Lời mở đầuSự nghiệp đổi mới ở nước ta trong thời gian qua đã thu được những kết quả bước đầu quan trọng. Việt Nam không những đã vợt qua được sự khủng hoảng triền miên trong thập kỷ 80 mà còn đạt được những thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế xã hội. Tổng sản phẩm trong nước (GDP) tăng bình quân năm 6,94% (sau 15 năm đổi mới 1986-2000). Công nghiệp giữ nhịp độ tăng giá trị sản xuất bình quân hàng năm 13,5%, lạm pháp đẩy lùi, đời sống đại bộ phận nhân dân được cải thiện về mặt vật chất lẫn tinh thần.
Có được thành tựu kinh tế đáng ghi nhận này, là nhờ phần đóng góp lớn của đầu trực tiếp nước ngoài (FDI). Tuy nhiên vào những năm trở lại đây, do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính tiền tệ đã xẩy ra ở một số nước trong khu vực. Cộng với mức độ cạnh tranh trong lĩnh vực thu hút vốn đầu tư nước ngoài ở các nước
như Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan .Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam có phần giảm thiểu về số lượng lẫn chất lượng. Do đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc phát triển kinh tế xã hội. Trước tình hình đó, vấn đề chúng ta phải có sự nhìn nhận và đánh giá đúng đắn về đầu tư trực tiếp vào nước
ngoài trong thời gian qua, để thấy đợc những tác động tích cực hay tiêu cực của đất nước.
Trên cơ sở đó đề ra hệ thống những giải pháp cụ thể, kịp thời nhằm thúc đẩy thu hút đầu tư trực tiếp nước
ngoài vào Việt Nam trong những năm tới, góp phần thực hiện mục tiêu chiến lược mà Đảng và Nhà Nớc
ta đã đề ra: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phấn đấu đến năm 2020 đa Việt Nam trở thành một nước phát triển. Để nhận rõ hơn vấn đề này, em chọn nghiên cứu đề tài: Thực trạng huy động vốn FDI vào Việt Nam trong thời gian qua. Vì khả năng còn hạn chế bài viết không thể không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong đợc sự góp ý của các thầy cô để bài viết này được hoàn thiện hơn.
Mục lục
Trang
Phần 1:Cơ sở lý luận của đầu ttrực tiếp nước ngoài (FDI) 2
I. một số khái niệm chung 2
1. Khái niệm đầu tư trực tiếp nước ngoài 2
2. Các hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài 2
2.1. Hợp đồng hợp tác kinh doanh 2
2.2. Doanh nghiệp liên doanh 3
2.3 Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài 3
3. Những nhân tố ảnh hưởng tới thu hút vốn FDI 4
3.1 Các yếu tố điều tiết vĩ mô 4
3.1.1 Các chính sách 5
3.1.2 Luật đầu tư 5
3.1.3 Các yếu tố ảnh hởng khác 5
II. Ảnh hởngcủa đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với nền kinh tế 6
1. Những ảnh hưởng tích cực của FDI . 6
1.1 Là nguồn hỗ trợ cho phát triển chuyển giao công nghệ 6
1.2 Chuyển giao công nghệ mới 7
1.3 Dịch chuyển cơ cấu kinh tế 8
1.4 Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế 9
1.5. Một số tác động khác 9
2. Những ảnh hưởng tiêu cực của đầu tư trực tiếp nước ngoài 10
2.1. Chuyển giao công nghệ 10
2.2. Phụ thuộc về kinh tế đối với các nước nhận đầu tư 11
2.3. Chi phí cho thu hểt FDI và sản xuất hàng hóa không thích hợp 12
2.4. Những mặt trái khác 13
Phần 2: Thực trạng huy động vốn FDI vào việt nam trong thời gian qua 15
I. Tình hình thu hút vốn FDI 15
1. Một số dự án và số vốn đầu t15
2.Về cơ cấu vốn đầu t17
2.1. Cơ cấu ngành nghề 17
2.2. Cơ cấu lãnh thổ 18
3. Các đối tác đầu t19
II. Đánh giá chung tình hình thu hút vốn FDI 20
1. Những thành tựu, nguyên nhân 20
2. Những hạn chế, nguyên nhân 24
3. Những vướng mắc, trở ngại 26
3.1. Sự cạnh tranh gay gắt trong việc thu hút FDI của các nước của các khu vực 27
3.2. Cơ sở hạ tầng còn yếu kém 27
3.3. Môi trường hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập 28
Kết luận 29
Tài liệu tham khảo 30
23 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2398 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Thực trạng huy động vốn FDI vào Việt Nam trong thời gian qua, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
i. NhiÒu níc
l©m vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ cña nghÌo ®ãi bëi lÏ kh«ng lùa chän vµ t¹o ra ®iÓm ®ét
ph¸ chÝnh x¸c. Mét m¾t xÝch cña “vßng luÈn quÈn” nµy.
Trë ng¹i lín nhÊt ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã ®èi víi c¸c níc kÐm ph¸t triÓn lµ
vèn ®Çu t vµ kü thuËt. Vèn ®Çu t lµ c¬ së t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm trong níc,
®æi míi c«ng nghÖ, kü thuËt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vv...Tõ ®ã t¹o tiÒn ®Ò t¨ng
thu nhËp, t¨ng tÝch lòy cho sù ph¸t triÓn cña x· héi.
Tuy nhiªn ®Ó t¹o ra vèn cho nÒn kinh tÕ chØ tr«ng chê vµo vèn néi bé th×
hËu qu¶ khã tr¸nh khái lµ sÏ tôt hËu trong sù ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. Do ®ã
vèn níc ngoµi sÏ lµ mét “có hÝch” ®Ó gãp ghÇn ®ét ph¸ vµo c¸i “vßng luÈn
quÈn” ®ã. §Æc biÖt lµ FDI nguån quan träng ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn
mµ kh«ng g©y nî cho c¸c níc nhËn ®Çu t. Kh«ng nh vèn vay níc ®Çu t chØ
nhËn mét phÇn lîi nhuËn thÝch ®¸ng khi c«ng tr×nh ®Çu t ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶.
H¬n n÷a lîng vèn nµy cßn cã lîi thÕ h¬n nguån vèn vay ë chç. Thêi h¹n tr¶ nî
vèn vay thêng cè ®Þnh vµ ®«i khi qu¸ ng¾n so víi mét sè dù ¸n ®Çu t, cßn thêi
h¹n vèn FDI th× linh ho¹t h¬n.
Theo m« h×nh lý thuyÕt “hai lç hæng” cña Cherery vµ Stront cã hai c¶n trë
chÝnh cho sù ta cña mét quèc gia ®ã lµ: TiÕt kiÖm kh«ng ®ñ ®¸p øng cho nhu cÇu
®Çu t ®îc gäi lµ “lç hæng tiÕt kiÖm”.Vµ thu nhËp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu
kh«ng ®¸p øng nhu cÇu ngo¹i tÖ cho ho¹t ®éng nhËp khÈu ®îc gäi lµ “lç hæng
th¬ng m¹i”.
HÇu hÕt c¸c níc kÐm ph¸t triÓn, hai lç hæng trªn rÊt lín. V× vËy FDI gãp phÇn
lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranhvµ më réng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña níc nhËn ®Çu
t, thu mét phÇn lîi nhuËn tõ c¸c c«ng ty níc ngoµi, thu ngo¹i tÖ tõ c¸c ho¹t
déng dÞch vô cho FDI.
1.2 . ChuyÓn giao c«ng nghÖ
Lîi Ých quan träng mµ FDI mang l¹i ®ã lµ c«ng nghÖ khoa häc hiÖn ®¹i, kü
s¶o chuyªn m«n, tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn. Khi ®Çu t vµo mét níc nµo ®ã, chñ
®Çu t kh«ng chØ vµo níc ®ã vèn b»ng tiÒn mµ cßn chuyÓn c¶ vèn hiÖn vËt nh
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
6
m¸y mãc thiÕt bÞ, nhuyªn vËt liÖu....(hay cßn gäi lµ céng cøng) trÝ thøc khoa
ho¹ch bÝ quyÕt qu¶n lý, n¨ng lùc tiÕp cËn thÞ thêng ...(hay cßn gäi lµ phÇn
mÒm.) Do vËy ®øng vÒ l©u dµi ®©y chÝnh lµ lîi Ých c¨n b¶n nhÊt ®èi víi níc
nhËn ®Çu t. FDI cã thÓ thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c nghÒ míi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng nghÒ
®ßi hái hµm lîng c«ng nghÖ cao. V× thÕ nã cã t¸c dông to lín ®èi víi qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp hãa, dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, ta nhanh cña c¸c níc nhËn ®Çu t.
FDI ®em l¹i kinh nghiÖm qu¶n lý, kü n¨ng kinh doanh vµ tr×nh ®é kü thuËt cho
c¸c ®èi t¸c trong níc nhËn ®Çu t, th«ng qua nh÷ng ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ qu¸
tr×nh võa häc võa lµm. FDI cßn mang l¹i cho hä nh÷ng kiÕn thøc s¶n xuÊt phøc
t¹p trong khi tiÕp nhËn c«ng nghÖ cña c¸c níc nhËn ®Çu t. FDI cßn thóc ®Èy
c¸c níc nhËn ®Çu t ph¶i cè g¾ng ®µo t¹o nh÷ng kü s, nh÷ng nhµ qu¶n lý cã
tr×nh ®é chuyªn m«n ®Ó tham gia vµo c¸c c«ng ty liªn doanh víi níc ngoµi.
Thùc tiÔn cho thÊy, hÇu hÕt c¸c níc thu hót FDI ®· c¶i thiÖn ®¸ng kÓ tr×nh
®é kü thuËt c«ng nghÖ cña m×nh. Ch¼ng h¹n nh ®Çu nh÷ng n¨m 60 Hµn Quèc
cßn kÐm vÒ l¾p r¸p xe h¬i, nhng nhê chuyÓn nhËn c«ng nghÖ Mü, NhËt, vµ c¸c
níc kh¸c mµ n¨m 1993 hä ®· trë thµnh nh÷ng níc s¶n xuÊt « t« lín thø 7 thÕ
giíi.
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, trªn thÕ giíi cã nhiÒu c«ng ty cña nhiÒu quèc gia kh¸c
nhau cã nhu cÇu ®Çu t ra níc ngoµi vµ thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng ghÖ cho
níc nµo tiÕp nhËn ®Çu t. Th× ®©y lµ c¬ héi cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ
tiÕp thu ®îc c¸c c«ng nghÖ thuËn lîi nhÊt. Nhng kh«ng ph¶i c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn ®îc “®i xe miÔn phÝ” mµ hä ph¶i tr¶ mét kho¶n “häc phÝ” kh«ng nhá
trong viÖc tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ nµy.
1.3 . Thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ
Tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña níc ngoµi, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn muèn
thùc hiÖn môc tiªu quan träng hµng ®Çu lµ ®Èy m¹nh ta kinh tÕ. §©y còng lµ
®iÓm nót ®Ó c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kho¸t ra khái c¸c vßng luÈn quÈn cña sù
®ãi nghÌo. Thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm cña nhiÒu níc cho thÊy, c¸c quèc gia nµo
thùc hiÖn chiÕn lîc kinh tÕ më cña víi bªn ngoµi, biÕt tranh thñ vµ ph¸t huy t¸c
dông cña c¸c nh©n tè bªn ngoµi biÕn nã thµnh nh÷ng nh©n tè bªn trong th× quèc
gia ®ã t¹o ®îc tèc ®é t¨ng cao.
Møc t¨ng trëng ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thêng do nh©n tè t¨ng ®Çu t,
nhê ®ã c¸c nh©n tè kh¸c nh tæng sè lao ®éng ®îc sö dông, n¨ng suÊt lao ®éng
còng t¨ng lªn theo. V× vËy cã thÓ th«ng qua tû lÖ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®èi
víi ta kinh tÕ.
Râ rµng ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®· gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy
ta kinh tÕ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Nã lµ tiÒn ®Ò, lµ chç dùa ®Ó khai th¸c
nh÷ng tiÒm n¨ng to lín trong níc nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.
1.4 . Thóc ®Èy qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ
Yªu cÇu dÞch chuyÓn nÒn kinh tÕ kh«ng chØ ®ßi hái cña b¶n th©n sù ph¸t triÓn
néi t¹i nÒn kinh tÕ, mµ cßn lµ ®ßi hái cña xu høng quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ
®ang diÔn ra m¹nh mÏ hiÖn nay.
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ mét trong bé phËn quan träng cña ho¹t ®éng kinh
tÕ ®èi ngo¹i. Th«ng qua c¸c quèc gia sÏ tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo qu¸ tr×nh
ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ gi÷a c¸c níc trªn thÕ
giíi, ®ßi hái mçi quèc gia ph¶i thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong níc cho phï hîp
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
7
víi sù ph©n c«ng lao déng quèc tÕ. Sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ cña níc phï
hîp víi tr×nh ®é chung trªn thÕ giíi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu
t níc ngoµi. Ngîc l¹i, chÝnh ho¹t ®éng ®Çu t l¹i gãp phÇn thóc ®Èy nhanh
qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ. Bëi v×: Mét lµ, th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t
trùc tiÕp níc ngoµi ®· lµm xuÊt hiÖn nhiÒu lÜnh vùc vµ ngµnh kinh tÕ míi ë c¸c
níc nhËn ®Çu t. Hai lµ, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi gióp vµo sù ph¸t triÓn
nhanh chãng tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ ë nhiÒu nghµnh kinh tÕ, gãp phÇn thóc
®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ë mét sè ngµnh nµy vµ t¨ng tû phÇn cña nã trong
nÒn kinh tÕ. Ba lµ, mét sè ngµnh ®îc kÝch thÝch ph¸t triÓn bëi ®Çu t trùc tiÕp
níc ngoµi, nhng còng cã nhiÒu ngµnh bÞ mai mét ®i, råi ®i ®Õn chç bÞ xãa bá.
1.5 . Mét sè t¸c ®éng kh¸c
Ngoµi nh÷ng t¸c ®éng trªn ®©y, ®Ç t trùc tiÕp níc ngoµi cßn cã mét sè t¸c
®éng sau:
§ãng gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo nguån thu ng©n s¸ch Nhµ níc th«ng qua viÖc nép
thuÕ cña c¸c ®¬n vÞ ®Çu t vµ tiÒn thu t viÖc cho thuª ®Êt ....
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi còng ®ãng gãp c¶i thiÖn c¸n c©n quèc tÕ cho níc
tiÕp nhËn ®Çu t. Bëi v× hÇu hÕt c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ s¶n xuÊt
ra c¸c s¶n phÈm híng vµo xuÊt khÈu phÇn ®ãng gãp cña t b¶n níc ngoµi vµ
viÖc ph¸ triÓn xuÊt khÈu lµ kh¸ lín trong nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn.VÝ dô nh
Singapore lªn72,1%, Brazin lµ 37,2%, Mehico lµ 32,1%, §µi loan lµ 22,7%, Nam
Hµn 24,7%, Agentina 24,9%. Cïng víi viÖc t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng hãa,
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cßn më réng thÞ trêng c¶ trong níc vµ ngoµi níc.
§a sè c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®Òu cã ph¬ng ¸n bao tiªu s¶n
phÈm. §©y gäi lµ hiªn tîng “hai chiÒu” ®ang trë nªn kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu níc
®ang ph¸t triÓn hiÖn nay.
VÒ mÆt x· héi, ®Çu t trôc tiÕp níc ngoµi ®· t¹o ra nhiÒu chç lµm viÖc míi, thu
hót mét khèi lîng ®¸ng kÓ ngêi lao ®éngë níc nhËn ®Çu t vµo lµm viÖc t¹i
c¸c ®¬n vÞ cña ®Çu t níc ngoµi. §iÒu ®ã gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc lµm gi¶m
bít n¹n thÊt nghiÖp vèn lµ mét t×nh tr¹ng nan gi¶i cña nhiÒu quèc gia. §Æc biÖt lµ
®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, n¬i cã lùc lîng lao ®éng rÊt phong phó nhng
kh«ng cã ®iÒu kiÖn khai th¸c vµ sö dông ®îc. Th× ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
®íc coi lµ ch×a khãa quan träng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn ®©y. V× ®Çu t trùc
tiÕp níc ngoµi t¹o ra ®îc c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vèn vµ kü thuËt, cho phÐp khai th¸c
vµ sö dông c¸c tiÒm n¨ng vÒ lao ®éng. ë mét sè níc ®ang ph¸t triÓn sè ngêi
lµm viÖc trong c¸c xÝ nghiÖp chi nh¸nh níc ngoµi so víi tæng ngêi cã viÖc lµm
®¹t tû lÖ t¬ng ®èi cao nh Singapore 54,6%, Brazin 23%, Mehico 21%. Møc
trung b×nh ë nhiÒu níc kh¸c lµ 10%. ë ViÖt Nam cã kho¶ng trªn100 ngh×n
ngêi ®ang lµm trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. §©y lµ con sè
kh¸ khiªm tèn.
Tuy nhiªn sù ®ãng gãp cña FDI ®èi víi viÖc lµm trong níc nhËn ®Çu t thô
thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh sach vµ kh¶ n¨ng lü thuËt cña níc ®ã.
2. Nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
2.1. ChuyÓn giao c«ng nghÖ
Khi nãi vÒ vÊn ®Ò chuyÓn giao kü thuËt th«ng qua kªnh ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi ë phÇn trªn,chÓng ta ®· ®Ò cËp ®Õn mét nguy c¬ lµ níc tiÕp nhËn ®Çu t
Comment [BH-TV1]:
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
8
sÏ nhËn nhiÒu kü thuËt kh«ng thÝch hîp. C¸c c«ng ty níc ngoµi thêng chuyÓn
giao nh÷ng c«ng nghÖ kü thuËt l¹c hËu vµ m¸y mãc thiÕt bÞ cò. §iÒu nµy còng cã
thÓ gi¶i thich lµ: Mét lµ, díi sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü
thuËt cho nªn m¸y mãc c«ng nghÖ nhanh chãng trë thµnh l¹c hËu. V× vËy hä
thêng chuyÓn giao nh÷ng m¸y mãc ®· l¹c hËu cho c¸c níc nhËn ®Çu t ®Ó ®æi
míi c«ng nghÖ, ®æi míi s¶n phÈm, n©ng cao ch¸t lîng cña s¶n phÈm cña chÝnh
níc hä.Hai lµ, vµo giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn, hÇu hÕt c¸c níc ®Òu sö
dông c«ng nghÖ, sù dông lao ®éng.Tuy nhiªn sau mét thêi gian ph¸t triÓn gi¸ cña
lao ®éng sÏ t¨ng, kÕt qu¶ lµ gi¸ th¸nh¶n phÈm cao. V× vËy hä muèn thay ®æi
c«ng nghÖ b»ng nh÷ng c«ng nghÖ cã hµm lîng cao ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Do vËy viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ l¹c hËu ®· g©y thiÖt h¹i cho c¸c níc nhËn
®Çu t nh lµ:
RÊt khã tÝnh ®îc gi¸ trÞ thùc cña nh÷ng m¸y mãc chuyÓn giao ®ã. Do ®ã
níc ®Çu t thêng bÞ thiÖt h¹i trong viÖc tÝnh tû lÖ gãp trong c¸c doanh
nghiÖp liªn doanh vµ hËu qu¶ lµ bÞ thiÖt h¹i trong viÖc chia lîi nhuËn.
G©y tæn h¹i m«i trêng sinh th¸i. Do c¸c c«ng ty níc ngoµi bÞ cìng chÕ
ph¶i b¶ovÖ m«i trêng theo c¸c quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ ë c¸c níc c«ng nghiÖp
ph¸t triÓn, th«ng qua ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi hä muèn xuÊt khÈu m«i
trêng sang c¸c níc mµ biÖn ph¸p cìng chÕ, luËt b¶o vÖ m«i trêng kh«ng
h÷u hiÖu.
ChÊt lîng s¶n phÈm, chi phÝ s¶n xuÊt caovµ do ®ã s¶n phÈm cña c¸c níc
nhËn ®Çu t khã cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi.
Thùc tiÔn cho thÊy, t×nh h×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ cña c¸c níc c«ng nghiÖp
sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®ang cßn lµ vÊn ®Ò gay cÊn.VÝ dô theo b¸o c¸o cña
ng©n hµng ph¸t triÓn Mü th× 70% thiÖt bÞ cña c¸c níc Mü La Tinh nhËp khÈu tõ
c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn lµ c«ng nghÖ l¹c hËu.Còng t¬ng tù, c¸c trêng hîp
chuyÓn giao c«ng nghÖ ASEAN lóc ®Çu cha cã kinh nghiÖm kiÓm tra nªn ®· bÞ
nhiÒu thiÖt thßi.
Tuy nhiªn, mÆt tr¸i nµy còng mét phÇn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch c«ng nghÖ cña
c¸c níc nhËn ®Çu t. Ch¼ng h¹n nh Mehico cã 1800 nhµ m¸y l¾p r¸p s¶n xuÊt
cña c¸c c«ng ty xuyªn gia cña Mü. Méi sè nhµ m¸y nµy ®îc chuyÓn sang
Mehico ®Ó tr¸nh nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ m«i thêng ë Mü vµ lîi dông
nh÷ng khe hë cña luËt m«i trêng ë Mehico.
2.2. Phô thuéc vÒ kinh tÕ ®èi víi c¸c níc nhËn ®Çu t
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi thêng ®íc chñ yÕu do c¸c c«ng ty xuyªn quèc
gia, ®· lµm n¶y sinh nçi lo r»ng c¸c c«ng ty nµy sÏ t¨ng sù phô thuéc cña nÒn
kinh tÕ cña níc nhËn ®Çu t vµo vèn, kü thuËt vµ m¹ng líi tiªu thô hµng hãa
cña c¸c c«ng ty xuyªn quãc gia. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã ®ãng gãp phÇn
vèn bæ sung quan träng cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn chuyÓn giao
c«ng nghÖ cho c¸c níc nhËn ®Çu t. §ång thêi còng th«ng qua c¸c c«ng ty
xuyªn quèc gia lµ nh÷ng bªn ®èi t¸c n¬c ngoµi ®Ó chóng ta cã thÓ tiªu thô hµng
hãa v× c¸c c«ng ty nµy n¾m hÇu hÕt c¸c kªnh tiªu thô hµng hãa tõ níc nµy sang
níc kh¸c. VËy nÕu cµng dùa nhiÒu vµo ®Çu tuu trùc tiÕp níc ngoµi, th× sù phô
thuéc cña nÒn kinh tÕ vµo c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cµng lín . Vµ nÕu
nÒn kinh tÕ dùa nhiÒu vµo ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi th× sù ph¸t triÓn cña nã chØ
lµ mét phån vinh gi¶ t¹o. Sù phån vinh cã ®îc b»ng c¸i cña ngêi kh¸c.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
9
Nhng vÊn ®Ò nµy cã x¶y ra hay kh«ng cßn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch vµ kh¶
n¨ng tiÕp nhËn kü thuËt cña tõng níc. NÕu níc nµo tranh thñ ®îc vèn, kü
thuËt vµ cã ¶nh hëng tÝch cùc ban ®Çu cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi mµ nhanh
chßng ph¸t triÓn c«ng nghÖ néi ®¹i, t¹o nguån tÝch lòy trong níc, ®a d¹ng hãa
thÞ trrêng tiªu thô vµ tiÕp nhËn kü thuËt míi còng nh ®Èy m¹nh nghiªn cøu vµ
triÓn khai trong níc th× sÏ ®îc rÊt nhiÒu sù phô thuéc cña c¸c c«ng ty ®a quèc
gia.
2.3. Chi phÝ cho thu hÓt FDI vµ s¶n xuÊt hµng hãa kh«ng thÝch hîp
Mét lµ: Chi phÝ cña viÖc thu hót FDI
§Ó thu hót FDI, c¸c níc ®Çu t ph¶i ¸p dông mét sè u ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t
nh lµ gi¶m thuÕ hoÆc miÔn thuÕ trong mét thêi gian kh¸ dµi cho phÇn lín c¸c dù
¸n ®Çu t níc ngoµi. HoÆc viÖc gi¶m tiÒn cho hä cho viÖc thuª ®Êt, nhµ xëng
vµ mét sè c¸c dÞch vô trong níc lµ rÊt thÊp so víi c¸c nhµ ®Çu t trong níc.
Hay trong mét sè lÜnh vùc hä ®îc Nhµ níc b¶o hé thuÕ quan.... Vµ nh vËy
®«i khi lîi Ých cña nhµ ®Çu t cã thÓ vît lîi Ých mµ níc chñ nhµ nhËn ®îc.
ThÕ mµ, c¸c nhµ ®Çu t cßn tÝnh gi¸ cao h¬n mÆt b»ng quèc tÕ cho c¸c yÕu tè
®Çu vµo. C¸c nhµ ®Çu t thêng tÝnh gi¸ cao cho c¸c nguyªn vËt liÖu,b¸n thµnh
phÈm, m¸y mãc thiÕt bÞ mµ hä nhËp vµo ®Ó thùc hiÖn ®Çu t. ViÖc lµm nµy mang
l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c nhµ ®Çu t ch¼ng h¹n nh trèn ®îc thuÕ, hoÆc giÊu
®îc mét sè lîi nhuËn thùc tÕ mµ hä kiÕm ®îc. Tõ ®ã h¹n chÕ c¹nh tranh cña
c¸c nhµ ®Çu t kh¸c x©m nhËp vµo thÞ trêng. Ngîc l¹i, ®iÒu nµy l¹i g©y chi phÝ
s¶n xuÊt cao ë níc chñ nhµ vµ níc chñ nhµ ph¶i mua hµng hãa do c¸c nhµ ®Çu
t níc ngoµi s¶n xuÊt víi gi¸ cao h¬n.
Tuy nhiªn viÖc tÝnh gi¸ cao chØ s¶y ra khi níc chñ nhµ thiÕu th«ng tin, tr×nh ®é
kiÓm so¸t, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é chuyªn m«n yÕu, hoÆc c¸c chÝnh s¸ch cña
níc ®ã cßn nhiÒu khe hë khiÕn cho c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ lîi dông ®îc.
Hai lµ: S¶n xuÊt hµng hãa kh«ng thÝch hîp
C¸c nhµ ®Çu t cßn bÞ lªn ¸n lµ s¶n xuÊt vµ b¸n hµng hãa kh«ng thÝch hîp cho
c¸c níc kÐm ph¸t triÓn, thËm chÝ ®«i khi cßn l¹i lµ nh÷ng hµng hãa cã h¹i cho
kháe con ngêi vµ g©y « nhiÔm m«i trêng. VÝ dô nh khuyÕn khÝch dïng
thuècl¸, thuèc trõ s©u, níc ngät cã ga thay thÕ níc hoa qu¶ t¬i, chÊt tÈy thay
thÕ xµ phßng vv...
2.4.Nh÷ng mÆt tr¸i kh¸c
Trong mét sè c¸c nhµ ®Çu t kh«ng ph¶i kh«ng cã trêng hîp ho¹t ®éng t×nh
b¸o, g©y rèi an ninh chÝnh trÞ. Th«ng qua nhiÒu thñ ®o¹n kh¸c nhau theo kiÓu
“diÔn biÕn hßa b×nh”. Cã thÓ nãi r»ng sù tÊn c«ng cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch nh»m
ph¸ ho¹i æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cña níc nhËn ®Çu t lu«n diÔn ra díi mäi h×nh
thøc tinh vi vµ x¶o quyÖt. Trêng hîp chÝnh phñ Xanvado Agiende ë Chile bÞ
giËt d©y lËt ®æ n¨m 1973 lµ mét vÝ dô vÒ sù can thiÖp cña c¸c c«ng ty xuyªn
quèc gia ITT(c«ng ty viÔn th«ng vµ ®iÖn tÝn quãc tÕ) vµ chÝnh phñ Mü cam thiÖp
c«ng viÖc néi bé cña Chile.
MÆt kh¸c, môc ®Ých cña c¸c nhµ ®Çu t lµ kiÕm lêi, nªn hä chØ ®Çu t vµo nh÷ng
n¬i cã lîi nhÊt. V× vËy khi lîng vèn níc ngoµi ®· lµm t¨ng thªm sù mÊt c©n
®èi gi÷a c¸c vïng,gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Sù mÊt c©n ®èi nµy cã thÓ g©y ra
mÊt æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ. HoÆc FDI còng cã thÎ g©y ¶nh hëng xÊu vÒ mÆt x·
héi. Nh÷ng ngêi d©n b¶n xø lµm thuª cho c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ bÞ mua chuéc,
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
10
biÕn chÊt, thay ®æi quan ®iÓm, lèi sèng vµ nguy c¬ h¬n lµ hä cã thÓ ph¶n béi Tæ
Quèc. C¸c tÖ n·n· héi còng cã thÓ t¨ng cêng víi FDI nh m¹i d©m, nghiÖn
hót....
Nh÷ng mÆt tr¸i cña FDI kh«ng cã nghÜa lµ phñ nhËn nh÷ng lîi thÕ c¬ b¶n
cña nã mµ chóng ta chØ lu ý r»ng kh«ng nªn qu¸ hy väng vµo FDI vµ cÇn ph¶i
cã nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm so¸t h÷u hiÖu ®Ó ph¸t huy nh÷ng
mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña FDI. Bëi v× møc ®é thiÖt h¹i cña
FDI g©y ra cho níc chñ nhµ nhiÒu hay Ýt l¹i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh s¸ch,
n¨ng lùc, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é chuyªn m«n cña níc nhËn ®Çu t.
PhÇn 2
Thùc tr¹ng huy ®éng vèn FDI vµo viÖt nam trong thêi
gian qua
i. T×nh h×nh thu hót vèn FDI
HiÖn nay, xu híng toµn cÇu khu vùc nÒn kinh tÕ ®ang diÔn ra trªn kh¾p thÕ
giíi.ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi quü ®¹o ph¸t triÓn chung ®ã. Ngµy nay cã
nhiÒu c«ng ty, tæ chøc quèc tÕ vµo ViÖt Nam vµ nguån vèn nµy ®· trë thµnh mét
bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.Sau ®©y lµ bøc tranh tæng thÓ
vÒ FDI.
1. Mét sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t
Trong h¬n 10 n¨m qua tõ n¨m 1989-2001 tíi nay ®· cã 3260 dù ¸n ®Çu t trùc
tiÕp níc ngoµi (FDI) ®îc cÊp phÐp ®¨ng ký ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDT)
®ùîc cÊp giÊy phÐp ®¨ng ký ®Çu t t¹i ViÖt Nam víi tæng sè vèn ®¨ng ký 44 tû
USD trong ®ã cã h¬n 2600 dù ¸n cßn hiÖu lùc .Víi tæng sè vèn ®¨ng ký trªn 36
tû USD sè vèn thôc hiÖn .§Õn nay ®¹t gÇn 20 tû USD b»ng 44,5% sè vèn ®¨ng
ký, trong ®ã sè vèn níc ngoµi lµ 18 tû USD theo sè liÖu thèng kª cña bé kÕ
ho¹ch vµ ®Çu t, qu¸ tr×nh thu hót vèn vµ sè dù ¸n FDI qua c¸c giai ®o¹n 1989-
2001 ®uîc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau:
BiÓu 1:
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
11
Qu¸ tr×nh thu hót vèn vµ sè dù ¸n DFI qua c¸c n¨m
1989-2001
N¨m Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t
(TriÖu USD)
Tæng sè thùc hiÖn
(TriÖu USD)
1989 70 539 130
1990 111 596 220
1991 155 1388 221
1992 193 2271 398
1993 272 2987 1106
1994 362 4071 1952
1995 404 6616 2652
1996 501 9212 2371
1997 479 5548 3250
1998 260 4827 1900
1999 280 2000 1500
2000 2500 36000 18000
2001 2600 36000 20000
Nguån: Th«ng tin tµi chÝnh sè 1/1/2000
kinh tÕ dù b¸o sè 10+11/2000 vµ sè 3/2001
Qua sè liÖu ta dÔ dµng thÊy tæng sè d ¸n còng nh tæng sè vèn FDT trong giai
®o¹n 1989-1996 t¨ng lªn víi tèc ®é nhanh . N¨m 1989 sè lîng vèn thu hót míi
chØ ®¹t 539 triÖu USD nhng n¨m 1995 ®· t¨ng lªn 6616 triÖu USD vµ n¨m 1996
®¹t 9212 triÖu USD . Møc t¨ng b×nh qu©n n¨m trong giai ®oan nµy lµ 50% quy
m« trung tõ 3,5 triÖu USD n¨m 1988 -1990 . Lªn 7,5 triÖu USD n¨m 1991, 7,6
triÖu USD n¨m 1992... vµ 23,7 triÖu USD n¨m 1996 . §iÒu ®ã cho thÊy thêi kú
nµy viÖc thu hót F§I vµo rÊt hiÖu qu¶.
Mét phÇn lµ do ViÖt Nam lµ thÞ trêng míi hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t, phÇn quan
träng kh¸c lµ nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi cña Nhµ níc.
C¸c kho¶n ®Çu t nµy ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ trong tæng vèn ®Çu t toµn x· héi,
trong ta vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch, kim ng¹ch xuÊt
khÈu vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. Doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn
®Çu t níc ngoµi t¨ng dÇn qua c¸c n¨m. N¨m 1990 lµ 43 triÖu USD, n¨m 1991
lµ 149 triÖu USD , n¨m 1992 lµ 206 triÖu USD, n¨m 1993 lµ 447 triÖu USD, n¨m
1994 lµ 451 triÖu USD, n¨m 1995 lµ 1397 triÖu USD, n¨m 1996 lµ 1841 triÖu
USD. Møc t¨ng trong giai ®o¹n nµy lµ 30%. Tû lÖ xuÊt khÈu trªn doanh thhu ®¹t
60% n¨m 1997 vµ b»ng 44 % n¨m 1996. Cßn trong giai ®o¹n 1996-2000 so víi 5
n¨m tríc th× tæng vèn míi ®¹t 20,73 tû USD, t¨ng 27,5 %. Tæng vèn cßn hiÖu
lùc ®¹t 18,03 tû USD, t¨ng 7,5 5. Vèn thùc hiÖn ®¹t 21,87 Tû USD víi tèc ®é
t¨ng b×nh qu©n 17%, xuÊt khÈu ®¹t 10,6 tû USD víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n
15,4% mçi n¨m, gÊp 8,62 lÇn so víi 5 n¨m tríc. NhËp khÈu ®¹t 15,33 tû USD,
gÊp 6,4 lÇn so víi 5 n¨m tríc, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ 11% mét n¨m.
Trong giai ®äan nay, h×nh thu hót vèn FDI ®· cho thÊy cã phÇn gi¶m h¬n so
víi giai ®o¹n tríc (1996-1998). §ã lµ do ¶nh hëng cña cuéc khhñnh ho¶ng tµi
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
12
chÝnh khu vùc, do c¹nh tranh thu hót cña ViÖt Nam. Nhng tõ n¨m 2000, ®Çu t
níc ngoµi cña ViÖt Nam ®· cã dÊu hiÖu phôc håi, ®Æc biÖt trong hai th¸ng ®Çu
n¨m 2001 ®· cã 35 dù ¸n ®Çu t níc ngoµi ®îc thµnh lËp víi tæng sè vèn ®Çu
t 71,3 triÖu USD, t¨ng 16,7 t vÒ sè dù ¸n vµ 16,1% vÒ vèn so víi cïng kú n¨m
2000. Nh vËy cho thÊy dÊu hiÖu cña ta ®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam.
2. VÒ c¬ cÊu vèn ®Çu t.
§©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt cã ý nghÜa quan träng hµng ®Çu trong ho¹t ®éng thu hót
vèn ®Çu t níc ngoµi. Bëi v× nã cã t¸c ®éng to lín ®Õn qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬
cÊu kinh tÕ cña ViÖt Nam.
2.1. C¬ cÊu ngµnh nghÒ
BiÓu 2:
C¬ cÊu vèn ®Çu t níc ngoµi ®¨ng ký 1988-1999
N¨m
ChØ tiªu
1988-1990 1991-1995 1996-1999
CN & XD 41,47% 52,74% 49,66%
N-L-N NghiÖp 21,64% 4,13% 2,14%
DÞch vô 36,899% 43,13% 48,2%
Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t
§Çu t níc ngoµi trong c¸c n¨m qua ®· ®óng môc tiªu ®Æt ra ban ®Çu ®ã lµ: TËp
trung chñ yÕu vµo c«ng nghiÖp vµ x©y dùng víi 1421 dù ¸n vµ vèn ®¨ng ký lµ
18,2 tû USD. C¸c ngµnh dÞch vô cã 613 dù ¸n víi 15,632 tû USD. LÜnh vùc n«ng
l©m ng nghiÖp thu hót 313 dù ¸n vµo 2084 tû USD. Nh×n chung quy m« ®Çu t
trung b×nh mét dù ¸n trong lÜnh vùc nµy t¬ng ®èi nhá so víi ngµnh kh¸c. Trong
®ã nhá nhÊt lµ ngµnh thñy s¶n, chØ kho¶ng 3 triÖu USD mçi dù ¸n. Ngµnh c«ng
nghiÖp vµ x©y dùng cã quy m« trung b×nh lµ 12 triÖu USD mét dù ¸n. Trong ®ã
lín nhÊt lµ c¸c dù ¸n th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ. C¸c ngµnh du lÞch, dÞch vô
th¬ng m¹i cã quy m« ®Çu t cao nhÊt víi h¬n 25 triÖu USD mçi dù ¸n. TËp
trung phÇn lín vµo lÜnh vùc x©y dùng kh¸ch s¹n, v¨n phßng, cho thuª c¨n hé.
2.2. C¬ cÊu l·nh thæ
VÒ c¬ cÊu l·nh thæ, cho thÊy vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa Nam cã u thÕ
vît tréi h¬n vÒ c¬ së h¹ tÇng, thuËn lîi vÒ giao th«ng ®êng thñy, bé, hµng
kh«ng, vµ sù n¨ng ®éng trong t duy kinh doanh, ®· t¹o søc hÊp dÉn FDI m¹nh
nhÊt: ChiÕm 57% vÒ sè dù ¸n (1378 dù ¸n), chiÕm 48% vÒ sè vèn ®¨ng ký
(17,3 tû USD) vµ 43% vÒ sè vèn thùc hiÖn (6,5 tû USD). Tû träng doanh thu cña
khu vùc vèn ®Çu t níc ngoµi ë vïng kinh tÕ nµy trong tæng doanh thu cña khu
vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi trong c¶ níc, cè xu híng t¨ng tõ 48,5% (n¨m
1996) lªn 66,6% n¨m 1999, ®Æc biÖt lµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t 84%. Thµnh phè Hå
ChÝ Minh vÉn ®øng ®Çu vïng, tiÕp ®ã lµ §ång Nai, B×nh D¬ng vµ Bµ RÞa-
Vòng Tµu.
Vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa b¾c (gÇn Hµ Néi, Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, H¶i
D¬ng, Hng Yªn) lµ vïng thu hót FDI thø hai, víi 439 dù ¸n (chiÕm 25t vèn
®¨ng ký), 10,9 tû USD (chiÕm 30%) vµ vèn thùc hiÖn lµ 3,8 tû USD (chiÕm
25%), tû lÖ gi¶i ng©n ®¹t 45%. Tuy nhiªn tõ n¨m 1996, ®ãng gãp cña khu vùc
FDI vµo vïng kinh tÕ nµy trong tæng doanh thu cña khu vùc ®Çu t níc ngoµi ë
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
13
c¶ níc cã xu híng gi¶m, c¶ vÒ tû träng (tõ 38% xuèng cßn 18%) vµ gi¸ trÞ (tõ
1,1 tû USD xuèng cßn 814,7 triÖu USD).
Vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung ( gÇn Thõa Thiªn HuÕ, §µ N½ng, Qu¶ng
Nam, Qu¶ng Ng·i) ®øng thø 3 vÒ thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi nhng so víi hai
vïng trªn th× l¹i qu¸ thÊp, chiÕm 3% vÒ sè dù ¸n (72 dù ¸n) vµ 5,5% vÒ vèn ®¨ng
ký (1,978 tû USD). NÕu kh«ng tÝnh ®Ðn dù ¸n läc dÇu Dung QuÊt (1,3 tû USD )
th× vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi cßn Ýt h¬n
nhiÒu so víi vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long (113 dù ¸n, víi 1 tû USD vèn ®¨ng
ký). MiÒn nói, trung du B¾c Bé, T©y Nguyªn lµ 2 trong sè 6 vïng kinh tÕ cã
søc thu hót FDI kÐm nhÊt. Lý do chñ yÕu lµ do ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së h¹ tÇng, thiÕu
nguån nh©n lùc, cã tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng ®Çu t sinh lêi thÊp, hoµn vèn chËm...
nªn c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi cßn ®¾n ®o, e ng¹i vµ trong khi chÝnh s¸ch
khuyÕn khÝch cña Nhµ níc còng cha thùc sù hÊp dÉn.
Qua sè liÖu trªn cho thÊy, c¬ cÊu FDI theo vïng l·nh thæ kh«ng nh÷ng kh«ng
thùc hiÖn ®îc môc tiªu cña ViÖt Nam lµ lµm xÝch l¹i gÇn nhau h¬n vÒ tr×nh ®é,
còng nh tèc ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng mµ tr¸I l¹I cßn lµm d·n xa h¬n. Do ®ã,
trong nh÷ng n tíi nhµ níc cÇn ph¶I ®IÒu chØnh c¬ cÊu vèn ®Çu t cho vïng l·nh
thæ, tõng bíc phï hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ.
3. C¸c ®èi t¸c ®Çu t.
TÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay, ®· cã trªn 80 c«ng ty vµ tËp ®oµn thuéc 65 níc
vµ vïng l·nh thæ ®· ®Çu t vµo ViÖt Nam. Víi sù xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu cña
c¸c tËp ®oµn vµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cã tiÒm lùc lín vÒ tµi chÝnh, c«ng
nghÖ nh Sony, Honda, Sanyo cña NhËt B¶n; Deawo, Goldstar, Samsung cña
Hµn Quèc; Motorota, Ford cña Mü; Chingpon, Veodan cña §µi Loan...
Bªn c¹nh cã nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá cña níc ngoµi tham gia ®Çu t t¹i
ViÖt Nam. §iÒu nµy lµ thùc sù cÇn thiÕt v× c¸c doanh nghiÖp nµy thêng rÊt n¨ng
®éng, thÝch øng nhanh víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng, ho¹t ®éng rÊt hiÖu
qu¶. Tõ ®ã sÏ lµ vÖ tinh cho c¸c tËp ®oµn vµ c«ng ty lín.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
14
ChØ tÝnh riªng n¨m 2000, (tõ ngµy 01/01/2000) ®Çu t vµo ViÖt Nam theo chñ
®Çu t lµ:
Sè TT Níc Sè dù
¸n
Vèn ®Çu t Vèn ph¸p ®Þnh
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Tæng sè
§µi Loan
British Virgin Island
NhËt
¤xtr©ylia
Hµn Quèc
Ph¸p
Mü
Sing ga po
Trung Quèc
Hµ Lan
Bermuda
Th¸i Lan
Anh
BØ
Malaysia
Canada
Hång K«ng
Ir¨c
Bahamas
§øc
Liªn bang Nga
Thôy SÜ
Thôy §IÓn
§an m¹ch
76
11
15
2
22
5
6
9
10
2
1
3
2
1
7
2
6
1
1
2
1
1
1
1
188
145819
86590
55215
53500
46417
26292
19270
13455
10782
10450
10000
6600
5160
4995
3615
2900
2374
2200
1000
700
509
150
147
100
50733
69507
35988
27834
28600
36516
2543
13535
8663
8322
3152
15000
5550
2050
2520
2063
1620
1024
2200
500
380
0
50
147
100
257846
Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t
II. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh thu hót vèn FDI
1. Nh÷ng thµnh tùu, nguyªn nh©n
§Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tùu trong viÖc thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi, bªn
c¹nh c¸c chØ tiªu quan träng lµ sè vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n, cÊp míi vµ t¨ng
vèn, cßn cã c¸c chØ tiªu kh¸c còng kh«ng kÐm phÇn quan träng. §ã lµ sè vèn
thùc hiÖn vµ kÕt qu¶ vÒ c¸c mÆt kh¸c cña nh÷ng dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng nh:
doanh thu, xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu, nép ng©n s¸ch, thu hót lao ®éng... .
Mét lµ: §Çu t níc ngoµi gãp phÇn quan träng bæ sung nguån vèn ®Çu t
ph¸t triÓn, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi kú
®æi míi. §Æc ®IÓm cña nÒn kinh tÕ níc ta vµo thËp kû 70 vµ ®Çu thËp kû 80 lµ
nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung víi rÊt nhiÒu nh÷ng nhîc ®IÓm cña nã, trong
®ã tû lÖ vèn ®Çu t vµ tiÕt kiÖm rÊt thÊp, thËm chÝ cßn ©m. tõ sau ®æi míi th× tû lÖ
nµy t¨ng lªn ®¸ng kÓ, tuy nhiªn vÉn cßn thÊp h¬n nhiÒu so víi nhu cÇu vèn ®Çu
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
15
t. H¬n nòa, chóng ta cßn ph¶i tr¶ qu¸ nhiÒu nî níc ngoµi trong khi th©m hôt
ng©n s¸ch cßn ë møc kh¸ cao. V× vËy FDI trë thµnh mét nguån vèn cÇn thiÕt cho
sù nghiÖp ®æi míi cña níc nhµ.
Trong suèt thêi kú 5 n¨m 1991-1995, tû trong ®Çu t níc ngoµi chiÕm 22%
vµ ®ãng gãp kho¶ng 30% tæng sè vèn ®Çu t trong níc. Cßn tÝnh riªng 5 n¨m
1996-2000 so víi 5 n¨m tríc th× tæng sè vèn ®Çu t míi ®¹t kho¶ng 20,73% tû
USD, t¨ng 27,5% tæng sè vèn thùc hiÖn ®¹t h¬n 3260 dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp
níc ngoµi ®îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t t¹i ViÖt Nam víi tæng sè vèn ®¨ng ký 44
tû USD. §©y lµ mét con sè ®¸ng kÓ.
Nguån vèn FDI chñ yÕu lµ ngo¹i tÖ m¹nh vµ m¸y mãc thiÕt bÞ t¬ng ®èi hiÖn ®¹i
nªn ®· ®ãng gãp c¬ së vËt chÊt míi, bæ sung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹
tÇng, t¨ng thªm n¨ng lùc s¶n xuÊt míi cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, nhÊt lµ
khu vùc c«ng nghiÖp.
Hai lµ:Th«ng qua v iÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ kü thuËt, FDI ®· gãp phµn
lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, kinh nghiÖm qu¶n lý ë mét sè
ngµnh. ViÖt Nam bíc vµo c«ng cuéc håi phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ víi xuÊt ph¸t
®IÓm thÊp vÒ mÆt c«ng nghÖ. Do ®ã chÊt lîng s¶n phÈm thÊp, khã cã thÓ t¹o ra
søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. MÆt kh¸c, tr×nh ®é c«ng nghÖ
thÊp cßn dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng. Sau khi thùc hiÖn luËt ®Çu t níc ngoµi,
viÖc ®æi míi níc ta ®· thùc hiÖn víi quy m« vµ tèc ®é cao h¬n nhiÒu so víi
tríc ®ã.
Níc ta ®· tiÕp nhËn ®îc mét sè c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn trong nhiÒu ngµnh
kinh tÕ nh: th«ng tin viÔn th«ng, th¨m dß dÇu khÝ, hãa chÊt, s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp, x©y dùng kh¸ch s¹n ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, s¶n xuÊt l¾p ghÐp «t«, c«ng
nghÖ ®iÖn tö, xe m¸y, s¶n xuÊt mét sè mÆt hµng tiªu dïng cã chÊt lîng... Cô
thÓ trong c¸c ngµnh dÇu khÝ, nhiÒu thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña c¸c h·ng
næi tiÕng trªn thÕ giíi nh Mobile cña Mü, BHP Rertolium, CKA cña óc vµ c¸c
c«ng ty kh¸c cña Hµ Lan, ý, Ph¸p, Anh, Nga, Ên ®é ®· ®îc ®a vµo ViÖt Nam
®Ó thùc hiÖn th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ còng nh x©y dùng c¸c nhµ m¸y läc
dÇu. Trong lÜnh vùc bu chÝnh viÔn th«ng, c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cña c«ng ty
OCTVT ®· ®îc ®a vµo níc ta ®Ó l¾p ®Æt ®µi th«ng tin viÔn th«ng ®Çu tiªn.
PhÇn lín thiÕt bÞ ®a vµo níc ta ×uy thuéc läai trung b×nh trªn thÕ giíi nhng
vÉn tiªn tiÕn h¬n nh÷ng thiÕt bÞ mµ ta ®ang cã.
Nh vËy, th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ FDI ®· gãp phÇn n©ng cao chÊt
lîng s¶n phÈm, ®a d¹ng mÉu m·, tõ ®ã mµ n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¶i
thiÖn m«i trêng lao ®éng, ®ång thêi kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp trong níc vµ
c¶ ë níc ngoµi.
Ba lµ: ®Çu t níc ngoµi ®· gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
ta vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo híng tiÕn bé, t¨ng thu ng©n s¸ch. §Çu t níc
ngoµi thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô trong nÒn
kinh tÕ níc ta. Hai khu vùc nµy cã tèc ®é ta nhanh h¬n khu vùc n«ng nghiÖp
(n¨m 1997, c«ng nghiÖp t¨ng 13,2%, dÞch vô t¨ng 8,6%, n«ng nghiÖp t¨ng
4,5%) thóc ®Èy qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tÝch cùc. Trong
c¬ cÊu vïng l·nh thæ, ®Çu t níc ngoµi gãp phÇn h×nh thµnh khu kinh tÕ träng
®iÓm cña 3 miÒn B¾c-Trung-Nam, mçi vïng lµ mét khu vùc kinh tÕ ta nhanh,
cã t¸c dông ®Çu t ®èi víi kinh tÕ ViÖt Nam. H¬n n÷a, FDI ®· gãp phÇn chñ yÕu
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
16
®Çy nhanh qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vïng kinh tÕ
träng ®iÓm, ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän cña nÒn kinh tÕ. Khu vùc FDI t¹o ra
trªn 12% GDP, h¬n 34% gi¸ trÞ s¶n lîng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, gÇn 7% nguån
thu ng©n s¸ch cña c¶ níc, t¨ng thu thªm nguån thu tõ xuÊt khÈu, dÞch vô thu
ngo¹i tÖ vµ ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch.
Bèn lµ: Bíc ®Çu t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, gãp phÇn gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò khã kh¨n vÒ viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. TÝnh ®Õn th¸ng 4 n¨m
2001 sö dông 35 v¹n lao ®éng trùc tiÕp vµ h¬n 10 v¹n ngêi phôc vô cho hîp t¸c
®Çu t. §ång thêi thu hót h¬n 4000 c¸n bé ViÖt Nam lµm viÖc trong c¸c doanh
nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. NhiÒu c¸n bé ®· ph¸t huy n¨ng lùc, v¬n lªn
®¶m nhiÖm c¸c c«ng viÖc quan träng, cã uy tÝn ®èi víi ®èi t¸c níc ngoµi. Sù
®ãng gãp nµy tuy nhá bÐ, song l¹i ®¸ng quý trong ®iÒu kiÖn thiÕu nhiÒu viÖc lµm
ë níc ta.
Trªn ®©y lµ nh÷ng lîi Ých ban ®Çu mµ chóng ta thu ®îc th«ng qua viÖc thu
hót FDI. Tuy cßn rÊt khiªm tèn nhng nã còng ®· gãp mét phÇn quan träng vµo
sô nghiÖp ®æi míi cña níc ta.
NhËn thøc ®îc vÞ trÝ ngµy cµng to lín cña ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. §¶ng vµ nhµ
níc ta ®· ®Ò ra chñ tr¬ng thu hót vµ sö dông vèn bªn ngoµi. §Ó thùc hiÖn chñ
tr¬ng ®ã, nhµ níc ViÖt Nam ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi thu hót ®Çu t níc
ngoµi. Quèc héi níc CHXHCN ViÖt Nam ®· ban hµnh luËt ®Çu t níc ngoµi
vµo ViÖt Nam. tõ th¸ng 12 n¨m 1987 ®Õn nay ®· bæ sung 3 lÇn nh»m t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi h¬n n÷a cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Sau khi ban hµnh luËt
mét sè c¸c v¨n ph¸p quy kh¸c ®Ó cô thÓ hãa vµ híng dÉn thi hµnh luËt. ChÝnh
phñ ViÖt Nam ®· cè g¾ng hÕt søc nh»m t¹o ra m«i trêng ®Çu t thuËn lîi nh:
æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, x©y dùnh vµ c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng, duy tr× ta kinh tÕ cao...
§©y lµ nh©n tè chñ quan ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu trªn mµ khu vùc cã vèn
®Çu t ®· ®ãng gãp. MÆt kh¸c, níc ta cã nguån tµi nguyªn phong phó, nguån
lao ®éng dåi dµo, cã vÞ trÝ thuËn lîi cho viÖc bu«n b¸n víi c¸c níc trong khu
vùc vµ trª thÕ giíi mµ nhÊt lµ quan hÖ ViÖt-Mü hiÖn nay. Mü vµ ViÖt Nam ®· ký
hiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i song ph¬ng lµ nh©n tè quan träng ¶nh hëng trùc tiÕp tíi
dßng m¸u chuyÓn c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi vµo ViÖt Nam, lµ triÓn väng lín
cña viÖc thu hót vèn FDI vµo ViÖt Nam trong nh÷ng n tíi. Nh÷ng nh©n tè kh¸ch
quan h÷a hÑn sÏ mang l¹i cho c¸c nhµ ®Çu t lîi nhuËn cao cña n¨m tíi lµ nh©n
tè quyÕt ®Þnh nh÷ng thµnh c«ng cña FDI trong nh÷ng n¨m qua.
2. Nh÷ng h¹n chÕ, nguyªn nh©n
BÊt kú mét tÊm hu©n tr¬ng nµo còng cã mÆt tr¸i cña nã, FDI cña níc ta
còng cã nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng ph¶i suy nghÜ:
Mét lµ: C¬ cÊu ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam cha hîp lý. H¬n 10 n¨m
qua, c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam míi chØ tËp trung vµo mét sè ®Þa
bµn vµ nh÷ng ngµnh cã kh¶ n¨ng thu hót vèn nhanh, Ýt rñi ro vµ cã c¬ së h¹ tÇng
kh¸. Trong sè h¬n 2200 dù ¸n ®Çu t, cã ®Õn 58% tËp trung vµo vïng §«ng Nam
bé (thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ nhiÒu nhÊt) víi 52,5% tæng sè vèn ®Çu t vµ 54%
tæng sè vèn ph¸p ®Þnh. KÓ ®Õn lµ ®ång b»ng S«ng Hång (chñ yÕu lµ Hµ Néi vµ
H¶i Phßng) víi 23,6t tæng sè dù ¸n, 31,7t sè vèn ®Çu t vµ 30t vèn ph¸p ®Þnh.
Trong khi ®ã, 6 vïng cßn l¹i, tuy cßn nhiÒu tiÒm n¨ng nhng l¹i rÊt Ýt dù ¸n víi
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
17
sè vèn 50 tiÖu USD. t©y B¾c cã 7 dù ¸n víi 41 triÖu USD, §ång b»ng S«ng Cöu
Long 128 dù ¸n víi sè vèn 763,2 triÖu USD ...
Trªn trêng ®Þa bµn, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi l¹i tËp trung vµo mét sè
nghµnh cã kh¶ n¨ng sinh lîi nhanh. H¬n 10 n¨m qua ®· cã 189 dù ¸nn®Çu t vµo
kh¸ch s¹n, nhµ hµng víi tæng sè vèn gÇn 4 tû USD. 1077 dù ¸n c«ng nghiÖp víi
tæng sè vèn 11,5tû ®ång, chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp l¾p r¸p, dÖt da, bu ®iÖn, ng©n
hµng, du lÞch. Sè dù ¸n vµo vïng s©USD vïng xa, vïng nghÌo vµ c¸c vïng s¶nn
xuÊt n«ng l©m nghiÖp l¹i qu¸ Ýt. Ngµnh n«ng nghiÖp chØ cã 233 dù ¸n sè vèn
165 triÖu USD chiÕm 10% sè dù ¸n vµ 3,8% sè vèn ®Çu t 3,9% vèn ph¸p ®Þnh.
Ngµnh thñy s¶n l¹i Ýt 83 dù ¸n vµ 331 triÖu USD vèn ®Çu t.
Hai lµ: HiÖu qu¶ ®Çu t cha cao vµ kh«ng ®ång ®Òu, mét sè dù ¸n ®· ®i
vµo ho¹t ®éng 3-4 n¨m nhng vÉn bÞ thua lç. VÝ dô hãa chÊt lç 32 triÖu USD
b»ng 29% vèn ®Çu t, s¶n xuÊt bµnn ghÕ, gêng tñ lç 4 triÖu USD b»ng 15,4%
vèn ®Çu t..
Nguyªn nh©n thua lç cã nhiÒu cã yÕu tè ®ang c¶nh b¸o lµ chi phÝ vËt chÊt vµ
khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh qu¸ lín do ®Þnh gi¸ m¸y mãc thiÕt bÞ níc ngoµi ®ù¬c
nhËp vµo ®Ó liªn doanh so víi gi¸ thùc tÕ.
MÆt kh¸c, cã kh«ng Ýt c¸c nhµ ®Çu t ®· lîi dông quan hÖ hîp t¸c ®Çu t vµ
s¬ hë trong chÝnh s¸ch vµ kiÓm so¸t ®Ó bu«n lËu, trèn thuÕ g©y thiÖt h¹i kh«ng
nhá cho nníc t¨ng trëng . Nh vô bu«n lËu 1,2 triÖu gãi “CarewnA” cña c«ng
ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hµng h¶i Lizena nh vô nhµ m¸y thuèc l¸ Lataba vµ nhµ
m¸y thuèc l¸ Kh¸nh Hßa hîp t¸c s¶n xuÊt Marboro gi¶ ®Ó xuÊt khÈu sang Hµ
Lan.
Ba lµ: §Çu t níc ngoµ ®· vµ ®ang t¹o ra sù c¹nh tranh g¨y g¾t víi c¸c
doanh nghiÖp néi ®Þa vÒ lao ®éng, kü thuËt, vÒ thÞ trong níc vµ xuÊt khÈu.
Bªn c¹nh mÆt tÝch cùc cña c¹nh tranh ®ã, còng xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè tiªu cùc
¶nh hëng ®Õn tèc ®é t¨ng trëng cña c¸c doanh nghiÖp trong níc. Râ nhÊt lµ
s¶n xuÊt bia, bét giÆt, dÖt, da, l¾p r¸p ®iÖn tö, chÕ biÕn n«ng s¶n. VÝ dô c«ng
nghiÖp ®iÖn tö liªn doanh víi níc ngoµi t¨ng 35% lËp tøc khu vùc trong níc
gi¶m 5%. T¬ng tù còng vËy víi v¶i t¨ng 37,55% vµ t¨ng 1,3% thùc phÈm, ®å
uèng 19,5% vµ 11,5%, bét giÆt t¨ng 114,6% vµ t¨ng 5,7%.... H¬n thÕ n÷a, c¸c
nhµ ®Çu t g©y nhiÒu thiÖt thßi cho ngêi lao ®éng. Môc ®Ých cña nhµ ®Çu t lµ
nh»m thu ®îc lîi nhuËn cµng cao cµng tèt. V× vËy hä lu«n t×m c¸ch khai th¸c
lîi thÕ t¬ng ®èi cña níc chñ nhµ. Mét lîi thÕ lín nhÊt cña ViÖt Nam lµ gÝa lao
®éng rÎ. V× vËy nhµ ®Çu t g©y nhiÒu thiÖt thßi cho ngêi lao ®éng. ë mét sè xÝ
nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi c¸c nhµ ®Çu t ®· t¨ng cêng ®é lao ®éng, c¾t
xÐn ®iÒu kiÖn lao ®éng thËm chÝ xóc ph¹m nh©n phÈm cña ngêi lao ®éng, mua
chuéc hoÆc ph¶n øng víi c¸c c¸n bé c«ng ®oµn. V× vËy ®· cã nhiÒu cuéc tranh
chÊp vÒ lao ®éng x¶y ra ë c¸c xÝ nghiÖp nµy (14 xÝ nghiÖp trong h¬n 700 xÝ
nghiÖp ®ang ho¹t ®éng)
Bèn lµ: M« h×nh khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt tuy cã nhiÒu u ®iÓm, nhng
sù ph¸t triÓn trong h¬n 10 n¨m qua. M« h×nh nµy ë ViÖt Nam còng xuÊt hiÖn
nh÷ng yÕu tè h¹n chÕ. Tríc hÕt lµ xu híng ph¸t triÓn trµn lan kh«ng theo quy
ho¹ch, ch¹y theo sè lîng mµ cha tÝnh ®Õn yÕu tè hiÖu qu¶. §Õn n¨m 1998,
c¶ níc cã 54 khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt víi tæng diÖn tÝch ®Êt 9000 ha
nhng míi lÊp ®Çy 23% diÖn tÝch, 77% cßn l¹i vÉn cßn chê c¸c chñ ®Çu t. C¶
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
18
níc cã 17 khu c«ng nghiÖp cha ®îc thùc hiÖn ®îc dù ¸n nµo, níc ta cßn
nghÌo nhng Nhµ níc ®· dµnh h¼n hµng 100 triÖu USD ®Ó x©y dùng kÕt cÊu h¹
tÇng cña c¸c khu c«ng nghiÖp ®Ó mêi gäi c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc,
nhng diÖn tÝch cho thuª l¹i qu¸ Ýt so víi dù kiÕn vµ quy ho¹ch.
N¨m lµ: VÊn ®Ò lín nhÊt mµ FDI g©y ra trong nh÷ng n¨m ®ã n÷a lµ kh«ng Ýt
nh÷ng c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ l¹c hËu ®· bÞ th¶i ®Õn 20%. Mét cuéc kh¶o s¸t cña
nghµnh c«ng nghiÖp nhÑ ë 42 xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi n¨m 1993 cho
biÕt 76% sè m¸y míi nhËp thuéc thÕ hÖ nh÷ng n¨m 1950- 1960 , 70% sè m¸y
nhËp hÕt khÊu hao, 50% lµ ®ß cò t©n trang l¹i. Riªng viÖc ®Þnh gi¸ cao h¬n gi¸
thùc tÕ tõ 15%- 20% cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp do níc ngoµi ®a vµo díi
h×nh thøc liªn doanh ®· g©y thiÖt h¹i cho ta kho¶ng 50 triÖu USD (B¸o nh©n d©n
ngµy 6/10/1993). §iÒu tra cña Liªn §oµn lao ®éng ViÖt Nam c«ng bè n¨m 1995
cho biÕt. HÖ thèng CO2 ë liªn doanh bia BGI do ph¸t chÕ t¹o n¨m 1979, ®· l¾p ë
Camorun n¨m 1980 (thêi b¸o kinh tÕ sè 73 nn 1996). ViÖc chuyÓn gia c«ng nghÖ
l¹c hËu, thiÕu ®ång bé ®ang b¸o ®éng nguy c¬ cña c¸c níc ph¸t triÓn vµ ViÖt
Nam lµ ®iÒu ®¸ng quan t©m. §iÒu nµy g©y ra « nhiÔm m«i trêng vµ ¶nh hëng
®Õn søc kháe cña ngêi lao ®éng vµ nguy c¬ gia t¨ng møc ®é l¹c hËu. Ch¼ng h¹n
nh viÖc nhËp c«ng nghÖ cò cña ngµnh ph©n bãn ®· lµm nång ®é hãa chÊt g©y
h¬i, c¸c lo¹i khÝ ®éc gÊp nhiÒu lÇn cho phÐp,lµm « nhiÔm m«i trêng xung
quanh. HoÆc c«ng nghÖ t¹o bät PVC tõ hãa chÊt Alkysbene lµ ch©t g©y bÖnh ung
th còng ®· ®îc nhËp vµo níc ta.
Ngoµi ra nguy c¬ cã thÓ s¶y ra n÷a lµ sù phô thuéc cña c¸c níc nhËn ®Çu t
vµo vèn, c«ng nghÖ kü thuËt vµ thÞ trêng cña c¸c nhµ ®Çu t. Sù ph¸t triÓn kinh
tÕ gi¶ t¹o ë níc nhËn ®Çu t. Sù “ch¶y m¸u” tµi nguyªn vµ chÊt x¸m. Sù can
thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé, an ninh cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn th«ng
qua c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia.....Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh h×nh trªn lµ do
ViÖt Nam thiÕu th«ng tin vÒ c¸c lo¹i c«ng nghÖ, tr×nh ®é cßn thÊp, tr×nh ®é qu¶n
lý vµ kiÓm so¸t cßn yÕu. Quan träng hn lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn giao c«ng
nghª, b¶o vÖ m«i trêng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc....cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i hoµn
thiÖn.
3. Nh÷ng víng m¾c, trë ng¹i
Trong thêi gian qua, ChÝnh phñ ViÖt Nam thêng xuªn l¾ng nghe c¸c nhµ
®Çu t vµ ®· ban hµnh nhiÒu biÖn ph¸p c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t, th¸o g÷ khã
kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t níc ngoµinh söa ®æi luËt ®Çu t níc ngoµi,
miÔn gi¶m thuÕ, tiÒn thuª ®Êt, gi¶m gi¸ phÝ mét sè mÆt hµng, dÞch vô, ®iÒu chØnh
môc tiªu ho¹t ®éng cña nhiÒu dù ¸n, bæ sung c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ b¶o
®¶m ®Çu t, xö lý linh ho¹t viÖc chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t vv....
Tuy nhiªn, cho ®Õn nay vÉn cßn mét sè víng m¾c g©t khã kh¨n cho viÖc thu hót
vèn ®Çu t níc ngoµi.
3.1. Sù c¹nh tranh gay g¾t trong viÖc thu hót FDI cña c¸c níc cña c¸c khu
vùc
Xu híng gia t¨ng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi trªn thÕ giíi lµ yªu cÇu tÊt
yÕu cña qu¸ tr×nh quèc tÕ hãa ®íi sèng kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra ngµy cµng
m¹nh mÏ. Xu híng nµy mang tÝnh l©u dµi, cho dï trong sè nn cô thÓ lîng vèn
FDI cã thÓ gi¶m do ¶nh hëng cña suy tho¸i kinh tÕ, nhÊt lµ ë c¸c níc ph¸t
triÓn. Tuy vËy nhng tæng sè vèn FDI trªn thÕ giíi lµ rÊt lín, song tû träng ®Çu
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
19
t vµo c¸c níc ph¸t triÓn trong tæng FDI chØ chiÕm Ýt vµ cã thÓ gi¶m xuèng
trong nh÷ng nn tíi. Do ®ã cuéc c¹nh thanh thu hót FDI gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn cßn tiÕp tôc t¨ng. MÆt kh¸c mét sù kiÖn gÇn ®©y cho thÊy ViÖt Nam sÏ khã
kh¨n h¬n trong thu hót ®Çu t níc ngoµi. §ã lµ níc l¸ng giÒng Trung Quèc gia
nhËp tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ (WTO).
3.2. C¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm
Do xuÊt ph¸t thÊp nªn c¬ së h¹ tÇng cßn kÐm cña ViÖt Nam ®· tån t¹i qua
nhiÒu thÕ kû qua, g©y ra nh÷ng Ên tîng kh«ng mÊy hÊp dÉn cho c¸c nhµ ®Çu t
níc ngoµi. §ßng thêi g©y khã kh¨n cho viÖc triÓn khai vµ ho¹t ®éng cña c¸c dù
¸n FDI. Sù qu¸ t¶i vµ l¹c hËu cña hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c
cung cÊp ®iÖn níc lµ nh÷ng næi bËt cña c¬ së h¹ tÇng ViÖt Nam cô thÓ:
Giao th«ng vËn t¶i: HÖ thèng nµy c¶ vÒ ®êng s¾t, ®êng kh«ng, ®êng bé ®Òu
rÊt l¹c hËu, kh«ng ®ång bé. Trong sè 15 s©n bay cña c¶ níc, cã hai s©n bay
quèc tÕ lµ Néi Bµi - Hµ Néi, T©n S¬n NhÊt - Thµnh phè Hå ChÝ Minh. S©n bay
§µ n½ng tuy ®· ®îc xÕp lµ lo¹i s©n bay quèc tÕ, nhng trong thùc tÕ míi chØ
ho¹t ®éng nh s©n bay néi ®Þa. Ngay c¶ hai s©n bay quèc tÕ nø«c ta còng ®ang
®ßi hâi ph¶i ®îc n©ng cÊp c¶i t¹o, vµ cã thªm thiÕt bÞ híng bay míi.
M¹ng líi ®êng s¾t cã nhîc ®iÓm lín nhÊt lµ hÖ thèng ®êng s¾t lµ ®êng
®¬n tuyÕn, víi ®êng bay khæ hÑp trong khi hÖ thèng tÝn hiÖu th« s¬. nÒn ®êng
s¾t kh«ng ®¶m b¶m chÊt lîng,®êng rayvµ tµ vÑt yÕu nhiÒu ®o¹n ®êng kh«ng
an toµn... Do vËy so víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ th× sù ph¸t triªn cña giao th«ng
vËn t¶i cßn chËm ch¹p vµ lµ trë ng¹i lín ®èi víi kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t níc
ngoµi vµo ViÖt Nam nhÊt lµ c¸c vïng s©u vïng,vïng xa.
Cã thÓ nãi ®Çu t cho giao th«ng vËn t¶i cña ViÖt Nam cha chó träng tíi ®Çu t
chiÒu s©u, thiªn vÒ mua s¾m thiÕt bÞ míi,coi nhÑ söa ch÷a vµ ®ång b« hãa
ph¬ng tiÖn hiÖn cã. Chó träng ph¬ng tiÖn kü thuËt nhng l¹i xem nhÑ viÖc ®æi
míi c«ng nghÖ vµ hoµn thiÖn c¸c c«ng tr×nh vËt chÊt. HÖ thèng giao th«ng vËn
t¶i xÐt vÒ tr×nh ®é kü thuét vµ c«ng nghÖ cßn l¹c hËu,xÐt vÒ c¬ c¸u mÊt c©n ®èi,
xÐt vÒ mÆt ph©n bè l·nh thæ cha hîp lý.
HÖ th«ng tin liªn l¹c: ViÖt Nam tuy ®· cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Nhng nh×n chung vÉn vÉn cha ®Çy ®ñ vÒ sè lîng vµ chÊt
lîng cha thËt tèt ®Ó phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. §Æc biÖt hÖn nay
chóng t¨ng trëng ®ang sèng trong thêi ®¹i bïng næ nªn mäi th«ng tin ph¶i ®îc
cËp nhËt mét c¸ch chÝnh x¸c, ®Ó c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ xö lý mét c¸ch linh ho¹t
c¸c th«ng tin ®ã. Tõ ®ã ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n kÞp thêi. H¬n n÷a phÝ
trong ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng hiÖn nay ®ang cßn kh¸ cao so víi khu vùc vµ
trªn thÕ giíi. §ång thêi khu vùc FDI hiÖn cßn ph¶i chÞu møc kh¸ cao so víi khu
vùc trong níc. §iÒu nµy g©y bÊt b×nh ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t vµ lµm cho chi phÝ
ho¹t ®éng t¨ng cao, g©y khã kh¨n cho viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n FDI.
HÖ thèng tho¸t níc vµ hÖ thèng cung cÊp ®iÖn ®· ®îc x©y dùng vµ chó
träng ®Çu t. Song vÉn cha ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ho¹t ®éng
FDI. HÖ thèng c¸p tho¸t níc ®« thÞ trong nh÷ng thµnh phè lín ®ang bÞ xuèng
cÊp ngiªm träng, thËm chÝ nhiÒu khu vùc ®« thÞ cha cã hÖ thèng tho¸t níc. ë
Hµ Néi sè lîng cèng tho¸t níc chØ ®¸p øng ®îc trªn 40% yªu cÇu. ë thµnh
phè Hå ChÝ Minh vµ ë mét sè thµnh phè kh¸c ë phÝa Nam, hÖ thèng tho¸t níc
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
20
cã kh¸ h¬n nhng còng chÞu ¸p lùc lín do viÖc më réng kh¸ nhanh cña c¸c khu
d©n c.
3.3. M«i trêng hÖ thèng ph¸p luËt cßn nhiÒu bÊt cËp
HÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn nªn cßn
thiÕu tÝnh ®éng bé, cha ®ñ møc cô thÓ, cha b¶o ®¶m ®îc tÝnh râ rµng vµ dù
®o¸n ®îc tríc. Sau h¬n 10 n¨m qua kÓ tõ khi ban hµnh luËt ®Çu t níc ngoµi
t¹i ViÖt Nam ®· ®îc söa ®æi 3 lÇn. C¸c v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn FDI rÊt
nhiÒu, nhng viÖc hÖ thèng hãa cßn yÕu, viÖc tuyªn truyÒn cßn h¹n chÕ, viÖc
hiÓu vµ tËn dông cha nhÊt qu¸n, tïy tiÖn. T¹o nªn t×nh tr¹ng “trªn tho¸ng díi
chÆt” Cô thÓ: Mét sè Bé ngµnh cha ban hµnh kÞp thêi c¸c v¨n b¶n híng dÉn.
NghÞ §Þnh 24/2000/N§-CP ngµy 31/7/2000 cña ChÝnh Phñ quy ®Þnh chi tiÕt luËt
®Çu t ní ngoµi t¹i ViÖt Nam g©y khã kh¨n cho c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh
nghiÖp vÝ dô nh v¨n b¶n híng dÉn thuÕ, qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp, chÕ
®é kÕ to¸n cña Bé Tµi ChÝnh, híng dÉn chuyÓn giao c«ng nghÖ....
MÆt kh¸c thñ tôc hµnh chÝnh cßn rêm rµ, tÖ qua liªu, thiÕu tr¸ch nhiÖm cña
mét sè c¸n bé c«ng chøc g©y ¸ch t¾c triÓn khai dù ¸n vµ s¶n xuÊt kinh doanh.
T×nh tr¹ng “nhiÒu cöa nhiÒu khãa” vÉn ®ang tån t¹i.
Cßn n÷a c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ së h÷u trÝ tuÖ cha râ rµng vµ thùc hiÖn
mÊt thêi gian. C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi mong muèn ChÝnh Phñ x©y dùng c¸c
thÓ chÕ ®Ó ng¨n chÆn cä hiÖu lùc t×nh tr¹ng c¹n tranh kh«ng lµnh m¹nh, ®Æc biÖt
lµ n¹n hµng gi¶, hµng nh¸i ®ang phæ biÕn hiÖn nay.
Víi nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc cña khu vùc vèn FDI t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng
n¨m qua. Mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh FDI lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn
quèc tÕ hãa s¶n xuÊt vµ lu th«ng, mét yÕu tè cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
kinh tÕ cña mçi quèc gia vµ ®îc coi lµ mét nguån lùc quèc tÕ cÇn khai th¸c ®Ó
tõng bíc hßa nhËp vµo céng ®ång quèc tÕ, gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò c«ng
nghÖ vµ vèn mét c¸ch tiÕp cËn th«ng minh ®Ó bíc nhanh trªn con ®êng c«ng
nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Tuy nhiªn còng cÇn ph¶i nh×n nhËn tõ mÆt tr¸i
cña vÊn ®Ò FDI ®Ó t×m ra ®èi s¸ch h¹n chÕ vµ ®Èy lïi tiªu cùc, ph¸t huy mÆt tÝch
cùc trong thu hót ®Çu t níc ngoµi vµ lµm lµnh m¹nh h¬n n÷a quan hÖ hîp t¸c
kinh tÕ quèc tÕ ViÖt Nam
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
21
KÕt luËn
Trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, Nhµ níc ta lu«n coi träng thu
hót vµ sö dông vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi nh»m ®¹i ®îc nh÷ng môc tiªu ®Ò
ra, ®Æc biÖt lµ môc tiªu c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc phÊn ®Êu ®Õn
n¨m 2020 ®a níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Nh÷ng chÝnh
s¸ch vµ biÖt ph¸p huy ®éng vèn ®Çu t níc ngoµi, quan träng lµ vèn ®Çu t trùc
tiÕp níc ngoµi cÇn ®îc quan t©m h¬n n÷a. Bëi nguån vèn nµy ®em l¹i cho
níc nhËn ®Çu t (cho ViÖt Nam) nhiÒu lîi Ých. Mµ thùc tiÔn trong nh÷ng n¨m
qua ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc ®ã lµ: Gãp phÇn quan träng trong viÖc kh¾c phôc t×nh
tr¹ng thiÕu vèn ë níc ta, kho¶ng 30% tæng sè vèn ®Çu t trong níc, t¹o c«ng
¨n lµm viÖc cho ngêi lao ®éng, t¨ng nguån thu nhËp tõ xuÊt khÈu dich vô vµ
®ãng gãp cho ng©n s¸ch Nhµ níc.....
Do thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n, nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng kiÕm
khuyÕt. Em mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« ®Î bµi viÕt cña em ®îc hoµn
thiÖn. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi víi t¨ng trëng kinh tÕ ë ViÖt Nam
2. Gi¸o tr×nh kinh tÕ ®Çu t (§¹i häc kinh tÕ quèc d©n)
3. ChiÕn lîc huy ®«ng vèn phôc vô CNH-H§H ®¸t níc
4. LuËt ®Çu t níc ngoµi: 1990,1992, 1996, 2000 vµ c¸c v¨n b¶n díi luËt
5. C¸c t¹p chÝ : Ngiªn cøu kinh tÕ, ®Çu t, kinh tÕvµ dù b¸o vµ c¸c t¹p chÝ kh¸c
6. Gi¸o tr×nh ®Çu t níc ngoµi (§¹i häc ngo¹i th¬ng)
7. Vèn níc ngoµi vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
22
Môc lôc
Trang
PhÇn 1:C¬ së lý luËn cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) 2
I. mét sè kh¸i niÖm chung 2
1. Kh¸i niÖm ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 2
2. C¸c h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 2
2.1. Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 2
2.2. Doanh nghiÖp liªn doanh 3
2.3 Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi 3
3. Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng tíi thu hót vèn FDI 4
3.1 C¸c yÕu tè ®iÒu tiÕt vÜ m« 4
3.1.1 C¸c chÝnh s¸ch 5
3.1.2 LuËt ®Çu t 5
3.1.3 C¸c yÕu tè ¶nh hëng kh¸c 5
II. ¶nh hëng cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ 6
1. Nh÷ng ¶nh hëng tÝch cùc cña FDI 6
1.1 Lµ nguån hç trî cho ph¸t triÓn chuyÓn giao c«ng nghÖ 6
1.2 ChuyÓn giao c«ng nghÖ míi 7
1.3 DÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ 8
1.4 Thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ 9
1.5. Mét sè t¸c ®éng kh¸c 9
2. Nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 10
2.1. ChuyÓn giao c«ng nghÖ 10
2.2. Phô thuéc vÒ kinh tÕ ®èi víi c¸c níc nhËn ®Çu t 11
2.3. Chi phÝ cho thu hÓt FDI vµ s¶n xuÊt hµng hãa kh«ng thÝch hîp 12
2.4. Nh÷ng mÆt tr¸i kh¸c 13
PhÇn 2: Thùc tr¹ng huy ®éng vèn FDI vµo viÖt nam trong thêi gian qua 15
I. T×nh h×nh thu hót vèn FDI 15
1. Mét sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t 15
2.VÒ c¬ cÊu vèn ®Çu t 17
2.1. C¬ cÊu ngµnh nghÒ 17
2.2. C¬ cÊu l·nh thæ 18
3. C¸c ®èi t¸c ®Çu t 19
II. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh thu hót vèn FDI 20
1. Nh÷ng thµnh tùu, nguyªn nh©n 20
2. Nh÷ng h¹n chÕ, nguyªn nh©n 24
3. Nh÷ng víng m¾c, trë ng¹i 26
3.1. Sù c¹nh tranh gay g¾t trong viÖc thu hót FDI cña c¸c níc cña
c¸c khu vùc 27
3.2. C¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm 27
3.3. M«i trêng hÖ thèng ph¸p luËt cßn nhiÒu bÊt cËp 28
KÕt luËn 29
Tµi liÖu tham kh¶o 30
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
§Ò ¸n m«n häc
23
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- da042_9519.pdf