Thiết kế công nghệ xử lý nước cấp phục vụ cho sinh hoạt, công suất 2.000m³/ngày

Chöông I GIÔÙI THIEÄU Trong taát caû caùc tröôøng hôïp, nöôùc söû duïng cho caùc hoä tieâu thuï ñöôïc caáp baèng maïng oáng daãn phaûi ñöôïc xöû lyù, ngay caû khi con ngöôøi chæ duøng tröïc tieáp moät löôïng raát ít. Ñieàu ñoù raát nguy hieåm cho söùc khoûe vaø quaù ñaét neáu ta duøng heä thoáng maïng keùp, nghóa laø moät maïng duøng cho vieäc aên uoáng, coøn moät maïng duøng cho caùc söû duïng khaùc. Duø caùch söû duïng theá naøo ñi chaêng nöõa, nöôùc ñöa ñeán voøi nöôùc cuûa hoä tieâu duøng phaûi laø nöôùc uoáng ñöôïc, nghóa laø ñaùp öùng nhöõng quy ñònh hieän haønh. Caàn phaûi xöû lyù nöôùc, khi maø moät trong caùc thoâng soá phaân tích vöôït quaù tieâu chuaån hieän haønh ôû vuøng quan saùt LOMS (toå chöùc y teá theá giôùi) xaây döïng cho moãi moät tham soá caùc yeâu caàu baûo ñaûm phuø hôïp cho moãi nöôùc, phuï thuoäc vaøo tình traïng veä sinh vaø ñieàu kieän kinh teá cuûa nöôùc ñoù ñeå ñöa tôùi caùc tieâu chuaån quoác gia. Maët khaùc, khi neàn kinh teá phaùt trieån, ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ñöôïc naâng cao thì nhu caàu duøng nöôùc saïch caøng maïnh meõ. Do ñoù, vaán ñeà nöôùc saïch ñang laø noãi böùc xuùc cuûa ngöôøi daân vaø vieäc ñaàu tö xaây döïng moät heä thoáng xöû lyù nöôùc saïch ñeå cung caáp cho ngöôøi daân laø moät vieäc laøm caàn thieát vaø caáp baùch. Noù khoâng chæ ñaùp öùng nhu caàu duøng nöôùc haøng ngaøy nhaèm naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân maø coøn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam noùi chung vaø cuûa khu vöïc daân cö noùi rieâng. Nöôùc trong thieân nhieân ñöôïc duøng laøm caùc nguoàn nöôùc cung caáp cho aên uoáng sinh hoaït vaø coâng nghieäp coù chaát löôïng raát khaùc nhau. Ñoái vôùi caùc nguoàn nöôùc maët, thöôøng coù ñoä ñuïc, ñoä maøu vaø haøm löôïng vi truøng cao. Ñoái vôùi caùc nguoàn nöôùc ngaàm, haøm löôïng saét vaø mangan thöôøng vöôït quaù giôùi haïn cho pheùp. Coù theå noùi, haàu heát caùc nguoàn nöôùc thieân nhieân ñeàu khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu, veà maët chaát löôïng cho caùc ñoái töôïng duøng nöôùc. Chính vì vaäy, tröôùc khi ñöa nöôùc vaøo söû duïng, caàn phaûi tieán haønh xöû lí chuùng. Nhieäm vuï chính cuûa ñoà aùn laø tieán haønh xöû lyù nguoàn nöôùc thoâ ban ñaàu coù ñoä ñuïc laø 85 NTU sao cho nöôùc sau xöû lyù ñaït tieâu chuaån aên uoáng vaø veä sinh moâi tröôøng, coâng suaát laø 2.000m³/ngaøy. Chöông II TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC Ñeå xaùc laäp ñöôïc caùc bieän phaùp xöû lí nöôùc, caàn phaûi caên cöù vaøo caùc chæ tieâu ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc nguoàn vaø yeâu caàu chaát löôïng cuûa nöôùc söû duïng. Toång quan veà chaát löôïng nöôùc: Ñeå cung caáp nöôùc saïch, coù theå khai thaùc töø caùc nguoàn nöôùc thieân nhieân (thöôøng goïi laø nöôùc thoâ) laø nöôùc maët, nöôùc ngaàm vaø nöôùc bieån. Nöôùc maët bao goàm caùc nguoàn nöôùc trong caùc hoà chöùa, soâng suoái. Do keát hôïp töø caùc doøng chaûy treân beà maët vaø thöôøng xuyeân tieáp xuùc vôùi khoâng khí neân caùc ñaëc tröng cuûa nöôùc maët laø: Chöùa khí hoøa tan, ñaëc bieät laø Oxy. Chöùa nhieàu chaát raén lô löûng (rieâng tröôøng hôïp nöôùc trong hoà, chöùa ít chaát raén lô löûng vaø chuû yeáu ôû daïng keo). Coù haøm löôïng chaát höõu cô cao. Coù söï hieän dieän cuûa nhieàu loaïi taûo. Nöôùc ngaàm ñöôïc khai thaùc töø caùc taàng chöùa döôùi ñaát. Chaát löôïng nöôùc ngaàm phuï thuoäc vaøo caáu truùc ñòa taàng maø nöôùc thaám qua. Do vaäy nöôùc chaûy qua caùc ñaïi taàng chöùa caùt hoaëc granit thöôøng coù tính axit vaø chöùa ít chaát khoaùng. Khi chaûy qua ñòa taàng chöùa ñaù voâi, nöôùc thöôøng coù ñoä kieàm bicacbonat khaù cao. Ngoaøi ra, caùc ñaëc tröng chung cuûa nöôùc ngaàm laø: Ñoä ñuïc thaáp. Nhieät ñoä vaø thaønh phaàn hoùa hoïc töông ñoái oån ñònh. Khoâng coù oxy, nhöng coù theå chöùa nhieàu khí H2S, CO2. Chöùa nhieàu chaát khoaùng hoøa tan, ñaùng keå ñeán laø saét, mangan, flour. Khoâng coù söï hieän dieän cuûa vi sinh vaät. Nöôùc bieån thöôøng coù ñoä maën raát cao. Haøm löôïng muoái trong nöôùc bieån thay ñoåi tuøy theo vò trí ñòa lyù nhö: khu cöûa soâng, gaàn hay xa bôø. Ngoaøi ra nöôùc bieån thöôøng coù nhieàu chaát lô löûng, chuû yeáu laø caùc phieâu sinh ñoäng- thöïc vaät. Tính chaát lyù hoïc cuûa nöôùc: Nhieät ñoä: Nhieät ñoä cuûa nöôùc laø ñaïi löôïng phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän moâi röôøng vaø khí haäu. Nhieät ñoä cuûa nöôùc coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán quaù trình xöû lí nöôùc. Söï thay ñoåi nhieät ñoä cuûa nöôùc phuï thuoäc vaøo töøng loaïi nguoàn nöôùc. Nhieät ñoä cuûa nguoàn nöôùc maët dao ñoäng raát lôùn (töø 4-40oC) phuï thuoäc vaøo thôøi tieát vaø ñoä saâu nguoàn nöôùc. Ví duï: ôû mieàn Baéc Bieät Nam, nhieät ñoä nöôùc thöôøng dao ñoäng 13- 34oC, trong khi ñoù nhieät ñoä trong caùc nguoàn nöôùc maët ôû mieàn Nam töông ñoái oån ñònh hôn (26- 29oC). Nöôùc ngaàm coù nhieät ñoä töông ñoái oån ñònh (17- 27oC). Ñoä maøu: Ñoä maøu thöôøng do caùc chaát baån coù trong nöôùc taïo neân. Caùc hôïp chaát saét, mangan khoâng hoøa tan laøm nöôùc coù maøu naâu ñoû, caùc chaát muøn humic gaây ra maøu vaøng, caùc loaïi thuûy sinh taïo cho nöôùc maøu xanh laù caây. Nöôùc bò nhieãm baån bôûi nöôùc thaûi sinh hoaït hay coâng nghieäp thöôøng coù maøu xanh hoaëc ñen. Ñôn vò ño ñoä maøu thöôøng duøng laø Platin- Coâban. Nöôùc thieân nhieân thöôøng coù ñoä maøu thaáp hôn 200 PtCo. Ñoä maøu bieåu kieán trong nöôùc thöôøng do caùc chaát lô löûng trong nöôùc taïo ra vaø deã daøng loaïi boû baèng phöông phaùp loïc. Trong khi ñoù, ñeå loaïi boû maøu thöïc cuûa nöôùc (do caùc chaát hoøa tan taïo neân) phaûi duøng caùc bieän phaùp hoùa lyù keát hôïp. Ñoä ñuïc: Nöôùc laø moät moâi tröôøng truyeàn aùnh saùng toát. Khi trong nöôùc coù caùc vaät laï nhö caùc chaát huyeàn phuø, caùc haït caën ñaát ñaù, caùc vi sinh vaät... khaû naêng truyeàn aùnh saùng bò giaûm ñi. Nöôùc coù ñoä ñuïc lôùn chöùng toû coù chöùa nhieàu caën baån. Ñôn vò ño ñoä ñuïc thöôøng laø mgSiO2/l, NTU, FTU; trong ñoù ñôn vò NTU vaø FTU laø töông ñöông nhau. Nöôùc maët thöôøng coù ñoä ñuïc khoâng vöôït quaù 5 NTU. Haøm löôïng chaát raén lô löûng cuõng laø moät ñaïi löôïng töông quan ñeán ñoä ñuïc cuûa nöôùc. Muøi vò: Muøi vò trong nöôùc thöôøng do caùc hôïp chaát hoùa hoïc, chuû yeáu laø caùc hôïp chaát höõu cô hay caùc saûn phaåm töø caùc quaù trình phaân huûy vaät chaát gaây neân. Nöôùc thieân nhieân coù theå coù muøi ñaát, muøi tanh, muøi thoái. Nöôùc sau khi tieät truøng vôùi caùc hôïp chaát Clo coù theå bò nhieãm muøi Clo hay Clopheânol. Tuøy theo thaønh phaàn vaø haøm löôïng caùc muoái khoaùng hoøa tan, nöôùc coù theå coù vò maën, ngoït, chaùt, ñaéng... Ñoä nhôùt: Ñoä nhôùt laø ñaïi löôïng bieåu thò löïc ma saùt noäi, sinh ra trong quaù trình dòch chuyeån giöõa caùc lôùp chaát loûng vôùi nhau. Ñaây laø yeáu toá chính gaây neân toån thaát aùp löïc vaø do vaäy noù ñoùng vai troø quan troïng trong quaù trình xöû lyù nöôùc. Ñoä nhôùt taêng khi haøm löôïng caùc muoái hoøa tan trong nöôùc taêng vaø giaûm khi nhieät ñoä taêng. Ñoä daãn ñieän: Nöôùc coù ñoä daãn ñieän keùm. Nöôùc tinh khieát ôû 20oC coù ñoä daãn ñieän laø 4.2
S/m (töông öùng ñieän trôû 23.8M
/cm). Ñoä daãn ñieän cuûa nöôùc taêng theo haøm löôïng caùc chaát khoaùng hoøa tan trong nöôùc vaø dao ñoäng theo nhieät ñoä. Tính chaát naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh gía toång haøm löôïng chaát khoaùng hoøa tan trong nöôùc. Tính phoùng xaï: Tính phoùng xaï cuûa nöôùc laø do söï phaân huûy caùc chaát phoùng xaï trong nöôùc taïo neân. Nöôùc ngaàm thöôøng nhieãm caùc chaát phoùng xaï töï nhieân, caùc chaát naøy coù thôøi gian baùn phaân huûy raát ngaên neân nöôùc thöôøng voâ haïi. Tuy nhieân khi bò nhieãm baån phoùng xaï
vaø
thöôøng ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh tính phoùng xaï cuûa nöôùc. Caùc haït
bao goàm 2 proton vaø 2 neutron coù naêng löôïng xuyeân thaáu nhoû, nhöng coù theå xuyeân vaøo cô theå soáng qua ñöôøng hoâ haáp hoaëc tieâu hoùa, gaây taùc haïi cho cô theå do tính ion hoùa maïnh. Caùc haït
coù khaû naêng xuyeân thaáu maïnh hôn, nhöng deã bò ngaên laïi bôûi caùc lôùp nöôùc vaø cuõng gaây taùc haïi cho cô theå. Tính chaát hoùa hoïc cuûa nöôùc: Ñoä pH: Ñoä pH laø chæ soá ñaëc tröng cho noàng ñoä ion H+ coù trong dung dòch, thöôøng ñöôïc duøng ñeå bieåu thò tính axít vaø tính kieàm cuûa nöôùc. Khi pH = 7 nöôùc coù tính trung tính. PH < 7 nöôùc coù tính axít. pH > 7 nöôùc coù tính kieàm. Ñoä pH cuûa nöôùc coù lieân quan ñeán söï hieän dieän cuûa moät soá kim loaïi vaø khí hoøa tan trong nöôùc. Ôû ñoä pH < 5, tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän ñòa chaát, trong moät soá nguoàn nöôùc coù theå chöùa saét, mangan, nhoâm ôû daïng hoøa tan vaø moät soá loaïi khí nhö CO2, H2S toàn taïi ôû daïng töï do trong nöôùc. Ñoä pH ñöôïc öùng duïng ñeå khöû caùc hôïp chaát Sunfua vaø cacbonat coù trong nöôùc baèng bieän phaùp laøm thoaùng. Ngoaøi ra khi taêng pH vaø coù theâm taùc nhaân oxy hoùa, caùc kim loaïi hoøa tan trong nöôùc chuyeån thaønh daïng keát tuûa vaø deã daøng taùch ra khoûi nöôùc baèng bieän phaùp laéng loïc. Ñoä kieàm: Ñoä kieàm toaøn phaàn laø toång haøm löôïng caùc ion bicacbonat, hydroxit vaø anion cuûa caùc muoái cuûa caùc axit yeáu. Do haøm löôïng caùc muoái naøy coù trong nöôùc raát nhoû neân coù theå boû qua. Ôû nhieät ñoä nhaát ñònh, ñoä kieàm phuï thuoäc vaøo ñoä pH vaø haøm löôïng khí CO2 töï do coù trong nöôùc. Ñoä kieàm bicacbonat goùp phaàn taïo neân tính ñeäm cho dung dòch nöôùc. Nguoàn nöôùc coù tính ñeäm cao, neáu trong quaù trinh xöû lyù coù duøng theâm caùc hoùa chaát nhö pheøn, thì ñoä pH cuûa nöôùc cuõng ít thay ñoåi neân seõ tieát kieäm ñöôïc caùc hoùa chaát duøng ñeã ñieàu chænh pH. Ñoä cöùng: Ñoä cöùng cuûa nöôùc laø ñaïi löôïng bieåu thò haøm löôïng caùc ion canxi vaø magieâ coù trong nöôùc. Trong kyõ thuaät söû lyù nöôùc duøng 3 loaïi khaùi nieäm ñoä cöùng: Ñoä cöùng toaøn phaàn bieåu thò toång haøm löôïng caùc ion canxi vaø magieâ coù trong nöôùc. Ñoä cöùng taïm thôøi bieåu thò toång haøm löôïng caùc muoái cacbonat vaø bicacbonat cuûa Canxi vaø Magieâ coù trong nöôùc. Ñoä cöùng vónh cöûu bieåu thò toång haøm löôïng caùc muoái coøn laïi cuûa Canxi vaø Magieâ coù trong nöôùc. Duøng nöôùc coù ñoä cöùng cao trong sinh hoaït seõ gaây laõng phí xaø phoøng do Canxi vaø Magieâ phaûn öùng vôùi caùc axít beùo taïo thaønh caùc hôïp chaát khoù tan. Trong saûn xuaát, nöôùc cöùng coù theå taïo lôùp caùu caën trong caùc loø hôi hoaëc gaây keát tuûa aûnh höôûng ñeán chaát löôïng saûn phaåm. Coù nhieàu ñôn vò ño ñoä cöùng khaùc nhau: Ñoä Ñöùc (odH) : 1odH = 10 mg CaO/l nöôùc. Ñoä Phaùp (of) : 1of= 10 mg CaCO3/l nöôùc. Ñoä Anh (oe) : 1oe = 10 mg CaCO3/ 0.7 l nöôùc. Ñoâng Aâu (mgñl/l) : 1 mgñl/l= 2.8 odH. Tuøy theo giaù trò ñoä cöùng, nöôùc ñöôïcb phaân loaïi thaønh: Ñoä cöùng < 50 mg CaCO3/l : nöôùc meàm. 50- 150 mg CaCO3/l : nöôùc trung bình. 150-300 mgCaCO3/l : nöôùc cöùng. > 300 mgCaCO3/l : nöôùc raát cöùng. Ñoä oxy hoùa: Ñoä oxy hoùa laø moät ñaïi löôïng ñeå ñaùnh giaù sô boä möùc ñoä nhieãm baån cuûa nguoàn nöôùc. Ñoù laø löôïng oxy caàn coù ñeå oxy hoùa heát caùc hôïp chaát höõu cô coù trong nöôùc. Chaát oxy hoùa thöôøng duøng ñeå xaùc ñònh chæ tieâu naøy laø kali permanganat. Trong thöïc teá, nguoàn nöôùc coù ñoä oxy hoùa lôùn hôn 10 mgO2/l ñaõ coù theå bò nhieãm baån. Neáu trong quaù trình xöû lyù coù duøng Clo ôû daïng Clo töï do hay hôïp chaát hypoclorit seõ taïo thaønh caùc hôïp chaát Clo höõu cô trihalometan (THM) coù khaû naêng gaây ung thö. Toå chöùc Y Teá theá giôùi quy ñinh möùc toái ña cuûa THM trong nöôùc uoáng laø 0.1 mg/l. Ngoaøi ra, ñeå ñaùnh giaù khaû naêng oâ nhieãm nguoàn nöôùc, caàn caân nhaéc theâm caùc yeáu toá sau ñaây: Ñoä oxy hoùa trong nöôùc maët, ñaëc bieät nöôùc coù maøu coù theå cao hôn nöôùc ngaàm. Khi nguoàn nöôùc coù hieän töôïng nhuoäm maøu do rong taûo phaùt trieån, haøm löôïng oxy hoøa tan trong nöôùc seõ cao neân ñoä oxy hoùa coù theå thaáp hôn thöïc teá. Söï thay ñoåi oxy hoùa theo doøng chaûy: Neáu thay ñoåi chaäm, löôïng chaát höõu cô coù trong nguoàn nöôùc chuû yeáu laø caùc axit humic. Neáu ñoä oxy hoùa giaûm nhanh, chöùng toû nguoàn oâ nhieãm laø do caùc doøng nöôùc thaûi töø beân ngoaøi ñoä vaøo nguoàn nöôùc. Caàn keát hôïp vôùi caùc chæ tieâu khaùc nhau nhö haøm löôïng ion Clorua, Sunphat, Photphat, oxy hoøa tan, caùc hôïp chaát Nitô, haøm löôïng vi sinh vaät gaây beänh ñeå coù theå ñaùnh giaù toång quaùt veà möùc ñoä nhieãm baån cuûa nguoàn nöôùc. Caùc hôïp chaát chöùa Nitô: Quaù trình phaân huûy caùc chaát höuõ cô taïo ra amoniac, nitrit vaø nitrat. Do ñoù, caùc hôïp chaát naøy thöôøng ñöôïc xem laø nhöõng chaát chæ thò duøng ñeå nhaän bieát möùc ñoâï nhieãm baån cuûa nguoàn nöôùc. Khi môùi bò nhieãm baån, ngoaøi caùc chæ tieâu coù giaù trò cao nhö ñoä oxy hoùa, amonniac, trong nöôùc coøn coù moät ít nitrit vaø nitrat. Sau moät thôøi gian, amoniac, nitrit bò oxy hoùa thaønh nitrat. Phaân tích söï töông quan giaù trò caùc ñaïi löôïng naøy coù theå döï ñoaùn thöôøng nhieãm nitrat. Noàng ñoä nitrat cao laø moâi tröôøng dinh döôõng toát cho taûo, rong phaùt trieån, gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc duøng trong sinh hoaït. Treû em uoáng nucôù coù noàng ñoä nitrat cao coù theå aûnh höôûng ñeán maùu (chöùng methaemoglo binaemia). Theo quy ñònh cuûa Toå chöùcY teá theá giôùi, noàng ñoä nitrat trong nöôùc uoáng khoâng ñöôïc vöôït quaù 10 mg/l (tính theo N). Caùc hôïp chaát Photpho: Trong nöôùc töï nhieân, thöôøng gaëp nhaát laø photphat. Ñaây laø saûn phaåm cuûa quaù trình phaân huûy sinh hoïc caùc chaát höõu cô. Cuõng nhö nitrat laø chaát dinh döôõng cho söï phaùt trieån cuûa rong taûo. Nguoàn photphaùt ñöa vaøo moâi tröôøng nöôùc laø töø nöôùc thaûi sinh hoïat, nöôùc thaûi moät soá ngaønh coâng nghieäp vaø löôïng phaân boùn duøng treân ñoàng ruoäng. Photphat khoâng thuoäc loaïi hoùa chaát ñoäc haïi ñoái vôùi con ngöôøi, nhöng söï toàn taïi cuûa chaát naøy vôùi haøm löôïng cao trong nöôùc seõ gaây caûn trôû cho quaù trình xöû lyù, ñaëc bieät laø hoaït chaát cuûa caùc beå laéng. Ñoái vôùi nhöõng nguoàn nöôùc coù haøm löôïng chaát höõu cô, nitrat vaø photphat cao, caùc boâng caën keát caën ôû beå taïo boâng seõ khoâng laéng ñöôïc ôû beå maø coù khuynh höôùng taïo thaønh ñaùm noåi leân maët nöôùc, ñaëc bieät vaøo nhöõng luùc trôøi naéng chieáu trong ngaøy. Caùc hôïp chaát Silic: Trong nöôùc thieân nhieân thöôøng coù caùc hôïp chaát Silic. Ôû pH 9.0, haøm löôïng Silic ñoâi khi cao ñeán 300 mg/l. Trong nöôùc caáp cho caùc noài hôi aùp löïc cao, söï toàn taïi cuûa caùc hôïp chaát Silic raát nguy hieåm do caën Silic ñoùng laïi treân thaønh noåi, thaønh oáng laøm giaûm khaû naêng truyeàn nhieät vaø gaây taéc oáng. Trong quaù trình xöû lyù nöôùc, Silic coù theå ñöôïc loaïi boû moät phaàn khi duøng caùc hoùa chaát keo tuï ñeå laøm trong nöôùc. Clorua: Clorua laøm cho nöôùc coù vò maën. Ion naøy thaâm nhaäp vaøo nöôùc qua söï hoøa tan caùc muoái khoaùng hoaëc bò aûnh höôûng töø quaù trình nhieãm maën caùc taàng chöùa nöôùc ngaàm hay ôû ñoaïn soâng gaàn bieån. Vieäc duøng nöôùc coù haøm löôïng clorua cao coù theå gaây ra beänh veà thaän. Ngoaøi ra, nöôùc chöùa nhieàu Clorua coù tính xaâm thöïc ñoái vôùi beâtoâng. Sunphat: Ion Sunphat thöôøng coù trong nöôùc coù nguoàn goác khoaùng chaát hoaëc nguoàn goác huuõ cô. Vôùi haøm löôïng Sunphat cao hôn 400 mg/l, coù theå gaây maát nöôùc trong cô theå vaø laøm thaùo ruoät. Ngoaøi ra, nöôùc coù nhieàu ion Clorua vaø Sunphat seõ laøm xaâm thöïc beâtoâng. Florua: Nöôùc ngaàm töø caùc vuøng ñaát chöùa quaëng apatit, ñaù alkalic, granit thöôøng coù haøm löôïng florua cao ñeán 10 mg/l. Trong nöôùc thieân nhieân, caùc hôïp chaát cuûa florua khaù beàn vöõng vaø khoù loaïi boû trong quaù trình xöû lyù thoâng thöôøng. Ôû noàng ñoä thaáp, töø 0.5 mg/l ñeán 1 mg/l, florua giuùp baûo veä raêng. Tuy nhieân, neáu duøng nöôùc chöùa florua lôùn hôn 4 mg/l trong moät thôøi gian daøi thì coù theå gaây ñen raêng vaø huûy hoaïi raêng vónh vieãn. Caùc beänh naøy hieän nay ñang raát phoå bieán taïi moät soá khu vöïc ôû Phuù Yeân, Khaùnh Hoøa. Saét: Trong nöôùc ngaàm, saét thöôøng toàn taïi döôùi daïng ion Fe2+, keát hôïp vôùi caùc goác bicacbonat, sunfat, clorua; ñoâi khi toàn taïi döôùi daïng keo cuûa axit humic hoaëc keo Silic. Khi tieáp xuùc vôùi oxy hoaëc caùc taùc nhaân oxy hoùa, ion Fe2+ bò oxy hoùa thaønh ion Fe3+ vaø keát tuûa thaønh caùc boâng caën Fe(OH)3 coù maøu naâu ñoû. Nöôùc maët thöôøng chöùa saét (Fe3+ ),toàn taïi ôû daïng keo höõu cô hoaëc caën huyeàn phuø. Trong nöôùc thieân nhieân, chuû yeáu laø nöôùc ngaàm, coù theå chöùa saét vôùi haøm löôïng ñeán 40 mg/l hoaëc cao hôn. Vôùi haøm löôïng saét cao hôn 0.5 mg/l, nöôùc coù muøi tanh khoù chòu, laøm vaøng quaàn aùo khi giaët, laøm hoûng saûn phaåm cuûa caùc ngaønh deät, giaáy, phim aûnh, ñoà hoäp. Caùc caën saét keát tuûa coù theå laøm taéc hoaëc giaûm khaû naêng vaän chuyeån cuûa caùc oáng daãn nöôùc. Mangan: Cuõng nhö saét, mangan thöôøng coù trong nöôùc ngaàm döôùi daïng ion Mn2+, nhöng vôùi haøm löôïng töông ñoái thaáp, ít khi vöôït quaù 5 mg/l. Tuy nhieân, vôùi haøm löôïng mangan trong nöôùc lôùn hôn 0.1 mg/l seõ gaây nhieàu nguy haïi trong vieäc söû duïng, gioáng nhö tröôøng hôïp nöôùc chöùa saét vôùi haøm löôïng cao. Nhoâm: Vaøo muøa möa, ôû nhöõng vuøng ñaát pheøn, ñaát ôû trong ñieàu kieän khöû khoâng coù oxy neân caùc chaát nhö Fe2O3 vaø jarosite taùc ñoäng qua laïi, laáy oxy cuûa nhau vaø taïo thaønh saét, nhoâm, sunfat hoøa tan vaøo nöôùc. Do ñoù, nöôùc maët ôû vuøng naøy thöôøng raát chua, pH= 2.5- 4.5, saét toàn taïi chuû yeáu laø Fe2+ (coù khi cao ñeán 300 mg/l), nhoâm hoøa tan ôû daïng ion Al3+ (5-7 mg/l). Khi chöùa nhieàu nhoâm hoøa tan, nöôùc thöôøng coù maøu trong xanh vaø vò raát chua. Nhoâm coù theå coù ñoäc tính ñoái vôùi söùc khoûe con ngöôøi. Khi uoáng nöôùc coù haøm löôïng nhoâm cao coù theå gaây ra caùc beänh veà naõo nhö alzheimer. Khí hoøa tan: Caùc loaïi khí hoøa tan thöôøng thaáy trong nöôùc thieân nhieân laø khí (CO2), khí oxy (O2) vaø sunfua hyñro (H2S). Nöôùc ngaàm khoâng coù oxy. Khi ñoä pH < 5.5, trong nöôùc ngaàm thöøông chöùa nhieàu khí CO2. Ñaây laø khí coù tính aên moøn kim loaïi vaø ngaên caûn vieäc taêng pH cuûa nöôùc. Caùc bieän phaùp laøm thoaùng coù theå ñuoåi khí CO2, ñoàng thôøi thu nhaän oxy hoã trôï cho caùc quaù trình khöû saét vaø mangan. Ngoaøi ra, trong nöôùc ngaàm coù theå chöùa khí H2S coù haøm löôïng ñeán vaøi chuïc mg/l. Ñaây laø saûn phaåm cuûa quaù trình phaân huûy kî khí caùc chaát höõu cô coù trong nöôùc. Vôùi noàng ñoä lôùn hôn 0.5 mg/l, H2S taïo cho nöôùc coù muøi khoù chòu. Trong nöôùc maët, caùc hôïp chaát sunphua thöôøng ñöôïc oxy hoùa thaønh daïng sunphat. Do vaäy, söï coù maët cuûa khí H2S trong caùc nguoàn nöôùc maët, chöùng toû nguoàn nöôùc ñaõ bò nhieãm baån vaø coù quaù thöøa chaát höõu cô chöa phaân huûy, tích tuï ôû ñaùy caùc vöïc nöôùc. Khi ñoä pH taêng, H2S chuyeån sang caùc daïng khaùc la HS- vaø S2- Hoùa chaát baûo veä thöïc vaät: Hieän nay, coù haøng traêm hoùa chaát dieät saâu, raày, naám, coû ñöôïc söû duïng trong noâng nghieäp. Caùc nhoùm hoùa chaát chính laø: Photpho höõu cô. Clo höõu cô. Cacbonat. Haàu heát caùc chaát naøy ñeàu coù ñoäc tính cao ñoái vôùi ngöôøi. Ñaëc bieät laø Clo höõu cô, coù ñoä beàn vöõng cao trong moâi tröôøng vaø khaû naêng tích luõy trong cô theå con ngöôøi. Vieäc söû duïng khoái löôïng lôùn caùc hoùa chaát naøy treân ñoàng ruoäng ñang ñe doïa laøm oâ nhieãm caùc nguoàn nöôùc. Chaát hoaït ñoäng beà maët: Moät soá chaát hoaït ñoäng beà maët nhö xaø phoøng, chaát taåy röûa, chaát taïo boït coù trong nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi moät soá ngaønh coâng nghieäp ñang ñöôïc xaû vaøo caùc nguoàn nöôùc. Ñaây laø nhöõng hôïp chaát khoù phaân huûy sinh hoïc neân ngaøy caøng tích tuï nöôùc ñeán möùc coù theå gaây ahò cho cô theå con ngöôøi khi söû duïng. Ngoaøi ra, caùc chaát naøy coøn taïo thaønh moät lôùp maøng phuû beà maët caùc vöïc nöôùc, ngaên caûn söï hoøa tan oxy vaøo nöôùc vaø laøm chaäm caùc quaù trình töï laøm saïch cuûa nguoàn nöôùc. Caùc chæ tieâu vi sinh: Trong nöôùc thieân nhieân coù raát nhieàu loaïi vi truøng, sieâu vi truøng, rong, taûo vaø caùc ñôn baøo, chuùng xaâm nhaäp vaøo nöôùc töø moâi tröôøng xung quanh hoaëc soáng vaø phaùt trieån trong nöôùc, trong ñoù coù moät soá sinh vaät gaây beänh caàn phaûi ñöôïc loaïi boû khoøi nöôùc tröôùc khi söû duïng. Trong thöïc teá khoâng theå xaùc ñònh taát caû caùc loaïi sinh vaät gaây beänh qua ñöôøng nöôùc vì phöùc taïp vaø toán thôøi gian. Muïc ñích cuûa vieäc kieåm tra veä sinh nöôùc laø xaùc ñònh möùc ñoä an toaøn cuûa nöôùc ñoái vôùi söùc khoûe con ngöôøi. Do vaäy coù theå duøng vaøi vi sinh chæ thò oâ nhieãm phaân ñeå ñaùnh giaù söï oâ nhieãm töø raùc, phaân ngöôøi vaø ñoäng vaät. Caû ba nhoùm vi sinh chæ thò oâ nhieãm phaân: Nhoùm coliform ñaëc tröng laø Escherichia Coli (E.Coli). Nhoùm Streptococci ñaëc tröng laø Streptococcus faecalis. Nhoùm Clostridia khöû sunfit ñaëc tröng laø Clostridium perfringents. Ñaây laø caùc nhoùm vi khuaån thöôøng xuyeân coù maët trong phaân ngöôøi, trong ñoù E.Coli laø loaïi tröïc khuaån ñöôøng ruoät, coù thôøi gian baûo toàn trong nöôùc gaàn gioáng nhöõng vi sinh vaät gaây beänh khaùc. Söï coù maët cuûa E.Coli chöùng toû nguoàn nöôùc ñaõ bò nhieãm baån phaân raùc vaø coù khaû naêng toàn taïi caùc loaïi vi truøng gaây beänh khaùc. Soá löôïng E.Coli nhieàu hay ít tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä nhieãm baån phaân raùc cuûa nguoàn nöôùc. Ngoaøi ra, trong moät soá tröôøng hôïp soá löôïng vi khuaån hieáu khí vaø kî khí cuõng ñöôïc xaùc ñònh ñeå tham khaûo theâm trong vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä nhieãm baån nguoàn nöôùc. Tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc caáp cho aên uoáng vaø sinh hoaït: Nöôùc caáp cho aên uoáng vaø sinh hoaït phaûi khoâng maøu, khoâng muøi vò, khoâng chöùa caùc chaát ñoäc haïi, caùc vi truøng vaø taùc nhaân gaây beänh. Haøm löôïng caùc chaát hoøa tan khoâng ñöôïc vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp. Theo tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc caáp cho aên uoáng vaø sinh hoaït phaûi coù caùc chæ tieâu chaát löôïng nhö trong baûng 1.3 (trang 17) saùch Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình trong heä thoáng caáp nöôùc saïch- Trònh Xuaân Lai. Nhu caàu duøng nöôùc: Coâng suaát cuûa heä thoáng caáp nöôùc cho caùc khu daân cö phaûi ñaûm baûo ñaày ñuû nhu caàu duøng nöôùc cho aên uoáng, sinh hoaït cuûa caùc khu daân cö, coâng trình coâng coäng: Töôùi vaø röûa ñöôøng phoá, caây xanh, caáp cho caùc voøi phun. Töôùi caây trong vöôøn öôm. Caáp cho aên uoáng, sinh hoaït trong caùc xí nghieäp. Caáp nöôùc saûn xuaát cho caùc xí nghieäp. Caáp nöôùc chöõa chayù. Caáp nöôùc cho yeâu caàu rieâng cuûa traïm xöû lyù nöôùc. Caáp nöôùc cho caùc nhu caàu khaùc, trong ñoù coù vieäc suïc röûa maïng löôùi ñöôøng oáng caáp vaø thoaùt nöôùc. Ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc thoâ: ( Thaønh phaàn, tính chaát nguoàn nöôùc: pH : 6.5; Ñoä ñuïc : 85 NTU; Toång chaát raén lô löûng : SS = 80mg/l; Toång chaát raén hoøa tan : TDS = 920mg/l; Daàu môõ : 0,13mg/l; BOD5 : 1,50mg/l; COD : 3,20mg/l; Toång Coliform : 13.000MPN/100ml. ( Theo yeâu caàu cuûa ñeà taøi, nöôùc thoâ caàn xöû lyù coù chæ tieâu veà ñoä ñuïc laø 85 NTU. So vôùi tieâu chuaån veä sinh nöôùc aên uoáng (Ban haønh keøm theo Quyeát ñònh cuûa Boä tröôûng Boä Y teá soá 1329/2002/BYT/QÑ ngaøy 18-4 –2002) thì giôùi haïn toái ña veà ñoä ñuïc laø 2 NTU theo phöông phaùp thöû TCVN 6184- 1996 (ISO 7027- 1990). Nhö vaäy nöôùc thoâ coù ñoä ñuïc vöôït quaù giôùi haïn. Muoán cung caáp nöôùc saïch cho khu daân cö theo ñuùng tieâu chuaån ñaõ ban haønh, chuùng ta caàn ñeà ra phöông aùn xöû lyù ñoä ñuïc sao cho nöôùc sau xöû lyù coù ñoä ñuïc
2 NTU. ( Nguyeân nhaân phaùt sinh ñoä ñuïc: Ñoä ñuïc cuûa nöôùc baét nguoàn töø söï hieän dieän cuûa moät soá caùc chaát lô löûng coù kích thöôùc thay ñoåi töø daïng phaân taùn thoâ ñeán daïng keo, huyeàn phuø... gaây trôû ngaïi cho ñöôøng truyeàn cuûa aùnh saùng qua nöôùc hoaëc haïn cheá taàm nhìn maét. Trong hoà hoaëc trong caùc vuøng nöôùc tónh, ñoä ñuïc haàu nhö laø do caùc chaát keo vaø caùc haït phaân taùn cöïc mòn gaây ra. Trong vuøng soâng ngaäp luõ, ñoä ñuïc thöôøng do caùc haït phaân taùn thoâ gaây ra. Khi soâng baét nguoàn töø caùc vuøng nuùi chaûy veà ñoàng baèng, tính ñuïc cuûa noù coù söï ñoùng goùp cuûa vieäc troàng troït vaø nhöõng taùc ñoäng vaøo ñaát. Khi doøng luõ ñi qua, moät löôïng lôùn ñaát maët bò röûa troâi ñöôïc cuoán theo vaøo doøng chaûy. Phaàn lôùn laø caùc chaát höõu cô, bao goàm caû buøn vaø ñaát seùt nhöng cuõng bao goàm moät löôïng ñaùng keå caùc chaát höõu cô. Nöôùc luõ chaûy qua caùc vuøng thaønh thò, mang theo nöôùc thaûi laãn nöôùc thaûi sinh hoaït ñaõ hoaëc chöa ñöôïc xöû lyù. Chaát thaûi sinh hoaït chöùa moät soá löôïng lôùn caùc vaät chaát höõu cô vaø moät ít chaát voâ cô goùp vaøo tính ñuïc cuûa nöôùc. Chaát thaûi coâng nghieäp chöùa löôïng lôùn caùc chaát höõu cô vaø caùc chaát voâ cô khaùc taïo neân ñoä ñuïc. Caùc raùc röôûi khaùc cuõng goùp nhieàu chaát voâ cô vaø ít chaát höõu cô vaøo tính chaát ñuïc. Caùc chaát dinh döôõng voâ cô nhö caùc hôïp chaát nitô vaø phoátpho coù trong nöôùc thaûi vaø nöôùc thaûi töø hoaït ñoäng noâng nghieäp kích thích söï phaùt trieån taûo, cuõng goùp phaàn vaøo ñoä ñuïc. ( Caùc vaät chaát gaây neân ñoä ñuïc goàm nhöõng chaát voâ cô thuaàn tuùy cho ñeán caùc chaát coù baûn chaát laø chaát höõu cô. ( ÖÙng duïng cuûa ñoä ñuïc trong caáp nöôùc: Kieán thöùc veà söï khaùc nhau veà ñoä ñuïc trong caáp nöôùc sinh hoaït coù taàm quan troïng ñaàu tieân ñoái vôùi caùc kyõ sö moâi tröôøng. Hoï söû duïng kieán thöùc trong vieäc lieân keát caùc thoâng tin ñeå quyeát ñònh vieäc caáp nöôùc coù ñoøi hoûi xöû lyù ñaëc bieät baèng caùch ñoâng ñaëc hoùa hoïc vaø loïc nöôùc tröôùc khi ñöa vaøo caáp nöôùc coâng coäng hay khoâng. Nhieàu thaønh phoá lôùn nhö New York, Boston, Seattle phaûi cung caáp nöôùc cho vuøng cao hoaëc ôû nuùi, nôi nöôùc coù ñoä ñuïc khaù thaáp neân vieäc xöû lyù baèng Clo hoùa laø khoâng caàn thieát. Vieäc caáp nöôùc thu töø soâng thöôøng thöôøng ñoøi hoûi söï keát boâng hoùa hoïc do ñoä ñuïc khaù cao. Caùc phöông phaùp ño ñoä ñuïc ñöôïc söû duïng ñeå quyeát ñònh ñoä höõu hieäu xöû lyù vôùi vieäc söû duïng hoùa chaát khaùc nhau vaø caàn lieàu löôïng khaùc nhau. Nhö vaäy, chuùng giuùp löïa choïn hoùa chaát höõu hieäu vaø tieát kieäm nhaát ñeå söû duïng. Thoâng tin ñoù caàn thieát ñeå tìm hieåu caùc ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc cung caáp vaø döï tröõ hoùa chaát. Caùc phöông phaùp ño ñoä ñuïc giuùp xaùc ñònh löôïng hoùa chaát caàn thieát haèng ngaøy cho hoaït ñoäng cuûa coâng vieäc xöû ly. Ñieàu naøy ñaëc bieät quan troïng vôùi nhöõng soâng khoâng coù ñaäp ngaên nöôùc. Vieäc ño ñoä ñuïc trong nöôùc keát tuûa tröôùc vieäc loïc thì höõu ích trong vieäc ñieàu khieån lieàu löôïng ñeå ngaên ngöøa söï quaù taûi cuûa boä loïc caùt nhanh. Cuoái cuøng, nhöõng phöông phaùp ño ñoä ñuïc cuûa nöôùc loïc thì caàn ñeå kieåm tra sai laàm thao taùc loïc. ( Aûnh höôûng cuûa ñoä ñuïc: Myõ hoïc: Ngöôøi tieâu duøng nöôùc mong ñôïi vaø ñoøi hoûi nöôùc saïch (khoâng ñuïc). Ngöôøi ta nhaän thöùc ñöôïc raèng nöôùc thaûi sinh hoaït coù ñoä ñuïc cao. Tình traïng ñuïc trong nöôùc uoáng laøm lieân töôûng ñeán söï oâ nhieãm nöôùc thaûi coù theå coù vaø cô hoäi naûy sinh maàm beänh do nöôùc baån. Söï lo laéng naøy coù cô sôû hôïp lyù veà maët lòch söû, khi coù ai maéc phaûi beänh dòch maø tröôùc ñoù ñaõ nhieãm trong nöôùc thaûi coâng nghieäp. Tính loïc ñöôïc: Loïc nöôùc bò cho laø khoù khaên vaø toán keùm hôn nhieàu khi ñoä ñuïc cuûa nöôùc taêng leân. Vieäc söû duïng beå loïc caùt chaäm ñaõ trôû neân phi thöïc teá ôû moät soá vuøng vì ñoä ñuïc cao laøm ruùt ngaén thôøi gian hoaït ñoäng vaø taêng chi phí laøm saïch. Hoaït ñoäng toát cuûa beå loïc caùt nhanh noùi chung phuï thuoäc vaøo söï loaïi boû hieäu quaû ñoä ñuïc baèng caùc laøm ñoâng hoùa hoïc tröôùc hki nöôùc ñöôïc ñöa vaøo beå loïc. Nhöõng thieáu soùt khi thöïc hieän laøm thôøi gian hoïat ñoäng cuûa boä loïc ngaén vaø löôïng nöôùc loïc chaát löôïng thaáp, tröø khi coù nhöõng boä loïc vôùi caáu taïo vaø caùch hoaït ñoäng ñaëc bieät ñöôïc söû duïng. Söï khöû truøng: Söï khöû truøng nöôùc caáp thöôøng ñöôïc hoaøn thaønh baèng caùch söû duïng Clo, Ozoân hoaëc Clo ñioâxit. Ñeå hieäu quaû, phaûi coù söï tieáp xuùc giöõa vaät trung gian vaø sinh vaät maø thuoác taåy ueá söû duïng ñaõ loaïi tröø. Trong nöôùc ñuïc, haàu heát caùc sinh vaät coù haïi bò loaïi tröø bôûi hoaït ñoäng khöû truøng. Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp maø ñoä ñuïc cuûa nöôùc laø do nöôùc thaûi thaønh thò gaây ra, nhieàu sinh vaät gaây haïi coù theå ñöôïc boïc laïi trong caùc tieåu phaân vaø ñöôïc baûo veä khoûi söï khöû truøng. Vì caùc nguyeân nhaân naøy maø Tieâu chuaån veä sinh nöôùc aên uoáng ñaõ ñaët ra ñoä gaây oâ nhieãm toái ña cuûa ñoâï ñuïc laø 2 NTU. ( Chaát löôïng nöôùc ñaàu ra: Chaát löôïng nöôùc sau xöû lyù phaûi ñaït tieâu chuaån veä sinh aên uoáng cuûa boä y teá: Tieâu chuaån veä sinh nöôùc aên uoáng ( Ban haønh keøm theo Quyeát ñònh cuûa boä tröôûng Boä y teá soá 1329/2002/BYT/QÑ ngaøy 18- 4-2002). Döôùi ñaây laø moät soá chæ tieâu chính: STT  Thoâng soá  Ñôn vò  Giôùi haïn cho pheùp   1  pH   6.5-8.5   2  Toång chaát raén hoøa tan (TDS)  mg/l  1000   3  N-Amonia  mg/l  1.5   4  Toång saét Fe  mg/l  0.3   5  Ñoä cöùng  mg/l CaCO3  500   6  Cl-  mg/l  250   7  SO42-  mg/l  400   8  Mn  mg/l  0.5   9  Al  mg/l  0.2   10  N-Nitrate  mg/l  6   11  Ñoä maøu  Pt-Co  10   12  Ñoä ñuïc  FTU  >30 cm   13  Arsen  mg/l  0.05   14  Cr  mg/l  0.05   15  Ñoàng  mg/l  1   16  Hg  mg/l  0.001   17  Fluor  mg/l  1.5   18  Keõm  mg/l  5   19  Chì  mg/l  0.05   20  Na  mg/l  200   21  Fecal Coliform  MNP/ 100ml  0   ( Coâng suaát cuûa coâng trình: Qtbngaøy = 2.000m³/ngaøy,ñeâm = 83,3m³/h = 23,1l/s Qmax ngaøy = Qtbngaøy x Kmax ngaøy = 2.000 m³/ngaøy,ñeâm x 1,4 = 2.800m³/ngaøy,ñeâm; Chöông III CAÙC BIEÄN PHAÙP VAØ DAÂY CHUYEÀN COÂNG NGHEÄ XÖÛ LÍ NÖÔÙC I. Toång quan veà caùc bieän phaùp xöû lí cô baûn : Trong quaù trình xöû lí nöôùc caáp caàn phaûi aùp duïng caùc bieän phaùp xöû lí nhö sau: Bieän phaùp cô hoïc : duøng caùc coâng trình vaø thieát bò ñeå laøm saïch nöôùc nhö : song chaén raùc, löôùi chaén raùc, beå laéng, beå loïc, .... Bieän phaùp hoùa hoïc : duøng caùc hoùa chaát cho vaøo nöôùc ñeå xöû lí nöôùc nhö : duøng pheøn laøm chaát keo tuï, duøng voâi ñeå keàm hoùa nöôùc, cho clo vaøo nöôùc ñeå khöû truøng. Bieän phaùp lí hoïc : duøng caùc tia vaät lí ñeå khöû truøng nöôùc nhö tia töû ngoaïi, soùng sieâu aâm. Ñieän phaân nöôùc bieån ñeå khöû muoái. Khöû khí CO2 hoøa tan trong nöôùc baèng phöông phaùp laøm thoaùng. Trong 3 bieän phaùp xöû lí nöôùc neâu treân ñaây thì bieän phaùp cô hoïc laø bieän phaùp xöû lí nöôùc cô baûn nhaát. Coù theå duøng bieän phaùp cô hoïc ñeå xöû lí nöôùc moät caùch ñoäc laäp hoaëc keát hôïp vôùi bieän phaùp hoùa hoïc vaø lí hoïc ñeå ruùt ngaén thôøi gian vaø naâng cao hieäu quaû xuû lí nöôùc. Trong thöïc teá, ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích xöû lí moät nguoàn nöôùc naøo ñaáy moät caùch kinh teá vaø hieäu quaû nhaát phaûi thuïc hieän quaù trình xöû lí baèng söï keát hôïp cuûa nhieàu phöông phaùp. Thöïc ra caùch phaân chia caùc bieän phaùp xöû lí nhö treân chæ laø töông ñoái, nhieàu khi baûn thaân bieän phaùp xöû lí naøy laïi mang caû tính chaát cuûa bieän phaùp khaùc. II. Toång quan veà daây chuyeàn coâng ngheä xöû lí nöôùc : Quaù trình xöû lí nöôùc phaûi qua nhieàu coâng ñoaïn, moãi coâng ñoaïn ñöôïc thöïc hieän trong caùc coâng trình ñôn vò khaùc nhau. Taäp hôïp caùc coâng trình ñôn vò theo trình töï töø ñaàu ñeán cuoái goïi laø daây chuyeàn coâng ngheä xöû lí nöôùc. Caên cöù vaøo caùc chæ tieâu phaân tích cuûa nöôùc nguoàn, yeâu caàu chaát löôïng nöôùc söû duïng coù theå xaây döïng ñöôïc caùc sô ñoà coâng ngheä xöû lí khaùc nhau vaø ñöôïc phaân loaïi nhö sau : Theo möùc ñoä xöû lí Chia ra : xöû lí trieät ñeå vaø khoâng trieät ñeå. Xöû lí trieät ñeå : chaát löôïng nöôùc sau xöû lí ñaït tieâu chuaån aên uoáng sinh hoaït hoaëc ñaït yeâu caàu nöôùc caáp cho coâng nghieäp ñoøi hoûi tieâu chuaån cao hôn nöôùc sinh hoaït (ví duï: nöôùc caáp cho noài hôi aùp löïc cao) Xöû lí khoâng trieät ñeå : yeâu caàu chaát löôïng nöôùc sau xöû lí thaáp hôn nöôùc aên uoáng sinh hoaït. Sô ñoà coâng ngheä naøy chuû yeáu duøng trong moät soá ngaønh coâng nghieäp nhö : laøm nguoäi, röûa saûn phaåm .... Theo bieän phaùp Chia ra : sô ñoà coâng ngheä coù keo tuï vaø khoâng coù keo tuï : Sô ñoà khoâng duøng chaát keo tuï : aùp duïng cho traïm xöû lí coù coâng xuaát nhoû, quaûn lí thuû coâng hoaëc xöû lí sô boä. Sô ñoà coù duøng chaát keo tuï : duøng cho traïm xöû lí coù coâng xuaát baát kì, hieäu quaû xöû lí ñaït ñöôïc cao hôn keå caû ñoái vôùi nguoàn nöôùc coù ñoä ñuïc vaø ñoä maøu cao. Theo soá quaù trình hoaëc soá baäc quaù trình xöû lí Chia ra : Moät hoaëc nhieàu quaù trình : laéng hay loïc ñoäc laäp hoaëc laéng loïc keát hôïp (goàm 2 quaù trình) Moät hay nhieàu baäc quaù trình : laéng, loïc sô boä roài loïc trong (goàm 2 baäc loïc) Theo ñaëc ñieåm cuûa doøng nöôùc : Chia ra : töï chaûy hay coù aùp Sô ñoà töï chaûy : nöôùc töø coâng trình xöû lí naøy töï chaûy sang coâng trình xöû lí tieáp theo. Sô ñoà naøy duøng phoå bieán vaø aùp duïng cho caùc traïm xöû lí coù coâng xuaát baát kì. Sô ñoà coù aùp : nöôùc chuyeån ñoäng trong caùc coâng trình kín (sô ñoà coù beå loïc aùp löïc) thöôøng duøng trong traïm xöû lí coù coâng xuaát nhoû hoaëc heä thoáng taïm thôøi. Thaønh phaàn caùc coâng trình ñôn vò trong daây chuyeàn xöû lí nöôùc caáp cho aên uoáng sinh hoaït thay ñoåi theo moãi loaïi nguoàn nöôùc vaø ñöôïc ñaëc tröng bôûi caùc quaù trình xöû lí nöôùc. Trong daây chuyeàn xöû lí nöôùc maët, chuû yeáu laø caùc coâng trình laøm trong nöôùc vaø khöû truøng nöôùc. Trong daây chuyeàn xöû lí nöôùc ngaàm, chuû yeáu laø coâng trình khöû saét vaø khöû truøng. Laøm trong nöôùc : töùc laø khöû ñuïc vaø khöû maøu cuûa nöôùc, ñöôïc thöïc hieän trong caùc beå laéng vaø beå loïc. Trong thöïc teá, ñeå taêng nhanh vaø naâng cao hieäu quaû laøm trong nöôùc, ngöôøi ta thöôøng cho theâm vaøo nöôùc chaát phaûn öùng (pheøn nhoâm, pheøn saét). Khi ñoù daây chuyeàn coâng ngheä xöû lí nöôùc maët coù theâm caùc coâng trình nhö beå troän vaø beå phaûn öùng. Khöû saét: Ñöôïc thöïc hieän trong coâng trình laøm thoaùng töï nhieân (daøn möa) laøm thoaùng nhaân taïo (thuøng quaït gioù) beå laéng tieáp xuùc, beå loïc. Khöû truøng: Chaát khöû truøng ñöôïc söû duïng phoå bieán hieän nay laø caùc hôïp chaát Clo: Clorua voâi, nöôùc javel, Clo loûng ñöôïc ñöa vaøo ñöôøng oáng daãn nöôùc töø beå loïc sang beå chöùa hoaëc ñöa tröïc tieáp vaøo beå chöùa. Ñeå khöû truøng coù hieäu quaû phaûi ñaûm baûo thôøi gian tieáp xuùc giöõa Clo vaø nöôùc toái thieåu laø 30 phuùt. Ngoaøi ra, coù theå duøng oâzoân, caùc tia vaät lyù (tia töû ngoaïi), soùng sieâu aâm ñeå dieät truøng. Ñoái vôùi daây chuyeàn coâng ngheä xöû lyù nöôùc caáp cho coâng nghieäp, tuøy theo yeâu caàu cuûa töøng ngaønh saûn xuaát maø coù theå giaûm bôùt moät soá coâng trình ñôn vò trong daây chuyeàn coâng ngheä xöû lí nöôùc aên uoáng (nöôùc laøm nguoäi, nöôùc röûa saûn phaåm...) hay coù theå boå sung theâm moät soá coâng trình ñeå khöû theâm moät soá chaát khoâng coù lôïi cho ngaønh saûn xuaát ñoù (nöôùc caáp cho noài hôi coù aùp löïc cao). Sau ñaây laø moät soá sô ñoà daây chuyeàn coâng ngheä xöû lí nöôùc aên uoáng sinh hoaït ñöôïc söû duïng phoå bieán ôû Vieät Nam hieän nay. Ñeå xöû lí nöôùc maët coù theå duøng caùc sô ñoà sau: Khi nöôùc nguoàn coù haøm löôïng caën
2500 mg/l: Khi nöôùc nguoàn coù haøm löôïng caën > 2500mg/l, coù theå söû duïng sô ñoà sau: III. Sô ñoà coâng ngheä ñöôïc löïa choïn : IV. Giôùi thieäu caùc coâng trình ñôn vò trong sô ñoà coâng ngheä: Coâng trình thu nöôùc: ( Coâng trình thu nöôùc maët: Choïn vò trí ñaët coâng trình thu nöôùc vaø traïm bôm nöôùc thoâ caàn phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau ñaây: ÔÛ ñaàu nguoàn nöôùc so vôùi khu daân cö vaø khu vöïc saûn xuaát. Bôø soâng vaø loøng soâng oån ñònh, khoâng lôû (hoaëc suït lôû raát ít) vaø ñaëc bieät laø khoâng bò boài. Thu ñöôïc löôïng nöôùc coù chaát löôïng toát vaø ñuû löu löôïng cho hieän taïi vaø cho quy hoaïch phaùt trieån töông lai, thuaän tieän cho vieäc toå chöùc baûo veä veä sinh nguoàn nöôùc. Gaàn nôi cung caáp ñieän. Ta coù caùc loaïi traïm bôm vaø coâng trình thu nhö sau: Coâng trình thu vaø traïm bôm keát hôïp ñaët trong loøng soâng, loøng hoà. Coâng trình thu ñaët ôû loøng soâng, traïm bôm ñaët treân bôø. Coâng trình thu ñaët ôû loøng soâng, ngaên laéng caùt vaø buoàng thu ñaët treân bôø, traïm bôm taùch rieâng. Coâng trình thu, traïm bôm hôïp khoái ñaët saùt bôø. Beå keo tuï- taïo boâng: Trong nöôùc soâng suoái, ao hoà... thöôøng chöùa caùc haït caën coù nguoàn goác thaønh phaàn vaø kích thöôùc raát khaùc nhau. Ñoái vôùi caùc loaïi caën naøy duøng bieän phaùp xöû lyù cô hoïc trong coâng ngheä xöû lyù nöôùc nhö laéng loïc coù theå loaïi boû ñöôïc caùc caën coù kích thöôùc lôùn hôn 10-4 mm. Coøn caùc haït coù kích thöôùc nhoû hôn 10-4 mm khoâng theå töï laéng ñöôïc, maø luoân toàøn taïi ôû traïng thaùi lô löûng. Muoán loaïi boû caùc haït caën lô löûng phaûi duøng bieän phaùp xöû lyù cô hoïc keát hôïp vôùi bieän phaùp hoùa hoïc, töùc laø cho vaøo nöôùc caàn xöû lyù caùc chaát phaûn öùng, ñeå taïo ra caùc haït keo coù khaû naêng dính keát caùc haït caën lô löûng coù trong nöôùc, taïo thaønh caùc boâng caën lôùn hôn coù troïng löôïng ñaùng keå. Do ñoù caùc boâng caën môùi taïo thaønh deã daøng laéng xuoáng ôû beå laéng vaø bò giöõ laïi trong beå loïc. Ñeå thöïc hieän quaù trình keo tuï, ngöøôi ta cho vaøo nöôùc caùc chaát phaûn öùng thích hôïp nhö: pheøn nhoâm Al2(SO4)3; pheøn saét loaïi FeSO4 hoaëc loaïi FeCl3. caùc loaïi pheøn naøy ñöôïc ñöa vaøo nöôùc döôùi daïng dung dòch hoøa tan. So vôùi löôïng nöôùc xöû lyù, löôïng hoùa chaát söû duïng thöôøng chæ chieám moät tyû leä raát nhoû töø moät ñeán vaøi chuïc phaàn trieäu. Maët khaùc, phaûn öùng cuûa chuùng laïi xaûy ra raát nhanh ngay sau khi tieáp xuùc vôùi nöôùc. Vì vaäy caàn phaûi khuaáy troän ñeå phaân phoái nhanh vaø ñeàu hoùa chaát ngay sau khi cho chuùng vaøo nöôùc nhaèm ñaït ñöôïc hieäu quaû xöû lyù cao nhaát. Muïc tieâu cuûa quaù trình troän laø ñöa caùc phaàn töû hoùa chaát vaøo traïng thaùi phaân taùn ñeàu trong moâi tröôøng nöôùc khi phaûn öùng xaûy ra, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän tieáp xuùc toát nhaát giöõa chuùng vôùi caùc phaàn töû tham gia phaûn öùng. Vieäc naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch khuaáy troän ñeå taïo ra caùc doøng roái trong nöôùc. Hieäu quaû caûu quaù trình troän phuï thuoäc vaøo cöôøng ñoä vaø thôøi gian khuaáy troän. Trong quaù trình xöû lyù nöôùc baèng caùc chaát keo tuï, sau khi pheøn ñaõ ñöôïc troän ñeàu vôùi nöôùc vaø keát thuùc giai ñoaïn thuûy phaân seõ baét ñaàu giai ñoaïn hình thaønh boâng caën: caàn xaây döïng caùc beå phaûn öùng vôùi muïc ñích ñaùp öùng caùc yeâu caàu dính keát ñeå taïo ra boâng caën. Hieäu quaû keo tuï phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá. Vôùi moãi nguoàn nöôùc cuï theå, sau khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc lieâuø löôïng vaø loaïi pheøn söû duïng, hieäu quaû keo tuï chæ coøn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá vaät lyù laø cöôøng ñoä khuaáy troän nöôùc bieåu thò baèng gradient vaän toâc G vaø thôøi gian hoaøn thaønh phaûn öùng taïo boâng caën T. Beå laéng: Laéng nöôùc laø giai ñoaïn laøm saïch sô boä tröôùc khi ñöa nöôùc vaøo beå loïc ñeå hoaøn thaønh quaù trình laøm trong nöôùc. Trong coâng ngheä xöû lyù nöôùc, quaù trình laéng xaûy ra raát phöùc taïp. Chuû yeáu laéng ôû traïng thaùi ñoäng (trong quaù trình laéng, nöôùc luoân chuyeån ñoäng), caùc haït caën khoâng tan trong nöôùc laø nhöõng taäp hôïp haït khoâng ñoàng nhaát (kích thöôùc, hình daïng, troïng löôïng rieâng khaùc nhau) vaø khoâng oån ñònh (luoân thay ñoåi hình daïng, kích thöôùc trong quaù trình laéng do duøng chaát keo tuï). Theo phöông chuyeån ñoäng cuûa doøng nöôùc qua beå, ngöôøi ta chia ra thaønh caùc loaïi beå laéng sau: Beå laéng ngang: nöôùc chuyeån ñoäng theo chieàu ngang töø ñaàu beå ñeán cuoái beå. Beå laéng ñöùng: nöôùc chuyeån ñoäng theo chieàu ñöùng töø döôùi leân treân. Beå laéng ly taâm: nöôùc chuyeån ñoäng töø trung taâm beå ra phaùi ngoaøi. Beå laéng lôùp moûng: goàm 3 kieåu tuøy theo höôùng chuyeån ñoäng cuûa lôùp nöôùc vaø caën: doøng chaûy ngang, doøng chaûy nghieâng cuøng chieàu vaø doøng chaûy nghieâng ngöôïc chieàu. Beå laéng trong coù lôùp caën lô löûng: laéng qua moâi tröôøng haït, nöôùc chuyeån ñoäng töø döùôi leân. Beå loïc: Quaù trình loïc nöôùc laø cho nöôùc ñi qua lôùp vaät lieäu loïc vôùi moät chieàu daøy nhaát ñònh ñuû ñeå giöõ laïi treân beà maët hoaëc giöõa caùc khe hôû cuûa lôùp vaät lieäu loïc caùc haït caën vaø vi truøng coù trong nöôùc. Trong daây chuyeàn xöû lyù nöôùc aên uoáng sinh hoaït, loïc laø giai ñoaïn ccuoái cuøng ñeå laøm trong nöôùc trieät ñeå. Haøm löôïng caën coøn laïi trong nöôùc sau khi qua beå loïc phaûi ñaït tieâu chuaån cho pheùp (nhoû hôn hoaëc baèng 3 mg/l). Sau moät thôøi gian laøm vieäc, lôùp vaät lieäu loïc bò khít laïi, laøm toác ñoä loïc giaûm daàn. Ñeå khoâi phuïc laïi khaû naêng laøm vieäc cuûa beå loïc, phaûi thoåi röûa beå loïc baèng nöôùc hoaëc gioù, nöôùc keát hôïp ñeå loaïi boû caën baån ra khoûi lôùp vaät lieäu loïc. Beå loïc luoân luoân phaûi hoaøn nguyeân. Chính vì vaäy quaù trình loïc nöôùc ñöôïc ñaëc tröng bôûi hai thoâng soá cô baûn laø : toác ñoä loïc vaø chu kyø loïc. Toác ñoä loïc laø löôïng nöôùc ñöôïc loïc qua moät ñôn vò dieän tích beà maët cuûa beå loïc trong moät ñôn vò thôøi gian (m/h). Chu kyø loïc laø khoaûn thôøi gian giöõa hai laàn röûa beå loïc T (h). Ñeå thöïc hieän quaù trình loïc nöôùc coù theå söû duïng moät soá loaïi beå loïc coù nguyeân taéc laøm vieäc, caáu taïo lôùp vaät lieäu loïc vaø thoâng soá vaän haønh khaùc nhau, cô baûn coù theå chia ra caùc loaïi beå loïc sau: _ Theo toác ñoä loïc chia ra: + Beå loïc chaäm: coù toác ñoä loïc 0.1- 0.5 m/h. + Beå loïc nhanh: coù toác ñoä loïc 5- 15 m/h. + Beå loïc cao toác: coù toác ñoä loïc 36- 100 m/h. Theo cheá ñoä doøng chaûy chia ra: + Beå loïc troïng löïc : laø beå loïc hôû, khoâng aùp. + Beå loïc aùp löïc: laø beå loïc kín, quaù trình loïc xaûy ra nhôø aùp löïc nöôùc phía treân lôùp vaät lieäu loïc. Theo chieàu cuûa doøng nöôùc chia ra: + Beå loïc xuoâi: laø beå loïc cho nöôùc chaûy qua lôùp vaät lieäu loïc töø treân xuoáng nhö: beå loïc chaäm, beå loïc nhanh phoå thoâng... + Beå loïc ngöôïc: nöôùc chaûy qua lôùp vaät lieäu loïc töø döôùi leân nhö: beå loïc tieáp xuùc. + Beå loïc hai chieàu: nöôùc chaûy qua lôù vaät lieäu loïc theo caû hai chiueà töø treân xuoáng, töø döôùi leân vaø thu nöôùc ôû giöõa nhö beå loïc AKX. Theo soá löôïng lôùp vaät lieäu loïc chia ra: + Beå loïc moät lôùp vaät lieäu loïc. + Beå loïc hai hay nhieàu lôùp vaät lieäu loïc. Theo côõ haït vaät lieäu loïc chia ra: (tính theo lôùp treân cuøng). + Beå loïc coù côõ haït nhoû: d< 0.4 mm. + Beå loïc coù côõ haït vöøa: d= 0.4 –0.8 mm. + Beå loïc coù côõ haït thoâ: d> 0.8 mm. Theo caáu taïo lôùp vaät lieäu loïc chia ra: + Beå loïc coù vaät lieäu loïc ôû daïng haït. + Beå loïc löôùi: Nöôùc loïc ñi qua löùi loïc kim loaïi hoaëc vaät lieäu xoáp... + Beå loïc coù maøng loïc: nöôùc loïc ñi qua maøng loïc ñöôïc taïo thaønh treân beà maët löôùi ñôõ hoaëc lôùp vaät lieäu roãng. Vaät lieäu loïc laø boä phaän cô baûn cuûa caùc beå loïc, noù ñem laïi hieäu quaû laøm vieäc vaø tính kinh teá cuûa quaù trình loïc. Vaät lieäu loïc hieän nay ñöôïc duøng phoå bieán nhaát laø caùt thaïch anh töï nhieân. Ngoaøi ra, coù theå söû duïng moät soá loaïi vaät lieäu loïc khaùc nhau nhö: caùt thaïch anh nghieàn, ñaù hoa nghieàn, than antraxit (than gaày), poâlime... Beå khöû truøng: Khöû truøng nöôùc laø khaâu baét buoäc cuoái cuøng trong quùa trình xöû lyù nöùôc aên uoáng sinh hoaït. Trong nöôùc thieân nhieân chöùa raát nhieàu vi sinh vaät vaø vi truøng. Sau caùc quaù trình xöû lyù cô hoïc nhaát laø nöôùc sau khi qua beå loïc, phaàn lôùn caùc vi truøng ñaõ bò giöõ laïi. Song ñeå tieâu dieät hoaøn toaøn caùc vi truøng gaây beänh caàn phaûi tieán haønh khöû truøng nöôùc. Hieän nay coù nhieàu bieän phaùp khöû truøng nöôùc coù hieäu quaû nhö: Khöû truøng baèng caùc chaát oxy hoùa maïnh nhö Clo vaø caùc hôïp chaát cuûa Clo, oâzoân, kali permanganat... Khöû truøng baèng caùc tia vaät lyù. Khöû truøng baèng sieâu aâm. Khöû truøng baèng phöông phaùp nhieät. Khöû truøng baèng caùc ion kim loaïi naëng... Hieän nay ôû Vieät Nam ñang söû duïng phoå bieán nhaát phöông phaùp khöû truøng baèng caùc chaát oxy hoùa maïnh. Beå chöùa nöôùc saïch: Beå chöùa coù nhieäm vuï tích tröõ nöôùc ñeå phuïc vuï cho caùc nhu caàu sau ñaây: Nöôùc röûa beå laéng, beå loïc, pha hoùa chaát, chöùa nuoùc sinh hoaït caáp cho coâng nhaân trong nhaø maùy, röûa caùc thieát bò cuûa phoøng thí nghieäm, röûa ñöôøng, töôùi caây trong khuoân vieân nhaø maùy. Chöùa löôïng nöôùc döï tröõ cöùu hoûa neáu caàn. Chöùa löôïng nöôc ñieàu hoøa giöõa traïm bôm nöùôc nguoàn vaø traïm bôm nöôùc saïch. Khi nhaø maùy nöôùc ôû gaàn nôi tieâu thuï, ngoaøi caùc yeâu caàu treân coøn phaûi kieåm tra thôøi gian löu nöôùc trong beå chöùa phaûi ñuû, ñaùp öùng vôùi thôøi gian tieáp xuùc caàn thieát ñeå khöû truøng (khi khöû truøng baèng Clo). Nhö vaäy, dung tích beå chöùa caàn phaûi ñöôïc tính toaùn treân cô sôû cheá ñoä vaän haønh cuûa traïm bôm caáp I, caáp II, cheá ñoä röûa loïc... vaø caùc quy phaïm veà chöõa chaùy. Ngoaøi caùc coâng trình ñôn vò chính nhö ñaõ giôùi thieäu ôû treân, trong heä thoáng caáp nöôùc coøn coù caùc coâng trình phuï khaùc nhö: caùc traïm bôm caáp I, traïm bôm caáp II, thaùp choáng va, ñaøi nöôùc, heä thoáng oáng daãn nöôùc thoâ, oáng daãn nöôùc ñaõ xöû lyù, maïng löôùi phaân phoái nöôùc... Nhöng do möùc ñoä ñoà aùn moân hoïc, chuùng ta chæ ñi vaøo tìm hieåu caùc coâng trình chính laø beå phaûn öùng vaø beå laéng. Chöông IV TÍNH TOAÙN CAÙC COÂNG TRÌNH ÑÔN VÒ COÂNG TRÌNH THU: Coâng trình thu ñaët ôû loøng soâng, buoàng thu ñaët saùt bôø, traïm bôm taùch rieâng. Trong tröôøng hôïp bôø soâng coù ñoä doác thoaûi, loøng soâng ôû xa bôø, ta boá trí hoïng thu vaø traïm bôm xa nhau, coâng trình thu ñaët ôû loøng soâng, traïm bôm ñaët treân bôø. Ñaàu hoïng thu ñaët löôùi chaén, maét löôùi 5 x 5mm, baèng sôïi daây ñoàng, ñöôøng kính 2mm, khung theùp haøn coù theå thaùo laép deã daøng ñeå laøm saïch vaø thay theá khi caàn. Vaän toác chaûy qua löôùi v( 0,6m/s ñeå traùnh hieän töôïng keùo raùc vaøo oáng. Dieän tích löôùi chaén xaùc ñònh theo coâng thöùc:
Trong ñoù: Q : Löu löôïng caàn thu Q=0,0231 m3/s v : vaän toác qua löôùi <0,6m/s, choïn v=0,5m/s K1 : heä soá thu heïp dieän tích do caùc daây laøm löôùi choaùn choã vaø raùc baùm, K=1,5- 1,6, choïn K=1,5
Vaäy kích thöôùc löôùi chaén laø 0,26m x 0,26m. Laáy kích thöôùc buoàng thu laø 3,0m x 3,0 m *Traïm bôm: Coâng suaát cuûa traïm bôm
Trong ñoù: Q : Coâng suaát Q=0,0231m3/s ; H : aùp löïc cuûa bôm, choïn H= 20 m; ( : Khoái löôïng theå tích cuûa nöôùc, (=1000 kg/m3; ( : hieäu suaát cuûa bôm, laáy (=80%. Trong ngaên thu boá trí hai bôm cuøng coâng suaát 6 kW, moät bôm hoaït ñoäng coøn moät bôm kia ñeå döï phoøng, hai bôm naøy ñöôïc maéc song song vôùi nhau. CAÙC COÂNG TRÌNH CHUAÅN BÒ DUNG DÒCH PHEØN. Beå troän pheøn Coù theå cho pheøn vaøo nöôùc döôùi daïng boät, haït khoâ hoaïc döôùi daïng dung dòch. Ñeå ñònh löôïng ñöôïc pheøn vaøo nöôùc döôùi daïng boät hoaïc haït khoâ thì phaûi coù pheøn saûn xuaát ra döôùi daïng boä, nhöng ôû nöôùc ta khoâng saûn xuaát loaïi pheøn naøy, theâm vaøo ñoù vieäc ñònh löôïng pheøn döôùi daïng boät khoâ thöôøng khoâng chính xaùc vaø thöôøng khoâng ñaûm baûo veä sinh vì nhieàu buïi, neân coù theå loaïi tröø vieäc duøng pheøn boät. Thöôøng ñònh löôïng pheøn vaøo nöôùc döôùi daïng dung dòch coù noàng ñoä töø 1 ÷ 5%. Vieäc taêng noàng ñoä cuûa dung dòch pheøn seõ laøm giaûm ñoä chính xaùc khi ñònh löôïng, vì vaäy ñaàu tieân duøng caùc thuøng hoaø troän ñeå hoaø troän pheøn coù noàng ñoä cao, ñoàng thôøi ñeå laéng bôùt caùc caën, taïp chaát khoâng tan trong nöôùc ôû beå hoaø tan, sau ñoù môùi chuyeån qua beå tieâu thuï ñeå pha loaûng noàng ñoä 1 ÷ 5% roài ñònh löôïng vaøo nöôùc Toác ñoä hoaø tan pheøn cuïc ôû trong nöôùc taêng nhanh khi kích thöôùc caùc cuïc pheøn caøng nhoû, taêng cöôøng ñoä tuaàn hoaøn cuûa nöôùc trong beå hoaø tan vaø taêng nhieät ñoä cuûa nöôùc. Vì vaäy ñeå ñaûm baûo thôøi gian hoaø troän pheøn phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa caùc nhaø quaûn lyù ñeà ra cho nhaømaùy cuûa mình, thì caàn phaûi ñaäp nhoû pheøn tröôùc khi cho vaøo beå hoaø troän Nhieäm vuï cuûa beå hoøa troän laø hoøa tan pheøn cuïc vaø laéng caën baån. Noàng ñoä dung dòch pheøn trong beå hoøa troän thöôøng cao nhöng khoâng vöôït quaù noàng ñoä baûo hoøa. Theo TCXD – 33:1985 coù theå laáy noàng ñoä dung dòch pheøn trong beå hoaø troän trong khoaûng 10 ÷ 17%. Ñeå hoøa tan pheøn trong beå coù theå duøng khoâng khí neùn, maùy khuaáy hoaïc bôm tuaàn hoaøn. Nhöng ñoái vôùi tröông hôïp naøy thì ta hoøa troän pheøn baèng maùy khuaáy, beå xaây baèng beâ toâng coát theùp, boä phaän khuaáy troän goàm: ñoäng cô ñieän, boä phaän truyeàn ñoäng vaø caùnh khuaáy kieåu phaúng.