MỤC LỤC
Danh mục các bảng
Danh mục các hình
Phụ lục
Trang
CHƯƠNG 1:
MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài 1
1.2 Mục tiêu của đề tài 2
1.3 Nội dung nghiên cứu 3
1.4 Phạm vi nghiên cứu 3
1.5 Đối tượng nghiên cứu 3
1.6 Phương pháp nghiên cứu 4
CHƯƠNG 2:
ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN KINH TẾ – XÃ HỘI
THỊ XÃ TÂN AN TỈNH LONG AN
2.1 Đặc điểm tự nhiên 5
2.1.1 Vị trí địa lý 5
2.1.2 Địa hình 5
2.1.3 Khí hậu 6
2.1.4 Diện tích tự nhiên và phân vùng địa giới hành chính 7
2.1.5 Chế độ thuỷ văn các sông rạch ở Thị xã Tân An 7
2.2 Đặc điểm kinh tế xã hội ở Thị xã Tân An Long An 8
2.2.1 Tốc độ tăng trưởng kinh tế và cơ cấu kinh tế 8
2.2.2 Tình hình phát triển dân số và đô thị hoá 9
2.2.3 Tình hình phát triển cơ sở hạ tầng 12
CHƯƠNG 3
TỔNG QUAN VỀ CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT
VÀ CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ
3.1 Tổng quan về chất thải rắn sinh hoạt 14
3.1.1 Chất thải rắn là gì 14
3.1.2 Chất thải rắn sinh hoạt 14
3.1.3 Phân biệt giữa CTRSH và CTRCN 14
3.1.4 Các nguồn phát sinh chất thải rắn sinh hoạt 15
3.1.5 Phân loại chất thải rắn 16
3.1.6 Thành phần rác thải 21
3.1.6.1 Thành phần vật lý 21
3.1.6.2 Thành phần hoá học 23
3.2 Quy trình kỹ thuật quản lý chất thải rắn 24
3.2.1 Thu gom và vận chuyển 24
3.2.2 Phân loại 26
3.2.3 Các phương pháp xử lý chất thải rắn hiện nay 27
3.3 Anh hưởng của chất thải rắn đến môi trường 36
3.3.1 Anh hưởng đến môi trường nước môi trường nước 36
3.3.2 Anh hưởng đến môi trường đất 38
3.3.3 Anh hưởng đến môi trường không khí 38
3.3.4 Anh hưởng đến cảnh quan và sức khoẻ con người 40
3.4 Các yêu tố ảnh hưởng đến môi trường từ sự hình thành BCL 41
3.4.1 Tác động tới môi trường nước 42
3.4.2 Tác động tới môi trường không khí và tiếng ồn 44
3.4.3 Anh hưởng đến môi trường đất 46
3.4.4 Các tác động đối với các dạng TNSH và các HST 46
3.4.5 Tác động tới môi trường kinh tế xã hội 47
3.4.6Tác động liên quan tới chất lượng cuộc sống con người 49
CHƯƠNG 4
THỰC TRẠNG VÀ DIỄN BIẾNPHÁT SINH CHẤT THẢI RẮN
SINH HOẠT Ở THỊ XÃ TÂN AN TỈNH LONG AN
4.1 Nguồn gốc phát sinh và khối lượng CTRSH Thị xã Tân An 51
4.2 Thành phần chất thải rắn sinh hoạt 52
4.3 Hiện trạng thu gom và xử lý chất thải rắn Thị xã Tân An 55
4.4 Các vấn đền còn tồn tại 60
4.5 Dự đoán khối lượng CTRSH Thị xã An đến năm 2020 61
4.5.1 Dự đoán dân số 62
4.5.2 Dự đoán khối lượng CTRSH Thị xã An đến năm 2020 63
CHƯƠNG 5:
LỰA CHỌN PHƯƠNG ÁN ĐỊA ĐIỂM VÀ THIẾT KẾ BÃI CHÔN LẤP CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT THỊ XÃ TÂN AN ĐẾN NĂM 2020
5.1 Lựa chon phương án địa điểm 65
5.1.1 Các nguyên tắc và tiêu chí lựa chọn điểm xây dựng khu xử lý 65
5.1.2 Phân tích lựa chọn địa điểm 69
5.2 Thiết kế bãi chôn lấp 70
5.2.1 Lựa chọn quy mô công suất của bãi chôn lấp 70
5.2.2 Chọn phương pháp chôn lấp 71
5.2.3 Tính toán diện tích các hố chôn lấp 72
5.2.4 Lớp chống thấm 76
5.2.5 Lớp phủ bề mặt 78
5.2.6 Hệ thống thu gom nước rác 79
5.2.7 Tính toán lưu lượng nước thải bãi rác 81
5.2.8 Hệ thống xử lý nước rò rỉ từ bãi chôn lấp 83
5.2.9 Các khí tạo thành từ bãi chôn lấp 87
5.2.10 Hệ thống thu khí 88
5.2.11 Tính toán lượng khí sinh ra từ bãi chôn lấp 89
5.2.12 Bố trí mặt bằng 91
5.3 Vận hành bãi chôn lấp 92
5.3.1 Giai đoạn hoạt động của bãi chôn lấp 92
5.3.2 Giai đoạn đóng bãi chôn lấp 94
5.3.3 Quan trắc môi trường bãi chôn lấp 94
5.3.4 Tái sử dụng bãi chôn lấp 98
5.4 Dự trù kinh tế 98
CHƯƠNG 6:
KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ
KẾT LUẬN 100
KIẾN NGHỊ 101
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2476 | Lượt tải: 3
Bạn đang xem nội dung tài liệu Thiết kế bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt thị xã Tân An đến năm 2020, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHÖÔNG 1:
MÔÛ ÑAÀU
Ñaët vaán ñeà
Trong xu theá phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, vôùi toác ñoä ñoâ thò hoaù ngaøy caøng taêng vaø söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp, dòch vuï, du lòch vv… keùo theo möùc soáng cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng cao ñaõ laøm naûy sinh nhieàu vaán ñeà môùi, nan giaûi trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng vaø söùc khoeû cuûa coäng ñoàng daân cö. Löôïng chaát thaûi phaùt sinh töø nhöõng hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa ngöôøi daân ngaøy moät nhieàu hôn, ña daïng hôn veà thaønh phaàn vaø ñoäc haïi hôn veà tính chaát.
Caùch quaûn lyù vaø xöû lyù CTRSH taïi haàu heát caùc thaønh phoá, thò xaõ ôû nöôùc ta hieän nay ñeàu chöa ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu veä sinh vaø baûo veä moâi tröôøng. Khoâng coù nhöõng böôùc ñi thích hôïp, nhöõng quyeát saùch ñuùng ñaén vaø nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä, khoa hoïc ñeå quaûn lyù chaát thaûi raén trong quy hoaïch, xaây döïng vaø quaûn lyù caùc ñoâ thò seõ daãn tôùi caùc haäu quaû khoân löôøng, laøm suy giaûm chaát löôïng moâi tröôøng, keùo theo nhöõng moái nguy haïi veà söùc khoeû coäng ñoàng, haïn cheá söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi.
Moät trong nhöõng phöông phaùp xöû lyù chaát thaûi raén ñöôïc coi laø kinh teá nhaát caû veà ñaàu tö ban ñaàu cuõng nhö quaù trình vaän haønh laø xöû lyù CTR theo phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh. Ñaây laø phöông phaùp xöû lyù chaát thaûi raén phoå bieán ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån vaø thaäm chí ñoái vôùi nhieàu quoác gia phaùt trieån. Nhöng phaàn lôùn caùc baõi choân laáp CTR ôû nöôùc ta khoâng ñöôïc quy hoaïch vaø thieát keá theo quy ñònh cuûa baõi choân laáp CTR hôïp veä sinh. Caùc baõi naøy ñeàu khoâng kieåm soaùt ñöôïc khí ñoäc, muøi hoâi vaø nöôùc ræ raùc laø nguoàn laây oâ nhieãm tieàm taøng cho moâi tröôøng ñaát, nöôùc vaø khoâng khí.
Trong nhöõng naêm qua, cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá, naâng cao ñôøi soáng nhaân daân. Ñeå thöïc hieän chuû tröông phaùt trieån beàn vöõng, phaùt trieån kinh teá cuøng vôùi baûo veä moâi tröôøng thì hieän nay vaán ñeà xöû lyù CTR taïi Thò xaõ Taân An tænh Long An cuõng ñaõ vaø ñang ñöôïc chính quyeàn tænh vaø caùc cô quan chöùc naêng quan taâm. Song vôùi thöïc teá haïn cheá veà khaû naêng taøi chaùnh, kyõ thuaät vaø caû veà khaû naêng quaûn lyù maø tình hình xöû lyù CTR cuûa Thò xaõ vaãn chöa ñöôïc caûi thieän laø bao. Ôû Thò xaõ Taân An, hieän taïi coâng taùc xöû lyù CTR ñöôïc thöïc hieän theo moät trong nhöõng caùch thoâ sô nhaát laø ñoå ñoáng loä thieân. Moät coá gaéng lôùn nhaát ñöôïc aùp duïng taïi baõi ñoå raùc laø vieäc phun raûi ñònh kyø vaø thöôøng xuyeân hoãn hôïp hoaù chaát choáng ruoài boï. Do ñoù baõi raùc naøy ñaõ gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm, nöôùc maët vaø moâi tröôøng khoâng khí raát lôùn cho khu vöïc xung quanh baõi choân laáp. Vì vaäy vieäc thieát keá, xaây döïng baõi choân laáp CTR hôïp veä sinh cho Thò xaõ Taân An laø moät vieäc laøm heát söùc caàn thieát vaø caáp baùch. Tröôùc tình hình ñoù, ñoà aùn : “ Thieát keá baõi choân laáp chaát thaûi raén sinh hoaït cho Thò xaõ Taân An tænh Long An ñeán naêm 2020” ñöôïc thöïc hieän nhaèm giaûi quyeát tình traïng chaát thaûi raén ñöôïc ñoå ñoáng maát veä sinh vaø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nhö hieän nay, ñoàng thôøi cuõng giaûi quyeát söùc eùp ñoái vôùi moät löôïng lôùn chaát thaûi raén sinh ra trong töông lai.
Muïc tieâu cuûa ñeà taøi
Treân cô sôû khaûo saùt thu thaäp soá lieäu, keát hôïp vôùi taøi lieäu saün coù trong nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây ôû Thò xaõ Taân An tænh Long An, ñoà aùn taäp trung giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà sau:
Ñieàu tra khaûo saùt veà hieän traïng nguoàn raùc vaø hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raùc treân ñòa baøn.
Döï baùo taûi löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït taïi Thò xaõ Taân An giai ñoaïn 2006 – 2020.
Ñeà xuaát coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén baèng phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh.
Thieát keá baõi choân laáp chaát thaûi raén sinh hoaït cho Thò xaõ Taân An giai ñoaïn 2006 – 2020.
Noäi dung nghieân cöùu
Toång quan veà ñaëc ñieåm töï nhieân kinh teá xaõ hoäi Thò xaõ Taân An
Khaûo saùt, ñieàu tra hieän traïng tình hình thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR ôû Thò xaõ Taân An hieän nay.
Döï baùo khoái löôïng vaø toác ñoä phaùt sinh CTRSH töø nay ñeán naêm 2020 cuûa Thò xaõ Taân An.
Ñaùnh giaù sô boä caùc taùc ñoäng cuûa CTR ñeán moâi tröôøng.
Löïa choïn quy moâ, ñòa ñieåm xaây döïng baõi choân laáp CTR hôïp veä sinh cho Thò xaõ Taân An.
Tính toaùn thieát keá baõi choân laáp CTR hôïp veä sinh cho Thò xaõ Taân An.
Phaïm vi nghieân cöùu
Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu caùc vaán ñeà lieân quan tôùi quaù trình thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTRSH baèng phöông phaùp xaây döïng baõi choân laáp hôïp veä sinh treân ñòa baøn Thò xaõ Taân An, tænh Long An.
Ñoái töôïng nghieân cöùu
Ñòa ñieåm nghieân cöùu löïa choïn xaây döïng baõi choân laáp CTR hôïp veä sinh.
CTRSH treân ñòa baøn Thò xaõ Taân An.
Phöông phaùp nghieân cöùu
Thu thaäp soá lieäu
Caùc vaên baûn phaùp quy cuûa trung öông vaø ñòa phöông coù lieân quan ñeán vaán ñeà quaûn lyù veä sinh moâi tröôøng ñoái vôùi chaát thaûi raén.
Caùc vaên baûn vaø caùc quy ñònh ñoái vôùi vieäc xaây döïng BCL chaát thaûi raén hôïp veä sinh.
Caùc döõ lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân: ñòa chaát, ñòa hình, ñòa maïo, ñaát, khí töôïng thuyû vaên.
Caùc döõ lieäu veà hieän traïng vaø quy hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Thò xaõ Taân An giai ñoaïn 2005 – 2010 vaø 2020.
Ñieàu tra khaûo saùt hieän traïng CTRSH vaø caùc bieän phaùp xöû lyù cuûa Thò xaõ.
Khaûo saùt hieän traïng caùc baõi raùc vaø khu vöïc döï kieán xaây döïng BCL.
Phöông phaùp thieát keá
Aùp duïng caùc bieän phaùp vaø kyõ thuaät thieát keá BCL CTR hôïp veä sinh theo TCVN 6696 – 2000.
Tham khaûo caùc kyõ thuaät thieát keá BCL CTR hieän nay taïi Vieät Nam.
CHÖÔNG 2:
ÑAËC ÑIEÅM TÖÏ NHIEÂN - KINH TEÁ XAÕ HOÄI THÒ XAÕ
TAÂN AN TÆNH LONG AN
Ñaëc ñieåm töï nhieân
2.1.1 Vò trí ñòa lyù
Thò xaõ Taân An naèm veà phía Taây Nam thaønh phoá Hoà Chí Minh, treân bôø soâng Vaøm Coû Taây, coù toaï ñoä ñòa lyù:
- Kinh ñoä Ñoâng : 106021’ ñeán 105027’
- Vó ñoä Baéc : 10020’ ñeán 10024’
- Theo quoác loä 1A caùch thaønh phoá Hoà Chí Minh 50 km veà phía Taây Nam vaø caùch thaønh phoá Myõ Tho 25 km veà phía Ñoâng Baéc.
- Phía baéc giaùp huyeän Thuû Thöøa, phía Ñoâng giaùp huyeän Vaøm Coû, phía Ñoâng Nam giaùp huyeän Caàn Ñöôùc, phía Taây vaø Nam giaùp tænh Tieàn Giang.
2.1.2 Ñòa hình
Ñòa hình Thò xaõ Taân An mang ñaëc ñieåm chung cuûa ñoàng baèng Soâng Cöûu Long. Nôi ñaây ñòa hình ñöôïc boài ñaép lieân tuïc vaø ñeàu ñaën daãn tôùi söï hình thaønh ñoàng baèng coù beà maët baèng phaúng vaø naèm ngang. Ñoä cao tuyeät ñoái bieán ñoåi töø 0,5 - 2 m (heä Muõi Nai) vaø trung bình laø 1 - 1,6 m. Ñaëc bieät loä ra moät vuøng caùt töø Tieàn Giang qua Taân Hieäp leân ñeán Xuaân Sanh (Lôïi Bình Nhôn) vôùi ñoä cao thöôøng bieán ñoåi töø 1 - 3m.
Haàu heát phaàn dieän tích ñaát ôû hieän höõu khoâng bò ngaäp uùng, raûi raùc coù nhöõng ñieåm truõng doïc theo hai beân bôø soâng raïch bò ngaäp nöôùc vaøo muøa möa. Nhìn chung ñòa hình Thò xaõ töông ñoái thaáp, deã bò taùc ñoäng khi trieàu cöôøng hoaëc khi luõ Ñoàng Thaùp Möôøi traøn veà.
2.1.3 Khí haäu
Thò xaõ Taân An naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa. Thôøi tieát chia laøm hai muøa roõ reät.
Muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11
Muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau.
Nhieät ñoä
Nhieät ñoä trung bình naêm 2005 laø 26,40C
Nhieät ñoä trung bình thaùng cao nhaát laø 28,50C (thaùng 5)
Nhieät ñoä trung bình thaùng thaáp nhaát laø 240C (thaùng 1).
Cheânh leäch nhieät ñoä giöõa thaùng laïnh nhaát vaø thaùng noùng nhaát laø laø 4,50C.
Soá giôø naéng trung bình ño ñöôïc taïi traïm quan traéc ñaït töø 6,8 - 7,5
giôø/ ngaøy.
Ñoä aåm khoâng khí
Ñoä aåm trung bình naêm laø 72,9% vaø coù söï bieán ñoåi theo muøa khaù roõ, cheânh leäch ñoä aåm theo muøa khoaûng 6%.
Ñoä aåûm cao nhaát vaøo muøa möa (80 - 94%).
Thaáp nhaát vaøo caùc thaùng muøa khoâ (74 - 87%).
Cheá ñoä gioù
Veà muøa khoâ, höôùng gioù thöôøng xuyeân laø gioù Ñoâng Baéc vôùi taàn suaát töø 60 - 70% trong khoaûng töø thaùng 11 ñeán thaùng 3 naêm sau. Muøa möa höôùng gioù thònh haønh laø gioù Taây Nam. Toác ñoä gioù trung bình caùc thaùng khoaûng 1,5 - 2,5 m/s. Maïnh nhaát laø vaøo thaùng 3 (2,53 m/s) vaø nhoû nhaát laø thaùng 11 (1,5m/s).
Löôïng möa
Löôïng möa trung bình naêm taïi Thò xaõ Taân An laø 1541 mm. Löôïng möa phaân boá khoâng ñeàu vaø giaûm daàn trong caùc thaùng cuûa naêm.
Nhö trong naêm 2005:
Thaùng coù möa nhieàu nhaát laø thaùng 10 vôùi löôïng möa 393 mm
Thaùng ít möa nhaát laø thaùng 3 vôùi löôïng möa 2,3 mm vaø caùc thaùng 1,2 laø caùc thaùng khoâng coù möa.
Ñoä boác hôi
Löôïng boác hôi phaân boá theo 2 muøa, muøa khoâ vaø muøa möa khaù roõ reät. Löôïng boác hôi trong muøa khoâ raát cao, ngöôïc laïi vôùi muøa möa ít bieán ñoäng theo khoâng gian. Löôïng boác hôi trung bình naêm laø 65 – 70% löôïng möa haøng naêm.
2.1.4 Dieän tích töï nhieân vaø phaân vuøng ñòa giôùi haønh chính.
Thò xaõ Taân An hieän coù 6 phöôøng noäi thò vaø 6 xaõ ngoaïi thò. Toång dieän tích töï nhieân laø 81.926 km2, daân soá 121.558 ngöôøi ( soá lieäu 2005).
Trong ñoù:
- Phöôøng noäi thò coù dieän tích 15,566 km2 chieám 19% dieän tích ñaát ñai Thò xaõ.
- Daân soá noäi thò laø 77.415 ngöôøi chieám 63,6% vaø daân soá noâng thoân laø 44.107 ngöôøi chieám 36,4% daân soá toaøn Thò xaõ.
- Maät ñoä daân soá trung bình cuûa Thò xaõ laø 1484 ngöôøi / km2.
2.1.5 Cheá ñoä thuyû vaên caùc soâng raïch ôû Thò xaõ Taân An
Heä thoáng soâng ngoøi, keânh raïch treân ñòa baøn Thò xaõ khaù chaèng chòt mang saéc thaùi cuûa vuøng Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long vaø chòu aûnh höôûng cheá ñoä baùn nhaät trieàu cuûa bieån Ñoâng. Bieân ñoä trieàu cöïc ñaïi trong thaùng töø 217 - 235 cm, ñænh trieàu cöïc ñaïi thaùng 12 laø 150cm. Moät chu kyø trieàu khoaûng 13 - 14 ngaøy. Do gaàn cöûa bieån, bieân ñoä trieàu lôùn, ñænh trieàu vaøo ñaàu muøa gioù chöôùng neân soâng raïch thöôøng bò xaâm nhaäp maën.
Thò xaõ Taân An, heä thoáng soâng ngoøi chính laø soâng Vaøm Coû Taây. Veà muøa luõ soâng Vaøm Coû Taây thöôøng chòu aûnh höôûng cuûa thuyû trieàu, vöøa chòu aûnh höôûng cuûa luõ ôû vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi traøn veà. Muøa khoâ töø thaùng 2 ñeán thaùng 6 nöôùc soâng Vaøm Coû Taây bò nhieãm maën. Thaùng 5 coù ñoä maën cao 5,489 g/ lít, thaùng 1 coù ñoä maën 0,079 g/l. Ñoä pH trong nöôùc soâng Vaøm Coû Taây töø thaùng 6 ñeán thaùng 8 khoaûng 3,8 - 4,3 neân khoâng theå söû duïng cho saûn xuaát vaø sinh hoaït.
2.2 Ñaëc ñieåm kinh teá xaõ hoäi Thò xaõ Taân An
2.2.1 Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá vaø cô caáu kinh teá
Nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá bình quaân haøng naêm theo GDP treân ñòa baøn Thò xaõ giai ñoaïn 2001 - 2005 laø 10,7%.
Giaù trò taêng theâm bình quaân ñaàu ngöôøi töø 10 trieäu ñoàng treân moät ngöôøi naêm 2000 (töông ñöông 700 USD), taêng leân 17,7 trieäu naêm 2005 (töông öùng 1050 USD).
Saûn xuaát coâng nghieäp:
Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp theo giaù 1994 taêng bình quaân 13% / naêm giai ñoaïn 2001 - 2005.
Hieän taïi saûn xuaát coâng nghieäp taïi Thò xaõ coù 7 ngaønh chính nhö sau:
- Ngaønh cô khí
- Ngaønh löông thöïc thöïc phaåm
- Ngaønh cheá bieán goã
- Ngaønh vaên hoaù phaåm
- Ngaønh deät, may maëc
- Ngaønh vaät lieäu xaây döïng.
Caùc ngaønh coâng nghieäp phaàn lôùn ñöôïc khoâi phuïc vaø phaùt trieån sau giaûi phoùng. Trong thôøi gian gaàn ñaây moät soá ngaønh ñöôïc phaùt trieån nhanh choùng nhö: löông thöïc, thöïc phaåm, deät, may maëc, vaät lieäu xaây döïng.
Saûn xuaát noâng - laâm thuyû saûn:
Tình hình saûn xuaát noâng - laâm thuyû saûn cuûa Thò xaõ Taân An taäp chung chuû yeáu ôû caùc xaõ ngoaïi thò. Caây troàng chuû yeáu laø luùa nöôùc, chaên nuoâi gia suùc... Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp taêng bình quaân 1% / naêm giai ñoaïn 2001 - 2005.
Thöông maïi vaø dòch vuï
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây thöông maïi vaø dòch vuï cuûa Thò xaõ phaùt trieån khaù maïnh. Giaù trò saûn xuaát thöông maïi dòch vuï taêng bình quaân 11,4%/ naêm giai ñoaïn 2001 - 2005.
Theo quy hoaïch toång theå kinh teá - xaõ hoäi ñeán 2010. tænh Long An ñaõ ñöa ra muïc tieâu phaùt trieån cuï theå ñeán naêm 2010 laø:
- Nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá bình quaân haøng naêm theo GDP trong giai ñoaïn 2006 - 2010 laø 12%.
- Giaù trò taêng theâm bình quaân ñaàu ngöôøi ñaït 32,7 trieäu ñoàng naêm 2010 (töông ñöông 1600 USD).
- Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp taêng 13,5% / naêm giai ñoaïn 2006 - 2010.
- Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp giai ñoaïn 2006 - 2010 laø 0,5% / naêm.
- Giaù trò saûn xuaát thöông maïi - dòch vuï taêng bình quaân 12,6% / naêm giai ñoaïn 2006 - 2010.
2.2.2 Tình hình daân soá vaø ñoâ thò hoaù
Thò xaõ Taân An laø trung taâm chính trò, kinh teá, vaên hoaù xaõ hoäi khoa hoïc kyõ thuaät vaø chæ ñaïo an ninh quoác phoøng cuûa tænh Long An. Do tình hình phaùt trieån coâng nghieäp vaø kinh teá treân ñòa baøn taêng cao trong nhöõng naêm gaàn ñaây neân ñaõ daãn ñeán söï gia taêng soá löôïng lao ñoäng nhaäp cö treân ñòa baøn cuøng vôùi söï gia taêng daân soá töï nhieân ñaõ daãn ñeán söï bieán ñoäng daân soá treân ñòa baøn. Ñieàu naøy coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán löôïng raùc sinh hoaït treân ñòa baøn caàn phaûi thu gom xöû lyù.
Daân soá treân ñòa baøn Thò xaõ Taân An taêng daàn qua caùc naêm. Tyû leä taêng daân soá caû cô hoïc vaø töï nhieân khoaûng 2% / naêm.
Söï gia taêng daân soá qua caùc naêm:
Naêm 2000 : toång soá 112.000 ngöôøi
Thaønh thò : 70.000 ngöôøi
Noâng thoân : 42.000 ngöôøi
Naêm 2002 : toång soá 114.179 ngöôøi
Thaønh thò : 72.311 ngöôøi
Noâng thoân : 41.868 ngöôøi
Naêm 2005 : toång soá 121.538 ngöôøi
Thaønh thò : 77.451 ngöôøi
Noâng thoân : 44.107 ngöôøi.
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Long An (naêm 2005)
Giaùo duïc vaø ñaøo taïo:
Trong naêm qua Thò xaõ Taân An ñaõ thöïc hieän toát chöông trình ñoåi môùi giaùo duïc. Tieáp tuïc caùc chöông trình ñaøo taïo, boài döôõng ñeå töøng böôùc chuaån hoaù giaùo vieân. Heä thoáng maïng löôùi tröôøng lôùp caùc ngaønh hoïc, caáp hoïc ñöôïc cuûng coá môû roäng.
Hieän ôû Thò xaõ ñang coù 26 tröôøng tieåu hoïc, 15 tröôøng tieåu hoïc vaø trung hoïc cô sôû, 7 tröôøng trung hoïc cô sôû, 7 tröôøng trung hoïc cô sôû vaø phoå thoâng trung hoïc, 7 tröôøng phoå thoâng trung hoïc. Ngoaøi ra, taïi ñòa baøn Thò xaõ coøn coù moät tröôøng cao ñaúng sö phaïm, nôi cung caáp nhaân löïc cho ngaønh giaùo duïc haøng naêm (khoaûng 400 giaùo vieân / naêm) ñeå giaûi quyeát tình traïng thieáu giaùo vieân vuøng saâu vuøng xa.
Tuy nhieân, ngaønh coøn toàn taïi moät soá vaán ñeà khaù cô baûn nhö toác ñoä gia taêng hoïc sinh nhanh hôn toác ñoä ñaàu tö xaây döïng tröôøng lôùp. Heä thoáng tröôøng lôùp ñaõ xuoáng caáp nhieàu, tình traïng thieáu giaùo vieân caáp II vaø III coøn khaù nghieâm troïng, thieáu caùc thieát bò giaûng daïy vaø hoïc taäp.
Y teá:
Ñeán naêm 2005, treân ñòa baøn Thò xaõ ñaõ coù 3 beänh vieän vôùi 630 giöôøng beänh vaø 12 traïm y teá caáp phöôøng, xaõ vôùi 30 giöôøng beänh.
Ngaønh y teá cuûa tænh trong nhöõng naêm qua ñaõ coù nhieàu chuyeån bieán tích cöïc. Tuy nhieân, cô sôû vaät chaát coøn yeáu keùm. Hôn nöõa nhieàu beänh vieän bò xuoáng caáp vaø khoâng ñuû tieâu chuaån chaát löôïng ngaønh neân ñaõ aûnh höôûng ñeán coâng taùc khaùm chöõa beänh cho nhaân daân taïi khu vöïc. Tình traïng oâ nhieãm nguoàn nöôùc, oâ nhieãm moâi tröôøng laø ñieàu kieän lyù töôûng phaùt trieån maàm beänh. Trong khi nöôùc saïch cung öùng chæ ñaït 40%. Beân caïnh ñoù coøn nhieàu haïn cheá khaùc caàn ñöôïc ñoåi môùi trong nhöõng naêm tôùi.
Vaên hoaù xaõ hoäi:
Treân ñòa baøn Thò xaõ hieän ñaõ coù 1 trung taâm vaên hoaù caáp tænh, nhaø thi ñaáu theå duïc theå thao, nhaø thieáu nhi, ñaøi truyeàn hình... laøm cho ñôøi soáng ngöôøi daân ôû ñaây ngaøy caøng vaên minh vaø phong phuù.
Heä thoáng thoâng tin tuyeân truyeàn phuïc vuï caùc nhieäm vuï chính trò cuûa ñòa phöông baèng caùch theo saùt caùc yeâu caàu cuï theå ñöa thoâng tin vaên hoaù veà cô sôû, nhieàu chuû tröông, nghò ñònh, nghò quyeát, chính saùch cuûa Ñaûng, phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc sôùm ñeán vôùi ngöôøi daân. Caùc phong traøo vaên hoaù vaên ngheä, phong traøo xaây döïng neáp soáng vaên minh, gia ñình vaên hoaù, caùc caâu laïc boä... töøng böôùc phaùt trieån laøm chuyeån bieán maïnh meõ ñôøi soáng vaên hoaù cuûa ngöôøi daân, goùp phaàn laønh maïnh hoaù ñôøi soáng xaõ hoäi vaø tích cöïc choáng caùc teä naïn xaõ hoäi.
2.2.3 Tình hình phaùt trieån cô sôû haï taàng
Vôùi phöông chaâm cô sôû haï taàng phaûi ñi tröôùc moät böôùc ñeå taïo ñieàu kieän phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi nhanh vaø oån ñònh, trong nhöõng naêm gaàn ñaây Thò xaõ Taân An ñaõ chuù troïng ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng. Tình hình cô sôû haï taàng coù lieân quan maät thieát ñeán vieäc thu gom, vaän chuyeån CTR ñeán nôi xöû lyù.
Giao thoâng:
Treân ñòa baøn Thò xaõ Taân An hieän coù quoác loä 1A chaïy qua noái vôùi 2 thaønh phoá lôùn laø thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø thaønh phoá Myõ Tho. Ñaây laø truïc giao thoâng huyeát maïch cuûa Thò xaõ ñaõ ñöôïc ñaàu tö naâng caáp toát.
Tính ñeán cuoái naêm 2005, 100% caùc phöôøng xaõ thuoäc Thò xaõ Taân An coù ñöôøng oâ toâ ñeán taän trung taâm phöôøng, xaõ trong ñoù chuû yeáu laø ñöôøng beâ toâng nhöïa.
Caùc tuyeán giao thoâng ñöôøng thuyû chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc duø Thò xaõ Taân An naèm ngay beân bôø soâng Vaøm Coû Taây vaø caùc heä thoáng keânh noái vôùi soâng Tieàn.
Caáp ñieän:
Hieän treân ñòa baøn thò xaõ ñaõ coù 100% caùc hoä daân ñuôïc caáp ñieän baèng maïng löôùi ñieän quoác gia. Trong nhöõng naêm tôùi chính quyeàn ñòa phöông seõ coù chuû tröông
môùi chuù troïng ñaàu tö môùi gaén vôùi naâng caáp môû roäng caùc traïm ñieän hieän coù. Chuû ñoäng keâu goïi ñaàu tö nguoàn ñieän cung caáp cho khu coâng nghieäp, ngaønh dòch vuï.
Caáp nöôùc:
Hieän taïi, heä thoáng cô sôû haï taàng caáp nöôùc taïi Thò Xaõ Taân An chæ môùi phaùt trieån ôû quy moâ nhoû vaø phaïm vi heïp taïi trung taâm cuûa Thò xaõ. Khu vöïc ngoaïi thò, nhieàu nôi vaãn chöa coù heä thoáng caáp nöôùc coâng coäng. Phaàn lôùn daân cö ôû caùc khu vöïc naøy vaãn söû duïng nöôùc ngaàm vôùi hình thöùc gieáng ñaøo hoaëc gieáng khoan rieâng leû cho töøng hoä duøng nöôùc.
CHÖÔNG 3:
TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT VAØ
CAÙC BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ
3.1. Toång quan veà chaát thaûi raén sinh hoaït
3.1.1. Chaát thaûi raén laø gì?
Chaát thaûi raén (Solid Waste) laø toøan boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôûi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi cuûa mình ( bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng …) trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng.
Raùc laø thuaät ngöõ ñöôïc duøng ñeå chæ chaát thaûi raén coù hình daïng töông ñoái coá ñònh, bò vöùt boû töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Raùc sinh hoaït hay chaát thaûi raén sinh hoaït laø moät boä phaän cuûa chaát thaûi raén, ñöôïc hieåu laø chaát thaûi raén phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng thöôøng ngaøy cuûa con ngöôøi.
3.1.2. Chaát thaûi raén sinh hoaït
Chaát thaûi raén sinh hoaït laø chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nguoàn taïo thaønh chuû yeáu töø khu daân cö, caùc cô quan tröôøng hoïc, caùc trung taâm dòch vuï thöông maïi.
3.1.3. Phaân bieät giöõa chaát thaûi raén sinh hoaït vaø chaát thaûi raén coâng nghieäp
Chaát thaûi raén sinh hoaït
Chaát thaûi raén bao goàm caùc thaønh phaàn:
- Chaát thaûi thöïc phaåm: goàm thöùc aên thöøa, rau quaû… loaïi chaát thaûi naøy mang baûn chaát deã bò phaân huyû sinh hoïc.
- Chaát thaûi tröïc tieáp cuûa ñoäng vaät chuû yeáu laø phaân.
- Chaát thaûi loûng: chuû yeáu laø buøn ga coáâng raõnh, laø caùc chaát thaûi ra töø caùc khu vöïc sinh hoaït cuûa daân cö.
- Caùc chaát thaûi raén töø ñöôøng phoá coù thaønh phaàn chuû yeáu laø laù caây, que, cuûi, nilon, bao goùi…
- Ngoaøi ra coøn coù thaønh phaàn caùc chaát thaûi khaùc nhö: kim loaïi, saønh söù, thuyû tinh, gaïch ngoùi vôõ, ñaát ñaù, cao su, chaát deûo, tro xæ vaø caùc chaát deã chaùy khaùc.
Chaát thaûi raén coâng nghieäp:
Thaønh phaàn chaát thaûi raát ña daïng. Phaàn lôùn laø caùc pheá thaûi töø vaät lieäu trong quaù trình saûn xuaát, pheá thaûi töø nhieân lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát, caùc pheá thaûi trong quaù trình coâng ngheä, bao bì ñoùng goùi saûn phaåm.
3.1.4. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén sinh hoaït
Chaát thaûi raén sinh hoaït phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, coù theå ôû nôi naøy hay ôû nôi khaùc; chuùng khaùc nhau veà soá löôïng, kích thöôùc, phaân boá veà khoâng gian. Vieäc phaân loaïi caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén ñoùng vai troø quan troïng trong coâng taùc quaûn lyù CTR. CTR sinh hoaït coù theå phaùt sinh trong hoaït ñoäng caù nhaân cuõng nhö trong hoaït ñoäng xaõ hoäi nhö töø caùc khu daân cö, chôï, nhaø haøng, khaùch saïn, coâng ty, vaên phoøng vaø caùc nhaø maùy coâng nghieäp. Moät caùch toång quaùt CTRSH ôû Thò xaõ Taân An ñöôïc phaùt sinh töø caùc nguoàn sau:
Khu daân cö: CTR töø khu daân cö phaàn lôùn laø caùc loaïi thöïc phaåm dö thöøa hay hö hoûng nhö rau, quaû vv…; bao bì haøng hoùa ( giaáy vuïn, goã, vaûi da, cao su, PE, PP, thuûy tinh, tro vv…), moät soá chaát thaûi ñaëc bieät nhö ñoà ñieän töû, vaät duïng hö hoûng ( ñoà goã gia duïng, boùng ñeøn, ñoà nhöïa, thuûy tinh…), chaát thaûi ñoäc haïi nhö chaát taåy röûa ( boät giaët, chaát taåy traéng vv…), thuoác dieät coân truøng, nöôùc xòt phoøng baùm treân caùc raùc thaûi.
Khu thöông maïi: Chôï, sieâu thò, cöûa haøng, nhaø haøng, khaùch saïn, khu vui chôi giaûi trí, traïm baûo haønh, traïm dòch vuï…, khu vaên phoøng (tröôøng hoïc, vieän nghieân cöùu, khu vaên hoùa, vaên phoøng chính quyeàn vv…), khu coâng coäng (coâng vieân, khu nghæ maùt…) thaûi ra caùc loaïi thöïc phaåm (haøng hoùa hö hoûng, thöùc aên dö thöøa töø nhaø haøng khaùch saïn), bao bì (nhöõng bao bì ñaõ söû duïng, bò hö hoûng) vaø caùc loaïi raùc röôûi, xaø baàn, tro vaø caùc chaát thaûi ñoäc haïi…
Khu xaây döïng : nhö caùc coâng trình ñang thi coâng, caùc coâng trình caûi taïo naâng caáp… thaûi ra caùc loaïi xaø baàn, saét theùp vuïn, voâi vöõa, gaïch vôõ, goã, oáng daãn vv… Caùc dòch vuï ñoâ thò (goàm dòch vuï thu gom, xöû lyù chaát thaûi vaø veä sinh coâng coäng nhö röûa ñöôøng, veä sinh coáng raõnh vv…) bao goàm raùc queùt ñöôøng, buøn coáng raõnh, xaùc suùc vaät vv…
Khu coâng nghieäp, noâng nghieäp: CTRSH thaûi ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa coâng nhaân, caùn boä vieân chöùc ôû caùc xí nghieäp coâng nghieäp, caùc cô sôû saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp. Ôû khu vöïc noâng nghieäp chaát thaûi ñöôïc thaûi ra chuû yeáu laø: laù caây, caønh caây, xaùc gia suùc, thöùc aên gia suùc thöùa hay hö hoûng; chaát thaûi ñaëc bieät nhö: thuoác saùt truøng, phaân boùn, thuoác tröø saâu, ñöôïc thaûi ra cuøng vôùi bao bì ñöïng caùc hoaù chaát ñoù.
3.1.5. Phaân loaïi chaát thaûi raén
Vieäc phaân loaïi chaát thaûi raén laø moät coâng vieäc khaù phöùc taïp bôûi vì söï ña daïng veà chuûng loaïi, thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa chuùng. Coù nhieàu caùch phaân loaïi khaùc nhau cho muïc ñích chung laø ñeå coù bieän phaùp xöû lyù thích ñaùng nhaèm laøm giaûm tính ñoäc haïi cuûa CTR ñoái vôùi moâi tröôøng. Döïa vaøo coâng ngheä xöû lyù, thaønh phaàn vaø tính chaát CTR ñöôïc phaân loaïi toång quaùt nhö sau:
Phaân loaïi theo coâng ngheä quaûn lyù – xöû lyù:
Phaân loaïi CTR theo loaïi naøy ngöôøi ta chia laøm: caùc chaát chaùy ñöôïc, caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc, caùc chaát hoãn hôïp.
Baûng 3.1: Phaân loaïi theo coâng ngheä xöû lyù
Thaønh phaàn
Ñònh nghóa
Thí duï
1 . Caùc chaát chaùy ñöôïc
-Thöïc phaåm
- Giaáy
- Haøng deät
-Coû, rôm, goã cuûi
- Chaát deûo
- Da vaø cao su
- Caùc chaát thaûi ra töø ñoà aên, thöïc phaåm
- Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy
- Coù nguoàn goác töø sôïi
- Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø goã, tre, rôm
- Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm töø chaát deûo
- Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm töø thuoäc da vaø cao su
- Rau, quaû, thöïc phaåm
- Caùc tuùi giaáy, caùc maûnh bìa, giaáy veä sinh,…
- Vaûi, len…
- Ñoà duøng baèng goã nhö baøn gheá, voû döøa…
- Phim cuoän, tuùi chaát deûo, bòch nilon,…
- Tuùi saùch da, caëp da, voû ruoät xe,..
2 . Caùc chaát khoâng chaùy ñöôïc
- Kim loaïi saét
- Kim loaïi khoâng phaûi saét
- Thuyû tinh
- Ñaù vaø saønh söù
- Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét
- Caùc loaïi vaät lieäu khoâng bò nam chaâm huùt
- Caùc loaïi vaät lieäu vaø saûn phaåm cheá taïo töø thuyû tinh
- Caùc vaät lieäu khoâng chaùy khaùc ngoaøi kim loaïi vaø thuyû tinh
- Haøng raøo, dao, naép loï,…
- Voû hoäp nhuoâm, ñoà ñöïng baèng kim loaïi
- Chai loï, ñoà duøng baèng thuyû tinh, boùng ñeøn,…
- Voû oác, gaïch ñaù, goám söù,…
3 . Caùc chaát hoãn hôïp
- Taát caû caùc vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi ôû phaàn 1 vaø 2 ñeàu thuoäc loaïi naøy
- Ñaù, ñaát, caùc,…
Nguoàn : Baûo veä Moâi tröôøng trong Xaây döïng cô baûn, Leâ Vaên Naõi, NXBKHKT,1999
Phaân loaïi theo quan ñieåm thoâng thöôøng:
Chaát thaûi thöïc phaåm:
Laø loaïi chaát thaûi mang haøm löôïng chaát höõu cô cao nhö nhöõng noâng saûn hö thoái hoaëc dö thöøa: thòt caù, rau, traùi caây vaø caùc thöïc phaåm khaùc. Nguoàn thaûi töø caùc chôï, caùc khu thöông maïi, nhaø aên vv… Do coù haøm löôïng chuû yeáu laø chaát höõu cô neân chuùng coù khaû naêng thoái röõa cao cuõng nhö bò phaân huûy nhanh khi coù ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm cao. Khaû naêng oâ nhieãm moâi tröôøng khaù lôùn do söï phaân raõ cuûa chaát höõu cô trong thaønh phaàn cuûa chaát thaûi.
Raùc röôûi:
Nguoàn chaát thaûi raén naøy raát ña daïng: thöôøng sinh ra ôû caùc khu daân cö, khu vaên phoøng, coâng sôû, khu thöông maïi, nhaø haøng, chôï, caùc khu vui chôi giaûi trí vv… Thaønh phaàn cuûa chuùng chuû yeáu laø caùc loaïi giaáy, bao bì, giaáy carton, plastic, nilon vv… Vôùi thaønh phaàn hoùa hoïc chuû yeáu laø caùc chaát voâ cô, cellolose, vaø caùc loaïi nhöïa coù theå ñoát chaùy ñöôïc.
Ngoaøi ra trong loaïi chaát thaûi naøy coøn coù chöùa caùc loaïi chaát thaûi laø caùc kim loaïi nhö saét, theùp, keõm, ñoàng, nhoâm vv… laø caùc loaïi chaát thaûi khoâng coù thaønh phaàn höõu cô vaø chuùng khoâng coù khaû naêng töï phaân huûy. Tuy nhieân loaïi chaát thaûi naøy hoaøn toaøn coù theå taùi cheá laïi maø khoâng phaûi thaûi vaøo moâi tröôøng.
Chaát thaûi raén laø saûn phaåm cuûa caùc quaù trình chaùy:
Loaïi chaát thaûi raén naøy chuû yeáu laø tro hoaëc caùc nhieân lieäu chaùy coøn dö laïi cuûa caùc quaù trình chaùy taïi caùc lo ñoát. Caùc loaïi tro thöôøng sinh ra taïi caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp, caùc hoä gia ñình khi söû duïng nhieân lieäu ñoát laáy nhieät söû duïng cho muïc ñích khaùc. Xeùt veà tính chaát thì loaïi chaát thaûi raén naøy laø voâ haïi nhöng chuùng laïi raát deã gaây ra hieän töôïng oâ nhieãm moâi tröôøng do khoù bò phaân huûy vaø coù theå phaùt sinh buïi
Chaát thaûi ñoäc haïi
Caùc chaát thaûi raén hoùa hoïc, sinh hoïc, chaát gaây phoùng xaï, chaát chaùy, chaát deã gaây noå nhö pin, bình acquy… Khi thaûi ra moâi tröôøng coù aûnh höôûng ñaëc bieät nghieäm troïng tôùi moâi tröôøng. Chuùng thöôøng ñöôïc sinh ra töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa ngöôøi daân.
Ngoaøi ra raùc thaûi nhö boâng baêng, kim tieâm, beänh phaåm cuõng laø loaïi CTR coù tính nguy haïi lôùn tôùi moâi tröôøng, cuõng ñöôïc xeáp vaøo daïng chaát thaûi ñoäc haïi.
Chaát thaûi sinh ra töø trong hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp
Caùc chaát thaûi raén dö thöøa trong quaù trình saûn xuaát noâng nghieäp raát ña daïng vaø phöùc taïp. Chuùng bao goàm caùc loaïi taøn dö thöïc vaät nhö caây, cuûi, quaû khoâng ñaït chaát löôïng bò thaûi boû, caùc saûn phaåm phuï sinh ra trong noâng nghieäp, caùc loaïi caây con gioáng khoâng coøn giaù trò söû duïng… loaïi chaát thaûi naøy thöôøng raát deã xöû lyù, ít gaây oâ nhieãm moâi tröôøng.
Tuy nhieân, trong quaù trình saûn xuaát noâng nghieäp moät soá hoùa chaát ñöôïc aùp duïng nhö thuoác tröø saâu beänh, phaân boùn ñöôïc thaûi boû hoaëc dö thöøa cuõng ñaõ aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaát, nöôùc.
Chaát thaûi raén sinh ra trong xaây döïng
Laø loaïi chaát thaûi raén sinh ra trong quaù trình ñaäp phaù, ñaøo bôùi nhaèm xaây döïng caùc coâng trìng coâng coäng, daân duïng, giao thoâng, caàu coáng vv… loaïi chaát thaûi naøy coù thaønh phaàn chuû yeáu laø caùc loaïi gaïch ñaù, xaø baàn, saét theùp, beâ toâng, tre goã… Chuùng thöôøng xuaát hieän ôû caùc khu daân cö môùi, hoaëc caùc khu vöïc ñang xaây döïng.
Chaát thaûi raén sinh ra töø caùc coáng thoaùt nöôùc, traïm xöû lyù nöôùc:
Trong loaïi chaát thaûi naøy thì thaønh phaàn chuû yeáu cuûa chuùng laø buøn ñaát chieám tôùi 90 - 95%. Nguoàn goác sinh ra chuùng laø caùc loaïi buïi baëm, ñaát caùt ñöôøng phoá, xaùc ñoäng vaät cheát, laù caây, daàu môõ rôi vaõi, kim loaïi naëng… treân ñöôøng ñöôïc thu vaøo oáng coáng. Nhìn chung loaïi chaát thaûi naøy cuõng raát ña daïng vaø phöùc taïp vaø coù tính ñoäc haïi khaù cao. Ngoaøi ra coøn moät loaïi chaát thaûi raén khaùc cuõng ñöôïc phaân loaïi chung vaøo laø buøn thaûi sinh ra töø caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi, traïm xöû lyù nöôùc thaûi,
phaân ruùt töø haàm caàu, beå töï hoaïi. Caùc loaïi chaát thaûi raén naøy cuõng chieám moät löôïng nöôùc khaù lôùn ( töø 25 – 95%) vaø thaønh phaàn chuû yeáu cuõng laø buøn ñaát, chaát höõu cô chöa hoaïi.
3.1.6 Thaønh phaàn CTR:
3.1.6.1 Thaønh phaàn vaät lyù
CTRSH ôû caùc ñoâ thò laø vaät pheá thaûi trong sinh hoaït vaø saûn xuaát neân ñoù laø moät hoãn hôïp phöùc taïp cuûa nhieàu vaät chaát khaùc nhau. Ñeå xaùc ñònh ñöôïc thaønh phaàn cuûa CTRSH moät caùch chính xaùc laø moät vieäc laøm raát khoù vì thaønh phaàn cuûa raùc thaûi phuï thuoäc raát nhieàu vaøo taäp quaùn cuoäc soáng, möùc soáng cuûa ngöôøi daân, möùc ñoä tieän nghi cuûa ñôøi soáng con ngöôøi, theo muøa trong naêm,…
Thaønh phaàn raùc thaûi coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc löïa choïn caùc thieát bò xöû lyù, coâng ngheä xöû lyù cuõng nhö hoaïch ñònh caùc chöông trình quaûn lyù ñoái vôùi heä thoáng kyõ thuaät quaûn lyù CTR.
Theo taøi lieäu cuûa EPA – USA, trình baøy keát quaû phaân tích thaønh phaàn vaät lyù cuûa CTRSH cho thaáy khi chaát löôïng cuoäc soáng ngaøy caøng cao thì caùc saûn phaåm thaûi loaïi nhö giaáy, carton, nhöïa ngaøy caøng taêng leân. Trong khi ñoù thaønh phaàn caùc chaát thaûi nhö kim loaïi, thöïc phaåm caøng ngaøy caøng giaûm xuoáng. Töø baûng 3.2 phaàn phuï luïc cho thaáy dieãn bieán thaønh phaàn vaät lyù cuûa CTRSH töø naêm 1960 ñeán naêm 2000 cho thaáy: naêm 1960 thaønh phaàn thöïc phaåm laø 13,9% nhöng ñeán naêm 2000 thì chæ coøn 5,9%. Thaønh phaàn nhöïa laø 0,5% vaøo naêm 1960 nhöng ñeán naêm 2000 thì taêng leân laø 11,2% vv…
Theo Vieän Kyõ Thuaät Nhieät Ñôùi Vaø Baûo Veä Moâi Tröôøng thaønh phaàn chaát thaûi raén ôû Vieät Nam ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: (xem baûng 3.3 phaàn phuï luïc)
Ñoä aåm:
Ñoä aåm cuûa CTR ñöôïc ñònh nghóa laø löôïng nöôùc chöùa trong moät ñôn vò troïng löôïng chaát thaûi ôû trong traïng thaùi nguyeân thuyû.
Vieäc xaùc ñònh ñoä aåm cuûa raùc thaûi döïa vaøo tæ leä giöõa troïng löôïng töôi hoaëc khoâ cuûa raùc thaûi. Ñoä aåm khoâ ñöôïc bieåu thò baèng phaàn traêm troïng löôïng khoâ cuûa maãu. Ñoä töôi khoâ ñöôïc bieåu thò baèng phaàn traêm troïng löôïng öôùt cuûa maãu vaø ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc:
Ñoä aåm = a- b/ a * 100%
Trong ñoù:
a : Troïng löôïng ban ñaàu cuûa maãu (kg)
b : Troïng löôïng cuûa maãu sau khi saáy khoâ ôû nhieät ñoä 1050C (kg)
Ñoä aåm cuûa raùc phuï thuoäc vaøo muøa möa hay naéng. CTR ñoâ thò ôû Vieät Nam thöôøng coù ñoä aåm töø 50 - 70% (xem baûng 3.4 phaàn phuï luïc)
Tyû troïng:
Tyû troïng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp caân troïng löôïng ñeå xaùc ñònh tæ leä giöõa troïng löôïng cuûa maãu vôùi theå tích cuûa noù, coù ñôn vò laø kg/m3 ( hoaëc lb/yd3). Tyû troïng ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù khoái löôïng toång coäng vaø theå tích CTR. Tyû troïng raùc phuï thuoäc vaøo caùc muøa trong naêm, thaønh phaàn rieâng bieät, ñoä aåm khoâng khí.
Ñoái vôùi nöôùc ta do khí haäu noùng aåm neân ñoä aåm cuûa CTR raát cao, thaønh phaàn raát phöùc taïp vaø chöùa nhieàu chaát höõu cô deã phaân huyû do ñoù tyû troïng cuûa raùc khaù cao, khoaûng 1100 - 1300 kg/m3.
Tyû troïng cuûa CTR ñöôïc xaùc ñònh:
Tyû troïng = khoái löôïng caân CTR/ theå tích chöùa khoái löôïng CTR caân baèng (kg/m3)
(xem baûng 3.5 phaàn phuï luïc)
3.1.6.2 Thaønh phaàn hoaù hoïc
Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTR ñoâ thò bao goàm chaát höõu cô, chaát tro, haøm löôïng carbon coá ñònh, nhieät löôïng.
Chaát höõu cô:
Chaát höõu cô ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laáy maãu raùc ñaõ laøm phaân tích xaùc ñònh ñoä aåm ñem ñoát ôû 9500C. Phaàn bay hôi ñi laø chaát höõu cô hay coøn goïi laø toån thaát khi nung, thoâng thöôøng chaát höõu cô dao ñoäng trong khoaûng 40 – 60% giaù trò trung bình 53%.
Chaát höõu cô ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc sau:
Chaát höõu cô (%) = c – d / c * 100
Trong ñoù: - c : laø troïng löôïng ban ñaàu
- d : laø troïng löôïng maãu CTR sau khi ñoát ôû 9500C. töùc laø caùc chaát trô dö hay chaát voâ cô vaø ñöôïc tính:
Chaát voâ cô(%) = 100 – chaát höõu cô (%)
Ñieåm noùng chaûy cuûa tro ôû nhieät ñoä 9500C theå tích cuûa raùc coù theå giaûm 95%. Caùc thaønh phaàn phaàn traêm cuûa C ( cacbon), H ( hydro), N ( nitô), S ( löu huyønh) vaø tro ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh nhieät löôïng cuûa raùc.
( Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa CTR ñöôïc trình baøy trong baûng 3.6 phaàn phuï luïc)
Haøm löôïng carbon coá ñònh:
Haøm löôïng carbon coá ñònh laø haøm löôïng carbon coøn laïi sau khi ñaõ loaïi boû caùc phaàn voâ cô khaùc khoâng phaûi laø carbon trong tro khi nung ôû 9500 C. Haøm löôïng naøy thöôøng chieám khoaûng 5 – 12%, giaù trò trung bình laø 7%. Caùc chaát voâ
cô chieám khoaûng 15 - 30%, giaù trò trung bình laø 20%.
Nhieät löôïng: Laø giaù trò nhieät taïo thaønh khi ñoát CTR. Giaù trò nhieät ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc Dulong:
Btu = 145.4C + 620 (H 1/8 O) + 41S
Trong ñoù:
+ C : Carbon (%)
+ H : Hydro (%)
+ O : Oxy (%)
+ S : Löu huyønh (%)
(xem baûng 3.7 Nhieät löôïng cuûa raùc sinh hoaït phaàn phuï luïc)
3.2 Quy trình kyõ thuaät quaûn lyù chaát thaûi raén
3.2.1 Thu gom vaø vaän chuyeån
a. Thu gom
- Thu gom tröïc tieáp: Ngöôøi coâng nhaân veä sinh ñeán töøng hoä gia ñình mang duïng cuï chöùa raùc ñeán ñoå vaøo phöông tieän vaän chuyeån chôû raùc. Caùch thöùc naøy thöôøng aùp duïng cho caùc nhaø treät, bieät thöï, khu thöông maïi … ngöôøi söû duïng dòch vuï naøy phaûi traû tieàn cao hôn dòch vuï thu gom giaùn tieáp.
- Thu gom giaùn tieáp: Trong caùch thu gom naøy ngöôøi coâng nhaân duøng maùy moùc ñöa raùc töø nôi chöùa taäp trung leân phöông tieän chuyeân chôû raùc. Raùc ñöôïc caùc hoä gia ñình mang chöùa vaøo caùc thuøng raùc taäp trung cuûa khu vöïc. Caùch thöùc naøy thöôøng aùp duïng ôû trung cö, nhaø cao taàng. Thöôøng nhaø cao taàng hieän ñaïi coù thieát keá moät oáng daãn raùc ñeå töø taàng treân cuøng ñeán caùc taàng phía döôùi ñeàu coù theå qua oáng maø ñoå raùc vaøo thuøng chöùa ôû taàng döôùi cuøng.
b. Trung chuyeån
Tuøy vaøo nhieàu yeáu toá kinh teá vaø kyõ thuaät thuoäc heä thoáng quaûn lyù CTR maø ngöôøi ta seõ aùp duïng vieäc trung chuyeån hay khoâng. Nhìn chung trung chuyeån raùc coù theå aùp duïng cho haàu heát caùc heä thoáng thu gom. Phaân loaïi theo phöông thöùc trung chuyeån ngöôøi ta coù:
+ Traïm chuyeån tröïc tieáp laø nôi maø xe thu gom raùc ñoå raùc tröïc tieáp vaøo xe chuyeân chôû raùc.
+ Traïm trung chuyeån phoái hôïp, raùc ñöôïc ñoå tröïc tieáp leân xe chuyeân chôû hoaëc chöùa taïm taïi choã tuøy luùc.
Traïm trung chuyeån phaûi ñöôïc xaây döïng vaø caáu truùc hôïp lyù cho vieäc chuyeån ñoäng cuûa xe raùc, traïm phaûi kín ñaûm baûo veä sinh.
Nguyeân taéc ñieàu haønh traïm trung chuyeån laø khi raùc bò rôi vaõi, traøn khoûi phöông tieän chöùa thì phaûi ñöôïc ñaët vaø cho vaøo choã chöùa ngay. Traïm cuõng caàn coù heä thoáng phun nöôùc choáng buïi, heä thoáng khöû muøi.
c. Vaän chuyeån
Hieän nay vieäc vaän chuyeån raùc coù theå thöïc hieän baèng caùc phöông tieän vaän chuyeån treân caùc truïc ñöôøng boä, ñöôøng saét, ñöôøng thuûy, caùc heä thoáng khí ñoäng vaø thuûy ñoäng löïc cuûa moät soá phöông tieän vaän chuyeån khaùc cuõng ñöôïc söû duïng cho vaän chuyeån raùc nhöng khoâng phoå bieán.
Tuøy vaøo vò trí ñòa lyù, ñòa hình, dieän tích maët baèng vaø chi phí vaän chuyeån vv… maø ngöôøi ta choïn caùch vaän chuyeån raùc hôïp lyù nhaát. Caùc yeâu caàu vaän chuyeån raùc:
Chi phí vaän chuyeån thaáp nhaát
Phöông tieän vaän chuyeån phaûi kín, hôïp veä sinh
- Phaûi chôû raùc baèng phöông tieän chuyeân duøng ñeå ñaùp öùng toát caùc yeâu caàu söû duïng, baûo quaûn deã daøng ñôn giaûn.
3.2.2 Phaân loaïi
Chaát thaûi raén sau khi thu gom seõ ñöôïc vaän chuyeån veà caùc traïm xöû lyù ñeå tieán haønh phaân loaïi raùc, vieäc phaân loaïi raùc coù theå thöïc hieän baèng tay hoaëc baèng caùc thieát bò cô giôùi hoùa vöøa nhaèm muïc ñích phaân taùch caùc thaønh phaàn coù theå taùi sinh nhö thuûy tinh, kim loaïi, giaáy, nhöïa, goã… vôùi caùc thaønh phaàn khoâng theå taùi sinh. Ñoàng thôøi cuõng phaân taùch ñöôïc phaàn lôùn caùc chaát höõu cô vaø caùc chaát voâ cô. Phaàn coøn laïi seõ ñöôïc ñoát neáu thích hôïp hoaëc ñöôïc neùn eùp thaønh töøng baùnh ñeå laøm giaûm theå tích CTR vaø taêng thôøi gian söû duïng caùc baõi raùc.
Phaân loaïi CTR ñoùng vai troø quan troïng nhaát vì quaù trình naøy lieân quan ñeán khaû naêng taùi sinh cuûa caùc thaønh phaàn trong raùc sinh hoaït, khaû naêng phaân huûy cuûa caùc chaát höõu cô coù trong raùc. Caùc caùch thöùc phaân loaïi raùc hieän nay goàm:
+ Phaân loaïi CTR baèng tay: Vieäc phaân loaïi baèng tay coù theå thöïc hieän ngay taïi nguoàn, nôi CTR phaùt sinh nhö caùc hoä gia ñình, caùc cuïm daân cö, caùc traïm trung chuyeån , traïm xöû lyù vaø ngay taïi caùc baõi thaûi. Ôû moät soá quoác gia phaùt trieån, vieäc phaân loaïi baèng tay ñöôïc tieán haønh ngay töø trong töøng ñôn vò hoä gia ñình. Phaân loaïi baèng tay giuùp cho caùc coâng ñoïan phaân loaïi keá tieáp vaø coâng taùc xöû lyù ñeå thu hoài nguyeân lieäu trôû neân deã daøng hôn, tieän lôïi vaø ít toán keùm hôn.
+ Phaân loaïi baèng luoàng khí: Phaân loaïi baèng luoàng khí ñöôïc aùp duïng ñeå taùch caùc thaønh phaàn khaùc nhau cuûa moät hoãn hôïp khoâ coù troïng löôïng rieâng khaùc nhau. Trong quaù trình phaân loaïi CTR, luoàng khí coù löu löôïng vaø toác ñoä thoåi thích hôïp seõ taùch caùc thaønh phaàn nheï nhö giaáy, caùc chaát plastic vaø caùc chaát höõu cô nheï khaùc ra khoûi CTR.
+ Phaân loaïi baèng saøng: Phöông phaùp saøng ñöôïc duøng ñeå taùch hoãn hôïp caùc chaát thaønh hai hoaëc nhieàu thaønh phaàn coù kích thöôùc khaùc nhau baèng caùch duøng moät hoaëc nhieàu löôùi saøng vôùi kích thöôùc loã khaùc nhau. Quaù trình saøng coù theå thöïc hieän tröôùc hoaëc sau khi caét nghieàn CTR, thöôøng aùp duïng cho raùc khoâ vaø trong caùc heä thu hoài naêng löôïng vaø nguyeân lieäu.
+ Phaân loaïi baèng töø tính: Ñaây laø phöông phaùp thoâng duïng nhaát ñöôïc aùp duïng ñeå taùch caùc vaät lieäu baèng saét vaø caùc hôïp kim coù chöùa saét ra khoûi CTR baèng töø tröôøng. Caùc thieát bò phaân loaïi baèng töø tröôøng thöôøng goàm moät baêng taûi chuyeån raùc qua moät troáng töø, caùc vaät lieäu baèng saét hoaëc coù chöùa saét seõ bò töø tính huùt giöõ laïi vaø ñöa ñeán moät vò trí khaùc.
3.2.3. Caùc phöông phaùp xöû lyù chaát thaûi raén
Xöû lyù CTR laø phöông phaùp laøm giaûm khoái löôïng vaø tính ñoäc haïi cuûa raùc, hoaëc chuyeån raùc thaønh vaät chaát khaùc ñeå taän duïng thaønh taøi nguyeân thieân nhieân. Khi löïa choïn caùc phöông phaùp xöû lyù chaát thaûi raén caàn xem xeùt caùc yeáu toá sau:
Thaønh phaàn tính chaát chaát thaûi raén sinh hoaït
Toång löôïng chaát thaûi raén caàn ñöôïc xöû lyù
Khaû naêng thu hoài saûn phaåm vaø naêng löôïng
Yeâu caàu baûo veä moâi tröôøng.
3.2.3.1 Phöông phaùp xöû lyù cô hoïc
Phöông phaùp xöû lyù cô hoïc bao goàm caùc phöông phaùp cô baûn:
- Phaân loaïi
- Giaûm theå tích cô hoïc
- Giaûm kích thöôùc cô hoïc
+ Phaân loaïi chaát thaûi:
Phaân loaïi chaát thaûi laø quaù trình taùch rieâng bieät caùc thaønh phaàn coù trong chaát thaûi raén sinh hoaït, nhaèm chuyeån chaát thaûi töø daïng hoãn taïp sang daïng töông ñoái ñoàng nhaát. Quaù trình naøy caàn thieát ñeå thu hoài nhöõng thaønh phaàn coù theå taùi sinh coù trong chaát thaûi raén sinh hoaït, taùch rieâng nhöõng thaønh phaàn mang tính nguy haïi vaø nhöõng thaønh phaàn coù khaû naêng thu hoài naêng löôïng.
b.Giaûm theå tích baèng phöông phaùp cô hoïc:
Neùn, eùp raùc laø khaâu quan troïng trong quaù trình xöû lyù chaát thaûi raén. Ôû haàu heát caùc thaønh phoá, xe thu gom thöôøng ñöôïc trang bò boä phaän eùp raùc nhaèm taêng khoái löôïng raùc, taêng söùc chöùa cuûa raùc vaø taêng hieäu suaát chuyeân chôû cuõng nhö keùo daøi thôøi gian phuïc vuï cho baõi choân laáp.
c.Giaûm kích thöôùc cô hoïc:
Laø vieäc caét, baêm raùc thaønh caùc maûnh nhoû ñeå cuoái cuøng ta ñöôïc moät thöù raùc ñoàng nhaát veà kích thöôùc. Vieäc giaûm kích thöôùc raùc coù theå khoâng laøm giaûm theå tích maø ngöôïc laïi coøn laøm taêng theå tích raùc. Caét, giaõ, nghieàn raùc coù yù nghóa quan troïng trong vieäc ñoát raùc, laøm phaân vaø taùi cheá vaät lieäu.
3.2.3.2 Phöông phaùp hoùa hoïc
Ñeå giaûm theå tích vaø thu hoài caùc saûn phaåm, caùc phöông phaùp hoùa hoïc chuû yeáu söû duïng trong xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït bao goàm: ñoát, nhieät phaân vaø khí hoùa.
a. Ñoát raùc
Ñoát raùc laø giai ñoaïn xöû lyù cuoái cuøng ñöôïc aùp duïng cho moät loaïi raùc nhaát ñònh khoâng theå xöû lyù baèng caùc bieän phaùp khaùc. Phöông phaùp thieâu huûy raùc thöôøng ñöôïc aùp duïng ñeå xöû lyù caùc loaïi raùc thaûi coù nhieàu thaønh phaàn deã chaùy. Thöôøng ñoát baèng nhieân lieäu ga hoaëc daàu trong caùc loø ñoát chuyeân duïng vôùi nhieät ñoä treân 10000C.
Öu ñieåm
Öu ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø khaû naêng tieâu huûy toát ñoái vôùi nhieàu loaïi raùc thaûi. Coù theå ñoát chaùy caû kim loaïi, thuûy tinh, nhöïa, cao su, moät soá loaïi chaát döôùi daïng loûng vaø baùn raén vaø caùc loaïi chaát thaûi nguy haïi. Theå tích raùc coù theå giaûm töø 75 - 96%, thích hôïp cho nhöõng nôi khoâng coù ñieàu kieän veà maët baèng choân laáp raùc, haïn cheá toái ña vaán ñeà oâ nhieãm do nöôùc raùc, coù hieäu quaû cao ñoái vôùi chaát thaûi coù chöùa vi truøng deã laây nhieãm vaø caùc chaát ñoäc haïi. Naêng löôïng phaùt sinh khi ñoát raùc coù theå taän duïng cho caùc loø hôi, loø söôûi hoaëc caùc ngaønh coâng nghieäp caàn nhieät vaø phaùt ñieän.
Nhöôïc ñieåm:
Khí thaûi töø caùc loø ñoát coù nguy cô gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, ñaëc bieät laø caùc vaán ñeà phaùt thaûi chaát oâ nhieãm dioxin trong quaù trình thieâu ñoát caùc thaønh phaàn nhöïa.
+ Vaän haønh daây chuyeàn phöùc taïp, ñoøi hoûi naêng löïc kyõ thuaät vaø tay ngheà cao.
+ Giaù thaønh ñaàu tö lôùn, chi phí tieâu hao naêng löôïng vaø chi phí xöû lyù cao.
b. Nhieät phaân
Laø caùch duøng nhieät ñoä cao vaø aùp suaát tro ñeå phaân huûy raùc thaønh caùc khí ñoát hoaëc daàu ñoát, coù nghóa laø söû duïng nhieät ñoát. Quaù trình nhieät phaân laø moät quaù trình kín neân ít taïo khí thaûi oâ nhieãm, coù theå thu hoài nhieàu vaät chaát sau khi nhieät phaân. Thí duï: moät taán raùc thaûi ñoâ thò ôû Hoa Kyø sau khi nhieät phaân coù theå thu hoài laïi 2 gallons daàu nheï, 5 gallons haéc in vaø nhöïa ñöôøng, 25 pounds chaát amonium sulfate, 230 pounds than, 133 gallons chaát loûng röôïu. Taát caû caùc chaát naøy ñeàu coù theå taùi söû duïng nhö nhieân lieäu.
c. Khí hoùa
Quaù trình khí hoùa bao goàm quaù trình ñoát chaùy moät phaàn nhieän lieäu carton ñeå hoøan thaønh moät phaàn nhieân lieäu chaùy ñöôïc giaøu CO2, H2 vaø moät soá hydrocarbon no, chuû yeáu laø CH4. Khí nhieân lieäu chaùy ñöôïc sau ñoù ñöôïc ñoát chaùy trong ñoäng cô ñoát trong hoaëc noài hôi. Neáu thieát bò khí hoùa ñöôïc vaän haønh ôû ñieàu kieän aùp suaát khí quyeån söû duïng khoâng khí laøm taùc nhaân oxy hoùa, saûn phaåm cuoái cuøng cuûa quaù trình khí hoùa laø khí naêng löôïng thaáp chöùa CO, CO2, H2, CH4 vaø N2, haéc in chöùa C vaø chaát trô chöùa saün trong nhieân lieäu vaø chaát loûng gioáng nhö daàu nhieät phaân.
3.2.3.3 Phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc
a. UÛ raùc thaønh phaân compost
UÛ sinh hoïc (compost) coù theå ñöôïc coi nhö laø quaù trình oån ñònh sinh hoùa caùc chaát höõu cô ñeå thaønh caùc chaát muøn. Vôùi thao taùc saûn xuaát vaø kieåm soaùt moät caùch khoa hoïc taïo moâi tröôøng toái öu ñoái vôùi quaù trình.
Quaù trình uû höõu cô töø raùc höõu cô laø moät phöông phaùp truyeàn thoáng, ñöôïc aùp duïng phoå bieán ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån hay ngay caû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Canada. Phaàn lôùn caùc gia ñình ôû ngoaïi oâ caùc ñoâ thò töï uû raùc cuûa gia ñình mình thaønh phaân boùn höõu cô (Compost) ñeå boùn cho vöôøn cuûa chính mình. Caùc phöông phaùp xöû lyù phaàn höõu cô cuûa chaát thaûi raén sinh hoaït coù theå aùp duïng ñeå giaûm khoái löôïng vaø theå tích chaát thaûi, saûn phaåm phaân compost duøng ñeå boå sung chaát dinh döôõng cho ñaát, vaø saûn phaåm khí methane. Caùc loaïi vi sinh vaät chuû yeáu tham gia quaù trình xöû lyù chaát thaûi höõu cô bao goàm vi khuaån, naám, men vaø antinomycetes. Caùc quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän trong ñieàu kieän hieáu khí hoaëc kî khí, tuøy theo löôïng oxy coù saün.
b. UÛ hieáu khí:
UÛ raùc hieáu khí laø moät coâng ngheä ñöôïc söû duïng roäng raõi vaøo khoûang 2 thaäp kyû gaàn ñaây, ñaëc bieät laø ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Trung Quoác, Vieät Nam.
Coâng ngheä uû raùc hieáu khí döïa treân söï hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån hieáu khí ñoái vôùi söï coù maët cuûa oxy. Caùc vi khuaån hieáu khí coù trong thaønh phaàn raùc khoâ thöïc hieän quaù trình oxy hoùa cacbon thaønh ñioxitcacbon (CO2). Thöôøng thì chæ sau 2 ngaøy, nhieät ñoä raùc uû taêng leân khoûang 450C vaø sau 6 - 7 ngaøy ñaït tôùi 70 - 750C. nhieät ñoä naøy ñaït ñöôïc chæ vôùi ñieàu kieän duy trì moâi tröôøng toái öu cho vi khuaån hoaït ñoäng, quan troïng nhaát laø khoâng khí vaø ñoä aåm.
Söï phaân huûy khí dieãn ra khaù nhanh, chæ sau khoûang 2 - 4 tuaàn laø raùc ñöôïc phaân huûy hoøan toøan. Caùc vi khuaån gaây beänh vaø coân truøng bò phaân huûy do nhieät ñoä uû taêng cao. Beân caïnh ñoù, muøi hoâi cuõng bò huûy nhôø quaù trình huûy yeáu khí. Ñoä aåm phaûi ñöôïc duy trì toái öu ôû 40 - 50%, ngoaøi khoûang naøy quaù trình phaân huûy ñeàu bò chaäm laïi.
c. UÛ yeám khí:
Coâng ngheä uû yeám khí ñöôïc söû duïng roäng raõi ôû Aán Ñoä ( chuû yeáu ôû quy moâ nhoû). Quaù trình uû naøy nhôø vaøo söï hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån yeám khí. Coâng ngheä naøy khoâng ñoøi hoûi chi phí ñaàu tö ban ñaàu toán keùm, song noù coù nhöõng nhöôïc ñieåm sau:
Thôøi gian phaân huûy laâu, thöôøng laø 4 – 12 thaùng
Caùc vi khuaån gaây beänh luoân toàn taïi vôùi quaù trình phaân huûy vì nhieät ñoä phaân huûy thaáp.
Caùc khí sinh ra töø quaù trình phaân huûy laø khí methane vaø khí sunfuahydro gaây muøi khoù chòu.
Öu ñieåm cuûa phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc:
Loaïi tröø ñöôïc 50% löôïng raùc sinh hoaït bao goàm caùc chaát höõu cô laø thaønh phaàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát, nöôùc vaø khoâng khí.
Söû duïng laïi ñöôïc 50% caùc chaát höõu cô coù trong thaønh phaàn raùc thaûi ñeå cheá bieán laøm phaân boùn phuïc vuï noâng nghieäp theo höôùng caân baèng sinh thaùi. Haïn cheá vieäc nhaäp khaåu phaân hoùa hoïc ñeå baûo veä ñaát ñai.
Tieát kieäm ñaát söû duïng laøm baõi choân laáp. Taêng khaû naêng choáng oâ nhieãm moâi tröôøng. Caûi thieän ñôøi soáng coäng ñoàng.
Vaän haønh ñôn giaûn, baûo trì deã daøng. Deã kieåm soaùt chaát löôïng saûn phaåm.
Giaù thaønh töông ñoái thaáp, coù theå chaáp nhaän ñöôïc.
Phaân loaïi raùc thaûi ñöôïc caùc chaát coù theå taùi cheá nhö ( kim loaïi maøu, theùp, thuûy tinh, nhöïa, giaáy, bìa…) phuïc vuï cho coâng nghieäp.
Trong quaù trình chuyeån hoùa, nöôùc raùc seõ chaûy ra. Nöôùc naøy seõ thu laïi baèng moät heä thoáng raõnh xung quanh khu vöïc ñeå tuaàn hoøan töôùi vaøo raùc uû ñeå boå sung ñoä aåm.
Nhöôïc ñieåm:
Möùc ñoä töï ñoäng cuûa coâng ngheä chöa cao.
Vieäc phaân loaïi chaát thaûi vaãn phaûi ñöôïc thöïc hieän baèng phöông phaùp thuû coâng neân deã gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoûe.
Naïp lieäu thuû coâng, naêng suaát keùm.
Phaàn tinh cheá chaát löôïng keùm do töï trang töï cheá.
Phaàn pha troän vaø ñoùng bao thuû coâng, chaát löôïng khoâng ñeàu.
Biogas
Raùc coù nhieàu chaát höõu cô, nhaát laø phaân gia suùc ñöôïc taïo ñieàu kieän cho vi khuaån kî khí phaân huûy taïo thaønh khí methane. Khí methane ñöôïc thu hoài duøng laøm nhieân lieäu.
Baõi choân laáp raùc veä sinh
Choân laáp hôïp veä sinh laø moät phöông phaùp kieåm soaùt söï phaân huûy cuûa chaát thaûi raén khi chuùng ñöôïc choân neùn vaø phuû laáp beà maët. Chaát thaûi raén trong baõi choân laáp seõ bò tan röõa nhôø quaù trình phaân huûy sinh hoïc beân trong ñeå taïo ra saûn phaåm cuoái cuøng laø caùc chaát giaøu dinh döôõng nhö axit höõu cô, nitô, caùc hôïp chaát amon vaø moät soá khí nhö CO2, CH4.
Nhö vaäy veà thöïc chaát choân laáp hôïp veä sinh chaát thaûi raén ñoâ thò vöøa laø phöông phaùp tieâu huûy sinh hoïc, vöøa laø bieän phaùp kieåm soaùt caùc thoâng soá chaát löôïng moâi tröôøng trong quaù trình phaân huûy chaát thaûi khi choân laáp.
Phöông phaùp naøy ñöôïc nhieàu ñoâ thò treân theá giôùi aùp duïng trong quaù trình xöû lyù raùc thaûi. Thí duï ôû Hoa Kyø treân 80% löôïng raùc thaûi ñoâ thò ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp naøy; hoaëc ôû caùc nöôùc Anh, Nhaät Baûn… Ngöôøi ta cuõng hình thaønh caùc baõi choân laáp raùc veä sinh theo kieåu naøy.