Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp nhà nước khi Việt Nam tham gia tổ chức kinh tế thế giới WTO

2 Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ héi nhËp vµ ¶nh h­ëng cña héi nhËp WTO  Doanh nghiÖp nhµ n­íc ViÖt Nam 1. Kh¸i niÖm héi nhËp Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo quan ®iÓm th«ng th­êng ®­îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh c¸c thÓ chÕ quèc gia tiÕn hµnh x©y dùng th­¬ng l­îng, ký kÕt vµ tu©n thñ c¸c cam kÕt song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng toµn cÇu ngµy nay ®a d¹ng h¬n cao h¬n, ®ång bé h¬n trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ quèc gia vµ kinh tÕ quèc tÕ. Theo quan ®iÓm réng r·i th× héi nhËp kinh tÕ lµ: sù g¾n kÕt cña mét n­íc vµ c¸c tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu trong ®ã mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn cã sù rµng buéc theo quy ®Þnh chung cña khèi. 2. TÝnh tÊt yÕu cña héi nhËp Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong ®ã cã sù tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®­îc xem lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ n©ng cao møc sèng cho mçi quèc gia, ®a sè c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ cña m×nh theo h­íng më cöa, gi¶m vµ h¬n n÷a lµ th¸o rì c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i lµm cho viÖc trao ®æi, giao l­u hµng ho¸ vµ l­u th«ng c¸c nh©n tè s¶n xuÊt ngµy cµng thuËn lîi h¬n, ®Ó tr¸nh bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng tôt hËu hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi ngµy cµng nç lùc héi nhËp vµo xu thÕ chung ®Ó t¨ng c­êng søc m¹nh kinh tÕ. HiÖn nay xu thÕ hoµ b×nh, hîp t¸c ®Ó cïng ph¸t triÓn ngµy cµng trë thµnh ®ßi hái bøc xóc cña c¸c d©n téc vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, c¸c n­íc nµy ®Òu cã m«i tr­êng hoµ b×nh, æn ®Þnh vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa c¸c nÒn kinh tÕ ngµy cµng g¾n bã, phô thuéc lÉn nhau t¹o ®éng lùc cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ, c¸c thÓ chÕ ®a ph­¬ng trªn thÕ giíi vµ khu vùc cã vai trß ngµy cµng t¨ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña ý thøc ®éc lËp tù chñ, tù lùc cña c¸c d©n téc. Toµn cÇu ho¸ ®ang lµ mét trong nh÷ng xu thÕ ph¸t triÓn chñ yÕu cña quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i, cuéc c¸ch m¹ng KTKT ®· vµ ®ang thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia, lµm cho lùc l­îng Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m 3 s¶n xuÊt ®­îc quèc tÕ ho¸ cao ®é nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc th«ng tin ®· ®­a c¸c quèc gia tiÕn l¹i gÇn nhau h¬n dÇn ®Õn sù h×nh thµnh cña m¹ng l­íi toµn cÇu, tr­íc biÕn ®æi to lín vÒ khoa häc c«ng nghiÖp nµy, tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ, ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch theo h­íng më cöa, gi¶m vµ dì bá hµng rµo thuÕ quan lµm cho viÖc trao ®æi hµng ho¸, di chuyÓn vèn, lao ®éng vµ c¸c kü thuËt trªn thÕ giíi ngµy cµng th«ng tho¸ng h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quan hÖ kinh tÕ më réng vµ ph¸t triÓn. 3. Môc tiªu cña WTO TiÕp tôc kÕ thõa nh÷ng môc tiªu nªu ra trong lêi nãi ®Çu cña C§TT lµ: n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n ë c¸c n­íc thµnh viªn ®¶m b¶o viÖc lµm vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån lùc cña thÕ giíi. §ång thêi WTO cßn thùc hiÖn thªm 3 môc tiªu sau: - Thóc ®Èy t¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô trªn thÕ giíi phôc vô cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. - Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c thÓ chÕ thÞ tr­êng, gi¶i quyÕt bÊt ®ång vµ tranh chÊp th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn trong khu«n khæ cña hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c«ng ph¸p quèc tÕ, ®¶m b¶o cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn ®­îc h­ëng lîi Ých thùc sù tõ t¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i quèc tÕ, phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy vµ khuyÕn khÝch c¸c n­íc nµy ngµy cµng héi nhËp s©u réng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. N©ng cao møc sèng t¹o viÖc lµm cho ng­êi d©n c¸c n­íc thµnh viªn, b¶o ®¶m c¸c quyÒn vµ tiªu chuÈn lao ®éng tèi thiÓu ®­îc t«n träng. 4. Chøc n¨ng cña WTO Thèng nhÊt qu¶n lý viÖc thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh vµ tho¶ thuËn th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng, gi¸m s¸t, t¹o thuËn lîi, kÓ c¶ viÖc ®Þnh gióp kü thuËt cho c¸c n­íc thµnh viªn thùc hiÖn c¸c nghÜa vô th­¬ng m¹i quèc tÕ. - T¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕn hµnh c¸c vßng ®µm ph¸n ®a ph­¬ng trong khu«n khæ WTO hoÆc theo quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ cÊp bé tr­ëng. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m 4 - Thùc hiÖn gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn vµ gi¶i thÝch hiÖp ®Þnh WTO vµ c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng. - Lµ c¬ chÕ gi¸m s¸t chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc thµnh viªn, thùc hiÖn môc tiªu thóc ®Èy tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña WTO. - Thùc hiÖn viÖc hîp t¸c víi c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ nh­ quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) vµ ng©n hµng thÕ giíi (WB) trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, dù b¸o vÒ nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn t­¬ng lai cña kinh tÕ toµn cÇu. 5. C¬ cÊu tæ chøc cña WTO WTO ®­îc ®iÒu hµnh bëi c¸c n­íc thµnh viªn, tÊt c¶ c¸c quyÕt ®Þnh ®Òu do c¸c n­íc thµnh viªn ®­a ra th«ng qua nguyªn t¾c ®ång thuËn, vÒ vÊn ®Ò nµy quyÒn h¹n cña WTO cßn do ban gi¸ ®èc hoÆc 1bé phËn ®øng ®Çu nh­ ë tæ chøc quèc tÕ kh¸c nh­ quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) hay ng©n hµng thÕ giíi (WB), do vËy khi cã quyÕt ®Þnh víi chÝnh s¸ch cña 1 quèc gia th× ®ã lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn, lîi Ých cña nguyªn t¾c nµy hiÓn nhiªn lµ c¸c quyÕt ®Þnh sÏ ®¶m b¶o lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn, nh­ng viÖc ®¹t ®­îc nhÊt trÝ cña 148 n­íc lµ 1 qu¸ tr×nh l©u dµi. 6. Vai trß cña doanh nghiÖp nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n NÕu nh×n hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ nh÷ng ®ãng gãp cña doanh nghiÖp nhµ n­íc hiÖn nay th× râ rµng doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ang cã vai trß hÕt søc quan träng träng trong nÒn kinh tÕ n­íc ta. ThÓ hiÖn trªn nh÷ng khÝa c¹nh chñ yÕu sau: - Doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ang n¾m gi÷ nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc then chèt hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt quan träng nhÊt cho c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, n¾m gi÷ toµn bé hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cã tÝnh huyÕt m¹ch, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp lín lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc trong c¸c ngµnh x©y dùng (giao th«ng, thuû lîi, c«ng nghiÖp d©n dông) c¬ khÝ, chÕ t¹o, luyÖn kim, xi m¨ng, ®iÖn tö, ho¸ chÊt, ph¸t dÇu ®iÖn, dÇu khÝ, th«ng tin liªn l¹c, vËn t¶i ®­êng s¾t, ®­êng biÓn, ®­êng kh«ng, « t« s¶n xuÊt Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m 5 hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng, chÕ biÕn n«ng, thuû h¶i s¶n xuÊt khÈu chiÕm thÞ tr­êng ¸p ®¶o trong huy ®éng vèn vµ cho vay. PhÇn cña doanh nghiÖp nhµ n­íc trong GDP chiÕm tû träng n¨m 1992: 40,2%, n¨m 1996: 39,9%, n¨m 1998: 41,2%, n¨m 2000: 39,5%. Cô thÓ tû träng phÇn doanh nghiÖp nhµ n­íc trong sè ngµnh nh­ sau:80% c«ng nghiÖp khai th¸c, trªn 60% c«ng nghiÖp chÕ biÕn, 99% c«ng nghiÖp ®iÖn - gaz - dÇu khÝ, cung cÊp n­íc, trªn 82% v©n chuyÓn hµng ho¸, 50% vËn chuyÓn hµnh kh¸ch,74% thÞ phÇn ®èi víi nÒn kinh tÕ. - C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc ®iÒu tiÕt cung cÇu, æn ®Þnh gi¸ c¶, chèng l¹m ph¸t, æn ®Þnh tû gi¸, kh¾c phôc mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. - Doanh nghiÖp nhµ n­íc chiÕm 1 phÇn rÊt quan träng trong XNK, trong ®ã doanh nghiÖp nhµ n­íc gi÷ tû träng tuyÖt ®èi trong ho¹t ®éng XNK, riªng c«ng nghiÖp n¨m 1999 ®· xuÊt khÈu ®­îc 6,17 tû USD (chñ yÕu do doanh nghiÖp nhµ n­íc) chiÕm gÇn 54% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn bé nÒn kinh tÕ tæng c«ng ty l­¬ng thùc miÒn Nam xuÊt khÈu, g¹o chiÕm tû träng 60 - 70% so víi c¶ n­íc, n¨m 2000 doanh nghiÖp nhµ n­íc chiÕm trªn 50 % kim ng¹ch xuÊt khÈu. - Doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ãng gãp nguån thu tËp trung lín vµ æn ®Þnh cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. - Trong khi nhµ n­íc kh«ng d­ vèn, ng©n s¸chcÊp vèn l­u ®éng cho kinh doanh cña doanh nghiÖp nhµ n­íc theo quy ®Þnh th× nhiÒu doanh nghiÖp ®· tiÕt kiÖm, h×nh thµnh vèn tù bæ sung, n¨ng ®éng t×m nguån vèn bªn ngoµi, bao gåm vèn vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ vay cïng nh©n viªn doanh nghiÖp. - Trong lóc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ch­a v­¬n lªn ®­îc th× doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ ®èi t¸c chÝnh trong liªn doanh liªn kÕt víi bªn n­íc ngoµi, chiÕm 98% dù ¸n liªn doanh víi n­íc ngoµi, ®ång thêi doanh nghiÖp nhµ n­íc còng thùc hiÖn ®­îc c¸c h¹ tÇng kü thuËt cÇn thiÕt ®Î thu hót c¸c doanh nghiÖp cã vèn trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®Çu t­. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m 6 - Doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· t¹o ra ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt, lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã tÇm quan träng quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸, chuyÓn tõ thiÕu sang ®¸p øng ®­îc nhu cÇu c¬ b¶n n«ng s¶n, thùc phÈm chÊt l­îng ngµy cµng cao cña nh©n d©n vµ cã phÇn xuÊt khÈu chñ yÕu th«ng qua x©y dùng c¸c ®­êng giao th«ng huyÕt m¹ch, cung cÊp gièng c©y con, chuyÓn giao kü thuËt vµ b­íc ®Çu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn… 5. Nh÷ng thuËn lîi khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn WTO 5.1. §èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®­îc h­ëng ­u ®·i trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ: trong qu¸ tr×nh tån t¹i GAT/WTO ®· thùc hiÖn c¸c vßng ®µm ph¸n nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho tù do ho¸ th­¬ng m¹i trªn c¬ së quy chÕ tèi hËu gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn. Víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn ­u ®·i vµ c«ng nh©n dåi dµo, ViÖt Nam cã c¬ héi tËn dông nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh ®Æc biÖtlµ c¸c ngµnh n«ng nghiÖp dÖt may, theo hiÖp ®Þnh dÖt may cña WTO (ACT) ®Õn ®Çu 2005 c¸c nhµ n­íc thµnh viªn ph¶i hoµn toµn xo¸ bá c¸c h¹n chÕ ngh¹ch ®èi víi hµng dÖt may. NÕu vµo thêi ®iÓm ®ã ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO th× triÓn väng xuÊt khÈu dÖt may lµ rÊt lín. TiÕn hµnh th­¬ng m¹i kh«ng cã ph©n biÖt ®èi xö: nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö cßn biÕt ®Õn d­íi tªn gäi "nguyªn t¾c ®·i ngé quèc gia". HiÖn nay do ViÖt Nam ch­a lµ thµnh viªn cña WTO nªn trong bu«n b¸n víi c¸c n­íc lµ thµnh viªn cña WTO, c¸c n­íc nµy cã thÓ giµnh quy chÕ ®èi xö g©y bÊt lîi ®èi víi ViÖt Nam. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, mét sè mÆt hµng cña ViÖt Nam ®· cã n¨ng lùc c¹nh tranh trªn mét sè thÞ tr­êng nh­ g¹o, cµ phª, thuû s¶n, dÖt may. Khi ®ã c¸c quèc gia thµnh viªn WTO nh­ Hoa kú, EU, Ca na ®a ®­a ra lý do ph©n biÖt ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­ c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ víi c¸ basa ë Hoa kú vµ b¸n bËt löa ë Ch©u ©u. Trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô tranh chÊp nµy ViÖt Nam kh«ng ®­îc h­ëng quy chÕ tranh chÊp nh­ c¸c quèc gia thµnh viªn WTO. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m 7 Gia nhËp WTO lµ do ®éng lùc cho c¸c c¶i c¸ch m«i tr­êng kinh doanh trong n­íc. §Ó trë thµnh thµnh viªn cña WTO, th× c¸c quèc gia nép ®¬n xin gia nhËp ®Òu ph¶i minh b¹ch ho¸ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ: ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i . KÓ tõ khi ViÖt Nam nép ®¬n xin gia nhËp WTO, ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh mét sè biÖn ph¸p c¶i c¸ch nh­: - Më réng quyÒn kinh doanh cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. NÕu nh­ tr­íc n¨m 1998, chØ cã c¸c doanh nghiÖp cã giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu míi ®­îc tham gia ngo¹i th­¬ng th× bá tõ ngµy 1-9-2001 bÊt kú doanh nghiÖp nµo cã ®¨ng ký kinh doanh th× ®Òu cã quyÒn xuÊt nhËp khÈu. ChÝnh phñ ban hµnh quyÕt ®Þnh 46/2001/Q§-TTg ngµy 4/4/2001 vÒ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu trong giai ®o¹n 2001-2005, trong ®ã b·i bá h¹n ng¹ch vµ qu¶n lý nhËp khÈu th«ng qua ®Çu mèi ®èi víi g¹o vµ ph©n bãn, b·i bá giÊy phÐp nhËp khÈu ®èi víi nhiÒu mÆt hµng nh­ xi m¨ng, thÐp, dÇu thùc vËt… - VÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi: ®©y lµ lÜnh vùc ®ang ®­îc hoµn thiÖn víi c¸c c¶i c¸ch vÒ thñ tôc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, gi¶m yªu cÇu vÒ tØ lÖ kÕt hèi ngo¹i tÖ, t¨ng c­êng ­u ®·i. Ngµy 17/5/2002, Thñ t­íng ChÝnh phñ ban hµnh quyÕt ®Þnh 62/2002/Q§-TTg ban hµnh dù ¸n danh môc quèc gia gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thêi kú 2001-2005 víi muc tiªu thu hót vèn ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n träng ®iÓm nh»m ®­a ViÖt Nam c¬ b¶n trë thµnh quèc gia c«ng nghiÖp vµon¨m 2002. - VÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ: ViÖt Nam ®· cam kÕt vÒ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn hiÖp ®Þnh vÒ vÊn ®Ò th­¬ng m¹i cã liªn quan ®Õn së h÷u trÝtÖ (TRÝP) vµ tham gia vµo c«ng ­íc quèc tÕ vÒ b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ nh­: c«ng ­íc Pari vÒ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp, HiÖp ­íc Madrid vÒ ®¨ng ký quèc tÕ nh·n hiÖu hµng ho¸, c«ng ­íc thµnh lËp tæ chøc së h÷u trÝ tuÖ. Tham gia WTO khuyÕn khÝch n¨ng lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi, khi thùc hiÖn cam kÕt gi¶m hµng rµo thuÕ quan vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o hé phi thuÕ quan, doanh nghiÖp trong n­íc sÏ ph¶i nç lùc c¶i tiÕn kÜ thuËt, n©ng cao n¨ng suÊt ®Ó c¹nh tranh Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m 8 víi doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm tõ n­íc mµ kh«ng cßn gÆp ph¶i thuÕ quan b¶o hé. §èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ, khi tham gia s©u h¬n vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, nh÷ng ngµnh lîi thÕ c¹nh tranh dùa trªn khai th¸c c¸c nguån lùc tù nhiªn sÏ gi¶m dÇn vai trß mµ thay thÕ vµo ®ã lµ c¸c ngµnh dùa trªn vèn, c«ng nghÖ ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng. 5.2. §èi víi doanh nghiÖp T¨ng c¬ héi tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam: ViÖc ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña WTO cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®­a s¶n phÈm tíi thÞ tr­êng cña kho¶ng 150 quèc gia trªn thÕ giíi víi møc thuÕ suÊt thÊp vµ kh«ng cã biÕn ®éng. Thªm n÷a c¸c quy chÕ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ WTO ngµy cµng trë nªn ­u ®·i cho c¸c quèc gia thµnh viªn lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn. ViÖc tiÕp cËn c¸c nhµ cung cÊp n­íc ngoµi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn trong n­íc. XÐt d­íi gãc ®é nhËp khÈu c¸c doanh nghiÖp trong n­íc kh«ng chØ nhËn ®­îc nguån nguyªn liÖu víi gi¸ rÎ h¬n mµ ®iÒu quan träng lµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi nhiÒu ®èi t¸c tõ nhiÒu quèc gia do ®ã cã c¬ héi lùa chän yÕu tè ®Çu vµo víi gi¸ rÎ h¬n. Bªn c¹nh ®ã mét sè nhµ cung cÊp dÞch vô hç trrî kinh doanh nh­ b¶o hiÓm, vËn t¶i, t­ vÊn ph¸p luËt. 6. Nh÷ng th¸ch thøc ViÖt Nam trë thµnh viªn WTO 6.1. §èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ B¶o vÖ c¸c ngµnh trong n­íc: §èi víi bÊt k× nÒn kinh tÕ nµo, viÖc duy tr× c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc cã ý nghÜa rÊt quan träng vÒ mÆt kinh tÕ còng nh­ x· héi. VÒ mÆt kinh tÕ: sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh t¹o ®iÒu kiÖn duy tr× sù ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a vïng, l·nh thæ, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ. VÒ mÆt x· héi: c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc lµ c¬ së duy tr× viÖc lµm cho nh©n d©n, n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ nªn kh¶ Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m 9 n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cßn hÕt søc thÊp. Trong khi ®ã viÖc gia nhËp WTO lµ thùc hiÖn cam kÕt quèc tÕ vÒ më cöa thÞ tr­êng t¹o ®iÒu kiÖn cho tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­. - C¸c ®iÒu kiÖn më cöa thÞ tr­êng, ngµy cµng chÆt chÏ h¬n nªn nÒn kinh tÕ chÞu nhiÒu søc Ðp h¬n. Kinh nghiÖm cho thÊy c¸c quèc gia míi gia nhËp WTO th­êng chÞu nh÷ng ®iÒu kiÖn cao h¬n so víi c¸c quèc gia ®· lµ thµnh viªn ë cïng tr×nh ®é ph¸t triÓn. Trung Quèc ph¶i duy tr× møc trî cÊp cho n«ng s¶n d­íi 8,5% tæng s¶n l­îng n«ng nghiÖp. Møc thuÕ cam kÕt cña c¸c míi gia nhËp ngµy cµng thÊp h¬n so víi møc thuÕ míi cam kÕt cña c¸c quèc gia thµnh viªn. Ngoµi ra sau vßng ®«-ha mét sè néi dung më còng ®­îc ®­a vµo ®µm ph¸n gia nhËp nh­: vÊn ®Ò th­¬ng m¹i víi m«i tr­êng. VÊn ®Ò th­¬ng m¹i víi ®iÒu kiÖn lao ®éng, vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ víi liªn quan tíi søc khoÎ cäng ®ång nh­ thuèc ch÷a bÖnh. Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m 10 Ch­¬ng II Thùc tr¹ng DNNN cña ViÖt Nam 1. Nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm vÒ ho¹t ®éng cña DNNN DNNN ®ang cã vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nh­ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DNNN cßn thÊp, mét sè mÆt cßn cã phÇn gi¶m sót, ®ang lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc ¶nh h­ëng ®Õn vai trß chñ ®¹o cña doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ hiÖu qu¶ chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ. HiÖn nay khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc gao sö dông mét khèi l­îng lín tµi s¶n cè ®Þnh cña nÒn kinh tÕ, ®­îc giao khai th¸c sö dông 100% c¸c tµi nguyªn tËp trung cã quy m« lín vµ hÇu hÕt c¸c tµi nguyªn quý thuËn lîi vÒ ®Þa ®iÓm, nhÊt lµ ë c¸c ®« thÞ. Sö dông 85% vèn tÝn dông ­u ®·i trong n­íc, kho¶ng 80% d­ nî cho vay cña ng©n hµng ngo¹i th­¬ng, xÊp xØ 80% d­ nî cho vay cña ng©n hµng ®Çu t­ vµ 62% cña ng©n hµng c«ng th­¬ng, mét bé phËn lín vèn ODA ch ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn vµ mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt, sö dông phÇn lín lùc l­îng lao ®éng do nhµ n­íc ®µo t¹o, gåm c¸c c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cã tr×nh ®é cao vµ c¸c c¬ së nghiªn cøu øng dông lín cña ®Êt n­íc, ®­îc sù quan t©m cña l·nh ®¹o §¶ng, nhµ n­íc vµ c¸c ®oµn thÓ, mét sè tr­êng hîp ®­îc miÔn gi¶m thuÕ, khoanh nî, gi¶m nî, xo¸ nî khi gÆp khã kh¨n. Nh­ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn thÊp vµ mét sè mÆt cã phÇn gi¶m sót ¶nh h­ëng ®Õn vai trß chñ ®¹o cña doanh nghiÖp vµ hiÖu qu¶ chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ. TØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn nhµ n­íc nh÷ng n¨m 1996-1999 gi¶m: n¨m 1996: 11,2%; n¨m 1997: 9,7%; n¨m 1998: 9,1%; n¨m 1999: 9,2%. TØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn nhµ n­íc cña DNNN ®Þa ph­¬ng rÊt thÊp (n¨m 1998 cña DNNN trung ­¬ng lµ 13% cña DNNN ®Þa ph­¬ng lµ 6,4%). N¨m 1999 tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn cña c«ng ty m¸y ®éng lùc vµ m¸y n«ng nghiÖp 3%/n¨m, cña ngµnh dÖt, sîi 1,57%/n¨m cña c«ng ty c«ng nghiÖp Cli ck to bu y N OW !PD F-X Change View er w w w .docu-track . co m C lic k t o b uy NO W!P DF - XCha nge View er w w w .docu-track . co m