÞch vô. T­¬ng tù nh­ vËy, ®­êng cung ph¸i sinh còng ®­îc t¹o ra khi ®em c¸c gi¸ trÞ trªn ®­êng cung ban ®Çu céng víi c¸c gi¸ trÞ vÒ c¸c dÞch vô mµ ng­êi tiªu dïng yªu cÇu ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt. Giao ®iÓm cña c¸c ®­êng cung vµ cÇu nµy sÏ t¹o nªn gi¸ c¶ cña s¶n phÈm thuû s¶n trªn thÞ tr­êng. Khi ng­êi tiªu dïng s½n sµng tr¶ gi¸ cho ®é tho¶ dông mµ hÖ thèng thÞ tr­êng t¹o ra vÒ thêi gian, kh«ng gian, h×nh thøc s¶n phÈm...th× ë ®©y ®é cËn biªn thÞ tr­êng ph¶n ¸nh møc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ tho¶ dông ®ã cho ng­êi tiªu dïng. Møc ®é vµ c¸c lo¹i chi phÝ cho sù “ chuÈn bÞ “ nµy hoµn toµn tuú thuéc vµo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng Muèn ph©n tÝch ®Çy ®ñ vµ cô thÓ ta ph¶i ®i xÐt hai tr­êng hîp cô thÓ ®ã lµ: Tr­êng hîp ®é cËn biªn thÞ tr­êng kh«ng thay ®æi ( trong thêi gian ng¾n) vµ tr­êng hîp ®é cËn biªn thÞ tr­êng thay ®æi ( xÐt trong kho¶ng thêi gian dµi). Sù h×nh thµnh gi¸ c¶ theo thêi vô. Ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung vµ thuû s¶n nãi riªng lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt cã nhiÒu ®Æc ®iÓm riªng, trong ®ã t×nh thêi vô kh¸ cao lµ nÐt ®Æc tr­ng nhÊt. T×nh thêi vô cña s¶n xuÊt thuû s¶n thÓ hiÖn râ ë sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng theo thêi vô, ®Æc biÖt lµ tÝnh kh«ng æn ®Þnh cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®Çu ra. ë ®©y, viÖc ph©n tÝch thÞ tr­êng ®Çu ra cho s¶n phÈm thuû s¶n tËp trung vµo sù h×nh thµnh gi¸ c¶ thÞ tr­êng theo thêi gian. Do ®Æc cña ngµnh thuû s¶n, viÖc s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i dùa trªn c¸c qui luËt sinh häc ®éng thùc vËt thuû sinh nªn tÝnh mïa vô cña ngµnh thuû s¶n lµ kh¸ cao. Vµo ®óng mïa vô, ng­êi s¶n xuÊt cung øng s¶n phÈm theo nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng vµ do ®ã gi¸ c¶ ®­îc h×nh thµnh dùa trªn quan hÖ cung cÇu. Nh­ng vµo lóc tr¸i vô, trong khi nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng lµ kh«ng thay ®æi th× ng­êi s¶n xuÊt l¹i kh«ng cã s¶n phÈm ®Ó b¸n hoÆc do chi phÝ ®Ó dù tr÷ s¶n phÈm thuû s¶n lµ qu¸ lín lµm cho gi¸ c¶ cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng t¨ng lªn, vµ ta dÔ dµng nhËn thÊy lµ møc t¨ng lªn cña gi¸ ph¶i lín h¬n chi phÝ mµ ng­êi cung øng bá ra ®Ó dù tr÷ s¶n phÈm( ë ®©y ta ph¶i hiÓu lµ s¶n phÈm thuû s¶n rÊt khã dù tr÷ v× ®Æc tÝnh mau ­¬n, chãng háng cña nã..) Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng tÝnh mïa vô trong s¶n xuÊt thuû s¶n ®· lµm cho gi¸ c¶ cña s¶n phÈm thuû s¶n thay ®æi rÊt lín theo thêi gian. Ng­êi s¶n xuÊt, cung øng s¶n phÈm cÇn n¾m râ ®Æc ®iÓm nµy ®Ó cã chiÕn l­îc kinh doanh phï hîp sao cho møc lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh lµ lín nhÊt. TÝnh ®éc quyÒn cña thÞ tr­êng thuû s¶n. Trªn thÞ tr­êng thuû s¶n ta thÊy th­êng chØ tån t¹i d¹ng ®éc quyÒn nhÊt thêi. TÝnh chÊt ®éc quyÒn nµy do tr×nh ®é s¶n xuÊt cña ngµnh thuû s¶n ch­a cao mang l¹i,thªm vµo ®ã ngµnh thuû s¶n l¹i lµ ngµnh s¶n xuÊt ph©n t¸n ë nhiÒu vïng trªn c¶ n­íc dÉn tíi t×nh tr¹ng ®éc quyÒn nhÊt thêi lµ kh«ng tr¸nh khái. Ta hiÓu, ®éc quyÒn nhÊt thêi trªn thÞ tr­êng thuû s¶n nh­ sau: Víi mét hÖ thèng c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuû s¶n ph©n bè ë kh¾p n¬i trªn c¶ n­íc, trong khi ®ã tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña ngµnh thuû s¶n nãi riªng cãn thÊp dÉn tíi trang thiÕt bÞ vËn chuyÓn, c¬ së chÕ biÕn cßn thiÕu thèn l¹c hËu, c¶ mét vïng réng lín s¶n xuÊt vµ ®¸nh b¾t míi cã mét c¬ së mua gom, chÕ biÕn. §iÒu nµy dÉn tíi sù ®éc quyÒn trong mua gom s¶n phÈm vµ ph©n phèi c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn cña c¸c c¬ s¬ nãi trªn. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ t×nh tr¹ng ®éc quyÒn nhÊt thêi, khi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ cao h¬n, sù trang bÞ cho ngµnh thuû s¶n hiÖn ®¹i h¬n, tr×nh ®é s¶n xuÊt, ®¸nh b¾t còng nh­ chÕ biÕn cña ngµnh thuû s¶n ë møc ®é hiÖn ®¹i h¬n, c¸c c¬ së mua gom ®­îc x©y dùng nhiÒu h¬n th× t×nh tr¹ng ®éc quyÒn nµy sÏ mÊt ®i vµ nh­ vËy viÖc Ðp gi¸ cña ng­êi mua víi ng­êi s¶n xuÊt, nu«i trång sÏ kh«ng cßn n÷a, tiÕn tíi mét thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn ho¶ cho s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam. ThÞ tr­êng s¶n phÈm trong n­íc cßn mang tÝnh nhá, lÎ. Víi vÞ thÕ cña hÖ thèng bê biÓn vµ s«ng ngßi, ao hå cña ViÖt Nam dÉn tíi c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuû s¶n ph©n bè réng kh¾p trªn c¶ n­íc. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n ch­a cao lµm cho hÖ thèng thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n còng ph©n bè réng kh¾p trªn c¶ n­íc víi tÝnh chÊt lµ nhá vµ lÎ. ë trong n­íc, s¶n phÈm thuû s¶n ®­îc b¸n chñ yÕu t¹i c¸c chî ë c¸c ®Þa ph­¬ng víi quy m« kh«ng lín. C¸c khu chÕ biÕn cung øng s¶n phÈm thuû s¶n lín ch­a ®­îc h×nh thµnh hoÆc ®ang manh nha, kh«ng ®¸ng kÓ. Do vËy, h×nh thµnh nªn mét m¹ng l­íi hÖ thèng thÞ tr­êng nhá vµ lÎ ph©n bè réng trªn c¸c vïng trong c¶ n­íc. ch­¬ng iii thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng I- thÞ tr­êng néi ®Þa. 1- Cung - cÇu vµ gi¸ cña c¸c s¶n phÈm thuû s¶n trong n­íc. Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ph¸t triÓn rÊt m¹nh v­¬n lªn lµ mét ngµnh lín trong hÖ thèng kinh tÕ cña c¶ n­íc. N¨m 2000,tû träng xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t 1.4 tû USD chiÕm tû träng gÇn 10% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. §Õn n¨m 2003,ngµnh thuû s¶n quyÕt t©m ®¹t chØ tiªu 2.3 tû USD ®­a ViÖt Nam trë thµnh mét trong nh÷ng quèc gia hµng ®Çu vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n. Tuy vËy, cã mét thùc tr¹ng ®Æt ra lµ ngµnh thuû s¶n ®· qu¸ chó träng tíi xuÊt khÈu, trong khi ®ã theo nghiªn cøu cña nhãm chuyªn gia cña FAO tiÕn hµnh t¹i ViÖt Nam tõ cuèi 2001 ®Õn nay, th«ng qua 85 cuéc pháng vÊn vµ 2000 cuéc ®iÒu tra mÉu víi c¸c ®èi t­îng ng­êi tiªu dïng kh¸c nhau ë 12 tØnh, thµnh cña c¶ ba miÒn th× cã tíi 70% l­îng thuû s¶n hµng n¨m ®­îc tiªu thô t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa. Nh­ vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh thÞ tr­êng trong n­íc cho s¶n phÈm thuû s¶n lµ rÊt lín, cÇn ®­îc chó träng ph¸t triÓn. V× lµ nghiªn cøu nhÊn m¹nh vµo thÞ tr­êng trong n­íc nªn ng­êi ta ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò vèn dÜ cßn yÕu kÐm cña ViÖt Nam nh­ c¸ch tiÕp cËn thÞ tr­êng ë ngay t¹i vïng nu«i, c¶ng c¸ còng nh­ nhu cÇu vµ tiªu thô c¸c s¶n phÈm thuû s¶n ë cÊp ®é ng­êi tiªu dïng liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña ng­êi b¸n sØ, lÎ vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn. TÝnh ®Õn n¨m 2002, tæng sè d©n c¶ n­íc kho¶ng 80 triÖu(17 triÖu hé gia ®×nh), trong ®ã cã kho¶ng 62.315 triÖu ng­êi ( chiÕm 77%) ®ang sèng ë vïng n«ng th«n, cho thÊy phÇn lín ng­êi tiªu dïng trong n­íc hiÖn ®ang sèng ë vïng n«ng th«n. VÒ mÆt d©n téc, t«n gi¸o kh«ng thÊy cã rµo c¶n hoÆc h¹n chÕ nµo ®èi víi ng­êi tiªu thô thuû s¶n v× phÇn lín d©n c­ thuéc d©n téc Kinh vµ theo ®¹o PhËt hoÆc c¸c t«n gi¸o kh¸c. TÊt c¶ nh÷ng khÝa c¹nh nµy t¹o ra c¬ së cã lîi cho tiªu thô thuû s¶n trong ng­êi tiªu dïng néi ®Þa dùa vµo nghÒ nghiÖp vµ thu nhËp cña ng­êi d©n, ®Æc biÖt lµ ph¶i ­u tiªn cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vµo ng­êi tiªu dïng ë ®« thÞ vµ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña hä. XÐt vÒ hµnh vi tiªu thô thuû s¶n cña ng­êi tiªu dïng dùa vµo thãi quen ¨n uèng th× hé gia ®×nh ®­îc coi lµ ®¬n vÞ tiªu dïng c¬ b¶n, hÇu hÕt c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ¨n t¹i nhµ(95% thµnh viªn cã mÆt trong b÷a tèi) do ®ã th­êng thÊy hµnh vi tiªu thô thuû s¶n trong m« h×nh tiªu thô hé gia ®×nh. Ngoµi ra cã tíi 34.4% sè ng­êi ¨n ë c¸c hµng ¨n b×nh d©n. Tõ ®Êy cho thÊy r»ng, s¶n phÈm thuû s¶n ®­îc chÊp nhËn réng r·i trong ng­êi tiªu dïng. Cã tíi 79.7% sè ng­êi rÊt thÝch ¨n c¸ vµ kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ vïng, miÒn n¬i hä ®ang sèng, chØ cã mét sè rÊt Ýt nãi r»ng hä kh«ng thÝch. VËy m« h×nh tiªu thô thuû s¶n nµo lµ phï hîp víi ng­êi tiªu dïng trong n­íc? VÒ tÇn suÊt mua hµng, trong mét gia ®×nh ng­êi phô n÷ th­êng ®¶m tr¸ch vai trß nµy ( 83.8%). Cø hai ngµy ng­êi ta ®i mua thuû s¶n mét lÇn, mçi lÇn mua kho¶ng chõng 1kg, ë thµnh thÞ ng­êi tiªu dïng s½n sµng bá trung b×nh 20 ngµn ®ång/lÇn cßn ë khu vùc cËn ®« thÞ vµ n«ng th«n c¸c con sè t­¬ng øng lµ 15 vµ 10 ngµn ®ång/lÇn. Nãi tãm l¹i, hiÖn nay møc tiªu dïng thuû s¶n ®ñ lín trong c¸c hé gia ®×nh, tuy nhiªn cã h¹n chÕ lµ ®a sè thuû s¶n tiªu dïng cã träng l­îng d­íi 1 kg. Nhu cÇu tiªu dïng hµng thuû s¶n trong n­íc lµ lín nh­ vËy, song phÇn lín lµ ch­a ®­îc ®¸p øng hoÆc ®¸p øng kh«ng ®Çy ®ñ, nÕu biÕt khai th¸c tiÒm n¨ng vÒ thÞ tr­êng trong n­íc sÏ cßn lín h¬n rÊt nhiÒu. ë n«ng th«n, ngoµi s¶n phÈm thuû s¶n do ng­êi n«ng d©n tù ®¸nh b¾t ®­îc qua hÖ thèng s«ng ngßi , ao hå tù nhiªn th× nhu cÇu tiªu dïng thuû s¶n ngon còng kh¸ lín nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, do viÖc ®¸nh b¾t bõa b·i, kh«ng khoa häc ®· lµm cho l­îng c¸, t«m ë c¸c dßng s«ng l©m vµo t×nh tr¹ng c¹n kiÖt. ViÖt Nam thuéc vïng nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi, ë c¸c tØnh phÝa B¾c pha trén tÝnh «n ®íi. §Æc ®iÓm nµy t¹o cho ngµnh thuû s¶n mét sè thuËn lîi ®ã lµ: sù phong phó vÒ gièng loµi s¶n phÈm dÉn tíi sù ®a d¹ng trong c¸c mÆt hµng thuû s¶n ®Æc biÖt lµ c¸c loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ vµ xuÊt khÈu; viÖc nu«i trång thuû s¶n diÔn ra quanh n¨m lµm cho thÞ tr­êng thuû s¶n lu«n phong phó. Mét sè lo¹i s¶n phÈm thuû s¶n néi ®ång ®­îc ­a chuéng trªn thÞ tr­êng nh­: - §èi víi vïng n«ng th«n: c¸ mÌ, c¸ chÐp, c¸ bèng, c¸ tr¾m cá, tr¾m ®en,trª, r« phi, t«m ®ång, tr«i Ên ®é.... - §èi víi vïng thµnh phè vµ ®« thÞ th× nh÷ng s¶n phÈm ®­îc tiªu dïng chñ yÕu lµ: C¸ ba sa, trª lai, tr¾m cá, t«m r¶o, chim tr¾ng, chim hång, c¸ nôc, c¸ ®èi, mùc, cua, ram..... §Ó thÊy ®­îc sù ®a d¹ng cña thÞ tr­êng thuû s¶n trong n­íc ta t×m hiÓu mét vµi thÞ tr­êng c¸ chñ yÕu ë c¸c, vïng, miÒn trong c¶ n­íc: a- ThÞ tr­êng miÒn B¾c ë miÒn B¾c, thÞ tr­êng c¸ chñ yÕu lµ ë c¸c chî, ®èi víi vïng n«ng th«n th× chî c¸ cã quy m« nhá, võa. S¶n phÈm chñ yÕu lµ c¸c loµi c¸ néi ®ång, t«m, s¶n phÈm biÓn kh«ng nhiÒu. Mét vµi con sè thèng kª cho thÊy thÞ tr­êng t«m ë miÒn B¾c ( gåm 8 tØnh nh­: Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Th¸i B×nh, Nam §Þnh, Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh) trong mÊy n¨m gÇn ®©y ph¸t triÓn kh¸ nhanh: N¨m 1998 nu«i t«m trªn diÖn tÝch 6153 ha cho 838 tÊn, n¨m 1999: 9155 ha cho 1612 tÊn, n¨m 2000: 14305 ha cho 3090 tÊn. §Õn n¨m 2002 trë l¹i ®©y, m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp( th©m canh), b¸n th©m canh víi n¨ng suÊt cao ®· ph¸t triÓn ë c¸c tØnh Qu¶ng Ninh, Th¸i B×nh,...®· lµm cho thÞ tr­êng t«m ®­îc më réng vµ phong phó h¬n. Khèi l­îng t«m cung cÊp cho nhu cÇu tiªu thô trong vµ ngoµi n­íc t¨ng nhanh ®¸ng kÓ: n¨m 2002, s¶n l­îng t«m só cña 8 tØnh miÒn B¾c ®· ®¹t 12805 tÊn cao gÊp 3 lÇn s¶n l­îng t«m n¨m 2000 víi ®µ ph¸t triÓn trªn, n¨m nay Bé Thuû s¶n dù kiÕn sÏ phÊn ®Êu tæ chøc nu«i ®¹t s¶n l­îng 15000 tÊn vµ kÕt qu¶ nµy sÏ ®­îc tæng kÕt vµo cuèi n¨m nay. Riªng ®èi víi s¶n phÈm c¸ ba sa, sau thÊt b¹i t¹i thÞ tr­êng Mü Agifish ®· quyÕt ®Þnh më réng, t×m kiÕm thÞ tr­êng ë ngoµi B¾c cho s¶n phÈm nµy vµ ®· chän C«ng ty TNHH Th¸i B×nh An Giang-mét ®èi t¸c cã bÒ dµy vÒ tiªu thô s¶n hµng thuû s¶n lµm tæng ®¹i lý ph©n phèi ®éc quyÒn c¸ ba sa t¹i khu vùc phÝa B¾c. Thµnh lËp tõ th¸ng 12/2002 (trô së t¹i 345 phè Väng-Hµ Néi), ®Õn nay Th¸i B×nh An Giang ®· cã 42 ®¹i lý ph©n phèi s¶n phÈm tõ NghÖ An, Thanh Ho¸ ®Õn Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n,... C¸c mÆt hµng mang th­¬ng hiÖu Agifish rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, víi danh môc dµi h¬n 50 mãn, gåm 4 nhãm s¶n phÈm chÝnh: khai vÞ, lµm s½n, kh«, s¬ chÕ nh­ l¹p x­ëng c¸ ba sa, b¸nh phång, kh« c¸, chµ b«ng, kho té, èc biªu nhåi ba sa hoµnh th¸nh, c¶i cuén ba sa... C¸c bµ mÑ biÕt ®Õn bëi nã cã gi¸ trÞ dinh d­ìng rÊt cao ®Æc biÖt lµ thµnh phÇn DHA, «mªga3 gióp t¨ng c­êng trÝ n·o, chèng l·o ho¸. §a sè kh¸ch hµng ®Òu cho r»ng, c¸c mãn ¨n c¸ ba sa cña Agifish ®a d¹ng hÊp dÉn, tiÖn dông cho nhu cÇu ng­êi tiªu dïng trong thêi ®¹i c«ng nghiÖp. Nh÷ng s¶n phÈm ®­îc ng­êi tiªu dïng Hµ Néi mua nhiÒu nhÊt lµ c¸ kho té, philª ®«ng l¹nh, ch¶ quÕ, canh chua ba sa. Kh¶o s¸t thùc tÕ ë mét sè ®¹i lý ph©n phèi t¹i Hµ Néi cho thÊy t×nh h×nh kinh doanh cña c«ng ty nãi chung t¹i c¸c ®¹i lý nãi riªng lµ rÊt kh¶ quan. Doanh thu t¹i mét sè ®¹i lý lµ 25-30 triÖu ®ång/th¸ng, siªu thÞ 45 triÖu ®ång/th¸ng. §a sè ng­êi d©n Hµ Néi ®· b¾t ®Çu quen víi tªn tuæi lo¹i thùc phÈm nµy. Tr­íc ®©y, Thanh Tr× lµ ®Þa bµn th­êng xuyªn trung chuyÓn c¸ t­¬i cho ng­êi d©n trong thµnh phè, c¸ nhiÒu, gi¸ l¹i rÎ nh­ng khi s¶n phÈm cña Agifish xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng, ng­êi d©n n¬i ®©y ®· vµ th­êng xuyªn dïng c¸ ba sa cho b÷a ¨n hµng ngµy. HiÖn nay, Th¸i B×nh An Giang ®· cã mét sè m¹ng l­íi ph¸t triÓn thÞ tr­êng v÷ng m¹nh t¹i mét sè tØnh, t¹o tiÒn ®Ò ®Ó th­¬ng hiÖu Agifish th©m nhËp ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô trong mäi thµnh phÇn d©n c­. Më réng thÞ tr­êng, më réng m¹ng l­íi kinh doanh, ®Æc biÖt t¹i mét sè tØnh, nh»m ®­a s¶n phÈm c¸ ba sa ®Õn ®­îc víi mäi ng­êi d©n mét c¸ch nhanh, hiÖu qu¶, chÊt l­îng vµ chiÕm thÞ phÇn ngµy cµng lín trªn thÞ tr­êng néi ®Þa lµ tham väng cña Th¸i B×nh An Giang nãi riªng vµ cña ng­êi s¶n xuÊt thuû s¶n nãi chung. b- ThÞ tr­êng miÒn Trung. §èi víi miÒn Trung, do ®iÒu kiÖn ®Þa lý t¹o nªn cho vïng mét lîi thÕ lín ®Ó ph¸t triÓn thuû s¶n dÉn tíi c¸c thÞ tr­êng thuû s¶n rÊt ®a d¹ng. ViÖc ®¸nh b¾t h¶i s¶n ngoµi biÓn kh¬i ph¸t triÓn h¬n c¸c vïng kh¸c. C¸c chî c¸ miÒn trung th­êng s«i ®éng vµ mang nhiÒu nÐt riªng. Tr­íc hÕt, ®ã chñ yÕu lµ nh÷ng chî b¸n bu«n, lµ n¬i trung chuyÓn s¶n phÈm ®¸nh b¾t, nu«i trång tõ nh÷ng ng­ d©n qua tay c¸c chñ nËu vùa, ng­êi mua bu«n. Ph¶i qua mét vµi bµn tay n÷a s¶n phÈm míi ®Õn ®­îc víi tay ng­êi tiªu dïng. Thø hai, c¸c chî nµy ®Òu ho¹t ®éng tõ nöa ®ªm ®Õn s¸ng. VÝ dô nh­ t¹i c¶ng c¸ ThuËn Ph­íc-c¶ng c¸ lín nhÊt cña §µ N½ng- lµ mét trong nh÷ng c¶ng c¸ ®­îc x©y dùng trong dù ¸n n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng nghÒ c¸ míi ®­a vµo sö dông. CËp c¶ng ThuËn Ph­íc ngoµi tµu thuyÒn b¶n ®Þa cßn lµ n¬i tËp trung nguån nguyªn liÖu tõ c¸c n¬i kh¸c ®Õn cung cÊp cho thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Thêi gian ho¹t ®éng chÝnh cña c¶ng tõ 2 giê ®Õn 11 giê, cao ®iÓm tõ 3 ®Õn 7 giê. Tuú thuéc vµo l­îng c¸ ®­a vÒ tõng ngµy, trung b×nh cã 1000-2000 ng­êi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n ë ®©y. C¶ng cã Ban qu¶n lý vµ nh÷ng ®¬n vÞ phôc vô nh­: ®éi b¶o vÖ, ®éi thu phÝ, ®éi vÖ sinh m«i tr­êng, tæ dÞch vô ®iÖn n­íc, v¨n phßng giao dÞch. Ngoµi ra cßn tæ gi÷ hµng, ng­êi g¸nh thuª, tæ cho thuª b¹t thuª c©n, ®éi xuång vËn chuyÓn nhá. NghÜa lµ moÞ nhu cÇu dÞch vô ®Òu ®­îc ®¸p øng. C¸c chñ nËu cã vai trß rÊt quan träng. Hä lµ nh÷ng ng­êi cung øng nhu yÕu phÈm, nhiªn liÖu cho tÇu c¸, ®ång thêi còng lµ ng­êi tiÕp nhËn hµng tõ c¸c tµu thuyÒn cËp c¶ng giao cho ng­êi bu«n, chÞu tr¸ch nhiÖm thu tiÒn giao cho c¸c chñ thuyÒn. Hä th­êng lµ ng­êi ®Þa ph­¬ng, cã nhiÒu kinh nghiÖm, manh mèi trong lµm ¨n, gåm kho¶ng 20 ®Õn 30 ng­êi. Ng­êi bu«n ®­îc ph©n lµm hai lo¹i, nh÷ng ng­êi bu«n víi sè l­îng lín tËp trung ®Ó xuÊt khÈu vµ nh÷ng ng­êi mua víi l­îng nhá h¬n ®Ó tiªu thô t¹i ®Þa ph­¬ng. Quang c¶nh cña chî c¸ ThuËn Ph­íc cµng vÒ s¸ng cµng s«i ®éng. T¹i miÒn Trung, tuy nghÒ thuû s¶n ph¸t triÓn tõ kh¸ sím, rÊt ®«ng c¸c hé tham gia lµm thuû s¶n nh­ng ngoµi c¶ng ThuËn Ph­íc cña §µ N½ng lµ kh¸ lín th× c¸c chî c¸ kh¸c chØ võa vµ nhá nh­ c¶ng c¸ Cï Lao-Nha Trang. T¹i ®©y, l­îng hµng nhËp rÊt th­a thít, mét vµi n¨m gÇn ®©y tµu kh«ng ®­a c¸ vÒ c¶ng n÷a do diÖn tÝch c¶ng chËt hÑp, kh«ng cã ®ñ c¸c c¬ së dÞch vô hËu cÇn vµ nh÷ng t­ th­¬ng t¹i ®©y mua s¶n phÈm víi gi¸ kh«ng cao. HiÖn nay, Nha Trang ®ang b¾t tay vµo ®Ó x©y dùng mét c¶ng míi-c¶ng Hßn Rí víi hy väng thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n ë ®©y ph¸t triÓn h¬n. Gi¸ c¸ vµ hµng thuû s¶n kh¸c th­êng xuyªn giao ®éng nh­ng ë møc ®é kh«ng lín. Tuú theo l­îng hµng vÒ bÕn hay nhu cÇu tiªu thô mµ s¶n phÈm cã gi¸ kh¸c nhau, nh­ng ®­îc chia lµm hai nhãm râ rÖt: nhãm s¶n phÈm cao cÊp cã gi¸ trÞ rÊt cao chØ dµnh cho xuÊt khÈu vµ mét sè Ýt ®­îc ®­a vµo c¸c nhµ hµng, ch¼ng h¹n nh­ c¸ mó 70000 ®ång/kg, ngõ ®¹i d­¬ng 72000 ®ång/kg, mùc èng 70000 ®ång/kg...nhãm cßn l¹i cã gi¸ trÞ ph¶i ch¨ng, phï hîp víi tiªu thô néi ®Þa nh­ c¸ dòa 7000 ®ång/kg, c¸ thu 22000 ®ång/kg. c- ThÞ tr­êng miÒn Nam. ThÞ tr­êng miÒn Nam, ®©y lµ mét thÞ tr­êng hÕt søc ®a d¹ng vµ phong phó, cã thÓ nãi lµ thÞ tr­êng réng vµ lín nhÊt trong c¶ n­íc. Víi lîi thÕ tù nhiªn nhiÒu ao hå, céng víi mét hÖ thèng s«ng ngßi dµy ®Æc, miÒn Nam lµ mét n¬i lý t­ëng ®Ó nghÒ nu«i trång thuû s¶n ph¸t triÓn. Tr­íc ®©y, trong nh÷ng n¨m th¸ng chiÕn tranh, khi mµ nÒn kinh tÕ n­íc nhµ cßn nghÌo nµn, l¹c hËu, ng­êi d©n ®ång b»ng Nam bé ®· coi nghÒ ®¸nh b¾t c¸ lµ nghÒ nu«i sèng hä qua nh÷ng n¨m th¸ng ®ãi khæ. Giê ®©y, khi ®Êt n­íc ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, ng­êi d©n ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®· biÕt tËn dông nh÷ng lîi thÕ do thiªn nhiªn ­u ®·i ®Ó ph¸t triÓn nghÒ c¸ mét c¸ch kh¸ thµnh c«ng, ®iÒu ®ã ®­îc minh chøng qua sù s«i ®éng cña thÞ tr­êng thuû s¶n. C¸c s¶n phÈm thuû s¶n cña vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long rÊt ®a d¹ng vµ phong phó bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i c¸, t«m néi ®ång vµ h¶i s¶n biÓn nh­: c¸ trª lai, c¸ qu¶, c¸ r« phi, c¸ tra, c¸ ba sa, t«m néi ®ång vµ t«m biÓn, ®Æc biÖt ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long cã nghÒ nu«i c¸ lång, bÌ rÊt ph¸t triÓn cung cÊp rÊt nhiÒu s¶n phÈm thuû s¶n cho thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Mét sè thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n lín cña khu vùc phÝa Nam lµ: B¹c Liªu, An Giang, TP Hå ChÝ Minh, Kiªn Giang, Bµ RÞa- Vòng Tµu.... ë B¹c Liªu, víi diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n lªn tíi 38000 ha, bê biÓn dµi 56 km, diÖn tÝch c¸c ng­ tr­êng réng hµng chôc ngµn km2...B¹c Liªu lµ mét trong nh÷ng vïng biÓn cã tr÷ l­îng h¶i s¶n lín nhÊt cña c¶ n­íc, cung cÊp cho thÞ tr­êng mét l­îng lín s¶n phÈm h¶i s¶n c¸c lo¹i, ®Æc biÖt lµ trong ®ã cã c¸c lo¹i t«m chiÕm ®Õn 20% tæng s¶n l­îng khai th¸c cña vïng. Trong hai n¨m qua ngµnh thuû s¶n B¹c Liªu ®· cã tèc ®é t¨ng tr­ëng vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt, s¶n l­îng vµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu (kho¶ng 30%/n¨m) §èi víi ngµnh thuû s¶n cña Bµ RÞa-Vòng Tµu, s¶n l­îng h¶i s¶n ®¸nh b¾t ®¹t51.845 tÊn, s¶n l­îng nu«i trång thùc hiÖn ®­îc 735 tÊn. Nãi chung, ngµnh thuû s¶n cña n¬i ®©y kh¸ ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ngµnh nu«i trång, ®¸nh b¾t, chÕ biÕn xuÊt khÈu vµ c«ng t¸c dÞch vô hËu cÇn... Trong n¨m qua, tuy ngµnh thuû s¶n cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long cã nhiÒu biÕn ®éng, nh­ng nãi chung thÞ tr­êng cña nã vÉn rÊt s«i ®éng vµ thu hót ®èi víi nhµ ®Çu t­ ngµnh thuû s¶n, vµ cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ®©y vÉn lµ mét thÞ tr­êng hÊp dÉn, mang l¹i lîi nhuËn cao cho nh÷ng ng­êi ®Çu t­ vµo lÜnh vùc thuû s¶n, trë thµnh mét thµnh viªn trong kªnh ph©n phèi cña san phÈm thuû s¶n. 2- Nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng tíi thÞ tr­êng thuû s¶n néi ®Þa. - Thø nhÊt: Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi mµ thiªn nhiªn ®· ­u ®·i, ban tÆng cho n­íc ta nh÷ng ®iÒu kiÖn tuyÖt vêi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt thuû s¶n, th× ®ång thêi còng chÝnh nh÷ng yÕu tè tù nhiªn ®· lµm cho ngµnh thuû s¶n n­íc ta gÆp kh«ng Ýt nh÷ng rñi ro do h¹n h¸n, b·o, lôt g©y nªn. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµm cho ngµnh s¶n xuÊt thuû s¶n lu«n ë thÕ bÊp bªnh dÉn tíi thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n lu«n biÕn ®éng bÊt th­êng, gi¸ c¶ hµng thuû s¶n phô thuéc rÊt nhiÒu vµo yÕu tè tù nhiªn nµy. Khi thêi tiÕt thuËn lîi, ng­êi s¶n xuÊt nu«i trång, ®¸nh b¾t ®­îc nhiÒu lµm cho l­îng hµng thuû s¶n cung cÊp trªn thÞ tr­êng nhiÒu h¬n, gi¸ c¶ rÎ h¬n. Ng­îc l¹i, lóc mÊt mïa do thiªn tai g©y nªn, l­îng cung s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng Ýt h¬n ®Èy gi¸ hµng ho¸ cao lªn. Vµ nh÷ng biÕn ®éng do thiªn tai g©y nªn nµy lµ khã tr¸nh khái ®ång thêi còng khã biÕt tr­íc ®­îc. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan dÉn tíi sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng s¶n phÈm thuû s¶n. - Thø hai: Do ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta ch­a cao, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n cßn ë møc l¹c hËu so víi thÕ giíi dÉn tíi thÞ tr­êng cña s¶n phÈm thuû s¶n ch­a ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao. Nh÷ng s¶n phÈm thuû s¶n khi ®¸nh b¾t, nu«i trång víi sè l­îng nhiÒu nh­ng kh©u b¶o qu¶n, chÕ biÕn cßn ch­a ®¸p øng ®­îc mét c¸ch tho¶ ®¸ng lµm cho hµng thuû s¶n n­íc ta ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao vµ khã tÝnh cña ng­êi tiªu dïng trong còng nh­ ngoµi n­íc. T×nh tr¹ng c«ng nghÖ b¶o qu¶n, chÕ biÕn, thu gom cßn thÊp dÉn tíi nhiÒu s¶n phÈm thuû s¶n sau khi ®¸nh b¾t bÞ háng, «i lµm l·ng phÝ mét l­îng ®¸ng kÓ, vµ ®©y lµ mét nguyªn nh©n quan träng lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng thuû s¶n trong n­íc. -Thø ba: Do nh÷ng biÕn ®éng vÒ kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi lµm cho s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi khã tiªu thô vµ ®iÒu nµy còng ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng thuû s¶n trong n­íc. S¶n phÈm hµng ho¸ kh«ng xuÊt khÈu ®­îc dÉn tíi l­îng t¹m tr÷ trong n­íc còng nh­ l­îng hµng cung cÊp cho thÞ tr­êng trong n­íc t¨ng lªn, gi¸ s¶n phÈm rÎ, g©y nªn nh÷ng biÕn ®éng kh«ng nhá trªn thÞ tr­êng. - Thø t­: Mét vµi n¨m gÇn ®©y, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh s¶n xuÊt thuû s¶n Nhµ n­íc ta ®· cho phÐp ngµnh thuû s¶n tù t×m kiÕm thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm ®ång thêi tù trang tr¶i kinh phÝ ®Ó ph¸t triÓn do ®ã ®· lµm cho thÞ tr­êng s¶n phÈm cña thuû s¶n ®­îc më réng vµ cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. §ã lµ mét vµi nguyªn nh©n chÝnh ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi sù biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng thuû s¶n néi ®Þa cña n­íc ta. 3- Nh÷ng tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng thuû s¶n néi ®Þa. Khai th¸c, nu«i trång vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ®· ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ViÖt Nam trong thÕ kû 21. Vµ ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, thêi gian qua, chóng ta ®· lµm ®­îc kh«ng Ýt tiÒn ®Ò quan träng trong viÖc t¹o lùc bÈy, kh¬i th«ng luång ra, ph¸t triÓn n¨ng suÊt vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ngµnh. Tuy nhiªn, ®Ó n©ng ngµnh thuû s¶n lªn t­¬ng xøng víi tÇm vãc cña nã, chóng ta ®ang rÊt cÇn cã nh÷ng chiÕn l­îc l©u dµi vµ sù phèi hîp ®ång bé cña nhiÒu ban ngµnh kh¸c nhau ®Æc biÖt lµ viÖc kh¬i th«ng tiÒm n¨ng vÒ thÞ tr­êng ®Çu ra cho s¶n phÈm. ë ph¹m vi bµi nµy, em xin ®­îc nªu mét sè tiÒm n¨ng néi lùc c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng ®Çu ra cho s¶n phÈm hµng ho¸ nh­ sau; Tr­íc tiªn, vÒ mÆt th«ng tin-tiÕp thÞ thÞ tr­êng, ngµnh thuû s¶n ®· cã nhiÒu nç lùc c¶i thiÖn trong thêi gian qua. Tuy nhiªn, ®i vµo thùc tÕ, vÉn cã nhiÒu vÊn ®Ò kh¸ch quan cÇn ph¶i ®­îc nh×n nhËn. Còng nh­ nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c, hiÖn nay, ngµnh kinh doanh thuû s¶n ®ang rÊt chó träng tíi ph¸t triÓn thÞ tr­êng cho s¶n phÈm ®Çu ra. Cã thÓ nãi thÞ tr­êng trong n­íc ®èi víi s¶n phÈm nµy ®ang cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng lín: sè l­îng ng­êi tiªu dïng ®«ng ®¶o, viÖc tiªu dïng c¸ trong mçi b÷a ¨n cña c¸c hé gia ®×nh ®· trë thµnh mét thãi quen, phong tôc; ViÖt Nam ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o, trong ®ã mäi th«ng tin thÞ tr­êng ®Òu ®­îc cung cÊp mét c¸ch tù do vµ ®Æc biÖt luËt c¹nh tranh cho ngµnh thuû s¶n ®ang cßn nhiÒu thuËn lîi... Bªn c¹nh vÊn ®Ò th«ng tin- tiÕp thÞ thÞ tr­êng, mét viÖc quan träng còng cÇn ®­îc quan t©m nghiªn cøu nh­ lµ mét tiÒm n¨ng lín ®ã lµ t¨ng c­êng ®Çu t­ n©ng cÊp c«ng nghÖ chÕ biÕn sau ®¸nh b¾t ®Ó khai th¸c hÕt gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng. Kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn trong thêi gian qua n­íc ta ®· cã nhiÒu nç lùc c¶i tiÕn trong lÜnh vùc nµy. Tuy nhiªn, thùc tÕ mµ nãi, nh÷ng g× phÇn ®«ng doanh nghiÖp trong n­íc ®· vµ ®ang cã vÉn ch­a thÓ gäi lµ hiÖn ®¹i, ®ñ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu g¾t gao cña ng­êi tiªu dïng trong vµ ngoµi n­íc. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra ch­a ®­îc ®­a vµo chÕ biÕn mét c¸ch kÞp thêi, ®óng c¸ch dÉn tíi chÊt l­îng hµng ho¸ ch­a cao ®ång thêi cïng kh«ng khai th¸c ®­îc hÕt nh÷ng gi¸ trÞ vèn cã cña s¶n phÈm t­¬i sèng.. Víi ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh­ hiÖn nay, viÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu phï hîp ®Ó khai th¸c gi¸ trÞ cña s¶n phÈm chÕ biÕn ®ang ®­îc coi lµ mét tiÒm n¨ng lín cña ngµnh thuû s¶n cña n­íc ta vµ nã ®ang ®­îc chó träng khai th¸c. Cuèi cïng, ®ã lµ viÖc tËn dông nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã mµ thiªn nhiªn ban tÆng cho n­íc ta ®Ó ph¸t triÓn mét ngµnh thuû s¶n t­¬ng x÷ng víi tiÒm n¨ng s½n cã cña ViÖt Nam. II- thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. ThÞ tr­êng c¸c n­íc Ch©u ¸ Ngoµi viÖc xuÊt khÈu sang c¸c n­íc cña khu vùc ASEAN ,§µi Loan, Trung Quèc th× hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam ®­îc b¸n chñ yÕu t¹i thÞ tr­êng NhËt B¶n- ®©y còng lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt cña n­íc ta trong mét sè n¨m gÇn ®©y (s¸u th¸ng ®Çu n¨m nay chiÕm 27% gi¸ trÞ kim ng¹ch thuû s¶n xuÊt khÈu). Trong bµi viÕt nµy, ®Ó t×m hiÓu thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam t¹i khu vùc ch©u ¸, em xin nªu mét sè t×nh h×nh vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n sang NhËt B¶n. Cã thÓ nãi thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ mét thÞ tr­êng lín, hÊp dÉn ®èi víi c¸c s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam, tuy ngµnh thuû s¶n cña NhËt B¶n ph¸t triÓn cao nh­ng hä vÉn nhËp rÊt nhiÒu s¶n phÈm cña ViÖt Nam do hµng thuû s¶n cña n­íc ta cã chÊt l­îng tèt, gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng vµ ®Æc biÖt lµ do chñng lo¹i s¶n phÈm cña n­íc ta rÊt ®a d¹ng vµ phong phó nhÊt lµ c¸c s¶n phÈm c¸, t«m n­íc ngät vµ n­íc lî. Hai m­¬i n¨m qua, NhËt B¶n vÉn lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n víi khèi l­îng lín tõ ViÖt Nam, bëi vËy ®· cã 150 doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng nµy. Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n n¨m 1999 ®¹t 353 triÖu USD; n¨m 2000 ®¹t 469 triÖu USD; tíi n¨m 2002 ®¹t h¬n 500 triÖu USD. Nh÷ng s¶n phÈm chñ yÕu mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang NhËt lµ: t«m, h¶i s¶n biÓn, c¸ n­íc ngät vµ mét sè lo¹i h¶i s¶n quý hiÕm kh¸c... Víi nh÷ng tiÒm n¨ng thuû s¶n mµ chóng ta s½n cã, nÕu biÕt khai th¸c, chÕ biÕn phï hîp ®¸p øng ngµy cµng cao nhu cÇu tiªu dïng cña ng­êi d©n NhËt B¶n th× ®©y sÏ cßn lµ mét thÞ tr­êng lý t­ëng cho c¸c nhµ kinh doanh xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n cña ViÖt Nam. ThÞ tr­êng EU. ThÞ tr­êng EU cã 15 thµnh viªn víi 337 triÖu d©n, GDP h¬n 9000 tû USD/n¨m, tiªu thô c¸c mÆt hµng thuû s¶n cã chÊt l­îng cao. Hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU nh÷ng n¨m gÇn ®©y xÕp vµo danh s¸ch II, ®Õn n¨m 2000 ®­a lªn danh s¸ch I. Mét sè nhµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam cho r»ng, EU ®· më réng c¸nh cöa cho thÞ tr­êng nµy. ThÞ tr­êng EU kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng ®ång nhÊt mµ lµ thÞ tr­êng cña 15 n­íc kh¸c biÖt, trªn thùc tÕ c¸c nhãm d©n c­, c¸c vïng ®Þa lý víi nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng Èm thùc kh¸c nhau. Do ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy chØ æn ®Þnh trong kho¶ng 80-100 triÖu USD. Trªn ®©y lµ mét sè thµnh tùu mµ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc t¹i thÞ tr­êng EU, nh­ng chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nh×n ra mét thùc tÕ lµ thÞ tr­êng EU lµ mét thÞ tr­êng khã tÝnh, nh÷ng ®ßi hái cña thÞ tr­êng nµy ®èi víi c¸c s¶n phÈm thuû s¶n n­íc ta ngµy cµng cao, tr­íc tiªn lµ vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm, sau ®ã ®Õn mÉu m·, chñng lo¹i s¶n phÈm. Muèn më réng thÞ tr­êng t¹i n¬i ®©y, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam chØ cã mét con ®­êng duy nhÊt lµ gi÷ ®­îc ch÷ tÝn trong lßng kh¸ch hµng th«ng qua viÖc kh«ng ngõng ®æi míi chÊt l­îng, mÉu m· s¶n phÈm cña m×nh. Cã nh­ vËy ngµnh thuû s¶n míi mong gi÷ ®­îc thÞ tr­êng Ch©u ¢u nãi chung vµ thÞ tr­êng EU nãi riªng. Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo Ch©u ¢u t­¬ng ®èi æn ®Þnh , nh­ng nh×n chung cã xu h­íng gi¶m, mµ râ rÖt nhÊt lµ ë mÆt hµng t«m- s¶n phÈm chiÕm tû träng cao nhÊt cña ta. Nh÷ng biÕn ®éng dï lµ nhá nµy còng nãi lªn mét ®iÒu lµ s¶n phÈm thuû s¶n cña n­íc ta ch­a tho¶ m·n mét c¸ch tèt nhÊt nh÷ng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng n¬i ®©y. ThÊy ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy lµ mét trong nh÷ng tÝn hiÖu thÞ tr­êng gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµo lÜnh vùc xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam cã h­íng ®iÒu chØnh sao cho phï hîp ®Ó EU m·i lµ mét thÞ tr­êng lín cho s¶n phÈm thuû s¶n cña n­íc ta. ThÞ tr­êng Mü. ThÞ tr­êng Mü lu«n lµ mét thÞ tr­êng hÊp dÉn kh«ng chØ ®èi víi c¸c n­íc Ch©u ¸ (trong ®ã cã ViÖt Nam), mµ cßn lµ môc tiªu cña nhiÒu n­íc ch©u lôc kh¸c. Bëi kh«ng chØ cã 270 triÖu d©n víi GDP n¨m 1997 lµ 800 tû USD, kinh tÕ liªn tôc t¨ng tr­ëng: n¨m 1998 lµ 3.4%; n¨m 1999 lµ 3.6%; n¨m 2000 k×m h·m tèc ®é còng ®¹t 3% ®Õn 3.2%. Søc mua cña ng­êi d©n Mü lín, gi¸ c¶ æn ®Þnh mÆt hµng chÊt l­îng cao cµng ®¾t gi¸ l¹i cµng dÔ tiªu thô. N¨m 1999 nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü ®¹t con sè kû lôc 9.3 tû USD. Vµo thÞ tr­êng Mü cã nghÜa lµ hµng ho¸ uy tÝn chÊt l­îng cao, bëi v× ph¶i ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm theo tiªu chuÈn HACCP. N¾m b¾t ®­îc tÝnh c¸ch vµ tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng nµy, ViÖt Nam ®· cö chuyªn gia thuû s¶n ®Çu tiªn tham gia líp tËp huÊn quèc tÕ vÒ HACCP(Hazard Analysis critical control Point) tõ n¨m 1991. Ngµnh thuû s¶n còng ®· thµnh lËp c¬ quan kiÓm tra chÊt l­îng hµng thuû s¶n, cho nªn n¨m 1998 ®· cã 27 nhµ m¸y ®«ng l¹nh chÕ biÕn thuû s¶n ®¹t tiªu chuÈn HACCP, n¨m 1999 lªn 47 nhµ m¸y, n¨m 2000 cã 67 nhµ m¸y ®¹t tiªu chuÈn HACCP. N¨m 1997 hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt sang thÞ tr­êng Mü míi ®¹t 39.3 triÖu USD; n¨m 1998 lªn 80.15 triÖu USD t¨ng 204% so víi n¨m 1997; n¨m 1999 lªn 130 triÖu USD , t¨ng 162.2 % so víi n¨m 1998; n¨m 2000 t¨ng 220%. Trong nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü th× con t«m vÉn lµ mÆt hµng chñ lùc, n¨m 1997 xuÊt ®­îc 3074 tÊn t«m víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 31.32 triÖu USD, chiÕm 79.6% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü; n¨m 1998 xuÊt khÈu ®­îc 6125.7 tÊn víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 66.89 triÖu USD; n¨m 1999 xuÊt ®­îc 9100 tÊn víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 96.5 triÖu USD, chiÕm 74.23% kim ng¹ch n¨m 1999. Gi¸ t«m ë thÞ tr­êng Mü t­¬ng ®èi cao so víi c¸c thÞ tr­êng kh¸c. Ngoµi t«m só, c¸c mÆt hµng kh¸c th­êng ®­îc xuÊt khÈu sang Mü bao gåm c¸c lo¹i thuû s¶n kh¸c nh­: c¸ ba sa, c¸ tra, c¸ nheo, c¸ b¬n nu«i n­íc ngät vµ c¸ ngõ biÓn kh¬i...TÊt c¶ nh÷ng mÆt hµng trªn ®Òu ®­îc thÞ tr­êng Mü chÊp nhËn víi gi¸ c¶ t­¬ng ®èi cao. Tuy nhiªn, trong n¨m võa qua, sau thÊt b¹i cña vô kiÖn vÒ viÖc b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ ba sa cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü th× t×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo Mü gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n. §Ó tr¸nh gÆp ph¶i t×nh tr¹ng nµy, ®ång thêi còng lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó b¶o vÖ ng­êi s¶n xuÊt c¸ cña ViÖt Nam, chóng ta ph¶i lµm sao x©y dùng ®­îc mét th­¬ng hiÖu cã gi¸ trÞ cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh, vµ h¬n thÕ n÷a ngµnh thuû s¶n ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn s¶n phÈm cña m×nh vÒ chÊt l­îng, mÉu m·, chòng lo¹i...Cã nh­ thÕ s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam víi kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng Mü nãi riªng vµ thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung. §Ó thÞ tr­êng xuÊt khÈu lu«n lµ mét thÞ tr­êng réng lín, hÊp dÉn ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt thuû s¶n cña ViÖt Nam. Ngµy nay, khi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi cao h¬n th× nhu cÇu cña con ng­êi ®èi víi s¶n phÈm thuû s¶n cµng ®­îc chó träng, do ®ã thÞ tr­êng s¶n phÈm ®Çu ra cña thuûs¶n trªn thÕ giíi kh«ng ngõng ®­îc më réng. Tuy nhiªn, do ®Æc ®iÓm, thÞ hiÕu tiªu dïng cña mçi quèc gia lµ kh¸c nhau v× vËy mµ yªu cÇu ®èi víi tõng thÞ tr­êng còng kh¸c nhau. §Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho thuû s¶n th× nh÷ng ng­êi kinh doanh kh«ng thÓ kh«ng chó ý tíi viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng, tõ ®ã cã nh÷ng chiÕn l­îc kinh doanh hîp lý, ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt, phï hîp nhÊt nh÷ng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng thÕ giíi. Cã nh­ vËy ngµnh thuû s¶n nãi chung vµ xuÊt khÈu thuû s¶n nãi riªng míi cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn nhanh h¬n, m¹nh h¬n, khai th¸c mét c¸ch tèi ­u nh÷ng tiÒm n¨ng thuû s¶n dåi dµo mµ thiªn nhiªn ®· ban tÆng cho ®Êt n­íc chóng ta. III- mét sè nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng. 1- Khai th¸c h¶i s¶n. ë ViÖt Nam nghÒ khai th¸c h¶i s¶n xuÊt hiÖn tõ rÊt sím, tuy nhiªn nã l¹i ph¸t triÓn rÊt chËm, chØ ®Õn mét vµi n¨m gÇn ®©y míi ®¹t ®­îc mét thµnh tùu ®¸ng kÓ. Tr­íc ®©y, do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn kÐm, ®Êt n­íc l¹i bÞ chiÕn tranh tµn ph¸, ng­êi lµm nghÒ biÓn kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp cËn víi khoa häc hiÖn ®¹i v× vËy mµ trong mét thêi gian rÊt dµi nghÒ ®¸nh b¾t, khai th¸c h¶i s¶n ph¸t triÓn rÊt chËm. HiÖn nay, khi ®Êt n­íc ®ang trong thêi kú më cöa, ®iÒu kiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ ®­îc thuËn lîi, ë ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng h¹m tÇu ®¸nh b¾t c¸ xa bê do ®ã mµ khèi l­îng h¶i s¶n khai th¸c ®­îc ngµy mét nhiÒu h¬n. §øng tr­íc mét thùc tÕ lµ do t×nh tr¹ng ®¸nh b¾t ven bê qu¸ bõa b·i dÉn tíi nh÷ng vïng biÓn ven bê l©m vµo t×nh tr¹ng c¹n kiÖt, « nhiÔm, v× vËy mµ xu h­íng ®¸nh b¾t c¸ ngoµi biÓn kh¬i lµ mét xu h­íng kh¸ch quan, tuy nhiªn tr×nh ®é khai th¸c h¶i s¶n biÓn cña ViÖt Nam cßn kh¸ l¹c hËu so víi thÕ giíi, ch­a khai th¸c hÕt ®­îc nguån tµi nguyªn biÓn dåi dµo mµ thiªn nhiªn ®· ­u ¸i ban tÆng cho chóng ta. NghÒ khai th¸c thuû s¶n biÓn cña ViÖt Nam cßn kh¸ th« s¬. Ph­¬ng tiÖn tµu c«ng suÊt thÊp, trang thiÕt bÞ ng­ cô nghÌo nµn vµ quy m« nhá, l¹i kiªm nhiÖm tÊt c¶ c¸c kh©u: khai th¸c, b¶o qu¶n, dÞch vô trªn mét tµu. C«ng nghÖ khai th¸c chñ yÕu tÇng mÆt n­íc, thêi gian b¸m biÓn ng¾n, tr×nh ®é hîp t¸c trªn biÓn thÊp. Kh¶ n¨ng khai th¸c tÇng n­íc s©u trªn 50 m kÐm, trong khi rÊt nhiÒu loµi h¶i s¶n quý hiÕm, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu lín l¹i chñ yÕu sèng ë tÇng n­íc s©u. TÝnh ®Õn hiÖn nay, c¶ n­íc ta míi chØ cã ®­îc 7 h¹m tÇu lín khai th¸c xa bê, nh­ng nh÷ng h¹m tÇu nµy còng kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt do tr×nh ®é chÕ biÕn, b¶o qu¶n cña ta cßn thÊp, c¸ khai th¸c xong kh«ng ®­îc b¶o qu¶n tèt, thêi gian trªn biÓn dµi nªn khi vÒ ®Õn bê mét l­îng c¸ kh¸ lín bÞ h­ háng kh«ng sö dông ®­îc rÊt l·ng phÝ. TiÒm n¨ng h¶i s¶n biÓn cña n­íc ta rÊt dåi dµo, diÖn tÝch vïng biÓn réng lín, phÇn nhiÒu ch­a ®­îc khai th¸c nªn khèi l­îng h¶i s¶n cã thÓ khai th¸c lµ ®¸ng kÓ. VÊn ®Ò hiÖn nay lµ lµm sao ®Ó khai th¸c ®­îc hÕt tiÒm n¨ng biÓn dåi dµo nµy ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng­êi tiªu dïng trong n­íc vµ trªn thÕ giíi. Tr­íc thùc tr¹ng trªn, ngµnh thuû s¶n ®· tËp trung ®Çu t­ cho khai th¸c h¶i s¶n biÓn trªn mét sè lÜnh vùc sau: - HiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ l­íi ng­ cô; b¶o qu¶n sau thu ho¹ch tèt, tæ chøc s¶n xuÊt, khai th¸c theo tËp ®oµn. - Tæ chøc ®éi tµu dÞch vô hËu cÇn, tæ chøc dÞch vô thu gom s¶n phÈm trªn biÓn, b¶o qu¶n s¶n phÈm sau thu ho¹ch ®Ó t¨ng chÊt l­îng vµ ®¶m b¶o ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu c¸ ¨n t­¬i, ngon. - T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o chuyÓn giao c«ng nghÖ cho ng­ d©n. C¶i tiÕn trang thiÕt bÞ b¶o qu¶n sau thu ho¹ch.Nghiªn cøu c¶i tiÕn ng­ cô hiÖn cã phï hîp víi tµu hiÖn cã ®Ó ph¸t huy ®éi tÇu cña ng­ d©n. - KhuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc thuª m­ín chuyªn gia, tæ chøc cho nh­ d©n tham quan häc tËp kinh nghiÖm cña ®¬n vÞ khai th¸c thuû s¶n cã hiÖu qu¶ trong néi bé ®Þa ph­¬ng vµ tØnh b¹n, còng nh­ cña n­íc ngoµi khi cã ®iÒu kiÖn. - TiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i ®Çu t­ vµ ®ñ vèn l­u ®éng cho c¸c doanh nghiÖp khai th¸c h¶i s¶n xa bê. - BiÓn ViÖt Nam cßn mét sè loµi c¸ cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao, ®­îc thÞ tr­êng thÕ giíi ­a chuéng, cÇn ®­îc tæ chøc khai th¸c tèt, ®i ®«i víi t¨ng c­êng hËu cÇn dÞch vô ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng nh­: c¸ Mó, c¸ Cam, c¸ Thu, c¸ Hång.. 2- ChÕ biÕn vµ dù tr÷. Theo xu h­íng hiÖn nay, nhÊt lµ c¸c thÞ tr­êng lín ®ang h­íng sang tiªu thô c¸c mÆt hµng chÕ biÕn gi¸ trÞ gia t¨ng vµ yªu cÇu vÖ sinh an toµn thùc phÈm ngµy mét kh¾t khe h¬n. C¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn hµng thuû s¶n ®· vµ ®ang n©ng cÊp, ®æi míi trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, ®¸p øng yªu cÇu cao cña thÞ tr­êng, t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Vµi n¨m qua, cã nhiÒu doanh nghiÖp chÕ biÕn ®· tÝch cùc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm. §Õn cuèi n¨m 2000 ®· cã 61 doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam ®­îc vµo danh s¸ch xuÊt hµng h¶i s¶n vµo EU. HiÖn nay, s¶n l­îng chÕ biÕn ngµy cµng lín(7 th¸ng cã trªn 30 v¹n tÊn), ®Ó chñ ®éng cho thÞ tr­êng, cÇn mét kho l¹nh hiÖn ®¹i trong c¶ n­íc. Yªu cÇu vËn t¶i t¨ng, vËn t¶i ®­êng s¾t cÇn cã toa vËn t¶i l¹nh cho hµng thuû s¶n... Còng chÝnh v× c«ng t¸c chÕ biÕn thuû s¶n ®­îc tæ chøc tèt h¬n v× vËy mµ l­îng c¸ ®­îc dù tr÷ ®Ó tr¸nh yÕu tè thêi vô vµ sù d­ thõa s¶n phÈm hµng ho¸ ®· ®­îc thùc hiÖn tèt h¬n. LÊy vÝ dô nh­ trong n¨m võa qua, chóng ta ®· tiÕn hµnh dù tr÷ mét l­îng lín c¸ tra vµ c¸ ba sa do kh«ng xuÊt khÈu ®­îc ®Ó chuyÓn sang tiªu thô t¹i miÒn B¾c vµ miÒn Trung. C«ng t¸c dù tr÷ tèt ®· lµm cho khèi l­îng hµng thuû s¶n cung cÊp trªn thÞ tr­êng æn ®Þnh vµ tr¸nh l·ng phÝ mét l­îng lín s¶n phÈm thuû s¶n ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 3- Tiªu thô s¶n phÈm. Cã thÓ nãi, thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm thuû s¶n c¶ trong vµ ngoµi n­íc ®Òu rÊt lín vµ cã nhiÒu kh¶ n¨ng më réng. §èi víi thÞ tr­êng trong n­íc viÖc tiªu thô s¶n phÈm thuû s¶n cã chÊt l­îng cao ë khu vùc n«ng th«n ®ang rÊt cÇn ®­îc chó träng khai th¸c v× phÇn lín d©n sè ViÖt Nam sinh sèng t¹i n«ng th«n. H¬n n÷a thÞ tr­êng nµy ch­a ®­îc ph¸t triÓn mét c¸ch tho¶ ®¸ng, cßn rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ®êi sèng cña ng­êi n«ng d©n ®ang ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn nh­ hiÖn nay. §èi víi thÞ tr­êng thÕ giíi, mét vµi n¨m gÇn ®©y cã mét sè biÕn ®éng lín lµm cho khèi l­îng thuû s¶n tiªu thô xuÊt khÈu cña n­íc ta gi¶m ®i ®¸ng kÓ. Nh­ng nh×n chung ®©y vÉn lµ mét thÞ tr­êng lín cho s¶n phÈm thuû s¶n cña n­íc ta, ng­êi tiªu dïng trªn thÕ giíi cã nh÷ng nhu cÇu rÊt kh¸c nhau vµ ngµy cµng t¨ng vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng, vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi chóng ta ®Ó më réng thÞ tr­êng nµy lµ ph¶i lµm sao t¨ng chÊt l­îng, quy c¸ch, mÉu m· s¶n phÈm cho phï hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng cña tõng quèc gia trªn thÕ giíi. Vµ h¬n thÕ n÷a lµ ph¶i t¹o cho s¶n phÈm cña n­íc ta mét th­¬ng hiÖu x¸c ®Þnh nh»m x©y dùng lßng tin ®èi víi ng­êi tiªu dïng. Cã nh­ vËy míi mong më réng ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam ®­a ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam lªn ngang tÇm víi c¸c quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. kÕt luËn Víi nh÷ng tiÒm n¨ng dåi dµo vµ s¶n phÈm mang l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cao, ngµnh thuû s¶n ®ang ®­îc mét sè nhµ nghiªn cøu kinh tÕ ®¸nh gi¸ lµ ngµnh kinh tÕ cña ViÖt Nam trong 5 n¨m tíi. Dùa vµo gi¸ trÞ kim ng¹ch mµ ngµnh thuû s¶n ®ãng gãp vµo GDP cña c¶ n­íc th× nhËn ®Þnh trªn lµ hoµn toµn cã c¬ së vµ cã kh¶ n¨ng trë thµnh hiÖn thùc. §iÒu nµy sÏ gióp cho mét sè l­îng lín ng­êi d©n lµm nghÒ nu«i trång thuû s¶n cã ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng thªm thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng, mét l­îng lín lao ®éng thÊt nghiÖp sÏ cã viÖc lµm, qua ®ã gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ n­íc. Nh­ng ®Ó lµm ®­îc ®iÒu kú diÖu trªn ®ßi hái nh÷ng ng­êi lµm kinh tÕ nãi chung vµ nh÷ng ng­êi kinh doanh thuû s¶n nãi riªng ph¶i cã chiÕn l­îc kinh doanh phï hîp. Mét trong nh÷ng chiÕn l­îc quan träng nhÊt ®ã lµ lµm thÕ nµo ®Ó më réng thÞ tr­êng, khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng tiªu thô réng lín trong d©n c­ vµ trªn thÕ giíi, t¹o cho ng­êi s¶n xuÊt thuû s¶n mét thÞ tr­êng ®Çu ra æn ®Þnh, gióp hä an t©m s¶n xuÊt, cã nh­ vËy ngµnh thuû s¶n míi mau chãng trë thµnh mét nÒn kinh tÕ träng ®iÓm t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng s½n cã cña nã. Em chän ®Ò tµi : “ ThÞ tr­êng ®Çu ra cho s¶n phÈm thuû s¶n- thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng “ ®Ó ph©n tÝch lµ mong gãp mét phÇn nhá bÐ cña m×nh ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn. Cuèi cïng, em xin ®­îc ch©n thµnh c¶m ¬n TS. Vò §×nh Th¾ng ®· nhiÖt t×nh h­íng dÉn, gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. danh môc tµi liÖi tham kh¶o Gi¸o tr×nh Kinh TÕ N«ng NghiÖp. Gi¸o tr×nh Marketinh N«ng NghiÖp. Gi¸o tr×nh Kinh TÕ Thuû S¶n. T¹p chÝ Thuû S¶n . sè 5/2001; 5/2002; 6/2003; 7/2003 . T¹p chÝ ThÞ Tr­êng Gi¸ C¶ Vµ Dù B¸o. sè 11/2000; 4/2003. T¹p chÝ Th­¬ng M¹i. sè 6/1999; 19/2001. T¹p chÝ C«ng NghiÖp ViÖt Nam. sè 10/2001. T¹p chÝ Th­¬ng NghiÖp ThÞ Tr­êng ViÖt Nam. sè 10/2001. T¹p chÝ Kinh TÕ vµ Dù B¸o. sè 8/2001. 10-T¹p chÝ N«ng Th«n Ngµy Nay. sè 121/2003.