Thủ tục giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài thương mại theo luật trọng tài 2010

A. LỜI MỞ ĐẦU. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, các giao dịch thương mại ngày càng trở nên đa dạng hơn. Điều này tất yếu dẫn đến những tranh chấp phát sinh từ những quan hệ này trở nên phức tạp. Tranh chấp thương mại là những tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực thương mại. Mặc dù tranh chấp không phải là điều mong muốn của các thương nhân và họ đã rất cẩn trọng trong việc áp dụng ác biện pháp nhằm loại bỏ tranh chấp song các bên không thể khẳng định rằng sẽ không có bất kỳ tranh chấp nào xảy ra trong các thương vụ mà họ tham gia.      Vì vậy, điều quan trọng mà các thương nhân cần nhìn nhận trước đó là giải pháp nào cần thực hiện nếu có tranh chấp phát sinh. Hiện nay, trên thế giới cũng như Việt Nam phổ biến các hình thức giải quyết tranh chấp như: thương lượng, hòa giải, tòa án, trọng tài. Thực tiễn cho thấy trong những giải pháp nói trên và trừ những vụ việc đặc biệt, giải pháp trọng tài thường được các bên lựa chọn bởi các ưu điểm vượt trội của nó.     Từ thực tiễn trên em đã chọn đề bài: “Trọng tài thương mại - một hình thức giải quyết tranh chấp thương mại” với mục đích làm sáng tỏ các quy định của pháp luật hiện hành về phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài. B. NỘI DUNG. I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN CHUNG 1. Tranh chấp thương mại 1.1. Khái niệm. Tranh chấp thương mại hay tranh chấp kinh doanh là thuật ngữ quen thuộc trong đời sống kinh tế xã hội ở các nước trên thế giới. Ở Việt Nam, khái niệm “tranh chấp thương mại” lần đầu tiên được quy định trong trong luật thương mại năm 1997. Theo Điều 238 của luật này: “Tranh chấp thương mại là tranh chấp phát sinh do không thực hiện hoặc thực hiện không đúng hợp đồng trong hợp đồng thương mại”. Như vậy, theo luật này hoạt động thương mại được hiểu theo nghĩa hẹp nên nội hàm của khái niệm tranh chấp thương mại cũng bị giới hạn. Đến khi luật thương mại năm 2005 được ban hành thì khái niệm hoạt động thương mại đã được hiểu theo nghĩa rộng hơn. Theo Điều 3 LTM 2005 thì “hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lời, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lời khác”. Với cách hiểu hoạt động thương mại theo nghĩa rộng như vậy thì mọi tranh chấp phát sinh từ hoạt động kinh doanh của các thương nhân đều được coi là tranh chấp thương mại. Từ những quy định trên, có thể hiểu: “Tranh chấp thương mại là những mâu thuẫn (bất đồng hay xung đột) về quyền và nghĩa vụ giữa các bên trong quá trình thực hiện hoạt động thương mại”. 1.2. Đặc điểm của tranh chấp thương mại. Tranh chấp thương mại (TCTM) bao gồm các đặc điểm sau: Thứ nhất, tranh chấp thương mại là tranh chấp phát sinh trong hoạt động thương mai. Thứ hai, tranh chấp thương mại là tranh chấp chủ yếu phát sinh giữa các thương nhân. Thứ ba, tranh chấp thương mại thường xuyên gắn liền với những tài sản có giá trị lớn. Thứ tư, tranh chấp thương mại mang tính phản ứng dây chuyền. 2. Giải quyết tranh chấp thương mại. 2.1. Khái niệm giải quyết tranh chấp thương mại. Tranh chấp là điều tất yếu xảy ra trong hoạt động kinh doanh. Do đó, để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tranh chấp, duy trì trật tự nền kinh tế cần phải có một cơ chế giải quyết tranh chấp tốt nhất. Nếu chúng ta hiểu tranh chấp là mâu thuẫn, bất đồng quan điểm của các bên trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ thì giải quyết TCTM chính là việc lựa chọn các hình thức, biện pháp thích hợp để giải tỏa các mâu thuẫn bất đồng, xung đột lợi ích mà các bên có thể chấp nhận được. 2.2. Yêu cầu của việc giải quyết tranh chấp thương mại. - Thứ nhất, phải tạo ra các hình thức, thủ tục giải quyết TCTM đa dạng, linh hoạt, phù hợp với các quan hệ thương mại trong nền kinh tế thị trường cũng như đáp ứng được lợi ích hợp pháp của các chủ thể kinh doanh. - Thứ hai, TCTM phải được giải quyết nhanh chóng, kịp thời không làm hạn chế và cản trở các hoạt động kinh doanh. - Thứ ba, giải quyết các TCTM phải chính xác, đúng pháp luật, phán quyết phải có tính cưỡng chế thi hành cao. - Thứ tư, giải quyết TCTM phải đảm bảo giữ được bí mật kinh doanh, uy tín của các bên trong hoạt động thương mại. - Thứ năm, giải quyết TCTM phải đảm bảo hiệu quả về kinh tế (ít tốn kém) - Thứ sáu, việc giải quyết TCTM phải đảm bảo tính dân chủ thực sự, sự bình đẳng và quyền định đoạt của các bên. 2.3. Các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại. Trên thế giới cũng như Việt Nam tồn tại các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại như sau: Thương lượng. Thương lượng là phương thức giải quyết tranh chấp thông qua việc các bên có tranh chấp cùng nhau bàn bạc dàn xếp với nhau để tháo gỡ những bất đồng phát sinh để loại bỏ tranh chấp mà không cần có sự giúp hay phán quyết của bất kì bên thứ ba nào. Giải quyết tranh chấp thương mại bằng thương lượng là sự thể hiện quyền tự do thỏa thuận, tự do định đoạt của các bên tranh chấp. Các bên tự đề xuất các giải pháp và thỏa hiệp với nhau theo trình tự, thủ tục tự chọn để giải quyết các xung đột mà không bắt buộc phải tuân theo bất kì thủ tục pháp lý nào. Do thể thức đơn giản, hiệu quả, ít tốn kém lại không gây ảnh hưởng xấu đến quan hệ kinh doanh nên đây là phương thức được các thương nhân ưu tiên lựa chọn trước khi tìm đến các phương thức khác. Hòa giải. Hòa giải là hình thức giải quyết tranh chấp có sự tham gia của người thứ ba đóng vai trò làm người trung gian để hỗ trợ hay giúp đỡ các bên có tranh chấp tìm kiếm các giải pháp nhằm loại trừ tranh chấp đã phát sinh. Cũng như thương lượng, hòa giải là hình thức giải quyết tranh chấp do các bên có tranh chấp tự giải quyết nhưng nó khác với thương lượng ở chỗ nó có sự tham gia của nhân tố trung gian, vì vậy mà nó còn được gọi là trung gian hòa giải. Giải quyết TCTM bằng hòa giải cũng có những ưu điểm như phương thức thương lượng, nhưng do có tham gia của bên thứ ba trong quá trình giải quyết tranh chấp nên cơ hội thành công sẽ cao hơn. Hơn thế nữa, hòa giả được ghi nhận và chứng kiến của người thứ ba nên mức độ tôn trọng và tự nguyện tuân thủ các cam kết đã đạt được trong quá trình hòa giải giữa các bên cũng cao hơn so với thương lượng. Trọng tài thương mại. Theo khoản 1, Điều 3 Luật trọng tài thương mại 2010 thì: “Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thoả thuận và được tiến hành theo quy định của Luật này”. Phương thức giải quyết tranh chấp này sẽ được tìm hiểu kĩ hơn ở các phần tiếp theo của bài viết này. Tòa án Giải quyết TCTM bằng tòa án là hình thức giải quyết tranh chấp do cơ quan tài phàn nhà nước thực hiện nhân danh quyền lực nhà nước, được tiến hành theo trình tự, thủ tục nghiêm ngặt, chặt chẽ của pháp luật tố tụng, kết quả của quá trình tố tụng là tòa án đưa ra bản án có giá trị pháp lí bắt buộc đối với các bên đương sự. Nếu các bên đương sự không tự nguyện thi hành thì sẽ được bảo đảm thi hành bằng sức mạnh cưỡng chế của nhà nước. Do đó các đương sự thường tìm đến sự trợ giúp của tòa án như một giải pháp cuối cùng để bảo vệ có hiệu quả quyền và lợi ích chính đàng của mình khi họ có thể thất bại trong cơ chế thương lượng, hòa giải hoặc không muốn lựa chọn trọng tài để giải quyết tranh chấp. 3. Trọng tài thương mại. 3.1. Khái niệm. Như đã trình bày ở trên, theo khoản 1, Điều 3 Luật trọng tài thương mại 2010 thì: “Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thoả thuận và được tiến hành theo quy định của Luật này”. Như vậy, giống với phương thức giải quyết tranh chấp bằng thương lượng và hòa giải, phương thức này cũng không mang ý chí quyền lực nhà nước. Điều này sẽ làm cho phương thức này linh hoạt, mềm dẻo về thủ tục và bảo đảm tối đa quyền định đoạt của các bên tranh chấp mà không bị ràng buộc nghiêm ngặt, chặt chẽ như giải quyết tranh chấp tại tòa án. 3.2. Đặc điểm của trọng tài thương mại. Với tư cách là một hình thức giải quyết tranh chấp phát sinh trong hoạt động thương mại, trọng tài mang những đặc điểm sau: Thứ nhất, trọng tài là một hình thức giải quyết tranh chấp có sự tham gia của bên thứ ba - một trọng tài viên duy nhất hoặc hội đồng trọng tài. Với tư cách là người “cầm cân nảy mực” trọng tài do các bên tranh chấp thỏa thuận lựa chọn trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp sẽ hoàn toàn độc lập với các bên đưa ra phàn quyết có tính bắt buộc bảo vệ quyền lợi các bên. Thứ hai, trọng tài là hình thức giải quyết tranh chấp thông qua một thủ tục tố tụng chặt chẽ. Thứ ba, kết quả của việc giải quyết tranh chấp tại trọng tài là phán quyết do trọng tài tuyên đối với các đương sự của vụ tranh chấp. Phán quyết của trọng tài là sự kết hợp của các yếu tố thỏa thuận và yếu tố tài phán. 3.3. Các hình thức trọng tài. Trọng tài thương mại tồn tại dưới hai hình thức đó là: trọng tài vụ việc (trọng tài ad – hoc) và trọng tài quy chế: Trọng tài vụ việc (trọng tài ad – hoc). Trọng tài vụ việc là hình thức trọng tài do các bên có tranh chấp thỏa thuận thành lập để giải quyết một vụ tranh chấp cụ thể giữa các bên có tranh chấp và khi giải quyết xong vụ tranh chấp đó trọng tài sẽ chấm dứt tồn tại.(khoản 7 điều 3 luật trọng tài 2010). Trọng tài quy chế. Theo pháp luật Việt Nam, trọng tài quy chế là hình thức giải quyết tranh chấp tại trung tâm trọng tài (khoản 6 điều 3 luật trọng tài 2010). Trung tâm trọng tài là tổ chức phi chính phủ có tư cách pháp nhân, có tài khoản riêng và trụ sở giao dịch ổn định. II. THỦ TỤC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THEO LUẬT TRỌNG TÀI 2010. Pháp lệnh trọng tài thương mại được UBTVQH thông qua ngày 25/03/2003 có hiệu lực ngày 1/7/2003. Mặc dù về cơ bản các quy định trong pháp lệnh trọng tài 2003 đã phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế trong việc điều chỉnh các vấn đề chủ yếu của Trọng tài nhưng Pháp lệnh này vẫn chưa tạo được cơ sở pháp lý đầy đủ cho việc thực hiện chủ trương của Nhà nước khuyến khích các bên sử dụng Trọng tài trong giải quyết các tranh chấp thương mại và các tranh chấp khác. Vì thế một đạo luật mới về trọng tài thương mại - Luật Trọng tài thương mại 2010 đã được ban hành để thay thế Pháp lệnh Trọng tài Thương mại 2003 trên cơ sở kế thừa những chế định tiến bộ, phù hợp kết hợp với những quy định mới hoàn chỉnh hơn. 1. Các nguyên tắc giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài. 1.1 Nguyên tắc thỏa thuận trọng tài. Theo khoản 1 điều 5 về điều kiện giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thì: “Tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp”. Như vậy, thỏa thuận trọng tài được xem là vấn đề then chốt có vai trò quyết định đối với việc áp dụng phương thức trọng tài, nói cách khác không có thỏa thuận trọng tài hợp pháp thì không có việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể là một thỏa thuận riêng hoặc là thỏa thuận trong hợp đồng và phải được lập thành văn bản (điều 16 luật trọng tài 2010). Nếu không có thỏa thuận trọng tài được lập bằng văn bản thì trung tâm trọng tài sẽ không có thẩm quyền giải quyết. Nhưng điều kiện đó vẫn chưa đủ. Để tranh chấp thương mại được giải quyết tại trọng tài thì các bên còn phải thỏa mãn điều kiện nữa là thỏa thuận trọng tài có hiệu lực. Theo điều 18 luật trọng tài thương mại 2010, thỏa thuận trọng tài vô hiệu trong những trường hợp sau đây: 1. Tranh chấp phát sinh trong các lĩnh vực không thuộc thẩm quyền của Trọng tài quy định tại Điều 2 của Luật này. 2. Người xác lập thoả thuận trọng tài không có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. 3. Người xác lập thoả thuận trọng tài không có năng lực hành vi dân sự theo quy định của Bộ luật dân sự. 4. Hình thức của thoả thuận trọng tài không phù hợp với quy định tại Điều 16 của Luật này. 5. Một trong các bên bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép trong quá trình xác lập thoả thuận trọng tài và có yêu cầu tuyên bố thoả thuận trọng tài đó là vô hiệu. 6. Thỏa thuận trọng tài vi phạm điều cấm của pháp luật. 1.2. Nguyên tắc trọng tài phải tuân theo thỏa thuận của các bên. Khoản 1 điều 4 Luật trọng tài thương mại 2010 quy định: “Trọng tài viên phải tôn trọng thoả thuận của các bên nếu thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm và trái đạo đức xã hội”. Một trong những ưu điểm của việc giải quyết tranh chấp theo thủ tục trọng tài là các bê tranh chấp được đảm bảo tối đa quyền tự do định đoạt trên nhiều phương diện trong quá trình giải quyết tranh chấp. Các bên có quyền thỏa thuận lựa chọn hình thức trọng tài, địa điểm giải quyết vụ tranh chấp đó, thời hạn thực hiện các thủ tục cần thiết cho việc giải quyết tranh chấp. Chỉ có trong tố tụng trọng tài, một hình thức tài phán tư, các bên mới có quyền thỏa thuận nhiều vấn đề như vậy và trọng tài viên bắt buộc phải tôn trọng nếu thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm và trái đạo đức xã hội. Nếu trọng tài viên vi phạm nguyên tắc này thì quyết định của hội đồng trọng tài sẽ bị tòa án hủy theo yêu cầu của các bên (điều 68 luật trọng tài 2010). 1.3. Nguyên tắc trong tài viên độc lập, vô tư, khách quan "Trọng tài viên phải độc lập, khách quan, vô tư và tuân theo quy định của pháp luật". (khoản 2 điều 4). Đây là một nguyên tắc cơ bản của các cơ chế tài phán giải quyết tranh chấp nói chung. Trong toàn bộ quá trình giải quyết tranh chấp, những yếu tố làm ảnh hưởng đến sự độc lập, vô tư, khách quan của các trọng tài viên đều phải được loại trừ. Trọng tài viên phải có đủ các điều kiện nhất định để đảm bảo rằng họ độc lập, vô tư, khách quan trong việc giải quyết tranh chấp. Cụ thể điều 20 luật trọng tài 2010 đã quy định rất cụ thể tiêu chuẩn của trọng tài viên. Hơn nữa, để đảm bảo nguyên tắc này được thực hiện một cách nghiêm túc nhất, các nhà làm luật cũng đã quy định rõ quyền và nghĩa vụ của các trọng tài viên tại điều 21 luật trọng tài 2010. Nếu trọng tài viên vi phạm nguyên tắc này thì quyết định của hội đồng trọng tài có trọng tài viên này sẽ bị hủy (điều 68 luật trọng tài 2010). 1.4. Nguyên tắc phán quyết trọng tài là chung thẩm. Theo nguyên tắc này thì phán quyết trọng tài là chung thẩm (khoản 5 điều 4). Nguyên tắc này là một trong những nét đặc trưng thể hiện rõ sự khác biệt giữa tố tụng trọng tài và tố tụng tòa án. Trọng tài là cơ quan tài phán phi chính phủ chỉ tổ chức một cấp xét xử, quyết định của trọng tài có giá trị chung thẩm, không thể bị kháng cáo khàng nghị cứ cơ quan hay tổ chức nào. Nguyên tắc này mang lại cho trọng tài ưu thế trong việc giải quyết tranh chấp nhanh gọn, dứt điểm; tuy nhiên nó cũng tiềm ẩn nguy cơ có những quyết định trọng tài trái pháp luật mà không được xem xét lại bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Thiết nghĩ vấn đề này cần được xem xét lại. 1.5. Nguyên tắc xét xử kín. Khoản 4 điều 4 luật trọng tài 2010 quy định: "Giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài được tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác". Hầu hết pháp luật về trọng tài của các nước đều thừa nhận nguyên tắc trọng tài xử kín, nếu các bên không quy định khác. Tính bí mật thể hiện rõ ở nội dung tranh chấp và danh tính của các bên được giữ kín, đáp ứng nhu cầu tin cậy trong quan hệ thương mại. Điều đó có ý nghĩa lớn trong điều kiện cạnh tranh. 2. Thẩm quyền của trọng tài thương mại. Theo điều 2 Luật trọng tài 2010, một tranh chấp sẽ thuộc thẩm quyền giải quyết của trọng tài thương mại khi nó đáp ứng điều kiện: 1. Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại. 2. Tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại. 3. Tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng Trọng tài. Hơn nữa, như đã phân tích ở trên, TCTM chỉ được giải quyết tại trọng tài nếu các bên có thỏa thuận trọng tài và thỏa thuận trọng tài đó có hiệu lực. Như vậy, theo pháp luật Việt nam, trọng tài thương mại có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp được pháp luật quy định là tranh chấp thương mại, tranh chấp này phát sinh trong hoạt động thương mại giữa cá nhân và tổ chức kinh doanh và các bên có thỏa thuận trọng tài. 3. Trình tự giải quyết tranh chấp tại trọng tài thương mại. Tranh chấp giữa các bên có thể được giải quyết tại hội đồng trọng tài của trung tâm trọng tài hoặc tại hội đồng trọng tài do các bên thành lập. 2 hình thức này có điểm khác nhau. Tuy nhiên nội dung cơ bản của thủ tục tố tụng trọng tài bao gồm: - Khởi kiện và thụ lí đơn kiện - Bị đơn gửi bản tự bảo vệ - Thành lập hội đồng trọng tài - Chuẩn bị giải quyết tranh chấp. Để tiến hành giải quyết tranh chấp, các trọng tài viên phải tiến hành 2 công việc là nghiên cứu hồ sơ, xác minh sự việc và thu thập chứng cứ. - Hòa giải - Tổ chức phiên họp giải quyết tranh chấp - Ra quyết định trọng tài. Điểm khác nhau giữa 2 hình thức này là toàn bộ hồ sơ giải quyết tranh chấp tại trung tâm trọng tài và quyết định trọng tài được lưu trữ tại trung tâm trọng tài. Còn hội đồng trọng tài do các bên thành lập là trọng tài vụ việc nên sau khi giải quyết xong vụ việc nó sẽ tự giải thể, do đó nó không thể lưu được hồ sơ giải quyết tranh chấp. 4. Thi hành quyết định của trọng tài. Quyết định trọng tài có giá trị chung thẩm và có hiệu lực kể từ ngày công bố. Quyết định của trọng tài không bị kháng cáo kháng nghị. Điều này có nghĩa là sai khi hội đồng trọng tài tuyên bố quyết định trọng tài, các bên phải thi hành quyết định trọng tài, trừ trường hợp một trong các bên làm đơn yêu cầu tòa án hủy quyết định trọng tài. Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày hết thời hạn thi hành phán quyết trọng tài, nếu một bên không tự nguyện thi hành và cũng không yêu cầu hủy phán quyết theo quy định tại điều 69 của Luật trọng tài 2010 thì bên được thi hành phán quyết trọng tài có quyền làm đơn yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền thi hành phán quyết trọng tài (điều 66 luật trọng tài 2010). Còn nếu một bên có đủ căn cứ để chứng minh được rằng Hội đồng trọng tài đã ra phán quyết thuộc một trong những trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 68 của Luật này, thì có quyền làm đơn gửi Toà án có thẩm quyền yêu cầu huỷ phán quyết trọng tài. Đơn yêu cầu hủy phán quyết trọng tài phải kèm theo các tài liệu, chứng cứ chứng minh cho yêu cầu hủy phán quyết trọng tài là có căn cứ và hợp pháp. Như vậy, quyết định trọng tài có thế được cưỡng chế thi hành nếu quyết định này là hợp pháp. Luật trọng tài 2010 cũng đã quy định rất rõ ràng thời gian có thể sửa chữa và giải thích phán quyết, phán quyết bổ sung…Điều này khiến hoạt động của trọng tài kinh tế có hiệu quả hơn và các bên tranh chấp tin tưởng vào hoạt động của trọng tài. 5. Sự hỗ trợ của tòa án với hoạt động của trọng tài thương mại. Sự hỗ trợ của tòa án với hoạt động của trọng tài thương mại thể hiện ở các mặt sau: Thứ nhất, tòa án hỗ trợ việc thi hành thỏa thuận trọng tài. Thứ hai, tòa án có quyền xem tính hợp pháp của thỏa thuận trọng tài. Thứ ba, tòa án giúp các bên lựa chọn, thay đổi trọng tài viên trong những tình huống cần thiết. Thứ tư, tòa án có thể xem xét lại quyết định về thẩm quyền của hội đồng trọng tài. Thứ năm, tòa án có thể quyết định áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời. Thứ sáu, tòa án có thể quyết định hủy hay không hủy quyết định trọng tài. III. NHẬN XÉT VỀ PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP BẰNG TRỌNG TÀI. 1. Ưu điểm. Trọng tài có những ưu thế vượt trội mà các phương thức khác không thể có được đó là: Thứ nhất, giải quyết tranh chấp bằng trọng tài đảm bảo tối đa quyền tự chủ của các bên. Các bên có quyền lựa chọn cơ quan trọng tài, lựa chọn hình thức trọng tài, lựa chọn quy tắc tố tụng trọng tài, lựa chọn trọng tài viên để giải quyết tranh chấp cho mình không phu thuộc vào nơi đặt trụ sở hoặc nơi cư trú của các bên. Đồng thời giải quyết tranh chấp bằng trọng tài còn cho phép các bên có thể tính toán về thời gian, địa điểm giải quyết tranh chấp, từ đó giúp doanh nghiệp có thể sắp xếp thời gian hợp lí vừa đảm bảo việc giải quyết tranh chấp vừa điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Thứ hai, thủ tục giải quyết đơn giản, thuận tiện giúp cho việc giải quyết nhanh gọn, dứt điểm, hiệu quả. Thứ ba, bởi nguyên tắc xét xử kín nên phương thức này bảo đảm tối đa uy tín cũng như bí mật của các bên tranh chấp, góp phần củng cố và duy trì mối quan hệ hợp tác lâu dài giữa các bên. Đây là một điểm đầy hấp dẫn của trọng tài đối với các doanh nghiệp khi tiến hành lựa chọn cơ quan giải quyết tranh chấp. Hơn nữa xét xử bằng trọng tài sẽ làm giảm mức độ xung đột căng thẳng giữa các bên trên cơ sở những câu hỏi gợi mở, trong một không gian kín đáo… Thứ tư, tính chung thẩm và ràng buộc của quyết định trọng tài. Đây là ưu điểm nổi bật của trọng tài so với các hình thức giải quyết tranh chấp khác. Sau khi trọng tài đưa ra phán quyết thì phán quyết đó có hiệu lực thi hành, các bên không có quyền kháng cáo. Nếu quyết định của trọng tài không đúng thì các bên có thể yêu cầu hủy. Thứ năm, tính độc lập của tố tụng trọng tài. Là một tổ chức phi chính phủ trọng, nên trọng tài độc lập trong xét xử, không chịu sự chi phối bởi yếu tố chính trị, không chịu sự chỉ đạo của cơ quan quản lí nào mà chỉ chịu sự giám sát của tòa án trong một số mặt về thủ tục tố tụng. Và do vậy bảo đảm được yếu tố khách quan trung lập trong quá trình giải quyết tranh chấp. Thứ sáu, tính chuyên môn của trọng tài viên. Tiêu chuẩn của trọng tài viên phải là những người có trình độ chuyên môn cao, có uy tín, kinh nghiệm. Vì vậy, xét tương đối, các trọng tài viên có thể đáp ứng yêu cầu về trình độ chuyên môn để có thể tìm ra giải pháp hợp lí cho các tranh chấp của các bên. 2. Nhược điểm Một là, vấn đề về thỏa thuận trọng tài. Luật trọng tài 2010 quy định khá cụ thể về hình thức của thỏa thuận trọng tài song lại không có bất kì điều khoản nào quy định về nội dung của thỏa thuận trọng tài. Nội dung của thỏa thuận trọng tài là một yếu tố quan trọng để xác định một tranh chấp có thuộc thẩm quyền của trọng tài hay không và có thực hiện được trên thực tế hay không. Hiện nay trên thực tế có rất nhiều thỏa thuận trọng tài bị “khuyết tật” ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc xác định thẩm quyền của trọng tài thương mại Việt nam, dẫn đến việc giải quyết tranh chấp kéo dài mà gánh chịu những thiệt hại đó không ai khác chính là các chủ thể tranh chấp. Hai là, về thời hiệu khởi kiện. Điều 33 luật trọng tài 2010 quy định: “thời hiệu khởi kiện theo thủ tục trọng tài là 02 năm, kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm”. Quy định này dẫn đến việc xác định thời hiệu khởi kiện gặp nhiều khó khăn. Bởi việc xác định ngày xảy ra tranh chấp là rất phức tạp. Ba là, phương thức này chủ yếu phụ thuộc vào thái độ thiện chí và hợp tác của các bên nên sẽ khó thành công. Bốn là, việc thực thi các kết quả đã đạt được trong quá trình giải quyết tranh chấp cũng phụ thuộc vào sự tự nguyện của các bên là nhiều nên khi một bên không chấp hành thì dù có biện pháp cưỡng chế thì việc thực thi cũng phức tạp và tốn kém. 3. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về trọng tài. Để trọng tài có thể phát huy vai trò của mình trong thực tiễn pháp luật trọng tài việt nam cần sớm hoàn thiện các nội dung sau: - Thống nhất về nội hàm của khái niệm hoạt động thương mại, tranh chấp kinh doanh thương mại trong các văn bản pháp luật tạo điều kiện cho việc xác định thẩm quyền của trọng tài thương mại được thuận lợi hơn. - Cần sớm có sự điều chỉnh sao cho phù hợp với quy định của bộ luật tố tụng dân sự, luật thương mại: thời hiệu khởi kiện để yêu cầu giải quyết tranh chấp bằng trọng tài được tính từ ngày quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm hại. - Ngoài ra, trên thực tế, chúng ta nên thành lập hiệp hội trọng tài thương mại ở Việt nam để trung tâm trọng tài có thể hoạt động tập trung, tạo điều kiện cho các trọng tài viên có thể học hỏi kinh nghiệm và trao đổi với nhau. - Mặt khác, nhà nước cũng cần chú trọng tới việc tổ chức đào tạo đội ngũ trọng tài viên về cả số lượng và chất lượng. Thực tế cho thấy, ở những tỉnh, thành phố không thuộc trung ương thì nhân lực còn ít. Còn trong lĩnh vực thương mại quốc tế thì trình độ chuyên môn của các trọng tài chưa cao nên ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng xét xử. Do đó để phát triển phương thức trọng tài, nhà nước cần có chính sách hỗ trợ, đào tạo trọng tài viên thông qua các chương trình đào tạo dài hạn trong nước, nước ngoài kết hợp với các chương trình tập huấn ngắn hạn với sự hướng dẫn của các trọng tài viên, các chuyên gia có uy tín trên thế giới. Bên cạnh đó bản thân các trung tâm trọng tài cần tự trau dồi và cố gắng hết mình để hoàn thiện bản thân. C. KẾT BÀI Giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài là phương thức khá phổ biến được các doanh nhân lựa chọn. Tuy nhiên, ở Việt Nam, phương thức này vẫn còn một số hạn chế nên trọng tài thương mại chưa thể hiện được ưu thế của mình như trọng tài thương mại các nước đã làm được trong giới doanh nhân. Vì thế các nhà lập pháp hãy hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật của mình để lợi ích của các doanh nhân được tốt nhất. MỤC LỤC A. LỜI MỞ ĐẦU……………………………………………………………….1 B. NỘI DUNG…………………………………………………………………...1 I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN CHUNG ………………………………………..1 1. Tranh chấp thương mại…………………………………………………….….1 1.1. Khái niệm.………………………………………………………………..........1 1.2. Đặc điểm của tranh chấp thương mại.…………………………………….... 2 2. Giải quyết tranh chấp thương mại.……………………………………………2 2.1. Khái niệm giải quyết tranh chấp thương mại.…………………………….…2 2.2. Yêu cầu của việc giải quyết tranh chấp thương mại.…………………..........3 2.3. Các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại………………………..3 3. Trọng tài thương mại………………………………………………………......5 3.1. Khái niệm.……………………………………………………………………..5 3.2. Đặc điểm của trọng tài thương mại.……………………………………........5 3.3. Các hình thức trọng tài.………………………………………………………5 II. THỦ TỤC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THƯƠNG MẠI BẰNG TRỌNG TÀI THEO LUẬT TRỌNG TÀI 2010.…………………………………….........6 1. Các nguyên tắc giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài.…………6 1.1 Nguyên tắc thỏa thuận trọng tài.……………………………………………...6 1.2. Nguyên tắc trọng tài phải tuân theo thỏa thuận của các bên…………..........7 1.3. Nguyên tắc trong tài viên độc lập, vô tư, khách quan…………………..........8 1.4. Nguyên tắc phán quyết trọng tài là chung thẩm……………………………. 8 1.5. Nguyên tắc xét xử kín.………………………………………………………...8 2. Thẩm quyền của trọng tài thương mại.…………………………………….....8 3. Trình tự giải quyết tranh chấp tại trọng tài thương mại………………….....9 4. Thi hành quyết định của trọng tài.……………………………………..........10 5. Sự hỗ trợ của tòa án với hoạt động của trọng tài thương mại.…………….11 III. NHẬN XÉT VỀ PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP BẰNG TRỌNG TÀI.…………………………………………………………………….11 1. Ưu điểm.……………………………………………………………………….11 2. Nhược điểm……………………………………………………………………12 3. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về trọng tài.………………………………..13 C. KẾT BÀI………………………………………………………………....……14 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình luật thương mại (tập 2). Nxb Công an nhân dân. Hà Nội - 2006. Luật trọng tài thương mại 2010 Luận văn, Nguyễn Thị Thanh Phương: Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài – Một số vấn đề lí luận và thực tiễn. Luận văn, Nguyễn Thị Thu Hiền: Giải quyết tranh chấp thương mại thông qua trọng tài ở Việt nam trong thời kì hội nhâp. Luận văn, Bùi Thị Thương: Các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại – Những vấn đề lí luận và thực tiễn.