Thiết kế hệ thống ổn áp sắt từ công suất lớn

Mục lục trang Lời nói đầu. 3 Chương 1.Mở đầu. 5 1.1Phân tích và lựa chọn phương áp tối ưu. 5 1.2Thuyết minh nguyên lý làm việc của bộ ổn áp. 8 Chương 2. Tính toán mạch lực. 15 2.1 Khái quát chung mạch lực. 15 2.2 Tính toán công suất điện từ trong quá trình điều chỉnh. 17 2.3 Tính kích thước cơ bản của mạch từ. 18 2.4 Tính thông số về điện. 20 2.5 Tính thông số dây quấn. 21 2.6 Tính toán sự phân bố dây quấn mạch lực. 22 Chương 3. Tính toán thông số cuộn chuyển dịch và cuộn phản hồi tự động. 3.1 Tính mạch chuyển dịch. 38 3.2 Tính mạch phản hồi tự động. 40 Chương 4. Tính chính xác lại kích mạch từ. 43 4.1 Thiết kế và tính chọn kích thước bối dây. 43 4.2 Tính kích thước mạch từ. 45 4.3 Tính toán chỉ số kinh tế cho thiết bị. 46 4.4 Kiẻm tra khả năng điều chỉnh điện áp của bộ ổn áp. 48 Chương 5. Tính toán nhiệt và kiểm nghiệm lực cơ dây quấn. 52 5.1 Tính nhiệt độ làm việc của dây quấn. 52 5.2 Kiểm tra độ bền cơ của dây quấn. 54 Chương 6. Khái quát chung về mạch điều khiển. 56 6.1 Giới thiệu chung vế mạch điều khiển. 56 6.2 Đặc điểm chung của tải cần điều chỉnh. 57 Chương 7. Thiết kế mạch điều khiển. 61 7.1 Thiết kế mach chuyển dịch. 61 7.2 Tính toán thông số mạch chuyển dịch. 63 7.3 Thiết kê mạch điều khiển tự động. 65 7.4 Thiết kế và lựa chọn mạch điều khiển trung gian. 77 7.4 Tính chọn một số thông số mạch trung gian. 86 Chương 8. Thuyết minh nguyên lý làm việc chung của mạch điều khiển đã thiết kế. 8.1 Nguyên lý làm việc của mach chuyển dịch. 89 8.2 Nguyên lý làm việc của mạch điều khiển tự động. 91 Chương 9. Thiết kế kết cấu máy biến áp đã thiết kế. 94 Chuyên đề: So sánh các bộ ổn áp khác. 95 Lời nói đầu Ngày nay khi nền công nghiệp càng phát triển thì nhu cầu sử dụng điện trong đời sống và sản xuất càng rộng rãi. Nguồn năng lượng điện với ưu thế là một nguồn năng lượng dễ sử dụng, không gây ô nhiễm môi trường và con người có thể sản xuất được bởi vậy điện năng dần thay thế các năng lượng khác như than, dầu mỏ, khí đốt Một vấn đề đặt ra cần được giải quyết đối với người vận hành điện cũng như hộ sử dụng điện là có một nguồn điện có chất lượng cao thể hiện ở các tính năng như là sự ổn định điện áp và sự cân băng pha về góc và môdul, thời gian cung cấp điện .ổn định điện áp ảnh hưởng rất nhiều tới các thông số kỹ thuật các chỉ tiêu kinh tế của thiết bị điện cụ thể (7): ã Đối với động cơ không đồng bộ khi điện áp giảm xuống 10 thì mô men quay giảm 19 hệ số trượt tăng 27.5 dòng rôto tăng 14 dòng stato tăng 10,nếu giảm tiếp 20 thì mômen giảm 36. Ngược lại khi điện áp tăng lên 10 thì mômen quay tăng lên 21 hệ số trượt giảm xuống 20 dòng điện rôto giảm xuống 18 dòng điện stato giảm xuống còn 10 ã Đối với thiét bị chiếu sáng khi điện áp giảm xuống 10 thì quang thông giảm 30 ,điện áp giảm xuống 20 thì một số đèn huỳnh quang không có khả năng phát sáng .Khi điện áp tăng 10 thì quang thông của đèn tăng lên 35 tuổi thọ của đèn giảm đi 3 lần. Cho đến nay với sự phát triển của khoa học kỹ thuật cho phép thiết kế một bộ nguồn ổn áp công suất lớn theo nhiều phương pháp khác nhau như là: Ổn áp sắt từ có tụ. Ổn áp dùng khuyếch đại từ + bán dẫn. Ổn áp dùng bán dẫn. Ổn áp dùng máy biến áp kết hợp với điều khiển tự động. Ở mỗi phương án có những ưu nhược điểm đặc trưng riêng về thông số kỹ thuật, chỉ tiêu kinh tế .Trong nhiệm vụ thiết kế đồ án tốt nghiệp là thiết kế một bộ nguồn ổn định điện đáp dùng cho phụ tải chiếu sáng với các thông số cho trước: Công suất định mức: Sđm=60 KVA . Điện áp vào : Uv =330420 V. Điện áp ra : UR=380 v. Tần số điện áp nguồn: f=50 Hz. Nhiệm vụ tính toán đồ án gồm những phần sau: Phân tích và chọn phương án. Tính toán điện từ. Tính toán phần điều khiển. Thiết kế kết cấu. Một bản vẽ Ao tổng lắp ráp và 34 bản vẽ chi tiết. Chuyên đề: So sánh với các phương pháp ổn định điện áp khác. Do thời gian hạn hẹp của một đồ án, với sự cố gắng của bản thân và sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo TS Bùi Tín Hữu em đã hoàn thành nội dung của đồ án. Nội dung của đồ án gồm ba phần chính: Phần 1: Thiết kế và tính toán mạch lực. Phần 2: Thiết kế và tính toán mạch điều khiển. Phần 3: Thiết kế kết cấu và bản vẽ lắp giáp, bản vẽ chi tiết. Do trình độ có hạn nên không tránh khỏi những sai sót, nhầm lẫn Em mong nhận được những chỉ bảo thêm của các Thầy và các Cô cùng các bạn để em hoàn thiện hơn. Em xin trân thành cảm ơn. Một lần nữa em xin trân thành cảm ơn thầy Bùi Tín Hữu đã giúp em hoàn thành nội dung của đồ án này.

doc110 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2375 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Thiết kế hệ thống ổn áp sắt từ công suất lớn, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
bÞ më th«ng dßng ®iÖn sÏ ch¹y qua hay cßn nãi T bÞ th«ng tÝnh tõ thêi ®iÓm cÊp xung cho cæng ®iÒu khiÓn G do ®ã van sÏ dÉn tõ a1 van sÏ dÉn tiÕp tíi a= p t¹i thêi ®iÓm a= p dßng ®iÖn qua 0 vµ ®iÖn ¸p ®æi dÊu T sÏ bÞ ph©n cùc ng­îc do ®ã T sÏ tù kho¸. T sÏ bÞ kho¸ cho trong suèt thêi ®iÓm T bÞ ph©n cùc ng­îc ë nh÷ng chu kú sau T chØ d­îc më th«ng khi kÕt hîp hai ®iÒu kiÖn t­¬ng tù lµ T ®­îc ph©n cùc thuËn vµ cã xung ®iÒu khiÓn cÊp tíi cæng ®iÒu khiÓn G. ViÖc cÊp ph¸t xung lµ rÊt quan träng nã x¸c ®Þnh thêi ®iÓm më (dÉn) cña van còng nh­ gi¸ trÞ cña ®iÖn ¸p ra trªn t¶i. Nh­ vËy ta cã thÓ dïng van b¸n dÉn ®Ó chØnh l­u dßng ®iÖn xoay chiÒu thµnh dßng ®iÖn mét chiÒu vµ gi¸ trÞ ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn mét chiÒu nµy cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh ®­îc. S¬ ®å ®iÒu khiÓn mét kªnh Thyristor. ®p ss k® S¬ ®å ®iÒu khiÓn mét van T gåm c¸c kh©u: §P : kh©u ®ång pha cã nhiÖm vô lµ t¹o ®iÖn ¸p r¨ng c­a Urc ®ång pha víi ®iÖn ¸p cña Katèt cña T cÇn më. Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Ó t¹o ra ®iÖn ¸p r¨ng c­a víi chÊt l­îng kh¸c nhau nh­ lµ: Dïng ®i«d vµ tô. Dïng tranzit¬r vµ tô. Dïng bé ghÐp quang Dïng khyÕch ®¹i thuËt to¸n. SS : kh©u so s¸nh thùc hiÖn viÖc so s¸nh ®iÖn ¸p tùa Urc víi ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn Udkt¹i thêi ®iÓm Urc = Udkth× ph¸t xung ®iÒu khiÓn ®­a tíi bé khuyÕch ®¹i. nhiÖm vô chÝnh cña kh©u so s¸nh lµ x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t xung vµ ph¸t xung ®­a tíi bé khuyÕch ®¹i. Mét sè kh©u so s¸nh hay dïng nh­ lµ: So s¸nh b»ng tranzit¬r Céng mét phÇn tö ®¶o cña khuyÕch ®¹i thuËt to¸n. Dïng hai cæng cña khuyÕch ®¹i thuËt to¸n. K§: lµm nhiÖm vô khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu nhËn ®­îc tõ kh©u so s¸nh ®­a qua biÕn ¸p xung thµnh tÝn hiÖu xung ®­a tíi ®Ó më T. Xung ®­a tíi ®Ó më T ph¶i cã ®ñ ®é lín vÒ biªn ®é vµ ®é réng xung hay thêi gian tån t¹i xung. Mét sè kh©u khuyÕch ®¹i hay dïng trong ®iÒu khiÓn T lµ: Dïng s¬ ®å ®arlingt¬n. Dïng s¬ ®å cã tô nèi tÇng. KhuyÕch ®¹i b»ng tranzit¬r c«ng suÊt. Mçi s¬ ®å ®Òu cã ­u vµ nh­îc ®iÓm riªng cña nã ngµy nay khi mµ linh kiÖn ®iÖn tö vi c«ng suÊt ph¸t triÓn gi¸ thµnh h¹ mµ chÊt l­îng ®¶m b¶o do ®ã c¸c kh©u dïng khuyÕch ®¹i thuËt to¸n ®­îc sö dông réng r·i. ¦u ®iÓm cña c¸c bé dïng khuyÕch ®¹i thuËt to¸n lµ chÝnh x¸c kÝch th­íc nhá gän mµ gi¸ thµnh l¹i kh«ng cao viÖc thiÕt kÕ vµ l¾p ®Æt kh«ng phøc t¹p l¾m.Nh­îc ®iÓm chÝnh cña linh kiÖn b¸n dÉn lµ tÝnh æn ®Þnh nhiÖt kÐm kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy b»ng c¸ch sö dông linh kiÖn cã hÖ sè dù tr÷ cao trªn c¬ së ®· ph©n tÝch ë trªn ta chän kªnh ®iÒu khiÓn T nh­ sau: Khi ®ã ta cã thÓ gi¶i thÝch sù ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn nµy nh­ sau: Qua biÕn ¸p ®ång pha BA§P ®iÖn ¸p trªn R1 lµ UA cã d¹ng ®ång pha víi ®iÖn ¸p Anod cña T . UA cã d¹ng h×nh sin qua khuyÕch ®¹i thuËt to¸n A1 ®iÖn ¸p UB cã d¹ng xung h×nh ch÷ nhËt. Khi ®iÖn ¸p UB > 0 th× diode th«ng do ®ã UB sÏ tíi tÝch ph©n trªn A4 thµnh ®iÖn ¸p tùa Urc khi UB 0 nªn phÇn tö céng AND th«ng trong giai ®o¹n AND th«ng chuçi xung UE ®­îc ®­a tíi bé khuyÕch ®¹i. ViÖc ®­a mét chïm xung UF tíi bé khuyÕch ®¹i ®¶m b¶o r»ng T ®­îc më mét c¸ch ch¾c ch¾n. UF ®­îc khuyÕch ®¹i b»ng tranzit¬r nèi theo kiÓu darlingt¬n víi hÖ sè khuyÕch ®¹i ®ñ lín qua biÕn ¸p xung cuèi cïng ta ®­îc xung ®iÒu khiÓn ®­a tíi më T. H×nh d¸ng ®iÖn ¸p trªn kªnh ®iÒu khiÓn cã d¹ng nh­ h×nh vÏ: Ud Ud UXdk UF UE UD UC UB UA t t t t t t t t t t t p 2p p a H×nh d¸ng tÝn hiÖu ®iÖn ¸p trªn m¹ch ®iÒu khiÓn ThiÕt kÕ m¹ch ®iÒu khiÓn T cho qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh t¨ng ¸p vµ gi¶m ®iÖn ¸p. Modul §K BB§ M¹ch ®k §KCS k ura ´ U® U® U®k U®k Uph Tõ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn m¹ch ®iÒu khiÓn gåm hai khèi: khèi ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu vµ khèi ®iÒu khiÓn c«ng suÊt. Ta cã thÓ m« t¶ m¹ch s¬ ®å cÊu tróc m¹ch ®iÒu khiÓn nµy nh­ sau: Modul ®iÒu khiÓn thùc hiÖn viÖc cÊp ph¸t xung ®­a tíi më T trong bé biÕn ®æi ®Ó chØnh l­u dßng ®iÖn xoay chiÒu thµnh dßng ®iÖn mét chiÒu cã ®iÒu chØnh ®Ó cÊp vµo cuén ®iÒu khiÓn ph¶n håi trªn lâi mét hoÆc lâi hai thêi ®iÓm cÊp ph¸t xung phô thuéc vµo ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn mµ U®k = U® ±Uph. Do ®ã U®k = f(Uph). Yªu cÇu ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn nµy nh­ sau: Khi Uv =Uv®m th× Ura = Ura®m th× kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh nghÜa lµ m¹ch ®iÒu khiÓn kh«ng lµm viÖc ®iÒu khiÓn hoÆc kh«ng cã xung ®­a tíi më T nªn m¹ch ®iÒu khiÓn kh«ng lµm viÖc. Khi Ura < Ura®m.. Khi ®iÖn ¸p ra nhá h¬n ®iÖn ¸p ®Þnh møc do ®ã ta ph¶i ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p trªn c¸c vßng ®Ó ®iÖn ¸p ë ®Çu ra lµ ®Þnh møc ta ph¶i b¬m dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn mét chiÒu vµo cuén d©y ®iÒu khiÓn trªn lâi mét vµ m¹ch ®iÒu khiÓn cho kªnh hai ngõng lµm viÖc. Kªnh ®iÒu khiÓn mét lµm viÖc b¬m dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn vµo lâi mét tõ ho¸ lâi thÐp lµm cho lâi thÐp mét sím b·o hoµ --> ®iÖn kh¸ng cña cuén d©y quÊn trªn lâi ®ã W1 vµ W3 gi¶m xuèng ®ång thêi ®iÖn ¸p trªn c¸c cuén W2 vµ cuénW4 t¨ng lªn kÕt qu¶ lµ ®iÖn ¸p ë ®Çu ra t¨ng nhiÒu h¬n gi¶m nªn Ura t¨ng lªn b»ng gi¸ trÞ ®Þnh møc. Khi ®iÖn ¸p ra cµng bÐ th× sù ®iÒu chØnh cµng ph¶i lín hay lµ dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn cµng ph¶i lín t­¬ng ®­¬ng ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn mét chiÒu lín do ®ã T cña kªnh nµy ph¶i më sím hay ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ph¶i cµng nhá ng­îc lai khi Ura cµng lín sù sai lÖch ®iÖn ¸p ë ®Çu ra DUra lµ nhá nªn cÇn ®iÒu chØnh Ýt nªn dßng ®iÖn, ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn bÐ nªn T cÇn më muén hay ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn lín gãc më a lín. Tõ nguyªn t¾c ®iÒu chØnh trªn ta x©y dùng s¬ ®å khèi cho m¹ch ®iÒu khiÓn T nµy nh­ sau: ®p ss k® DU = k(Ura®m- Ura ) ®kcs ´ U® U®k U®k Uph Uph - Ura Theo s¬ ®å cÊu tróc th×: Udk = U® - Uph = U® - (U’ra®m - U’ra). = U® - (k1Ura®m - Urak2). Víi k1,k2 lµ hÖ sè tÝn hiÖu lÊy ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn. Khi Ura cµng bÐ th× hiÖu sè cña k1Ura®m - Urak2 cµng lín nªn Udk = U® - (k1Ura®m - Urak2) cµng bÐ ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn bÐ nªn gãc më T bÐ--> ®iÖn ¸p , dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn mét chiÒu lín lâi thÐp bÞ tõ ho¸ m¹nh hÖ sè ®iÒu chØnh lín ®Ó ch ®iÖn ¸p ra lµ ®Þnh møc. Ng­îc l¹i khi ®iÖn ¸p ra cµng lín cµng gÇn ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc nªn k1Ura®m - Urak2 cµng bÐ do ®ã Udk = U® - (k1Ura®m - Urak2 cµng lín nªn T sÏ bÞ më muén nªn c¸c gi¸ trÞ cña ®iÒu khiÓn nh­ lµ ®iÖn ¸p dßng ®iÖn bÐ hÖ sè ®iÒu chØnh bÐ. Khi Ura > Ura®m. Khi ®iÖn ¸p ra lín h¬n ®iÖn ¸p ®Þnh møc th× m¹ch ®iÒu khiÓn T2 ph¶i lµm viÖc ®Ó ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p xuèng. Khi m¹ch ®iÒu khiÓn T2 lµm viÖc th× m¹ch ®iÒu khiÓn T1 kh«ng lµm viÖc m¹ch ®iÒu khiÓn. kªnh hai lµm viÖc ®Ó b¬m dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn mét chiÒu vµo cuén ®iÒu khiÓn trªn lâi hai lµm cho ®iÖn ¸p trªn hai cuén W2 vµ W4 gi¶m xuèng ®iÖn ¸p trªn hai cuén W1 vµ cuén W3 t¨ng lªn sù t¨ng lªn lµ nhá so víi sù gi¶m xuèng kÕt qu¶ lµ ®iÖn ¸p ë ®Çu ra gi¶m xuèng. ®iÖn ¸p ra cµng lín th× hÖ sè ®iÒu chØnh cµng lín vµ ng­îc l¹i. nghÜa lµ bµi to¸n ®iÒu khiÓn ph¶i tho¶ m·n lµ Ura cµng lín so víi ®iÖn ¸p ®Þnh møc th× dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn ph¶i lín vµ ®iÖn ¸p ra cµng nhá th× dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn cµng nhá dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn lín nhÊt lµ lóc ®iÖn ¸p ra lín nhÊt trong d¶i ®iÒu chØnh æn ¸p vµ nhá nhÊt lµ lóc ®iÖn ¸p ra lµ ®Þnh møc khi ®ã dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn lµ b»ng 0. Tõ nguyªn lý ®iÒu chØnh trªn ta thiÕt lËp s¬ ®å khèi cho m¹ch ®iÒu khiÓn nh­ sau: ®p ss k® DU = k(Ura -Ura®m) ®kcs ´ U® U®k U®k Uph Uph - Ura theo s¬ ®å khèi nµy th×: Ud k =U® - Uph. =U® -(Ura -Ura® m). ®iÖn ¸p ra cµng lín (Ura > Ura® m) th× Ura- Ura® m cµng lín nªn ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn cµng bÐ TsÏ më sím do ®ã ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn sÏ lín ng­îc l¹i ®iÖn ¸p ra cµng bÐ nghÜa lµ cµng gÇn gi¸ trÞ ®Þmh møc th× ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn cµng lín do ®ã T sÏ më muén do ®ã gi¸ trÞ ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn mét chiÒu sÏ gi¶m nhá. Nh­ vËy m¹ch ®iÒu khiÓn nµy ®· tho¶ m·n bµi toµn ®iÒu khiÓn ®· ®Æt ra. ThiÕt kÕ vµ gi¶i thÝch nguyªn lý lµm viÖc cña m¹ch ®iÒu khiÓn tù ®éng. Trªn c¬ së s¬ ®å khèi cña m¹ch ®iÒu khiÓn lµm viÖc trong qu¸ tr×nh t¨ng vµ gi¶m ®iÖn ¸p trong qu¸ tr×nh æn ®Þnh ®iÖn ¸p kÕt hîp víi s¬ ®å nguyªn lý ®iÒu khiÓn T tõ ®ã ta x©y dùng m¹ch ®iÒu khiÓn hoµn chØnh cho m¹ch ®iÒu khiÓn æn ¸p tù ®éng. M¹ch ®iÒu khiÓn T1. M¹ch ®iÒu khiÓn nµy lµm viÖc trong d¶i ®iÒu chØnh t¨ng ®iÖn ¸p nghÜa lµ nã lµm viÖc trong d¶i ®iÖn ¸p thÊp tõ 330¸380 v«n. S¬ ®å nguyªn lý cña m¹ch nµy nh­ sau: t1 Nguyªn lý lµm viÖc. Nãi chung vÒ c¬ b¶n c¸c m¹ch ®iÒu khiÓn T ®Òu gièng nhau gåm c¸c kh©u ®ång pha, so s¸nh vµ khuyÕch ®¹i. Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c m¹ch ®iÒu khiÓn lµ viÖc lÊy ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn U® k ®ã lµ th«ng sè quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ®Çu ra cña ®iÖn ¸p chØnh l­u còng nh­ dßng ®iÖn chØnh l­u. trong m¹ch ®iÒu khiÓn nµy gi¸ trÞ cña ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ®­îc x¸c ®Þnh bëi biÓu thøc: Udk =U® - Uph = U® - (Uradm - Ura). =(U® -Uradm) + Ura . v× ®iÖn ¸p ®Æt vµ ®iÖn ¸p ra lµ nh÷ng h»ng sè nªn (U® -Uradm) lµ h»ng sè do ®ã ta cã thÓ lÊy U® -Uradm = constant. §Ó ®¶m b¶o m¹ch ho¹t ®éng tho¶ m·n c¶ vÒ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng th× trÞ sè ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ph¶i tho¶ m·n: Khi ®iÖn ¸p vµo lµ Uv = 190 v«n (Ud =330 v«n) th× gãc më a cña T ph¶i lµ sím nhÊt gãc më a sím nhÊt theo lý thuyÕt lµ xÊp xØ 0o nghÜa lµ khi ®ã T lµm viÖc nh­ mét chØnh l­u di«d T sÏ cho dßng ®iÖn ch¶y qua trong suèt 1/ 2 chu kú T ph©n ¸p thuËn vµ ®iÖn ¸p trong tr­êng hîp nµy lµ max vµ dßng ®iÖn lµ max. Khi ®iÖn ¸p vµo t¨ng dÇn th× ®iÖn ¸p ra khi ch­a ®iÒu chØnh còng t¨ng dÇn do ®ã ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn còng t¨ng tuyÕn tÝnh theo ®iÖn ¸p ra dÉn ®Õn thêi ®iÓm lËt tr¹ng th¸i, gãc më T muén nªn gi¸ trÞ ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn gi¶m vµ t¹i thêi ®iÓm ®iÖn ¸p ra b»ng ®iÖn ¸p ®Þnh møc th× m¹ch ®iÒu khiÓn ph¶i ë trong mét hai tr¹ng th¸i sau: M¹ch ®iÒu khiÓn kh«ng cã tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn nªn m¹ch chØnh l­u kh«ng cã xung nªn T kh«ng më. p M¹ch ®iÒu khiÓn cã lµm viÖc nh­ng kh«ng cÊp ®Ó më T. C¶ hai tr­êng hîp trªn ®Òu tho¶ m·n ®iÒu kiÖn ®iÒu khiÓn. Ta thÊy r»ng khi ®iÖn ¸p ra t¨ng ®Õn ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc th× ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn t¨ng ®Ó ch o t¹i thêi ®iÓm ®iÖn ¸p ra b»ng ®iÖn ¸p ®Þnh møc th× T kh«ng lµm viÖc th× m¹ch ®iÒu khiÓn sÏ kh«ng cÊp xung nghÜa lµ t¹i thêi ®iÓm ®ã gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ph¶i b»ng gi¸ lín nhÊt cña ®iÖn ¸p tùa Urc. ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn ¸p ®ång bé t¹i thêi ®iÓm t = p . Nh­ vËy khi ®iÖn ¸p vµo t¨ng tõ 330 ¸ 380 v«n th× ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn còng t¨ng tõ 0 gi¸ trÞ lín nhÊt cña ®iÖn ¸p r¨ng c­a. theo c¸ch nµy th× ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu trªn lµ rÊt khã kh¨n ®Ó ®¹t ®­îc ®ßi hái m¹ch ®iÒu khiÓn cã ®é chÝnh x¸c cao. Theo c¸ch ®iÒu khiÓn nµy th× sÏ ho¹t ®éng khi ®iÖn ¸p ra nhá h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc vµ sÏ ngõng ho¹t ®éng khi ®iÖn ¸p ra lín h¬n ®iÖn ¸p ra ®Æt v× khi ®ã gi¸ trÞ Udk + Urc sÏ kh«ng thay ®æi dÊu trong suèt nöa chu kú T ph©n ¸p thuËn. Do ®ã toµn bé m¹ch ®iÒu khiÓn coi nh­ ngõng ho¹t ®éng. Ta còng cã thÓ dïng mét ph­¬ng ph¸p kh¸c cã néi dung nh­ sau: Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn ®iÒu khã kh¨n ®èi víi ph­¬ng ph¸p trªn lµ thêi ®iÓm kho¸ T khi ®iÖn ¸p ra ®· ®¹t ®Þnh møc. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm trªn vÒ c¸ch lÊy ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn lµ kh«ng thay ®æi. ë ph­¬ng ph¸p nµy thay v× dïng phÇn tö AND hai cæng vµo ta dïng phÇn tö AND ba cæng vµo cæng mét vµ cæng hai dµnh cho UD vµ m¹ch ph¸t xung chïm ta dïng cæng cßn l¹i ®Ó kho¸/ më m¹ch. Ta ®Æt vµo ®ã tÝn hiÖu so s¸nh gi÷a ®iÖn ¸p ra vµ ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc cÇn æn ®Þnh (Uradm - Ura) ®èi víi phÇn tö AND nã chØ cã gi¸ trÞ b»ng 1 khi ®iÖn ¸p ra nhá h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc lóc ®ã phÇn tö AND sÏ th«ng nghÜa lµ khi ®ã m¹ch ®iÒu khiÓn míi cã thÓ lµm viÖc khi hai cæng trªn cïng cã tÝn hiÖu vµ qu¸ tr×nh lµm viÖc còng nh­ gi¸ trÞ ®iÒu khiÓn phô thuéc vµo ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn. Khi ®iÖn ¸p ra lín h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc th× tæng ®¹i sè cña ®iÖn ¸p kho¸ lµ (Uradm - Ura) sÏ ©m do ®ã phÇn tö AND sÏ bÞ kho¸ nghÜa lµ m¹ch ®iÒu khiÓn sÏ kh«ng cÊp xung cho T ®­îc cho dï m¹ch ®iÒu khiÓn cã lµm viÖc hay kh«ng. ë c¸ch nµy viÖc ®ãng hay më T ®­îc thùc hiÖn râ rµng døt ®iÓm, ®é tin cËy cña m¹ch cao h¬n vµ khi ®ã ®é chÝnh x¸c chØ phô thuéc vµo tÝn hiÖu ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn. Khi ®ã m¹ch ®iÖn ®­îc vÏ l¹i nh­ sau: TÝn hiÖu ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn mét chiÒu Ura, Uradm, U® th­êng ®­îc lÊy theo c¸c s¬ ®å sau: dz ura®m/ U® ura ura ura M¹ch lÊy tÝn hiÖu ®iÖn ¸p ra bÊt k× tõ ®iÖn ¸p ®Çu ra. M¹ch ®iÒu khiÓn T2. M¹ch ®iÒu khiÓn T2 ho¹t ®éng trªn miÒn æn ¸p trªn d¶i ®iÒu chØnh tõ ®iÖn ¸p 220¸242 v«n tõ ®ã s¬ ®å nguyªn lý vµ nguyªn lý ®iÒu chØnh ta x©y dùng m¹ch ®iÒu khiÓn cho T2 nh­ sau: Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch nµy nh­ sau: ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ®­îc x¸c ®Þnh b»ng biÓu thøc U®k = U® - Uph =U® - (Ura - Ura®m). tõ ®ã ta cã thÓ gi¶i thÝch sù ho¹t ®éng cña m¹ch nµy nh­ sau: Khi ®iÖn ¸p ra nhá h¬n ®iÖn ¸p ®Þnh møc nªn Ura - Ura®m <0 nªn phÇn tö AND bÞ kho¸. Khi ®iÖn ¸p vµo lín h¬n ®iÖn ¸p vµo ®Þnh møc do ®ã ®iÖn ¸p ra lín h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn lµ U® - (Ura - Ura®m) nhá h¬n ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn max ®ång thêi tÝn hiÖu Ura - Ura®m > 0 nªn phÇn tö AND th«ng nªn m¹ch ®iÒu khiÓn lµm viÖc. Sù ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn nµy còng nh­ c¸c m¹ch ®iÒu khiÓn kh¸c ®iÖn ¸p anod cña T qua biÕn ¸p ®ång pha ta ®­îc ®iÖn ¸p UA ®iÖn ¸p UA lµ ®iÖn ¸p xoay chiÒu ®­îc coi nh­ ®ång pha víi ®iÖn ¸p s¬ cÊp cña m¸y biÕn ¸p ®ång pha lµ Uanod cña T cÇn më. §iÖn ¸p UA ®­îc khuyÕch ®¹i qua khuyÕch ®¹i thuËt to¸n A1 víi hÖ sè khuyÕch ®¹i ®ñ lín th× tÝn hiÖu ®iÖn ¸p ra cã d¹ng xung h×nh ch÷ nhËt. ë nöa chu kú ®Çu ®iÖn ¸p xung UB > 0 nªn D ph©n ¸p thuËn nªn D th«ng UB ®­îc ®­a tíi tÝch ph©n ë m¹ch tÝch ph©n ë A2 thµnh ®iÖn ¸p tùa Urc ë nöa chu kú sau UB tranzitor 2 th«ng --> bÞ nèi ng¾n m¹ch nªn ë nöa chu kú nµy. KÕt qu¶ lµ ë ®Çu ra cña A2 lµ mét chuçi xung d¹ng r¨ng c­a gi¸n ®o¹n. §iÖn ¸p r¨ng c­a ®­îc so s¸nh víi ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn t¹i ®Çu vµo cña A3 tæng ®¹i sè Urc + U®k quyÕt ®Þnh dÊu tÝn hiÖu ®iÖn ¸p ra cña A3 khi ®iÖn ¸p r¨ng c­a nhá h¬n ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn th× U 0 ®iÖn ¸p ®Çu ra cña A3 lËt tr¹ng th¸i ®¸nh dÊu thêi ®iÓm ph¸t xung ®Ó më T2 .Thêi ®iÓm ph¸t xung hay thêi ®iÓm lËt tr¹ng th¸i cña A3 phô thuéc vµo ®é lín cña ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ë trong vïng ®iÖn ¸p ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p vµo tõ 220 ¸ 242 v«n khi ®iÖn ¸p ra lín lµm cho ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn gi¶m dÉn ®Õn thêi ®iÓm lËt tr¹ng th¸i trªn A3 s¶y ra sím UD > 0 do ë vïng nµy Ura > Ura®m nªn Ura - Ura®m > 0 nªn gi¸ trÞ cña tÝn hiÖu ra cña AND chØ phô thuéc vµo UD do ®ã khi UD > 0 th× ë ®Çu ra cña AND cã mét chïm xung h×nh ch÷ nhËt chïm xung nµy qua tô vµ ®­îc khuyÕch ®¹i nhê bé khuyÕch ®¹i c«ng suÊt tranzitor nèi theo kiÓu s¬ ®å darlington qua biÕn ¸p xung ®Ó ®­a tíi më T. Khi mµ ®iÖn ¸p ra cµng nhá th× ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn cµng nhá nªn gãc má cña T cµng bÐ dÉn ®Õn gi¸ trÞ ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn cung cÊp cho cuén d©y ®iÒu chØnh tù ®éng cµng lín vµ ng­îc l¹i khi mµ ®iÖn ¸p ra cµng bÐ nghÜa lµ cµng gÇn gi¸ trÞ ®Þnh møc th× gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn cµng lín do ®ã ®iÖn ¸p mét chiÒu vµ dßng ®iÖn sau chØnh l­u cµng bÐ. Khi ®iÖn ¸p ra nhá h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc nghÜa lµ nã n»m ngoµi vïng lµm viÖc cña m¹ch ®iÒu khiÓn nµy khi ®ã tÝn hiÖu kho¸ m¹ch ®iÒu khiÓn lµ Ura - Ura®m Ura - Ura®m < 0 nªn AND sÏ bÞ kho¸ trong vïng ®iÖn ¸p ra nhá h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc do ®ã m¹ch ®iÒu khiÓn sÏ bÞ kho¸ hay m¹ch ®iÒu khiÓn sÏ kh«ng cÊp xung cho T cho dï m¹ch ®iÒu khiÓn cã lµm viÖc hay kh«ng. * * * * C. thiÕt kÕ m¹ch ®iÒu khiÓn trung gian. --m¹ch chØnh l­u c«ng suÊt dïng thyristor-- 7.5 ThiÕt kÕ m¹ch CL-T trung gian NhiÖm vô. modul §K CL- CS Tiristor M¹CH LùC U± , I± U®k Ura Uph Kph thùc hiÖn nhiÖm vô chØnh l­u cã ®iÒu chØnh dßng ®iÖn xoay chiÒu thµnh dßng ®iÖn mét chiÒu cung cÊp cho cuén d©y ®iÒu khiÓn ph¶n håi ®Ó gi÷ æn ®Þnh ®iÖn ¸p ë ®Çu ra cña bé æn ¸p b»ng mét gi¸ trÞ ®Æt tr­íc. TÝn hiÖu ®iÒu chØnh ®ãng më còng nh­ ®iÒu chØnh ®­îc cÊp tõ m¹ch ®iÒu khiÓn ph¶n håi tÝn hiÖu ta cã thÓ m« t¶ sù ho¹t ®éng cña m¹ch nµy theo s¬ ®å khèi nh­ sau: Nh­ vËy m¹ch nµy gåm hai thµnh phÇn lµ m¹ch chØnh l­u c«ng suÊt cã ®iÒu chØnh dïng van Tiristor vµ cuén d©y ®iÒu khiÓn lµm nhiÖm vô tõ ho¸ lâi thÐp. Do cuén ®iÒu khiÓn vµ cuén m¹ch chØnh l­u nµy ph¶i ®¶m b¶o r»ng t¹o ra dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn mét chiÒu cã dßng ®iÖn trong d¶i ®iÒu chØnh trong kho¶ng tõ 0 ¸ 5 A vµ phï hîp víi gi¸ trÞ dßng ®iÖn yªu cÇu cña ®iÒu khiÓn nh­ ®· tÝnh ë phÇn trªn. Nguyªn t¾c ®iÒu chØnh. Víi nhiªm vô lµ t¹o ra mét dßng ®iÖn mét chiÒu cã ®iÒu khiÓn ®­a tíi cuén d©y ®iÒu chØnh ph¶n håi khi ®iÖn ¸p ra thÊp th× cÇn cÊp cho T1 b¬m vµo lâi mét vµ khi ®iÖn ¸p ra cao h¬n gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc th× cÊp cho T2 ®Ó b¬m vµo lâi hai ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh .Dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn mét chiÒu nµy ph¶i tho¶ m·n yªu cÇu lµ: ë miÒn t¨ng ¸p khi ®iÖn ¸p ra cµng bÐ so víi ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc th× ph¶i cÊp mét dßng ®iÖn ®iÒu chØnh lín vµ khi ®iÖn ¸p ra cµng lín th× dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn nhá. ë miÒn gi¶m ¸p khi ®iÖn ¸p ra cµng lín th× ph¶i ®iÒu chØnh cµng nhiÒu nghÜa lµ ®ßi hái m¹ch chØnh l­u ph¶i sinh ra mét dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn cã gi¸ trÞ lín vµ ng­îc l¹i ®iÖn ¸p ra cµng nhá so víi ®iÖn ¸p ®Þnh møc th× møc ®é ®iÒu chØnh Ýt ®i nªn dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn lµ bÐ. Ta thÊy r»ng ®iÖn ¸p ra khi ch­a ®iÒu chØnh cµng lín hoÆc cµng bÐ so víi gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ®Þnh møc th× yªu cÇu dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn cµng lín vµ khi ®iÖn ¸p ra cµng gÇn gi¸ trÞ ®Þnh møc th× dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn sÏ nhá vµ b»ng 0 t¹i thêi ®iÓm ®iÖn ¸p ra b»ng ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc. Nh­ vËy gi¸ trÞ dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn tØ lÖ víi trÞ tuyÖt ®èi cña sai lÖch ®iÖn ¸p ë ®Çu ra khi ch­a ®iÒu chØnh nã ®¹t gi¸ trÞ max t¹i hai ®Çu mót cña d¶i ®iÒu chØnh vµ ®¹t min t¹i thêi ®iÓm ®iÖn ¸p ra b»ng ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc t¹i ®ã dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn b»ng 0 vµ m¹ch ®iÒu khiÓn kh«ng cÊp dßng ®iÖn cho cuén ®iÒu chØnh nµo. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn th× nguån xoay chiÒu cÊp cho m¹ch chØnh l­u nµy ph¶i cã ®Æc tÝnh sau: Nguån ®iÖn ¸p xoay chiÒu æn ®Þnh hoÆc Ýt thay ®æi. HoÆc lµ mét nguån ®iÖn ¸p xoay chiÒu mµ ®iÖn ¸p xoay chiÒu tØ lÖ thuËn víi sù biÕn thiªn sai lÖch cña ®iÖn ¸p ®Çu ra Ura.nghÜa lµ Ura cµng lín th× th× ®iÖn ¸p xoay chiÒu cµng lín -->U± sau chØnh l­u cµng lín -->I± cµng lín do ®ã nã phï hîp víi bµi to¸n ®iÒu chØnh ®· ®Æt ra. §Ó viÖc tÝnh to¸n còng nh­ thiÕt kÕ ®­îc ®¬n gi¶n ta chän nguån ®iÖn ¸p lÊy tõ ®iÖn ¸p ®Çu ra lµ ®­îc coi lµ æn ®Þnh Ýt thay ®æi lµm nguån xoay chiÒu c«ng suÊt cho m¹ch chØnh l­u nµy. §Æc ®iÓm cña t¶i cÇn cung cÊp. T¶i cña bé chØnh l­u nµy lµ cuén d©y ®iÒu chØnh gåm hai cuén d©y ®­îc nèi ng­îc cùc tÝnh víi nhau vµ cã ®Æc ®iÓm lµ xl ‡r do ®ã thµnh phÇn xoay chiÒu ®­îc coi nh­ lµ ®­îc triÖt tiªu hoµn toµn trªn t¶i do ®ã trªn t¶i chØ cßn thµnh phÇn mét chiÒu ch¹y qua. Ta cã th«ng sè cña cuén d©y ®iÒu khiÓn nh­ sau: Cuén ®iÒu khiÓn trªn. Wdk =17´ 2 (vßng). q = 2,5 mm2. Ltb = 0,37 m. §iÖn trë cña mét bèi d©y lµ R = r75´ = r75´ = 0,02133´=0,053 W. §iÖn trë cña cuén d©y ®iÒu khiÓn lµ: 2´0,053 = 0,106 W. §iÖn kh¸ng cña mét bèi d©y lµ x = w´L = w´W2´ m´ ´ 10-4. =100P´342´ 0,166´ 10-3´ ´ 10-4 =0,678 W. §iÖn kh¸ng cña cuén d©y ®iÒu khiÓn lµ: 2´0,678 = 1,357 W. b. Cuén ®iÒu khiÓn d­íi. Wdk =25´ 2 (vßng). q = 2,5 mm2. Ltb = 0,37 m. §iÖn trë cña mét bèi d©y lµ R = r75´ = r75´ = 0,02133´=0,0785 W. §iÖn trë cña cuén d©y ®iÒu khiÓn lµ: 2´0,0785 = 0,157 W. §iÖn kh¸ng cña mét bèi d©y lµ x = w´L = w´W2´ m´ ´ 10-4. =100P´342´ 0,166´ 10-3´ ´ 10-4 = 1,46 W. §iÖn kh¸ng cña cuén d©y ®iÒu khiÓn lµ: 2´0,678 = 2,93 W. Lùa chän ph­¬ng ¸n. Cã nhiÒu m¹ch chØnh l­u cã thÓ ¸p dông cho tr­êng hîp nµy nh­ chØnh l­u 1/ 2 chu kú, chØnh l­u1/ 2 chu kú biÕn ¸p cã trung tÝnh, chØnh l­u cÇu ®èi xøng,cÇu kh«ng ®èi xøng…ë mçi ph­¬ng ¸n ta nhËn ®­îc nh÷ng ­u vµ nh­îc ®iÓm vÒ kü thuËt vµ chØ tiªu kinh tÕ. Dïng m¹ch chØnh l­u 1/ 2 chu kú. T4 T6 T1 T5 T2 Nguån xoay chiÒu a b c T3 S¬ ®å cÊu t¹o: Theo s¬ ®å nµy th× ®iÖn ¸p chØnh l­u trªn mçi t¶i gièng nh­ ®iÖn ¸p chØnh l­u 1/ 2 chu kú nghÜa lµ trong mçi chu kú van chØ dÉn 1/ 2 chu kú mµ nã ®­îc ph©n ¸p thuËn s¬ ®å nµy cã thÓ gi¶i thÝch sù ho¹t ®éng nh­ sau: Khi ®iÖn ¸p vµo thÊp h¬n gi¸ trÞ ®Þnh møc th× c¸c van lÎ T1,T3 vµ T5 lµm viÖc nã thùc hiÖn nhiªm vô chØnh l­u dßng ®iÖn vµ cÊp cho cuén d©y ®iÒu khiÓn ®iÒu chØnh t¨ng ¸p ng­îc l¹i khi ®iÖn ¸p vµo lín th× c¸c van ch½n T2,T4 vµ T6 lµm viÖc cÊp dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn vµo cuén ®iÒu khiÓn cña lâi hai thùc hiÖn nhiÖm vô gi¶m ®iÖn ¸p ë ®Çu ra ®Ó ®¹t ®­îc gi¸ trÞ ®Þnh møc mong muèn. Sù ho¹t ®éng cña m¹ch nµy cã thÓ gi¶i thÝch mét c¸ch cô thÓ nh­ sau: Ud,Id Uxc a l Id Ud Do m¹ch cã tÝnh chÊt ®èi xøng gi÷a c¸c pha nªn ta chØ cÇn gi¶i thÝch cho mét pha vÝ dô pha A. khi ®iÖn ¸p vµo thÊp h¬n ®iÖn ¸p vµo ®Þnh møc ta cÊp ph¸t xung ®iÒu khiÓn cho T1 t¹i nöa chu kú mµ nã ®­îc ph©n ¸p thuËn T sÏ ®­îc dÉn tõ thêi ®iÓm ph¸t xung cho ®Õn hÕt 1/ 2 chu kú do t¶i cã tÝnh chÊt c¶m kh¸ng nªn do tÝnh chÊt cña cuén kh¸ng lµ chèng l¹i sù biÕn thiªn cña dßng ®iÖn nªn nã tÝch tr÷ n¨ng l­îng trong giai ®o¹n ®iÖn ¸p t¨ng vµ dßng ®iÖn t¨ng vµ nã phãng tr¶ n¨ng l­îng trong giai ®o¹n ®iÖn ¸p gi¶m vµ dßng ®iÖn gi¶m nhê vËy mµ ë nöa chu kú tiÕp theo mÆc dï T bÞ ph©n ¸p ng­îc bëi ®iÖn ¸p UAK nh­ng nhê cã nguån ®iÖn tÝch luü trong cuén c¶m x¶ nªn T tiÕp tôc dÉn thªm trong nöa chu kú tiÕp theo nhê ®ã mµ nã duy tr× dßng ®iÖn mét chiÒu trªn t¶i trong nöa chu kú ©m cña ®iÖn ¸p nguån. H×nh d¸ng dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p sau chØnh l­u cã d¹ng nh­ h×nh vÏ: Gãc dÉn dßng cña T lµ lín hay bÐ nã phô thuéc vµo ®é lín cña th«ng sè ®iÖn c¶m L cña cuén d©y hay cña t¶i. L lín th× kh¶ n¨ng dÉn dßng l lín hay hÖ sè kh¶ n¨ng san ph¼ng dßng ®iÖn trong c¶ chu kú cao nÕu ®iÖn c¶m cña t¶i ®ñ lín ta cã thÓ coi dßng ®iÖn t¶i lµ liªn tôc trong c¶ chu kú vµ ng­îc l¹i nÕu ®iÖn c¶m cña t¶i kh«ng ®ñ lín th× dßng ®iÖn mét chiÒu sÏ bÞ gi¸n ®o¹n. T­¬ng tù khi ®iÖn ¸p ra lín h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc th× ta cÊp xung cho T2 trong nöa chu kú ph©n ¸p thuËn T2 dÉn kÓ tõ thêi ®iÓm ph¸t xung cho tíi cuèi chu kú do t¶i cã tÝnh chÊt c¶m nªn h×nh d¸ng vµ tÝnh chÊt ®iÖn ¸p ra vµ dßng ®iÖn sau chØnh l­u gièng nh­ ®èi víi T1. S¬ ®å chØnh l­u nµy ®¬n gi¶n sè l­îng van chØnh l­u vµ sè kªnh ®iÒu khiÓn Ýt (2van - 2kªnh ®iÒu khiÓn). Tuy nhiªn nã gÆp ph¶i mét sè nh­îc ®iÓm sau: 1). Dßng ®iÖn chØnh l­u sÏ kh«ng liÖn tôc nÕu cuén c¶m kh«ng ®ñ lín do ®ã chÊt l­îng dßng ®iÖn mét chiÒu kh«ng tèt. 2). HiÖu suÊt sö dông m¸y biÕn ¸p nguån thÊp. 3). §iÖn ¸p t¶i sÏ cã mét ®o¹n mang gi¸ trÞ ©m.§Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy ta cã thÓ dïng mét diod hoµn n¨ng l­îng DH nh­ h×nh vÏ: dz T khi ®ã nguån n¨ng l­îng do cuén d©y phãng ra sÏ ®i qua di«d DZ do ®ã mµ tirstor sÏ bÞ kho¸ ngay t¹i thêi ®iÓm ®Çu T bÞ ph©n ¸p ng­îc. Dïng m¹ch chØnh l­u 1/ 2 chu kú biÕn ¸p cã trung tÝnh. T1 T2 M¹ch chØnh l­u cña mét nh¸nh cã d¹ng nh­ h×nh vÏ: Id U® a l t1 t2 Ho¹t ®éng cña m¹ch chØnh l­u nµy cã thÓ ®­îc m« t¶ nh­ sau: ë 1/ 2 chu kú ®Çu T1 ®­îc ph©n ¸p thuËn T2 ph©n ¸p ng­îc ë thêi ®iÓm t ta ph¸t xung cho T1 do cã ®ñ ®iÒu kiÖn lµ ph©n ¸p thuËn vµ cã xung kÝch thÝch nªn T1 më th«ng dÉn dßng mét chiÒu di qua. Do t¶i mang tÝnh chÊt c¶m nªn khi ®iÖn ¸p qua 0 nh­ng T1 vÉn tiÕp tôc dÉn do dßng ®iÖn phãng ra tõ t¶i duy tr× do ®ã T1 vÉn tiÕp tôc dÉn trong nöa chu kú ®iÖn ¸p ©m vµ ®iÖn ¸p trªn t¶i khi ®ã còng ©m. T tiÕp tôc dÉn cho ®Õn khi ta ph¸t xung cho T2 ë nöa chu kú sau T2 ph©n ¸p thuËn nªn T2 dÉn th«ng --> bÞ kho¸ do ph©n ¸p ng­îc ë nh÷ng chu kú sau t­¬ng tù. H×nh d¸ng dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p trªn t¶i cã d¹ng nh­ h×nh vÏ: ®èi víi t¶i c¶m ®ñ lín th× dßng ®iÖn ®­îc coi lµ ph¼ng vµ khi ®ã c¸c gi¸ trÞ dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: U® = U®o´cosa = 0,9´U2» ´ cosa. §iÖn ¸p trªn van Unv = 2U2 (v«n). Dßng ®iÖn qua van Ihd =0,71´I® . NhËn xÐt: §iÖn ¸p trªn van vµ trªn t¶i cã mét giai ®o¹n ©m do sù phãng tr¶ n¨ng l­îng nguån cña cuén kh¸ng kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy ta còng cã thÓ dïng diod hoµn n¨ng l­îng m¾c song song ng­îc víi t¶i.Dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p sau chØnh l­u cã tèt h¬n nh­ng hÖ sè sö dông m¸y biÕn ¸p nguån kÐm, cÊu t¹o m¸y biÕn ¸p nguån phøc t¹p. ®iÖn ¸p ng­îc trªn van lín. Dïng m¹ch chØnh l­u cÇu. Gåm ba lo¹i chØnh l­u cÇu: chØnh l­u cÇu ®èi xøng. chØnh l­u cÇu kh«ng ®èi xøng lo¹i mét. chØnh l­u cÇu kh«ng ®èi xøng lo¹i hai. Sù kh¸c nhau gi÷a m¹ch chØnh l­u cÇu ®èi xøng vµ kh«ng ®èi xøng lµ sè l­îng van T vµ sè l­îng van D. Th­êng th× dïng m¹ch chØnh l­u cÇu kh«ng ®èi xøng lo¹i mét vµ lo¹i hai v× sè l­îng van ®iÒu khiÓn Ýt cã hai van cßn chØnh l­u ®èi xøng sè van ®iÒu khiÓn lµ 4 van. sù kh¸c nhau gi÷a s¬ ®å chØnh l­u cÇu ®èi xøng lo¹i mét vµ lo¹i hai lµ thêi gian dÉn dßng cña van ®iÒu khiÓn T vµ van kh«ng ®iÒu khiÓn D. ë chØnh l­u cÇu kh«ng ®èi xøng lo¹i mét thêi gian dÉn dßng cña van T vµD lµ nh­ nhau cßn ë chØnh l­u cÇu kh«ng ®èi xøng lo¹i hai thêi gian dÉn dßng cña T nhá h¬n D. C¸c m¹ch chØnh l­u cã d¹ng nh­ h×nh vÏ: u» clc - ®x u» clc - k®x lo¹i 1 u» clc - k®x lo¹i 2 Do dßng ®iÖn chØnh l­u bÐ do ®ã sù chªnh lÖch dßng ®iÖn gi÷a c¸c van lµ kh«ng ®¸ng kÓ do ®ã ta cã thÓ chän s¬ ®å chØnh l­u cÇu kh«ng ®èi xøng lo¹i mét. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch nµy cã thÓ gi¶i thÝch nh­ sau: Gi¶ sö ë 1/ 2 chu kú ®Çu UA > UB nªn T1 ph©n ¸p thuËn. T¹i thêi ®iÓm t1 ta ph¸t xung ®iÒu khiÓn cho T1 ®Ó më T1 do nã ®­îc ph©n ¸p thuËn nªn T1 ®­îc më th«ng dßng ®iÖn ®i qua t¶i, diod D3 vÒ nguån.T1 dÉn th«ng ®Õn cuèi chu kú do t¶i cã tÝnh chÊt c¶m kh¸ng nªn t¶i sÏ phãng tr¶ n¨ng l­îng qua D4,T1 do ®ã T1 sÏ dÉn tiÕp trong giai ®o¹n tiristor mang ®iÖn ¸p ©m. ë nöa chu kú tiÕp theo T2 ®­îc ph©n ¸p thuËn t¹i thêi ®iÓm t2 ta ph¸t xung ®Ó më T2 do T2 ®­îc ph©n ¸p thuËn nªn T2 ®­îc më th«ng do UB > UA nªn T1 bÞ ph©n ¸p ng­îc nªn nã tù kho¸ dßng ®iÖn qua T2,qua t¶i vµ qua D4 vÒ nguån do t¶i cã tÝnh chÊt c¶m nªn còng cã giai ®o¹n phãng tr¶ n¨ng l­îng nh­ ë 1/ 2 chu kú ®Çu nghÜa lµ nã sÏ dÉn tiÕp tôc trong khi nã mang ®iÖn ¸p ©m. ë nh÷ng giai ®o¹n sau t­¬ng tù. H×nh d¸ng ®iÖn ¸p, dßng ®iÖn vµ gi¶n ®å thêi gian dÉn cña c¸c van sau chØnh l­u cã d¹ng nh­ h×nh vÏ: U® IT1 IT2 IT2 ID3 ID4 I® Nh­ vËy trªn t¶i sÏ cã mét dßng ®iÖn mét chiÒu liªn tôc. Do tiristor dÉn trong giai ®o¹n ®iÖn ¸p ©m nªn trªn t¶i sÏ cã mét thêi ®iÓm t¶i sÏ chÞu mét gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ©m. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy ta dïng diod hoµn n¨ng l­îng m¾c song song ng­îc víi t¶i khi ®ã ®iÖn ¸p trªn t¶i sÏ lu«n d­¬ng vµ c¸c van tiristor sÏ kho¸ ngay t¹i thêi ®iÓm ®iÖn ¸p qua 0.ë s¬ ®å chØnh l­u c¶ hai nöa chu kú nµy th× chÊt l­îng ®iÖn ¸p, dßng ®iÖn vµ hÖ sè sö dông m¸y biÕn ¸p nguån xoay chiÒu tèt h¬n, biÕn ¸p dÔ chÕ t¹o. §iÖn ¸p ng­îc trªn van bÐ Unv =´U2 mét nh­îc ®iÓm chÝnh cña m¹ch chØnh l­u nµy lµ sè l­îng van lín tuy nhiªn do dßng ®iÖn chØnh l­u bÐ nªn gi¸ thµnh van ®iÒu khiÓn kh«ng lín mÆt kh¸c ngµy nay viÖc ®iÒu khiÓn möo tiristor lµ kh«ng khã kh¨n nªn viÖc chän m¹ch chØnh l­u cÇu kh«ng ®oãi xøng cho tr­êng hîp nµy lµ hoµn toµn hîp lý c¶ vÒ tÝnh kü thuËt vµ tÝnh kinh tÕ. Nh­ vËy theo c¸ch chän trªn th× tæng sè van ®iÒu chØnh lµ 3´ 4=12 van vµ sè kªnh ®iÒu khiÓn lµ 6 kªnh. 7.6 TÝnh to¸n mét sè th«ng sè cña m¹ch ®iÒu khiÓn trung gian TÝnh th«ng sè m¹ch chØnh l­u c«ng suÊt. I®max = 5 A. U®max = I®max´ R®max =5´0,157 = 0,785 (v«n). -->U®o = U®max + U + UBA + Udn. =0,785 + 0,7´ 2 + 0,1´ 0,785 + 1 =3,26 v«n. P®max = U®o´ I®max = 3,26´5 =16,3 (w). C«ng suÊt cña m¸y biÕn ¸p nguån: Sba = ks´P®max = 1,23´ 16,3 = 20 (w). ®iÖn ¸p thø cÊp cña biÕn ¸p nguån lµ: U2 = = = 3,6 (v«n). Th«ng sè van: Ihd = 0,71´ Idmax =0,71´ 5 =3,55 A. Id ® =Ihd´ klv =3,55´ 5 = 17,75 A. Unv = ´U2 = ´3,6 = 5,1 v«n. Chän van: T: ký hiÖu T th«ng sè Id ® = 16 A. Unv = 100 – 1000 v«n. D: ký hiÖu B – 20 th«ng sè Id ® = 20 A. Unv = 100 – 1000 v«n. TÝnh chän c¸c thiÕt bÞ b¶o vÖ van. Van b¸n dÉn lµ thiÕt bÞ ®iÖn rÊt nh¹y c¶m víi sù thay ®æi ®iÖn ¸p trªn l­íi vµ nhiÖt ®é lµm viÖc. Do ®iÖn ¸p trªn l­íi lu«n thay ®æi ®ét ngét cã thÓ lµ do ®ãng ng¾t m¸y biÕn ¸p non t¶i hay viÖc ®ãng më van trong cïng mét m¹ch chØnh l­u…g©y ra nh÷ng xung ¸p. nh÷ng xung ®iÖn ¸p nµy cã xu h­íng ph¸ huû ®¸nh thñng miÒn tiÕp gi¸p cña van b¸n dÉn. Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua tiristor g©y ra mét tæn hao c«ng suÊt trªn van mét phÇn tæn hao to¶ ra m«i tr­êng cßn mét phÇn ®èt nãng b¶n th©n nã. NÕu dßng ®iÖn ch¹y qua van lín dÉn ®Õn nhiÖt ®é lµm viÖc cña van qu¸ lín lín h¬n nhiÖt ®é giíi h¹n cho phÐp lµm tÝnh chÊt b¸n dÉn cña van kh«ng cßn mÆt kh¸c khi nhiÖt ®é lµm viÖc cao lµm giµ ho¸ linh kiÖn dÉn ®Õn lµm gi¶m tuæi thä cña van. Do ®ã cÇn b¶o vÖ van khái t×nh tr¹ng lµm viÖc qu¸ t¶i còng nh­ b¶o vÖ van vÒ ®iÖn ¸p. B¶o vÖ qu¸ dßng ®iÖn. B¶o vÖ ng¾n m¹ch vµ qu¸ t¶i vÒ dßng ®iÖn ta cã thÓ dïng cÇu ch× hoÆc aptomat. Dßng ®iÖn b¶o vÖ ®­îc tÝnh theo biÓu thøc: Ibv = (1,1¸ 1,3)Ilv. -->Ibv =1,2´ 3,55 =4,26 (A). B¶o vÖ nhiÖt. Khi dßng ®iÖn ch¹y qua van sÏ g©y ra mét tæn hao c«ng suÊt trªn van. Tæn hao nµy sÏ lín nhÊt t¹i thêi ®iÓm dßng ®iÖn lµm viÖc lµ lín nhÊt lµ Ilvmax = 3,55 (A) øng víi dßng ®iÖn ®iÒu chØnh max lµ 5 (A).víi tiristor Uvmax =1,6 v«n víi diod Umax = 1 (v«n). do ®ã tæn hao c«ng suÊt trªn van lµ : Tiristor Pmax = Ilvmax ´ Umax =5´1,6 =8 (w). Diod Pmax = Ilvmax ´ Umax =5´ 1 =5 (w). C«ng suÊt nµy mét phÇn ®èt nãng khèi b¸n dÉn mét phÇn to¶ ra m«i tr­êng ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng to¶ nhiÖt ®èi víi m«i tr­êng ta g¾n vµo nã mét c¸nh to¶ nhiÖt ®Ó h¹ nhiÖt ®é lµm viÖc cña khèi b¸n dÉn xuèng. DiÖn tÝch cña c¸nh to¶ nhiÖt ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Sm = . Trong ®ã Sm : diÖn tÝch bÒ mÆt to¶ nhiÖt. Km:hÖ sè xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn to¶ nhiÖt. To¶ nhiÖt tù nhiªn kh«ng qu¹t c­ìng bøc Km =(6¸10)104 W/m2oC. z :®é chªnh nhiÖt cho phÐp chän z = (100- 40)oC. --> Sm = == 167 (cm2). B¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p cho van. Do van b¸n dÉn nh¹y c¶m víi ®iÖn ¸p ®Æc biÖt lµ xung. Xung ®iÖn ¸p trªn l­íi sinh ra cã thÓ lµ do c¾t m¸y biÕn ¸p non t¶i hay lµ c¾t t¶i cã ®iÖn c¶m lín hoÆc lµ do ®ãng ng¾t van chuyÓn m¹ch van…®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy ta cã thÓ b¶o vÖ van b»ng c¸ch : Chän hÖ sè dù tr÷ ®iÖn ¸p ng­îc trªn van lín. B¶o vÖ van b»ng m¹ch b¶o vÖ ®iÖn ¸p. Khi ®ãng ng¾t van ®ét xuÊt sinh ra mét xung ®iÖn ¸p trong m¹ch xung ®iÖn ¸p nµy sinh ra t¸c ®éng tíi miÒn tiÕp gi¸p cña van b¸n dÉn g©y ra hiÖn t­îng van tù më hoÆc ph¸ huû miÒn tiÕp gi¸p cña van lµm háng tÝnh b¸n dÉn. B¶o vÖ xung cho van b»ng mét mach R-C m¾c song song víi van nh­ h×nh vÏ: Th­êng chän R= (5 ¸ 30) W . C = (0,5 ¸ 4) mF. Khi ®ã khi cã sù chuyÓn m¹ch m¹ch R-C sÏ t¹o mét m¹ch vßng phãng ®iÖn tÝch qu¸ ®é. §Ó b¶o vÖ xung ®iÖn ¸p tõ l­íi ta m¾c song song víi t¶i ë ®Çu vµo mét m¹ch R-C nh»m läc xung. Nhê cã m¹ch läc xung nµy mµ khi cã xung suÊt hiÖn trªn ®­êng d©y th× gÇn nh­ ®Ønh xung n»m l¹i trªn ®iÖn trë ®­êng d©y. Th­êng chän R= (5 ¸ 20) W . C = 4 mF. §Ó b¶o vÖ van do c¾t ®ét ngét m¸y biÕn ¸p non t¶i th× ng­êi ta dïng mét m¹ch chØnh l­u cÇu ba pha phô b»ng diod c«ng suÊt bÐ: ch­¬ng 8. ThuyÕt minh nguyªn lý lµm viÖc chung cña mach ®iÒu khiÓn cña m¸y æn ®Þnh ®iÖn ¸p dïng khuyÕch ®¹i tõ. 8.1 CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¹ch chuyÓn dÞch. Dùa vµo c¸c phÇn ®· chän vµ tÝnh to¸n ë trªn ta cã m¹ch chuyÓn dÞch ®­îc cÊu t¹o hoµn chØnh nh­ sau: M¹ch chuyÓn dÞch. R®c Ud Pha A Pha B S¬ ®å m¹ch ®iÒu khiÓn - chuyÓn dÞch Uab Nguyªn lý lµm viÖc. M¹ch ®iÒu chØnh lµm viÖc mang tÝnh chÊt b¸n tù ®éng nghÜa lµ nã kh«ng tù ®iÒu chØnh ®­îc mµ sù ®iÒu chØnh mµ nã cã ®­îc lµ do t¸c ®éng ®iÒu chØnh cña con ng­êi. Cô thÓ sù ho¹t ®éng cña nã cã thÓ diÔn gi¶i nh­ sau: ë tr¹ng th¸i ®Þnh møc ®iÖn ¸p ra, ®iÖn ¸p vµo ®Òu lµ ®Þnh møc th× ®iÖn ¸p cña nguån chØnh l­u cÇu cÇu lµ ®Þnh møc nªn nã cung cÊp mét dßng ®iÖn chØnh chuyÓn dÞch mét chiÒu lµ ®Þnh cho cuén chuyÓn dÞch dßng ®iÖn chuyÓn dÞch nµy sÏ ®i qua lÇn l­ît 8 cuén cña pha ®ã nã sÏ tõ ho¸ hai lâi thÐp cña hai pha kÒ nhau nguån cña pha A tõ ho¸ lâi thÐp cña pha A + pha B, nguån cña pha B tõ ho¸ lâi thÐp cña pha B + pha C vµ nguån chØnh l­u cña pha C sÏ tõ ho¸ lâi thÐp cña pha C + pha A. Nh­ vËy mçi lâi thÐp ®Òu chÞu sù tõ ho¸ cña hai nguån ®iÖn chØnh l­u vµ ng­îc l¹i mçi nguån ®iÖn chØnh l­u ®Òu tõ ho¸ hai lâi thÐp cña hai pha. V× mét lÝ do nµo ®ã nh­ lµ ®iÖn ¸p cung cÊp hay lµ qu¸ t¶ilµm cho ®iÖn ¸p cña pha ®ã tôt xuèng vÝ dô nh­ lµ pha A ch¼ng h¹n khi ®iÖn ¸p vµo hoÆc bÞ qu¸ t¶i lµm cho ®iÖn ¸p ë trªn t¶i sôt xuèng d­íi gi¸ trÞ ®Þnh møc vµ nhá h¬n ®iÖn ¸p ë c¸c pha cßn l¹i ®iÖn ¸p pha A gi¶m --> ®iÖn ¸p UAB, Uac gi¶m ®iÖn ¸p xoay chiÒu cung cÊp cho m¹ch chØnh l­u cÇu cÊp cho m¹ch chuyÓn dÞch gi¶m xuèng --> dßng ®iÖn chuyÓn dÞch Iab,Iac gi¶m. dßng ®iÖn chuyÓn dÞch Iab tõ ho¸ 1/ 2 lâi pha Avµ 1/ 2 lâi thÐp pha B. dßng ®iÖn Iac tõ ho¸ 1/ 2 lâi thÐp pha A vµ 1/ 2 lâi thÐp pha C kÕt qu¶ lµ dßng ®iÖn tõ ho¸ trªn c¸c cuén chuyÓn dÞch cña c¸c pha ®Òu bÞ gi¶m nh­ng pha A bÞ gi¶m nhiÒu gÊp hai lÇn hai pha cßn l¹i. Nh­ ta ®· biÕt dßng ®iÖn mét chiÒu tõ ho¸ lâi thÐp hay cßn gäi lµ dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn mét chiÒu quan hÖ víi tham sè ®iÖn kh¸ng vµ ®iÖn ¸p xoay chiÒu trªn cuén d©y m¹ch lùc theo quan hÖ: I®kk I®kk L,m dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn t¨ng lµm cho ®iÖn ¸p r¬i trªn cuén kh¸ng cña pha A gi¶m nhiÒu h¬n kÕt qu¶ lµ ®iÖn ¸p trªn t¶i cña pha A sÏ t¨ng nhiÒu h¬n c¸c pha kh¸c vµ nã chØ dõng l¹i khi ®iÖn ¸p trªn c¸c pha b»ng nhau. Qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh nµy ho¹t ®éng mét c¸ch tù ®éng vµ th­êng trùc khi ®iÖn ¸p ra lµ ®Þnh møc hay kh«ng vµ nhiÖm vô cña m¹ch nµy lµ ®¶m b¶o r»ng ®iÖn ¸p trªn c¸c pha lµ b»ng nhau trong mäi tr­êng hîp. Chøc n¨ng ®iÒu chØnh ®iÓm lµm viÖc cña lâi thÐp trªn ®­êng ®Æc tÝnh tõ hãa ®­îc thùc hiÖn nhê ®iÖn trë ®iÒu chØnh Rdc . §iÖn trë ®iÒu chØnh Rdc cho phÐp ta ®iÒu chØnh dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn cho cuén chuyÓn dÞch lµm thay ®æi møc ®é tõ ho¸ lµ lín hay lµ bÐ ®Ó ®­a ®iÓm lµm viÖc vÒ vïng tuyÕn tÝnh khi m¹ch tõ bÞ tõ ho¸ m¹nh tr¸nh hiÖn t­îng b·o hoµ m¹ch tõ khi ®ã viÖc ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p cho m¹ch lùc lµ rÊt khã kh¨n vµ cã thÓ kh«ng thùc hiÖn ®­îc. 8.2 cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn tù ®éng æn ¸p. CÊu t¹o. Tõ nh÷ng lùa chän vµ tÝnh to¸n trong phÇn thiÕt kÕ vµ lùa chän ta cã m¹ch cÊu t¹o m¹ch ®iÒu khiÓn mét c¸ch ®Çy ®ñ nh­ h×nh vÏ: Ho¹t ®éng. Nguyªn lý ho¹t ®éng vµ ®iÒu chØnh cã thÓ ®­îc m« t¶ nh­ sau: Khi ®iÖn ¸p ra ë tr¹ng th¸i ®Þnh møc th× ®iÖn ¸p ®Æt vµo ch©n ®iÒu khiÓn cña phÇn tö AND lµ Uradm- Ura = 0 khi ®ã c¸c m¹ch ®iÒu khiÓn c¸c van T1,T2,T3 vµ T4 ®Òu ë tr¹ng th¸i kho¸ nghÜa lµ m¹ch ®iÒu khiÓn kh«ng cÊp xung cho T. lóc nµy chØ cã m¹ch chuyÓn dÞch lµm viÖc. a. Ura > Uradm Khi ®iÖn ¸p vµo lín h¬n ®iÖn ¸p vµo ®Þnh møc nªn ®iÖn ¸p ra lín h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc -->Ura - Uradm > 0 c¸c phÇn tö AND trong m¹ch ®iÒu khiÓn më c¸c van ch½n T2 vµ T4 th«ng ë tr¹ng th¸i lµm viÖc ng­îc l¹i c¸c m¹ch ®iÒu khiÓn c¸c van lÎ T1 vµ T3 bÞ kho¸ do Uradm - Ura 0 vµ Uk> 0 nªn cã xung ë d¹ng xung chïm ®­a tíi tô ®iÖn C t¹o thµnh tÝn hiÖu d¹ng xung UF tÝn hiÖu nµy ®­îc khuyÕch ®¹i nhê tÇng khuyÕch ®¹i tranzitor m¾c theo s¬ ®å darlington víi hÖ sè khuyÕch ®¹i ®ñ lín cuèi cïng ®­îc ®­a qua biÕn ¸p xung tÝn hiÖu ®­a ra khái biÕn ¸p cã d¹ng xung kim víi biªn ®é xung vµ ®é réng xung ®ñ lín ®Ó ®­a tíi cæng ®iÒu khiÓn cña T ®Ó më T. Tiristor ®­îc më mét c¸ch ch¾c ch¾n nhê sù cã mÆt cña xung chïm UE ®­a tíi. Thêi ®iÓm lËt tr¹ng th¸i cña A3 x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t xung tíi cæng ®iÒu khiÓn cña T2 vµ T4. Khi ®iÖn ¸p ra cµng lín th× tÝn hiÖu ®iÖn ¸p ra ®­a tíi ®iÒu khiÓn còng t¨ng theo kÕt qu¶ lµ ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn sÏ gi¶m theo biÓu thøc Udk= U®+ Uradm- Ura . §iÖn ¸p ®iÒu khiÓn gi¶m dÉn ®Õn A3 lËt tr¹ng th¸i sím --> m¹ch ®iÒu khiÓn cÊp xung cho T sím hay c¸c gi¸ trÞ ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn mét chiÒu sau chØnh l­u sÏ t¨ng lµm cho qu¸ tr×nh tõ hãa s¶y ra m¹nh ®Ó ®iÖn ¸p ra gi¶m xuèng gi¸ trÞ ®Þnh møc.ng­îc l¹i ®iÖn ¸p ra cµng bÐ th× thêi ®iÓm lËt tr¹ng thÊi cña A3,thêi ®iÓm ph¸t xung sÏ muén-->gi¸ trÞ ®iÖn ¸p,dßng ®iÖn sau chØnh l­u ®Ó ®­a vµo ®iÒu chØnh sÏ gi¶m vµ qu¸ tr×nh tõ hãa sÏ nhá phï hîp víi yªu cÇu cña bµi to¸n ®iÒu chØnh lµ ®iÖn ¸p ra cµng lín th× hÖ sè ®iÒu chØnh cµng ph¶i lín vµ ®iÖn ¸p ra cµng nhá cµng gÇn víi ®iÖn ¸p ®Þnh møc th× hÖ sè ®iÒu chØnh nhá nghÜa lµ dßng ®iÖn ®iÒu chØnh bÐ vµ bÐ nhÊt lµ lóc ®iÖn ¸p ra b»ng ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc. b. Ura < Uradm. §iÖn ¸p vµo nhá h¬n ®iÖn ¸p vµo ®Þnh møc hay do mét lÝ do nµo ®ã lµm cho ®iÖn ¸p ®Çu ra nhá h¬n gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ra mong muèn do ®ã cÇn ®iÒu chØnh ®Ó t¨ng ®iÖn ¸p ra b»ng gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc. khi ®ã tÝn hiÖu ®iÖn ¸p ®­a vÒ ch©n kho¸ cña phÇn tö AND cöa m¹ch ®iÒu khiÓn T2 vµ T4 sÏ ©m lµm cho c¸c m¹ch ®iÒu khiÓn nµy bÞ kho¸ l¹i cho dï m¹ch ®iÒu khiÓn cã lµm viÖc hay kh«ng nªn cÊc tiristor ch½n kh«ng lµm viÖc ng­îc l¹i do Uradm - Ura > 0 nªn c¸c phÇn tö AND cña m¹ch ®iÒu khiÓn T1 vµ T3 ®­îc th«ng. Do ®iÖn ¸p ra nhá h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc nªn ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn cho m¹ch lÎ nµy lµ U®iÒu khiÓn= Ud + Ura - Uradm gi¸ trÞ nµy sÏ nhá h¬n ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn max mµ ta ®· chän (Udkmax = Urc) nh­ vËy m¹ch ®iÒu khiÓn nµy héi ®ñ ®iÒu kiÖn lµm viÖc lµ m¹ch kh«ng bÞ kho¸ vµ cã tÝn hiÖu xung më T nªn c¸c van T sÏ ®­îc më ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô chØnh l­u. §iÖn ¸p ra cµng nhá th× ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn cµng bÐ --> A3 lËt tr¹ng th¸i sím, T më sím --> ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn, dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn mét chiÒu sau chØnh l­u lín nªn hÖ sè ®iÒu chØnh trªn lâi lín vµ ng­îc l¹i ®iÖn ¸p ra cµng lín th× ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn cµng lín -->thêi ®iÓm lËt tr¹ng th¸i, thêi ®iÓm cÊp xung cho T muén -->gi¸ trÞ ®iÖn ¸p,dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn sau chØnh l­u sÏ gi¶m hÖ sè ®iÒu chØnh nhá. M¹ch nµy chØ ho¹t ®éng trong vïng ®iÖn ¸p thÊp h¬n ®iÖn ¸p ®Þnh møc vµ dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn lín khi ®iÖn ¸p ra nhá so víi ®iÖn ¸p ®Þnh møc vµ gi¸ trÞ nµy nhá khi ®iÖn ¸p ra gÇn b»ng gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc. Nh­ vËy m¹ch ®iÒu khiÓn nµy ho¹t ®éng tho¶ m·n bµi to¸n ®iÒu khiÓn ®Æt ra. Tãm l¹i sù ho¹t ®éng cña c¸c m¹ch ®iÒu khiÓn ®· thiÕt kÕ ®· thùc hiÖn tèt yªu cÇu ®iÒu khiÓn cña bµi to¸n ®iÒu khiÓn lµ ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh ®iÖn ¸p vµ tÝnh ®èi xøng gi÷a c¸c pha vÒ biªn ®é vµ gãc. phÇn ba: thiÕt kÕ kÕt cÊu. Tõ nh÷ng th«ng tin ë hai phÇn trªn trong phÇn nµy ta ®i lùa chän kÝch th­íc c¸c chi tiÕt vµ lùa chän kÕt cÊu hîp lÝ cho m¸y æn ¸p võa thiÕt kÕ. Trong phÇn nµy cã nh÷ng néi dung sau: ThiÕt kÕ kÕt cÊu d©y quÊn (b¶n vÏ). ThiÕt kÕ kÕt cÊu m¹ch tõ.(b¶n vÏ) ThiÕt kÕ kÕt cÊu chung(b¶n vÏ tæng l¾p r¸p). ThiÕt kÕ kÕt cÊu d©y quÊn. D©y quÊn gåm hai lo¹i lµ d©y quÊn cuén ®iÒu khiÓn vµ d©y quÊn m¹ch lùc. Do d©y quÊn ®iÒu khiÓn cã ®iÖn ¸p thÊp vµ nhiÖt to¶ ra trªn nã nhá, cuén d©y m¹ch lùc cã ®iÖn ¸p xoay chiÒu cao nhiÖt to¶ ra trªn nã lín nªn ta chän c¸ch lµ ®Æt d©y quÊn ®iÒu khiÓn n»m trong s¸t víi m¹ch tõ song ®Õn cuén d©y m¹ch lùc. §Æt nh­ thÕ nµy ta ®¶m b¶o ®­îc hai ­u ®iÓm lµ ®¶m bá cuén d©y to¶ nhiÖt tèt vµ c¸ch ®iÖn gi÷a c¸c cuén d©y ®­îc gi¶m. ThiÕt kÕ kÕt cÊu m¹ch tõ. Theo ph©n tÝch trong phÇn thiÕt kÕ cuén d©y ®iÒu khiÓn th× ®Î ®¶m b¶o khö hÕt thµnh phÇn xoay chiÒu trong cuén d©y ®iÒu khiÓn th× cuén d©y ®iÒu khiÓn ph¶i ®­îc chia lµm hai bèi d©y gièng nhau quÊn trªn cïng mét m¹ch tõ do ®ã m¹ch tõ ph¶i chia lµm hai lâi nhá mÆt kh¸c mçi pha l¹i cã hai lâi mét lâi dïng ®Ó ®iÒu chØnh h¹ ¸p vµ mét lâi ®Ó thùc hiÖn ®iÒu chØnh t¨ng ¸p. tõ ®ã ta chän kÕt cÊu m¹ch tõ cã d¹ng nh­ h×nh vÏ: Do c«ng suÊt m¹ch tõ kh«ng lín nªn ta chän h×nh thøc dïng bul«ng vµ xµ Ðp ®Ó Ðp m¹ch tõ. §Ó ®¶m b¶o c¸c l¸ thÐp dÉn tõ tèt ta chän h×nh thøc gÐp chÐo nhau. H×nh d¸ng m¹ch tõ vµ c¸c l¸ thÐp ®­îc m« t¶ trªn h×nh vÏ m¹ch tõ. Chuyªn ®Ò: so s¸nh c¸c bé æn ¸p æn ®Þnh ®iÖn ¸p lµ mét kh¸i niÖm vÒ sù duy tr× ®iÖn ¸p ra cña mét bé nguån cung cÊp ®iÖn hay lµ cña mét thiÕt bÞ ®iÖn nµo ®ã khi ®iÖn ¸p vµo thay ®æi trong miÒn lín mµ ®iÖn ¸p ra chØ thay ®æi trong mét giíi h¹n hÑp. Nãi chung d¶i dao ®éng gi¸ trÞ ®Çu ra ®­îc xem lµ nhá so víi sù dao ®éng ®iÖn ¸p ë ®Çu vµo.Sù dao ®éng ®iÖn ¸p ë ®Çu ra cµng nhá th× ta nãi r»ng chÊt l­îng cña bé æn ¸p cao. Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c bé æn ¸p theo nhiÒu c¸ch nh­ æn ¸p mét chiÒu, æn ¸p xoay chiÒu, æn ¸p kiÓu bï , æn ¸p kiÓu th«ng sè, æn ¸p c«ng suÊt nhá, æn ¸p c«ng suÊt lín...Cã rÊt nhiÒu ph­¬ng ph¸p æn ®Þnh ®iÖn ¸p trong ph¹m vi chuyªn ®Ò nµy ta chØ so s¸nh c¸c bé æn ¸p cã c«ng suÊtlín dïng cho ®iÖn ¸p xoay chiÒu: æn ¸p s¾t tõ céng h­ëng cã tô. æn ¸p kiÓu khuyÕch ®¹i tõ. æn ¸p ®iÖn tö b¸n dÉn. æn ¸p kÕt hîp ®iÖn tõ vµ truyÒn ®éng ®iÖn. ë mçi kiÓu æn ¸p cã nh÷ng ­u vµ nh­îc ®iÓm riªng vÒ kü thuËt vµ chØ tiªu kinh tÕ æn ¸p kiÓu s¾t tõ céng h­ëng cã tô. Uvmin Uvmax Ur Ur ur i ic Il-ic Il2 uV ura l1 l2 CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng rÊt ®¬n gi¶n gåm hau cuén kh¸ng quÊn trªn cïng mét lâi thÐp tõ. Mét cuén tuyÕn tÝnh l1 vµ mét cuén phi tuyÕn l2 lµm viÖc ë chÕ ®é b·o hoµ gäi lµ cuén b·o hoµ ®iÖn ¸p ra lÊy trªn cuén b·o hoµ ®iÖn ¸p vµo cung cÊp nh­ h×nh vÏ. Tô ®iÖn C ®­îc nèi song song víi L2 ®Ó t¹o thµnh m¹ch céng h­ëng dßng ®iÖn nh»m môc ®Ých n©ng cao chÊt l­îng vµ më réng ph¹m vi æn ®Þnh cña bé æn ¸p. §Æc tÝnh vµo ra cña æn ¸p nµy cã d¹ng nh­ h×nh vÏ: u i U1(i) U2(i) Uv(i) §iÖn ¸p ra quan hÖ phøc t¹p víi dßng ®iÖn I. khi Ura U2ch th× m¹ch cã tÝnh chÊt c¶m nhê tô ®iÖn C mµ ®é dèc U2(I) gi¶m cã nghÜa lµ chÊt l­îng ®iÖn ¸p ra tèt h¬n. dßng ®iÖn kh«ng t¶i nhá ph¹m vi æn ®Þnh kh¸ më réng mÆt kh¸c do cã tô C nªn cosj cña bé æn ¸p t¨ng lªn. th­êng ®Ó gi¶m sù dao ®éng ®iÖn ¸p ra ta dïng thªm cuén bï cã th«ng sè thÝch hîp vµ tô ®iÖn ®­îc nèi víi mét ®iÖn ¸p cao ®Ó gi¶m chØ sè cña tô ®iÖn khi ®ã m¹ch ®­îc vÏ l¹i nh­ sau: Wb Wl Uv Ura ®Æc ®iÓm cña bé æn ¸p nµy lµ: KÕt cÊu ®¬n gi¶n. Dßng kh«ng t¶i nhá, ph¹m vi æn ®Þnh réng. D¹ng sãng ®iÖn ¸p ra cßn mÐo nhiÒu cÇn bé läc. C«ng suÊt bÞ h¹n chÕ nhá h¬n 1 KVA 2.æn ¸p kiÓu khuyÕch ®¹i tõ. CÊu t¹o vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña bé æn ¸p kiÓu khuyÕch ®¹i tõ lµ dùa vµo nguyªn lý ho¹t ®éng cu¶ khuyÕch ®¹i tõ. Khi ta thay ®æi dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn trong khuyÕch ®¹i tõ sÏ thay ®æi ®iÖn kh¸ng cña cuén d©y do ®ã thay ®æi ®­îc ®iÖn ¸p trªn khuyÕch dßng ®iÖn ¹i tõ nªn thay ®æi ®­îc dßng ®iÖn trªn t¶i. tõ nguyªn lý nµy ta cã thÓ x©y dùng bé æn ¸p cã cÊu t¹o nh­ sau: cuén lµm viÖc W2 cña khuyÕch ®¹i tõ nèi víi cuén s¬ cÊp cña m¸y biÕn ¸p. Cuén s¬ cÊp cña m¸y biÕn ¸p ®ãng vai trß t¶i cña khuyÕch ®¹i tõ. B»ng c¸ch thay ®æi dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn khuyÕch ®¹i tõ ta cã thÓ ®iÒu khiÓn ®­îc ®iÖn ¸p trªn cuén s¬ cÊp cña m¸y biÕn ¸p ®Ó ®iÖn ¸p ra lµ kh«ng ®æi. trong æn ¸p khuyÕch ®¹i tõ viÖc ®iÒu khiÓn khuyÕch ®¹i tõ ®­îc thùc hiÖn tù ®éng nhê sö dông m¹ch ®iÒu khiÓn tù ®éng ph¶n håi vµ c¸c phÇn tö kh¸c nh­ trªn h×nh vÏ: Wcd W1 W’1 rcd r2 r1 uv ur M¹ch ®éng lùc cung cÊp cho t¶i lµ biÕn ¸p tù ngÉu m¹ch ®iÒu chØnh lµ khuyÕch ®¹i tõ cã cuén d©y lµm viÖc nèi víi cuén s¬ cÊp cña m¸y biÕn ¸p vµ ®­îc ®Æt vµo mét ®iÖn ¸p vµo Uv §iÖn ¸p ra lÊy tõ cuén thø cÊp cña m¸y biÕn ¸p. KhuyÕch ®¹i tõ cã hai cuén ®iÒu khiÓn nèi ng­îc cøc tÝnh víi nhau. Cuén W1 ®­îc nèi víi nguån ®iÖn ¸p ra ®· ®­îc chØnh l­u qua ®iÖn trë tuyÕn tÝnh. Cuén W’1 ®­îc nèi qua ®iÖn trë phi tuyÕn R2 ®Æc tÝnh v«n – ampe cña ®iÖn trë R2 cã d¹ng i = Un cÇn ®iÒu chØnh c¸c ®iÖn trë R1 vµ R2 ®Ó khi ®iÖn ¸p ra b»ng ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc th× søc tõ ®éng do cuén ®iÒu khiÓn W1vµ W2 sinh ra b»ng nhau do ®ã søc tõ ®éng tæng sinh ra trong cuén ®iÒu khiÓn b»ng kh«ng. §iÒu chØnh R®c trong m¹ch cuén d©y chuyÓn dÞch Wcd sao cho (IW)å = 0 th× m¹ch ®iÒu khiÓn lµm viÖc ë ®iÓm A. ur iw1 i1w1 i’1 w’1 (iw)å i2 i2 c c’ a a’ b’ b (iw)1 -(iw)1 -(iw)1 (iw)1 Trªn ®Æc tÝnh vµo ra I2 =f(I1) vµ t­¬ng øng víi gi¸ trÞ ®iÖn kh¸ng cña cuén kh¸ng lµ x t¹i A. Do mét lÝ do nµo ®ã ®iÖn ¸p ra t¨ng lªn mét gi¸ trÞ ®Þnh møc mét l­îng Ura Ura = Ura -Ura®Þnh møc th× søc tõ ®éng cña cuén ®iÒu khiÓn sÏ lín h¬n 0 do ®ã lµm cho x cña khuyÕch ®¹i tõ t¨ng. m¹ch sÏ lµm viÖc ë ®iÓm B lµm cho ®iÖn ¸p trªn cuén kh¸ng t¨ng --> ®iÖn ¸p ra gi¶m vÒ gi¸ trÞ ®Þnh møc. Ng­îc l¹i nÕu ®iÖn ¸p ra gi¶m th× Ura = Ura -Ura®Þnh møc ®iÖn ¸p trªn s¬ cÊp, thø cÊp cña m¸y biÕn ¸p sÏ t¨ng lªn b»ng gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ®Þnh møc. Theo c¸ch nµy th× c«ng suÊt æn ¸p t­¬ng ®èi lín hiÖu suÊt cña m¸y cao h¬n æn ¸p s¾t tõ céng h­ëng cã tô. ChÊt l­îng æn ®Þnh cao d¹ng sãng ®iÖn ¸p ra bÞ mÐo do ®ã ph¶i dïng bé läc ®Ó läc thµnh phÇn sãng bËc cao. æn ¸p dïng thiÕt bÞ b¸n dÉn. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé æn ¸p dïng thiÕt bÞ b¸n dÉn lµ dùa vµo sù ho¹t ®éng ®ãng më cña van b¸n dÉn tiristor hay tri¨c. Ta ®iÒu khiÓn thêi ®iÓm ph¸t xung më van th× sÏ thay ®æi ®­îc gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ra. §iÖn ¸p ra cã d¹ng kh«ng sin. t1 t2 Rt §iÒu chØnh ®iÖn ¸p mét pha t1 t2 t3 t4 t5 t6 ua Rt Rt Rt ub uc §iÒu chØnh ®iÖn ¸p ba pha Theo furier th× ta cã thÓ ph©n tÝch thµnh nh÷ng thµnh phÇn sin bËc thÊp vµ bËc cao do nh­ng thµnh phÇn bËc cao cã biªn ®é nhá nªn cã thÓ bá qua do ®ã ®iÖn ¸p ra chñ yÕu thµnh phÇn sãng h×nh sin c¬ b¶n. Ta cã thÓ dïng hai Tiristor m¾c song song ng­îc thay cho Tri¨c. Mét sè m¹ch chØnh l­u hay dïng trong thùc tÕ Theo c¸ch nµy th× ®iÖn ¸p ra lu«n nhá h¬n ®iÖn ¸p vµo nghÜa lµ m¹ch nµy chØ lµm nhiªm vô gi¶m ®iÖn ¸p do ®ã cÇn ph¶i cã mét nguån ®iÖn ¸p cao h¬n ®iÖn ¸p ®Þnh møc mong muèn. Do dïng thiÕt bÞ b¸n dÉn nªn chÊt l­îng ®iÖn ¸p æn ®Þnh cao sai sè nhá.Nh­îc ®iÓm chÝnh cña bé æn ¸p dïng linh kiÖn b¸n dÉn lµ ®iÖn ¸p ra kh«ng sin do ®ã ®iÖn ¸p sÏ cã nh÷ng thµnh phÇn bËc cao kh«ng cã lîi, c«ng suÊt nguån bÞ h¹n chÕ bëi c«ng suÊt cña van. æn ¸p dïng ®iÖn tõ kÕt hîp víi ®iÒu khiÓn tù ®éng. nguyªn lý cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng dùa trªn c¬ së m¸y biÕn ¸p tù ngÉu vµ ®iÒu khiÓn tù ®éng truyÒn ®éng ®iÖn. §iÖn ¸p ra lÊy ra nhê mét tiÕp ®iÓm di ®éng N. vÞ trÝ N sÏ quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ra.TiÕp ®iÓm ®éng M ®­îc ®iÒu khiÓn nhê mét ®éng c¬ chÊp hµnh M.TÝn hiÖu ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn m«t¬ M ®­îc lÊy tõ ®iÖn ¸p so lÖch cña ®iÖn ¸p ra víi ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc.S¬ ®å khèi cña m¹ch nµy lµ: uv ur M n ur®m Khi ®iÖn ¸p ra b»ng ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc th× tÝn hiÖu ®iÖn ¸p ®­a ®Õn ®iÒu khiÓn ®éng c¬ chÊp hµnh b»ng kh«ng nªn ®éng c¬ kh«ng ho¹t ®éng. Khi ®iÖn ¸p ra nhá h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc th× tÝn hiÖu ®iÖn ¸p ®­a tíi ®iÒu khiÓn sÏ nhá h¬n 0 nªn ®éng c¬ chÊp hµnh sÏ chuyÓn ®éng vÒ phÝa trªn dÉn ®Õn ®iÖn ¸p ra t¨ng --> ®iÖn ¸p cung cÊp cho M gi¶m xuèng vµ ®éng c¬ chØ ngõng khi ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ®­a tíi nã b»ng 0 nghÜa lµ ®iÖn ¸p ra b»ng ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc. Ng­îc l¹i khi ®iÖn ¸p ra lín h¬n ®iÖn ¸p ra ®Þnh møc th× tÝn hiÖu ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ®­a tíi MsÏ d­¬ng nªn M sÏ chuyÓn ®éng vÒ phÝa d­íi khi ®ã ®iÖn ¸p ra sÏ gi¶m xuèng vµ M chØ dõng chuyÓn ®éng khi ®iÖn ¸p ra b»ng ®iÖn ¸p ®Þnh møc. ViÖc ®iÒu khiÓn sù ho¹t ®éng cña m«t¬ M ®­îc thùc hiÖn b»ng mét m¹ch ®iÒu khiÓn chøc n¨ng. M¹ch ®iÒu khiÓn nµy ho¹t ®éng vµ cÊu t¹o kh«ng phøc t¹p l¾m. Nãi chung cÊu t¹o chung cña bé æn ¸p kiÓu nµy ®¬n gi¶n nh­ng gÆp ph¶i mét sè nh­îc ®iÓm chÝnh lµ do viÖc ®iÒu khiÓn ®iÖn ¸p cã tiÕp ®iÓm nªn s¶y ra hiÖn t­îng phãng tia löa ®iÖn mçi khi ®iÒu chØnh nªn c«ng suÊt vµ cÊp ®iÖn ¸p ®iÒu chØnh bÞ h¹n chÕ mÆt kh¸c ®éng c¬ chÊp hµnh M nhanh bÞ háng nÕu ho¹t ®éng nhiÒu hay gÆp ph¶i ng­ìng ®iÒu chØnh lín. B»ng nh÷ng minh chøng cô thÓ vÒ nh÷ng ­u vµ nh­îc ®iÓm cña tõng h×nh thøc æn ¸p ta thÊy r»ng ®Ó thiÕt kÕ mét bé æn ¸p cã c«ng suÊt lín 60 KVA dïng cho phô t¶i lµ chiÕu s¸ng th× sù lùa chän h×nh th­cs æn ¸p khuyÕch ®¹i tõ kÕt hîp víi ®iÖn tö c«ng suÊt lµ hîp lÝ bëi v× nã mang l¹i nh­ng ­u ®iÓm lµ chi phÝ chÕ t¹o còng nh­ chi phÝ vËn hµnhd vµ b¶o d­ìng kh«ng lín vµ chÊt l­îng ®iÖn ¸p ®iÒu chØnh thuéc miÒn cho phÐp cña phô t¶i chiÕu s¸ng. KÕt luËn Qua thêi gian t×m hiÓu vµ nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p æn ¸p ®Ó thiÕt kÕ mét bé æn ¸p cã c«ng suÊt lín 60KVA ®iÖn ¸p ra lµ 380 ± 3% v«n dïng ®Ó cung cÊp ®iÖn cho chiÕu s¸ng vµ cÊp ®iÖn cho viÖc ®èt tim ®Ìn c«ng suÊt lín ®iÖn ¸p cao víi ®iÒu kiÖn lµ lµm viÖc ë ViÖt Nam. Víi sù h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o Bïi TÝn H÷u trong thêi gian qua em ®· hoµn thµnh nhiÖm vô cña ®å µn ®­îc giao. §å ¸n gåm nh÷ng phÇn sau: PhÇn mét: trong phÇn nµy em ®i t×m hiÓu vµ tr×nh bµy c¸c h×nh thøc æn ¸p tù ®éng vÒ c¸c ­u vµ nh­îc ®iÓm vÒ cÊu t¹o vÒ ®Æc tÝnh ®iÒu chØnh cña tõng h×nh thøc æn ¸p nh­ lµ æn ¸p dïng ®iÖn tö c«ng suÊt, æn ¸p kÕt hîp biÕn ¸p vµ ®iÒu khiÓn tù ®éng truyÒn ®éng ®iÖn, æn ¸p dïng cuén kh¸ng b·o hßa cã ®iÒu khiÓn ...tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn em lùa chän ®­îc h×nh thøc æn ¸p dïng cuén kh¸ng b·o hßa cã ®iÒu khiÓn. Nghiªn cøu vµ t×m hiÓu c¸c quan hÖ ®iÖn tõ trong thiÕt bÞ nh­ quan hÖ vÒ ®iÖn quan hÖ vÒ tõ . t×m hiÓu nguyªn t¾c ®iÒu chØnh th«ng sè m¹ch tõ ®Ó ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ra, ph­¬ng ph¸p gi÷ ®iÖn ¸p c©n pha nhê m¹ch chuyÓn dÞch ... tõ ®ã ta x©y dùng ®Æc tÝnh ®iÒu chØnh cho bé æn ¸p vÒ mÆt ®Þnh tÝnh. Trªn c¬ së ®ã ta thiÕt kÕ mét bé chØnh l­u triristor t¹o mét nguån dßng cã gÝ trÞ biÕn ®æi theo yªu cÇu ®iÒu chØnh cña m¹ch ®éng lùc nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn trªn PhÇn hai: Tõ nh÷ng quan hÖ rót ra ë trªn trong phÇn nµy chñ yÕu tËp chung vµo phÇn thiÕt kÕ vµ tÝnh to¸n m¹ch lùc nh­ lµ tÝnh to¸n m¹ch tõ, th«ng sè cho phÇn ®iÖn vµ sù ph©n bè d©y quÊn cho m¹ch ®éng lùc do quan hÖ gi÷a c¸c phÇn tö d©y quÊn quan hÖ víi nhau theo quan hÖ phi tuyÕn nªn kh«ng thÓ tÝnh trùc tiÕp ®ùoc mµ ta ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p tÝnh th­¬ng trong tr­êng hîp nµy ta ¸p dông ph­¬ng ph¸p duyÖt trªn l­íi ®Òu kÕt hîp víi viÖc t×m miÒn cã x¸c suÊt nghiÖm lín ®Ó t×m ra ®ùîc mét bé th«ng sè tháa m·n viÖc ®iÒu chØnh ®¶m b¶o æn ®Þnh ®­îc ®iÖn ¸p ®Çu ra trong miÒn æn ®Þnh ®iÖn ¸p cho phÐp ®ång thêi tháa m·n c¶ tÝnh tèi ­u vÒ kinh tÕ. Trªn c¬ së th«ng sè m¹ch lùc ®· thiÕt kÕ ë trªn ta ®i thiÕt kÕ vµ tÝnh to¸n m¹ch chuyÓn dÞch lµm nhiÖm vô c©n b»ng ®iÖn ¸p ra, m¹ch ph¶n håi tù ®éng gi÷ æn ®Þnh ®iÖn ¸p ra. PhÇn 3. Tõ th«ng sè ®· thiÕt kÕ ë trªn ta ®i kiÓm nghiÖm l¹i kh¶ n¨ng lµm viÖc cña bé æn ¸p võa thÕt kÕ vÒ kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p chÊt l­îng ®iÖn ¸p ra, nhiÖt ®é lµm viÖc, chØ sè kinh tÕ cho thiÕt bÞ. PhÇn 4: Trong phÇn nµy ta thiÕt kÕ kÕt cÊu cho thiÕt bÞ nh­ lµ m¹ch tõ ,s¬ ®å tæng l¾p r¸p cho thiÕt bÞ... Do thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n nªn em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh­ng sai sãt vµ nhÇm lÉn trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ em mong c¸c thÇy, c¸c c« cïng c¸c b¹n th«ng c¶m vµ chØ b¶o ®Ó em ®­îc hoµn thiÖn h¬n.Mét lÇn n÷a em xin tr©n thµnh c¶m ¬n thÇy Bïi T×n H÷u cïng c¸c thÇy c¸c c« ®· gióp em hoµn thµnh néi dung ®å ¸n nµy Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n. Tµi liÖu tham kh¶o. Vò Gia Hanh - Phan Tö Thô - TrÇn Kh¸nh Hµ - NguyÔn V¨n S¸u : M¸y ®iÖn 1. N hµ xuÊt b¶n KH-KT. Hµ néi 1998. Phan Tö Thô : ThiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p ®iÖn lùc. Hµ néi 1995 NguyÔn BÝnh: §iÖn tö c«ng suÊt. Nhµ xuÊt b¶n KH- KT. Hµ néi 1996. NguyÔn Hång Thanh: Bµi gi¶ng thiÕt kÕ - thiÕt kÕ tù ®éng m¸y ®iÖn. NguyÔn TiÕn T«n - Ph¹m V¨n Chíi: PhÇn tö tù ®éng. NguyÔn TiÕn T«n- Ph¹m V¨n Chíi: KhÝ cô ®iÖn PHAN ANH Kû LuËn v¨n tiÕn sÜ “§iÒu chØnh ®iÖn ¸p trong m¸y biÕn ¸p”.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docThiết kế hệ thống ổn áp sắt từ công suất lớn.doc