Thực trạng và 1 số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Doanh nghiệp sản xuất

Lêi më ®Çu Ngµy nay, ®Êt n­íc ta ®ang vËn hµnh nÒn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. C¹nh tranh khèc liÖt ®ßi hái c¸c chñ thÓ kinh thÕ ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn m×nh ®Ó v­¬n lªn. Muèn vËy c¸c chñ doanh nghiÖp ph¶i quan t©m chó ý ®Õn mäi mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. ChÝnh s¸ch gi¸ c¶ lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong chiÕn l­îc kinh doanh ®ã, nã t¹o ra mét sù hÊp dÉn riªng thu hót kh¸ch hµng. ChÝnh v× vËy, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp. §©y lµ b­íc tËp hîp sè liÖu ®Çu tiªn cung cÊp th«ng tin cho ban l·nh ®¹o ra nh÷ng quyÕt ®Þnh s¸ng suèt vÒ sau. §©y còng chÝnh lµ lý do em chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm” Trªn c¬ së nghiªn cøu lý luËn vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng, em mong r»ng th«ng qua chuyªn ®Ò nµy em cã thÓ ®ãng gãp ý kiÕn bÐ nhá cña m×nh trong viÖc hoµn thiÖn vÊn ®Ò ®· nªu. Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung chuyªn ®Ò gåm hai phÇn c¬ b¶n : PhÇn I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt PhÇn II : Thùc tr¹ng vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt Nh©n ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy NguyÔn ViÕt TiÕn ®· nhiÖt t×nh gi¶ng d¹y, h­íng dÉn chØ b¶o cho em hoµn thµnh bµi viÕt. MÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng nh­ng bµi viÕt cña em ch¾c h¼n cßn nhiÒu h¹n chÕ do tr×nh ®é kiÕn thøc cßn h¹n chÕ. Em rÊt mong ®­îc c¸c thÇy c« ch©m ch­íc, bá qua. PhÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 1.Chi phÝ s¶n xuÊt 1.1. Kh¸i niÖm Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh (th¸ng, n¨m, quý). Nãi c¸ch kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét k× ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô thµnh phÈm. Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù dÞch chuyÓn vèn - chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ (s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô) Tæng sè c¸c kho¶n chi trong mét k× cña doanh nghiÖp bao gåm toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n hao phÝ hoÆc ®· tiªu dïng hÕt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tÝnh vµo k× h¹ch to¸n. 1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh cã thÓ ®­îc ph©n thµnh nhiÒu lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau tuú thuéc vµo môc ®Ých vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý. Tuy nhiªn vÒ mÆt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt th­êng ®­îc ph©n theo c¸c tiªu thøc sau: 1.1.1 Ph©n theo yÕu tè chi phÝ Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam toµn bé chi phÝ ®­îc chia lµm 7 yÕu tè sau : +YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô …sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh. + YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong k× ( trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi ) + YÕu tè tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l­¬ng + YÕu tè b¶o hiÓm x· héi , b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tØ lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp l­¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn + YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i trÝch +YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt - kinh doanh +YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ch­a ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh trong k×. C¸ch ph©n lo¹i nµy cung cÊp th«ng tin vÒ chi phÝ mét c¸ch cô thÓ phôc vô cho viÖc x©y dùng & ph©n tÝch ®Þnh møc vèn l­u ®éng, viÖc lËp, kiÓm tra vµ ph©n tÝch dù to¸n chi phÝ 1.1.2 Ph©n theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi t­îng. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm 5 kho¶n môc chi phÝ sau : -Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô -Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: gåm tiÒn l­¬ng, phô cÊp l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ nhÊt ®Þnh. -Chi phÝ s¶n xuÊt chung : lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt (trõ chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp) 1.1.3 Ph©n theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ Theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc chia thµnh chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ thêi k×. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ chi phÝ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®­îc mua, cßn chi phÝ thêi k× lµ nh÷ng chi phÝ lµm gi¶m lîi tøc trong mét thêi k× nµo ®ã, nã kh«ng ph¶i lµ mét phÇn s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®­îc mua nªn ®­îc xem lµ c¸c phÝ tæn, cÇn ®­îc khÊu trõ ra tõ lîi nhuËn cña thêi k× mµ chóng ph¸t sinh. C¸ch ph©n lo¹i nµy phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh 1.1.4 Ph©n theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi l­îng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh : Theo c¸ch nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ - BiÕn phÝ lµ nh÷ng thay ®æi vÒ tæng sè vÒ tØ lÖ so víi khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh, ch¼ng h¹n chi phÝ nguyªn liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp … - §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh, ch¼ng h¹n chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ thuª mÆt b»ng, ph­¬ng tiÖn kinh doanh C¸c chi phÝ nµy nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, th× l¹i biÕn ®æi nÕu sè l­îng s¶n phÈm thay ®æi. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc xem xÐt c¸ch øng xö chi phÝ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ trong b¸o c¸o bé phËn ®Ó ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Æc biÖt  1.1.5.Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh -Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh :bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn s¶n xuÊt, tiªu thô vµ qu¶n lý hµnh chÝnh, qu¶n trÞ kinh doanh -Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh: bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng vÒ vèn vµ ®Çu t­ tµi chÝnh -Chi phÝ bÊt th­êng: bao gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi dù kiÕn cã thÓ do chñ quan hoÆc kh¸ch quan mang l¹i C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ ®­îc chÝnh x¸c, phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh chi phÝ & kÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh ®óng ®¾n, lËp b¸o c¸o tµi chÝnh nhanh chãng, kÞp thêi 1.1.6.Theo chøc n¨ng trong s¶n xuÊt kinh doanh -Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt: bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô trong ph¹m vi ph©n x­ëng -Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý: bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh, hµnh chÝnh vµ nh÷ng chi phÝ chung liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp C¸ch ph©n lo¹i nµy lµ c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng x­ëng, gi¸ thµnh toµn bé, x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng tån kho, ph©n biÖt ®­îc chi phÝ theo tõng chøc n¨ng, còng nh­ lµ c¨n cø ®Ó kiÓm so¸t vµ qu¶n lý chi phÝ 2.TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 2.1 §èi t­îng tËp hîp chi phÝ vµ c¨n cø x¸c ®Þnh §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh vÒ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh mµ c¸c chi phÝ ®­îc tËp hîp theo ®ã.§Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh x¸c vµ kÞp thêi cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc néi dung vµ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ .ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng chi phÝ ë ®©y chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ -N¬i ph¸t sinh chi phÝ bao gåm : +Ph©n x­ëng, tæ ®éi, nhãm s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh nghiÖp +Giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc toµn bé c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm - N¬i chÞu chi phÝ bao gåm + Tõng s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng hay h¹ng môc c«ng tr×nh + Nhãm s¶n phÈm +Chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi t×nh h×nh ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu qu¶n lÝ chi phÝ cña doanh nghiÖp míi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tæ chøc tèt c«ng viÖc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc x¸c ®Þnh dùa vµo c¸c yÕu tè sau : 2.1.1 C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ toµn bé s¶n phÈm hay toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, hoÆc cã thÓ lµ nhãm s¶n phÈm Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p, ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn ph©n x­ëng s¶n xuÊt hoÆc nhãm chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm … 2.1.2 C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt -Víi lo¹i h×nh ®¬n chiÕc : ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ theo tõng bé phËn, tõng s¶n phÈm -Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá : ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt -Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt cã khèi l­îng lín : ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ theo toµn bé khèi l­îng s¶n phÈm 2.1.3 C¨n cø vµo yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý vµ c¸c ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp -Víi tr×nh ®é cao : chi tiÕt ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau -Víi tr×nh ®é thÊp : ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ thu hÑp l¹i 2.1.4. C¨n cø vµo tÝnh chÊt s¶n phÈm -Víi s¶n phÈm cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn liªn tôc : ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ lµ nhãm s¶n phÈm -Víi s¶n phÈm cã tr×nh ®é ®éc ®¸o, c¸ biÖt : ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng s¶n phÈm 2.1.5 C¨n cø vµo ®Þa ®iÓm, ph¸t sinh chi phÝ, vµo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ, tõ yªu cÇu cña viÖc tÝnh gi¸ s¶n phÈm x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh 2.2 Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 2.2.1 Kh¸i niÖm Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph­¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ 2.2.2 C¸c ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt gåm cã Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph­¬ng ph¸p hay hÖ thèng ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ. - TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng viÖc (hay ®èi t­îng ph¸t sinh chi phÝ) Theo ph­¬ng ph¸p nµy, ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc x¸c ®Þnh theo tõng lo¹i s¶n phÈm, tõng lo¹i c«ng viÖc, tõng ®¬n ®Æt hµng. Trªn c¬ së ®ã kÕ to¸n më sæ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi t­îng. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®Òu ®­îc ph©n lo¹i theo s¶n phÈm, c«ng viÖc, ®¬n ®Æt hµng. Tr­êng hîp chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kÕ to¸n dùa vµo mét tiªu chuÈn ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng vµ ghi vµo sæ t­¬ng øng Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh chÝnh x¸c, kÞp thêi gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc. Tuy nhiªn, do kh«ng chó ý ®Õn viÖc tËp hîp chi phÝ theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh nªn ph­¬ng ph¸p nµy ®· lµm h¹n chÕ viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña tõng bé phËn trong doanh nghiÖp hay h¹n chÕ ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n néi bé. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc sö dông khi doanh nghiÖp cã mét trong sè c¸c ®Æc ®iÓm sau : s¶n phÈm cã tÝnh ®¬n chiÕc, s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao, s¶n phÈm cã kÕt cÊu phøc t¹p, s¶n phÈm s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng -TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo giai ®o¹n c«ng nghÖ Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña tõng bé phËn, gióp thóc ®Èy c«ng t¸c h¹ch to¸n néi bé nh­ng l¹i g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ khi mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ chÕ biÕn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông víi doanh nghiÖp cã mét trong sè c¸c ®iÒu kiÖn sau: Quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p (cã nhiÒu ph©n x­ëng), s¶n phÈm cã tÝnh ®¬n nhÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi l­îng lín, gi¸ trÞ thÊp -TËp hîp chi phÝ theo ®Þnh møc Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm gióp th­êng xuyªn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®­îc t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ nh­ng ®ßi hái c«ng t¸c lËp ®Þnh møc ph¶i khoa häc, chÝnh x¸c vµ toµn diÖn -Ph­¬ng ph¸p liªn hîp §©y lµ ph­¬ng ph¸p trong ®ã cã sö dông kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh»m kh¾c phôc nh­îc ®iÓm vµ ph¸t huy ­u ®iÓm cña tõng ph­¬ng ph¸p. Do vËy tuú tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ cã ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cho thÝch hîp. 2.3 Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ Tuú theo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp, tõng ngµnh nghÒ mµ tr×nh tù cã nh÷ng ®iÓm riªng biÖt, nh­ng tr×nh tù chung gåm cã c¸c b­íc sau: -B­íc 1 : TËp hîp chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng sö dông - B­íc 2 : TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm cho tõng ®èi t­îng sö dông trªn c¬ së khèi l­îng vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô phôc vô -B­íc 3 : TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm cã liªn quan - B­íc 4 : X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× , tÝnh ra trong gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm 2.4 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn 2.4.1 KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (NVLTT) Chi phÝ NVLTT lµ gi¸ trÞ (tÝnh theo gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng) cña c¸c nguyªn, nhiªn liÖu tiªu hao trùc tiÕp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm - C«ng thøc ph©n bæ chi phÝ NVLTT * Chi phÝ VL ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng =Tæng chi phÝ VL cÇn ph©n bæ + HÖ sè ph©n bæ *HÖ sè ph©n bæ = Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi t­îng * Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng - Tµi kho¶n sö dông TK621 “ Chi phÝ NVL trùc tiÕp” +Bªn nî :Gi¸ trÞ NVL xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô , dÞch vô +Bªn cã : - Gi¸ trÞ VL xuÊt dïng kh«ng hÕt - KÕt chuyÓn chi phÝ VL trùc tiÕp Tµi kho¶n 621 kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh - Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n + XuÊt kho NVL trùc tiÕp sö dông cho viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm Nî TK 621 (chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng ) Cã TK 152: Gi¸ trÞ thùc tÕ xuÊt dïng theo tõng lo¹i + Mua NVL ®­a th¼ng vµo bé phËn s¶n xuÊt s¶n phÈm Nî TK 621 Nî TK TK 133 (¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ VAT) Cã TK 331,111,112 : vËt liÖu mua ngoµi Cã TK 411: nhËn liªn doanh, cÊp ph¸t Cã TK 154 : VL tù s¶n xuÊt hay thuª gia c«ng Cã TK 311, 336, 338… VËt liÖu vay m­în + Gi¸ trÞ VL xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho hay chuyÓn sang k× sau Nî TK 152 (chi tiÕt vËt liÖu) Cã TK 621 (chi tiÕt ®èi t­îng ) NÕu ®Ó l¹i ë bé phËn s¶n xuÊt ®Ó sö dông kú sau th× ghi sè ©m. 2.4.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (NCTT) - Chi phÝ NCTT lµ c¸c kho¶n chi ®Ó sö dông lùc l­îng lao ®éng trùc tiÕp trong doanh nghiÖp bao gåm +TiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n cã tÝnh chÊt l­¬ng mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho lao ®éng trùc tiÕp +C¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt theo quy chÕ tµi chÝnh mµ doanh nghiÖp ph¶i g¸nh chÞu(KPC§ 2%, BHXH 15%, BHYT 2%) +TrÝch tr­íc tiÒn l­¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt theo dù to¸n - Tµi kho¶n sö dông : TK622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng nh­ tµi kho¶n 621 +Bªn nî : Chi phÝ NCTT thùc tÕ ph¸t sinh +Bªn cã : KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n +TËp hîp chi phÝ NCTT Nî TK 622 ( chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng ) Cã TK 334 (3382, 3383, 3384) C¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng 19%) Cã TK 335 : TiÒn l­¬ng trÝch tr­íc Cã TK 3388 : tiÒn thuª CN bªn ngoµi (nÕu cã) + Ph¶n ¸nh kho¶n ghi gi¶m chi phÝ Nî TK 335 Cã TK 622 + Cuèi k× kÕt chuyÓn chi phÝ NCTT sang ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh Nî TK 154 Cã TK 622 2.4.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung (SXC) Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm cã tÝnh phôc vô chung cho quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm - Chi phÝ SXC cã c¸c ®Æc ®iÓm : +Bao gåm nhiÒu yÕu tè nh­ : l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý ph©n x­ëng, khÊu hao TSC§ +Khã x¸c ®Þnh ®­îc ®èi t­îng chÞu chi phÝ trùc tiÕp + Mang tÝnh chÊt chi phÝ cè ®Þnh - Tµi kho¶n sö dông : TK627 “ chi phÝ s¶n xuÊt chung “ Bªn nî : TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung Bªn cã : - C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ SXC - KÕt chuyÓn chi phÝ SXC Tµi kho¶n 627 kh«ng cã sè d­ vµ ®­îc më chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n - Tr×nh tù h¹ch to¸n +Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng Nî TK 627 Cã TK 334: tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn ph©n x­ëng Cã TK 338: trÝch c¸c kho¶n theo l­¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn ph©n x­ëng (9%) +Chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng chung ( xuÊt tõ kho) Nî TK 627 Cã TK 152 : gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng +XuÊt c«ng cô dông cô sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm *Lo¹i ph©n bæ 1 lÇn Nî TK 627 Cã TK 153 : gi¸ trÞ c«ng cô, dông cô xuÊt dïng *Lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn (Cã 2 bót to¸n ) Nî TK 142 hoÆc Nî TK 627 Cã TK 153 Cã TK 142: møc ph©n bæ hµng th¸ng +TÝnh khÊu hao TSC§ sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt Nî TK 627 Cã TK 214 : khÊu hao TSC§ Nî TK 009: Sè khÊu hao ®· trÝch +Khi trÝch tr­íc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ Nî TK 627 Cã TK 335 : trÝch tr­íc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ + TÝnh c¸c kho¶n mua ngoµi vµ chi phÝ phôc vô trùc tiÕp s¶n xuÊt Nî TK 627 : chi phÝ theo gi¸ ch­a cã thuÕ Nî TK 133 : ( VAT :theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ ) Cã TK 331, 111, 112 , 141 : Tæng sè tiÒn ph¶i tr¶ + ThuÕ tµi nguyªn ph¶i nép (nÕu cã) Nî TK 627 Cã TK 333 +Cuèi k× tÝnh ph©n bæ chi phÝ SXC cho c¸c ®èi t­îng cã liªn quan Chi phÝ SXC ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng = Tæng chi phÝ SXC x Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi t­îng Tæng tiªu thøc ph©n bæ 2.4.4. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh s¶n phÈm KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn trªn tµi kho¶n 154 - Tµi kho¶n sö dông : TK154 “ Chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh dë dang “ +Bªn nî : Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong k× +Bªn cã : -C¸c kho¶n thu ®­îc ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt - Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm hoµn thµnh + D­ cuèi k× (bªn nî) : Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× C¸c doanh nghiÖp khi vËn dông TK 154 ph¶i më chi tiÕt TK 154 cho tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt Cuèi k× tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong k× +Chi phÝ NVL trùc tiÕp Nî TK 154 Cã TK 621 + Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Nî TK 154 Cã TK 622 + Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 154 Cã TK 627 +Tr­êng hîp cã c¸c kho¶n thu ®­îc ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt Nî TK 152, 111, 112 Cã TK 154 + KÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt Nî TK 155, 632, 157 Cã TK 154 2.5. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k× Ph­¬ng ph¸p nµy h¹ch to¸n c¸c phÇn t­¬ng tù nh­ tr­êng hîp kª khai th­êng xuyªn, chØ cã ®iÓm kh¸c lµ sö dông TK631 thay cho TK154 ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cïng TK611 ®Ó h¹ch to¸n NVLTT 2.5.1 KÕ to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp -KÕ to¸n chi phÝ NVLTT ®­îc ph¶n ¸nh trªn TL 621. Theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k× , cuèi k× sau khi kiÓm kª x¸c ®Þnh trÞ gi¸ NVL cßn l¹i, kÕ to¸n tÝnh vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ NVL ®· sö dông phôc vô cho s¶n xuÊt s¶n phÈm trong k× vµ ghi : Nî TK 621 Cã TK 611 : trÞ gi¸ NVL ®· sö dông KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT sang TK631 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm Nî TK 631 Cã TK 621 2.5.2 KÕ to¸n chi phÝ NCTT ( ph¶n ¸nh trªn TK 622 ) - TËp hîp chi phÝ NCTT (t­¬ng tù ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn) - Cuèi k× kÕt chuyÓn chi phÝ NCTT sang TK631 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt Nî TK 631 Cã TK 622 2.5.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung - Tµi kho¶n sö dông : TK 627 ( Chi phÝ SXC ) - TËp hîp chi phÝ SXC ( t­¬ng tù ph­¬ng ph¸p KKTX ) - Cuèi k× kÕt chuyÓn chi phÝ SXC ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng liªn quan Nî TK 631 Cã TK 627 2.5.4 Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Theo ph­¬ng ph¸p KK§K viÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®­îc thùc hiÖn trªn TK 631 “ gi¸ thµnh s¶n xuÊt“ Néi dung tµi kho¶n +Bªn nî : -Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu k× -Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k× +Bªn cã : -Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× - Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt - Tµi kho¶n 631 kh«ng cã sè d­ -C¸c doanh nghiÖp khi vËn dông TK631 ph¶i më chi tiÕt cho tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt - TK 631 chØ ®­îc sö dông ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p KK§K H¹ch to¸n - §Çu k× : kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt Nî TK 631 Cã TK 154 -Cuèi k× : +Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k× Nî TK 631 Cã TK 621 Nî TK 631 Cã TK 622 Nî TK 631 Cã TK 627 + KiÓm kª ®¸nh gi¸ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× Nî TK 154 Cã TK 631 + TÝnh vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt trong k× Nî TK 632 Cã TK 631 II.Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm (GTSP) GTSP lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh l­îng gi¸ trÞ cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· thùc sù chi ra cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô ph¶i ®­îc båi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp mµ kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong k× kinh doanh cña doanh nghiÖp 2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh §Ó phôc vô yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh­ yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®­îc xem xÐt d­íi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh nh­ sau : 2.1 Ph©n theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch :®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b­íc vµo kinh doanh trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ k× tr­íc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña k× kÕ ho¹ch - Gi¸ thµnh ®Þnh møc :®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong k× kÕ ho¹ch ( th­êng lµ ngµy ®Çu th¸ng) - Gi¸ thµnh thùc tÕ : lµ chØ tiªu ®­îc x¸c ®Þnh sau khi ®· kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt dùa trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm 2.2 Ph©n theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, chØ tiªu gi¸ thµnh ®­îc chia thµnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh tiªu thô - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng x­ëng) :lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt - Gi¸ thµnh tiªu thô (cßn gäi lµ gi¸ thµnh toµn bé hay gi¸ thµnh ®Çy ®ñ) : lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt ,tiªu thô s¶n phÈm. Gi¸ thµnh tiªu thô ®­îc tÝnh theo c«ng thøc : Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm = Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm + Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp + Chi phÝ b¸n hµng 3. §èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 3.1 §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm VÒ thùc chÊt, x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái phØa tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ. §èi t­îng ®ã cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé vµ tiªu thô s¶n phÈm §Ó ph©n biÖt ®­îc ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ngay c¶ khi chóng ®ång nhÊt lµ mét cÇn dùa vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt (gi¶n ®¬n hay phøc t¹p), vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt (®¬n chiÕc hay hµng lo¹t), vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý , tæ chøc kinh doanh (cao, thÊp)… 3.2 Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Tuú theo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt , ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ, ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh, k× tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n nghiªn cøu, lùa chän, ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®¶m b¶o tÝnh ®óng, ®ñ ,chÝnh x¸c gi¸ thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt - Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n ®¬n, mçi ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng øng víi mçi ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh Chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo tõng ®èi t­îng. Cuèi k× kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh theo c«ng thøc : Tæng gi¸ thµnh SP hoµn thµnh = D­ ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh trong k× - Ph¸t sinh gi¶m + D­ cuèi k× Trong ®ã : * D­ ®Çu k× lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu k× = D­ cuèi k× tr­íc khi chuyÓn sang * Chi phÝ ph¸t sinh trong k× : gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung * Ph¸t sinh gi¶m trong k× gåm gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi, tiÒn båi th­êng ph¶i thu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt * D­ cuèi k×: lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi k× ®­îc x¸c ®Þnh qua kiÓm kª vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang Trong viÖc tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt, vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i tÝnh ®óng ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× .Chi phÝ s¶n xuÊt DDCK nµy cã thÓ ®­îc tÝnh theo nh÷ng ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau : *TÝnh theo s¶n l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng Theo ph­¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong k× theo møc ®é hoµn thµnh. Do ®ã, khi kiÓm kª võa ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc sè l­îng s¶n phÈm lµm dë, võa ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc møc ®é hoµn thµnh. Trªn c¬ së ®ã, quy ®æi s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ra sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng ®Ó tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× C¸ch tÝnh cña ph­¬ng ph¸p nµy : -§èi víi chi phÝ NVL : nÕu bá vµo tõ ®Çu mét lÇn khi b­íc vµo s¶n xuÊt th× s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm lµm dë ®­îc tÝnh nh­ nhau Chi phÝ lµm dë cuèi k× = Chi phÝ lµm dë ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x SL s¶n phÈm Sè l­îng SP hoµn thµnh trong k× +SLSP lµm dë trong k× lµm dë CK -§èi víi c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c bá dÇn theo møc ®é chÕ biÕn s¶n xuÊt SP (chi phÝ NCTT, chi phÝ SXC) sÏ tÝnh cho SP lµm dë CK theo møc ®é hoµn thµnh Chi phÝ SP lµm dë cuèi k× = Chi phÝ lµm dë ®Çu k× +Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x SLSP hoµn th SLSP hoµn thµnh trong k× +SLSP hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng *TÝnh theo 50% chi phÝ chÕ biÕn theo c«ng thøc : Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ch­a hoµn thµnh = gi¸ trÞ NVL chÝnh n»m trong SPDD + 50% chi phÝ chÕ biÕn * TÝnh theo chi phÝ NLTT, hoÆc theo chi phÝ NCTT : gi¸ trÞ SPDD chØ bao gåm chi phÝ nguyªn liÖu trùc tiÕp hoÆc nh©n c«ng trùc tiÕp *TÝnh theo chi phÝ ®Þnh møc hoÆc theo kÕ ho¹ch : c¨n cø vµo ®Þnh møc tiªu hao cho c¸c kh©u, c¸c b­íc, c¸c c«ng viÖc trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ SPDD Ngoµi ra, cßn sö dông mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c ®Ó tÝnh gi¸ trÞ SPDD -Ph­¬ng ph¸p hÖ sè Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét l­îng lao ®éng, nh­ng thu ®­îc ®ång thêi nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®­îc mµ ph¶i tËp hîp chung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt .Theo ph­¬ng ph¸p nµy, tr­íc hÕt, kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi ®Ó quy ®æi c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc, råi tõ ®ã, dùa vµo tæng chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm * Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gèc = Tæng gi¸ thµnh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm  Tæng sè s¶n phÈm gèc (kÓ c¶ quy ®æi ) * Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i = Gi¸ thµnh ®¬n vÞ SP gèc x HÖ sè quy ®æi SP tõng lo¹i * Q0 = ( Qi . Hi (i = 1… n) trong ®ã : Q0 : Tæng sè SP gèc ®· quy ®æi Qi : Sè l­îng SP i ( i = 1..n) Hi : hÖ sè quy ®æi SP i ( i= 1…n) * Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c lo¹i s¶n phÈm = Gi¸ trÞ SP dë dang ®Çu k× + Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k× - Gi¸ trÞ SP dë dang cuèi k× - Ph­¬ng ph¸p tÝnh theo sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng Theo ph­¬ng ph¸p nµy s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ trong k× theo møc ®é hoµn thµnh. Do ®ã, khi kiÓm kª võa ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc sè l­îng s¶n phÈm lµm dë, võa ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc møc ®é hoµn thµnh, trªn c¬ së ®ã quy ®æi s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ra sè s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng ®Ó tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× + C¸ch tÝnh * §èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu nÕu bá vµo tõ ®Çu mét lÇn khi b­íc vµo s¶n xuÊt th× s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm lµm dë ®­îc tÝnh nh­ nhau Chi phÝ SP lµm dë cuèi k× = Chi phÝ lµm dë ®Çu k× +Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x Sè l­îng SL  SL hoµn thµnh trong k× + SL SP lµm dë cuèi k× lµm dë cuèi k× * §èi víi c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c bá dÇn theo møc ®é chÕ biÕn s¶n xuÊt (chi phÝ NCTT, chi phÝ SXC sÏ tÝnh cho s¶n phÈm lµm dë cuèi k× theo møc ®é hoµn thµnh) Chi phÝ s¶n phÈm lµm dë cuèi k× = Chi phÝ SP lµm dë ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x SL SP hoµn thµnh T§ SL SP hoµn thµnh trong k× + SL SP hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng - Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph©n b­íc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p kiÓu liªn tôc. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn s¶n phÈm tr¶i qua nhiÒu b­íc chÕ biÕn. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ lµ tõng b­íc, tõng ph©n x­ëng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt .§èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ nöa thµnh phÈm ë tõng b­íc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ thµnh phÈm hoµn thµnh ë b­íc cuèi cïng Theo ph­¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm ë b­íc tr­íc chuyÓn sang b­íc sau ®Ó tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm b­íc sau. Cø thÕ tiÕp tôc cho ®Õn khi tÝnh ®­îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm hoµn thµnh ë b­íc cuèi cïng. Ta cã c«ng thøc : ZNTP1 = D§K1 + C1 - DCK1 ZNTP2 = ZNTP1 + D§K2 + C2 - DCK2 …. ZTPn = ZNTP(n-1) + D§Kn + Cn - DCKn - Ph­¬ng ph¸p tû lÖ Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm chÊt kh¸c nhau nh­ may mÆc, dÖt kim, ®ãng giÇy, c¬ khÝ chÕ t¹o (dông cô, phô tïng… ) ®Ó gi¶m bít khèi l­îng h¹ch to¸n, kÕt to¸n th­êng tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i .C¨n cø vµo tØ lÖ phÝ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ víi chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh ra gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm tõng lo¹i * Gi¸ thµnh thùc tÕ ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i = Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®¬n vÞ SP tõng lo¹i x TØ lÖ chi phÝ Víi : TØ lÖ chi phÝ = Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c lo¹i SP x 100  Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c¸c lo¹i SP - Ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ Ph­¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ mét ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh t­¬ng øng víi nhiÒu ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh nh­ sau : Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®­îc tËp hîp theo tõng ®èi t­îng . Cuèi k× kÕ to¸n ph¶i ph©n bæ chi phÝ cña tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµo ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm kª vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang. Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh = Chi phÝ giai ®o¹n 1 ph©n bæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh + … + Chi phÝ giai ®o¹n n ph©n bæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh - Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp ®· x¸c ®Þnh ®­îc mét hÖ thèng ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt t­¬ng ®èi chÝnh x¸c vµ x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ theo tõng lo¹i chi phÝ ®· ®­îc ®Þnh møc C«ng thøc : Tæng gi¸ thµnh = Tæng gi¸ thµnh ®Þnh møc +/- Chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc +/- Tho¸t ly ®Þnh møc -Ph­¬ng ph¸p lo¹i trõ Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho doanh nghiÖp cã cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt võa thu ®­îc s¶n phÈm chÝnh, võa thu ®­îc s¶n phÈm phô. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm chÝnh (Gi¸ thµnh SP chÝnh = D­ ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh t¨ng - Ph¸t sinh gi¶m - D­ cuèi k× - Gi¸ trÞ SP phô (Gi¸ trÞ SP phô ®­îc tÝnh b»ng gi¸ thùc tÕ b¸n trªn thÞ tr­êng hoÆc theo gi¸ ­íc tÝnh ) - Ph­¬ng ph¸p liªn hîp Ph­¬ng ph¸p nµy thùc chÊt lµ viÖc vËn dông 2 hay nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®· nªu ë trªn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 4. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong mét sè lo¹i h×nh doanh nghiÖp chñ yÕu 4.1 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n lµ nh÷ng doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mét hoÆc mét sè Ýt mÆt hµng víi sè l­îng lín, chu k× s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë dang kh«ng cã hoÆc kh«ng ®¸ng kÓ nh­ c¸c doanh nghiÖp khai th¸c than, quÆng, h¶i s¶n…;c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®éng lùc (®iÖn, n­íc, khÝ ®èt). Do sè l­îng mÆt hµng Ýt nªn ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh theo s¶n phÈm, mçi mÆt hµng s¶n xuÊt ®­îc më mét sæ (hoÆc thÎ) h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. C«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh th­êng ®­îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp (gi¶n ®¬n) hoÆc ph­¬ng ph¸p liªn hîp. 4.2 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy, ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng ®¬n ®Æt hµng cô thÓ. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. Tuú theo tÝnh chÊt vµ sè l­îng s¶n phÈm cña tõng ®¬n sÏ ¸p dông ph­¬ng ph¸p thÝch hîp nh­ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph­¬ng ph¸p hÖ sè, ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ hay ph­¬ng ph¸p liªn hîp… §Æc ®iÓm cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ trong c¸c doanh nghiÖp nµy lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®Òu ®­îc tËp hîp theo tõng ®¬n ®Æt hµng kh«ng kÓ sè l­îng s¶n phÈm cña ®¬n ®Æt hµng ®ã nhiÒu hay Ýt, quy tr×nh c«ng nghÖ ®¬n gi¶n hay phøc t¹p ViÖc tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c doanh nghiÖp nµy chØ tiÕn hµnh khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh nªn k× tÝnh gi¸ thµnh th­êng kh«ng nhÊt trÝ víi k× b¸o c¸o. §èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®Õn k× b¸o c¸o ch­a hoµn thµnh th× toµn bé chi phÝ ®· tËp hîp theo ®¬n ®ã ®Òu ®­îc coi lµ s¶n phÈm dë dang cuèi k× chuyÓn k× sau. §èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh th× tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®­îc theo ®¬n ®ã chÝnh lµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ®¬n chia cho sè l­îng s¶n phÈm trong ®¬n 4.3 Doanh nghiÖp cã tæ chøc bé phËn s¶n xuÊt - kinh doanh phô S¶n xuÊt phô lµ ngµnh ®­îc tæ chøc ra ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt - kinh doanh. S¶n phÈm, lao vô cña s¶n xuÊt kinh doanh phô ®­îc sö dông phôc vô cho c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt - kinh doanh chÝnh, phÇn cßn l¹i cã thÓ cung cÊp cho bªn ngoµi. -Tr­êng hîp kh«ng cã sù phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt, kinh doanh phô hoÆc gi¸ trÞ vµ khèi l­îng phôc vô kh«ng ®¸ng kÓ : Chi phÝ s¶n xuÊt sÏ ®­îc tËp hîp riªng theo tõng bé phËn, tõng lo¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh phô. Gi¸ thµnh s¶n phÈm , lao vô cña tõng bé phËn sÏ ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp - Tr­êng hîp cã sù phôc vô lÉn nhau ®¸ng kÓ gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt, kinh doanh phô cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c tÝnh gi¸ thµnh sau ®©y: + Ph­¬ng ph¸p ®¹i sè : Lµ ph­¬ng ph¸p x©y dùng vµ gi¶i c¸c ph­¬ng tr×nh ®¹i sè ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ,lao vô cña s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô c¸c ®èi t­îng +Ph­¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh ban ®Çu: Theo ph­¬ng ph¸p nµy tr­íc hÕt ph¶i tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ ban ®Çu cña tõng bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh phô vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ phôc vô lÉn nhau gi÷a chóng + Ph­¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh t­¬ng tù nh­ ph­¬ng ph¸p trªn chØ kh¸c thay gi¸ thµnh ®¬n vÞ kÕ ho¹ch ®Ó tÝnh gi¸ trÞ phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt kinh doanh phô. TiÕp theo x¸c ®Þnh gi¸ trÞ phôc vô cho c¸c ®èi t­îng kh¸c theo gÝ thµnh ®¬n vÞ míi 4.4 Doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc Nh÷ng doanh nghiÖp mµ cã thÓ ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®· ®i vµo s¶n xuÊt æn ®Þnh, c¸c lo¹i ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt t­¬ng ®èi hîp lÝ, chÕ ®é qu¶n lÝ ®Þnh møc ®· ®­îc kiÖn toµn vµ ®i vµo nÒ nÕp th­êng xuyªn, tr×nh ®é tæ chøc vµ nghiÖp vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t­¬ng ®èi v÷ng vµng vµ c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu cã nÒ nÕp chÆt chÏ. Trªn c¬ së hÖ thèng ®Þnh møc tiªu hao lao ®éng vËt t­ hiÖn hµnh vµ dù ®o¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sÏ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®Þnh møc cña tõng lo¹i s¶n phÈm. §ång thêi h¹ch to¸n riªng c¸c thay ®æi, c¸c chªnh lÖch so víi ®Þnh møc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ph©n tÝch toµn bé chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong k× thµnh ba lo¹i : Theo ®Þnh møc, chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc vµ chªnh lÖch so víi ®Þnh m­cs. Tõ ®ã tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm b»ng c¸ch: Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm = Gi¸ thµnh ®Þnh møc SP +/- Chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc +/- Chªnh lÖch so víi ®Þnh møc ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh ®Þnh møc ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së ®Þnh møc tiªn tiÕn ngµy ®Çu k×. ViÖc thay ®æi ®Þnh møc ®­îc tiÕn hµnh vµo ngµy ®Çu th¸ng, nÕu thay ®æi vµo gi÷a th¸ng th× ®Çu th¸ng sau míi ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ thµnh ®Þnh møc . 4.5 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p theo kiÓu chÕ biÕn liªn tôc (Ph­¬ng ¸n ph©n b­íc) §©y lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm bao gåm nhiÒu b­íc nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, mçi b­íc t¹o ra mét lo¹i b¸n thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm ë b­íc tr­íc lµ ®èi t­îng chÕ biÕn cña b­íc sau. Trong nh÷ng doanh nghiÖp nµy, ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ thÝch hîp nhÊt lµ h¹ch to¸n theo b­íc chÕ biÕn . Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh th­êng lµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp kÕt hîp ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ hay hÖ sè (hoÆc tØ lÖ) + TÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc theo ph­¬ng ¸n h¹ch to¸n cã b¸n thµnh phÈm S¬ ®å tr×nh tù h¹ch to¸n : Chi phÝ NVL + Chi phÝ chÕ - Gi¸ trÞ SPDD = Gi¸ thµnh b¸n TP chÝnh biÕn b­íc 1 b­íc 1 b­íc 1 Gi¸ thµnh b¸n + Chi phÝ chÕ - Gi¸ trÞ SPDD = Gi¸ thµnh b¸n TP TP b­íc 1 biÕn b­íc 2 b­íc 2 b­íc 2 …. Gi¸ thµnh b¸n + Chi phÝ chÕ - Gi¸ trÞ SPDD = Tæng gi¸ thµnh TP TP b­íc (n-1) biÕn b­íc n b­íc n + TÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc theo ph­¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm Theo ph­¬ng ¸n nµy ,kÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm hoµn thµnh trong tõng giai ®o¹n mµ chØ cÇn tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm hoµn thµnh b»ng c¸ch tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ chÕ biÕn kh¸c trong giai ®o¹n c«ng nghÖ . PhÇn II Thùc tr¹ng vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Thùc tr¹ng Trong nh÷ng n¨m võa qua hÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam liªn tôc ®­îc c¶i tiÕn vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. §iÒu ®ã gãp phÇn lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ n¨ng suÊt lao ®éng kÕ to¸n trong toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi riªng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy nay, c¹nh tranh ngµy cµng m¹nh mÏ. ViÖc x¸c ®Þnh cho m×nh mét chÝnh s¸ch gi¸ phï hîp lµ mét vÊn ®Ò quan träng kh«ng thÓ thiÕu víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã, tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn thËt tèt kh©u h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n phÈm vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt. H¹ch to¸n kÕ to¸n ngµy cµng ®­îc coi träng bëi thùc tÕ chøng minh r»ng chØ cã coi träng c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh míi cã thÓ ®­a ra nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c ®Ó cã ®­îc nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý s¸ng suèt. Tuy vËy thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ë ViÖt Nam ngoµi nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt vÉn cßn tån t¹i song song mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh 1.Nh÷ng ­u ®iÓm Cã thÓ nãi hÖ thèng tµi kho¶n trong c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë n­íc ta ®­îc x©y dùng t­¬ng ®èi hoµn chØnh vµ khoa häc. §iÒu ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt h¹ch to¸n chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tõ ®ã tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, hîp lý gãp phÇn ®em ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh x¸c ®¸ng trong chiÕn l­îc kinh doanh ®em l¹i lîi nhuËn cho doanh nghiÖp Nh×n chung trong c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ta thÊy : hÖ thèng c¸c tµi kho¶n TK621, TK622, TK627, TK154 … ®Òu ®­îc quy ®Þnh kh¸ chi tiÕt vµ cô thÓ vÒ ®èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n. V× thÕ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trë nªn ®¬n gi¶n vµ thuËn lîi h¬n nhiÒu . Bªn c¹nh ®ã c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng rÊt phong phó, dÔ hiÓu ,dÔ ¸p dông víi c¸c tr­êng hîp cô thÓ. §Æc biÖt mçi ph­¬ng ph¸p ®Òu chØ râ tõng ®èi t­îng phï hîp cô thÓ nh­ : Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, sè l­îng hµng Ýt ,s¶n xuÊt víi khèi l­îng lín vµ chu k× s¶n xuÊt ng¾n nh­ : c¸c nhµ m¸y ®iÖn, n­íc, c¸c doanh nghiÖp khai th¸c ( quÆng, than, gç …). ChÝnh v× thÕ mµ c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng kh«ng qu¸ phøc t¹p Ngoµi ra ph¶i nãi ®Õn c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ë n­íc ta ngµy cµng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ cña m×nh trong c«ng viÖc t¨ng c­êng qu¶n lý c«ng t¸c kÕ to¸n. Trong nh÷ng n¨m võa qua bé m¸y kÕ to¸n n­íc ta t¨ng c¶ vÒ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng. XÐt riªng c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®éi ngò c¸n bé kÕ to¸n cã tr×nh ®é ®¹i häc t¨ng 30% trong 5 n¨m võa qua. §©y lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng cho sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng bé m¸y kÕ to¸n ViÖt Nam Thªm vµo ®ã, sù ph¸t triÓn rùc rì cña khoa häc kÜ thuËt ®Æc biÖt trong ngµnh tin häc ®· lµm gi¶m tÝnh vÊt v¶, phøc t¹p cña kÕ to¸n thñ c«ng thuÇn tuý. Víi hÖ thèng m¸y vi tÝnh bæ trî cho c«ng t¸c kÕ to¸n kh«ng chØ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn gióp doanh nghiÖp n¾m ®­îc th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi. §iÒu ®ã gãp phÇn kh«ng nhá quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt MÆt kh¸c Bé tµi chÝnh còng ®· ®­a ra mét sè hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n theo mét quy ®Þnh thèng nhÊt vµ chÝnh s¸ch thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thay cho thuÕ doanh thu tr­íc kia gióp tr¸nh ®­îc nh÷ng kho¶n tÝnh l»ng nh»ng chång chÐo. V× thÕ, c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng ngµy cµng trë nªn khoa häc vµ chÝnh x¸c h¬n ViÖc ¸p dông h×nh thøc kª khai th­êng xuyªn cho viÖc cËp nhËp th«ng tin kÕ to¸n th­êng xuyªn h¬n vµ thuËn tiÖn cho viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu sæ s¸ch. Chøng tõ kÕ to¸n ®­îc tæ chøc lu©n chuyÓn hîp lý cïng hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c b¸o c¸o néi bé ®· gióp ban l·nh ®¹o cã ®Çy ®ñ th«ng tin ®Ó ra quyÕt ®Þnh s¸ng suèt. ViÖc ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm ®· khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt. 2. Nh÷ng tån t¹i Tuy nhiªn,bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm trªn còng cÇn ph¶i nhËn thÊy nh÷ng h¹n chÕ vÉn cßn tån t¹i mµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn gi¶i quyÕt ®Ó n©ng cao h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®ã lµ : -K× kÕ to¸n dµi, kh«ng ph¶n ¸nh kÞp thêi , chÝnh x¸c ®­îc c¸c th«ng tin cho ban l·nh ®¹o, qu¶n lý ®Ó ra quyÕt ®Þnh - Mét h¹n chÕ n÷a lµ viÖc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë n­íc ta hiÖn nay chØ cã duy nhÊt hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ thùc tÕ, theo ®ã trong k× kÕ to¸n lu«n ghi nhËn c¸c chi phÝ nh­ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung theo thùc tÕ ph¸t sinh ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ thêi ®iÓm tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ cuèi k×. Nã kh«ng phï hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã s¶n phÈm s¶n xuÊt hoµn thµnh nhËp kho tiªu thô xen kÏ liªn tôc ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm, lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®óng gi¸ b¸n .V× nã ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi viÖc x¸c ®Þnh nhanh chi phÝ vµ gi¸ thµnh cho doanh nghiÖp. -Sù kh«ng ®ång bé trong c¸ch tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ mang l¹i nh÷ng chªnh lÖch nhÊt ®Þnh trong gi¸ c¶ -ViÖc ¸p dông kh«ng ®ång bé hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ( ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ) ®· g©y ra nhiÒu khã kh¨n cho viÖc kiÓm tra thuÕ vµ viÖc tÝnh thuÕ - ViÖc h¹ch to¸n hµng tån kho theo 2 ph­¬ng ph¸p - kiÓm kª ®Þnh k× vµ kª khai th­êng xuyªn còng lµ mét h¹n chÕ. Mçi ph­¬ng ph¸p cã ¶nh h­ëng ®Õn thêi ®iÓm, ®Õn tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kh¸c nhau. -NhiÒu doanh nghiÖp ®· kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng thiÖt h¹i g©y ra do ngõng s¶n xuÊt mÆc dï nh÷ng thiÖt h¹i nµy lµ kh«ng nhá. II.Mét sè ph­¬ng ph¸p hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1. VÒ k× h¹ch to¸n kÕ to¸n cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt NÒn kinh tÕ hiÖn nay ®ang cã sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cña c¸c thµnh phÇn tham gia kinh doanh vµ th«ng tin ®· trë thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc cho ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp. C¹nh tranh ®ßi hái ph¶i cã sù nh¹y bÐn vµ kÞp thêi trong c¸c quyÕt ®Þnh,mµ trong ®ã th«ng tin kÕ to¸n ngµy cµng trë nªn hÕt søc quan träng ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c th«ng tin kÕ to¸n ph¶i ®­îc cung cÊp kÞp thêi , ®Çy ®ñ c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng V× lÝ do trªn, theo em c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nªn h¹ch to¸n theo tõng th¸ng ®Ó nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc cung cÊp nhanh h¬n, gióp cho viÖc n¾m b¾t vµ theo dâi kÞp thêi kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý kÞp thêi lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng 2.VÒ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ Chóng ta biÕt r»ng viÖc ¸p dông kh«ng ®ång bé hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc kiÓm tra thuÕ vµ viÖc tÝnh thuÕ. V× vËy, nªn ch¨ng Bé tµi chÝnh cÇn ph¶i cã quyÕt ®Þnh thèng nhÊt trong viÖc tÝnh thuÕ. Theo em th× tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ lµ khoa häc nhÊt, dÔ tÝnh vµ tiÖn theo dâi . Nhê ®ã mét sè doanh nghiÖp kh«ng thÓ lîi dông c¶ hai ph­¬ng ph¸p ®Ó chuéc lîi hay lËu thuÕ. Nh­ng ®iÒu quan träng lµ nÕu viÖc tÝnh thuÕ ®­îc ¸p dông theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ sÏ gióp cho c«ng t¸c kÕ to¸n ®¬n gi¶n h¬n do ®ã hiÖu qu¶ c«ng viÖc sÏ t¨ng lªn rÊt nhiÒu. 3. VÒ thiÖt h¹i do ngõng s¶n xuÊt. Trªn thùc tÕ doanh nghiÖp cã thÓ gÆp ph¶i ng­ng s¶n xuÊt v× nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan kh¸ch quan kh¸c nhau g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i kh«ng nhá. Doanh nghiÖp nªn h¹ch to¸n c¸c chi phÝ nµy ®Ó cã thÓ æn ®Þnh chi phÝ gi÷a c¸c kú s¶n xuÊt. TK335 ®­îc sö dông ®Ó theo dâi c¸c chi phÝ bá ra víi nh÷ng thiÖt h¹i cã thÓ dù kiÕn ®­îc TK821 sÏ ®­îc sö dông ®Ó theo dâi nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh do nh÷ng nguyªn nh©n bÊt th­êng g©y ra ngõng s¶n xuÊt Cuèi k×, gi¸ trÞ thiÖt h¹i thùc tÕ sau khi trõ ®i phÇn thu håi ®­îc hay do båi th­êng, sÏ xö lý tuú thuéc tõng nguyªn nh©n g©y ra 4. VÒ viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng, s¶n xuÊt mét mÆt hµng cã kÝch cì ,mÉu m·, mµu s¾c, kiÓu d¸ng kh¸c nhau nªn ch¨ng kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh riªng cho tõng cì, tõng mÉu ®Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c tËp hîp ®ñ chi phÝ vµ tÝnh ®óng gi¸ thµnh s¶n phÈm Doanh nghiÖp còng nªn sö dông hÖ thèng ®Þnh møc ®Ó ph©n bæ tæng gi¸ thµnh cho c¶ ®¬n ®Æt hµng. HÖ thèng ®Þnh møc cã thÓ lµ ®Þnh møc hao phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu hay ®Þnh møc vÒ giê c«ng lao ®éng. ViÖc sö dông hÖ thèng ®Þnh møc sÏ gióp cho viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c vµ thuËn tiÖn trong viÖc lËp kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong k× s¶n xuÊt tíi Mét sè c¸ch tÝnh ®Þnh møc 4.1 §Þnh møc NVL trùc tiÕp -X¸c ®Þnh gi¸ chuÈn cho mét ®¬n vÞ nguyªn vËt liÖu §Þnh møc gi¸ cña mét ®¬n vÞ nguyªn liÖu = Gi¸ mua ®¬n vÞ + Chi phÝ chuyªn chë + Chi phÝ nhËp kho bèc xÕp - ChiÕt khÊu ®­îc h­ëng (nÕu cã ) - X¸c ®Þnh l­îng tiªu hao nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chuÈn trªn c¬ së tÝnh chÊt cña s¶n phÈm vµ c¸c yªu cÇu kÜ thuËt ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm §Þnh møc tiªu hao NVL trùc tiÕp cho 1 ®¬n vÞ SP = L­îng NVL cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt 1 ®¬n vÞ SP + Møc hao hôt cho phÐp + Møc tiªu hao NVL cho s¶n phÈm háng (cho phÐp) -X¸c ®Þnh møc tiªu hao NVL cña mét ®¬n vÞ s¶n phÈm §Þnh møc tiªu hao NVL cho 1 ®¬n vÞ SP = §Þnh møc gi¸ cña 1 ®¬n vÞ nguyªn liÖu x §Þnh møc tiªu hao NVLTT chuÈn cho mét ®¬n vÞ SP 4.2 §Þnh møc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp §Þnh møc chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp cña s¶n phÈm = §Þnh møc gi¸ L§ trùc tiÕp 1 h c«ng x §Þnh møc l­îng thêi gian lao ®éng trùc tiÕp cho mét ®¬n vÞ SP 5 X©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt linh ho¹t. Theo nh­ phÇn trªn ®· tr×nh bµy vÒ hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë ta vÉn cßn cã mét sè tån t¹i. §ã lµ sù kh«ng linh ho¹t trong viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ vÊn ®Ò nµy ®· ¶nh h­ëng rÊt lín ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. §Ó kh¾c phôc ®iÒu nµy chóng ta cã thÓ bæ7 xung thªm kÕ to¸n chi phÝ th«ng dông vµ kÕ to¸n chi phÝ ®Þnh møc vµo hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam hiÖn hµnh - 2 hÖ thèng chi phÝ nµy ®· ®­îc mét sè c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sö dông ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm víi nh©n viªn thùc hiÖn lµ ng­êi ViÖt Nam . HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ th«ng dông phï hîp víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp muèn cã nhanh th«ng tin gi¸ thµnh s¶n phÈm ë bÊt k× thêi ®iÓm nµo, ®Õn cuèi k× nh©n viªn kÕ to¸n tËp hîp ®Çy ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ, tõ ®ã ®iÒu chØnh l¹i gi¸ thµnh cho ®óng. Cßn hÖ thèng chi phÝ ®Þnh møc phï hîp víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt æn ®Þnh, cã ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt chÝnh x¸c vµ nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu th­êng xuyªn, Ýt biÕn ®éng. §Õn cuèi k× kÕ to¸n xö lÝ c¸c kho¶n biÕn ®éng chi phÝ thùc tÕ so víi ®Þnh møc ®Ó tÝnh ®óng vµ ®ñ gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕt luËn Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, sù ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn cña c¸c ngµnh khoa häc phôc vô cho nÒn kinh tÕ lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan. Víi t­ c¸ch lµ mét nhµ kinh tÕ häc, chóng ta cÇn quan t©m h¬n ®Õn viÖc hoµn thiÖn ho¸ c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ tãan trong doanh nghiÖp mµ ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ . Cã nh­ vËy míi ®¸p øng ®­îc ®ßi hái ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ. Qua bµi viÕt nµy, em mong r»ng m×nh cã thÓ ®ãng ghãp mét chót c«ng søc cña m×nh gi¶i quyÕt phÇn nµo nh÷ng h¹n chÕ trong c«ng t¸c kÕ to¸n hiÖn hµnh.