Thực trạng quản lý tiền lương, tiền công ở các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay

Lêi nãi ®Çu L­¬ng bæng lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc kÝch thÝch con ng­êi lµm viÖc h¨ng h¸i, nh­ng ®ång thêi còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y tr× trÖ, bÊt m·n hoÆc tõ bá c«ng ty mµ ra ®i. TÊt c¶ ®Òu tïy thuéc vµo tr×nh ®é vµ n¨ng lùc cña c¸c cÊp qu¶n trÞ. Vµ lu«n lu«n lµ vÊn ®Ò "nhøc nhèi" cña hÇu hÕt c¸c c«ng ty ë ViÖt Nam. §©y lµ mét ®Ò tµi g©y tranh luËn s«i næi trªn diªn ®µn quèc héi ViÖt Nam trong nhiÒu n¨m qua vµ hiÖn nay nã vÉn cßn lµ ®Ò tµi nãng báng ®èi víi ViÖt Nam. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn nh­ ë ViÖt Nam th× nhu cÇu cña con ng­êi míi chØ ®¶m b¶o ë møc ®é thÊp, tèi thiÓu vÒ ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i, nghØ ng¬i, b¶o vÖ søc kháe vµ häc tËp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nhu cÇu ®­îc thÓ hiÖn tËp trung ë lîi Ých kinh tÕ - ®éng lùc trùc tiÕp thóc ®Èy ng­êi lao ®éng lµm viÖc vµ lµm viÖc cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶. Lîi Ých kinh tÕ theo C.M¸c, lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, biÓu hiÖn cña quan hÖ s¶n xuÊt, ®­îc ph¶n ¸nh trong ý thøc, thµnh ®éng c¬ ho¹t ®éng nh»m tho¶ m·n mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu vËt chÊt cña c¸c chñ thÓ tham gia lao ®éng. BÊt cø mét c¸ nh©n hay tËp thÓ lao ®éng tr­íc vµ trong khi lµm viÖc còng ®Òu suy nghÜ: m×nh ®­îc g× vµ cã quyÒn lîi nh­ thÕ nµo khi tham gia lao ®éng. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ: mçi nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i biÕt ®iÒu tiÕt hµi hoµ c¸c lîi Ých kh«ng ®Ó lîi Ých nµy x©m ph¹m hoÆc lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých kh«ng ®Ó lîi Ých nµy x©m ph¹m hoÆc lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých kia, mäi biÓu hiÖn coi th­êng lîi Ých hoÆc chØ ®éng viªn chung chung nh­ thêi bao cÊp tr­íc ®©y ®Òu kh«ng cã t¸c dông ®éng viªn kÝch thÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc. §¹i héi VII §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, sau khi ®¸nh gi¸ l¹i nh÷ng thiÕu sãt, sai lÇm cña m×nh trong c«ng t¸c qu¶n lý, ®· kh¼ng ®Þnh ph¶i kÕt hîp hµi hoµ c¸c lîi Ých theo nguyªn t¾c, lÊy lîi Ých cña ng­êi lao ®éng lµm c¬ së, vµ mçi chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong ®ã cã chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ lîi Ých, nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng ng­êi lao ®éng. §Ó phï hîp víi kh¸i niÖm míi vÒ b¶n chÊt tiÒn l­¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam, cã mét yªu cÇu míi lµ ph¶i lµm cho tiªn l­¬ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng cña nã: chøc n¨ng th­íc ®o gi¸ trÞ lµ c¬ së ®Ó ®iÒu chØnh gi¸ c¶ cho phï hîp mçi khi gi¸ c¶ (bao gåm gi¸ c¶ søc lao ®éng) biÕn ®éng. Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng nh¨ng duy tr× n¨ng lùc lµm viÖc l©u dµi, cã hiÖu qu¶ trªn c¬ së tiÒn l­¬ng b¶o ®¶m bï ®¾p ®­îc søc lao ®éng ®· hao phÝ cho ng­êi lao ®éng. Chøc n¨ng kÝch thÝch b¶o ®¶m n¨ng suÊt lao ®éng cho ng­êi lao ®éng, duy tr× cuéc sèng hµng ngµy vµ dù phßng cho cuéc sèng l©u dµi cña hä. §Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn s¸nh ®­îc cïng víi bÌ b¹n th× tr­íc hÕt c¸c nhµ m¸y, qu¶n lý ng­êi ph¶i x©y dùng hÖ thèng tr¶ c«ng hîp lý trong c¸c doanh nghiÖp. V× vËy lµ mét sinh viªn, trong b­íc ®Çu t×m tßi, xÊy dùng hÖ thèng tr¶ c«ng hîp lý, viÖc m¾c lçi lµ ®iÒu khã tr¸nh khái, do ®ã em rÊt mong ®­îc c« h­íng dÉn, chØ b¶o. söa ch÷a nh÷ng thiÕu sãt cña em ®Ó bµi viÕt cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Néi dung I/ Kh¸i niÖm tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng vµ mét sè kh¸i niÖm kh¸c cã liªn quan tíi tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng Trong x· héi con ng­êi lu«n phÊn ®Êu ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh. Sù phÊn ®Êu ®ã tõ l©u ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ®éng lùc chñ yÕu kÝch thÝch con ng­êi ho¹t ®éng h¨ng say, tÝch cùc vµ còn tõ ®ã g©y t¸c ®éng c¶i t¹o x· héi lµm cho x· héi cµng v¨n minh h¬n. cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, nhu cÇu cña con ng­êi kh«ng ngõng t¨ng lªn, ®a d¹ng h¬n, phong phó h¬n. XÐt vÌ mÆt hÖ thèng, nhu cÇu con ng­êi bao gåm hai hÖ thèng, nhu cÇu sinh häc vµ nhu cÇu x· héi häc. Nhu cÇu sinh häc lµ nhu cÇu do b¶n th©n hä sù sèng ®ßi hái, cßn nhu cÇu x· héi lµ nhu cÇu do sù ®ßi hái cña cuéc sèng trong céng ®ång con ng­êi. Qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi cho thÊy, ë mçi thêi kú, mçi khu vùc tuú thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi mµ møc ®é ®¸p øng nhu cÇu tèi thiÓu cña con ng­êi, cña ng­êi lao ®éng cã sù kh¸c nhau. ChÝnh sù kh¸c nhau ®ã ph¶n ¸nh møc sèng cao hay thÊp. Møc sèng tèi thiÓu ®­îc hiÓu lµ møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu tèi thiÓu cña ng­êi lao ®éng trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh nµo ®ã. ë ph­¬ng diÖn nµy, møc sèng tèi thiÓu lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. ë n­íc ta, trong chÕ ®é tiÒn l­¬ng ban hµnh ngµy 23 th¸ng 5 n¨ng 1993, tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®­îc hiÓu nh­ sau: TiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ sè tiÒn nhÊt ®Þnh tr¶ cho ng­êi lao ®éng lµm c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt, ë møc ®é nhÑ nhµng nhÊt vµ diÔn ra trong mét m«i tr­êng lao ®éng b×nh th­êng. Sè tiÒn ®ã b¶o ®¶m cho ng­êi lao ®éng cã thÓ mua ®­îc nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t thiÕt yÕu ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cña b¶n th©n vµ cã dµnh mét phÇn nu«i con vµ b¶o hiÓm lóc hÕt tuæi lao ®éng. X©y dùng hÖ thèng tr¶ c«ng hîp lý lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p. v× trong thùc tÕ cã hai h×nh thøc tr¶ c«ng ®ã lµ tr¶ c«ng theo s¶n phÈm vµ tr¶ c«ng theo thêi gian. 1. H×nh thøc tr¶ c«ng theo thêi gian bao gåm hai chÕ ®é theo thêi gian gi¶n ®¬n vµ theo thêi gian cã th­ëng. a) ChÕ ®é tiÒn c«ng tr¶ theo thêi gian ®¬n gi¶n lµ chÕ dé tr¶ c«ng mµ tiÒn c«ng nhËn ®­îc cña ng­êi c«ng nh©n nhËn ®­îc do møc l­¬ng cÊp bËc, bËc cao hay thÊp hay thÊp vµ thêi gian thùc tÕ lµm viÖc nhiÒu hay Ýt. ChÕ ®é tr¶ c«ng nµy chØ ¸p dông ë nh÷ng n¬i khã ®Þnh møc lao ®éng chÝnh x¸c, khã ®¸nh gi¸ c«ng viÖc thËt chÝnh x¸c. b) ChÕ ®é tr¶ c«ng theo thêi gian cã th­ëng lµ sù kÕt hîp gi÷a chÕ ®é tr¶ c«ng theo thêi gian ®¬n gi¶n víi tiÒn th­ëng khi ®¹t ®­îc nh÷ng chØ tiªu vÒ sè l­îng hoÆc chÊt l­îng ®· quy ®Þnh. ChÕ ®é tr¶ cång chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n phô lµm viÖc phôc vô, c«ng nh©n lµm viÖc ë nh÷ng kh©u s¶n xuÊt cã tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ cao... 2. H×nh thøc tr¶ c«ng theo s¶n phÈm: lµ h×nh thøc tr¶n c«ng trong ®ã tiÒn c«ng ®­îc tr¶ phô thuéc vµo møc l­¬ng cÊp bËc, møc lao ®éng, sè l­îng s¶n phÈm thùc tÕ ®­îc s¶n xuÊt ra vµ ®­îc nghiÖm thu. H×nh thøc tr¶ c«ng teo sn¶ phÈm bao gåm c¸c chÕ ®é sau: a) ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n: lµ chÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm ¸p dông ®èi víi tõng c«ng nh©n trong ®ã tiÒn c«ng tØ lÖ thuËn víi sè l­îng s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra vµ ®­îc nghiÖm thu. §¬n gi¸ = L/Q hay §¬n gi¸=L x T L: l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc Q: møc l­¬ng s¶n l­îng T: møc l­¬ng thêi gian TiÒn c«ng=§¬n gi¸ x Qtt Qtt: sè s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt, nghiÖm thu b) ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm tËp thÓ ®ã lµ tiÒn c«ng ®­îc tr¶ cho mét nhãm ng­êi lao ®éng cho khèi l­îng c«ng viÖc mµ hä ®· thùc hiÖn sau ®ã ph©n chia tíi tõng ng­êi theo mét ph­¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh nµo ®ã. TiÒn c«ng cña mçi ng­êi lao ®éng phô thuéc vµo møc l­¬ng cÊp bËc thêi gian lµm viÖc thùc tÕ, møc ®é hoµn thµnh møc lao ®éng cña c¶ nhãm. i = 1 n å §G = n Q hay §G = å Li x Ti i = 1 Li: møc l­¬ng cÊp bËc cña c«ng viÖc i åLi: tæng l­¬ng cÊp bËc cña c¶ nhãm c«ng nh©n Ti: møc l­¬ng thêi gian cña c«ng viÖc i I: l­¬ng cÊp bËc b×nh qu©n cña c¶ nhãm c«ng viÖc c) ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp: lµ chÕ ®é tr¶ c«ng ¸p dông cho nh÷ng c«ng nh©n phô mµ c«ng viÖc cña hä cã ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh h­ëng l­¬ng theo s¶n phÈm. §G = §G: ®¬n gi¸ l­¬ng s¶n phÈm cña c«ng viÖc phô hay phôc vô L: l­¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n phô hay phôc vô Q: møc s¶n l­îng cña c«ng nh©n chÝnh M: sè m¸y ®­îc c«ng nh©n phô phôc vô d) ChÕ ®é tr¶ c«ng kho¸n: ®­îc ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc nÕu giao cho tõng chi tiÕt bé phËn c«ng viÖc sÏ kh«ng cã lîi mµ ph¶i giao toµn bé khèi l­îng c«ng viÖc cho c«ng nh©n hoµn thµnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. §¬n gi¸ tÝnh theo hai c¸ch: - X©y dùng ®¬n gi¸ cho mét ®¬n vÞ c«ng viÖc. TiÒn c«ng kho¸n= §g kho¸n cho 1 ®¬n vÞ x khèi l­îng c«ng viÖc - Tr¶ cho c¶ mét khèi l­îng c«ng viÖc. ®) ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm cã th­ëng: §ã lµ c¸c chÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm nãi trªn kÕt hîp víi c¸c h×nh thøc tiÒn th­ëng. LTH=L+L(m.h) LTH: tiÒn c«ng theo s¶n phÈm cã th­ëng. L: tiªn c«ng tÝnh theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh M: % tiÒn th­ëng cho 1% v­ît møc chØ tiªu tiÒn th­ëng H: % hoµn thµnh v­ît møc chØ tiªu th­ëng. e) ChÕ ®é tr¶ c«ng theo s¶n phÈm luü tiÕn: lµ chÕ ®é tr¶ c«ng ¸p dông cho kh©u thiÕt yÕu hoÆc kh©u quan träng cña s¶n xuÊt mµ c«ng viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ë ®ã cã t¸c dông thóc ®Èy s¶n xuÊt ë nh÷ng bé phËn s¶n xuÊt kh¸c cã liªn quan gãp phÈn hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch cña xÝ nghiÖp. Sö dông hai lo¹i ®¬n gi¸: - §¬n gi¸ cè ®Þnh tr¶ cho tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. - §¬n gi¸ luü tiÕn ®Ó tr¶ c«ng cho tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm v­ît møc khëi ®iÓm. II/ C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn møc l­¬ng 1. M«i tr­êng cña c«ng ty a) ChÝnh s¸ch cña c«ng ty: TiÒn l­¬ng võa lµ mét chi phÝ tèn kÐm võa lµ mét lo¹i tµi s¶n. Chi phÝ tèn kÐm ph¶n ¸nh qua chi phÝ lao ®éng. Trong c¸c ngµnh dÞch vô, chi phÝ lao ®éng chiÕm vµo kho¶ng 50% tæng chi phÝ. Tuy nhiªn tiÒn l­¬ng lµ mét lo¹i tµi s¶n v× nã thóc ®Èy nh©n viªn lç lùc. Nã lµ mét tiÒm n¨ng ¶nh h­ëng tíi hµnh vi lµm viÖc cña nh©n viªn, thóc ®Èy nh©n viªn lµm viÖc cã n¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n. TiÒn l­¬ng th­ëng gióp cho nh©n viªn c¶i tiÕn c«ng t¸c, gia t¨ng n¨ng suÊt, vµ tØ lÖ sè ng­êi bá viÖc sÏ thÊp h¬n. b) BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cña c«ng ty BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cña c«ng ty ¶nh h­ëng rÊt lín tíi c¸ch tuyÓn chän nh©n viªn, ®Õn th¸i ®é cña cÊp trªn vµ cÊp d­íi, ®Õn hµnh vi c«ng t¸c, vµ do ®ã nã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc s¾p xÕp tiÒn l­¬ng vµ th­ëng cho nh©n viªn. c) C¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty còng ¶nh h­ëng tíi c¬ cÊu tiÒn l­¬ng. Trong mét c«ng ty lín cã nhiÒu giai tÇng, nhiÒu cÊp qu¶n trÞ th× qu¶n trÞ cÊp cao th­êng quyÕt ®Þnh c¬ cÊu l­¬ng th­ëng. ChÝnh ®iÒu nµy dÔ g©y bÊt lîi cho nh©n viªn bëi v× cÊp cao nhÊt Ýt ®i s©u ®Ó quan s¸t nh©n viªn. Ng­îc l¹i ®èi víi c¸c c«ng ty Ýt cÊp bËc qu¶n trÞ hay c«ng ty lín cã nhiÒu cÊp bËc qu¶n trÞ, nÕu hä ®Ó cho c¸c cÊp qu¶n trÞ trùc tiÕp quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò vÒ l­¬ng th­ëng, c«ng nh©n sÏ ®­îc h­ëng l­¬ng hîp lý h¬n v× c¸c cÊp qu¶n trÞ nµy ®i s©u ®i s¸t c«ng nh©n h¬n. Do ®ã l­ong th­ëng còng tuú thuéc vµo c¬ cÊu cña c«ng ty. d) Kh¶ n¨ng chi tr¶ cña c«ng ty, thÕ ®øng tµi chÝnh cña c«ng ty vµ t×nh h×nh kinh doanh cña c«ng ty. C¸c c«ng ty kinh doanh thµnh c«ng th­êng tr¶ l­¬ng cao h¬n møc l­¬ng trung b×nh trong x· héi. 2. ThÞ tr­êng lao ®éng Khi nghiªn cøu ®Ò Ên ®Þnh møc l­¬ng, c«ng ty cÇn ph¶i nghiªn cøu mét yÕu tè quan träng ®ã lµ thÞ tr­êng lao ®éng hiÓu theo nghÜa réng. §ã lµ nh÷ng yÕu tè: l­¬ng th­ëng trªn thÞ tr­êng, chi phÝ sinh ho¹t, c«ng ®oµn, x· héi, nÒn kinh tÕ vµ luËt ph¸p. a) L­¬ng th­ëng trªn thÞ tr­êng C¸c c«ng ty ®ªuf n»m ë vÞ trÝ c¹nh tranh gay g¾t. Do ®ã cÇn ph¶i nghiªn cøu kü møc l­¬ng hiÖn t¹i trong x· héi hiÖn nay ®èi víi cïng mét ngµnh nghÒ ®ã ra sao. ViÖc nghiªn cøu nµy dùa trªn lÜnh vùc sau: Khu vùc ®Þa lý n¬i c«ng ty ®ang kinh doanh, mét sè c«ng ty nhÊt ®Þnh nµo ®ã cÇn nghiªn cøu µ c¸c c«ng viÖc cÇn so s¸nh ®èi chiÕu. b) ChÝ phÝ sinh ho¹t L­¬ng th­ëng ph¶i phï hîp víi chi phÝ sinh ho¹t ®ã lµ quy luËt chung cña bÊt kú n­íc nµo trªn thÕ giíi. T¹i ViÖt Nam nhµ n­íc còng quyÕt ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu ®Ó cho nh©n viªn ®ñ sèng khi lµm viÖc t¹i cacs c«ng ty nwongs ngoµi hoÆc c¸c c«ng ty liªn doanh. Lý luËn chi phÝ sinh ho¹t rÊt ®¬n gi¶n: Khi gi¸ t¨ng lªn trong mét giai ®äan nhÊt ®Þnh nµo ®ã, th× tiÒn l­¬ng th­ëng hiÖn thêi thùc sù bÞ gi¶m xuèng. Do ®ã c«ng ty ph¶i t¨ng l­¬ng theo mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh ®ñ ®Ó cho nh©n viªn duy tr× møc l­¬ng thùc sù tr­íc ®©y. c) C«ng ®oµn C«ng ®oµn lµ mét lùc l­îng rÊt m¹nh mµ c¸c cÊp qu¶n trÞ pahØ th¶o luËn víi hä trong ba lÜnh vùc sau: - C¸c tiªu chuÈn ®­îc sö dông ®Ó xÕp l­¬ng th­ëng. - C¸c møc chªnh lÖch l­¬ng. - C¸c ph­¬ng ph¸p tr¶ l­¬ng. Cã c«ng ®oµn ñng hé c¸c kÕ ho¹ch kÝch thÝch s¶nh xuÊt cña c«ng ty. d) X· héi Søc Ðp cña x· héi còng rÊt quan träng. Ai còng biÕt r»ng l­¬ng th­ëng ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ cña s¶n phÈm vµ dÞch vô. X· héi, ®¹i biÓu lµ ng­êi tiªu dïng, kh«ng bao giê muèn gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng. Hä t¹o søc Ðp buéc mét sè c«ng ty kh«ng ®­îc t¨ng l­¬ng mµ ph¶i theo møc l­¬ng c«ng ty kh¸c ®ang ¸p dông. ®) NÒn kinh tÕ Trong mét nÒn kinh tÕ ®ang suy tho¸i, nguån cung øng lao ®éng dÜ diªn t¨ng cao cã nghÜa lµ sè ng­êi thÊt nghiÖp t¨ng. Do ®ã, c¸c c«ng ty cã khuynh h­íng h¹ thÊp l­¬ng hoÆc kh«ng t¨ng l­¬ng. Tuy nhiªn, c«ng ®oµn, chÝnh phñ vµ x· héi l¹i Ðp c«ng ty t¨ng l­¬ng cho phï hîp víi møc chi phÝ sinh ho¹t gia t¨ng. §©y lµ vÊn ®Ò hãc bóa ®èi víi nhµ qu¶n trÞ. e) LuËt ph¸p ChÝnh s¸ch l­¬ng th­ëng ph¶i tu©n theo luËt lÖ cña nhµ n­íc. LuËt lao ®éng cña c¸c n­íc nãi chung cña ViÖt Nam nãi riªn ®Òu nghiªm cÊm ph©n biÖt ®èi xö nam, n÷ khi tr¶ l­¬ng. 3. B¶n th©n nh©n viªn B¶n th©n nh©n viªn rÊt t¸c ®éng ®Õn viÖc tr¶ l­¬ng. Møc l­¬ng vµ phóc lîi tuú thuéc vµo sù hoµn thµnh c«ng t¸c cña nh©n viªn, tuú thuéc vµo møc th©m niªn, kinh nghiÖm, sù trung thµnh, tiÒm n¨ng vµ kÓ c¶ ¶nh h­ëng chÝnh trÞ. - Sù hoµn thµnh c«ng t¸c: kh«ng cã g× lµm n¶n lßng nh©n viªn cho viÖc c¸c c«ng nh©n giái, xuÊt s¾c l¹i l·nh l­¬ng b»ng hoÆc thÊp h¬n nh©n viªn cã n¨ng suÊt kÐm. Do ®ã cÊp qu¶n trÞ cÇn ph¶i ¸p dông hÖ thèng l­¬ng dùa vµo sù hoµn thµnh c«ng t¸c. - Kinh nghiÖm: kinh nghiÖm còng lµ mét yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn l­¬ng th­ëng, hÇu hÕt c¸c c¬ quan tæ chøc trªn thÕ giíi ®Òu dùa vµo yÕu tè nµy ®Ó tuyÓn chän vµ cøu xÐt l­¬ng th­ëng. III/ X¸c ®Þnh tiÒn tr×nh ®¸nh gi¸ c«ng viÖc §¸nh gi¸ c«ng viÖc lµ mét thñ tôc cã tÝnh c¸ch hÖ thèng nh»m ®o l­êng gi¸ trÞ vµ tÇm quan träng cña c«ng viÖc dùa trªn nhiÒu yÕu tè nh»m lo¹i bá c¸c bÊt b×nh ®¼ng trong c¬ quan chØ v× c¬ cÊu l­¬ng th­ëng bÊt hîp lý. §¸nh gi¸ c«ng viÖc nh»m c¸c môc tiªu sau: - X¸c ®Þnh cÊu tróc c«ng viÖc cña c¬ quan. - Mang l¹i b×nh ®¼ng vµ trËt tù trong mèi t­¬ng quan c«ng viÖc. - TriÓn khai mét thøc bËc gi¸ trÞ cña c«ng viÖc ®­îc sö dông ®Ó thiÕt kÕ ra mét c¬ cÊu l­¬ng th­ëng. - §¹t ®­îc sù nhÊt trÝ gi÷a c¸c cÊp qu¶n trÞ vµ nh©n viªn liªn quan tíi c«ng viÖc. C¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ c«ng viÖc 1. Ph­¬ng ph¸p thang ®ã ®å ho¹ Lµ ph­¬ng ph¸p trong ®ã ng­êi ®¸nh gi¸ dùa trªn ý kiÕn chñ quan cña m×nh ®¸nh gi¸ sù thùc hiÖn cña ®èi t­îng ®¸nh gi¸, theo mét thang ®o tõ thÊp ®Õn cao vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®­îc s¾p xÕp theo thø vµ bao gåm c¸c chØ tiªu cso liªn quan trùc tiÕp ®Õn c«ng viÖc. 2. Ph­¬ng ph¸p xÕp h¹ng lu©n phiªn §©y lµ ph­¬ng ph¸p s¾p xÕp nh©n viªn tõ giái nhÊt ®Õn kÐm nhÊt theo mét sè ®iÓm chÝnh nh­ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc, th¸i ®é alfm viÖc. 3. Ph­¬ng ph¸p so s¸nh cÆp §©y lµ ph­¬ng ph¸p dïng mét nh©n viªn nµy ®em so s¸nh víi nh©n viªn kh¸c vÒ tiªu chuÈn chÝnh nh­ sè l­îng, chÊp l­îng c«ng viÖc, th¸i ®é ý thøc b¶o vÖ, ®Ó thÊy nh©n viªn nµo ®­îc ®¸nh gi¸ tèt h¬n. 4. Ph­¬ng ph¸p tÝnh ®iÓm Lµ mét ph­¬ng ph¸p Ên ®Þnh gi¸ trÞ b»ng sè cho c¸c yÕu tè cña c«ng viÖc vµ tæng sè c¸c gi¸ trÞ naú cung cÊp mét b¶n ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ t­¬ng øng cña c«ng viÖc ®ã. Ph­¬ng ph¸p tÝnh ®iÓm ®­îc thùc hiÖn qua 12 b­íc sau: 1) Lùa chän c¸c c«ng viÖc ®iÓn h×nh chñ yÕu trong c«ng ty. C¸c c«ng viÖc nµy ®­îc ph©n theo nhãm c«ng viÖc. 2) C¸c chuyªn viªn tiÕn hµnh ph©n tÝch c«ng viÖc. 3) Dùa vµo b¶ng ph©n tÝch nµy, nhµ ph©n tÝch sÏ viÕt b¶ng m« t¶ c«ng viÖc ®Ó tr×nh lªn ban l·nh ®¹o. 4) Dùa vµo b¶ng ph©n tÝch nµy, nhµ ph©n tÝch chän läc vµ x¸c ®Þnh xem c«ng viÖc ®ã cã yÕu tè nµo. 5) TÝnh tØ lÖ phÇn tr¨m quan träng (tØ träng) cña c¸c yÕu tè c«ng viÖc ®ã. 6) X¸c ®Þnh xem mçi yÕu tè cã mÊy thø bËc 7) Ên ®Þnh hÖ thèng ®iÓm lµ 500 hay 1000. 8) Ph©n bè sè ®iÓm cho tõng thø bËc cña tõng yÕu tè. Kho¶ng c¸ch cña c¸c thø bËc ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Kho¶ng c¸ch = M: §iÓm tèi ®a m: ®iÓm tèi thiÓu N: sè thøc bËc 9) So¹n th¶o cÈm nang ®¸nh gi¸ c«ng viÖc ®Ó tr×nh cÊp qu¶n trÞ. 10) CÊp qu¶n trÞ nhËn b¶ng m« t¶ c«ng viÖc vµ b¶n th¶o cÈm nang ®¸nh gi¸ c«ng viÖc. 11) CÊp qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc b»ng c¸ch so s¸nh ®èi chiÕu b¶ng ®iÓm víi b¶ng m« t¶ c«ng viÖc. 12) Hoµn tÊt cÈm nang. IV/ Ph­¬ng ph¸p Ên ®Þnh møc l­¬ng 1. Ng¹ch l­¬ng Ng¹ch l­¬ng lµ viÖc lËp nhãm c¸c c«ng viÖc t­¬ng tù nhau nh»m ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc Ên ®Þnh l­¬ng. Mèi ng¹ch l­¬ng øng víi mét ng¹ch c«ng chøc, viªn chøc ph¶n ¸nh néi dung c«ng viÖc vµ tr×nh ®é c«ng chøc, ng­êi lao ®éng theo tiªu chuÈn chuyªn m«n nghiÖp vô, mçi ng¹ch c«ng chøc viªn chøc chØ xö dông ®­îc mét tiªu chuÈn chuyªn m«n nghiÖp vô nhÊt ®Þnh. Trong mçi ngµnh cã thÓ cã mét hoÆc nhiÒu ng¹ch c«ng chøc, viªn chøc t­¬ng øng víi nh÷ng néi dung c«ng viÖc kh¸c nhau. 2. HÖ sè l­¬ng chuÈn HÖ sè l­¬ng chuÈn lµ hÖ sè møc l­¬ng khëi ®iÓm (bËc 1) cña ng¹ch. Mçi ng¹ch ®Òu cã mét hÖ sè møc l­¬ng chuÈn lÊy hÖ sè møc l­¬ng chuÈn nh©n víi møc l­¬ng tèi thiÓu ta ®­îc møc l­¬ng chuÈn cña ng¹ch. HÖ sè møc l­¬ng chuÈn ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së hÖ sè phøc t¹p lao ®éng cña ng¹ch nh©n víi hÖ sè tiªu hao lao ®éng theo ng¹ch ®ã. HÖ sè nµy kh«ng phô thuéc vµo con ng­êi cô thÓ vµ qu¸ tr×nh c«ng t¸c cña hä ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc ®ã. HÖ sè l­¬ng chuÈn cña ng¹ch chÞu sù c©n ®èi trong néi bé ngµnh vµ sù c©n ®èi nãi chung gi÷a c¸c ngµnh. 3. BËc l­¬ng th©m niªn BËc l­¬ng th©m niªn thÓ hiÖn th©m niªn cña ng­êi lao ®éng ®· lµm viÖc trong ng¹ch ®­îc x¸c ®Þnh hîp lý, nh»m môc ®Ých ®éng viªn vµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng yªn t©m lµm viÖc vµ tÝch luü kinh nghiÖm, t©n t©m víi c«ng viÖc khi kh«ng cã kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn n©ng ng¹ch lªn cao h¬n. Ng­êi lao ®éng sau khi ®­îc tuyÓn dông vµo ng¹ch sÏ ®­îc xÕp møc l­¬ng chuÈn cña ng¹ch, sau ®ã sÏ ®­îc n©ng bËc l­¬ng theo th©m niªn kh«ng cÇn qua thi cö, mµ chØ cÇn hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao. 4. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c bËc l­¬ng th©m niªn Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c bËc l­¬ng th©m niªn ph¶i cã t¸c dông khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng hoµn thµnh c«ng viÖc ®Ó ®­îc n©ng bËc l­¬ng th©m niªn. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c bËc l­¬ng th©m niªn quy ®Þnh trong chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi ®­îc x¸c ®Þnh tõ 0,09 ®Õn 0,43 so víi møc l­¬ng tèi thiÓu. 5. §iÒu chØnh møc l­¬ng Khi ®· x¸c ®Þnh bËc l­¬ng h¹ng ng¹ch l­¬ng, cÊp qu¶n trÞ sÏ thÊy mét sè c«ng viÖc tr­íc ®©y ®­îc tr¶ l­¬ng qu¸ cao hay qu¸ thÊp. C¸c cÊp qu¶n trÞ cÇn ph¶i ®iÒu chØnh sao cho phï hîp víi ng¹ch vµ bËc l­¬ng míi. V/ Nguån h×nh thµnh quü tiÒn l­¬ng vµ sö dông quü tiÒn l­¬ng 1. Nguån h×nh thµnh quü tiÒn l­¬ng C¨n cø vµo kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt, kinh doanh, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh nguån quü tiÒn l­¬ng t­¬ng øng ®Ó tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. Nguån bao gåm: - Quü tiÒn l­¬ng theo theo ®¬n gi¸ ®­îc giao. - Quü tiÒn l­¬ng bæ sung theo chÕ ®é quy ®Þnh cña nhµ n­íc. - Quü tiªn l­¬ng tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô kh¸c ngoµi ®¬n gi¸ tiªn l­¬ng ®­îc giao. - Quü tiªn l­¬ng dù phßng tõ n¨m tr­íc chuyÓn sang. Nguån quü tiÒn l­¬ng nªu trªn ®­îc gäi lµ tæng quü tiªn l­¬ng. 2. Sö dông tæng quü tiÒn l­¬ng §Ó ®¶m b¶o quü tiÒn l­¬ng kh«ng v­ît chi so v¬i quü tiªn l­¬ng ®­îc h­ëng, dån chi quü tiªn l­¬ng vµo th¸ng cuèi n¨m hoÆc ®Ó dù phßng quü tiÒn l­¬ng ®èi víi ng­êi lao ®éng cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao, cã thµnh tÝch trong c«ng t¸c (tèi ®a kh«ng qu¸ 10% tæng quü l­¬ng). - Quü khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao, tay nghÒ giái (tèi ®a kh«ng v­ît qu¸ 2% tæng quü l­¬ng). - Quü dù phßng cho n¨m sau (tèi ®a kh«ng v­ît qu¸ 12% tæng quü l­¬ng). VI/ Quy ®Þnh tr¶ l­¬ng g¾n víi kÕt qu¶ lao ®éng C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh, tæ chøc lao ®éng, doanh nghiÖp quy ®Þnh chÕ ®é tr¶ l­¬ng vô thÓ g¾n víi kÕt qu¶ cuèi cïng cña tõng ng­êi lao ®éng, tõng bé phËn nh­ sau: 1. §èi víi lao ®éng tr¶ l­¬ng theo thêi gian (viªn chøc qu¶n lý chuyªn m«n, nghiÖp vô, thõa hµnh phôc vô vµ c¸c ®èi t­îng kh¸c mµ kh«ng thÓ thùc hiÖn tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm hoÆc l­¬ng kho¸n tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng võa theo hÖ sè møc l­¬ng ®­îc xÕp t¹i nghÞ ®Þnh sè 26/CP, võa theo kÕt qu¶ cuèi cïng cña tõng ng­êi, tõng bé phËn, c«ng thøc tÝnh nh­ sau: Ti=T1i+T2i (1) Trong ®ã: Ti: tiÒn l­¬ng cña ng­êi thø i ®­îc nhËn T1i: tiÒn l­¬ng theo nghÞ ®Þnh sè 26/CP cña ng­êi thø i, ®­îc tÝnh nh­ sau: T1i=ni x ti (2) Ti: xuÊt l­¬ng ngµy theo nghÞ ®Þnh sè 26/CP cña ng­êi thø i ni: sè ngµy c«ng thùc tÕ cña ng­êi thø i T2i: lµ tiÒn l­¬ng theo c«ng viÖc ®­îc giao g¾n víi møc ®é phøc t¹p, tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc ®ßi hái, møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc vµ sè ngµy c«ng thùc tÕ cña ng­êi thøc i, kh«ng phô thuéc vµo hÖ sè møc l­¬ng ®­îc xÕp theo nghÞ ®Þnh sè 26/CP. C«ng thøc tÝnh nh­ sau: ni. hi (3) T2i = Vt - Cc® m (i thuéc J) å njhj j = 1 Vt: quü tiÒn l­¬ng øng víi møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña bé phËn lµm l­¬ng thêi gian. Vc®: lµ quü tiÒn l­¬ng theo nghÞ ®Þnh sè 26/CP cña bé phËn lµm l­¬ng thêi gian theo c«ng thøc sau: m Vc®= å T1j j = 1 T1j lµ tiÒn l­¬ng theo nghÞ ®Þnh sè 26/CP cña tõng ng­êi lµm l­¬ng thêi gian ni: sè ngµy c«ng thùc tÕ cña ng­êi thøc i hi: hÖ sè tiÒn l­¬ng øng víi c«ng viÖc ®­îc giao, møc ®é phøc t¹p, tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc ®ßi hái vµ møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña ng­êi thø i ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: hi = . K K: hÖ sè møc ®é hoµn thµnh ®­îc chia lµm 3 møc: hoµn thµnh tèt hÖ sè 1,2. Hoµn thµnh, hÖ sè1,0. Ch­a hoµn thµnh hÖ sè 0,7. ®1i: sè ®iÓm møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc ng­êi thø i ®¶m nhiÖm ®2i: sè ®iÓm tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc ng­êi thø i ®¶m nhiÖm. Tæng sè ®iÓm cña hai nhãm yÕu tè møc ®é phøc t¹p vµ tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc lµ 100% tØ träng ®iÓm cao nhÊt cua ®1i lµ 70% vµ cña ®2i lµ 30%. (®1+®2) tæng sè ®iÓm møc ®é phøc t¹p vµ tÝnh tr¸ch nhiÖm cña c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt trong doanh nghiÖp. * C¸c b­íc tiÕn hµnh x¸c ®Þnh hÖ sè tiÒn l­¬ng (hi) lµm c¬ së ®Ó tr¶ l­¬ng theo c¸ch tÝnh trªn. - Thèng kª chøc danh c«ng viÖc theo 4 cÊp ®é tõ ®¹i häc trë lªn; cao ®¼ng vµ trung cÊp; s¬ cÊp vµ kh«ng cÇn ®µo t¹o. - X¸c ®Þnh khung hÖ sè gi·n c¸ch dïng ®Ó tr¶ l­¬ng gi÷a c«ng viÖc phøc t¹p nhÊt vµ ®¬n gi¶n nhÊt (gäi tÊt lµ béi sè tiÒn l­¬ng). Béi sè tiÒn l­¬ng cña chøc danh c«ng viÖc phøc t¹p nhÊt ®Þnh ®­îc xÕp theo nghÞ ®Þnh 26/CP cña doanh nghiÖp vµ béi sè thÊp nhÊt b»ng hÖ sè mø l­¬ng theo nghÞ ®Þnh sè 26/CP. Trong khung béi sè nµy doanh nghiÖp lùa chän béi sè tiÒn l­¬ng cho phï hîp. - Theo b¶ng tØ träng ®iÓm 1, x©y dùng b¶ng ®iÓm côt hÓ ®Ó chÊm ®iÓm cho c¸c chøc danh c«ng viÖc theo c¸c cÊp tr×nh ®é. - ¸p dông theo c«ng thøc 1 ®Ó tÝnh tiÒn l­¬ng ®­îc nhËn cña tõng ng­êi. 2. §èi víi lao ®éng h­ëng l­¬ng theo s¶n phÈm hoÆc l­¬ng kho¸n a) §èi víi lao ®éng lµm kho¸n vµ lµm l­¬ng s¶n phÈm c¸ nh©n trùc tiÕp, tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh tr¶ theo c«ng thøc. T=V®g x q T: tiÒn l­¬ng cña lao ®éng nµo ®ã V®g: ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm, ®èi víi lµm kho¸n lµ tiÒn l­¬ng kho¸n q: sè l­îng s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc kho¸n hoµn thµnh b) §èi víi lao ®éng lµm l­¬ng kho¸n l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ Tr¶ l­¬ng theo tØ lÖ hÖ sè l­¬ng cÊp bËc c«ng viÖc ®¶m nhiÖm (kh«ng theo hÖ sè møc l­¬ng ®­îc xÕp theo nghÞ ®Þnh sè 26/CP) vµ sè ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc. C«ng thøc tÝnh nh­ sau: x ®i.ti VSP m Ti = (i phô thuéc J) J = 1 å ®jtj Ti: tiÒn l­¬ng ng­êi thø i nhËn ®­îc Vsp: quü tiÒn l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ m: sè l­îng thµnh viªn trong tËp thÓ ti: lµ sè ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cña ng­êi thø i. ViÖc x¸c ®Þnh sè ®iÓm ®i cña tõng ng­êi ®­îc ®¸nh gi¸ hµng ngµy th«ng qua b×nh xÐt tËp thÓ. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ cô thÓ nh­ sau. + ®¶m b¶o sè giê c«ng cã Ých + chÊp hµnh nghiªm sù ph©n c«ng lao ®éng cña ng­êi phô tr¸ch. + B¶o ®¶m chÊt l­îng c«ng viÖc (s¶n phÈm). + TiÕt kiÖm vËt t­, b¶o ®¶m an toµn lao ®éng. NÕu b¶o ®¶m c¸c tiªu chuÈn trªn th× ®­îc 10 ®iÓm. Tiªu chuÈn nµo kh«ng ®¶m b¶o th× trõ tõ 1 ®Õn 2 ®iÓm. - C¸c tiªu chuÈn bæ xung + lµm c«ng viÖc cã cÊp bËc c«ng viÖc cao h¬n cÊp bËc c«ng nh©n, b¶o ®¶m chÊt l­îng, thêi gian ®­îc céng thªm tõ 1 ®Õn 2 ®iÓm. + Lµm c«ng viÖc nÆng nhäc ®éc h¹i nhÊt trong tËp thÓ ®­îc céng thªm tõ 1 ®Õn 2 ®iÓm. + Lµm c«ng viÖc khi kh«ng bæ trÝ ®ñ ng­êi theo d©y truyÒn nh­ng vÉn ®¶m b¶o c«ng viÖc ho¹t ®éng b×nh th­êng ®­îc céng thªm tõ 1 ®Õn 2 ®iÓm. 3. C¸c b­íc tiÕn hµnh tr¶ l­¬ng s¶n phÈm l­¬ng kho¸n - X¸c ®Þnh c¸c chøc danh c«ng viÖc trong tËp thÓ. - X¸c ®Þnh hÖ sè møc l­¬ng theo nghÞ ®Þnh sè 26/CP hoÆc x¸c ®Þnh hÖ sè møc l­¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc cña tõng ng­êi vµ ngµy c«ng thùc tÕ cña tõng ng­êi. - X¸c ®Þnh tæng sè ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cña tõng ng­êi. - X¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng tr¶ cho tõng ng­êi theo c«ng thøc. 4. §èi víi quü tiÒn l­¬ng th­ëng n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao vµ quü khuyÕn khÝch ®èi víi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao kü thuËt cao tay nghÒ giái doanh nghiÖp chñ ®éng x©y dùng chÕ ®é cho chÆt chÏ, phï hîp tho¶ ®¸ng, tr¸nh trµn lam, b¶o ®¶m sö dông quü ®óng môc ®Ých. VII/ TiÕn tr×nh qu¶n trÞ hÖ thèng l­¬ng §Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c c«ng khai d©n chñ trong viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn quy chÕ tr¶ l­¬ng, doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng quy chÕ tr¶ l­¬ng nh­ sau. - Thµnh lËp héi ®ång x©y dùng quy chÕ tr¶ l­¬ng cña doanh nghiÖp do gi¸m ®èc lµm chñ tÞch. Thµnh viªn héi ®ång gåm: bé phËn lao ®éng tiÒn l­¬ng lµ uû viªn th­êng trùc, ®¹i diÖn tæ chøc c«ng ®oµn cung cÊp; ®¹i diÖn §¶ng uû, ®¹i diÖn c¸c phßng vµ mét sè chuyªn gia giái trong lÜnh vùc chuyªn m«n, nghiÖp. Sè thµnh viªn cô thÓ do gi¸m ®èc quyÕt ®Þnh. - Héi ®ång cã nhiÖm vô dù th¶o quy chÕ vµ tæ chøc lÊy ý kiÕn réng r·i trong doanh nghiÖp sau ®ã hoµn chØnh quy chÕ. Gi¸m ®èc tæ chøc lÊy ý kiÕn t¹i ®¹i héi ®ång c«ng nh©n viªn chøc hoÆc ®¹i diÖn c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp sau ®ã quyÕt ®Þnh c«ng bè chÝnh thøc. Sau khi ban hµnh quy chÕ, bé phËn lao ®éng - tiÒn l­¬ng phèi hîp víi tæ chøc c«ng ®oµn cïng cÊp vµ c¸c bé phËn chuyªn m«n kh¸c cã liªn quan gióp gi¸m ®èc triÓn khai thùc hiÖn quy chÕ ®Õn tõng bé phËn ng­êi lao ®éng. - §¨ng ký b¶n quy chÕ tr¶ l­¬ng cña doanh nghiÖp theo quy ®Þnh. Khi ®· thiÕt lËp ®­îc hÖ thèng tiÒn l­¬ng nã ph¶i ®­îc v¨n phßng qu¶n trÞ tiÒn l­¬ng duy tr×. MÆc dï c¬ cÊu tiÒn l­¬ng cã thÓ thay ®æi vµ ®iÒu chØnh cho phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi nh­ng hÖ thèng tiÒn l­¬ng kh«ng ®­îc thay ®æi. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i qu¶n trÞ vµ ®iÒu chØnh cho thÝch hîp: tr­íc tiªn ¸p dông b¶ng l­¬ng ®èi víi c¸c c«ng viÖc hiÖn hµnh vµ thøc ®Õn ph¶i th­êng xuyªn cËp nhËt ho¸ c¬ cÊu tiÒn l­¬ng ®Ó ¸p øng nh÷ng thay ®æi cña c«ng viÖc. - ¸p dông b¶ng l­¬ng. Møc s¾p xÕp l¹i thang l­¬ng ®­îc ¸p dông cho nh÷ng tr­êng hîp sau ®©y: Khi tuyÓn c«ng nh©n, khi c«ng nh©n chuyÓn c«ng viÖc hay thuyªn chuyÓn sang bé phËn kh¸c hoÆc chuyÓn tõ ca nµy sang ca kh¸c, khi ®­îc ®Ò b¹t th¨ng møc l­¬ng do thµnh tÝch hay dùa trªn c¬ së tù ®éng t¨ng l­¬ng; vµ khi c¸c c¸ nh©n ®­îc th¨ng bËc theo tuyÕn biÓu ®å t¨ng l­¬ng. §Ó cho c¬ cÊu tiÒn l­¬ng ®­îc s¾p xÕp gi÷a c¸c bé phËn hîp lý, cÇn ph¶i cã mét bé phËn tiÕp nhËn vµ nghiªn cøu nh÷ng khiÕu l¹i vÒ l­¬ng cña c«ng nh©n. - Ph­¬ng ph¸p cËp nhËt ho¸ c¬ cÊu l­¬ng. Nh÷ng thay ®æi vµ duyÖt xÐt l¹i c¬ cÊu, sù ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt cña nhµ m¸y ch¾c ch¾n sÏ thay ®æi vµ bá c¸c c«ng viÖc cò vµ lËp c¸c c«ng viÖc míi. Nªn chuÈn bÞ nh÷ng b¶n m« t¶ chi tiÕt c«ng viÖc cho nh÷ng c«ng viÖc míi vµ thay ®æi nµy, vµ nh÷ng c«ng viÖc nµy nªn ®­îc s¾p xÕp trªn c¨n b¶n nh÷ng c«ng viÖc ®· ®¸nh gi¸ ban ®Çu. Trong tr­êng hîp c«ng ty cÇn mét sè lao ®éng cã kü n¨ng rÊt hiÕm trªn thÞ tr­êng lao ®éng, c¸c c«ng nh©n ®ã cã thÓ sÏ ®ßi hái mét møc l­¬ng cao h¬n møc l­¬ng cña hä. Trong tr­êng hîp ®ã nhµ qu¶n tri sÏ s¾p xÕp mét møc l­¬ng ®Æc biÖt ®Ó tuyÓn mé vµ gi÷ ch©n hä lµm viÖc víi c«ng ty. Nh÷ng ®iÒu chØnh c¬ cÊu l­¬ng nay kh«ng nªn lÉn lén víi viÖc ®iÒu chØnh l­¬ng mét c¸ch tæng qu¸t vµ ®Þnh kú ®¸p øng víi nh÷ng thay ®æi ë bªn ngoµi. VIII/ Thùc tr¹ng tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ë c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay 1. Nh÷ng ­u ®iÓm cña hÖ thèng tr¶ l­¬ng - HÖ thèng tr¶ l­¬ng hîp lý kÝch thÝch ng­êi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng b¶o ®¶m chÊt l­äng s¶n phÈm, hoµn thµnh ®óng kÕ ho¹ch ®­îc giao. - Gióp cho ng­êi lao ®éng tho¶ m·n nhu cÇu lîi Ých cña m×nh, gióp hä ®¶m b¶o duy tr× cuéc sèng vµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. - Gióp ng­êi lao ®éng n©ng cao tr¸ch nhiÖm lµm viÖc, trung thµnh víi c«ng ty. 2. Nh÷ng tån t¹i - Ph¹m vi ¸p dông: do chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é tiÒn l­¬ng cña n­íc ta vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò bÊt hîp lý gi÷a tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. - Møc tiÒn l­¬ng nh×n chung vÉn cßn thÊp. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng hiÖn ®ang ¸p dông cho ng­êi lao ®éng kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng vµ kh«ng phï hîp víi nh÷ng biÕn ®æi cña gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng. - ChÕ ®é tiÒn l­¬ng cßn mang tÝnh b×nh qu©n cao. - ChÕ ®é tiÒn l­¬ng cßn ch­a thùc hiÖn ®ång bé víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi nh­ b¶o hiÓm x· héi, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o... Nh÷ng tån t¹i trªn cña hÖ thèng tr¶ c«ng lµ do nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu sau ®©y: - Nhµ n­íc vµ c¸c ngµnh chøc n¨ng ch­a nhËn thøc ®óng b¶n chÊt tiÒn l­¬ng, ch­a xem tiÒn l­¬ng lµ yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ do ®ã tiÒn l­¬ng ch­a theo ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng. Ch­a g¾n víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ tõng thêi kú. - Trong khi chuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý cò sang c¬ chÕ qu¶n lý míi, nhiÒu ngµnh ®· ®æi míi ho¹t ®éng cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ng hÖ thèng tiÒn l­¬ng l¹i chËm ®­îc thay ®æi, tiÒn l­¬ng vÉn cßn nöa bao cÊp, nhiÒu kho¶n ch­a ®­îc tiÒn tÖ ho¸, ®iÒu ®ã ®· t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi. - Thªm vµo ®ã nhiÒu hiÖn t­îng tiªu cùc nh­ tham nhòng ®Æc quyÒn, ®Æc lîi... g¾n víi nh÷ng s¬ hë trong qu¶n lý kinh tÕ còng t¸c ®éng xÊu ®Õn tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp lµm cho vÊn ®Ò c¶i thiÖn, n©ng cao ®êi sèng ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc lµ bao. IX/ Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p Tõ thùc tr¹ng vµ c¸c nguyªn nh©n nªu trªn c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng tr¶ c«ng tr¶ l­¬ng cho hîp lý. - TiÒn l­¬ng ph¶i xem lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, lao ®éng s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ph¶i cã gi¸ trÞ, l­îng lao ®éng chøa ®ùng trong hµng ho¸ ph¶i ®­îc tÝnh ®óng tÝnh ®ñ vµ tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao ®éng, ®¶m b¶o cho ng­êi h­ëng l­¬ng hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng x· héi. - §Ó khuyÕn khÝch nh÷ng ng­êi cã tµi n¨ng, nh÷ng ng­êi lµm viÖc thËt sù cã n¨ng suÊt chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cÇn thùc hiÖn viÖc tr¶ l­¬ng theo c«ng viÖc chøc kh«ng ph¶i theo ng­êi thùc hiÖn. - Ph¶i thay ®æi tiÒn tÖ ho¸ l­¬ng, thay ®æi c¬ b¶n kÕt cÊu tiÒn l­¬ng, c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng cÇn lµm râ mèi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng víi c¸c chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, gi¸o dôc vµ phÇn tiÒn nhµ ë, ®iÖn, n­íc, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i, trang bÞ ®å dïng cho chuyªn gia cao cÊp vµ c¸n bé l·nh ®¹o. - TiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, ph¶i tr¶ ®¶m b¶o b»ng møc l­¬ng tèi thiÓu. §Ó tiÒn l­¬ng ®¶m b¶o ®­îc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ph¶i phï hîp víi tõng ngµnh, nghÒ vµ chØ sè gi¸ sinh ho¹t tõng thêi kú. - X©y dùng chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi ph¶i nh»m ®¸nh gi¸ ®óng chÊt l­îng lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c, gi¶m dÇn tÝnh b×nh qu©n, më réng béi sè thang l­¬ng vµ ph¶i tÝnh ®Õn ®Æc thï riªng cña tõng khu vùc. - ViÖc c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l­¬ng ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®ång bé víi c¸c vÊn ®Ò kh¸c nh­ b¶o hiÓm, y tÕ, gi¸o dôc...  KÕt luËn L­¬ng th­ëng chØ vÒ mäi lo¹i phÇn th­ëng mµ mét c¸ nh©n nhËn ®­îc ®Ó ®æi lÊy søc lao ®éng cña m×nh. Khi x©y dùng hÖ thèng l­¬ng th­ëng, nhµ qu¶n lý tù ph¶i ph©n t¸ch c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh vµ ¶nh h­ëng ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh vÒ l­¬ng. C¸c yÕu tè nµy bao gåm mèi tr­êng cña doanh nghiÖp, thÞ tr­êng lao ®éng, b¶n th©n nh©n viªn vµ b¶n th©n c«ng viÖc. M«i tr­êng cña c«ng ty lµ mét yÕu tè rÊt quan träng khi Ên ®Þnh møc l­¬ng. ChÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp, bÇu kh«ng khÝ cña doanh nghiÖp, c¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp vµ nhÊt lµ kh¶ n¨ng chi tr¶ cña doanh nghiÖp lµ c¸c thµnh tè mµ qu¶n trÞ ph¶i ph©n t¸ch. C«ng ty ho¹t ®éng kh«ng thÓ kh«ng ph©n tÝch thÞ tr­êng n¬i doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c nhµ ph©n tÝch ph¶i kh¶o s¸t l­¬ng trªn thÞ tr­êng, chi phÝ sinh ho¹t, th¶o luËn víi c«ng ®oµn, ph©n tÝch khung c¶nh x· héi, m«i tr­êng kinh tÕ vµ khung c¶nh ph¸p lý. B¶n th©n nh©n viªn còng lµ mét yÕu tè quan träng khi s¾p xÕp l­¬ng. Khi s¾p xÕp l­¬ng nhµ qu¶n trÞ ph¶i xem b¶n th©n nh©n viªn hoµn thµnh c«ng viÖc tíi møc ®é nµo, tuæi th©m niªn, kinh nghiÖm cña ng­êi lao ®éng tíi ®©u, ng­êi lao ®éng cã trung thµnh víi c«ng ty kh«ng, nh©n viªn cã tiÒm n¨ng kh«ng... Nh­ng quan trong nhÊt lµ cho hÖ thèng tr¶ l­¬ng ®­îc kh¸ch quan vµ khoa häc. Nhê vµo b¶ng ph©n tÝch vµ m« t¶ c«ng viÖc, nhµ qu¶n trÞ sÏ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc. Mçi ph­¬ng ph¸p cã ­u, nh­îc ®iÓm riªng. §ã lµ c¸c ph­¬ng ph¸p thang ®o ®å ho¹, ph­¬ng ph¸p xÕp h¹ng lu©n phiªn, ph­¬ng ph¸p so s¸nh cÆp, ph­¬ng ph¸p tÝnh ®iÓm. Sau khi ph©n tÝch c¸c yÕu tè, nhµ qu¶n trÞ dùa vµo sè ®iÓm hay b¶ng xÕp h¹ng ®Ó ph©n tÝch ng¹ch l­¬ng. Sau khi chia ng¹ch l­¬ng nhµ qu¶n trÞ ph¶i Ên ®Þnh c¸c bËc l­¬ng cña mçi ng¹ch. C¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i xem xÐt nguån quü tiÒn l­¬ng vµ ph©n chia cho ng­êi lao ®éng sao cho hîp lý. C¸c nhµ qu¶n trÞ kh«ng nªn chØ hiÓu l­¬ng bæng mét c¸ch rêi r¹c mµ hiÓu cã mét c¸ch hÖ thèng d­íi nh·n quan qu¶n trÞ. C¸c nhµ qu¶n trÞ cÇn ph¶i thiÕt kÕ ra mét c¬ cÊu tæ chøc hîp lý ®Ó qu¶n trÞ hÖ thèng l­¬ng. Muèn duy tr× vµ qu¶n trÞ hÖ thèng l­¬ng cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i cËp nhËt ho¸ c¬ cÊu l­¬ng, ph¶i cã mét c¬ cÊu tæ chøc hîp lý ®Ó qu¶n trÞ hÖ thèng l­¬ng. Muèn duy tr× vµ qu¶n trÞ hÖ thèngl­¬ng doanh nghiÖp cÇn ph¶i cËp nhËt ho¸ c¬ cÊu l­¬ng, ph¶i cã mét c¬ cÊu l­¬ng cè ®Þnh nh­ng uyÓn chuyÓn vµ gi¶i quyÕt c¸c khiÕu l¹i mét c¸ch khoa häc, kh¸ch quan. Ngoµi ra doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®iÒu chØnh møc l­¬ng theo møc th¨ng trÇm vµ xu h­íng kinh tÕ. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i kÞp thêi ®iÒu chØnh theo møc l­¬ng ®ang thÞnh hµnh trong x· héi, ®iÒu chØnh theo chi phÝ sinh ho¹t vµ ®iÒu chØnh theo kh¶ n¨ng chi tr¶ cña c«ng ty. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« §iÒm ®· tËn t×nh h­íng dÉn, chØ b¶o vµ ®Þnh h­íng cho em ph­¬ng ph¸p, c¸ch thøc tiÕp cËn vµ nghiªn cøu ®Ò tµi mét c¸ch khoa häc. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Qu¸ tr×nh qu¶n trÞ nh©n lùc 2. T¹p chÝ lao ®éng 3. Gi¸o tr×nh luËt lao ®éng 4. Bé luËt lao ®éng 5. T×m hiÓu chÕ ®én tiªn l­¬ng 6. C«ng v¨n sè 4320/L§ TBXH ngµy 29/12/1998 cña bé Lao ®éng - th­¬ng binh x· héi. Môc lôc Lêi më ®Çu 1 I/ Kh¸i niÖm tiªn c«ng, tiÒn l­¬ng vµ mét sè kh¸i niÖm kh¸c cã liªn quan 3 II/ C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn møc l­¬ng 6 III/ X¸c ®Þnh tiÕn tr×nh ®¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc 8 IV/ Ph­¬ng ph¸p Ên ®Þnh møc l­¬ng 10 V/ Nguån h×nh thµnh quü tiªn l­¬ng vµ sö dông quü tiÒn l­¬ng 12 VI/ Quü tr¶ l­¬ng g¾n víi kÕt qu¶ lao ®éng 12 VII/ TiÕn tr×nh qu¶n trÞ hÖ thèng l­¬ng 16 VIII/ Thùc tr¹ng qu¶n trÞ hÖ thèng l­¬ng ë c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay 17 IX/ Mét sè kiÕn nghÞ c¸ nh©n vµ gi¶i ph¸p. 18 KÕt luËn 20