Thực trạng quản lý nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp nhà nước

ng cÊp kinh phÝ cho ®µo t¹o 80 kü s­ tµi n¨ng. ChÝnh s¸ch tù do ho¸ du häc tù tóc ®· thóc ®Èy nhiÒu ng­êi r a n­íc ngoµi häc tËp .§Õn n¨m 1997 ®· cã 5500 ng­êi ra n­íc ngoµi du häc tù tóc ,hiÖn nay ®· cã kho¶ng trªn 10 ngh×n ng­êi ®­îc ®µo t¹o ,thùc tËp t¹i n­íc ngoµi theo con ®­êng tù tóc .C¬ chÕ häc suèt ®êi víi sù nç lùc hç trî cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ®ang trë thµnh nhu cÇu cña mäi ng­êi lao ®éng . Thø t­ :XuÊt khÈu lao ®éng t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc TÝnh ®Õn n¨m 2002 ®· cã 310 ngh×n ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam ®ang lµm viÖc t¹i 40 n­íc vµ vïng l·nh thæ víi h¬n 30 nhãm nghÒ kh¸c nhau .§Æc tr­ng cña xuÊt khÈu lao ®éng trong c¸c n¨m gÇn ®©y lµ t¨ng xuÊt khÈu lao ®éng cã kü n¨ng .Ngoµi ®µo t¹o CMKT lao ®éng xuÊt khÈu cßn ®­îc chuÈn bÞ ngo¹i ng÷ ,gi¸o dôc ý thøc kû luËt ,ph¸p luËt lao ®éng .XuÊt khÈu lao ®éng ra thÞ tr­êng quèc tÕ víi sù chÊp nhËn c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ tr­êng ®· trë thµnh ®éng lùc quan träng thóc ®Èy ph¸t triÓn hÖ thèng ®µo t¹o nghÒ nghiÖp n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc . Thø n¨m :T¸c ®éng cña TCHKT ®èi víi hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o . Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ¶nh h­ëng ®Õn hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o kh«ng nh÷ng vÒ quy m« mµ cßn kÝch thÝch ®æi míi né i dung ,ch­¬ng tr×nh ,ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y n©ng cao tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn ...®Ó ®µo t¹o nh©n lùc ®¹t chÊt l­îng cao .ViÖc ®æi míi ®­îc thùc hiÖn theo h­íng cËp nhËt c¸c tri thøc khoa häc –c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña khu vùc vµ thÕ giíi ,t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thùc hµnh cña häc sinh .§Æc biÖt ,n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ®Ó ®¸p øng nhu cÇu lao ®éng lµnh nghÒ víi nhiÒu phÈm chÊt míi ®Æt ra cña thÞ tr­êng lao ®éng .ViÖc tranh thñ hîp t¸c ,tranh thñ viÖn trî cña c¸c tæ chøc ,c¸c tr­êng thuéc lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi (Uc Ph¸p ,Anh ,MÜ ,..) vµ c¸c tæ chøc UNDP,SIDA,AIT-tr­êng kÜ thuËt ch©u ¸ ...®· gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o lao ®éng cã tr×nh ®é lµnh nghÒ .Trong c¸c n¨m héi nhËp xu h­íng ®µo t¹o ch¹y theo thÞ hiÕu cña ng­êi lao ®éng thiÕu ®Þnh h­íng ,ph©n luång dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ ®µo t¹o ch­a g¾n vµo nhu cÇu ,thÞ tr­êng lao ®éng ,cña c¸c khu vùc kinh tÕ vµ c¸c ngµnh ,mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh nghÒ ®µo t¹o .Xu h­íng th­¬ng m¹i ho¸ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ngµy cµng t¨ng ,gi¶m phÇn nµo g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch nhµ n­íc nh­ng nã còng g©y ra nh÷ng tiªu cùc ®èi víi ph¸t triÓn nguån nh©n lùc .Th­¬ng m¹i ho¸ gi¸o dôc ,®µo t¹o lµm xuÊt hiÖn hiÖn t­îng ch¹y theo qui m« ,chó träng Ýt ®Õn chÊt l­îng vµ do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng nguån nh©n lùc .Mét bé phËn lín ng­êi lao ®éng sau ®µo t¹o kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng ,®µo t¹o ch­a thùc sù t¹o ra cho ng­êi lao ®éng c¬ héi t×m viÖc lµm 2.2.1. Bµn vÒ nh÷ng chØ tiªu ph©n tÝch thÞ tr­êng lao ®éng Kh¸i niÖm ®Çu tiªn cÇn lµm râ lµ b¶n th©n thÞ tr­êng lao ®éng .VÒ nguyªn t¾c ,®©y lµ mét thÞ tr­êng nh­ mäi thÞ tr­êng kh¸c ,trong ®ã nh÷ng c¸ nh©n (hoÆc nh÷ng thµnh viªn cña hé gia ®×nh )b¸n nh÷ng dÞch vô lao ®éng cña hä vµ nh÷ng ng­êi chñ sö dông lao ®éng mua nh÷ng dÞch vô ®ã .Th­êng lµ cung lao ®éng trùc tiÕp thay ®æi cïng víi tiÒn l­¬ng thùc tÕ (khi tiÒn l­¬ng thùc tÕ t¨ng lªn ,sè l­îng cña nh÷ng dÞch vô lao ®éng mµ c¸c hé gia ®×nh muèn cung cÊp còng t¨ng thªm ),trong khi ®ã cÇu lao ®éng thay ®æi ng­îc l¹i cïng víi tiÒn l­¬ng thùc tÕ (khi tiÒn l­¬ng thùc tÕ t¨ng lªn ,nh÷ng ng­êi chñ së h÷u lao ®éng muèn mua Ýt dÞch vô lao ®éng h¬n ).Nh­ trong mäi thÞ tr­êng ,sù c©n b»ng xuÊt hiÖn khi cÇu c©n b»ng víi cung ,. Trong thùc tÕ ,thÞ tr­êng lao ®éng phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi ®a sè c¸c thÞ tr­êng s¶n phÈm kh¸c .Bëi do tÇm quan träng cña nã ®èi víi phóc lîi x· héi ,thÞ tr­êng lao ®éng th­êng lµ ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña chÝnh phñ .C¶ nh÷ng ng­êi lao ®éng lÉn chñ së h÷u lao ®éng cã thÓ cã nh÷ng tæ chøc ®Ó ®iÒuch×nh thêi h¹n vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc ,TËp qu¸n vµ thùc tiÔn ¶nh h­ëng tíi ph¹m vi mµ c¸c lùc l­îng thÞ tr­êng ho¹t ®éng . Mét lÜnh vùc mµ vÉn cßn nhiÒu lÉn lén lµ tiÒn l­¬ng .Theo gãc ®é cña ng­êi lao ®éng ®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thu nhËp ,tr¶ c«ng b»ng tiÒn l­¬ng hoÆc hµng ho¸ cho thêi gian lµm viÖc (th«ng th­êng ®­îc gäi lµ tiÒn l­¬ng vµ tiÒn c«ng trùc tiÕp )vµ cho thêi gian kh«ng lµm viÖc nh­ kú nghØ phÐp hµng n¨m ,nghØ ngµy lÔ vµ nghØ h­ëng l­¬ng .Theo gãc ®é cña nh÷ng chñ së dông lao ®éng ,®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ gi¸ lao ®éng ,®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ gi¸ lao ®éng ,thu nhËp c«ng gép víi nh÷ng chi phÝ vÒ b¶o hiÓm x· héi ,vµ møc thuÕ mµ nh÷ng ng­êi chñ ph¶i tr¶ ,céng víi nh÷ng chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn viÖc lµm ,vÝ dô nh­ chi phÝ tuyÓn mé ,huÊn luyÖn ng­êi lao ®éng vµ nh÷ng ph­¬ng tÞªn nh÷ng dÞch vô cña nhµ m¸y cho ng­êi lao ®éng .Nh÷ng thùc tÕ ®o ®¹c tÝnh to¸n quèc gia thay ®æi kh«ng ph¶i chØ trong kh¸i niÖm vÒ thu nhËp ®­îc sö dông ,mµ cßn trong thêi h¹n tÝnh (hµng n¨m,hµng th¸ng ,tuÇn ,ngµy ,giê ).§èi víi c¸c nhµ lËp kÕ ho¹ch viÖc lµm quèc gia ®iÒu nµy thËt quan träng ®Ó lµm râ vÒ nh÷ng kh¸i niÖm ®ang ®­îc sö dông ë cÊp quèc gia ,vµ ®Ó ch¸c ch¾n r»ng nh÷ng ®o ®¹c tÝnh to¸n sö dông ®­îc ®iÒu chØnh phï hîp trong nh÷ng so s¸nh quèc tÕ .ViÖc ®o thu nhËp tõ c«ng viÖc tù lµm viÖc th× thËm chÝ khã kh¨n h¬n .Thu nhËp gép cu¶ ng­êi chñ ®iÒu hµnh cã thÓ nhËn ®­îc bëi viÖc trõ nh÷ng chi phÝ ho¹t ®éng tõ ®Çu ra gép .Tuy nhiªn ,®Ó t¸ch riªng lîi nhuËn do lao ®éng ,thËt cÇn thiÕt trõ ®i sù gi¶m thu nhËp gép cña chñ ®iÒu hµnh theo gi¸ thay thÕ cña nh÷ng tµi s¶n sinh lîi ®­îc tiªu thô ®Ó t¹o ra thu nhËp ®ã mµ nã sinh ra thu nhËp thuÇn cña chñ ®iÒu hµnh .Trong viÖc tÝnh to¸n nh÷ng thay ®æi theo thêi gian thËt cÇn thiÕt tÝnh gi¸ trÞ thu nhËp danh nghÜa hoÆc tiÒn l­¬ng tÝnh theo chØ sè gi¸ .TiÒn l­¬ng danh nghÜa tÝnh theo chØ sè gi¸ s¶n xuÊt ,th­êng ®­îc gäi lµ tiÒn l­¬ng s¶n xuÊt thùc tÕ ,chØ dÉn ®Ó lµm sao nh÷ng thay ®æi theo thêi gian hoÆc nh÷ng kh¸c biÖt theo vïng trong thÞ tr­êng lao ®éng ®èi víi nh÷ng chñ sö dông lao ®éng .§Ó theo dâi tÝnh c¹nh tranh quèc tÕ cña m«t nÒn kinh tÕ thËt h÷u Ých x©y dùng nh÷ng chØ sè kh¸c nhau cña mét ®¬n vÞ lao ®éng ,mµ cÇn ®­îc ®Þnh nghÜa cÈn thËn 2.2.2 : Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng trong DNNN khi chuyÓn sang cæ phÇn ho¸ ( CPH ): - Nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch vÒ CPH DNNN : CPH DN lµ mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta, lµ nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng trong c¶i c¸ch DNNN , t¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña DN . Trong qu¸ tr×nh ®æi míi , s¾p xÕp CPH DN NN , vÒ tæ chøc s¾p xÕp lao ®éng lµ viÖc lµm tÊt yÕu . §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt l¹i lao ®éng trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ s¾p xÕp DNNN th× chÝnh s¸ch , chÕ ®é ®èi víi ng­êi lao ®éng ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng , trong ®ã CPH DN NN lµ mét h×nh thøc quan träng hµng ®Çu . §¶ng vµ chÝnh phñ ViÖt Nam liªn tôc t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho ng­êi lao ®éng trong DN CPH . ChÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng nãi chung vµ riªng ®­îc h×nh thµnh theo hai h­íng : Mét lµ , chÝnh s¸ch hÖ thèng ph¸p luËt lao ®éng hiÖn hµnh theo bé luËt lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt h­íng dÉn luËt . Hai lµ chÝnh s¸ch riªng ®èi víi ng­êi lao ®éng trogn CPH ( ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c nghÞ ®Þnh , quyÕt ®Þnh nªu trªn .) Ngoµi c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng ®· ®­îc quy ®Þnh t¹i bé luËt lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn bé luËt lao ®éng nh­ : chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng , trîc cÊp th«i viÖc vµ ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng khi chuyÓn DNNN sang c«ng ty cæ phÇn cßn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i riªng ®èi víi ng­êi lao ®éng . T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng cã cæ phÇn trong DN . Cã thÓ nãi ®©y lµ mét chÝnh s¸ch , mét chñ tr­¬ng lín cña nhµ n­íc ®Ó ngµy cµng æn ®Þnh ®êi sèng ng­êi lao ®éng , chÝnh s¸ch chñ tr­¬ng nµy ®· ®­îc thÓ chÕ thµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt . Víi chñ tr­¬ng nµy ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau : QuyÕt ®Þnh sè 2002/CT ngµy 8/6/1992 ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng hai ­u ®aÜ : §­îc nhµ n­íc b¸n chÞu cæ phÇn kh«ng lÊy l·i cho c«ng nh©n viªn chøc trong DN CPH , b×nh qu©n mét ng­êi 3 triÖu ®ång ( cao nhÊt 5 triÖu ®ång ) trong 5 n¨m ph¶i tr¶ . KhuyÕn khÝch c«ng nh©n viªn chøc bá tiÒn riªng ra mua cæ phÇn th× nhµ n­íc sÏ cho vay vèn ®Ó mua cæ phÇn víi l·i suÊt ­u ®·i ( 4%/ n¨m trong vßng thêi h¹n 5 n¨m ) . Sè l­îng c«ng nh©n bá ra mua cæ phiÕu víi tû lÖ 1/1 ( mua 1 cæ phiÕu ®­îc vay thªm ®Ó mua thªm 1 cæ phiÕu n÷a . Víi nghÞ ®Þnh sè 28/CP ngµy 7/5/1996 nh÷ng ­u ®·i nµy ®­îc t¨ng thªm : Nhµ n­íc cÊp mét sè cæ phiÕu tuú theo th©m niªm vµ chÊt l­îng céng t¸c cña tõng ng­êi , ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng 100% cá tøc , ®­îc thõa kÕ cho con lµm viÖc t¹i c«ng ty cæ phÇn , nh­ng kh«ng ®­îc chuyÓn nh­îng mua b¸n v× nh÷ng cæ phiÕu nµy thuéc së h÷u nhµ n­íc t¹i c«ng ty cæ phÇn . Trong nghÞ ®Þn sè 44/1998 N§-CP chÕ ®é ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng ®­îc chia sã d­ quü khen th­ëng , phóc lîi ( b»ng tiÒn ) kh«ng ph¶i nép thuÕ thu nhËp ®Ó mua cæ phÇn ; phÇn vèn DN ®· vay cña ng­êi lao ®éng tr­íc khi CPH nÕu ng­êi lao ®éng chÊp thuËn th× ®­îc chuyÓn thµnh cæ phÇn cña c«ng ty : §Õn nghÞ ®Þn sè 64/2002 N§-CP ngµy 19/6/2002 cña chÝnh phñ :ngoµi c¸c chÕ ®ä chÝnh s¸ch nh­ qui ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh sè 44/1998/N§-CP ®· nªu ë trªn , chÝnh phñ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp xö lý ngay sè lao ®éng d«i d­ t¹i thêi ®iÓm CPH vµ kÓ c¶ trong thêi gian 12 th¸ng kÓ tõ khi c«ng ty cæ phÇn ®· ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh nªu do nhu cÇu tæ chøc l¹i san xuÊt kinh doanh , thay ®æi c«ng nghÖ ®èi víi ng­êi lao ®éng ë doanh nghiÖp nhµ n­íc truyÓn sang m¸t viÖc lµm ho¹c th«i viÖc kÓ c¶ ng­êi lao ®éng tù nguyÖn th«i viÖc th× ®­îc h­ëng chÝnh s¸ch lao ®éng d«i d­ theo qui ®Þnh tai nghÞ ®Þnh sè 174/2002/N§-CP , ngµy 14/4/2002 cña chÝnh hñ nÕu thuéc ®èi t­îng cña nghÞ ®Þnh sè 41/2002N§-CP vµ ®­îc quÜ lao ®éng d«i d­ hçi trî . Trong nghÞ ®Þnh sè 64N§-CP ,møc cæ phÇn ­u ®·i cho ng­¬i lao ®éng cßn m¬ ra cho c¶ ng­êi s¶n xuÊt vµ cung cÊp nguyªn t¾c khoong v­ît qu¸ gi¸ tri phÇn vèn nhµ n­íc t¹i doanh nhiÖp sau khi ®· trõ gi¸ trÞ cæ phÇn nhµ n­íc n¾m gi÷ ,thay cho viÖc n¾m khèng chÕ møc cæ phÇp b¸n ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng chØ b»ng 20%ho¹c tèi ®a 30% gi¸ trÞ vèn nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp thÎo N§ sè 44/1998 N§-CP : ChÝnh s¸ch ®µo t¹o cho ®ao t¹o tai ng­êi lao ®éng .®èi víi ng­êi lao ®éng d«i d­ tai thêi ®iÓm cæ phÇn ho¸ ®­îc ®µo t¹o , d­îc ®µo t¹o l¹i ®Ó bè trÝ viÖc lµm míi trong c«ng ty cæ phÇn kinh phÝ 6 th¸ng ®µo t¹o , mçi th¸ng hçi trî 355.000 ®ång tõ quÜ hçi trî s¾p xÕp vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng . 2.2.3 Thùc hiÖn chÕ ®é qui ®Þnh cña nhµ n­íc ®èi víi ng­êi lao ®éng khi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc trªn ®Þa bµn thµnh phè Hå ChÝ Minh. T×nh h×nh thùc tiÔn .N¨m 1987 trªn ®Þa bµn thµnh phè Hå ChÝ Minh cã 709 doanh nghiÖp nhµ n­íc DNNN , n¨m 2000 cã 668 DNNN , trong ®ã cã 303 doang nghiÖp thuéc trung ­¬ng qu¶n lý vµ 366 doang nghiªp thuéc thµnh phè qu¶n lý víi tæng lao ®éng ®ang lµm viÖc lµ 387.174 ng­êi (189.249 n÷) Tõ n¨m 1993 , thµnh phè ®· thùc hiÖn thÝ ®iÓm CPH DNNN . C¬ cÊu lao ®éng cña DNNN ®· CPH ®­îc s¾p xÕp bè trÝ l¹i vÒ chÊt l­îng cã t¨ng lªn , sè lao ®éng qu¶n lý chiÕm tû lÖ 17,12% . Lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh chiÕm tû lÖ 82,88% . B×nh qu©n thu nhËp cña ng­êi lao ®éng lµ 1,5 triÖu ®ång / ng­êi / th¸ng , t¨ng 20% so víi tr­íc khi CPH .Theo b¸o c¸o vµo th¸ng 12/2000 cña 45 DN NN ®· CPH th× hiÖn nay kh«ng cã sè lao ®éng d«i d­ , nh­ng theo kh¶o s¸t cña Bé lao ®éng – Th­¬ng binh vµ x· héi phèi hîp víi së lao ®éng th­¬ng binh thµnh phè Hå ChÝ Minh vµo th¸ng 8/2000 tai 30 DN NN chuyÓn CPH th× sè lao ®éng d«i d­ b×nh qu©n 31ng­êi / DN . Sau khi CPH c¸c DN nÕu cã c¸c lao ®éng d«i ra ®· tiÕp tôc tiÕn hanh mét sè biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó gi¶i quyÕt lao ®éng d«i ra theo h­íng : Sè lao ®éng cßn trÎ khoÎ , tæ chøc ®µo t¹o l¹i tay nghÒ ®Ó bè trÝ lµm kh¸c . Sè lao ®éng cã nguyÖn väng xin chuyÓn c«ng t¸c th× t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hä ; -Lao ®éng gÇn hÕt tuæi lao ®éng th× gi¶i quyÕt th«i viÖc víi chÝnh s¸ch trî cÊp th«i viÖc vµ thùc hiÖn chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi chê h­u . Lao ®éng tù nguyÖn xin th«i viÖc hoÆc kh«ng thÓ cßn c¸ch s¾p xÕp th× gi¶i quyÕt cho nghØ viÖc theo chÕ ®é trî cÊp mÊt viÖc lµm . Nh÷ng v­íng m¾c trong chÝnh s¸ch lao ®éng khi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ kiÕn nghÞ : NghÞ ®Þnh 44/CP vµ th«ng t­ 11/TT-L§TBXH quy ®Þnh ng­êi lao ®éng chuyÓn qua DN cæ phÇn , sau 12 th¸ng tù nguyÖn nghØ viÖc hoÆc do nhu cÇu tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh dÉn ®Õn th× c«ng ty cæ phÇn tr¶ trî cÊp th«i viÖc thùc hiÖn theo h­íng dÉn bé tµi chÝnh . §©y lµ chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch hîp lý , tuy nhiªn ®Õn nay vi ch­a cã h­íng dÉn cô thÓ nªn m«t sè doanh nghiÖp cæ phÇn bÞ ¸ch t¾c trong viÖc giai quyÕt trî cÊp th«i viÖc cho lao ®éng tù nguyÖn hoÆc gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ sau 1 n¨m thùc hiªn cæ phÇn ho¸. CÇn x©y dùng l¹i khung gi¸ ®Þnh m­c kinh phÝ cho 1 n¨m ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i cho ng­¬i lao ®éng d«i d­ ®Ó bè trÝ viÖc lµm sau khi thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn . Tai ®iÒu 2 kho¶n 5 N§ 44 /1998/N§- CP qui ®Þnh møc mua cæ phÇn gi¸ ­u ®·i cña c¸n bé gi÷ chøc vô l·nh ®¹o vµ c¸c ®ãi t­¬ng qui ®Þnh t¹i kho¶n 2 ®iÒu 13 ph¸p lÖnh chèng tham nhòng ®­îc khèng chÕ kh«ng v­ît qu¸ møc cæ phÇn b×nh qu©n . Quy ®Þnh nh­ vËy ch­a hîp lý , nªn nghiªn cøu söa ®æi quy ®Þnh møc mua cña ng­êi lao ®éng vµ cã thÓ khuyÕn khÝch cao h¬n . Mét sè vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ ( CNH )- hiÖn ®¹i ho¸ ( H§H ) : Trªn thÕ giíi ngµy nay , cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi ®ang t¹o ra ng÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn sang tri thøc: Tõ lao ®éng ch©n tay sang lao ®éng trÝ ãc; tõ s¶n xuÊt kiÓu vËt chÊt sang kiÓu phi vËt chÊt; tõ tÝnh khÐp kÝn, tÝnh khu vùc sang tÝnh më, tÝnh toµn cÇu. Bªn c¹nh ®ã, lµ sù chuyÓn biÕn to lín vµ c¬ b¶n vÒ qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt vµ c¸c c«ng quy tr×nh c«ng nghÖ kh¸c . Nh÷ng ®iÒu nµy sÏ lµm thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng x· héi . Xu thÕ chung kh«ng thÓ ®¶o ng­îc lµ sù t¨ng nh©n lùc trong c¸c ngµnh dÞch vô , ®Æc biÖt lµ dÞch vô cã hµm l­îng trÝ tuÖ cao nh­ xö lý th«ng tin , giao dÞch tµi chÝnh ng©n hµng , b­u chÝnh viÔn th«ng vµ c¸c dÞch vô tri thøc kh¸c . Vµ do vËy , ®ßi hái cã sù ®æi míi mang tÝnh c¸ch m¹ng vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë hÇu hÕt c¸c quèc gia . §èi víi ViÖt Nam , khi chóng ta ®ang chuÈn bÞ nguån nh©n lùc ®ñ n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ cho CNH- H§H trong thËp kû tíi , vÊn ®Ò lµm chñ c«ng nghÖ cao , ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh trong khoa häc , c«ng nghÖ cã vÞ trÝ cùc kú quan träng . Nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao vÒ trÝ tuÖ vµ tay nghÒ ngaú cµng trë thµnh lîi thÕ c¹nh tranh cho mçi quèc gia , viÖc më réng nh÷ng ngµnh nghÒ míi cÇn ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: Mét nÒn gi¸o dôc m¹nh ®ñ søc n©ng cao d©n trÝ th­êng xuyªn vµ ®µo t¹o ®æi míi nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é trÝ tuÖ vµ tay nghÒ cao , Mét hÖ thèng chÝnh s¸ch gióp khuyÕn khÝch ph¸t triÓn tµi n¨ng trÎ , ph¸t huy mäi n¨ng lùc s¸ng t¹o cña nguån nh©n lùc khoa häc c«ng nghÖ trong n­íc vµ ngoµi n­íc . Mét hÖ thèng hç trî vµ ph¸t triÓn m«i tr­êng nghiªn cøu ®Ó liªn tôc t¨ng tr­ëng kho tµng trÝ tuÖ cña ®Êt n­íc . C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi sè l­îng vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc lao ®éng : Tèc ®é t¨ng d©n sè , quy ®Þnh vÒ ®é tuæi lao ®éng, thu nhËp møc sèng , c¸c ®iÒu kiÖn sèng , phong tôc tËp qu¸n . C¸c nh©n tè vÒ chÊt l­îng lao ®éng : Nhãm nh©n tè liªn quan ®Õn thÓ chÊt nguån lao ®éng nh­ di truyÒn , chÊt l­îng sèng cña ng­êi phô n÷ ...... ; nhãm nh©n tè liªn quan ®Õn tr×nh ®é nghÒ nghiÖp :gi¸o dôc , ®µo t¹o; nhãm c¸c chÝnh s¸ch ; nhãm c¸c nh©n tè vÒ tËp qu¸n ; nhãm nh©n tè vÒ nhu cÇu viÖc lµm . Xu thÕ TCH nÒn kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· h«i ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ®ßi hái ph¶i cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®¸t n­íc theo h­íng CNH – H§H . Chóng ta lu«n quan niÖm “ Con ng­êi lµ ®éng lùc vµ môc tiªu c¶u sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi “ . Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc chÝnh lµ ph¸t huy nh©n tè con ng­êi , gia t¨ng toµn diÖn gi¸ trÞ con ng­êi trªn c¸c mÆt trÝ tuÖ , ®¹o ®øc , thÓ lùc , n¨ng lùc s¸ng t¹o vµ b¶n lÜnh chÝnh trÞ : §Æc ®iÓm cña nguån lao ®éng n­íc ta : Nguån lao ®éng lín , do d©n sè vÉn ®ang t¨ng víi tèc ®é nhanh , trung b×nh mçi n¨m l­îng lao ®éng t¨ng thªm 1 triÖu ng­êi . Tû lÖ thÊt nghiÖp cao , mét bé phËn lao ®éng chØe cã viÖc lµm kh«ng th­êng xuyªn . ChÊt l­îng nguån nh©n lùc . Tû lÖ cao nguån lao ®éng cßn lµm viÖc trong khu vùc n«ng nghiÖp vµ ph©n bè kh«ng ®Òu gi÷a c¸c vïng . Møc sèng d©n c­ tuy cã ®­îc c¶i thiÖn trong nh÷ng n¨m võa qua , song nh×n chung vÉn cßn thÊp. §iÒu nµy kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng nguån lao ®éng hiÖn t¹i mµ c¶ trong t­¬ng lai do chç ng­êi lao ®éng kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn häc tËp båi d­ìng, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n . 2.3: ChiÕn l­îc viÖc lµm : Gi¶i quyÕt viÖc lµm , n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng lµ mét bé phËn quan träng cña ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. §iÒu nµy cµng cã ý nghÜa h¬n khi toµn nh©n lo¹i ®ang chuÈn bÞ b­íc vµo thiªn nhiªn kû míi. Thùc hiÖn ®­êng nèi ®æi míi cña §¶ng, cïng víi viÖc chuyÓn ®æi tÝch cùc trªn mäi m¾t cña ®êi sèng x· héi, con ng­êi ®· ®­îc ®Æt ®óng vÞ trÝ trung t©m cña sù ph¸t triÓn. Mäi chÝnh s¸ch, mäi gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ®Òu h­íng tíi môc tiªu ph¸t triÓn n¨ng lùc vµ ph¸t huy tèi ®a tiÒm n¨ng cña con ng­êi. VÊn ®Ò viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ®· ®­îc thay ®æi c¬ b¶n c¶ vÒ nhËn thøc vµ tæ chøc thùc hiÖn...nhê vËy x· héi ®· huy ®éng ®­îc nhiÒu nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm. Cã thÓ nãi ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng ®· t¹o ra chuyÓn biÕn tÝch cùc trong nhËn thøc, trong ph­¬ng thøc t¹o më viÖc lµm cho lao ®éng. Tuy nhiªn nh×n mét c¸ch tæng quan chóng ta cßn thiÔu nh÷ng chÝnh s¸ch ®ñ m¹nh vµ ®ång bé ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­, huy ®éng mäi nguån lùc ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ t¹o më viÖc lµm. V× vËy vÉn ch­a khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng cña x· héi trong gi¶i quyÕt viÖc lµm. Tõ nh÷ng thanh c«ng vµ nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm, chiÕn l­îc viÖc lµm trong thêi kú n¨m 2001 – 2010 nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng phï hîp víi c¬ cÊu kinh tÕ víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®¶m b¶o viÖc lµm cho phÇn lín lao ®éng cã nhu cÇu viÖc lµm n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng thu nhËp vµ c¶i tjiÖn chÊt l­îng cuéc sèng cho nh©n d©n. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tuªu nªu trªn ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn viÖc lµm tËp trung vµo nh÷ng néi dung c¬ b¶n lµ : VÒ gi¶i quýªt viÖc lµm: H­íng chñ ®¹o cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh lµ thóc ®Èy gi¶i quýªt viÖc lµm vµ t¹o më viÖc lµm g¾n víi ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp hµng hãa lín trªn c¬ së ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc, gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸. Cïng víi gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n­íc cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia. Coi ®©y lµ mòi nhän rÊt quan träng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng, n©ng cao kinh tÕ ®èi ngo¹i...Mét h­íng t¹o më viÖc lµm cã tÝnh x· héi réng r·i vµ tÝch cùc lµ hç trî vÒ vèn th«ng qua Quü quèc gia hç trî viÖc lµm. VÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §Ó nÒn kinh tÕ n­íc ta hoµ nhÞp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi chóng ta cÇn n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc mµ tr­íc hÕt cÇn ph¶i t¨ng nhanh bé phËn lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao, ®Æc biÖt lµ lao ®éng trong lÜnh vùc tin häc vµ c«ng nghÖ... Hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ lao ®éng, viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng: KhuyÕn khÝch vµ t«n vinh nh÷ng ng­êi lµm giÇu chÝnh ®¸ng, ®¶m b¶o quúªn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi lao ®éng. T¨ng c­êng vai trß cña nhµ n­íc trong vÞªc kiÓm so¸t vµ ®iÒu chØnh quan hÖ cung cÇu trong thÞ tr­êng lao ®éng, cô thÓ chóng ta cÇn tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau: + Hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ thu hót nhiÒu lao ®éng x· héi, nhÊt lµ lao ®éng t¹i chç. + N©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc lµ nh©n tè c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp CNH-H§H. + TiÕp tôc hoµn thiÖn khung ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch nh»m më réng thÞ tr­êng lao ®éng. + Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng vµ thµnh phÇn tham gia xuÊt khÈu lao ®éng, ®æi míi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, t¹o sù th«ng tho¸ng, gi¶m phiÒn hµ cho ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp. + Song song víi viÖc hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch, chóng ta cÇn nhanh chãng x©y dùng chÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt nghiÖp ®Ó hç trî cho ng­êi lao ®éng khi bÞ mÊt viÖc lµm. + X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n. + X©y dùng ch­¬ng tr×nh hç trî trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi thÊt nghiÖp, ng­êi thiÕu viÖc lµm. + X©y dùng ch­¬ng tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia. + X©y dùng ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nghÒ Ph¸t triÓn vµ më réng hîp t¸c quèc tÕ, tranh thñ c¸c nguån lùc bªn trong trªn c¬ së t«n träng sù ®éc lËp chñ quyÒn cña ®Êt n­íc. Ph¸t triÓn viÖc lµm kh«ng chØ cã ý nghÜa t¹o viÖc lµm thuÇn tuý mµ cßn cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc thóc ®Èy sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi mét c¸ch bÒn v÷ng. V× vËy ph¶i coi ph¸t triÓn viÖc lµm lµ nhiÖm vô cña c¶ n­íc ®Ó tiÕp tôc ®æi míi c¬ b¶n vÒ nhËn thøc, vÒ ph¸p luËt, chÝnh s¸ch. 2.3.1. ViÖc lµm biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn nh©n lùc cña ®Êt n­íc. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn cña n­íc ta lµ lÊy con ng­êi lµ trung t©m dùa trªn nguyªn t¾c gióp ®ì mäi ng­êi d©n b»ng c¸ch ph¸t triÓn m«i tr­êng t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh, æn ®Þnh vµ b×nh ®¼ng. Môc ®Ých cña t¨ng tr­ëng lµ tiÕn tíi lµm giÇu cuéc sèng cho mäi ng­êi d©n. HiÖn nay n­íc ta cã lîi thÕ vÒ lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é gi¸o dôc vµ kû luËt cao. Trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ qu¶n lý tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín. Trong nh÷ng n¨m 1990 – 1997 tèc ®é ta3­ng GDP b×nh qu©n cña n­íc ta h¬n 8%. Tõ n¨m 1998, do ¶nh h­ëng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë mét sè n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ th× GDP 5,8%. C¶i c¸ch ®· lµm thay ®æi c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ vµ cÊu thµnh cña lao ®éng. HiÖn nay, ViÖt nam ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn dùa trªn tiÕn tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc, viÖc §TH ®· thu hót thªm nhiÒu viÖc lµm. Tuy viÖc lµm ®­îc më réng s¶n xuÊt trong khu vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nh­ng kh«ng ®ñ ®Ó thu hót hÕt lùc l­îng lao ®éng ®ang t¨ng nhanh víi tèc ®é trªn 3%. ViÖc lµm cßn t¨ng lªn trong khu vùc dÞch vô vµ ®Æc biÖt trong khu vùc phi chÝnh quy, nh­ng hÇu hÕt c¸c c«ng viÖc trong khu vùc nµy n¨ng xuÊt kh«ng cao. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, ViÖt nam ®ang ®Çu t­ ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh¨m n©ng cao tr×nh ®é gi¸o dôc vµ n¨ng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng, viÖc t¹o nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu trong qu¸ tr×nh CNH hiÖn nay. HiÖn nay chÊt l­îng ®µo t¹o gi¸o dôc cña n­íc ta cßn thÊp, ChÝnh phñ cã thÓ t¨ng viÖc lµm b»ng c¸ch ®Çu t­ vµo gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nghÒ, më mang thÞ tr­êng, hç trî c¸c doanh nghiÖp cã quy m« nhá vµ viÖc lµm ë khu vùc phi chÝnh quy, t¹o ra mét nÒn kinh tÕ dÞch vô cã hiÖu qu¶ vµ khuyÕn khÝch c¸c c«ng nghÖ thu hót ng­êi lao ®éng. §èi víi ng­êi d©n, h×nh thøc tham gia vµo thÞ tr­¬ng tèt nhÊt lµ th«ng qua viÖc lµm ®­îc tr¶ c«ng vµ cã n¨ng xuÊt. MÆc dï GDP theo ®Çu ng­êi cña ViÖt nam vÉn cßn rÊt thÊp (352USD) vµ chØ sè ph¸t triÓn nguån nh©n lùc n»m ë vÞ trÝ d­íi trung b×nh so víi c¸c n­íc ( 122/174 quèc gia) nh­ng c«ng cuéc c¶i c¸ch cña n­íc ta ®· ®¹t ®­îc tiÕn bé ®¸ng kÓ trong viÖc më réng c¸c lùa chän vµ c¶i thiÖn cuéc sèng cña ng­êi d©n. ViÖc më réng c¸c c¬ héi cã viÖc lµm nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu vµ nguyÖn väng cña mäi ng­êi d©n lµ mét trong nh÷ng ­u tiªn hµng ®Çu ®èi víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nh©n lùc trong nh÷ng n¨m tíi. §ã sÏ lµ mét nhiÖm vô to lín vµ khã kh¨n. 2.3.2 VÊn ®Ò viÖc lµm cho thanh niªn. ë n­íc ta thanh niªn chiÕm 21,8% lùc l­îng lao ®éng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÕu tÝnh b×nh qu©n th× cø 5 lao ®éng cã mét ng­êi trong tuæi thanh niªn. VÊn ®Ò viÖc lµm cho thanh niªn ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay. Mét sè l­îng lín thanh niªn ®ang thÊt nghiÖp hoÆc bÞ h¹n chÕ bëi nh÷ng viÖc lµm kh«ng æn ®Þnh hay nh÷ng viÖc lµm ng¾n h¹n. Theo sè liÖu ®iÒu tra lao ®éng viÖc lµm n¨m 2000, trong tæng sè 8,6 triÖu lao ®éng trong ®é tuæi tõ 15-24, cã 5,9 triÖu thanh niªn cã ®ñ viÖc lµm, 2,2 triÖu thanh niªn thiÕu viÖc lµm vµ 0,5 triÖu kh«ng cã viÖc lµm. N¨m 2002 thanh niªn kh«ng cã viÖc lµm th­êng xuyªn ë c¶ khu vùc n«ng th«n vµ thµnh thÞ chiÕm tû lÖ 6,5% tæng sè thanh niªn c¶ n­íc. thanh niªn vÉn chiÕm tû lÖ thÊt nghiÖp cao nhÊt so víi lao ®éng trong c¸c nhãm tuæi kh¸c. Ngoµi c¸c nguyªn nh©n vÒ kinh tÕ – x· héi , vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, t×nh tr¹ng cßn bÞ t¸c ®éng bëi mét yÕu tè chñ quan xuÊt ph¸t tõ b¶n th©n ng­êi lao ®éng lµ do tuæi ®êi cßn trÎ, thiÕu kinh nghiÖm vÒ kiÕn thøc. X· héi cµng ph¸t triÓn th× yÕu tè tri thøc vµ kinh nghiÖm cµng ttrë lªn quan träng. §Ó kiÕm ®­îc mét c«ng viÖc thÝch hîp th× viÖc th­êng xuyªn trau dåi kiÕn thøc vµ rÌn luyÖn kinh nghiÖm lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi thanh niªn. Nh÷ng th¸ch thøc c¶u thÞ tr­êng lao ®éng kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò thÊt nghiÖp hay thiÕu viÖc lµm ngµy mét gia t¨ng mµ cßn lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c«ng viÖc bÞ tr¶ l­¬ng thÊp hoÆc viÖc lµm chÊt l­îng thÊp trong khu vùc phi chÝnh thèng. Xóc tiÕn viÖc lµm h÷u Ých cho thanh niªn ®ang lµ ­u tiªn trong c¸c ch­¬ng tr×nh cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Nç lùc cña chÝnh phñ trong lÜnh vùc nµy lµ ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¸c ch­¬ng tr×nh kh¶ thi trong lÜnh vùc gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ nh»m lµm cho thanh niªn dÔ dµng hoµ nhËp hoµn toµn vµo x· héi céng ®ång. Mét ch­¬ng tr×nh tæng thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm cho thanh niªn th­êng ®Ò cËp ®Õn c¸c néi dung c¬ b¶n: chÝnh s¸ch t¹o viÖc lµm th«ng qua t¨ng tr­ëng kinh tÕ cÇn nhiÒu lao ®éng. ChÝnh s¸ch x· héi, thÞ tr­êng lao ®éng vµ gi¸o dôc lµnh m¹nh. ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng vµ lao ®éng khuyÕn khÝch t¨ng c­êng cÇu lao ®éng ®èi víi thanh niªn . Gi¸o dôc vµ d¹y nghÒ thÝch hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng . Hç trî kinh nghiÖm lµm viÖc ngay khi häc trong c¸c tr­êng häc . gi¶i quyÕt vÊn ®Ò bá häc sím . Më réng c¬ héi ®µo t¹o cho n÷ thanh niªn . Ch­¬ng tr×nh cã môc tiªu kÕt hîp ®µo t¹o . Ph¸t triÓn DN nhá . C¸c c¬ héi sö dông trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin liªn l¹c . C¶i thiÖn th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng vµ h­íng dÉn ®µo t¹o nghÒ . 2.3.4: ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng d«i d­ do s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc : S¾p xÕp l¹i DNNN lµ mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ ChÝnh phñ trong giai ®o¹n hiÖn nay , ®Ó thùc hiÖn chñ tr­¬ng th¾ng lîi nµy ChÝnh phñ ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch quan träng trong ®ã cã chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng d«i d­ do s¾p xÕp l¹i DNNN ®· ®­îc thÓ hiÖn trong nghÞ ®Þnh cña chÝnh phñ sè 41/2002/ N§ - CP ngµy 11/4/2002 ®­îc thÓ hiÖn qua : KÕt qu¶ gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ : Theo sè liÖu tæng hîp tÝnh ®Õn 31/12/2003 ®· cã 461 DN ®­îc Bé tµi chÝnh duyÖt cÊp kinh phÝ ; sè ®èi t­¬ng ®­îc gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ 19.341 ng­êi ; 17.593 ng­êi h­ëng trî cÊp mÊt viÖc lµm . §¸nh gi¸ : Qua triÓn khai thùc hiÖn vµ ý kiÕn ph¶n ¸nh cña c¸c ®¹i biÓu t¹i héi nghÞ triÓn khai ®Ò ¸n s¾p xÕp , ®æi míi DNNN ®· ®¸nh gi¸ mét sè mÆt nh­ sau : + MÆt ®­îc : ChÝnh s¸ch gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó DN tiÕn hµnh tæ chøc l¹i s¶n xuÊt – kinh doanh , s¾p xÕp l¹i lao ®éng vµ gi¶i quyÕt ®­îc c¸c tån t¹i vÒ lao ®éng mµ tõ tr­íc tíi nay DN ch­a gi¶i quyÕt ®­îc ; Ng­êi lao ®éng sau khi ®· ®­îc gi¶i quyÕt c¸c quyÒn lîi theo chÝnh s¸ch quy ®Þnh , nãi chung ®Òu an t©m ; Tû lÖ lao ®éng d«i d­ hiÖn nay chiÕm kho¶ng 20% sè lao ®éng hiÖn cã cña DN cã hå s¬ göi vÒ bé lao ®éng th­¬ng binh x· héi . + Tån t¹i : C¸c DN NN thùc hiÖn c¬ cÊu l¹i theo h×nh thøc chuyÓn thµnh ®¬n vÞ sù nghiÖp hoÆc chia t¸ch vµ c¸c h×nh thøc kh¸c ; Nh÷ng DNNN ®­îc gi÷ nguyªn ph¸p nh©n ®Õn n¨m 2005 lµ DN 100% vèn nhµ n­íc ; Ch­a quy ®Þnh nguån quü ®Ó gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp thuéc c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc ; C¸c DN ch­a thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¶i thÝch chÝnh s¸ch cña DN m×nh . V× vËy , kh«ng Ýt DN , ng­êi lao ®éng d«i d­ , lo l¾ng khi b¶n th©n bÞ s¾p xÕp vµo d«i d­ ; PhÇn lín hå s¬ cña DN ®Ò nghÞ Quü hç trî cÊp kinh phÝ ®Ó gi¶i quyÕt chÝnh s¸ch lao ®éng d«i d­ ch­a ®óng quy ®Þnh . + KiÕn nghÞ : Tæ chøc tuyªn truyÒn chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc tiÕp tôc s¾p xÕp , ®æi míi ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ DNNN ®Ó nhanh chãng s¾p xÕp , nhÊt lµ CPH DN; lµm tèt kh©u hå s¬ theo quy ®Þnh ; CÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ h¬n gi÷a c¸c bé vµ uû ban nh©n d©n c¸c tØnh ®Ó gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn . 2.4 : Nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ : Th¸ch thøc míi cña thÞ tr­êng lao ®éng trong nÒn kinh tÕ tri thøc ®èi víi nguån nh©n lùc ViÖt Nam : Ngµy nay nÒn kinh tÕ tri thøc ( Knowledge economy ) ®ang ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m nghiªn cøu , t×m hiÓu vÒ b¶n chÊt vµ mèi quan hÖ cña nã trong tiªn tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö . NÒn kinh tÕ tri thøc cã mét sè ®Æc tr­ng næi bËt sÏ ®ßi hái ë nguån nh©n lùc t­¬ng øng ph¶i ®­îc ®µo t¹o ®Æc biÖt vÒ néi dung ph­¬ng ph¸p míi : Lao ®éng ch©n tay chuyÓn sang lao ®éng trÝ tuÖ . S¶n xuÊt kiÓu vËt chÊt chuyÓn sang s¶n xuÊt phi vËt chÊt vµ khi ®ã tri thøc vµ th«ng tin trë thµnh ®ßn bÈy cña nÒn kinh tÕ . C¬ cÊu kinh tÕ , h×nh thøc x· héi thay ®æi c¬ b¶n Nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc víi c¸c ®Æc tr­ng cña nã ®· ®ñ nhËn thÊy sÏ xuÊt hiÖn mét thÞ tr­êng lao ®éng hÕt søc ®Æc biÖt víi th¸ch thøc míi ®èi víi nguån nh©n lùc . Nguån nh©n lùc t­¬ng lai sÏ ph¶i ®­îc coi träng gi¸o dôc vµ t­ duy s¸ng t¹o , vÒ n¨ng lùc tù chñ , tù häc hái...........ViÖt Nam cã nhiÒu c¬ héi ®Ó tiÕn tíi nÒn kinh tÕ tri thøc vµo nh÷ng thËp kû tíi cña thÕ kû XXI . C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam khi gia nhËp WTO : ViÖt Nam ®· nép ®¬n xin gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ( WTO ) tõ n¨m 1995 vµ hiÖn ®ang trong qu¸ tr×nh xóc tiÕn ®µm ph¸n víi mong muèn trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc vµo n¨m 2005 tr­íc khi kÕt thóc vßng ®µm ph¸n Doha . C¬ héi ; + T¨ng c¬ héi t¹o thªm viÖc lµm ë mét sè ngµnh : C¬ héi cã viÖc lµm ®­îc t¹o ra mét mÆt do nhu cÇu më réng quy m« ho¹t ®éng cña c¸c DN cã kh¶ n¨ng cã c¹nh tranh x©m nhËp vµo thÞ tr­êng réng lín – thi tr­êng ®a quèc gia víi c¸c thµnh viªn WTO , mÆt kh¸c do ph¸t sinh c¸c ngµnh nghÒ míi tõ viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ , bÝ quyÕt kinh doanh . + T¹o ra nh÷ng biÕn ®æi lín vÒ chÊt l­îng ®éi ngò lao ®éng ViÖt Nam : ViÖc më cöa th­¬ng m¹i , khuyÕn khÝch vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cung víi sù bïng næ th«ng tin diÔn ra m¹nh mÏ ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc , t¹o c¬ héi thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng tiÕp xóc , giao l­u víi nÒn v¨n minh nhan lo¹i , ®ãn nhËn nh÷ng th«ng tin nhanh chãng vµ tiÐp cËn víi tiÕn bé khoa häc vµ kü thuËt , c«ng nghÖ tiªn tiÕn , kinh nghiÖm qu¶n lý hiÖn ®¹i . + Thu nhËp cµ ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ : MÆc dï ®Õn nay ch­a cã nghiªn cøu nµo ®­a ra c¸c kÕt qu¶ ®¸ng tin cËy vÒ ¶nh h­ëng cña tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ th«ng qua WTO ®èi víi møc t¨ng viÖc lµm vµ thu nhËp ë tõng nhãm ngµnh , tõng bé phËn lao ®éng... C¸c th¸ch thøc ; + §iÒu kiÖn lµm viÖc ®µng hoµng bÞ phít lê do søc Ðp c¹nh tranh vµ ch¹y theo môc tiªu lîi nhuËn . Thùc tÕ cho thÊy , mét khi møc ®é tham gia vµo qu¸ tr×nh TCH vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ ë khu vùc nµo ngµy cµng s©u th× sÏ t¹o ra søc Ðp c¹nh tranh ngµy cµng lín vµ sÏ cã thÓ ®Èy nhanh tèc ®é “ tôt xuèng dèc “ , vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng . + Nguy c¬ “ ch¶y m¸u chÊt x¸m “ sang c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn . Di chuyÓn lao ®éng , bªn c¹nh viÖc gióp cho ng­êi lao ®éng cã thÓ t×m kiÕm viÖc lµm nhanh h¬n vµ n©ng cao thu nhËp , nh­ng mÆt tr¸i cña nã lµ hiÖn t­îng : bu«n b¸n bÊt hîp ph¸p phô n÷ vµ trÎ em , c¸c ®iÒu kiÖn tèi thiÓu kh«ng ®­îc ®¶m b¶o ... + T¨ng kho¶ng c¸ch chªnh lÖch vÒ thu nhËp vµ ph©n ho¸ giµu nghÌo . Nh­ vËy nh÷ng thuËn lîi cïng vãi nh÷ng khã kh¨n kh«ng thÓ phñ ®Þnh ®­îc khi ViÖt Nam tham gia s©u réng vµo qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i th«ng qua t­ c¸ch lµ thµnh viªn cña WTO , th× nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lao ®éng còng trë lªn hÕt søc cÊp b¸ch . Do vËy cÇn ph¶i nhËn thøc ®­îc c¶ hai mÆt cña vÊn ®Ò ®Ó cã chiÕn l­îc thÝch hîp nh»m h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng t¸c ®éng tíi tiªu cùc ®èi víi ng­êi lao ®éng . Ch­¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn nay 3.1 : Ph­¬ng h­íng : Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t ph¶i tËp trung søc t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng . Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch l©u dµi , lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi c¬ b¶n , lµ xu h­íng ­u tiªn trong toµn bé chÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi cña mçi quèc gia trªn thÕ giíi trong ®ã cã ViÖt Nam . Chóng ta cÇn cã nh÷ng ph­íng cô thÓ sau: Nhµ n­íc cïng toµn d©n ra søc ®Çu t­ ph¸t triÓn thùc hiÖn tèt c¸c kÕ ho¹ch vµ c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ , mäi c«ng d©n mäi nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi më mang ngµnh nghÒ , t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng , mäi c«ng d©n ®Òu b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt , ®­îc tù do hµnh nghÒ , thuª m­ín nh©n c«ng theo ph¸p luËt. Ph¸t triÓn dÞch vô viÖc lµm : Tæ chøc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò lao ®éng hiÖn cã , phæ cËp nghÒ nghiÖp cho lao ®éng x· héi , tr­íc hÕt lµ cho thanh niªn nh»m h×nh thµnh ®éi ngò lao ®éng cã sè l­îng , c¬ cÊu vµ chÊt l­îng phï hîp víi c¬ cÊu hÖ thèng kinh tÕ míi vµ yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng . Ph¸t huy vai trß cña c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm trong viÖc m«i giíi gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng . KÕt hîp gi¶i quyÕt viÖc lµm t¹i chç lµ chÝnh víi tiÕp tôc ph©n bè l¹i d©n c­ vµ nguån lao ®éng trªn c¸c vïng l·nh thæ cña ®Êt n­íc , t¨ng d©n c­ trªn c¸c ®Þa bµn cã tÝnh chiÕn l­îc vÒ kinh tÕ vµ an ninh quèc phßng , x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ – x· héi d©n c­ m¬Ý ®Ó g¾n lao ®éng víi ®Êt ®ai tµi nguyªn thiªn nhiªn . §ång thêi më réng hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ , ®©û m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng , ®­a lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi . §a d¹ng ho¸ viÖc lµm trªn c¬ së ®ã mµ ®a d¹ng ho¸ thu nhËp , ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc sö dông kinh doanh phong phó trong mèi quan hÖ ®an xen gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ . CÇn coi träng vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh thu hót ®­îc nhiÔu lao ®éng phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng . Trong ®ã chñ yÕu lµ doanh nghiÖp nhá vµ võa , khu vùc phi kÕt cÊu , viÖc lµm phi n«ng nghiÖp , h×nh thøc thanh niªn xung phong bé ®éi lµm kinh tÕ . Gi¶i quyÕt viÖc lµm ë thµnh thÞ : + Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn c¸c doanh nhgiÖp quy m« lín nhÊt lµ ë c¸c ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn thiÕt lËp c¸c khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghiÖp tËp trung , ph¸t triÓn m¹nh c¸c tËp ®oµn s¶n xuÊt m¹nh cña nhµ n­íc ë c¸c vïng trªn ph¹m vi c¶ n­íc , c¸c c«ng ty cæ phÇn , c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n , c¸c dù ¸n thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó t¹o viÖc lµm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao vµ gi¸ trÞ lao ®éng còng cao , phï hîp víi tÝnh chÊt vµ lao ®éng cña thµnh thÞ . Theo h­íng nµy cÇn ®Æc biÖt quan t©m viÖc ®µo t¹o vµ hoµn thiÖn kü n¨ng nghÒ nghiÖp cho ng­êi lao ®éng ë tr×nh ®é cao th«ng qua viÖc ph¸t triÓn c¸c trung t©m huÊn luyÖn cao cÊp ë mét sè ®Þa bµn träng ®iÓm . + Ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc , nghÒ nghiÖp cã kh¶ n¨ng thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng phï hîp víi lao ®éng thµnh thÞ . Trong ®ã cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ phi kÕt cÊu , c¸c doanh nghiÖp nhá võa ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ dÞch vô . §ång thêi ph¶i coi gia c«ng xuÊt khÈu lµ quèc s¸ch , lîi dông ­u thÕ tèi ®a cña n­íc ta lµ nguån lao ®éng dåi dµo , tiÒn c«ng rÎ , dÔ tiÕp thu kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi , l¹i cã nguån nguyªn liÖu trong n­íc t¹i chç phong phó , ph¸t triÓn c¸c c¬ së dÞch vô c«ng céng vµ ph¸t triÓn nhµ ë trong thµnh phè sÏ sÏ t¹o ra rÊt nhiÒu viÖc lµm cho d©n c­ thµnh thÞ , ®Æc biÖt lµ c¸c thµnh phè lín , khu c«ng nghiÖp tËp trung , khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghiÖp kü thuËt cao . + Khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ vïng ven thµnh thÞ trong mèi liªn hÖ kinh tÕ gi÷a néi ngo¹i thµnh nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH – H§H ®Êt n­íc . CÇn h×nh thµnh c¸c vµnh ®ai cung cÊp thùc phÈm cho thµnh thÞ , hÖ thèng cung cÊp tÝn dông vµ hµng ho¸ cho n«ng th«n , chuyÓn nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt thÝch hîp tõ néi thµnh ra ngo¹i thµnh t¹o ra nh÷ng côm kinh tÕ vÖ tinh cña c¸c thµnh thÞ . Sö dông hîp lý lao ®éng ngo¹i tØnh di chuyÓn vµo c¸c thµnh phè . Gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n«ng th«n : + ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng ë n«ng th«n theo h­íng gi¶m dÇn lao ®éng thuÇn n«ng , gi¶i phãng ®Êt ®ai , kh¾c phôc t×nh tr¹ng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n ®Çu ng­êi qu¸ thÊp . §a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ thùc hiÖn nguyªn t¾c ng­êi nµo giái viÖc g× th× lµm viÖc Êy . + KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc hîp t¸c x· kiÓu míi trªn nguyªn t¾c hoµn toµn tù nguyÖn vµ cïng cã lîi ë quy m« thÝch hîp . + Ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng ë n«ng th«n nh­ng cÇn Ýt vèn vµ h­íng vÒ lµ hµng xuÊt khÈu nh­ c«ng nghiÖp gia ®×nh vµ doanh nghiÖp nhá ë n«ng th«n , kh«i phôc c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng cã gi¸ trÞ cao c¸c lµng nghÒ ph¶i g¾n liÒn víi ®« thÞ ho¸ n«ng th«n , h×nh thµnh c¸c thÞ trÊn , thÞ tø trªn c¸c trôc ®­êng giao th«ng . + H­íng vµ c¸c vïng cã kh¶ n¨ng thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng . ViÖc thùc hiÖn c¸c ph­¬ng ph¸p nµy cÇn kÕt hîp c¸c dù ¸n di d©n , x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ x· héi d©n c­ míi ph¶i t¹o ra mét thÞ tr­êng vèn ®a d¹ng trong n«ng th«n d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau . TËp trung ®µo t¹o nguån nh©n lùc phôc vô sù nghiÖp CNH – H§H ®Êt n­íc : Mét nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ cña n­íc ta ®ang ph¸t triÓn ®i vµo CNH- H§H , b¾t buéc ph¶i v­¬n nhanh ®Ó san lÊp kho¶ng c¸ch vÒ n¨ng lùc t¹o ra tri thøc so víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn . Chóng ta ph¶i nhanh chãng n¾m b¾t , hÊp thô , lµm chñ cã chän läc , khai th¸c cã lîi cho m×nh tri thøc thÕ giíi vµ ph¶i tiÕn lªn s¸ng t¹o ®­îc nh÷ng tri thøc cña chÝnh m×nh . Gi¶i ph¸p hç trî DN gi¶i quyÕt lao ®éng d«i d­ : “ Møc cÇu lao ®éng “ trong c¸c DN lµ bé phËn quan träng cÊu thµnh møc cÇu trung vÒ lao ®éng , lao ®éng d«i d­ hiÖn nay ®­îc xem lµ vÊn ®Ò næi cém cña nhiÒu DN , ®Æc biÖt lµ ®èi víi DNNN . Gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm ph¶i mang tÝnh chiÕn l­îc . H¹ thÊp tû lÖ sinh ®Ó gi¶m søc Ðp lao ®éng t¨ng qu¸ nhanh vÒ sè l­îng , yÕu vÒ chÊt l­îng . C¸c biÖn ph¸p t¹o viÖc lµm , gi¶m thÊt nghiÖp ®Ó tËn dông triÖt ®Ó tiÒm n¨ng nguån nh©n lùc hiÖn cã . N©ng cao ®êi sèng vµ thÓ chÊt ng­êi lao ®éng . T¹o lËp vµ qu¶n lý thÞ tr­êng lao ®éng , n©n cao hiÖu qu¶ sö dông nguån nh©n lùc trªn quy m« toµn x· héi . Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nghÒ nghiÖp . Nghiªn cøu nh÷ng ®Æc tr­ng v¨n ho¸ - x· héi cña con ng­êi ViÖt Nam nãi chung vµ ng­êi lao ®éng nãi riªng , t¹o c¬ së cho c¸c chÝnh s¸ch sö dông nguån nh©n lùc hîp lý vµ hiÖu qu¶ cao . 3.2: KiÕn nghÞ : 3.2.1 : Víi Nhµ n­íc : ChÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc lµ toµn thÓ c¸c quan ®iÓm t­ t­ëng , môc tiªu vµ gi¶i ph¸p nh»m ®µo t¹o , ph¸t triÓn vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc cña ®Êt n­íc . Néi dung cña chÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc : Trong bé luËt lao ®éng cña n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· nãi râ néi dung chñ yÕu cña qu¶n lý nh©n lùc bao gåm : N¾m cung cÇu vµ sù biÕn ®éng cña cung cÇu lao ®éng , lµm c¬ së ®Ó quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch quèc gia , quy ho¹ch , kÕ ho¹ch vÒ nguån nh©n lùc , ph©n bè vµ sö dông lao ®éng toµn x· héi . Ban hµnh vµ h­íng dÉn thi hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt lao ®éng X©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ viÖc lµm , di d©n x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi , ®­a ng­êi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi . QuyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn l­¬ng b¶o hiÓm x· héi ,an toµn lao ®éng , vÖ sinh lao ®éng vµ c¸c chÝnh kh¸c vÒ lao ®éng vµ x©y dùng c¸c mèi quan hÖ lao ®éng trong c¸c DN . Thanh tra , kiÓm tra viÖc thùc thi ph¸p luËt vÒ lao ®éng vµ xö lý c¸c tr­êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt . Xö lý tranh chÊp vÒ lao ®éng . X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ tæ chøc qu¶n lý lao ®éng ë n­íc ngoµi . 3.2.2: Víi doanh nghiÖp : Nhµ n­íc nªn cã thªm chÝnh s¸ch hç trî DN gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ vÊn ®Ò lao ®éng d«i d­ : §ã lµ t¨ng trî cÊp th«i viÖc , mÊt viÖc , thùc hiÖn b¶o hiÓm thÊt nghiÖp , hç trî vèn , cho vay vèn ®Ó ng­êi lao ®éng häc nghÒ , t×m viÖc lµm míi trªn thÞ tr­êng lao ®éng , hoÆc tù t¹o viÖc lµm. §èi víi møc biÕn ®éng lao ®éng lín trong DN ngoµi quèc doanh th× nhµ n­íc còng cÇn thiÕt cã biÖn ph¸p ®Ó c¸c DN ngoµi quèc doanh tuyÓn dông , ký kÕt hîp ®ång lao ®éng vÒ tuyÓn dông lao ®éng . §èi víi vÊn ®Ò b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng , c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn thiÕt cã biÖn ph¸p chÊn chØnh viÖc ®ãng b¶o hiÓm x· héi trong c¸c DN , tuyªn truyÒn vÒ chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ®Õn víi DN vµ ng­êi lao ®éng . Trªn c¬ së b¶o ®¶m quyÒn lîi x· héi ng­êi lao ®éng . §èi víi vÊn ®Ò tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng , Nhµ n­íc cÇn xóc tiÕn c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng : Quy ®Þnh møc l­¬ng míi phï hîp víi sù tiÕn triÓn cña thùc tiÔn , trong ®ã kh«ng nh÷ng ®æi míi tiÒn l­¬ng cña khu vùc DN mµ c¶ tiÒn l­¬ng cña khu vùc hµnh chÝnh nh©n sù . CÇn t¹o lËp c¸c chÝnh s¸ch t¹o viÖc lµm th«ng qua t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ t¨ng cÇu lao ®éng . CÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« thóc ®Èy t¨ng tr­ëng viÖc lµm tæng thÓ . ThÓ chÕ tiÒn l­¬ng , ph¸p luËt b¶o hé viÖc lµm , quy chÕ hîp ®ång cã thêi h¹n cè ®Þnh vµ c¸c ®Æc thï cña hÖ thèng thuÕ vµ phóc lîi th­êng ¶nh h­ëng tíi ng­êi lao ®éng khi tham gia vµo thÞ tr­êng lao ®éng . MÆc dï c¸c chÝnh s¸ch vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®­îc coi lµ nÒn t¶ng ®èi víi chiÕn l­îc cã hiÖu qu¶ nh»m c¶i thiÖn triÓn väng thÞ tr­êng lao ®éng cña ng­êi lao ®éng , song mét khu«n khæ chÝnh s¸ch toµn diÖn chu ý tíi thÓ chÕ thÞ tr­êng lao ®éng vµ t¸c ®éng cña nã tíi viÑc lµm vµ thu nhËp lµ cÇn thiÕt. Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nghÒ cÇn ph¶i phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng . Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cÇn gi÷ nhÞp ®é cïng víi sù thay ®æi c¸c yªu cÇu vÒ trÝnh ®é chuyªn m«n kü thuËt trong thÞ tr­êng lao ®éng do sù thay ®æi míi nhanh chãng cña c«ng nghÖ , viÖc c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ vµ sù c¹nh tranh gay g¾t . ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng lao ®éng ®èi víi cong nh©n trÎ cÇn tÝnh ®Õn ch­¬ng tr×nh môc tiªu kÕt hîp ®µo t¹o l¹i t¹i tr­êng líp víi t×m viÖc lµm vµ t­ vÊn gióp ng­êi lao ®éng cã ®­îc nh÷ng kü n¨ng x· héi vµ thãi quen lµm viÖc cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ nhËn viÖc lµm tho¶ ®¸ng . T¨ng c­êng hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng vµ h­íng dÉn nghÒ nghiÖp ,kh¾c phôc sù thiÕu th«ng tin vÒ c¸c c¬ héi trong thÞ tr­êng lao ®éng . Th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng vµ h­íng dÉn nghÒ nghiÖp lµ ®Æc biÖt cÇn ®èi víi thanh niªn , nh÷ng ng­êi mµ sù hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña hä tíi x· héi vµ viÖc lµm cßn h¹n chÕ . Mét lo¹i th«ng tin th­êng thiÕu liªn quan tíi viÖc kÕt nèi gi·u gi¸o dôc - ®µo t¹o vµ ®Çu ra cña thÞ tr­êng lao ®éng . ViÖc sö dông th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng cã thÓ gióp t¨ng sè l­îng vµ chÊt l­îng viÖc bè rÝ c«ng viÖc phï hîp c«ng viÖc gi÷a nhu cÇu cña chñ sö dông lao ®éng vµ ng­êi t×m viÖc , gi¶m t×nh tr¹ng vµ thêi gian thÊt nghiÖp vµ nãi chung t¨ng hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng . CÇn phØ cã kÕ ho¹ch chiÕn l­îc ®èi víi sù di chuyÓn lao ®éng ®Ó ph¸t triÓn hµi hoµ c¸c nguån lùc lao ®éng , nhÊt lµ lao ®éng n÷ . C«ng ®oµn cÇn hiÖn diÖn nhiÒu h¬n n÷a trong c¸c DN ngoµi nhµ n­íc ®Ó ch¨m lo vµ b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi vµ lîi Ých hîp ph¸p cho cong nh©n, ®ång thêi tham gia vµo viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô ®µo t¹o l¹i c«ng nh©n . C : KÕt luËn §Êt n­íc muèn ph¸t triÓn nhanh ®ßi hái ph¶i cã mét chiÕn l­îc th«ng minh vÒ tiÕn cö vµ träng dông nh©n tµi . §©y chÝnh lµ chiÕc ch×a kho¸ ®Ó më c¸nh cöa phån vinh cho d©n téc trong thÕ kû XXI . Chóng ta cã thÓ ch­a ®¹t ®­îc tr×nh ®é ph¸t triÓn cao vÒ nªn KHCN , còng nh­ ®iÒu kiÖn tèt vÒ c¬ së h¹ tÇng , nh­ng nh÷ng ®iÒu ®ã kh«ng c¶n trë viÖc chóng ta trë thµnh mét con rång kinh tÕ trong vµi thËp niªn ë ®Çu thÕ kû XXI nÕu nh­ chóng ta biÕt ®Çu t­ , ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi mét chiÕn l­îc cã hiÖu qu¶ vÒ ®µo t¹o tiÕn cö vµ träng dông nh©n tµi . SÏ lµ kh«n ngoan nÕu nh­ biÕt nh©n m¹nh mét mÆt cña vÊn ®Ò ®ã lµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc . Lao ®éng vµ viÖc lµm hiÖn nay vµ trong t­¬ng lai vÉn lµ vÊn dÒ bøc xóc, nh¹y c¶m vµ cã t¸c ®éng ®Õn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ , x· héi an ninh quèc phßng , t¸c ®éng trùc tiÕp nªn mçi cÊp , mçi ngµnh , mçi tæ chøc , mçi hé gia ®×nh vµ tõng ng­êi lao ®éng trong c¶ n­íc . VËy ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng trªn chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh­ thÕ nµo , ngµy nay nguån nh©n lùc lµ yÕu tè c¬ b¶n vµ n¨ng ®éng nhÊt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi , ®øng tr­íc nh÷ng thö th¸ch nãi chung vµ tr­íc nh÷ng xu h­íng héi nhËp toµn cÇu ho¸ vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm nãi riªng , qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c tæ chøc cÇn ph¶i chó ý tíi mét sè vÊn ®Ò sau : C¬ cÊu l¹i tæ chøc theo h­íng toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp . §µo t¹o båi d­ìng mang tÝnh quèc tÕ . X©y dùng v¨n ho¸ trong khu vùc vµ thÕ giíi . N©ng cao chÊt l­îng . Ph¸t triÓn quan ®iÓm tÊt c¶ c¸c nhµ qu¶n lý ®Òu lµ c¸c nhµ qu¶n lý nh©n lùc . Bé phËn qu¶n lý nh©n lùc ph¶i cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi c¸c bé phËn kh¸c víi vai trß lµ bé phËn quan träng cung cÊp dÞch vô qu¶n lý nguån nh©n lùc . HÖ th«ng qu¶n lý nguån nh©n lùc cÇn cung cÊp ®éng lùc cho sù thay ®æi. HÖ thèng qu¶n lý nguån nh©n lùc cÇn hç trî c¸c chiÕn l­îc tæng thÓ cña tæ chøc . T¨ng c­êng vai trß cña bé phËn qu¶n lý nguån nh©n lùc tr­íc nh÷ng th¸ch thøc cña tæ chøc . Chóng ta cÇn ph¶i biÕt kÕt hîp sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc cïng c¸c ®¬n vÞ , tæ chøc doanh nghiÖp sao cho cã thÓ t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho ng­êi lao ®éng lµm viÖc . §ã lµ c«ng cuéc c¶i c¸ch l©u dµi vµ gian khæ ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý . §Ò tµi ®­îc hoµn thµnh kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt , em mong thÇy c« vµ c¸c b¹n ®ãng gãp thªm ®Ó ®Ò tµi ®­îc tèt h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« Lª ThÞ Anh V©n ®· h­íng dÉn gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy ! Danh môc Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh: Khoa häc qu¶n lý (tËp II) NXB khoa häc kü thuËt Chñ biªn: TS. §oµn ThÞ Thu Hµ TS. NguyÔn ThÞ Ngäc HuyÒn 2. Gi¸o tr×nh: ChÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi NXB Khoa häc kü thuËt Chñ biªn: TS. §oµn ThÞ Thu Hµ TS. NguyÔn ThÞ Ngäc HuyÒn 3. Qu¶n trÞ nh©n sù. Chñ biªn: NguyÔn H÷u Th©n 4. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng Sè 2/2000 Bµi: ChiÕn l­îc viÖc lµm trong 10 n¨m ®Çu thÕ kû TS. Lª Duy §ång - Thø tr­ëng Bé L§TBXH 5. B¶n tin thÞ tr­ëng lao ®éng sè 1/2000. Bµi: Thùc trang lùc l­îng lao ®éng ë ViÖt Nam giai ®o¹n 1996 - 2000 vµ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm giai ®o¹n 2001 - 2005. TS. Tr­¬ng V¨n Phóc - PG§ trung t©m th«ng tin thèng kª L§&XH. Bµi: Th¸ch thøc míi cña thÞ tr­êng lao ®éng trong nÒn kinh tÕ tri thøc ®èi víi nguån nh©n lùc ViÖt Nam. PGS.TS. NguyÔn ViÕt Sù. 6. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 3/2002 Bµi: TuyÓn dông lao ®éng ë khu c«ng nghiÖp tËp trung phÝa Nam, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. TG: NguyÔn Träng Phu - Vô tr­ëng - G§ trung t©m th«ng tin - Thèng kª L§&XH. 7. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 5/2002 Bµi: Mét vµi suy nghÜ vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã kü thuËt cho xuÊt khÈu lao ®éng. TG: TS. TrÇn V¨n H¨ng - Côc tr­ëng Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi. 8. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 6/2002. Bµi: Thùc tr¹ng viÖc lµm biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ®Êt n­íc. TG: Ph¹m §¨ng QuyÕt - Trung t©m th«ng tin - TK L§&XH. 9. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 2/2002 Bµi: VÊn ®Ò viÖc lµm cho thanh niªn TG: Ph¹m §¨ng QuyÕt - Trung t©m th«ng tin - TK L§&XH. 10. Bµi: Bµn vÒ nh÷ng chØ tiªu ph©n tÝch thÞ tr­êng lao ®éng TG: Ph¹m §¨ng QuyÕt. 11. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 1/2003 Bµi: Tæng quan t×nh h×nh lao ®éng - viÖc lµm 9 th¸ng ®Çu n¨m 2003. TG: TS. NguyÔn TÝn NhiÖm - ViÖn khoa häc lao ®éng vµ c¸c vÊn ®Ò XH. 12. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 4/2003 Bµi: Vai trß cña thÞ tr­êng lao ®éng (.) sù nghiÖp ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam. TG: §inh Träng Th¾ng - ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ TN. 13. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 1/2004 Bµi: Mét sè biÖn ph¸p tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng lao ®éng ë n­íc ta. TG: "Kinh tÕ dù b¸o" 12/2003 Bµi: Lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp qua 3 cuéc ®iÒu tra PN 2001-2002-2003. Theo: "Thùc tr¹ng PN qua kÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 2001-2002-2003" Tæng côc thèng kª. 14. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 3/2004 Bµi: Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng (.) DNNN khi chuyÓn sang CPH. TG: NguyÔn ThÞ HuÖ - Vô lao ®éng - ViÖc lµm. 15. B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 5/2004 Bµi: C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi lao ®éng VN khi ra nhËp WTO. TG: NguyÔn ThÞ Kim Dung - TrÇn ThÞ H­¬ng ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý KTTN 16. X· héi häc sè 3/2002 Bµi: Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô c«ng cuéc CNH - H§H thñ ®«. TG: Ph¹m Xu©n S¬n. 17. X· héi häc sè 4/2002 Bµi: Mét sè vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH - H§H. TG : TrÞnh Duy Lu©n . 18. ChÝnh s¸ch trong qu¶n lý kinh tÕ- x· héi Bµi : Ph­¬ng h­íng c¬ b¶n vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm . TG : GS-PTS : §ç Hoµng Toµn . Môc lôc A: lêi më ®Çu 1 B : Néi dung 2 Ch­¬ng I : C¬ së lý luËn 2 1.1: Nguån nh©n lùc Doanh nghiÖp nhµ n­íc 2 1.1.1: Kh¸i niÖm 2 1.1.2: C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña nguån nh©n lùc : 3 1.2: T¸c ®éng cña mét sè chÝnh s¸ch ®Õn viÖc qu¶n lý nguån nh©n lùc: 4 1.2.1: ChÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc: 4 1.2.2: Tr×nh ®é qu¶n lý…………………………………………………5 1.2.3: Qu¶n lý nguån nh©n lùc tr­íc xu h­íng héi nhËp………………5 vµ toµn cÇu ho¸…………………………………………………………………. 1.2.4: Qu¶n lý nguån nh©n lùc tr­íc xu h­íng n©ng cao chÊt l­îng .7 1.2.5: Tr×nh ®é ng­êi lao ®éng………………………………………………8 Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc . 10 2.1 : §Æc ®iÓm vµ thùc tr¹ng lao ®éng ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay: 10 2.1.1: XÐt ë giai ®o¹n 1996-2000 : 15 2.1.2: XÐt ë giai ®o¹n 2001-2002-2003 : 17 2.2: Mét sè t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®Õn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc: 21 2.2.1. Bµn vÒ nh÷ng chØ tiªu ph©n tÝch thÞ tr­êng lao ®éng 25 2.2.2 : Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng trong DNNN khi chuyÓn sang cæ phÇn ho¸ ( CPH ): 26 2.2.3 Thùc hiÖn chÕ ®é qui ®Þnh cña nhµ n­íc ®èi víi ng­êi lao ®éng khi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc trªn ®Þa bµn thµnh phè Hå ChÝ Minh. 29 2.3: ChiÕn l­îc viÖc lµm : 32 2.3.1. ViÖc lµm biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn nh©n lùc cña ®Êt n­íc. 34 2.3.2 VÊn ®Ò viÖc lµm cho thanh niªn. 35 2.3.4: ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng d«i d­ do s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc : 36 2.4 : Nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ : 38 Ch­¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn qu¶n lý nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn nay 40 3.1 : Ph­¬ng h­íng : 40 3.2: KiÕn nghÞ : 43 3.2.1 : Víi Nhµ n­íc : 43 3.2.2: Víi doanh nghiÖp : 44 C : KÕt luËn 47 Danh môc Tµi liÖu tham kh¶o 49