Thực trạng đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam 2001 - 2010 và những giải pháp nâng cao hiệu quả thu hút vốn đầu tư

ấp, trong khi số DN bị thua lỗ khá lớn, chiếm tới gần 1/3 trong tổng số DN ngoài quốc doanh hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Bên cạnh đó, 70% số DN loại này lựa chọn loại hình công ty trách nhiệm hữu hạn mà thực chất là quản lý theo kiểu gia đình. Điều đó cho thấy họ ít có tham Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 93 vọng về mở rộng quy mô, tăng trưởng mạnh hay áp dụng các phương thức quản lý tiến bộ. Theo điều tra tại 2 tỉnh có phong trào phát triển DN khu vực NN-NT khá mạnh ở miền Bắc là Vĩnh Phúc và Hà Tây (cũ), mỗi DN tư nhân có từ 21 - 44 công nhân, vốn đầu tư bình quân 700 - 900 triệu đồng. Đặc biệt, khi khảo sát loại hình hộ kinh doanh, nhóm nghiên cứu của Viện Chính sách và Chiến lược phát triển NN - NT thấy 30% số hộ kinh doanh có quy mô bằng hoặc lớn hơn DN nhưng không muốn đăng ký thành lập DN là do năng lực quản lý yếu, thiếu thông tin, sợ thủ tục hành chính rườm rà... Hoạt động sản xuất NLN nói chung và thu hút đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này gặp nhiều rủi ro hơn các lĩnh vực khác do chịu ảnh hưởng bởi thời tiết, khí hậu, thiếu đảm bảo về điều kiện hạ tầng, đất đai và nguồn nhân lực. Cơ sở hạ tầng và tay nghề ở khu vực nông thôn chưa đủ để hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Rủi ro khi đầu tư vào nông nghiệp và khu vực nông thôn cao. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn chưa đủ năng lực để chủ động kêu gọi FDI theo ý đồ phát triển sản phẩm và thị trường của riêng mình. Hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này còn nhiều bất cập, chưa thật sự hấp dẫn đối với nhà đầu tư nước ngoài. Chính sách đất đai, thuế và các chế độ ưu đãi đầu tư trong nông nghiệp và các vùng nông thôn chưa rõ và chưa thống nhất. 2.2.3.4. Tác động của nguồn vốn FDI đối với nền kinh tế xã hội  Mặt tích cực − Đóng góp vào tăng trưởng GDP và đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế. Vốn FDI hiện nay chiếm khoảng 25% tổng đầu tư toàn xã hội, đóng góp gần 20% GDP. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 94 − FDI bổ sung cho nguồn vốn trong nước và là động lực thúc đẩy quá trình luân chuyển vốn vào Việt Nam, vì khi bỏ vốn đầu tư vào Việt Nam, các chủ đầu tư luôn tìm kiếm những giải pháp mới về quản lý công nghệ sử dụng sao cho hiệu quả đầu tư đạt mức cao nhất. Vì vậy tăng cơ hội tiếp nhận vốn và công nghệ mới cho các doanh nghiệp Việt Nam. − Thúc đẩy quá trình sử dụng vốn nội địa linh hoạt và có hiệu quả hơn. Vì trong quá trình tiếp nhận vốn FDI, và triển khai hoạt động sản xuất kinh doanh ở Việt Nam, sự năng động của các nhà đầu tư nước ngoài sẽ kéo theo những ngành sản xuất trong nước và vận tải nội địa hoạt động mạnh hơn nhằm đáp ứng yêu cầu của hoạt động trong nước. − Tiếp thu, chuyển giao công nghệ. Thông qua các dự án đầu tư FDI, nhiều công nghệ mới, hiện đại đã được đưa vào sử dụng ở nước ta trong các ngành tìm kiếm thăm dò và khai thác dầu khí, bưu chính viễn thông, sản xuất vi mạch điện tử, sản xuất máy tính, hoá chất, sản xuất ô tô, thiết kế phần mềm... FDI còn kích thích các doanh nghiệp nội địa phải đầu tư đổi mới công nghệ để tạo được những sản phẩm có khả năng cạnh tranh với sản phẩm của các doanh nghiệp có vốn nước ngoài trên thị trường nội địa và xuất khẩu. − Nâng cao năng lực sản xuất và kim ngạch xuất khẩu . Cùng với tốc độ tăng trưởng trong tổng kim ngạch xuất khấu Việt Nam xu hướng này tăng dần qua các năm, các doanh nghiệp FDI đóng góp ngày càng lớn hơn trong tổng kim ngạch xuất khẩu tại Việt Nam − Giải quyết việc làm ổn định – trực tiếp lẫn gián tiếp – cho hàng trăm ngàn người lao động; góp phần đào tạo nguồn nhân lực thích nghi với điều kiện làm việc trong các xí nghiệp công nghiệp ở trình độ cao. − Tạo ra công ăn việc làm và cải thiện nguồn nhân lực, góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường lao động. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 95 − Đóng góp vào nguồn thu ngân sách và các cân đối vĩ mô . Bên cạnh đó, FDI đã góp phần quan trọng vào việc tăng thặng dư của tài khoản vốn, góp phần cải thiện cán cân thanh toán nói chung. − Tạo động lực để hoàn thiện các chính sách pháp luật, bộ máy quản lý hành chính do yêu cầu cao về môi trường đầu tư của các nhà đầu tư khi vào nước ta.  Mặt tiêu cực − Sự xuất hiện của dòng vốn FDI tạo áp lực cạnh tranh lớn đối với doanh nghiệp trong nước. Một bộ phận doanh nghiệp Việt Nam không có lợi và có thể bị phá sản do khu vực FDI yêu cầu thực hiện chính sách tự do hóa thương mại, đối xử bình đẳng giữa họ với các doanh nghiệp trong nước, ta không đủ sức cạnh tranh với nhà đầu tư nước ngoài mạnh hơn về vốn và kỹ thuật… − Cơ cấu nền kinh tế mất cân đối do mục đích cao nhất của các nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài là lợi nhuận; nên đối với các lĩnh vực, ngành, dự án có tỷ suất lợi nhuận cao thì được đặc biệt quan tâm, còn những dự án, lĩnh vực dù rất cần thiết cho dân sinh mà không mang đến lợi nhuận thỏa đáng cho họ thì không, hoặc rất khó để thu hút được FDI. − Các nhà sản xuất trong nước khó có khả năng tiếp cận với công nghệ cao vì luật quyền sở hữu trí tuệ và độc quyền công nghệ. − Do sự tập trung của các nhà đầu tư FDI ở các tỉnh, thành phố…, đưa đến thực trạng là địa phương có trình độ phát triển cao thì thu hút được FDI nhiều, do đó tốc độ tăng trưởng kinh tế vượt quá tốc độ tăng trưởng trung bình của cả nước; trong khi những vùng có trình độ phát triển kém thì có ít dự án FDI nên tốc độ tăng trưởng kinh tế vẫn thấp. Nếu không kịp thời điều chỉnh thì sự chênh lệch về trình độ phát triển ngày càng gia tăng cũng như khoảng cách trong chênh lệch thu nhập ngày càng lớn. − Môi trường sinh thái có thể bị ô nhiễm do những nhà máy công nghiệp chưa xử lý tốt các loại chất thải, tiếng ồn và các yếu tố độc hại, và nếu ta không có quy hoạch đầu tư tốt sẽ dẫn đến tình trạng đầu tư tràn lan, khai thác tài nguyên bừa bãi. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 96 Chưa kể đến đó là sự du nhập công nghệ lạc hậu gây ô nhiễm môi trường, hàng hóa kém sức cạnh tranh. Theo đánh giá chung, công nghệ được sử dụng trong các doanh nghiệp FDI thường cao hơn mặt bằng công nghệ cùng ngành tại Việt Nam, nhưng thuộc loại lạc hậu so với thế giới; tuy không thể đánh giá “Việt Nam là nước chứa rác thải của thế giới” nhưng nó báo động về những sơ hở trong cơ cấu quản lý của nước ta. − Hoạt động đầu tư FDI dẫn tới dự pha trộn về văn hoá; bản sắc dân tộc có thể bị mai một. − Các công ty nước ngoài trốn thuế gây thiệt hại ngân sách nhà nước nếu ta không có trình độ quản lý tốt. − Thâm hụt các cân thanh toán có thể tăng nếu các doanh nghiệp FDI chuyển lợi nhụân về nước hay lượng nguyên nhiên liệu, hàng hóa nhập khẩu phục vụ sản xuất và các chi phí khác lớn hơn số vốn được FDI chuyển vào. − Xuất hiện nguy cơ rửa tiền. Theo cảnh báo của WB thì Việt Nam sẽ bị các tổ chức rửa tiền quốc tế chọn làm mục tiêu vì hệ thống thanh tra, giám sát, hệ thống kế toán và tìm hiểu khách hàng ở nước ta còn kém phát triển, mức độ sử dụng tiền mặt và các luồng chuyển tiền không chính thức còn cao − FDI ảnh hưởng tới đa dạng sinh thái. Bên cạnh những đóng góp quan trọng cho ngành Du lịch Việt Nam thì sự đầu tư quá lớn và liên tục gia tăng trong những năm gần đây đã đặt môi trường tự nhiên Việt Nam trước những thách thức lớn. Nguy cơ ảnh hưởng xấu đến đa dạng sinh học, tài nguyên nước, thuỷ sản, khí hậu và gia tăng ô nhiễm các lưu vực sông. Các khu công nghiệp mở rộng làm diện tích rừng bị thu hẹp, cuộc sống, nơi cư trú của các động vật hoang dã, thực vật đã bị xáo trộn, phá hủy. Trong khi đó, vấn đề bảo vệ tốt môi trường vẫn đang là thách thức lớn đối với Việt Nam hiện nay. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 97 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI VÀO VIỆT NAM 3.1 Giải pháp chung 3.1.1 Giải pháp đối với chính sách thu hút FDI của Chính phủ Tuy ở thời điểm hiện tại, ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính cuối năm 2008 đầu năm 2009 đã dần qua, nhưng không thể phủ nhận rằng, Việt Nam đã phải chịu những tác động không nhỏ trong giai đoạn này. Đặc biệt là việc giảm sút vốn FDI vào Việt Nam. Bên cạnh đó, vẫn còn những căn bệnh tồn tại trong nền kinh tế nước ta khiến cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài gặp nhiều khó khăn. Do đó, cần thiết phải tiến hành cơ cấu lại các chính sách thu hút vốn đầu tư để từ đó phát triển xây dựng nền kinh tế nước nhà hoàn thiện hơn. Qua quá trình nghiên cứu đề tài, nhóm nghiên cứu xin đưa ra một số giải pháp kiến nghị đối với chính sách của Chính phủ trong thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam như sau: Xác định lại vị trí của FDI Chiến lược cơ cấu lại nền kinh tế Việt Nam sẽ được thực hiện trong bối cảnh nước ta trở thành nước thu nhập trung bình, phấn đấu để trở thành nước thu nhập trung bình cao và tiến tới giàu có. Để phát triển từ nước thu nhập trung bình lên giàu có, cần 3 sự chuyển đổi: từ tích lũy sang sáng tạo, từ đa dạng hóa sang chuyên môn hóa, từ có kỹ năng sang kỹ năng tiên tiến (theo WB trong cuốn “Đông Á phục hưng” xuất bản năm 2007). FDI vào Việt Nam phải phù hợp với bối cảnh này, phục vụ cho mục tiêu này. FDI với vai trò là bộ phận tiên tiến hàng đầu trong nền kinh tế hiện nay hoàn toàn có thể và cần góp phần thúc đẩy ba sự chuyển đổi đó. Chúng ta cũng cần có FDI nhiều hơn, chất lượng hơn, và cần mạnh dạn dành cho FDI vị trí cao hơn trong một số lĩnh vực nhằm sớm đạt mục tiêu trên. Trong bối cảnh nguồn FDI bị khan hiếm đi do cuộc khủng hoảng toàn cầu, chính sách thu hút FDI càng phải đảm bảo không những hấp dẫn mà còn thực sự cạnh tranh so với các nước khác. Những đột phá trong chính sách thu hút FDI phải được áp dụng trong những Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 98 trường hợp cần thiết, như ta đã từng làm với dự án của Intel trước đây, cả khi quyết định chấp thuận dự án cũng như trong quá trình triển khai thực hiện. Hƣớng vào mục tiêu phát triển Chính sách thu hút FDI cần hướng vào mục tiêu phát triển ở Việt Nam những lĩnh vực kinh doanh mới, hiện đại, phù hợp với nhu cầu của thị trường quốc tế, có tính cạnh tranh và khả năng kết nối cao với mạng kinh doanh toàn cầu. Cần tập trung cao vào những lĩnh vực chọn lọc, không tràn lan, và cương quyết khước từ những dự án có thể gây tổn hại lâu dài cho nền kinh tế về khai thác nguồn lực con người, tài nguyên, bảo vệ môi trường và vị thế trên thị trường. Khi đưa ra các lĩnh vực chọn lọc này, một mặt ta cần dựa trên chiến lược cơ cấu lại nền kinh tế của mình, mặt khác cần linh hoạt sẵn sàng chớp những thời cơ mới do thị trường bên ngoài và nhà đầu tư mang lại, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu và các nước đối tác chính sẽ cơ cấu lại và chuyển động mạnh sau khủng hoảng. Cũng rất cần quan tâm tự mình chuẩn bị các nguồn lực bên trong, đặc biệt là nhân lực và hạ tầng, xây dựng và phát triển các cơ sở cần thiết để tạo điều kiện và hỗ trợ cho sự hình thành và phát triển các lĩnh vực chúng ta muốn kéo FDI vào. Phù hợp và hỗ trợ quy hoạch phát triển mới các vùng kinh tế Chính sách thu hút FDI cần phù hợp và hỗ trợ cho quy hoạch phát triển mới các vùng kinh tế của Việt Nam. Một quy hoạch tổng thể, có tầm nhìn xa về phát triển các vùng, gắn kết với quy hoạch phát triển các ngành, có tính toán đầy đủ các yếu tố dân cư, vị trí địa lý trong nước và trong khu vực, môi trường tự nhiên (kể cả trong mối đe dọa biến đổi khí hậu), bối cảnh mới của cạnh tranh và hội nhập quốc tế… là cần thiết để đảm bảo sự phát triển hiệu quả, công bằng và bền vững ở Việt Nam. Quy hoạch này cũng là cơ sở để các nhà đầu tư chọn lựa vị trí tiến hành dự án của họ, sẽ chỉ điều chỉnh khi có những lợi ích mới, to lớn hơn cho toàn bộ nền kinh tế xuất hiện và không thể bị hy sinh cho lợi ích của bất cứ nhà đầu tư riêng lẻ hoặc địa phương nào. Xây dựng hoặc điều chỉnh quy hoạch phát triển cho các vùng kinh tế Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 99 của Việt Nam cho giai đoạn tới rất cần tính toán để tận dụng và nâng cao vị thế của Việt Nam ở Đông Dương, trong Tiểu vùng Mekong mở rộng, trong Cộng đồng Kinh tế ASEAN sẽ hình thành vào năm 2015, trong công thức “Trung Quốc cộng 1”, trong liên kết “ASEAN cộng 3” cũng như trong các cam kết thương mại tự do giữa Việt Nam hoặc giữa ASEAN với các đối tác khác. Hài hòa, bổ trợ cho chiến lƣợc phát triển các doanh nghiệp Chính sách thu hút FDI cần hài hòa và bổ trợ cho chiến lược phát triển các doanh nghiệp trong nước, nhằm tranh thủ tối đa tác động lan tỏa tích cực của FDI, đặc biệt trong việc chuyển giao công nghệ, tạo liên kết với các doanh nghiệp Việt Nam, hình thành các cluster trong nước, trong khu vực, nâng cấp các doanh nghiệp công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ của Việt Nam, đưa các doanh nghiệp Việt Nam vào cùng tham gia các chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu ở những khâu tạo nhiều giá trị gia tăng hơn… Khuôn khổ chính sách thu hút FDI cần chú trọng những biện pháp thực tế để xóa “khoảng trống” đang tồn tại, khuyến khích sự hợp tác, nâng cao khả năng hỗ trợ cho nhau trong quan hệ giữa FDI và doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước. Mặt khác, khuôn khổ chính sách này cũng cần ngăn chặn sự liên kết bất chính để lũng đoạn thị trường và không để FDI chèn lấn các doanh nghiệp trong nước. Một môi trường kinh doanh bằng phẳng, không phân biệt đối xử như luật pháp và các cam kết quốc tế của nước ta đòi hỏi rất cần được hình thành thực sự, để đảm bảo có đội ngũ doanh nghiệp đủ mạnh đặng phục vụ công cuộc phát triển của đất nước trong giai đoạn tới. Có các chính sách riêng biệt thu hút các nhà đầu tƣ chiến lƣợc Cần thiết kế các chính sách cụ thể riêng biệt để thu hút các nhà đầu tư chiến lược từ các nước đối tác lớn, các công ty đa quốc gia, có tiềm năng lớn về công nghệ và thị trường, những đối tượng thực sự có khả năng đóng góp cho chúng ta đạt được những mục tiêu, yêu cầu nêu trên. Mặt khác cũng cần có những quy định rõ ràng về pháp lý để ngăn chặn những luồng đầu tư không mong muốn. Đây cần được Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 100 coi là một định hướng quan trọng trong chiến lược cơ cấu và chính sách kinh tế đối ngoại mới, đòi hỏi có sự tự tin, có cách làm mạnh dạn, khôn ngoan, sẵn sàng vượt khỏi các khuôn khổ chính sách bình thường để tạo bước ngoặt cần thiết trong thu hút FDI. Thực hiện điều này đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng các đối tượng bên ngoài, nhận diện lợi ích thực thụ của mỗi bên để đánh giá, so sánh, chọn lựa và có cách đối xử thông minh, phù hợp thậm chí với từng đối tượng. Cũng cần có sự thống nhất về nhận thức và phối hợp hành động tốt giữa các cơ quan, đơn vị và cá nhân liên quan trong khi thực hiện chủ trương này. Các cấp tham gia quyết định và thực hiện các dự án FDI, đặc biệt ở các địa phương, rất cần được nâng cao trình độ và năng lực thẩm định, giám sát và làm việc với các đối tượng FDI đặc biệt này. Thực hiện cải cách Chính sách thu hút FDI không thể không đi liền với những cải cách mạnh dạn cần thiết nhằm thực hiện chiến lược cơ cấu lại nền kinh tế nước nhà. Hệ thống luật pháp, nền hành chính, các dịch vụ công cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường, tương thích với các chuẩn mực quốc tế được thừa nhận rộng rãi và các cam kết quốc tế của chúng ta. Luật pháp, chính sách và các quy hoạch phải đảm bảo tính minh bạch, nhất quán, tiên liệu được, và phải được thực thi nghiêm túc theo tinh thần thượng tôn pháp luật. Cải cách trong các lĩnh vực ngân hàng, tài chính, thương mại, doanh nghiệp phải được thúc đẩy, dứt khoát và triệt để hơn, nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho đầu tư và phát triển của doanh nghiệp cũng như của nền kinh tế nói chung. Trên hết, chúng ta cần đổi mới tư duy, nhận thức lại yêu cầu và định hướng phát triển nền kinh tế nước nhà trên cơ sở bối cảnh mới của đất nước và thế giới dưới tác động và nhân cơ hội của cuộc khủng hoảng đang diễn ra, để có quyết tâm cao cải cách và tái cơ cấu nền kinh tế. Chính sách hƣớng đến hoàn thiện môi trƣờng pháp lý − Tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường và triển khai có hiệu quả các đạo luật mới như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, sửa đổi Luật Thuế, Luật Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 101 Ngân hàng, Bảo hiểm, Sở hữu trí tuệ, Hải quan… Ban hành các văn bản hướng dẫn còn thiếu, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và minh bạch của hệ thống pháp lý về đầu tư- kinh doanh, nhất là các văn bản liên quan trực tiếp đến hoạt động của các doanh nghiệp (về quyền sử dụng đất, về huy động vốn, về lao động, về thuế, đặc biệt là cách tính thuế và thu thuế). − Rà soát, điều chỉnh các cam kết về mở cửa thị trường cho các nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực thương mại hàng hóa và thương mại dịch vụ theo đúng các cam kết của WTO. Công khai các văn bản pháp quy của các Bộ, ngành có liên quan về điều kiện đầu tư hoặc hành nghề của các doanh nghiệp nói chung để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với các cam kết của Nhà nước ta. Đồng thời, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh ban hành các văn bản về quản lý đầu tư nước ngoài trên địa bàn theo hướng minh bạch, rõ ràng về đầu mối, thời gian, đầu mục hồ sơ… − Tập trung thực hiện các công việc theo nội dung công văn số 2513/BKH- ĐTNN của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư ký ngày 13/4/2007 về tăng cường quản lý hoạt động ĐTNN trong tình hình mới. − Ban hành Thông tư hướng dẫn một số nội dung chưa rõ ràng, cụ thể tại NĐ số 108/2006/ NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư. − Tiếp tục huy động mọi nguồn lực trong và ngoài nước, trong đó có việc ban hành quy chế khuyến khích tư nhân, đầu tư nâng cấp các công trình giao thông, cảng biển, dịch vụ viễn thông, cung cấp điện nước, phấn đấu không để xảy ra tình trạng thiếu điện cho hoạt động sản xuất kinh doanh. − Điều chỉnh quy hoạch các ngành cho phù hợp với các thỏa thuận và cam kết quốc tế trong quá trình hội nhập. Đặc biệt chú trọng công tác dự báo nhằm nâng cao chất lượng quy hoạch (quy hoạch phát triển ngành, sản phẩm, địa bàn...). Xoá bỏ quy định về việc yêu cầu các dự án đầu tư phải phù hợp với quy hoạch sản phẩm. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 102 − Tiếp tục tập trung hoàn thiện cơ chế „liên thông-một cửa‟ ở các cơ quan cấp giấy chứng nhận đầu tư và quản lý đầu tư. Tăng cường năng lực quản lý ĐTNN của các cơ quan chức năng và cơ chế phối hợp, giám sát và kiểm tra hoạt động đầu tư; giải quyết kịp thời các thủ tục về đất đai, thuế, xuất nhập khẩu, hải quan,... nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động ĐTNN, qua đó tăng thêm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam. − Thực hiện từng bước minh bạch hoá chính sách, thủ tục đầu tư; công khai hoá các bước của quá trình cấp Giấy chứng nhận đầu tư lên mạng. 3.1.2 Giải pháp về quản lý nhà nƣớc trong hoạt động đầu tƣ nƣớc ngoài Tập trung vào việc giảm khoảng cách giữa vốn đăng ký và vốn thực hiện: Phối hợp hỗ trợ, thúc đẩy nhanh việc giải ngân vốn đăng ký của các dự án. Xây dựng, củng cố hệ thống quản lý thông tin đầu tư nước ngoài, kết nối các đầu mối quản lý đầu tư tại địa phương để đảm bảo tốt chính sách hậu kiểm. 3.1.3 Giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực Đẩy nhanh việc triển khai kế hoạch tổng thể về đào tạo nhằm nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên 40% vào năm 2010 thơng qua: Tăng cường mạnh mẽ công tác đào tạo, nhất là đào tạo nghề với sự tham gia của các tổ chức trong nước và nước ngoài nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu lao động kỹ thuật cao của nhà đầu tư. Tăng cường công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ làm công tác xúc tiến nói riêng và quản lý đầu tư nói chung. Vận động và phối hợp với các tổ chức quốc tế hỗ trợ mở các lớp đào tạo về xúc tiến và quản lý đầu tư nước ngoài. Nâng cấp, mở rộng hệ thống các trường đào tạo nghề ngang tầm khu vực và thế giới, điều chỉnh chuyển dịch cơ cấu lao động theo tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 103 Nâng cao hiểu biết pháp luật về lao động cho người lao động và sử dụng lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đảm bảo chính sách, pháp luật về lao động, tiền lương được thực hiện nghiêm túc. 3.1.4 Giải pháp về xúc tiến đầu tƣ Đổi mới công tác vận động xúc tiến đầu tư trên cơ sở đa dạng hoá các phương thức xúc tiến đầu tư theo các hướng sau: Tăng cường công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ làm công tác xúc tiến đầu tư nói riêng và quản lý đầu tư nói chung. Vận động và phối hợp với các tổ chức quốc tế hỗ trợ mở các lớp đào tạo về xúc tiến và quản lý đầu tư nước ngoài. Thành lập các bộ phận xúc tiến đầu tư tại các địa bàn trọng điểm. Nâng cấp trang thông tin website giới thiệu về đầu tư nước ngoài. Trang web cần được thiết kế khoa học bằng tiếng Anh, tiếng Hoa và tiếng Nhật. Biên soạn lại các tài liệu giới thiệu về đầu tư nước ngoài như guidebook, in tờ gấp giới thiệu về cơ quan quản lý đầu tư, cập nhật các thông tin về chinh sách, pháp luật liên quan đến đầu tư nước ngoài. Làm đĩa VCD hoặc CD ROM để giới thiệu về môi trường đầu tư. Tăng cường phối hợp trong xúc tiến đầu tư giữa trung ương và địa phương. Nhanh chóng ban hành Quy chế phối hợp và triển khai các bộ phận xúc tiến đầu tư ở một số địa bàn trọng điểm. Đổi mới phương thức xúc tiến đầu tư, chuyển mạnh sang hình thức vận động đầu tư theo dự án và đối tác trọng điểm, tiếp cận và vận động các công ty, tập đoàn lớn có thực lực về tài chính- công nghệ cao đầu tư vào Việt Nam. Triển khai thành lập bộ phận xúc tiến đầu tư tại một số địa bàn trọng điểm. Thực hiện tốt Chương trình xúc tiến đầu tư quốc gia giai đoạn 2007-2010 để đảm bảo kinh phí cho vận động thu hút vốn FDI nhằm đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Việt Nam, kết hợp chặt chẽ các chuyến công tác của lãnh đạo cấp cao Đảng và Nhà nước với các hoạt động xúc tiến đầu tư-thương mại-du lịch. Nâng cấp Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 104 trang thông tin điện tử về đầu tư nước ngoài bằng một số ngôn ngữ đáp ứng nhu cầu của số đông nhà đầu tư. Tăng cường các đoàn vận động đầu tư theo phương thức làm việc trực tiếp với các tập đoàn lớn, tại các địa bàn trọng điểm. Chủ động tiếp cận và hỗ trợ các nhà đầu tư tiềm năng có nhu cầu đầu tư vào Việt Nam. 3.1.5 Giải pháp về cải thiện cơ sở hạ tầng: Tăng cường công tác quy hoạch, thực thi các quy hoạch cũng như thu hút đầu tư vào các công trình giao thông, năng lượng. Tranh thủ tối đa các nguồn lực để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, đặc biệt là nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước; ưu tiên các lĩnh vực cấp, thoát nước, vệ sinh môi trường (xử lý chất thải rắn, nước thải.v.v.), ... Tập trung chỉ đạo, giải quyết tốt việc cung cấp điện. Khuyến khích sản xuất, sử dụng điện từ và các năng lượng mới: gió, thủy triều, mặt trời. Mở rộng hình thức cho thuê cảng biển, mở rộng đối tượng cho phép đầu tư dịch vụ cảng biển, đặc biệt dịch vụ hậu cần (logistic) để tăng cường năng lực cạnh tranh của hệ thống cảng biển Việt Nam. Đẩy mạnh đầu tư vào các lĩnh vực (văn hóa-y tế-giáo dục, bưu chính-viễn thông, hàng hải, hàng không) đã cam kết khi gia nhập WTO. Xem xét việc ban hành một số giải pháp mở cửa sớm hơn mức độ cam kết đối với một số lĩnh vực dịch vụ mà nước ta có nhu cầu. 3.1.6 Giải pháp về vốn đầu tƣ FDI theo địa phƣơng Chính phủ cần ra khoảng cách biệt ngày càng lớn giữa các khu vực duyên hải và khu vực nội địa, cũng như sự chênh lệch về kinh tế giữa nông thôn và thành thị, và đã cố gắng khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài vào các khu vực trung tâm và các vùng sâu, vùng xa của Việt Nam. Các hình thức ưu đãi đặc biệt như được miễn thuế và miễn trong thời gian dài hơn, miễn thuế nhập khẩu đối với các nguyên liệu thô, giảm tiền thuê đất, đã được áp dụng để thu hút đầu tư nước ngoài vào các vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 105 Chú trọng vào phát triển cơ sở hạ tầng tại những vùng có tiềm năng phát triển. Xây dựng hệ thông cầu, đường, thông tin liên lạc…để hỗ trợ và thu hút các nhà đầu tư. Mỗi vùng có điều kiện về tự nhiên, kinh tế - xã hội có những sự khác biệt và tương đồng riêng, cần có sự liên kết giữa các vùng thuận tiện về địa lý để phát huy thế mạnh và hạn chế nhược điểm của từng vùng. Ngoài ra, mỗi vùng sẽ có những tiềm năng phát triển trong những ngành kinh tế khác nhau. Nhà nước cần sớm nhận diện và định hướng phát triển cho sự chuyên hóa. Và giữa các ngành này thì có sự liên quan và hỗ trợ nhau phát triển. Nhu cầu liên kết trong đầu tư và phát triển càng trở nên quan trong hơn bao giờ hết, nhất là trong điều kiện phải cạnh tranh để duy trì được sự tăng trưởng cao và phát triển bền vững Chính phủ Việt Nam đẩy nhanh việc triển khai kế hoạch tổng thể về đào tạo nhằm nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo, đáp ứng nhu cầu cả về số lượng và chất lượng lao động cho xã hội. Tránh sự quá tải về lao động tại một số vùng kinh tế trọng điểm mà lại thiếu lao động tại những vùng kinh tế mới và vùng có tiềm năng. 3.2 Giải pháp riêng cho từng ngành 3.2.1 Công nghiệp – xây dựng 3.2.1.1. Kiến nghị đối với nhà nƣớc Hoàn thiện danh mục dự án kêu gọi đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài. − Các Bộ, ngành, địa phương chủ động xây dựng và công bố danh mục dự án kêu gọi đầu tư trực tiếp nước ngoài của ngành, địa phương mình sau khi thống nhất với Bộ kế hoạch và đầu tư. − Các Bộ, ngành xây dựng và điều chỉnh quy hoạch ngành và các sản phẩm chủ yếu phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 106 Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách về đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài, nâng cao hiệu quả quản lý của nhà nƣớc − Thu hút đầu tư, áp dụng những chính sách ưu đãi để lấp đầy các khu công nghiệp, khu chế xuất đã được thành lập và khai thác các vùng kinh tế trọng điểm mới. − Giảm nhẹ các thủ tục hành chính − Nên quy hoạch và xây dựng các khu công nghiệp tập trung cho các vùng kinh tế trọng điểm (gần trung tâm giao dịch buôn bán, đường xá giao thông thuận lợi, gần vùng cung cấp nguyên, nhiên liệu...) để tạo sức đột phá, các địa bàn khác cần đầu tư có chọn lọc tránh dàn trải và bất hợp lý − Thực hiện các biện pháp thúc đẩy giải ngân; không cấp phép cho các dự án công nghệ lạc hậu, dự án tác động xấu đến môi trường; thẩm tra kỹ các dự án sử dụng nhiều đất, giao đất có điều kiện theo tiến độ dự án; cân nhắc về tỷ suất đầu tư/diện tích đất, kể cả đất khu công nghiệp. Tiến hành rà soát các dự án đã cấp giấy chứng nhận đầu tư trên địa bàn cả nước để có hướng xử lý đối với từng loại dự án. − Đối với các dự án đang triển khai thực hiện , các Bộ , các ngành và uỷ ban nhân dân cấp tỉnh tích cực hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn , nhất là trong khâu đền bù , giải phóng mặt bằng để nhanh chóng hoàn thành xây dựng cơ bản , đưa doanh nghiệp vào sản xuất kinh doanh. Đối với các dự án chưa triển khai , song xét thấy vẫn có khả năng thực hiện , cần thúc đẩy việc triển khai trong một khoảng thời gian nhất định và giải quyết các vướng mắc , kể cả việc điều chỉnh mục tiêu và quy mô hoạt động của dự án Công tác cán bộ đào tạo Tăng cường công tác đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ quản lý doanh nghiệp, công chức nhà nước, và công nhân kỹ thuật có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 107 phương pháp hoạt động kinh tế đối ngoại, trình độ ngoại ngữ và tay nghề kỹ thuật cao, đủ khả năng để đáp ứng tốt yêu cầu thu hút và quản lý hoạt động của đầu tư trực tiếp nước ngoài . Đẩy mạnh xúc tiến đầu tƣ − Các ngành đặc biệt khuyến khích đầu tư gồm công nghệ thông tin, điện tử, vi điện tử, công nghệ sinh học…; chú trọng công nghệ nguồn từ các nước công nghiệp phát triển như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản; hết sức coi trọng thu hút FDI gắn với nghiên cứu phát triển và chuyển giao công nghệ. − Công nghiệp phụ trợ: Khuyến khích thu hút FDI vào ngành công nghiệp phụ trợ nhằm giảm chi phí đầu vào về nguyên-phụ liệu của các ngành công nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm sản xuất trong nước. Để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, cần tạo điều kiện để các dự án sản xuất lắp ráp các sản phẩm công nghiệp nhanh chóng mở rộng quy mô và thị trường tiêu thụ. − Cùng với các chính sách linh hoạt về vấn đề chuyển giao công nghệ trong ngàng Công nghiệp, cần phải có các chế độ ưu đãi phù hợp đối với các cán bộ nghiên cứu khoa học 3.2.1.2. Giải pháp cho các khu công nghiệp Quy hoạch tổng thể các khu và hoạt động sản xuất cho mỗi khu một cách hợp lý. Ban quản lý các khu công nghiệp tham gia cùng các ngành chức năng xây dựng quy hoạch tổng thể các khu và hoạt động sản xuất của khu một cách hợp lý. Phát triển cơ sở hạ tầng khu công nghiệp. − Trước mắt cần tập trung các nguồn lực đẩy nhanh tốc độ xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng bên trong các khu công nghiệp hiện có Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 108 − Ban quản lý khu công nghiệp cần theo dõi chặt chẽ quá trình và chất lượng xây dựng các công trình kết cấu cơ sở hạ tầng đồng thời sớm có tiêu chuẩn, quy phạm xây dựng đối với các công trình cơ sở hạ tầng khu công nghiệp − Cần có chính sách khuyến khích đặc biệt (về giá cả, dịch vụ, thuế) đối với các nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài. Đầu tư phát triển mới hệ thống cơ sở hạ tầng ở các khu công nghiệp. Đẩy mạnh công tác xúc tiến vận động đầu tƣ. − Sớm thành lập Website về khu công nghiệp TP. Hồ Chí Minh trên mạng Internet nhằm tăng cường khả năng vận động khuyến khích đầu tư và đáp ứng nhu cầu tìm hiểu về hoạt động của các khu công nghiệp − Cần khuyến khích mạnh mẽ ĐTNN vào các ngành công nghiệp chế biến xuất khẩu và công nghệ cao, công nghiệp cơ khí, điện tử, năng lượng, những ngành ta có thế mạnh về nguyên liệu (như lĩnh vực Dầu khí) và lao động (như lĩnh vực Dệt-may, Da-Giầy,...) 3.2.2. Dịch vụ 3.2.2.1. Giao thông vận tải, bƣu chính viễn thông, logistics Cơ sở hạ tầng, giao thông vận tải giữ vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế xã hội của cả nước nói chung và hoạt động thu hút FDI nói riêng. Do vậy, thu hút FDI vào lĩnh vực này, không chỉ giúp ngành phát triển lớn mạnh mà còn có ý nghĩa đối với những ngành kinh tế khác. Trong lĩnh vực giao thông vận tải, cần chú trọng đến các tuyến đường thông với cửa ngõ quốc tế. Có sự đánh giá và chỉ ra những tuyến đường cần được xây dựng để mời gọi nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 109 Những công trình giao thông đóng vai trò liên kết giữa các vùng, cần được quan tâm. Đặc biệt, đối với những dự án về cầu, đường nối những vùng đất tiềm năng về kinh tế như vùng ĐBSCL, Tây nguyên…khi giao thông vào các vùng này trở nên dễ dàng, thì việc thu hút FDI vào các ngành kinh tế của vùng dễ dàng hơn. Đối với logistics, thế mạnh của Việt Nam là hoạt động giao nhân đường biển. Cần thu hút FDI vào các hoạt động trong chuỗi, đặc biệt chú ý đến hệ thống kho bãi. Ngoài ra, cũng cần thu hút FDI vào hoạt động logistics thông qua đường hàng không, Việt Nam cũng có tiềm năng và đang được từng bước khai thác. Hoạt động bưu chính viễn thông, mới được mở cửa thông thoáng trong những năm gần đây. Hoạt động dịch vụ còn chưa phong phú, cần gắn kết hệ thống thông tin Việt Nam với thế giới. Khuyến khích đầu tư cung cấp những thiết bị hiện đại, công nghệ cao, phù hợp với tiến trình công nghệ của thế giới. Về phía nhà nước, cần thực hiện chính sách quy hoạch hợp lý về giao thông vận tải, hệ thống kho bãi, cầu cảng…tránh trùng lặp và rối loạn. Về cảng, những tuyến đường giao thông quan trọng không nên đặt gần các khu dân cư. Việc quy hoạch cần được đặt trên góc nhìn tổng thể, cân đối và hợp lý là điều kiện cần thiết. Giữa các ngành có sự quan hệ chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau. Muốn thu hút hoạt động đầu tư vào lĩnh vực logistics cần xây dựng cơ sở hạ tầng vững chắc. Có những biện pháp hạn chế tham nhũng, xử lý các vụ vi phạm xây dựng niềm tin đối với nhà đầu tư. Thông qua việc sử dụng nguồn vốn vào đúng mục đích và có sự quản lý chặt chẻ. 3.2.2.2. Nhà hàng – khách sạn: Hầu hết các nhà hàng, khách sạn nước ngoài tầm cỡ đều tập trung ở các thành phố lớn và địa điểm du lịch nổi tiếng. Trong thời gian tới, cần hướng các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư dịch vụ này tại các vùng kinh tế mới nổi, các khu đô thị mới…giảm bớt nhịp độ và tình trạng cạnh tranh dữ dội tại các địa điểm trung tâm. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 110 Cũng nên khuyến khích đầu tư vào những dự án nhà hàng- khách sạn quy mô nhỏ, nhưng dưới dạng chuỗi. Đặt ở nhiều địa phương và có sự liên kết hỗ trợ cho nhau. Vừa giúp phát triển các ngành kinh tế có liên quan tại địa phương, vừa giảm được lượng khách đổ dồn vào khu trung tâm. Với những khu du lịch còn chưa được khai thác, một số bãi biển đẹp của Việt Nam vẫn chưa được đầu tư đúng mức như ở Ninh Thuận, Côn Đảo…nhà nước cần có sự đinh hướng và kêu gọi đầu tư để cung cấp dịch vụ và xây dựng nơi này thành địa điểm du lịch mới. 3.2.2.3. Bất động sản Trong thời gian tới, trước hết, nhà nước cần có chính sách và bản đồ quy hoạch hợp lý. Bảo đảm rằng, chính sách quy hoạch này phù hợp với định hướng phát triển của ngành và phải có sự nhất quán, phù hợp với những ngành kinh tế khác có liên quan, đặc biệt đối với ngành xây dựng, dịch vụ nhà hàng, khách sạn… Cần sớm hoàn chỉnh hệ thống pháp luật về bất động sản bảo đảm đồng bộ, thống nhất, xây dựng hoàn chỉnh khung pháp lý để dễ dàng chuyển bất động sản thành vốn đầu tư; tạo hệ thống đăng ký bất động sản thống nhất; công khai hoá hoạt động kinh doanh bất động sản. Khi nền kinh tế đòi hỏi phải tái cơ cấu, phải phát triển nhiều ngành sản xuất khác thì việc thu hút FDI vào bất động sản cần phải tính toán kỹ lưỡng. Việc kêu gọi đầu tư FDI cũng hết sức cẩn trọng, không phải mục tiêu là thu hút càng nhiều vốn càng tốt mà phải hợp lý, và dự án có tính khả thi, sẽ đóng góp tích cực cho nền kinh tế, xã hội đất nước trong tương lai. Hoàn thiện bộ máy tổ chức quản lý đất đai, nâng cao trình độ và đạo đức của cán bộ quản lý, lập lại kỷ luật, kỷ cương trong quản lý đất đai, nâng cao trách nhiệm của cán bộ quản lý. Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải yêu cầu các địa phương gửi báo cáo, từ đó tiến hành rà soát các dự án bất động sản đã được cấp phép, nếu dự án nào Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 111 phát triển đúng hướng thì vẫn khuyến khích đầu tư còn dự án nào được thành lập với mục đích chiếm đất hay huy động vốn thì sẽ phải chấn chỉnh lại. Cần có sự kiểm soát về nguồn vốn đầu tư, tránh sự mất cân đối trong đầu tư giữa các ngành. Nhà nước cần phải có sự đánh giá và theo sát tiến độ giải ngân của dự án, kịp thời đưa ra những biện pháp hoặc hỗ trợ các nhà đầu tư nếu gặp khó khăn trong việc giải ngân. Tạo cơ chế thuận lợi để chuyển được nguồn vốn đầu tư tiềm ẩn trong bất động sản thành vốn đầu tư phát triển bất động sản. 3.2.2.4. Y tế Dịch vụ khám chữa bệnh trong nước đang cần nâng cấp và đổi mới. Nguồn vốn FDI trong tương lai cần chú trọng vào dịch vụ này. Đầu tư thêm những thiết bị, kỹ thuật, công nghệ mới… đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh trong nước. Trong dài hạn, Việt Nam có thể trở thành trung tâm y tế tiến tiến của khu vực. Đầu tư vào đội ngũ y, bác sỹ, cán bộ quản lý y tế…đây là nút thắt quan trọng giúp dịch vụ y tế Việt Nam bước lên một tầm cao mới. Và cũng là cơ sở để thu hút nguồn vốn FDI vào lĩnh vực này. Ngành dược ở Việt Nam có nhiều tiềm năng nhưng chưa được khai thác hiệu quả. Trong thời gian qua, chưa thu hút được nguồn vốn FDI, nguồn vốn trong nước còn hạn chế chưa có sự đầu tư, nghiên cứu và cải tiến cho ngành. Thời gian tới là lúc cần hướng nguồn vốn FDI đầu tư vào lĩnh vực này. Không chỉ góp phần đáp ứng nhu cầu trong nước mà có thể là một lĩnh vực kinh doanh xuất khẩu tiềm năng. Ngoài ra, Bộ Y tế cần đề xuất một loạt các lĩnh vực cần được đầu tư về dược phẩm, bao gồm công nghệ hóa dược, sản xuất nguyên liệu thuốc, sản xuất vaccine, sinh phẩm y tế; kiểm nghiệm thuốc; bao bì, trang thiết công nghiệp dược; chiết xuất dược liệu và thuốc dược liệu; dịch vụ bảo quản và chuỗi bán lẻ thuốc…Tiếp tục phát triển công nghệ bào chế thuốc để đạt được trị giá thuốc sản xuất theo kế hoạch và kỳ vọng của Bộ Y tế đạt 70% vào năm 2015 và 80% vào năm 2020. Trong đó, Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 112 đảm bảo thuốc có nguồn gốc từ dược liệu và thuốc đông y chiếm 30% vào năm 2015 và 40% năm 2020. 3.2.2.5. Giáo dục Đầu tư với nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục đã được khuyến khích, quy định khung khổ cho các hoạt động liên kết đào tạo với nước ngoài, thành lập cơ sở giáo dục có vốn đầu tư nước ngoài, mở văn phòng đại diện giáo dục nước ngoài tại Việt Nam… Nhà đầu tư nước ngoài được thành lập mới hoặc liên kết thành lập cơ sở đào tạo ở tất cả các cấp học, từ mầm non đến đào tạo đại học, dạy nghề…trong đó, đặc biệt chú trọng giáo dục bậc đại học, và dạy nghề vì đây là lực lượng lao động trẻ, bổ sung cho đội ngũ cán bộ quản lý và lao động trình độ cao trong tương lai Những lĩnh vực đào tạo được khuyến khích đầu tư là công nghệ thông tin, viễn thông, cơ điện tử, cơ khí chính xác, thương mại điện tử, bảo vệ môi trường, nông nghiệp, du lịch, năng lượng. Khuyến khích đào tạo cán bộ khoa học kỹ thuật, cán bộ quản lý và nhà giáo có trình độ cao. Để khắc phục những bất cập về thủ tục thành lập trường đại học, cao đẳng có vốn ĐTNN, Bộ KHĐT đang đề xuất Chính phủ ban hành quy định mới về quy trình, điều kiện thành lập trường cao đẳng, ĐH có vốn nước ngoài, khắc phục những bất cập trong quy định hiện hành; đổi mới quy trình, thủ tục về quản lý đất đai. 3.2.2.6. Tài chính – ngân hàng Cần thành lập Cơ quan giám sát các dịch vụ tài chính trực thuộc chính phủ. Cơ quan này có chức năng tiếp nhận báo cáo hoạt động, kiểm tra xử phạt các hoạt động KDBH, chứng khoán, cho thuê tài chính, đầu tư tài chính, ngân hàng, tín dụng. Việc kiểm soát liên ngành sẽ không cho phép tạo kẽ hở dấu rủi ro khiếm khuyết của ngành này đến khi phát hiện ra sẽ kéo theo sự ảnh hưởng của ngành khác như ngân Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 113 hàng cho vay quá nhiều vào chứng khoán và bất động sản làm tăng trưởng bong bóng của 2 ngành này đến khi bất động sản đóng băng, chứng khoán giảm giá ảnh hưởng đến sự suy sụp của ngân hàng, bảo hiểm và các dịch vụ tài chính khác. Để thực hiện được những mục tiêu trên, cần hoàn thiện khung pháp lý, thể chế mà cơ bản là hoàn thiện Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn; Tạo cơ chế để các cơ quan quản lý có tính độc lập; Tăng nguồn cung cho thị trường chứng khoán, nâng cao hiệu lực quản lý của nhà nước và phát huy vai trò các Hiệp hội ngành nghề chứng khoán, vai trò tư vấn độc lập, phản biện chính sách từ các tổ chức... 3.2.2.7. Bảo hiểm Có hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng nhu cầu triển khai phát triển sản phẩm bảo hiểm, quản lý giám sát hoạt động kinh doanh bảo hiểm,. Hoàn thiện từng bước luật kinh doanh bảo hiểm và các văn bản hướng dẫn phù hợp với cam kết WTO, phù hợp với chuẩn mực quốc tế quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Hình thành bộ máy quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh bảo hiểm đủ mạnh để thực hiện việc hậu kiểm đạt kết quả cao. Cần sắp xếp lại bộ máy tổ chức Vụ Quản lý Bảo hiểm – Bộ Tài chính, nâng cấp thành Cục Quản lý Bảo hiểm. Trong đó, có bộ phận Thanh tra Bảo hiểm có quyền ra quyết định xử phạt những vi phạm trong hoạt động KDBH, bộ phận nghiên cứu định hướng phát triển thị trường bảo hiểm trong từng giai đoạn làm cơ sở cấp phép thành lập DNBH và ban hành các văn bản pháp quy. Các doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam cần có sự hợp tác hơn nữa. Thị trường tất yếu phải có sự cạnh tranh. Cạnh tranh không phải là để chia rẽ, phân hóa các DNBH mà trong cạnh tranh sẽ tạo tiền đề để các DNBH tiến tới hợp tác song Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 114 phương, đa phương thậm chí tiến tới việc mua bán, hợp nhất, sáp nhập DNBH để tạo nên một sức mạnh cạnh tranh tốt hơn. 3.2.2.8. Dịch vụ phân phối Qua theo dõi xu hướng phát triển của DN bán lẻ, kết hợp với chiến lược phát triển kinh tế xã hội trong những năm tới, định hướng phát triển thương mại Việt Nam và trao đổi tiếp xúc với các tập đoàn bán lẻ nước ngoài, cần có những định hướng sau: Đối với hệ thống bán hàng theo thẻ (mô hình Metro), mô hình này gắn với việc đầu tư các cửa hàng lớn, xa khu tập trung dân cư, việc đầu tư phải gắn liền với đất và xây dựng hạ tầng, tức là phải lâu dài mới đạt được hiệu quả. Do đó, các DN nước ngoài với lợi thế và tiềm năng kinh tế sẵn có sẽ tiếp tục đầu tư theo mô hình này tại Việt Nam; Đối với siêu thị (Big C, Lotte), mô hình này thường đặt gần khu dân cư, gắn với việc sử dụng các hạ tầng thương mại được xây dựng sẵn. Trong tương lai, các DN phân phối nước ngoài sẽ phát triển mạnh mô hình này; Đối với khu thương mại, gắn với kinh doanh nhiều dịch vụ, mô hình này được phát triển mạnh trên thế giới và cũng đang có một số tập đoàn lớn có ý định vào Việt Nam thuê đất để đầu tư theo mô hình này, nhưng việc tìm kiếm đất đai phù hợp với nhu cầu là rất khó khăn; Đối với chuỗi nhượng quyền cửa hàng tiện lợi, mô hình này rất phù hợp với tập quán buôn bán quốc tế và đã xuất hiện ở nhiều quốc gia. Tại Việt Nam, các DN nước ngoài cũng sẽ cùng với các DN trong nước phát triển mô hình này trong tương lai. Cần có chính sách thu hút FDI thích hợp vào lĩnh vực dịch vụ phân phối. Điều này, thể hiện qua sự định hướng rõ ràng có chiến lược theo từng giai đoạn của nhà nước. Bên cạnh đó là sự hỗ trợ về thủ tục pháp lý, và giải quyết những vấn đề vướn mắt cho doanh nghiệp nước ngoài, tránh tình trạng hiểu không đúng và thực hiện sai quy định. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 115 Cần xây dựng hệ thống các quy định về thủ tục và kiểm tra đối với những hoạt động về sau của doanh nghiệp như mở rộng quy mô, tăng vốn, sản phẩm phân phối, địa điểm mới…Đặc biệt, đối với việc cấp phép mở điểm bán lẻ thứ 2 phải tuân thủ việc kiểm tra nhu cầu kinh tế (ENT). Theo đó việc cấp phép thêm điểm bán lẻ mới các nhà bán lẻ FDI phải tuân thủ 3 tiêu chí về: quy mô địa lý, số lượng nhà cung cấp dịch vụ đang hiện diện trên địa bàn, sự ổn định của thị trường đối với các cơ sở bán lẻ thứ hai trở đi. Bộ Công thương cần nhanh chóng hoàn thiện quy hoạch hệ thống bán lẻ trong cả nước, trước mắt nên nhanh chóng có quy hoạch tại các tỉnh, thành phố từ cấp III trở lên; Nhanh chóng có những hướng dẫn cụ thể về ENT ở cấp quốc gia chứ không thực hiện ở cấp địa phương; Việc lấy mặt bằng xây dựng các điểm siêu thị mới không nên giao đất như hiện nay mà phải công khai đấu giá quyền sử dụng đất để tạo sự bình đẳng giữa doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp nước ngoài 3.2.3 Nông – lâm – ngƣ nghiệp Thu hút FDI cần bảo đảm những vấn đề sau: Đảm bảo phù hợp với quy hoạch và cơ cấu kinh tế ngành, vùng, lãnh thổ, quy hoạch vùng nguyên liệu Tiết kiệm và nâng cao hiệu quả sử dụng đất Sử dụng có hiệu quả nguyên liệu địa phương và tạo thêm công ăn việc làm cho nông dân Có tính khả thi cao, nhất là về địa điểm thực hiện, thị trường tiêu thụ sản phẩm, nguồn cung cấp nguyên liệu Kết hợp các dự án có quy mô tương đối lớn, có tác động quan trọng đến nền kinh tế với nói chung và ngành nông nghiệp nói riêng với các dự án có quy mô vừa ở các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn để đảm bảo cơ cấu kinh tế vùng, ngành Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 116 Các ngành hàng/sản phẩm cần thu hút đầu tư nước ngoài: Ngành trồng trọt và chế biến nông sản Ngành chăn nuôi và chế biến các sản phẩm chăn nuôi Ngành trồng rừng - chế biến gỗ 3.2.3.1. Nhóm giải pháp đối với Chính phủ Nâng cao hiệu quả và chất lượng công tác xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển của từng ngành/sản phẩm theo hướng gắn kết với mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển đặt ra trong Kế hoạch phát triển nông nghiệp và nông thôn . Căn cứ các quy hoạch nói trên, các ngành, địa phương cần xây dựng các Danh mục dự án ưu tiên gọi vốn đầu tư nước ngoài với các thông tin cụ thể về mục tiêu, địa điểm, công suất và đối tác Việt Nam để làm cơ sở cho việc tổ chức các chương trình vận động đầu tư. Hoàn thiện cơ chế, chính sách về khuyến khích đầu tư nước ngoài, gồm: Chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư Chính sách phát triển thị trường vốn và tín dụng đầu tư, Chính sách thương mại và thị trường, Chính sách đất đai, Chính sách phát triển nguồn nguyên liệu Chính sách phát triển hạ tầng nông nghiệp và nông thôn Chính sách phát triển nguồn nhân lực Chính phủ cần tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư nước ngoài, nâng cao tính tiên liệu, minh bạch, đơn giản hoá thủ tục cấp phép, quản lý hoạt động đầu tư, cải thiện cơ sở hạ tầng nông nghịêp, nông thôn. Sử dụng hợp lý các nguồn vốn khác để khuyến khích dòng chảy FDI. 3.2.3.2. Nhóm giải pháp thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Xây dựng chiến lược thu hút, sử dụng FDI trong nông nghiệp. Hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích về ưu đãi hỗ trợ đầu tư, phát triển thị trường, chính sách đất đai, phát triển vùng nguyên liệu, phát triển nguồn nhân lực. Thực hiện hiệu quả công tác quản lý, sử dụng FDI. Tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác vận động, xúc tiến đầu tư nước ngoài theo hướng: Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 117 Coi việc hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để triển khai có hiệu quả các dự án đầu tư nước ngoài đã được cấp Giấy phép đầu tư là biện pháp tốt nhất để xây dựng hình ảnh, nâng cao sự hiểu biết của nhà đầu tư nước ngoài về sức hấp dẫn và cạnh tranh của đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực nông-lâm-ngư nghiệp ở Việt Nam Nhanh chóng xây dựng kế hoạch và chương trình vận động đầu tư cụ thể ở trong nước và ngoài nước, tập trung vào các các ngành /dự án và đối tác đầu tư trọng điểm cần thu hút đầu tư nước ngoài Bố trí đủ ngân sách cho hoạt động xúc tiến đầu tư như một khoản chi riêng thuộc kinh phí ngân sách chi thường xuyên hàng năm của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Xem xét xây dựng Quỹ xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực này trên cơ sở ngân sách Nhà nước cấp (trích từ nguồn thu của khu vực đầu tư nước ngoài), kết hợp với huy động đóng góp của các tổ chức, doanh nghiệp Triển khai nghiên cứu tiềm năng đầu tư của các nước /vùng lãnh thổ đầu tư vào lĩnh vực này để có chính sách, cơ chế vận động thích hợp Đổi mới và nâng cao chất lượng các ấn phẩm tuyên truyền đầu tư nước ngoài nói chung và đầu tư trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp nói riêng (bao gồm Sách hướng dẫn đầu tư, Danh mục dự án gọi vốn đầu tư nước ngoài....) nhằm tạo sức hấp dẫn ban đầu của nhà đầu tư nước ngoài. 3.2.3.3. Nhóm giải pháp thuộc các hiệp hội ngành hàng Tham mưu cho Bộ, địa phương về xây dựng quy hoạch vùng và cơ cấu sản phẩm, hỗ trợ doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực hoạt động, tăng cường vai trò trong giải quyết tranh chấp thương mại. Lưu ý, những giải pháp này cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và cần đặt trong tổng thể chính sách phát triển nông nghiệp và nông thôn nói chung. Tuy nhiên, trong thời gian trước mắt, cần thực hiện ngay các bước tiếp theo dưới đây: • Rà soát và hoàn thiện quy hoạch từng ngành/sản phẩm • Hoàn thiện danh mục và tóm tắt dự án gọi vốn đầu tư nước ngoài Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 118 • Bố trí ngân sách cho hoạt động xúc tiến đầu tư • Nghiên cứu tiềm năng đầu tư của các nước /vùng lãnh thổ • Tổ chức các chương trình vận động đầu tư ở nước ngoài • Soạn thảo các tài liệu, ấn phẩm tuyên truyền đầu tư trong lĩnh vực nông-lâm- ngư nghiệp 3.2.3.4. Nhóm giải pháp đối với các doanh nghiệp Nâng cao năng lực hoạt động của doanh nghiệp, tích cực tham gia chương trình xúc tiến đầu tư của ngành, chú trọng xây dựng và quảng bá thương hiệu Thực hiện tổ chức hai mô hình cơ bản là trang trại mở rộng và hợp tác xã. Trang trại mở rộng chính là những hộ gia đình được mở rộng và phát triển diện tích đất đai, đầu tư thiết bị công nghệ hiện đại Đối với các gia đình nhỏ hơn, nên tham gia vào các hợp tác xã, tổ hợp tác, nghiệp đoàn... Những tổ chức như vậy sẽ tập hợp được sức mạnh về vốn, thông tin, khoa học kỹ thuật, lao động..., dần dần trở thành những tổ chức kinh tế đủ sức cạnh tranh trên thị trường Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 119 KẾT LUẬN Như vậy, nguồn vốn đầu tư trực tiếp có tác động rất rớn đối với nền kinh tế Việt Nam, FDI đóng góp một phần đáng kể vào tất cả các ngành của việt Nam giúp cho kinh tế Việt Nam tăng trưởng nhanh chóng và trở thành một nền kinh tế năng động hơn. Bên cạnh đó , cũng theo đánh giá, việc thu hút FDI của Viêt Nam chưa thực sự hiệu quả gây hậu quả tiêu cực đến môi trường, nguy cơ khủng hoảng, mất cân đối trong nền kinh tế. Nhìn lại chặng đường đã qua, FDI vẫn đóng vai trò quan trọng với công nghiệp hoá, hiện đại hoá nền kinh tế. Tuy nhiên, vai trò của FDI chỉ thực sự quan trọng nếu được sử dụng có hiệu quả cao và tạo được sự phát triển bền vững. Do đó, vấn đề đặt ra hiện nay là, cần tiếp tục có các giải pháp, chính sách, định hướng cụ thể để xoá bỏ những rào cản, tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, sử dụng FDI một cách có chọn lọc, khuyến khích đầu tư vào những ngành nền kinh tế thực sự cần và không gây tác hại nhằm đảm bảo cho nền kinh tế phát triển bền vững trong dài hạn. Đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI 120 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. NXB Khoa học-Kỹ thuật: Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài tới tăng trưởng kinh tế Việt Nam – TS. Lê Xuân Bá. 2. NXB Giáo dục: Giáo trình kinh tế quốc tế – Chủ biên Đỗ Đức Bình, Nguyễn Thị Thúy Hồng 3. Kỹ thuật đầu tư trực tiếp nước ngoài – GS.TS Võ Thanh Thu 4. NXB ĐHQG TP.HCM: Kinh tế đối ngoại Việt Nam – PGS.TS. Nguyễn Văn Trình 5. NXB Lao động xã hội: Đầu tư quốc tế và chuyển giao công nghệ tại Việt Nam Website: Tổng cục thống kê : Cục đầu tư nước ngoài: Bộ kế hoạch đầu tư: Sở kế hoạch đầu tư TP. HCM Sở kế hoạch đầu tư Hà Nội Sở kế hoạch đầu tư Bình Dương