Thiết kế máy tăng âm

Lêi nãi ®Çu Ngµy nay trong nhiÒu lÜnh vùc cña ta ®Òu thÊy bãng d¸ng cña c«ng nghÖ ®iÖn tö. Nãi ®Õn c«ng nghÖ ®iÖn tö, ng­êi ta th­êng nh¾c ®Õn kÜ thuËt sè vµ trong nhiÒu lÜnh vùc kÜ thuËt sè ®ang dÇn thay thÕ kÜ thuËt t­¬ng tù , nh­ng cã mét thùc tÕ lµ kÜ thuËt t­¬ng tù vÉn lu«n lu«n ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn, ®· vµ sÏ chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong lÜnh vùc ®iÖn tö, n¬i mµ viÖc ¸p dông kÜ thuËt sè kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc , hoÆc thùc hiÖn rÊt khã kh¨n mµ kh«ng thÓ t¹o nªn ®­îc sù hiÖu qu¶ vµ kinh tÕ nh­ trong kÜ thuËt t­¬ng tù nh­ : ChuyÓn ®æi t­¬ng tù _ sè , khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá, ®æi tÇn … C«ng nghÖ ®iÖn tö ®· ®em l¹i sù tiÖn lîi vµ tho¶i m¸i cho con ng­êi trong cuéc sèng hiÖn nay. Khi ®êi sèng con ng­êi cµng cao th× nhu cÇu vÒ h­ëng thô vµ gi¶i trÝ còng t¨ng lªn. Do vËy c¸c thiÕt bÞ vÒ th«ng tin , gi¶i trÝ còng ngµy cµng t¨ng lªn ®Ó phôc vô cho nhu cÇu cña con ng­êi. M¸y t¨ng ©m lµ thiÕt bÞ rÊt cÇn thiÕt trong nh÷ng cuéc thuyÕt tr×nh cña ai ®ã trong nh÷ng cuéc héi th¶o, hay trong c¸c ch­¬ng tr×nh ca nh¹c hoÆc còng rÊt cÇn thiÕt trong gia ®×nh ®Ó nghe nh¹c… Ngµy nay trªn thÞ tr­êng ®· cã rÊt nhiÒu m¸y t¨ng ©m rÊt tèt vµ c«ng nghÖ l¾p r¸p chÕ t¹o m¸y t¨ng ©m còng ®ang rÊt ph¸t triÓn ë ViÖt Nam vµ còng t¹o ra nh÷ng bé t¨ng ©m kh«ng thua kÐm g× ngo¹i nhËp. Do vËy viÖc ®­a vµo m«n thiÕt kÕ Analog cña khoa ®iÖn tö bµi thiÕt kÕ m¸y t¨ng ©m lµ rÊt tèt, nã gióp cho sinh viªn n¾m ®­îc cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y t¨ng ©m ®Ó sinh viªn cã ®­îc nh÷ng kiÕn thøc thùc tÕ ®Ó khi ra tr­êng cã mét hµnh trang nµo ®ã cho m×nh (cã thÓ më mét c«ng ty vÒ c¸c thiÕt bÞ ©m thanh). ViÖc thiÕt kÕ m¸y t¨ng ©m còng rÊt hay, nÕu nh­ ta lµm thµnh c«ng th× ta sÏ rÊt vui s­íng v× m×nh cã thÓ h­ëng thô ®­îc thµnh qu¶ lao ®éng cña m×nh trong gia ®×nh m×nh. Víi sù nç lùc cña c¸c thµnh viªn trong nhãm, céng víi sù t×m tßi, nghiªn cøu c¸c s¸ch tham kh¶o vµ c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn m¸y t¨ng ©m vµ nhÊt lµ ®­îc sù chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy gi¸o TrÇn V¨n Cóc nhãm chóng em ®· hoµn thµnh ®­îc bµi ThiÕt kÕ m¸y t¨ng ©m. Tuy nhiªn ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn nhãm chóng em thùc hµnh thiÕt kÕ nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt mong cã sù chØ b¶o vµ ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy ®Ó chóng em cã thÓ hoµn thiÖn h¬n bµi thiÕt kÕ cña m×nh. Mét lÇn n÷a chóng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TrÇn V¨n Cóc ®· tËn t×nh h­íng dÉn chóng em. §T9_K45 Nhãm sinh viªn thùc hiÖn. PhÇn 1: Giíi thiÖu vÒ m¸y t¨ng ©m I.Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i m¸y t¨ng ©m 1.Kh¸i niÖm: M¸y t¨ng ©m lµ m¸y khuÕch ®¹i tÝn hiÖu ©m thanh tõ ®Çu vµo thµnh tÝn hiÖu ®iÖn cã biªn ®é, dßng ®iÖn, c«ng suÊt ®ñ lín phôc vô cho môc ®Ých sö dông ë ®Çu ra. ¢m thanh nãi chuyÖn trùc tiÕp chØ ®ñ cho mét sè ng­êi nghe râ trong mét kh«ng gian giíi h¹n nµo ®ã. TÝn hiÖu ©m thanh trªn ®Üa tõ, ®Üa compact hay thu ®­îc tõ c¸c m¸y thu chØ cã biªn ®é c«ng suÊt nhá. Muèn phôc vô cho nhiÒu ng­êi cïng nghe râ th× cÇn ph¶i lµm cho ©m thanh Êy to lªn b»ng c¸c m¸y t¨ng ©m. TÝn hiÖu nhá tõ micro vµ c¸c thiÕt bÞ l­u tr÷ ®­îc ®­a vµo bé khuyÕch ®¹i lµm cho n¨ng l­îng Êy t¨ng lªn nhiÒu lÇn, sau ®ã dïng loa biÕn ®æi trë l¹i thµnh ©m thanh ®ñ m¹nh ®Ó phôc vô cho ®«ng ®¶o ng­êi nghe. §é lín ©m thanh ph¸t ra phô thuéc vµo c«ng suÊt cña m¸y t¨ng ©m vµ ®é lín cña tÝn hiÖu vµo. 2.Ph©n lo¹i: Tuú theo môc ®Ých sö dông hay linh kiÖn mµ m¸y t¨ng ©m ®­îc ph©n lo¹i nh­ sau: -Theo môc ®Ých sö dông, m¸y t¨ng ©m ph©n thµnh m¸y t¨ng ©m th«ng th­êng vµ m¸y t¨ng ©m chuyªn dông. +M¸y t¨ng ©m th«ng th­ßng lµ lo¹i t¨ng ©m c«ng suÊt nhá, dïng trong c¸c buæi nãi chuyÖn, héi häp, biÓu diÔn v¨n nghÖ tr­íc c«ng chóng. Lo¹i t¨ng ©m nµy cßn gäi lµ phãng thanh, c«ng suÊt vµi chôc Watt. +M¸y t¨ng ©m chuyªn dông dïng trong c¸c ®µi vµ c¸c tr¹m ph¸t thanh ®Ó phôc vô cho mét m¹ng l­íi ®­êng d©y loa t­¬ng ®èi lín trong mét ph­êng hay mét thµnh phè. Lo¹i t¨ng ©m nµy cã c«ng suÊt tõ vµi chôc Watt ®Õn vµi chôc kil« Watt. Lo¹i t¨ng ©m chuyªn dông th­êng cã yªu cÇu riªng nªn kÕt cÊu phøc t¹p h¬n kÌm theo nh÷ng thiÕt bÞ nh­ b¶ng ph©n phèi phi®¬ ,m¸y ®o trë kh¸ng ®­êng d©y. Dùa vµo lo¹i linh kiÖn chñ yÕu m¸y t¨ng ©m ph©n thµnh m¸y t¨ng ©m ®iÖn tö ,m¸y t¨ng ©m b¸n dÉn vµ m¸y t¨ng ©m dïng IC. M¸y t¨ng ©m ®iÖn tö cã linh kiÖn chñ yÕu lµ transistor ®iÖn tö vµ dïng nguån cung cÊp xoay chiÒu. Do kÝch cì lín vµ tÝnh n¨ng h¹n chÕ cña linh kiÖn nªn hiÖn nay lo¹i nµy hÇu nh­ kh«ng cßn ®­îc s¶n xuÊt. M¸y t¨ng ©m b¸n dÉn cã linh kiÖn chñ yÕu lµ transistor ,nguån cung cÊp lµ xoay chiÒu hay mét chiÒu.Tuy nhiªn do IC lµ m¹ch tÝch hîp tÝnh n¨ng cao nªn m¸y t¨ng ©m dïng IC cã kÝch th­íc nhá, chÊt l­îng tèt vµ ®­îc s¶n xuÊt chñ yÕu ngµy nay. II.KÕt cÊu chñ yÕu cña bé khuÕch ®¹i ©m thanh trong m¸y t¨ng ©m: PhÇn quan träng nhÊt trong m¸y t¨ng ©m lµ bé khuÕch ®¹i ©m tÇn, bé khuÕch ®¹i ©m tÇn bao gåm bèn bé phËn chÝnh: · Bé khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p : Bé khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p cã nhiÖm vô khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p tÝn hiÖu ®Çu vµo rÊt nhá (kho¶ng vµi chôc milivon) lªn tíi møc ®iÖn ¸p cÇn thiÕt ®Ó kÝch c¸c tÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt. · Bé khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p: Bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt cã nhiÖm vô t¹o ra mét c«ng suÊt ©m tÇn ®ñ lín, ®óng víi yªu cÇu cÇn thiÕt, ®Ó cung cÊp cho c¸c loa. Bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt th­êng dïng ®Ìn cã c«ng suÊt lín, yªu cÇu ®iÖn ¸p kÝch thÝch kh¸ lín tõ vµi v«n ®Õnvµi chôc v«n ,cã khi ®Õn vµi tr¨m v«n. · M¹ch t¹o hiÖu øng ©m thanh : ®Ó t¹o ra c¸c hiÖu øng ©m thanh nh»m t¨ng kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t ®Õn ng­êi nghe : cã thÓ cã m¹ch t¹o vang, t¹o hiÖu øng lËp thÓ...th«ng th­êng lµ m¹ch ®iÒu chØnh ©m s¾c : cã nhiÖm vô biÕn ®æi ®Æc tuyÕn khuÕch ®¹i cho phï hîp víi tÝnh chÊt c¶m thô ©m thanh cña tai ng­êi còng nh­ tÝnh chÊt cña ch­¬ng tr×nh nghe. · Bé cÊp ®iÖn : Bé cÊp ®iÖn lµm nhiÖm vô cung cÊp c¸c møc ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn cÇn thiÕt cho c¸c ®Ìn khuÕch ®¹i lµm viÖc.  M« h×nh c¬ b¶n cña m¹ch khuÕch ®¹i ©m tÇn §Çu vµo Bé khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p T¹o hiÖu øng ©m thanh Bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt Bé phËn cung cÊp ®iÖn §Çu ra III.ChØ tiªu kü thuËt cña m¸y t¨ng ©m. 1.HÖ sè khuÕch ®¹i: HÖ sè khuÕch ®¹i lµ tØ sè gi÷a tÝn hiÖu ®Çu ra vµ tÝn hiÖu ®Çu vµo cña bé khuÕch ®¹i, hÖ sè nµy lµ hÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p, hÖ sè khuÕch ®¹i dßng ®iÖn hay hÖ sè khuÕch ®¹i c«ng suÊt. HÖ sè khuÕch ®¹i c«ng suÊt : lµ tû sè gi÷a c«ng suÊt tÝn hiÖu ra nhËn ®­îc trªn t¶i Pt vµ c«ng suÊt t¸c ®éng cña m¹ch : HÖ sè khuÕch ®¹i dßng ®iÖn : lµ tØ sè gi÷a dßng ®iÖn tÝn hiÖu ra nhËn ®­îc trªn t¶i Ir vµ dßng ®iÖn t¸c ®éng vµo ®Çu vµo cña m¹ch. HÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p : lµ tØ sè gi÷a ®iÖn ¸p tÝn hiÖu ra nhËn ®­îc trªn t¶i Ur vµ ®iÖn ¸p ®Çu ra cña m¹ch : Gi¸ trÞ cña hÖ sè khuÕch ®¹i cßn ®­îc tÝnh theo ®¬n vÞ dexiben ( dB ). Ku (dB) = 20log 10(Ku) Víi m¹ch khuÕch ®¹i cã nhiÒu tÇng th× hÖ sè khuÕch ®¹i toµn bé b»ng tÝch c¸c hÖ sè khuÕch ®¹i cña c¸c tÇng : Kt = K1.K2.....Kn. Kt(dB) = K1 (dB) + K2(dB) +.....+ Kn(dB) Tuú theo môc ®Ých c¸c tÇng mµ hÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p, dßng ®iÖn hay c«ng suÊt lµ quan träng nhÊt. 2.§iÖn ¸p vµo damh ®Þmh : §iÖn ¸p vµo danh ®Þnh lµ trÞ sè ®iÖn ¸p tÝn hiÖu cÇn ®­a vµo ®Çu vµo cña m¸y ®Ó cã thÓ ®­a ra c«ng suÊt ra ©m tÇn cè ®Þnh. TrÞ sè ®iÖn ¸p vµo danh ®Þnh cña c¸c ®Çu vµo micro, m¸y thu kh«ng gièng nhau. VÝ dô ®iÖn ¸p vµo danh ®Þnh cña micro lµ 3mV trong khi ®iÖn ¸p vµo danh ®Þnh cña ®Çu m¸y thu lµ 800 mV. Khi møc ®iÖn ¸p vµo thùc tÕ nhá h¬n trÞ sè ®iÖn ¸p vµo danh ®Þnh th× c«ng suÊt ©m tÇn cho loa còng nhá h¬n c«ng suÊt danh ®Þnh. Khi møc ®iÖn ¸p vµo lín h¬n trÞ sè ®iÖn ¸p danh ®Þnh mµ ta kh«ng cã biÖn ph¸p khèng chÕ xuèng cho võa ®ñ th× c«ng suÊt ra còng lín h¬n c«ng suÊt danh ®Þnh nh­ng tiÕng bÞ mÐo nhiÒu. Tr­êng hîp qu¸ lín th× cã thÓ dÉn tíi háng transistor c«ng suÊt, ch¸y biÕn ¸p ra hay háng c¶ loa m¾c víi m¸y. 3.C«ng suÊt ra danh ®Þnh: C«ng suÊt ra danh ®Þnh lµ c«ng suÊt ©m tÇn lín nhÊt mµ m¸y t¨ng ©m cã thÓ cung cÊp víi ®iÒu kiÖn ®é mÐo phi tuyÕn kh«ng v­ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp ( th­êng nhá h¬n 5%). §©y lµ mét chØ tiªu quan träng nhÊt cña m¸y t¨ng ©m. 4.HiÖu suÊt: HiÖu suÊt cña m¸y t¨ng ©m lµ tØ sè gi÷a c«ng suÊt ©m tÇn lÊy ra ®­îc ë cuèi cïng cña m¸y (Pr) víi tæng c«ng suÊt ®iÖn lùc cung cÊp cho m¸y. h Trong toµn bé m¸y th× hiÖu suÊt cña tÇng cuèi cïng lµ quan träng nhÊt v× tiªu thô cña transistor tÇng nµy lín h¬n c«ng suÊt tiªu thô cña c¸c tÇng kh¸c rÊt nhiÒu. Do vËy ta ph¶i n©ng cao hiÖu suÊt tÇng cuèi . C¸c chØ tiªu kü thuËt trªn ®¶m b¶o cho sù ho¹t ®éng vµ vËn hµnh cña m¸y t¨ng ©m còng nh­ ®a sè c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tö th«ng dông. Nh­ng m¸y t¨ng ©m lµ thiÕt bÞ trî gióp con ng­êi trong viÖc c¶m nhËn th«ng tin d­íi d¹ng ©m thanh nªn ngoµi c¸c chØ tiªu kü thuËt trªn cßn cã c¸c chØ tiªu kü thuËt liªn quan trùc tiÕp ®Õn sù c¶m nhËn cña ng­êi nghe. C¸c kü thuËt sÏ ®­îc xÐt tiÕp sau. 5.D¶i tÇn sè lµm viÖc : D¶i tÇn sè lµm viÖc lµ kho¶ng tÇn sè gi÷a tÇn sè thÊp nhÊt vµ tÇn sè cao nhÊt mµ trong ®ã hÖ sè khuÕch ®¹i cña m¸y kh«ng bÞ biÕn ®æi h¬n kÐm qu¸ mét møc ®é quy ®Þnh. D¶i tÇn sè lµm viÖc cµng réng th× chÊt l­îng cña m¸y t¨ng ©m cµng cao nh­ng m¸y phøc t¹p vµ gi¸ thµnh cµng ®¾t, do ®ã trong thùc tÕ chØ yªu cÇu mét d¶i tÇn sè lµm viÖc ®ñ réng ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng ©m thanh yªu cÇu cña m¸y. M¸y t¨ng ©m chuyªn dông 50Hz ® 20000Hz M¸y t¨ng ©m th«ng th­êng 100Hz ® 15000Hz M¸y t¨ng ©m ®iÖn tho¹i 300Hz ® 3400Hz D¶i tÇn sè lµm viÖc cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn sù c¶m thô cña con ng­êi ®èi víi ©m thanh vÒ mÆt tÇn sè. D¶i tÇn sè 16Hz ¸ 20000Hz lµ ph¹m vi tÇn sè ©m mµ t¹i ®ã con ng­êi cã thÓ c¶m thô ®­îc. NÕu d¶i tÇn lµm viÖc cña ampli kh«ng lín h¬n d¶i tÇn cña tÝn hiÖu ®Çu vµo sÏ g©y mÐo tÝn hiÖu ©m thanh vµ lµm gi¶m chÊt l­îng còng nh­ kh«ng cã kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t t¹o hiÖu øng lËp thÓ cho ng­êi nghe 6. MÐo tÇn sè: Lµ sù kh«ng ®ång ®Òu cña hÖ sè khuÕch ®¹i ë c¸c tÇn sè kh¸c g©y ra bëi c¸c phÇn tö ®iÖn kh¸ng trong m¹ch. MÐo tÇn sè lín g©y ra biÕn ®æi ©m s¾c lµm mÐo ©m thanh, trong thùc nghiÖm ®Ó kh«ng c¶m thÊy tÝn hiÖu bÞ mÐo th× hÖ sè mÐo M ph¶i tho¶ m·n: 0.7 < M < 1.45 §é mÐo tÇn cña toµn bé m¹ch khuÕch ®¹i ®a tÇng: M = M1. M2 .........Mn §é mÐo tÇn sè cho phÐp cña mçi tÇng tuú thuéc vµo môc ®Ých vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña tÇng. 7. MÐo phi tuyÕn: MÐo biªn ®é trong m¹ch khuÕch ®¹i lµ do tÝnh chÊt kh«ng ®­êng th¼ng cña ®Æc tuyÕn c¸c transistor hay cßn ®­îc hiÓu lµ mÐo do sù xuÊt hiÖn cña c¸c hµi bËc cao. M¸y khuÕch ®¹i tèt cã mÐo phi tuyÕn kho¶ng 1-3%, m¸y khuÕch ®¹i b¸n dÉn chÊt l­îng b×nh th­êng cã mÐo phi tuyÕn kho¶ng 7 - 10%. Khi hÖ sè mÐo phi tuyÕn qu¸ lín th× ©m s¾c bÞ biÕn ®æi nhiÒu, ©m thanh kh«ng cßn trung thùc n÷a. HÖ sè mÐo phi tuyÕn ®­îc tÝnh nh­ sau: Trong ®ã Iw lµ biªn ®é thµnh phÇn c¬ b¶n cßn Ii w lµ c¸c hµi bËc cao. 8. Møc t¹p ©m vµ can nhiÔu: Trong m¸y t¨ng ©m lu«n cã t¹p ©m do c¸c thµnh phÇn cña m¹ch ®iÖn nh­ transistor, ®iÖn trë... g©y ra. T¹p ©m vµ can nhiÔu g©y c¶m gi¸c khã chÞu cho ng­êi nghe lµm gi¶m sù c¶m thô ©m thanh ®Æc biÖt trong tr­êng hîp th­ëng thøc ©m nh¹c. T¹p ©m néi bé m¸y sÏ lÊn ¸t c¸c tÝnh hiÖu cã biªn ®é nhá vµ lµm gi¶m ®é nh¹y. Muèn tÝn hiÖu kh«ng bÞ t¹p ©m néi bé ¸p ®¶o th× ®iÖn ¸p cña tÝn hiÖu vµo ph¶i lín h¬n møc t¹p ©m nhiÒu lÇn. Can nhiÔu vµ t¹p ©m ë m¹ch vµo vµ tÇng thø nhÊt cã t¸c h¹i nhiÒu nhÊt v× nã sÏ ®­îc khuÕch ®¹i nhiÒu lÇn trong c¸c tÇng khuÕch ®¹i sau. Do vËy ë tÇng ®Çu ng­êi ta ph¶i chän lo¹i transistor cã t¹p ©m néi bé thÊp vµ cho lµm viÖc ë chÕ ®é dßng vµ ®iÖn ¸p thÊp ( UCE = 2-3V, Ic=0.3mA ). PhÇn II: ThiÕt kÕ m¸y t¨ng ©m I.S¬ ®å khèi: Khèi m¹ch vµo vµ T¹o hiÖu KhuÕch ®¹i c«ng suÊt øng ©m KhuÕch ®¹i c«ng suÊt M¹ch vµo KhuÕch ®¹i s¬ bé §iÒu chØnh ©m s¾c K§ tiÒn c«ng suÊt K§ c«ng suÊt Nguån cÊp ®iÖn * Nguyªn lý lµm viÖc: §Çu tiªn ,tÝn hiÖu ©m thanh ®­îc phèi hîp trë kh¸ng vµ khuÕch ®¹i ë tÇng khuÕch ®¹i m¹ch vµo. Trong tÇng nµy cã sù pha trén gi÷a tÝn hiÖu micro ®· ®­îc khuÕch ®¹i vµ tÝn hiÖu m¸y thu ®­a ®Õn. Sau ®ã tÝn hiÖu ®Õn tÇng khuÕch ®¹i s¬ bé , t¨ng ®iÖn ¸p vµo ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh ®ñ ®Ó kÝch thÝch c¸c tÇng sau. Sau ®ã tÝn hiÖu ®i vµo m¹ch ®iÒu chiÒu ©m s¾c, ®iÒu chØnh chÊt l­îng ©m thanh trÇm bæng tuú theo yªu cÇu ng­êi nghe . ¢m thanh nµy ®­îc ®­a qua tÇng khuÕch ®¹i tiÒn c«ng suÊt ®Ó t¹o nªn mét ®iÖn ¸p hay c«ng suÊt võa ®ñ ®­a vµo tÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt. Cuèi cïng , tÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt cho ra c«ng suÊt yªu cÇu ë ®Çu ra. Tuú thuéc vµo ph¹m vi vµ yªu cÇu sö dông cña m¸y , ta cã thÓ bæ sung hay bít mét khèi cho phï hîp. II.S¬ ®å nguyªn lý c¸c khèi: 1.Khèi m¹ch vµo: TÇng m¹ch vµo cã nhiÖm vô phèi hîp trë kh¸ng víi nguån tÝn hiÖu ®Ó c«ng suÊt tõ nguån ®­a ®Õn m¹ch khuÕch ®¹i lµ lín nhÊt . Ngoµi ra, m¹ch cßn cã nhiÖm vô ®Ó phèi hîp møc gi÷a c¸c tÝn hiÖu ®Çu vµo kh¸c nhau vµ víi d¶i ®éng ®Çu vµo cña m¹ch khuÕch ®¹i. ViÖc chän lo¹i m¹ch nµo cho phï hîp phô thuéc trë kh¸ng cña tÝn hiÖu vµo: §èi víi c¸c tÝn hiÖu cã trë kh¸ng vµo thÊp, th«ng th­êng ng­êi ta sö dông m¹ch vµo lµ Transistor m¾c BC cho tæng trë vµo thÊp, kiÓu m¾c BC cho tæng trë ra lín , cã lîi vÒ ®iÖn ¸p. §èi víi c¸c tÝn hiÖu cã trë kh¸ng vµo trung b×nh, th«ng th­êng ng­êi ta sö dông m¹ch vµo lµ Transistor m¾c EC ®Ó thùc hiÖn phèi hîp trë kh¸ng do m¹ch EC cã trë kh¸ng vµo trung b×nh, ®Æc biÖt m¹ch EC cßn cho hÖ sè khuÕch ®¹i dßng vµ ¸p lín. §èi víi c¸c tÝn hiÖu cã trë kh¸ng vµo lín, th«ng th­êng ng­êi ta sö dông m¹ch vµo lµ Transistor m¾c CC cho tæng trë vµo lín trong khi trë kh¸ng ra nhá nªn th­êng ®­îc sö dông ®Ó lµm m¹ch phèi hîp trë kh¸ng gi÷a nguån tÝn hiÖu vµ t¶i, ®Æc biÖt m¹ch cã d¶i ®éng lín vµ mÐo phi tuyÕn nhá nhÊt trong 3 c¸c m¾c trªn nªn ®¸p øng ®­îc mét yªu cÇu kh¸ quan träng ®èi víi tÇng ®Çu vµo cña m¸y t¨ng ©m ®ã lµ cã hÖ sè mÐo phi tuyÕn nhá bëi v× khi cã nhiÒu tÇng khuÕch ®¹i m¾c nèi tiÕp th× tÝnh chÊt t¹p ©m cña c¶ bé khuÕch ®¹i chñ yÕu quyÕt ®Þnh ë tÇng ®Çu vµo. M¹ch CC cã hÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p xÊp xØ 1 nªn chØ cã t¸c dông truyÒn ®¹t vµ phèi hîp trë kh¸ng tÝn hiÖu. Th«ng th­êng nguån tÝn hiÖu ©m thanh ®Çu vµo:tõ m¸y quay ®Üa, micro tinh thÓ, micro ®iÖn dung cã trë kh¸ng nguån tÝn hiÖu ®Çu vµo lín ;mÆt kh¸c m¹ch ®Çu vµo cã nhiÖm vô chñ yÕu ®Ó phèi hîp trë kh¸ng chø kh«ng ph¶i nhiÖm vô khuÕch ®¹i. Do vËy, ta chän s¬ ®å CC ®Ó lµm m¹ch ®Çu vµo. Mét sè ®iÓm l­u ý kh¸c cña m¹ch ®Çu vµo nh­ tõ micro lµ chÞu ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng sinh ra t¹p vµ c¶ nhiÔu (®Æc biÖt lµ ë tÇn sè cao), do vËy ®èi víi c¸c ®Çu vµo micro ng­êi ta sö dông m¹ch läc th«ng thÊp chØ cho c¸c thµnh phÇn ©m tÇn (16-20000Hz) cßn triÖt tiªu c¸c thµnh phÇn hµi cao tÇn ®Ó kh«ng g©y ¶nh h­ëng ®Õn thµnh phÇn ©m tÇn vµ läc nhiÔu.M¹ch läc th«ng thÊp th­êng ®­îc sö dông lµ m¹ch läc RC,ngoµi t¸c dông ®Ó läc nhiÔu cßn cã t¸c dông ®Ó tr¸nh qu¸ ¸p , h¹n chÕ biªn ®é tÝn hiÖu ®Çu vµo trong vïng lµm viÖc tuyÕn tÝnh cña transistor. 2.TÇng khuÕch ®¹i s¬ bé: TÇng khuÕch ®¹i s¬ bé cã nhiÖm vô khuÕch ®¹i tÝn hiÖu tõ m¹ch vµo lªn ®ñ lín ®Ó ®­a ®Õn tÇng khuÕch ®¹i kÝch. TÇng nµy thùc hiÖn khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá, yªu cÇu cã hÖ sè t¹p ©m nhá vµ hÖ sè khuÕch ®¹i lín. a)Ba c¸c m¾c transistor: C¸c transistor ë tÇng nµy cã thÓ m¾c EC, BC hay CC. Mçi c¸ch m¾c cã nh÷ng ­u ®iÓm , nh­îc ®iÓm riªng phï hîp víi c¸c yªu cÇu kh¸c nhau. + M¾c EC: §Æc ®iÓm : §iÖn trë vµo vµ ra cã gi¸ trÞ trung b×nh . HÖ sè khuÕch ®¹i dßng ra lín, hÖ sè khuÕch ®¹i c«ng suÊt lín nhÊt trong c¸c c¸ch m¾c . HiÖu suÊt xÊp xØ 25%. TÇn sè c¾t , d¶i tÇn c«ng t¸c nhá h¬n m¹ch BC nhiÒu . C¸c tham sè thay ®æi nhiÒu theo nhiÖt ®é. MÐo d¹ng ë ®Çu ra lín h¬n m¹ch BC. M¹ch EC dïng ®Ó khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p vµ c«ng suÊt ë vïng tÇn sè thÊp vµ trung b×nh. + M¾c BC: §Æc ®iÓm : §iÖn trë vµo rÊt nhá vµ ®iÖn trë ra rÊt lín. HÖ sè khuÕch ®¹i dßng ®iÖn nhá h¬n 1 , hÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p rÊt lín. HiÖu suÊt tèi ®a lµ 25%. D¶i tÇn lµm viÖc lín. MÐo phi tuyÕn nhá. §iÓm lµm viÖc æn ®Þnh , Ýt bÞ ¶nh h­ëng bëi nhiÖt ®é. M¹ch th­êng chØ ®­îc sö dông trong khuÕch ®¹i cao tÇn vµ trong dao ®éng. + M¾c CC: §Æc ®iÓm: §iÖn trë vµo lín nhÊt trong ba c¸ch m¾c , ®iÖn trë ra rÊt nhá. HÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p nhá h¬n 1, hÖ sè khuÕch ®¹i dßng ®iÖn lín , hÖ sè khuÕch ®¹i c«ng suÊt nhá. M¹ch CC th­êng ®­îc dïng lµm m¹ch biÕn ®æi trë kh¸ng ®Ó phèi hîp trë kh¸ng gi÷a nguån tÝn hiÖu vµ t¶i, ngoµi ra s¬ ®å CC cßn hay ®­îc dung trong c¸c tÇng ra v× nã cã d¶i ®éng vµ mÐo phi tuyÕn nhá. Yªu cÇu tÇng khuÕch ®¹i s¬ bé cã hÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p vµ c«ng suÊt lín nªn ta chän c¸ch m¾c EC. Tuy vËy, c¸ch m¾c nµy cã nh­îc ®iÓm lµ mÐo d¹ng lín nªn ta ph¶i kh¾c phôc b»ng c¸ch ph©n cùc vµ æn ®Þnh ®iÓm lµm viÖc cho transistor tèt. Do m¹ch lµm nhiÖm vô khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá nªn ®iÓm lµm viÖc ®­îc chän ë gi÷a vïng tÝch cùc (ChÕ ®é A) ®Ó ®¶m b¶o tÝn hiÖu sau khi khuÕch ®¹i kh«ng bÞ mÐo d¹ng . b) Ph©n cùc vµ æn ®Þnh ®iÓm lµm viÖc cho transistor: Ph©n cùc cho transistor lµ ph­¬ng ph¸p cÊp nguån mét chiÒu ban ®Çu ®Ó x¸c ®Þnh ®iÓm lµm viÖc cña transistor . Khi ch­a cã tÝn hiÖu vµo, trªn c¸c cùc cña transistor cã c¸c dßng ®iÖn tÜnh Ic vµ c¸c ®iÖn ¸p mét chiÒu UBE, UCE x¸c ®Þnh ®iÓm lµm viÖc cho transistor, ®©y lµ ®iÓm lµm viÖc tÜnh. Khi tÝn hiÖu vµo th× c¸c ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn thay ®æi xoay quanh ®iÓm lµm viÖc tÜnh. Do vËy, ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c tÇng lµm viÖc b×nh th­êng th× trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, ngoµi viÖc cung cÊp ®iÖn ¸p thÝch hîp cho c¸c cùc th× cßn cÇn ph¶i æn ®Þnh ®iÓm lµm viÖc tÜnh ®· chän. NÕu kh«ng, chÊt l­îng lµm viÖc cña tÇng( mÐo , hÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p, ®iÖn ¸p ra , dßng ®iÖn ra , c«ng suÊt ra) bÞ gi¶m sót. Thøc chÊt vÊn ®Ò æn ®Þnh ®iÓm lµm viÖc lµ cho ®iÓm lµm viÖc ®ã kh«ng phô thuéc vµo ®é t¹p t¸n cña tham sè cña transistor , vµo nhiÖt ®é , vµo ®iÖn ¸p nguån cung cÊp, cô thÓ lµ c¸c biÖn ph¸p gÜ­ dßng Colectá kh«ng ®æi. §Ó æn ®Þnh ta cã thÓ dïng c¸c phÇn tö phi tuyÕn nh­ §i«t vµ ®iÖn trë nhiÖt hay dïng håi tiÕp ©m mét chiÒu. * Ph©n cùc cã :hai ph­¬ng ph¸p ph©n cùc chÝnh ®­îc sö dông a.§Þnh dßng baz¬. b.§Þnh ¸p baz¬. Ph­¬ng ph¸p ®Þnh dßng baz¬: m¹ch ®iÖn ®¬n gi¶n, ®iÓm lµm viÖc kh«ng phô thuéc vµo nh÷ng biÕn ®æi UBE, ®èi víi biÕn ®æi hÖ sè b sÏ lµm m¹ch mÊt æn ®Þnh, v× vËy ®­îc sö dông trong c¸c bé khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá lµm viÖc ë tÇn sè thÊp. Ph­¬ng ph¸p ®Þnh ¸p baz¬ : Cho ®iÓm lµm viÖc æn ®Þnh kh«ng phô thuéc vµo c¸c tham sè nhiÖt ®é vµ ®é t¹p t¸n cña transistor, cã thÓ dïng cho c¸c m¹ch khuÕch ®¹i tÝn hiÖu lín, tuy nhiªn m¹ch tiªu thô c«ng suÊt nguån lín. * æn ®Þnh ®iÓm lµm viÖc: cã hai ph­¬ng ph¸p æn ®Þnh ®iÓm lµm viÖc ®­îc sö dông lµ ph­¬ng ph¸p håi tiÕp ©m mét chiÒu (æn ®Þnh tuyÕn tÝnh ) vµ ph­¬ng ph¸p bï nhiÖt (æn ®Þnh phi tuyÕn ). - Ph­¬ng ph¸p håi tiÕp ©m mét chiÒu : lµ ®­a mét phÇn tÝn hiÖu tõ ®Çu ra vÒ ®Çu vµo nh»m biÕn ®æi thiªn ¸p m¹ch vµo theo nguyªn t¾c h¹n chÕ sù di chuyÓn cña ®iÓm lµm viÖc tÜnh trªn ®Æc tuyÕn g©y ra bëi c¸c yÕu tè mÊt æn ®Þnh. Ph­¬ng ph¸p håi tiÕp ©m lµm gi¶m hÖ sè khuÕch ®¹i nh­ng ®é æn ®Þnh cao. §iÖn ¸p tÝn hiÖu vµo bé khuÕch ®¹i cã håi tiÕp nhá h¬n so víi tr­êng hîp kh«ng cã håi tiÕp nªn mÐo phi tuyÕn còng t­¬ng øng gi¶m ®i. Do vËy, håi tiÕp ©m gióp n©ng cao tÝnh ch©n thùc vµ ®é nh¹y. Cã hai ph­¬ng ph¸p håi tiÕp ©m ®­îc sö dông: a.Håi tiÕp ©m ®iÖn ¸p mét chiÒu b.Håi tiÕp ©m dßng ®iÖn mét chiÒu Håi tiÕp ©m ®iÖn ¸p mét chiÒu cã ­u ®iÓm lµ lµm gi¶m ®iÖn trë ra, c«ng suÊt tæn hao nhá. Håi tiÕp ©m dßng ®iÖn mét chiÒu tuy cã hÖ sè khuÕch ®¹i mét chiÒu nhá nh­ng cho phÐp lµm viÖc æn ®Þnh trong mét kho¶ng biÕn thiªn lín khi hÖ sè khuÕch ®¹i dßng thay ®æi tõ 5¸10 lÇn vµ nhiÖt ®é biÕn thiªn réng tõ 30¸1000C, do vËy ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trong c¸c m¹ch ®iÖn tö . Ph­¬ng ph¸p bï nhiÖt : sö dông trong c¸c s¬ ®å æn ®Þnh phi tuyÕn nhê c¸c phÇn tö cã c¸c tham sè phô thuéc nhiÖt ®é nh­ transistor, ®i«t, ®iÖn trë nhiÖt. Ph­¬ng ph¸p bï nhiÖt ®ßi hái c¸c phÇn tö khuÕch ®¹i vµ c¸c phÇn tö bï nhiÖt ph¶i ®­îc s¶n xuÊt tõ cïng mét lo¹i b¸n dÉn nh­ nhau ®Ó cã nhiÖt ®é mÆt ghÐp vµ ®Æc tÝnh nhiÖt nh­ nhau. ¦u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p lµ m¹ch æn ®Þnh chØ g©y tæn hao phô kh«ng ®¸ng kÓ vµ kh«ng lµm gi¶m d¶i ®iÖn ¸p ®Çu ra; tuy nhiªn, ®èi víi c¸c m¹ch linh kiÖn rêi r¹c th× viÖc chän hai phÇn tö cã ®Æc tÝnh nhiÖt gièng hÖt nhau lµ khã nªn ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ®­îc sö dông trong m¹ch tæ hîp vµ c¸c tÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt cßn trong c¸c m¹ch linh kiÖn rêi r¹c th× ph­¬ng ph¸p nµy Ýt ®­îc sö dông . Sau ®©y lµ c¸c s¬ ®å æn ®Þnh phi tuyÕn th­êng ®­îc sö dông: Tõ c¸c ph©n tÝch vÒ ­u nh­îc ®iÓm vµ ph¹m vi øng dông cña m¹ch nªu trªn, ta lùa chän sö dông s¬ ®å æn ®Þnh tÇng khuÕch ®¹i EC b»ng håi tiÕp ©m dßng ®iÖn mét chiÒu, bëi nã cho phÐp hÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn lín, ®iÓm lµm viÖc æn ®Þnh, cã thÓ ®iÒu chØnh c¸c th«ng sè ®¹t theo yªu cÇu mét c¸ch dÔ dµng vµ thÝch hîp cho m¹ch l¾p r¸p tõ linh kiÖn rêi r¹c. Trong s¬ ®å nªu trªn nÕu cÇn t¨ng hÖ sè khuÕch ®¹i dßng ®iÖn hay cÇn trë kh¸ng vµo lín h¬n ta cã thÓ thay b»ng s¬ ®å Darlington. c) GhÐp gi÷a c¸c tÇng khuÕch ®¹i: Còng nh­ m¹ch vµo, m¹ch ghÐp gi÷a c¸c tÇng cã nhiÖm vô truyÒn ®¹t tÝn hiÖu tõ tÇng tr­íc sang tÇng sau sao cho tæn hao lµ nhá nhÊt. V× ®iÖn ¸p ra tÇng tr­íc th­êng kh¸c víi møc vµo tÇng sau ®Ó kh«ng g©y ra mÐo d¹ng tÝn hiÖu vµ kh«ng lµm thay ®æi chÕ ®é mét gi÷a c¸c tÇng. Cã nhiÒu lo¹i m¹ch vµo, mçi lo¹i cã nh÷ng ­u khuyÕt ®iÓm riªng: + M¹ch vµo trùc tiÕp: lo¹i m¹ch vµo nµy ®¬n gi¶n nh­ng chØ dïng trong c¸c tr­êng hîp truyÒn ®¹t c¸c tÝn hiÖu mét chiÒu, võa mang nhiÖm vô truyÒn ®¹t võa t¹o thiªn ¸p lµm viÖc cho tÇng khuÕch ®¹i transistor.Trong tr­êng tÝn hiÖu xoay chiÒu, m¹ch nµy Ýt sö dông do khã phèi hîp trë gi÷a nguån tÝn hiÖu vµ m¹ch vµo. + M¹ch ghÐp ®iÖn trë: ®iÖn trë th­êng ®­îc sö dông ®Ó h¹n biªn cho tÝn hiÖu ®Çu vµo tr¸nh tr­êng hîp tÝn hiÖu ®Çu vµo v­ît qu¸ mét møc h¹n cho phÐp. M¹ch ghÐp ®iÖn trë còng cã ®Æc tuyÕn truyÒn ®¹t tÝn hiÖu mét chiÒu nªn nÕu ®­a trùc tiÕp tÝn hiÖu vµo m¹ch khuÕch ®¹i cã thÓ dÉn ®Õn thay ®æi ®iÓm lµm viÖc cña transistor khuÕch ®¹i vµ lµm cho thay ®æi ®Æc tÝnh khuÕch ®¹i kh«ng mong muèn nªn còng Ýt ®­îc sö dông. + M¹ch vµo dïng biÕn ¸p : Lo¹i m¹ch nµy cã thÓ ¸p dông cho bÊt cø lo¹i nguån tÝn hiÖu nµo. Nã cã ­u ®iÓm n©ng cao ®­îc ®iÖn ¸p cña nguån tÝn hiÖu vµo nh­ng l¹i cã nh­îc ®iÓm lµ cång kÒnh vµ biÕn ¸p cã ®Æc tÝnh lµ kh«ng tèt víi d¶i tÇn réng. + M¹ch vµo dïng ®iÖn trë, tô ®iÖn : lµ c¸ch ghÐp ®­îc sö dông réng r·i trong m¹ch rêi r¹c. Tô ®iÖn ghÐp ng¾n m¹ch tÝn hiÖu xoay chiÒu vµ ng¨n tÝn hiÖu mét chiÒu, do vËy, kh«ng lµm suy hao tÝn hiÖu ®Çu vµo còng nh­ kh«ng lµm thay ®æi thiªn ¸p m¹ch khuÕch ®¹i. §iÖn thÕ trªn ®Çu ra tÇng tr­íc vµ trªn ®Çu vµo tÇng sau cã thÓ chän tuú ý v× kh«ng cã dßng mét chiÒu qua tô ghÐp. M¹ch cã ­u ®iÓm lµ gän vµ dÔ ®iÒu chØnh cho phï hîp víi nguån tÝn hiÖu cã trë kh¸ng kh¸c nhau. Dùa trªn c¸c ­u khuyÕt ®iÓm cña m¹ch ghÐp tÇng ta sö dông m¹ch ghÐp tÇng dïng ®iÖn trë tô ®iÖn. Tuy nhiªn ta ph¶i nh¾c nh­îc ®iÓm c¬ b¶n cña c¸ch ghÐp nµy lµ khã truyÒn ®¹t ®­îc tÝn hiÖu cã tÇn sè thÊp vµ g©y di pha dÉn ®Õn cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh æn ®Þnh cña bé khuÕch ®¹i. Tuy nhiªn cã thÓ kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy b»ng c¸ch sö dông m¹ch ®iÒu chØnh ©m s¾c, bï ®Æc tuyÕn ë tÇn sè thÊp. 3.M¹ch ®iÒu chØnh ©m s¾c: Do sù thô c¶m vÒ ©m thanh cña con ng­êi mang tÝnh chñ quan, sù c¶m thô ®èi víi c¸c tÇn sè kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. MÆt kh¸c, tuú theo tÝnh chÊt cña ch­¬ng tr×nh ph¸t mµ cã c¸c yªu cÇu møc ©m s¾c t¹i c¸c tÇn sè kh¸c nhau, vÝ dô nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh yªu cÇu cao vÒ ®é râ cña tÝn hiÖu tiÕng nãi th­êng ­u tiªn vÒ biªn ®é cho c¸c tÇn sè thÊp tõ 300¸1000Hz trong khi ®ã c¸c ch­¬ng tr×nh ©m nh¹c ®Ó cã thÓ gióp ng­êi nghe cã thÓ c¶m thô chÝnh x¸c l¹i ®ßi hái kho¶ng tÇn sè ­u tiªn réng h¬n vµ cã ®Æc tÝnh tÇn sè ®­îc ®iÒu chØnh phï hîp theo sù c¶m thô cña b¶n th©n ng­êi nghe vµ tÝnh chÊt cña c¸c b¶n nh¹c kh¸c nhau nh­ nh¹c giao h­ëng , nh¹c thÝnh phong, nh¹c pop, rock,… M¹ch ®iÒu chØnh ©m s¾c cã nhiÖm vô thay ®æi ®Æc tuyÕn tÇn sè cña khuÕch ®¹i, lµm t¨ng chÊt l­îng ©m thanh ®­îc khuÕch ®¹i. Yªu cÇu cña m¹ch lµ t¨ng gi¶m ®­îc tiÕng trÇm bæng vµ kh«ng mÐo tÝn hiÖu. M¹ch ®iÒu chØnh ©m s¾c g©y ra suy gi¶m tÝn hiÖu nªn cã thÓ kÕt hîp víi mét tÇng khuÕch ®¹i. Cã nhiÒu c¸ch ®iÒu chØnh ©m s¾c. Trong vïng tÇn sè thÊp cã thÓ dïng m¹ch läc th«ng thÊp, m¹ch céng h­ëng nèi tiÕp LC. Trong vïng tÇn sè cao cã thÓ dïng m¹ch läc th«ng cao hay dïng nèi tiÕp ©m dßng ®iÖn hay ®iÖn ¸p. M¹ch ®iÒu chØnh ©m s¾c trong bµi nµy sÏ sö dông ba m¹ch gi¶m trÇm víi c¸c tô ®iÖn, ®iÖn trë vµ biÕn trë kÕt hîp víi mét tÇng khuÕch ®¹i cã håi tiÕp ©m song song ®iÖn ¸p. TÝn hiÖu t¸ch ra ba ®­êng ®Ó ®iÓu chØnh ©m s¾c trong d¶i tÇn quanh 8kHz,1kHz vµ 150kHz. Sôt ¸p trªn ba ®­êng sÏ xÊp xØ nhau do R1, R71 trë kh¸ng ®­êng 2> trë kh¸ng ®­êng 3.XÐt ®­êng thø nhÊt :do C3=0.0015F nªn ®­êng nay sÏ chØ cho tÝn hiÖu trong d¶i tÇn quanh 8kHz trë nªn ®i qua. §iÒu chØnh biÕn trë R4 trong m¹ch gi¶m trÇm R4_C2 sÏ lµm thay ®æi ©m s¾c trong d¶i tÇn nµy. §­êng thø hai vµ ba còng t­¬ng tù nh­ ®­êng thø nhÊt. V× C5=C3, C6=C4 nªn d¶i th«ng tÇn cña ba ®­êng sÏ bï l¹i suy hao do m¹ch ©m s¾c g©y ra. Håi tiÕp ©m song song ®iÖn ¸p xoay chiÒu qua R8_R4, R10_R5, R12_R6 ®Ó æn ®Þnh hÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p tÝn hiÖu vµ gi¶m mÐo phi tuyÕn. §Æc biÖt khi c¸c biÕn trë R4, R5, R6 t¨ng, tøc lµ c¸c ®­êng gi¶m tÝn hiÖu tÇn sè thÊp th× ®iÖn ¸p håi tiÕp ®­a vÒ còng t¨ng, ®ång thêi tÝn hiÖu tÇn sè cao ®i qua C2, C3, C4 còng t¨ng lµm ©m l­îng Ýt thay ®æi. 4. TÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt: TÇng khuÕch ®¹i tiÒn c«ng suÊt cã nhiÖm vô cung cÊp tÝn hiÖu ®ñ lín kÝch cho tÇng c«ng suÊt. Do tÝn hiÖu ®· cã biªn ®é t­¬ng ®èi lín sau khi ®· ra khái tÇng khuÕch ®¹i s¬ bé nªn tÇng nµy kh«ng ®ßi hái hÖ sè khuÕch ®¹i ph¶i lín. ViÖc gi¶m mÐo ë tÇng nµy rÊt quan träng do nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn tÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt. V× vËy, transistor sÏ ®­îc m¾c kiÓu EC vµ lµm viÖc ë chÕ ®é A ®Ó cã mÐo phi tuyÕn nhá nhÊt. 5. TÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt: TÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt cã nhiÖm vô ®­a ra c«ng suÊt ®ñ lín ®Ó kÝch cho t¶i. C«ng suÊt nµy ®­îc ®­a ®Õn tÇng d­íi d¹ng ®iÖn ¸p hay dßng ®iÖn cã biªn ®é lín. Trong thiÕt bÞ t¨ng ©m, mét chØ tiªu rÊt quan träng cña tÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt lµ mÐo phi tuyÕn vµ mÐo tÇn sè ph¶i nhá ®Ó kh«ng lµm gi¶m chÊt l­îng ©m thanh. TÇng nµy cã vai trß quan träng, quyÕt ®Þnh nhiÒu ®Õn chÊt l­îng cña m¸y. Khi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu lín, c¸c transistor kh«ng lµm viÖc trong miÒn tuyÕn tÝnh, dÉn ®Õn mÐo phi tuyÕn . Tuú thuéc chÕ ®é c«ng t¸c cña transistor mµ ng­êi ta ph©n biÖt bé khuÕch ®¹i A, AB, B, C. §Ó khuÕch ®¹i c«ng suÊt cã thÓ dïng mét transistor ( khuÕch ®¹i ®¬n lµm viÖc ë chÕ ®é A) hay dïng hai transistor m¾c ®Èy kÐo nèi tiÕp víi c¸c transistor cïng lo¹i hay kh¸c lo¹i. Th«ng th­êng, ®Ó t¨ng hiÖu suÊt cña tÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt ng­êi ta ghÐp t¶i qua biÕn ¸p nh­ng m¹ch ghÐp qua biÕn ¸p cã d¶i tÇn lµm viÖc hÑp, cã kÝch th­íc lín nªn kh«ng ®­îc sö dông trong m¸y t¨ng ©m. TÇng khuÕch ®¹i ®¬n: TÇng khuÕch ®¹i tÝn hiÖu ®¬n lµm viÖc ë chÕ ®é A, ®iÓm lµm viÖc ®èi xøng xung quanh ®iÓm tÜnh . TÝn hiÖu ®­îc khuÕch ®¹i gÇn nh­ tuyÕn tÝnh, gãc c¾t q=1800. Do dßng tÜnh Collector lu«n lín h¬n biªn ®é dßng ®iÖn nªn hiÖu suÊt cña tÇng th­êng thÊp(<50%), c«ng suÊt ra nhá (<1W). So víi tÇng khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá, nã chØ kh¸c lµ biªn ®é tÝn hiÖu vµo lín. TÝn hiÖu lín dÉn ®Õn mÐo phi tuyÕn lín. TÇng khuÕch ®¹i chÕ ®é A hay dïng s¬ ®å EC hoÆc CC v× chóng cã hÖ sè khuÕch ®¹i dßng ®iÖn lín vµ mÐo phi tuyÕn nhá. b)TÇng khuÕch ®¹i ®Èy kÐo: §Ó t¨ng c«ng suÊt vµ gi¶m mÐo phi tuyÕn, ng­êi ta dïng tÇng khuÕch ®¹i ®Èy kÐo. Nã gåm hai phÇn tö tÝch m¾c chung t¶i. Hai transistor ®­îc chän lµm viÖc ë chÕ ®é A hoÆc AB. Mçi transistor sÏ khuÕch ®¹i nöa l­îng tÝn hiÖu vµo, tÝn hiÖu ra sÏ ®­îc tæng hîp trªn t¶i. TÇng nµy cã c«ng suÊt lín, hiÖu suÊt lín, mÐo phi tuyÕn nhá vµ cho phÐp ®é gîn sãng cña nguån cung cÊp cao h¬n. ChÕ ®é AB cã gãc c¾t 900<q<1800. ChÕ ®é nµy cã hiÖu suÊt cao h¬n chÕ ®é A(<70%).§iÓm lµm viÖc n»m trªn ®Æc tuyÕn t¶i gÇn khu vùc t¾t cña transistor. §iÓm lµm viÖc B øng víi q=900.§iÓm lµm viÖc tÜnh ®­îc x¸c ®Þnh t¹i UBE=0. ChØ mét nöa chu kú ©m ( d­¬ng ) cña ®iÖn ¸p ®­îc transistor khuÕch ®¹i. Khi lµm viÖc ë chÕ ®é B ph¶i chó ý ®Õn mÐo sinh ra khi ®iÓm lµm viÖc chuyÓn tõ transistor nµy sang transistor kh¸c. MÐo sinh ra cµng lín khi tÝn hiÖu vµo cµng nhá. MÐo nµy kh¾c phôc ®­îc b»ng c¸ch t¨ng trÞ sè dßng ra t¹i ®iÓm tÜnh Iro vµ cho tÇng ra lµm viÖc ë chÕ ®é AB. Cã hai lo¹i s¬ ®å lµ m¾c song song vµ m¾c nèi tiÕp. C¸c s¬ ®å ®Èy kÐo m¾c song song th­êng ®­îc ghÐp biÕn ¸p víi t¶i tiªu thô nªn g©y ra mÐo tÇn sè vµ kÝch th­íc lín, do ®ã, ta th­êng dïng ®Èy kÐo m¾c nèi tiÕp. Cã thÓ dïng hai transistor kh¸c lo¹i ®­îc kÝch thÝch bëi c¸c tÝn hiÖu ®ång pha, v× cã thÓ dïng mét tÝn hiÖu ®Ó kÝch thÝch cho c¶ hai transistor. Hai transistor nµy yªu cÇu chän cã tham sè sai kh¸c nhau <20%. Dïng hai transistor kh¸c lo¹i cã mÐo nhá h¬n so víi dïng transistor cïng lo¹i, ®Æc biÖt lµ khi tÝn hiÖu vµo nhá. Qua ph©n tÝch ta chän dïng tÇng c«ng suÊt ®Èy kÐo m¾c nèi tiÕp dïng hai transistor kh¸c lo¹i. S¬ ®å m¹ch ®iÖn phÇn tiÒn c«ng suÊt nh­ trªn. C¶ hai transistor m¾c theo kiÓu CC vµ chung t¶i. Hai ®i«t ph©n cùc cho transistor ®Ó bï vµo UBE0 khi tÝn hiÖu nhá nh»m môc ®Ých gi¶m mÐo. Ta chän nguån cung cÊp mét chiÒu ®¬n cùc vµ øng dông nguyªn t¾c Boostrap. §iÖn ¸p cung cÊp cho T3 biÕn thiªn theo ®iÖn ¸p ra nªn gi÷ cho h¹ ¸p trªn R3 nhá. Khi chän R3=Rv1,2 th× ta cã Ubo=1/2UCC, nhê ®ã ta cã thÓ tËn dông ®­îc transistor ë møc tèi ®a. Trong tr­êng hîp t¨ng ©m c«ng suÊt lín, ng­êi ta th­êng sö dông s¬ ®å m¹ch dïng transistor m¾c Darlington ®Ó cung cÊp dßng ®iÖn lín víi yªu cÇu c«ng suÊt kÝch thÝch nhá. 6. Nguån cung cÊp ®iÖn: Nguån cung cÊp ®iÖn cã nhiÖm vô cung cÊp n¨ng l­îng cÇn thiÕt ®Ó cung cÊp cho c¸c thiÕt bÞ ®iÖn hoÆc ®iÖn tö ho¹t ®éng. Th«ng th­êng bé nguån ®­îc thiÕt kÕ ®Ó cung cÊp ®iÖn ¸p mét chiÒu æn ®Þnh tõ nguån xoay chiÒu d©n dông. Yªu cÇu cña nguån lµ ph¶i æn ®Þnh vµ b¶o vÖ m¹ch khi cã sù cè x¶y ra. Tuú theo thiÕt bÞ ®­îc sö dông mµ yªu cÇu vÒ æn ®Þnh nguån ®iÖn ¸p kh¸c nhau. Trong khuÕch ®¹i ©m tÇn yªu cÇu bé nguån ph¶i lµm viÖc rÊt æn ®Þnh v× nÕu bé nguån kh«ng æn ®Þnh tr­êng hîp chÝnh bé nguån g©y ra t¹p ©m néi bé, g©y nhiÔu vµ lµm gi¶m chÊt l­îng ©m thanh. Mét nguån c¬ b¶n bao gåm ba bé phËn chÝnh lµ biÕn ¸p nguån, chØnh l­u vµ æn ¸p: +BiÕn ¸p nguån lµm nhiÖm vô biÕn ®æi ®iÖn ¸p xoay chiÒu cña m¹ng ®iÖn ¸p d©n dông thµnh ®iÖn ¸p xoay chiÒu cã trÞ sè cÇn thiÕt ®èi víi m¹ch chØnh l­u vµ ng¨n c¸ch m¹ch chØnh l­u víi m¹ng ®iÖn mét chiÒu. + M¹ch chØnh l­u dïng c¸c phÇn tö tÝch cùc cã ®Æc tuyÕn V«n- ampe kh«ng ®èi xøng ®Ó dßng ®iÖn chØ ®i qua nã mét chiÒu. C¸c s¬ ®å chØnh l­u th­êng dïng lµ c¸c s¬ ®å chØnh l­u nöa sãng, chØnh l­u toµn sãng trong ®ã chØnh l­u cÇu cã nhiÒu ­u ®iÓm h¬n c¶. Yªu cÇu ®èi m¹ch chØnh l­u lµ hiÖu suÊt cao, Ýt phô thuéc vµo t¶i vµ cã ®é gîn sãng ®iÖn ¸p ra nhá + M¹ch æn ¸p lµ bé phËn quan träng nhÊt trong bé nguån liªn quan ®Õn chÊt l­îng cña m¹ch nguån. M¹ch æn ¸p cã nhiÖm vô gi÷ cho dßng hay ®iÖn ¸p cung cÊp cho thiÕt bÞ kh«ng ®æi khi nhiÖt ®é hay t¶i thay ®æi. Th«ng th­êng m¹ch æn ®Þnh cã t¸c dông gi¶m ï vµ gi¶m t¹p ©m, do ®ã m¹ch æn ®Þnh lµm gi¶m nhá kÝch th­íc thiÕt bÞ cung cÊp nhê tiÕt kiÖm ®­îc tô ®iÖn vµ ®iÖn c¶m läc. M¹ch æn ¸p th­êng ®­îc thiÕt kÕ dùa trªn 2 nguyªn lÝ: Nguyªn lý æn ¸p kiÓu bï( nèi tiÕp ): ®­îc sö dông cho c¸c nguån æn ¸p d¶i hÑp, d¶i ®éng ®Çu vµo biÕn ®æi trong mét giíi h¹n nhá. M¹ch theo nguyªn lý nµy ®¬n gi¶n, cã ®é æn ®Þnh cao vµ ®é gîn sãng nhá, ®­îc sö dông nhiÒu trong c¸c thiÕt bÞ d©n dông. Nguyªn lÝ æn ¸p xung: th­êng sö dông cho c¸c nguån æn ¸p d¶i réng, m¹ch th­êng ®­îc sö dông khi cÇn c«ng suÊt lín vµ hiÖu suÊt cao khi d¶i ®éng ®Çu vµo biÕn thiªn theo d¶i réng, tuy nhiªn m¹ch cã nh­îc ®iÓm lµ ®iÖn ¸p ra cã ®é gîn sãng lín nªn kh«ng sö dông trong m¹ch t¨ng ©m. Do yªu cÇu thiÕt kÕ nguån cho bé t¨ng ©m yªu cÇu cao vÒ ®é æn ®Þnh ®iÖn ¸p mét chiÒu nªn ta chän ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ nguån æn ¸p t¹o ®iÖn ¸p mét chiÒu æn ®Þnh biÕn ®æi tõ ®iÖn ¸p l­íi d©n dông 220V, sö dông biÕn ¸p vµ s¬ ®å chØnh l­u cÇu, sau ®ã ®­a qua bé æn ¸p d¶i hÑp dùa trªn nguyªn lÝ kiÓu bï. S¬ ®å m¹ch æn ¸p kiÓu bï sö dông trong m¸y t¨ng ©m. 7.C¸c m¹ch hiÖu chØnh n©ng cao chÊt l­îng: + M¹ch ®iÒu chØnh ©m l­îng: viÖc ®iÒu chØnh ©m l­îng ®­îc thùc hiÖn b»ng chiÕt ¸p m¾c ®Çu ra m¹ch ®iÒu chØnh ©m s¾c vµ ®Çu vµo tÇng khuÕch ®¹i c«ng suÊt. + M¹ch bï tÇn sè ë ®o¹n tÇn sè thÊp: M¹ch nµy cã t¸c dông n©ng cao hÖ sè khuÕch ®¹i, më réng tÇn sè c«ng t¸c ë vïng tÇn sè thÊp. Nguyªn t¾c bï cña m¹ch lµ dïng m¹ch läc th«ng thÊp R1-C1 ®Ó bï l¹i hiÖu øng cña m¹ch läc th«ng cao R2-C2. + M¹ch bï tÇn sè ë ®o¹n tÇn sè thÊp : M¹ch nµy cã t¸c dông n©ng cao hÖ sè khuyÕch ®¹i , më réng tÇn sè c«ng t¸c ë vïng tÇn sè thÊp . Nguyªn t¾c bï cña m¹ch lµ dïng m¹ch th«ng thÊp R1_C1 ®Ó bï l¹i hiÖu øng cña m¹chläc th«ng cao R2_C2 + M¹ch nguån läc : Khi néi Ngån cung cÊp t¨ng sÏ g©y ra håi tiÕp d­¬ng gi÷a c¸c tÇng khuyÕch ®¹i, lµm m¸y dao ®éng kÝ sinh ra tiÕng ró hoÆc tiÕng bïng ®ôc . Ta cã thÓ kh¾c phôc l¹i hiªn t­¬ng nµy b»ng c¸ch thªm mét m¹ch läc nguån gåm mét tô lín song songvíi nguån vµ mét ®iÖn trë vµi tr¨m «m gi÷a c¸c nguån vµ m¹ch cung cÊp ®iÖn cho c¸c tÇng khuyÕch ®¹i III . TÝnh to¸n m¹ch khuyÕch ®¹i : C¸c th«ng sè yªu cÇu : C«ng suÊt tæng 100w §iÖn trë t¶i 8 W D¶i tÇn lµm viÖc 20Hz – 20kHz 1.TÇng khuyÕch ®¹i c«ng suÊt : TÇng khuyÕch ®¹i c«ng suÊt m¾c ®Èy kÐo cã ¸p dông nguyªn lý Bootrap , hai transistor T5 ,T6 lµm viÖc ë chÕ ®é B . V× c«ng suÊt ra tæng lµ 100W nªn mçi transistor cã c«ng suÊt lµ 50W Umax = 2.Pmax.R1 = 2.100.8 =40V Ta dïng ®iÖn trë 8W, ®IÖn ¸p lín nhÊt trªn t¶i ®­îc tÝnh theo c«ng suÊt ra. Ta cÇn Ucc>=2Umax=> chän Ucc = 80V Transistor lµm viÖc ë chÕ ®é B nªn cã hiÖu suÊt 75 , do ®ã c«ng suÊt chÞu ®ùng cña transistor ph¶i lín h¬n 50/0,75 = 66,67W . TÇn sè giíi h¹n cña m¸y: Fgh = 3Mhz > Fmax = 25.20000 = 500000hz = 0,5Mhz Dßng ®iÖn qua t¶i cùc ®¹i : Imax = Umax/ Rt = 66,67/ 6 = 8,3A §Ó tho· m¸n c¸c th«ng sè trªn ta chän transistor T5 lµ 2SB552 vµ transistor T6 lµ 2SD552 KÝ hiÖu Pmax (W ) Icmax (A ) Uccmax V(25°c) Ku/Ki Tmax (°C) Fgh (Mhz) 2SB552 150 15 180 25 150 3,5 2SD552 150 15 180 25 150 4 HÖ sè khuyÕch ®¹i c«ng suÊt : Kcs = 0,9.25 = 22,5 Dßng ®IÖn vµo 2 transistor T5 vµ T6 lµ : Ibmax = Imax/b = 8,3/25 =0,332A Dßng collector tÜnh : Ico =0,5-> 0,1Imax Chän Ico= 0,07Icmax = 0,,07.8,3 =0,581A Vay ta cã dßng baz¬ tÜnh : Ibo =Ico/b =0,581/25= 23,24mA §Ó cã m¹ch Boostrap ho¹t ®éng ®óng yªu cÇu cÇn cã: R24 = Rv1, 2 = (Ucc/2)/Ibo = (81/2)/23,24 =1,75kW » 1,8kW 2.TÇng khuyÕch ®¹i tiÒn c«ng suÊt : TÇng khuyÕch ®¹i tiÒn c«ng suÊt lµm viÖc ë chÕ ®é A gi¶m mÐo . transistor T4 cung cÊp dßng Ibmax = 0,332A ®ua vµo hai transistor khuyÕch ®¹i T5 vµ T6. Do T4 ho¹t ®éng ë chÕ ®é A nªn chän Icmax = 1,5.Ibmax = 1,5.0,332=0,498A TÇng ph¶i ®¶m b¶o c«ng suÊt ®i vµo transistor ph¶i ®ñ lín . C«ng suÊt ra cña tÇng tiÒn khuyÕch ®¹i c«ng suÊt lµ c«ng suÊt vµo cña tÇng khuyÕch ®¹i c«ng suÊt . Ptcs = Pmax/Kcs= 100/22,5=4,4W Transistor lµm viÖc víi hiÖu suÊt 25% ( chÕ ®é A ) nªn c«ng suÊt chÞu ®ùng cña transistor lín h¬n : 4,4/0,25=17,6W §Ó tho· m·n chØ tiªu nµy ta chän transistor T4 la 2SD724 nh­ sau : KÝ hiÖu Pmax (W) Icmax (A) Uccmax V(25°C) Ku/Ki Tmax (°C) Fgh (Mhz) 2SD724 30 4 80 20 150 12 TÝnh to¸n chÕ ®é mét chiÒu cho transistor T4 : Cã Ic4max = 0,498A= 489mA Ib4max = Ic4max/b=498/20=24,9mA Chän Ibo4=0,1.Ib4max=24,9mA Th«ng thuêng Ipa4=(10¸15)Ibo4 , ta chän : Ipa4=10.Ib04=10.2,49=24,9mA R22+R23 =Ucc/Ipa4=80/24,9=3,213kW Ubo4=Uco4+Ubeo4=0+0,7=0,7V Cã Ubo4= R23.Ipa4 ->R23=Ubo4/Ipa4=0,7/2,49=28W ->R22=3213-28=3185W 3.M¹ch ®iÒu chØnh ©m s¾c: Transistor cã t¸c dông bï l¹i sù suy gi¶m tÝn hiÖu trªn m¹ch ®iÒu chØnh ©m s¾c ®ßng thêi håi tiÕp n©ng cao chÊt l­îng cña m¹ch ®iªï chØnh ©m s¾c. T3 lµm viÖc ë chÕ ®é A vµ cã håi tiÕp song song ®iÖn ¸p . Do T3 lµm viÖc ë chÕ ®é A nªn cã : Ic3max=1,5Ib4max=1,5.24,9=37,35mA C«ng suÊt cña tÇng ra nµy : Pas=Ptcs=17,6/20=0,88W Transistor lµm viÖc víi hiÖu suÊt 25% (chÕ ®é A ) nªn c«ng suÊt chÞu ®ùng cña transistor ph¶i lín h¬n :0,88/0,25=3,25W §Ó tho· m·n chØ tiªu nµy ta chän transistor T3 lµ 2SD136 nh­ sau : KÝ hiÖu Transistor Thay thÕ Pmax (W) Icmax (mA) Uccmax V(25°C) Ku/Ki Tmax (°C) Fgh (Mhz) 2DS136 2N3738 4W 100 200 80 150 0,5 §Ó bï ®­îc sù suy hao cho m¹ch ©m s¾c , hÖ sè khuÕch ®¹i ®iÖn ¸p m¹ch T3 ph¶I kho¶ng 10 lÇn . V©y ta cã : Ku=10 Uce3=10.Ube3=10.0,7=7V Ico3=1,5.Ibo4=1,5.2,49=3,735mA Ibo3=Ico3/80=46,68mA UR21=80-7=73 -> R21=73/3,735=19,5kW R20=(7-0,7)/46,60=135kW 4.TÇng khuyÕch ®¹i s¬ bé : Chän nguån cung cÊp cho tÇng ra lµ 30V C«ng suÊt ra cña tÇng nµy : Psb=Pas= 0,88W Transistor lµm viÖc víi hiÖu suÊt 25%(chÕ ®é A) nªn c«ng suÊt chÞu®ùng cña transistor ph¶i lín h¬n :0,88/0,25=3,52W Ta chän transistor T2lµ 2SD156 KÝ hiÖu Transistor Thay thÕ Pmax (W) Icmax (mA) Uccmax V(25°C) Ku/Ki Tmax (°C) Fgh (Mhz) 2DS156 2N384 BUX67A 4W 100 200 20 150 20 Do transistorT2 ph¶i chän lµm viÖc ë chÕ ®é A nªn : Ic2max=1,5.Ib4max=1,5.24,9=37,35ma Ib2max=Ic2max/b=37,35/20=1,8675mA ->Ico2=0,1.Ic2max=3,735mA Ibo2=Ico2/b=0,18675mA Cã Uco2=(0,4¸0.5)Ucc ->Chän Uco2=0,5.Ucc=0,5.30=15V R7=(Ucc-Uc)/Ico2=(20-15)/3,735=4kW Chän Ipa2=15.0,18675=2,8125mA Cã R5+R6=Ucc/Ipa2=30/2,8125=10,67kW Vµ Ucc=0,2.30=6v ->R8=Ue/Ico2=6/3,735=1,6kW Cã Ubo2=Ueo2+Ubeo2=6+0,5=6,5V ->R6=Ub/Ipa2=6,5/2,8125+2,31kW ->R5=10,67-2,31=8,36kW 5.TÇng khuyÕch ®¹i m¹ch vµo : NhiÖm vô cña tÇng nµy lµ phèi hîp trë kh¸ng víi m¹ch vµo , tÇng ®­îc m¾c theo kiÓu CC . chän nguån cung cÊp lµ 30v Ta chän transistor T1lµ 2SD208: KÝ hiÖu Transistor Thay thÕ Pmax (W) Icmax (mA) Uccmax V(25°C) Ku/Ki Tmax (°C) Fgh (Mhz) 2DS208 BDX50 2N3772 150W 10 150 50 150 8 Do T1 lµm viÖc ë chÕ ®é A nªn ta cã : Ic1max=1,5.Ib2max=1,5.1,6875=2,8125mA ->Ico1=0,05.Ic1max=0,14mA Ibo1=Ico1/b=0,14/0,15=2,8mA Cã Uc=(0,4¸0,5)Ucc ->Uc=0,4.Ucc=0,4.30=12 Z vµo tÇng =R1//R2//(rbc+Rc)=Rn=1000W V× dßng Ibo1 rÊt nhá nªn R1,R2>>R4 do ®ã R4»Rn=1000W R3=(Ucc-Uc)/Ico1=(30-12)/0,14=128kW LÊy Ipa=15.Ibo1=15.2,8=42mA ->R1+R2=Ucc/Ipa=30/42=714kW Cã Ueo1=R4.Ico1=1.0,14=0,14V Ubo1=Uco1+Ubeo1=0,14+0,5=0,64v R2=Ubo1/Ipa=0,64/42=15kW ->R1=714-15=699kW HÖ sè khuyÕch ®¹i dßng ®IÖn Ki=1 HÖ sè khuyÕch ®¹i ®IÖn ¸p Ku=50 6. TÝnh ®iÖn trë läc: Cã (Ico1+Ipa1+Ibo1+Ico2+Ipa2+Ibo2).R18=Ucc-30 ->(140+42+2,8+3735+2812,5+186,75).R18=80-30 ->R18=7kW 7.HÖ sè khuyÕch ®¹i : TÇng m¾c CC nªn Kmv=0,7.b=0,7.50=35 TÇng khuyÕch ®¹i s¬ bé m¾c theo kiÓu EC nªn Ksb=0,3.b.b=0,3.20.20=120 HÖ sè khuyÕch ®¹i c«ng suÊt cña tÇng tr­íc cuèi vµ c«ng suÊt ®· tÝnh ë trªn : Kcs=22,5 Ktcs=20 HÖ sè khuyÕch ®¹i c«ng suÊt cña toµn m¹ch ; Kp=35.120.22,55.20=1,89M 8.MÐo tÇn sè: MÐo tÇn sè bao gåm tÇn thÊp vµ tÇn sè cao. Ta chØ tÝnh to¸n cho mÐo tÇn thÊp cßn mÐo tÇn cao dÔ dµng gi¶i quyÕt ®­îc khi ta chän ®Ìn cã d¶I tÇn trªn tho· m·n MÐo tÇn thÊp chñ yÕu do c¸c tô nèi tÇng g©y nªn , ¶nh h­ëng cña tô nèi tÇng víi hÖ sè khuyÕch ®¹i ®IÖn ¸p ®­îc tÝnh theo c«ng thøc ; M(dB)=20lg( ôKo÷ /÷ Kv÷ ) =20[1/2.lg(1+(2.p.f.Td).(2.p.fTd))-lg(2.p.f.Td)] Víi Td=Rv.Cp Víi yªu cÇu M(db)=2db tÝnh ®­îc : 2.p.F.Td=1,305 Víi viÖc chän c¸c tô nèi tÇng cã ®IÖn dung lµ 4,7mF vµ ®­îc thiÕt kÕ cã m¹ch hiÖu chØnh ®Æc tuyÕn tÇn sè ë do¹n tÇn sè thÊp nªn m¸y ®¹t yªu cÇu vÒ mÐo tÊn sè. 9.D¶i tÇn cña m¸y : Qua c¸ch chän d¶i tÇn lµm viÖc cña c¸c linh kiÖn ta ®¶m b¶o d¶i tÇn lµm viÖc cña m¸y tõ 20Hz¸20kHz IV. Tæng hîp m¹ch : Sau khi tÝnh to¸n toµn bé c¸c sã liÖu ta cã s¬ ®å m¹ch hoµn chØnh ë trang sau . Trªn thùc tÕ mét bé t¨ng ©m kh«ng chØ mét ®Çu vµo mµ th«ng th­êng cã hai ®Çu vµo cho micro vµ hai ®Çu vµo cho hai kªnh tr¸i vµ kªnh ph¶i , trang sau lµ m¹ch t¨ng ©m bèn ®Çu vµo : hai ®Çu cho micro vµ hai ®Çu vµo cho Audio left vµ Right . C¸c ®Çu ra cã thÓ ®­îc ®­a vµo hai loa tr¸i vµ ph¶i , ®­a vµo tai nghe phone hoÆc tiÕp tôc ®­a theo hai kªnh ®Ó ®­a dÕn bé phËn xö lý kh¸c . Gi÷a hai kªnh ta cã chiÕt ¸p ®iÒu chØnh c©n b»ng hai kªnh tr¸i vµ ph¶i . V. M¹ch phô trî: M¹ch ph©n tÇn. It cã lo¹i m¹ch nµo bøc x¹ ©m thanh tèt vµ ®ång ®Òu trong c¶ d¶i tÇn tõ 20Hz¸20khz , mµ chØ bøc x¹ tèt trong mét ®o¹n tÇn sè nµo ®ã . Lo¹i loa bøc x¹ tèt ë tÇn sè thÊp (lîi trÇm ) th× l¹i kÐm ë tÇn sè cao, lo¹i loa bøc x¹ ë tÇn sè cao (lîi bæng ) th× l¹i kÐm ë tÇn sè thÊp , bëi vËy th­êng ph¶i ghÐp hai hay nhiÒu loa trong mét loa. Hai loa kh«ng thÓ ghÐp trùc tiÕp vèi nhau , v× nh­ thÕ th× t¹i kho¶ng tÇn sè ph©n chia gi÷a hai loa , ®Æc tuyÕn sÏ t¨ng ®ét ngét , bëi vËy ph¶i ghÐp loa qua bé loc ph©n tÇn . TÇn sè ph©n chia gi÷a ph©n tÇn lµ t¹o ra bé suy gi¶m lín cña hai loa t¹i tÇn sè c¾t , ®é suy gi¶m ®­îc ®Æc tr­ng bëi chØ sè dB/octa . Cã hai lo¹i läc ph©n tÇn : ·Läc ph©n tÇn thô ®éng dïng linh kiÖn R-L-C th­êng ®­îc m¾c ë ®Çu ra cña m¸y t¨ng ©m ( ®Æt gÇn hay ngay trong hép loa ) . Lo¹i nµy th­êng g©y ra tæn hao c«ng suÊt cña m¸y t¨ng ©m vµ tiÖn lîi v× kÝch th­íc vµ träng l­îng lín , nh­ng do ®¬n gi¶n vµ dÔ lµm nªn vÉn cßn sö dông kh¸ réng r·i . a/ Ph©n tÇn song song. b/ Ph©n tÇn nèi tiÕp. H×nh (a) lµ m¹ch läc ph©n tÇn song song cã ®é suy gi¶m 18dB/octa dïng ®iÖn c¶m L vµ C, cho tr­êng hîp khi hai loa HF vµ LF m¾c song song. TrÞ sè ®­îc x¸c ®Þnh gÇn ®óng. L1=1,6.Z/(2.p.fc) L2=Z/(2p.fc) L3=Z/(4.p.fc) C1=2/(2.p.fc.Z) C2=1/(1,6.2.p.fc.Z) C3=1/(2.p.fc.Z) H×nh (b) lµ m¹ch läc ph©n tÇn nèi tiÕp dïng ®iÖn c¶m L vµ ®iÖn dung C cho tr­êng hîp khi hai loa HF vµ LF m¾c nèi tiÕp. TrÞ sè ®­îc x¸c ®Þnh gÇn ®óng: L1=2.Z/(2.p.fc) L2=Z/(1,6.2.p.fc) L3=Z/(2.p.fc) C1=1,6/(2.p.fc.Z) C2=1/(2.p.fc.Z) C3=1/(2.2.p.fc.Z) · Läc ph©n tÇn tÝch cùc : lµ lo¹i dïng bé läc tÝch cùc transistor hay IC , ®­îc ®Æt ngay ®Çu vµo m¸y t¨ng ©m . ngoµi nhiÖm vô läc ph©n tÇn chung cßn cã nhiÖm vô lµ khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu nªn kh«ng bÞ tæn hao . C¸c m¸y t¨ng ©m chuyªn dông c«ng suÊt lín th­êng sö dông lo¹i nµy . CÇn chó ý lµ c¸c bé läc ph©n tÇn ®Òu ®­îc chÕ t¹o theo tiªu chuÈn , muèn sö dông bé ph©n tÇn nµy b¾t buéc m¸y t¨ng ©m ph¶i lµ lo¹i hai kªnh , hoÆc dïng hai t¨ng ©m riªng . Chó ý kªnh LF vµ HF gi÷a ®Çu vµo t¨ng ©m vµ ®Çu ra loa ph¶i t­¬ng øng . Trong tr­¬ng hîp yªu cÇu chÊt l­îng cao . Bé ph©n tÇn cßn chia ra c¸c tÇn sè : tÇn sè thÊp LF , tÇn sè cao HF , tÇn sè trung MF va tÇn sè thÊp (siªu trÇm ) SF. VI . Sö dông m¸y t¨ng ©m : C¸c m¸y t¨ng ©m hiÖn ®¹i th­êng ®­îc sö dông hçn hîp c¶ transistor vµ IC , lµ nh÷ng linh kiÖn dÔ h­ háng . Khi sö dông cÇn ®Æc biÖt chó ý : + §iÖn l­íi xoay chiÒu ph¶i ®óng víi quy ®Þnh cña m¸y , nÕu c¾m nhÇm vµo nguån ®iÖn cã ®iÖn ¸p cao h¬n dÔ lµm háng m¸y v× phÇn lín m¸y t¨ng ©m kh«ng cã nguån æn ¸p d¶i réng nh­ ë m¸y thu h×nh . M¾c nguån tÝn hiÖu vµ loa vµo m¸y t¨ng ©m : + §iÖn trë cña loa hay hÖ thèng loa ph¶i b»ng ( chÕ ®é tèi ­u ) hay lín h¬n ( chÕ ®é nhÑ t¶i ) diÖn trë ra cña m¸y t¨ng ©m . NÕu ®iÖn trë ra nhá h¬n ®IÖn trë ra cña m¸y t¨ng ©m sÏ rÊt nguy hiÓm cho transistor hay IC c«ng suÊt . + Khi m¾c trùc tiÕp loa vµo m¸y t¨ng ©m th× c«ng suÊt tiªu thô cña loa ph¶i lín h¬n c«ng suÊt ra cu¶ m¸y t¨ng ©m , ®iÒu nµy ®¶m b¶o cho loa kh«ng bÞ háng do dao ®éng qu¸ møc , vµ chÞu ®­îc c«ng suÊt ®­a vµo . VÝ dô : NÕu c«ng suÊt cña m¸y t¨ng ©m lµ 100W th× c«ng suÊt cña loa ph¶i lín h¬n 100W . PhÇn III: phô lôc C¶m thô cña tai ng­êi víi ©m thanh: 1.C¶m thô vÒ tÇn sè: Con ng­êi cã thÓ c¶m thô tÝn hiÖu trong d¶i tÇn 16Hz¸20kHz, gäi lµ d¶i ©m tÇn. D­íi tÇn sè 16Hz gäi lµ h¹ ©m, trªn 20kHz gäi lµ siªu ©m; c¶ hai vïng nµy con ng­êi ®Òu kh«ng nghe thÊy ®­îc. C¶m thô vÒ thÓ hiÖn ®é cao cña ©m. Khi t¨ng liªn tiÕp gÊp ®«i tÇn sè th× tai ng­êi c¶m thô thÊy bËc biÕn thiªn b»ng nhau vÒ ®é cao cña ©m. Cùc tiÓu biÕn thiªn t­¬ng ®èi cña tÇn sè mµ tai ng­êi nhËn ra ®­îc gäi lµ ng­ìng vi ph©n cña ®é thÝnh theo tÇn sè. Ng­ìng nµy phô thuéc vµo gi¸ trÞ khëi ®Çu cña tÇn sè, còng phô thuéc vµo biªn ®é di tÇn. Ch¼ng h¹n ë kho¶ng tÇn sè trung b×nh cã Df/f=(0,2¸0,3)%. Sù c¶m thô vÒ tÇn sè ©m tÇn gÇn gièng víi quy luËt hµm loga theo tÇn sè. C¸c ®Æc tÝnh tÇn sè cña thiÕt bÞ ©m thanh sö dông trôc tÇn sè theo thang tØ lÖ loga sÏ rÊt trùc quan. Do ®Æc tÝnh cña tai ng­êi vÒ tÇn sè nªn m¹ch t¨ng ©m ph¶i cho qua d¶i tÇn ©m thanh nghe ®­îc vµ gi¶m mÐo tèi ®a. 2.C¶m thô vÒ biªn ®é: C¶m thô vÒ biªn ®é thÓ hiÖn ®é to cña ©m, gäi lµ ©m l­îng. ¢m l­îng kh«ng chØ phô thuéc vµo biªn ®é mµ cßn phô thuéc vµo tÇn sè vµ nhiÒu yÕu tè kh¸c. Ng­ìng nghe ®­îc lµ møc ©m thanh nhá nhÊt mµ tai ng­êi cã thÓ c¶m nhËn ®­îc. Ng­ìng nghe ®­îc lµ møc giíi h¹n chuyÓn tõ tr¹ng th¸i nghe thÊy vµ tr¹ng th¸i kh«ng nghe thÊy vµ ng­îc l¹i. Ng­ìng nghe cßn phô thuéc vµo tÇn sè, ng­êi nghe vµ c¸ch bè trÝ nguån ©m thanh. Thanh ¸p hiÖu dông cña dao ®éng tÇn sè 1000Hz b»ng 2.e(-5) gäi lµ ng­ìng nghe chuÈn. Ng­ìng chãi tai lµ møc thanh ¸p lín nhÊt mµ tai ng­êi cã thÓ chÞu ®ùng ®­îc, nÕu v­ît qu¸ sÏ lµm tæn th­¬ng ®Õn c¬ quan thÝnh gi¸c. Ng­ìng chãi tai còng phô thuéc vµo tÇn sè. Thanh ¸p ®iÒu hoµ 1000Hz b»ng 20N/m2 ng­ìng chãi tai chuÈn. Nãi chung cø t¨ng kho¶ng gÊp 10 lÇn c­êng ®é ©m ®¬n th× øng víi t¨ng mét bËc ©m l­îng. C¶m thô vÒ biªn ®é ©m tÇn víi quy luËt log10. ë tÇn sè 1000Hz, thÝnh gi¸c ph©n biÖt biÕn thiªn ©m l­îng 0,2(dB). Tµi liÖu tham kh¶o: 1.Kü thuËt m¹ch ®iÖn tö, Ph¹m Minh Hµ, Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kÜ thuËt, n¨m 1996. 2.ThiÕt kÕ Ampli , V­¬ng Kh¸nh H­ng, Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp , 1990 3.M¹ch ®iÖn thùc dông , NguyÔn §øc ¸nh, Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp ,1992. 4.10.000 Transistor quèc tÕ, NguyÔn ThÕ C­êng , ViÖn khoa häc ViÖt Nam, 1982.