Tỉ giá hối đoái và chính sách tỉ giá hối đoái ở Việt Nam

ú ®Çu cø 1USD giÊy ph¸t hµnh ra ®· cã tõ 4 ®Õn 8 USD vµng b¶o ®¶m. L­îng vµng ®¶m b¶o ®å sé nh­ vËy nªn c¶ thÕ giíi t­ b¶n chØ lo cã vµng ®Ó ®æi lÊy USD mµ mua hµng Mü chø kh«ng quan t©m ®Õn viÖc USD cã ®æi lÊy vµng ®­îc kh«ng. ChÝnh v× vËy, c¸c n­íc cã xu h­íng chuyÓn ®æi tõ dù tr÷ vµng sang dù tr÷ USD ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ. USD ®· trë thµnh tµi s¶n dù tr÷ quèc tÕ cña c¸c n­íc v× Mü cam kÕt víi c¸c NHTW r»ng sÏ chuyÓn ®æi kh«ng h¹n chÕ USD ra vµng. C¸c n­íc ngµy cµng më réng th­¬ng m¹i víi Mü, gia t¨ng dù tr÷ USD cña hä, khiÕn cho søc hót USD ra ngoµi ngµy cµng t¨ng. Tæng khèi l­îng USD trªn toµn thÕ giíi vµo cuèi n¨m 1944lµ 28,5 tû USD, th× ®Õn cuèi n¨m 1968 ®· lªn ®Õn gÇn 100 tû USD. Trong 25 n¨m ®éc quyÒn ph¸t hµnh tiÒn tÖ, Mü ®· lîi dông ®ång USD ®Ó thu hót cña c¶i c¸c n¬i trªn thÕ giíi vÒ tay m×nh. Hµng tr¨m tû USD ®­îc th¶ lang thang ®i kh¾p c¸c n­íc mµ kh«ng cã g× b¶o ®¶m, g©y ra l¹m ph¸t USD. ChÕ ®é Bretton Woods ngµy cµng béc lé nh÷ng h¹n chÕ mµ b¶n th©n nã kh«ng tù kh¾c phôc ®­îc: - Dù tr÷ kh«ng t­¬ng xøng: Do quy m« th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng t¨ng g¾n liÒn víi nh÷ng dßng vËn ®éng tiÒn tÖ lín, ®ßi hái c¸c NHTW ph¶i mua vµ b¸n khèi l­îng lín ®ång USD ®Ó duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i ®· tho¶ thuËn. VÒ dµi h¹n, mét sè ng©n hµng nhËn thÊy dù tr÷ USD vµ vµng cña m×nh kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu trªn. - C¸c cuéc khñng ho¶ng cã nguyªn nh©n ®Çu c¬: Khi cã sù thay ®æi vÒ møc gi¸ c¶ t­¬ng ®èi gi÷a c¸c ®æng tiÒn lµm cho mét sè ®ång tiÒn ®­îc ®¸nh gi¸ qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp. V× tû gi¸ lµ lu«n cè ®Þnh, viÖc c¸c nhµ ®Çu c¬ mua, b¸n l­îng tiÒn lín khiÕn cho NHTW ph¶i chi tiªu nh÷ng l­îng ngo¹i tÖ lín ®Ó cè g¾ng duy tr× tû gi¸ ®· ®Þnh theo tho¶ ­íc cho ®Õn khi nã ®­îc thay ®æi. - Søc Ðp tõ t­¬ng quan thùc tÕ gi÷a c¸c ®ång tiÒn: Sù t¨ng tr­ëng kh¸c nhau vÒ xuÊt nhËp khÈu còng nh­ tû lÖ l¹m ph¸t rÊt chªnh lÖch gi÷a c¸c n­íc vµ hµng lo¹t c¸c nh©n tè t¸c ®éng kh¸c ®· lµm cho cã sù thay ®æi t­¬ng ®èi vÒ gi¸ trÞ t­¬ng ®èi gi÷a c¸c ®ång tiÒn xÐt vÒ dµi h¹n. V× vËy, mét sè n­íc ®· xin thay ®æi l¹i tû gi¸, g©y søc Ðp cho tû gi¸ cè ®Þnh. Vµo nh÷ng n¨m 60, bèi c¶nh kinh tÕ x· héi cã nhiÒu thay ®æi, khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn lµm cho c¸c n­íc phôc håi kinh tÕ, thÕ giíi chia lµm 3 cùc: Mü, NhËt vµ T©y ¢u. Do ®ã, c¸c n­íc ®· xuÊt khÈu hµng ho¸ sang Mü vµ Mü trë thµnh n­íc nhËp siªu. VÒ phÝa m×nh, hµng ho¸ Mü kh«ng cßn søc hÊp dÉn nh­ tr­íc lµm cho c¸n c©n th­¬ng m¹i Mü th­êng xuyªn th©m hôt, dù tr÷ vµng ngµy cµng gi¶m, nî n­íc ngoµi t¨ng, USD mÊt gi¸ nghiªm träng. Thªm vµo ®ã Mü sa lÇy vµo cuéc chiÕn tranh ë ViÖt Nam vµ mét sè n­íc kh¸c khiÕn chÝnh phñ Mü chi tiªu ngµy cµng nhiÒu tiÒn. C¸c n­íc khñng ho¶ng lßng tin víi USD, ®· chuyÓn ®æi USD dù tr÷ ra vµng, lµm cho dù tr÷ vµng cña Mü gi¶m sót nhanh chãng. Tr­íc nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p cña t×nh h×nh trong n­íc vµ thÕ giíi, tæng thèng Mü Nixon sau 2 lÇn tuyªn bè ph¸ gi¸: LÇn 1(th¸ng8/1971) 1USD = 0,81gram vµng rßng vµ 42 USD = 1ounce vµng, lÇn 2 (th¸ng 3/1973) 1USD = 0,7369 gram vµng rßng vµ 45 USD = 1 ounce vµng. §ång USD bÞ ph¸ gi¸ (-10%) th× chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh Bretton Woods hoµn toµn sôp ®æ. 2.2.1.1.3. NhËn ®Þnh chung vÒ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh: §©y lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i mµ ë ®ã Nhµ n­íc, cô thÓ lµ NHTW tuyªn bè sÏ duy tr× tû gi¸ gi÷a ®ång tiÒn cña quèc gia m×nh víi mét hoÆc mét sè ®ång tiÒn nµo ®ã ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh. ë ®©y, NHTW ®ãng vai trß ®iÒu tiÕt l­îng d­ cÇu hoÆc d­ cung vÒ ngo¹i tÖ ®Ó gi÷ tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh b»ng c¸ch b¸n ra hoÆc mua vµo sè d­ ®ã. - ¦u ®iÓm cña chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh: + Thóc ®Èy th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ quèc tÕ v× nã mang l¹i mét m«i tr­êng æn ®Þnh, thuËn lîi, Ýt rñi ro cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. + Buéc c¸c chÝnh phñ ph¶i ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«. + Thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ nh»m tr¸nh nh÷ng xung ®ét vÒ môc tiªu chÝnh s¸ch vµ nh÷ng biÕn ®éng vÒ tû gi¸. - H¹n chÕ cña chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh: + Th­êng chÞu søc Ðp lín mçi khi x¶y ra c¸c c¬n sèc tõ bªn ngoµi hoÆc tõ thi tr­êng hµng ho¸ trong n­íc, bëi khi ®ã møc chªnh lÖch thùc tÕ qu¸ lín vÒ gi¸ trÞ gi÷a néi tÖ vµ ngo¹i tÖ sÏ dÉn ®Õn ph¸ vì møc c©n b»ng tû gi¸. + ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh lµm mÊt tÝnh chñ ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, khiÕn cho NHTW gÆp khã kh¨n trong viÖc thay ®æi l­îng tiÒn cung øng. + §Æc biÖt, nã lµm cho c¸c quèc gia dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng "nhËp khÈu l¹m ph¸t" kh«ng mong muèn. 2.2.1.2. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi (tõ n¨m 1973 ®Õn nay): Sau thÊt b¹i cña hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i Bretton Woods, vµo th¸ng 7/1976, t¹i héi nghÞ Jamaica, c¸c thµnh viªn cña IMF ®· thèng nhÊt ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh míi cho hÖ thèng tiÒn tÖ quèc tÕ. §ã lµ "tû gi¸ linh ho¹t" hay "tû gi¸ th¶ næi" ®­îc c¸c thµnh viªn IMF chÊp nhËn. Theo chÕ ®é míi, tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh vµ vËn ®éng mét c¸ch tù do theo quy luËt thÞ tr­êng mµ cô thÓ lµ quy luËt cung - cÇu ngo¹i tÖ. NHTW c¸c n­íc kh«ng cã bÊt kú mét tuyªn bè hay cam kÕt nµo vÒ chØ ®¹o, ®iÒu hµnh tû gi¸. - ¦u ®iÓm cña chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi: + Gióp c¸n c©n thanh to¸n c©n b»ng: Gi¶ sö mét n­íc nµo ®ã cã c¸n c©n v·ng lai th©m hôt khiÕn néi tÖ gi¶m gi¸. §iÒu ®ã thóc ®Èy xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu cho ®Õn khi c¸n c©n thanh to¸n trë nªn c©n b»ng. + §¶m b¶o tÝnh ®éc lËp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. + Gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ, tr¸nh ®­îc nh÷ng có sèc bÊt lîi tõ bªn ngoµi, v× khi gi¸ c¶ n­íc ngoµi t¨ng sÏ lµm cho tû gi¸ tù ®iÒu chØnh theo c¬ chÕ PPP ®Ó ng¨n ngõa c¸c t¸c ®éng ngo¹i lai. - Nh­îc ®iÓm: + Lµ nguyªn nh©n g©y nªn sù bÊt æn do c¸c ho¹t ®éng ®Çu c¬ lµm mÐo mã, sai lÖch thÞ tr­êng, cã kh¶ n¨ng g©y nªn l¹m ph¸t cao vµ t¨ng nî n­íc ngoµi. + H¹n chÕ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ tÝn dông do t©m lý lo sî sù biÕn ®éng theo h­íng bÊt lîi cña tû gi¸. Khi míi ra ®êi, chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi tù do ®­îc cho lµ ph­¬ng thøc h÷u hiÖu v¹n n¨ng cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, thùc tÕ chøng minh r»ng, cµng th¶ næi tû gi¸ th× sù ph¸t triÓn kinh tÕ cµng kÐm æn ®Þnh. Bëi lÏ, biÕn ®éng cña tû gi¸ rÊt phøc t¹p, chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè kinh tÕ, chÝnh trÞ, t©m lý, x· héi... ®Æc biÖt lµ n¹n ®Çu c¬. Trªn thùc tÕ th× l¹i kh«ng cã thÞ tr­êng thuÇn tuý nªn kh«ng thÓ cã mét chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn. Sù can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµm cho tû gi¸ hèi ®o¸i cã nh÷ng diÔn biÕn thuËn lîi h¬n nªn chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý ngµy cµng ®­îc nhiÒu quèc gia lùa chän ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 2.2.1.3. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý (b¸n th¶ næi): §©y lµ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cã sù can thiÖp cña hai chÕ ®é cè ®Þnh vµ th¶ næi. ë ®ã, tû gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh vµ ho¹t ®éng theo quy luËt thÞ tr­êng, chÝnh phñ chØ can thiÖp khi cã nh÷ng biÕn ®éng m¹nh v­ît qu¸ møc ®é cho phÐp. Cã 3 kiÓu can thiÖp cña chÝnh phñ: - KiÓu can thiÖp vïng môc tiªu: ChÝnh phñ quy ®Þnh tû gi¸ tèi ®a, tèi thiÓu vµ sÏ can thiÖp nÕu tû gi¸ v­ît qu¸ c¸c giíi h¹n ®ã. - KiÓu can thiÖp tû gi¸ chÝnh thøc kÕt hîp víi biªn ®é dao ®éng: Tû gi¸ chÝnh thøc cã vai trß dÉn ®­êng, chÝnh phñ sÏ thay ®æi biªn ®é dao ®éng cho phï hîp víi tõng thêi kú. - KiÓu tû gi¸ ®eo b¸m: ChÝnh phñ lÊy tû gi¸ ®ãng cöa ngµy h«m tr­íc lµm tû gi¸ më cöa ngµy h«m sau vµ cho phÐp tû gi¸ dao ®éng víi biªn ®é hÑp. HiÖn nay, chÕ ®é tû gi¸ "b¸n th¶ næi" hay "cè ®Þnh bß tr­ên" cã nhiÒu tÝnh ­u viÖt h¬n vµ ®­îc nhiÒu n­íc sö dông, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, c©u hái ®Æt ra lµ "th¶ næi" hay "bß tr­ên" ë møc ®é bao nhiªu nªn gÇn víi th¶ næi hay gÇn víi cè ®Þnh h¬n? biªn ®é dao ®éng lµ bao nhiªu? RÊt khã ®Ó ®­a ra mét c©u tr¶ lêi chung cho mäi quèc gia mµ ph¶i tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn thùc tiÔn vµ môc tiªu cña tõng quèc gia theo ®uæi. Nh×n chung, ®èi víi c¸c n­íc kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam, víi mét hÖ thèng c«ng cô tµi chÝnh cßn nhiÒu yÕu kÐm, sù phèi hîp gi÷a c¸c chÝnh s¸ch cßn thiÕu ®ång bé, ®ång tiÒn yÕu vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ cßn h¹n hÑp th× tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã qu¶n lý tá ra lµ mét chÝnh s¸ch hîp lý nhÊt. 2.2.2 C¬ së lùa chän chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i ViÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ xoay quanh 2 vÊn ®Ò chÝnh : Mèi quan hÖ gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia víi c¶ hÖ thèng toµn cÇu vµ møc ®é linh ho¹t cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ trong n­íc. Thø nhÊt, lùa chän chÕ ®é tû gi¸ lµ lùa chän hÖ thèng më cña hay ®ãng cöa.C¸c ph­¬ng ¸n lùa chän hÖ thèng tû gi¸ thiªn vÒ hoÆc tû gi¸ cè ®Þnh hoÆc tû gi¸ linh ho¹t.Mét quèc gia lùa chän tû gi¸ cè ®Þnh tøc lµ chÊp nhËn sù rµng buéc ®èi víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc gia.C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña quèc gia ph¶i phï hîp víi duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh,v× vËy viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®èi néi trë thµnh ngo¹i sinh vµ tu©n thñ theo tho¶ ­íc tû gi¸.Tõ ®ã cã thÓ thÊy r»ng sù lùa chän nµy ngang víi viÖc ¸p ®Æt c¸c rµng buéc quèc tÕ vµo c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc gia.Nãi réng h¬n, lùa chän c¬ chÕ tû gi¸ cè ®Þnh t­¬ng ®­¬ng víi lùa chän mét hÖ thèng më cöa,trong ®ã lu«n cã sù t­¬ng t¸c gi÷a c¸c nh©n tè quèc gia vµ c¶ hÖ thèng thÕ giíi.Ng­îc l¹i,ph­¬ng ¸n tû gi¸ linh ho¹t, vÒ nguyªn t¾c kh«ng chÊp nhËn mét sù rµng buéc nµo vµo c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi néi.C¸c chÝnh s¸ch cã t¸c ®éng g× ®i n÷a th× sù giao ®éng tû gi¸ sÏ gi÷ chóng chØ g©y ¶nh h­ëng trong ph¹m vi quèc gia.Vµ t­¬ng øng víi ®iÒu ®ã,kÕt qu¶ cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ n­íc ngoµi dï thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a th× ®iÒu chØnh tû gi¸ sÏ gi÷ chóng ngoµi ph¹m vi quèc gia.Thùc tÕ, lùa chän nµy gi÷ cho chÝnh s¸ch quèc gia kh«ng bÞ rµng buéc quèc tÕ.Nãi réng h¬n,lùa chän c¬ chÕ hèi ®o¸i linh ho¹t sÏ tach rêi nÒn kinh tÕ quèc gia khái m«i tr­êng quèc tÕ. Thø hai, chóng ta cÇn quan t©m ®Õn møc ®é linh ho¹t cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi néi.Møc ®é nµy kh¸c nhau râ rµng gi÷a viÖc lùa chän nét trong hai lo¹i chÕ ®é tû gi¸.V× tû gi¸ cè ®Þnh thÓ hiÖn sù cam kÕt ¸p ®Æt c¸c rµng buéc ®èi víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc gia, cã nghÜa r»ng kh«ng thÓ theo ®uæi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi néi mét c¸ch ®éc lËp.Ng­îc l¹i,tû gi¸ linh ho¹t lµ mét c«ng cô cã thÓ sö dông ®Ó gi÷ cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña hÖ thèng quèc tÕ kh«ng ¶nh h­ëng tíi c¸c chÝnh s¸ch quèc gia.V× vËy cã thÓ theo ®uæi c¸c chÝnh s¸ch quèc gia mµ kh«ng cÇn quan t©m ®Õn thÕ giíi bªn ngoµi vµ nh­ vËy ®Æc thï cña chóng lµ hÖ thèng ®ãng. Ch­¬ng 2 Sù ¶nh h­ëng cña chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i tíi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam 1. Sù h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña tû gi¸ cïng chÝnh s¸ch TGH§ trong giai ®o¹n tr­íc th¸ng 3/1989 thêi kÕ ho¹ch ho¸ , tËp trung kinh tÕ. N¨m 1950 ®­îc coi nh­ lµ mét c¸i mèc khi mµ Trung Quèc , Liªn X« vµ c¸c n­íc chñ nghÜa x· héi §«ng ¢u thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi ViÖt Nam , ®Æt nÒn mãng ®Çu tiªn cho viÖc h×nh thµnh c¸c quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc.Trong hai n¨m liªn tiÕp,1952-1953,ViÖt Nam lÇn l­ît kÝ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ nghÞ ®Þnh th­ mËu dÞch tiÓu ngh¹ch víi Trung Quèc.Tõ ngµy 25 th¸ng 11 n¨m 1955, tû gi¸ chÝnh thøc ®­îc quy ®Þnh gi÷a ®ång ViÖt Nam(VND) vµ nh©n d©n tÖ Trung Quèc(CNY) lµ 1 CNY=1470 VND. Tû gi¸ gi¸ nµy ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn viÖc so s¸nh gi¸ b¸n lÎ cña 34 mÆt hµng tiªu dïng t¹i mét sè tØnh lín cña hai n­íc. Vµo thêi ®iÓm nµy, tû gi¸ Róp cña Liªn X« (SUR) vµ nh©n d©n tÖ cña Trung Quèc (CNY) lµ 1 CNY = 2SUR. Tõ ®ã,tû gi¸ tÝnh chÐo t¹m thêi gi÷a ®ång ViÖt Nam vµ Rup cña Liªn X« lµ 1 SUR = 735VND.Sau ®ît ®æi tiÒn vµo ®Çu n¨m 1959 (1 ®ång ViÖt Nam míi b»ng 1000 ®ång ViÖt Nam cò) còng ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh tû gi¸ t­¬ng øng víi sù thay ®æi mÖnh gi¸ cña ®ång tiÒn (1SUR = 0,735VND). §Õn ®Çu n¨m 1961 tû gi¸ gi÷a ®ång ViÖt Nam vµ Rup cña Liªn X« ®­îc ®iÒu chØnh l¹i lµ 1SUR=3,27VND,do hµm l­îng vµng trong ®ång Rup ®­îc ®iÒu chØnh t¨ng 4,44 lÇn. N¨m 1977, c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa tho¶ thuËn thanh to¸n víi nhau b»ng tiÒn Rup chuyÓn nh­îng ( lµ ®ång tiÒn ghi sæ dïng trong thanh to¸n mËu dÞch gi÷a c¸c n­íc trong khèi víi tû gi¸ ®­îc quy ®Þnh sao cho tµi kho¶n gi÷a c¸c bªn sau khi trao ®æi ngo¹i th­¬ng theo khèi l­îng ®· ®­îc ghi trong hiÖp ®Þnh ký kÕt vµo ®Çu n¨m th× cuèi n¨m sè d­ ph¶i b»ng zero ) cã hµm l­îng vµng quy ®Þnh lµ 0,98712 gam trªn mçi ®ång Rup chuyÓn nh­îng. Bªn c¹nh tû gi¸ Nhµ n­íc cßn sö dông tû gi¸ kÕt to¸n néi bé 1SUR=5,64VND , ®­îc h×nh thµnh tõ n¨m 1958 vµ ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së so s¸nh gi¸ c¶ hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam b»ng ®ång Rup nh©n d©n tÖ víi gi¸ hµng ho¸ ®ã b»ng ®ång ViÖt Nam trong 3 n¨m 1955, 1956, 1957. Tû gi¸ kÕt to¸n néi bé nµy dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a c¸c tæ chøc vµ ®¬n vÞ kinh tÕ Nhµ n­íc cã thu chi ngo¹i tÖ víi ng©n hµng, tÝnh thu chi víi c¸c ®èi t¸c ngo¹i th­¬ng. Tû gi¸ kÕt to¸n néi bé nµy ®­îc x¸c ®Þnh cè ®Þnh cho ®Õn tËn n¨m 1986 míi ®­îc ®iÒu chØnh l¹i lµ 1SUR=18VND, n¨m 1987 ®iÒu chØnh l¹i lµ 1SUR=150VND , cuèi n¨m 1988 míi ®­îc ®iÒu chØnh l¹i lµ 1SUR=700VND vµ cho ®Õn th¸ng 3 n¨m 1989 th× huû bá chÕ ®é kÕt to¸n néi bé nµy. Sau khi b¾t ®Çu cã chñ tr­¬ng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (1985 ) th× vÊn ®Ò luång ngo¹i tÖ b»ng Dola Mü vµo ViÖt Nam ph¶i ®­îc tÝnh ®Õn ( nhÊt lµ khi ViÖt Nam th«ng qua luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo n¨m 1987). Vµ TGHD chÝnh thøc gi÷a ®ång ViÖt Nam vµ Dola Mü ®· ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch chñ quan theo tû gi¸ hiÖn t¹i gi÷a ®ång ViÖt Nam vµ ®ång Rup ( n¨m 1985: 1SUR=18VND vµ mèi t­¬ng quan Dola-Rup xem nh­ t­¬ng ®­¬ng 1:1.Do ®ã, TGHD chÝnh thøc gi÷a ®ång ViÖt Nam vµ Dola Mü vµo n¨m 1985 lµ 1USD=18VND ) . Còng b¾t ®Çu tõ n¨m nµy, thÞ tr­êng ngo¹i tÖ chî ®en mµ chñ yÕu lµ thÞ tr­êng Dola Mü b¾t ®Çu bét ph¸t mét c¸ch m¹nh mÏ v¬Ý sù trî lùc cña ba dßng ch¶y lµ: dßng kiÒu hèi cña kiÒu bµo ®æ vÒ thay thÕ d©n cho nh÷ng kiÖn hµng quµ biÕu mµ mét phÇn ®¸ng kÓ lµ d­íi h×nh thøc bÊt hîp ph¸p. Nh÷ng l­îng lín Dola Mü ®­îc cÊt tr÷ tõ khi miÒn Nam ®­îc gi¶i phãng bëi c¸c tiÓu t­ s¶n Sµi Gßn cò còng b¾t ®Çu ®­îc tung ra Ýt nhiÒu.Thø ba, cïng víi viÖc xo¸ bá ng¨n s«ng cÊm chî th× dßng ch¶y hµng bu«n lËu qua biªn giíi còng gia t¨ng theo. Møc TGHD trªn thÞ tr­êng chî ®en ®­îc h×nh thµnh vµ vËn ®éng theo nh÷ng tÝn hiÖu quy luËt thÞ trùêng ®· cã mét sù chÖnh lÖch lín so víi tû gi¸ chÝnh thøc, sù bÊt hîp lý trong viÖc x¸c lËp TGHD ë giai ®o¹n nµy thùc chÊt kh«ng quan träng ®èi víi c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung v× tû gi¸ lµ mét lo¹i gi¸ c¶, mµ b¶n th©n ph¹m trï gi¸ c¶ c¬ b¶n lµ kh«ng tån t¹i trong nÒn kinh tÕ tËp trung, bao cÊp ngo¹i trõ viÖc cã ¶nh h­ëng xÊu ®Õn ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Víi viÖc thùc hiÖn tû gi¸ kÕt to¸n néi bé, møc tû gi¸ chÝnh thøc th­êng cè ®Þnh trong thêi gian t­¬ng ®èi dµi vµ thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi møc tû gi¸ trªn thÞ tr­êng.VD:giai ®o¹n tõ n¨m 1985 ®Õn 1988, 1 Rup cã gi¸ vµo kho¶ng 1500 VND, 1 Dola cã gi¸ vµo kho¶ng 3000 VND . Trong khi ®ã, tû gi¸ kÕt to¸n néi bé trong thanh to¸n quan hÖ xuÊt nhËp khÈu ë møc kho¶ng 1SUR=150VND vµ 1USD=225VND. Tõ ®ã, 1 Rup nhËp khÈu Nhµ n­íc ph¶i bï lç mét sè tiÒn lµ 1350 ®ång vµ 1 Dola ph¶i bï lç 2775 ®ång. Nh­ vËy, nÕu kim ng¹ch trong n¨m 1987 lµ 650 triÖu SUR-USD , trong ®ã khu vùc ®ång Rup lµ 500 triÖu vµ khu vùc Dola lµ 150 triÖu th× sè tiÒn ph¶i bï lç lªn ®Õn 900 tû VND . T×nh h×nh nµy dÉn ®Õn mét thùc tr¹ng lµ nh÷ng ®Þa ph­¬ng, nh÷ng ngµnh nghÒ nµo ®ã cµng xuÊt khÈu nhiÒu th× ng©n s¸ch Nhµ n­íc cµng ph¶i bï lç nhiÒu. NÕu bï lç kh«ng ®ñ hay chËm trÔ sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nî chång chÊt lÉn nhau vµ thiÕu vèn kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã, do tû gi¸ chÝnh thøc quy ®Þnh thÊp, c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n cã ngo¹i tÖ l¹i t×m c¸ch kh«ng b¸n cho ng©n hµng, c¸c tæ chøc ®¹i diÖn n­íc ngoµi hoÆc c¸ nh©n n­íc ngoµi còng h¹n chÕ viÖc chuyÓn tiÒn vµo tµi kho¶n ë ng©n hµng ®Ó chi tiªu mµ th­êng ®­a hµng tõ n­íc ngoµi vµo hay sö dông trùc tiÕp tiÒn mÆt trªn thÞ tr­êng. Thùc tÕ nµy võa g©y thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ cho Nhµ n­íc võa lµm ph¸t sinh nh÷ng tiªu cùc trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi, thóc ®Èy m¹nh mÏ nh÷ng ho¹t ®éng phi ph¸p vµ chÝnh ®iÒu nµy t¸c ®éng ng­îc trë l¹i lµm t×nh h×nh tû gi¸ trong thÞ tr­êng cµng diÔn biÕn phøc t¹p. §èi víi nhËp khÈu, Nhµ n­íc th­êng ®øng ra ph©n phèi nguyªn vËt liÖu, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc nhËp khÈu cho c¸c nghµnh ®¬n vÞ trong nÒn kinh tÕ víi gi¸ rÎ ( theo tû gi¸ chÝnh thøc). Nh­ vËy, c¸c nghµnh, c¸c ®¬n vÞ ®­îc ph©n phèi hµng nhËp khÈu th× ®­îc chªnh lÖch gi¸. Do ®ã, c¸ch thøc x©y dùng vµ ®iÒu hµnh tû gi¸ cïng c¬ chÕ ngo¹i th­¬ng nh­ vËy ®· ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn nh÷ng th©m hôt trÇm träng trong ng©n s¸ch Nhµ n­íc ë giai ®o¹n nµy. Tãm l¹i, TGHD ®­îc x¸c lËp vµ vËn hµnh ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n tr­íc th¸ng 3/1989 lµ mét hÖ thèng kh¸ phøc t¹p, ®­îc x¸c lËp theo ý ®å phôc vô cho kÕ ho¹ch do Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh, kh«ng xuÊt ph¸t tõ luËt thùc t¹i trong nÒn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc mµ hËu qu¶ lµ lµm cho viÖc tÝnh to¸n,ph¶n ¸nh thu chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc bÞ sai lÖch, c«ng t¸c ®iÒu hµnh ng©n s¸ch Nhµ n­íc gÆp khã kh¨n, c¶n trë c¸c quan hÖ kinh tÕ c¶ trong vµ ngoµi n­íc. §©y còng lµ võa mét biÓu hiÖn vµ còng võa lµ kÕt qu¶ cña mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. 2. Sù vËn ®éng cña tû gi¸ vµ chÝnh s¸ch TGH§ tõ th¸ng 3/1989 ®Õn nay, thêi k× nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng víi ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. 2.1. Giai ®o¹n tõ 1989-1992. Giai ®o¹n nµy cã thÓ ®­îc coi lµ c¸i mèc quan träng trong ph¸t triÓn TGH§ ë n­íc ta khi quan hÖ ngo¹i th­¬ng ®­îc bao cÊp víi c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng §«ng ¢u vµ Liªn X«(cò) bÞ gi¸n ®o¹n , khiÕn chónh ta ph¶i chuyÓn sang bu«n b¸n víi khu vùc thanh to¸n b»ng dola Mü.KÓ tõ ®ã c¬ chÕ tû gi¸ æn ®Þnh ®· ®­îc thay thÕ dÇn b»ng c¬ chÕ Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt theo quan hÖ thÞ tr­êng.§Ó ®i tíi mét chÝnh s¸ch TGH§ tù chñ nh­ ngµy nay,c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i tÖ nãi chung , qu¶n lý hèi ®o¸i nãi riªng ®· tr¶i qua nh÷ng diÒu chØnh lín. ChÝnh trong giai ®o¹n nµy nÒn kinh tÕ chÞu t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch th¶ næi tû gi¸.Tû gi¸ hèi ®o¸i VND/USD biÕn ®éng m¹nh theo xu h­íng gi¸ trÞ ®ång dola Mü t¨ng liªn tôc kÌm theo c¸c c¬n “sèt”, c¸c ®ét biÕn víi biªn ®é rÊt lín ( Tõ cuèi n¨m 1990 trë ®i ) . §Ønh cao cña møc t¨ng tû gi¸ USD lµ cuèi n¨m 1991 . Ngµy 4/12/1991 gi¸ dola Mü trªn thÞ tr­êng t­ nh©n t¹i Hµ néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 14.450 VND/USD . Gi¸ dola trong th¸ng 12/1990 ®· t¨ng tõ 60 ®Õn 80% so víi møc gi¸ ®Çu n¨m. MÆc dï trong giai ®o¹n 1989-1992 chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i tÖ cña Nhµ N­íc ®· cã nhiÒu thay ®æi , nh­ chuyÓn tõ h×nh thøc qu¶n lý theo tû gi¸ kÕt to¸n néi bé b×nh qu©n cho tÊt c¶ c¸c nhãm hµng ho¸ vµ duy tr× t­¬ng ®èi æn ®Þnh c¸c tû gi¸ nµy , hoÆc nÕu cã thay ®æi th× còng chØ ë møc nhá nh»m æn ®Þnh hÖ thèng gi¸ vËt t­ vµ xuÊt khÈu , nhËp khÈu , nªn tû gi¸ c«ng bè vÉn c¸ch xa møc gi¸ h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng. DiÔn biÕn tû gi¸ hèi ®o¸i tõ n¨m1989 ®Õn n¨m 1992 kh«ng nh÷ng nãi nªn kho¶ng c¸ch gi÷a tû gi¸ cña nhµ n­íc víi tû gi¸ h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng tù do mµ cßn ph¶n ¸nh xu h­íng t¨ng nhanh cña gi¸ trÞ ®ång dola ë c¶ khu vùc nhµ n­íc lÉn thÞ tr­êng . N¨m 1990,gi¸ trÞ ®ång dola vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m ®· t¨ng tíi 50% so víi ®Çu n¨m . Møc t¨ng gi¸ USD trong 1991 cßn cao h¬n .T×nh tr¹ng leo thang cña gi¸ ®ång dola ®· kÝch thÝch t©m lý n¾m gi÷ ®ång dola , nh»m ®Çu c¬ ¨n chªnh lÖch gi¸ . Ngo¹i tÖ vèn ®· khan hiÕm l¹i kh«ng ®­îc dïng cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu mµ cßn bÞ bu«n b¸n vßng vÌo gi÷a c¸c tæ chøc trong n­íc . Mäi cè g¾ng qu¶n lý ngo¹i tÖ cña chÝnh phñ Ýt ®em l¹i hiÖu qu¶ . Giai ®o¹n nµy Ng©n hµng kh«ng kiÓm so¸t ®­îc l­u th«ng tiÒn tÖ . Trong c¸c n¨m 1991-1992 do ¶nh h­ëng cña sù ®æ vì c¸c mèi quan hÖ ngo¹i th­¬ng víi LiªnX« vµ §«ng ¢u , nhËp khÈu gi¶m sót mét c¸ch nghiªm träng ( n¨m 1991 lµ 357.0 triÖu USD ®Õn n¨m 1992 chØ cßn 91,1 triÖu USD ). C¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh nhËp khÈu theo h×nh thøc tr¶ chËm vµ ph¶i chÞu mét l·i suÊt cao do thiÕu dola , dola ®· thiÕu l¹i cµng thiÕu dÉn ®Õn c¸c c¬n sèt dola theo chu kú vµo giai ®o¹n nµy. §Õn ®Çu n¨m 1992 ChÝnh phñ ®· cã mét sè c¶i c¸ch trong viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ ( nh­ buéc c¸c doanh nghiÖp cã dola ph¶i göi vµo ng©n hµng , b·i bá h×nh thøc quy ®Þng tû gi¸ theo nhãm hµng..) lµm cho gi¸ dola b¾t ®Çu gi¶m ( cuèi n¨m 1991 tû gi¸ VND/USD cã lóc lªn tíi 14500 ®Õn th¸ng 3/1992chØ cßn 11550 VND/USD vµ tiÕp tôc gi¶m cho ®Õn cuèi n¨m 1992. 2.2. Giai ®o¹n cè ®Þnh tû gi¸ 1993-1996. Vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m 1992 , do kÕt qu¶ sù can thiÖp cña Ng©n hµng Nhµ n­íc vµo thÞ tr­êng ngo¹i tÖ, tû gi¸ dÇn æn ®Þnh khiÕn cho l­îng ngo¹i tÖ ®Çu c¬ trong c¸c doanh nghiÖp ®­îc tung ra , h­íng m¹nh vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu . §éng thêi cã mét l­îng ngo¹i tÖ ®­îc chuyÓn vÒ do ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi göi vÒ cho ng­êi th©n t¨ng lªn kho¶ng 300-400 triÖu USD lµm cung ngo¹i tÖ lín h¬n cÇu ngo¹i tÖ vµ kÐo theo tû gi¸ VND/USD gi¶m m¹nh. LÜnh vùc tµi chÝnh - tiÒn tÖ b¾t ®Çu trë ng¹i. Bªn c¹nh ®ã, cïng víi viÖc qu¶n lý c¸c ®¹i lý thu ®æi ngo¹i tÖ cßn láng lÎo, sù chªnh lÖch lín gi÷a TGH§ ë thÞ tr­êng chÝnh thøc vµ thÞ tr­êng chî ®en dÉn ®Õn viÖc c¸c ®¹i lý lîi dông danh nghÜa cña Nhµ n­íc ®Ó bu«n b¸n trôc lîi, c¸c ng©n hµng kh«ng thu mua ®­îc l­îng ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ qua nguån nµy. Mét mÆt t×nh tr¹ng nµy lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t c¸c luång ngo¹i tÖ l­u hµnh trong n­íc. MÆt kh¸c lµm gia t¨ng c¸c giao dÞch trªn thÞ tr­êng chî ®en bÊt hîp ph¸p, t©m lý ®Çu c¬, g¨m gi÷ ngo¹i tÖ t¨ng m¹nh. - ViÖc ng©n hµng Nhµ n­íc khèng chÕ chªnh lÖch gi÷a tû gi¸ mua vµ tû gi¸ b¸n lµ cøng nh¾c. §iÒu nµy lµm cho tû gi¸ vËn hµnh tho¸t ly hoµn toµn quan hÖ cung cÇu vµ kh«ng khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c ng©n hµng thu¬ng m¹i ho¹t ®éng theo ®óng quan hÖ néi t¹i cña nã vµ thùc tÕ kh«ng Ýt c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· ph¸ rµo. Cuèi cïng sù vËn ®éng cña tû gi¸ trong giai ®o¹n nµy ®· gîi nªn mét sè ®iÓm cÇn l­u ý trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch nh­ sau: * Tr­íc tiªn, nh÷ng vËn ®éng cña TGH§ trong giai ®o¹n nµy cho thÊy TGH§ cña ViÖt Nam ph¸ nh¹y c¶m tr­íc nh÷ng thay ®æi cña t×nh h×nh kinh tÕ tõ bªn ngoµi vµ yÕu tè t©m lý, c¸n c©n th­¬ng m¹i lu«n lµ nh÷ng yÕu tè cã träng sè lín ®èi víi sù vËn ®éng cña TGH§. * ViÖc sö dông c¸c c«ng cô hµnh chÝnh trong can thiÖp vµo tû gi¸ lµ cÇn thiÕt vµo nh÷ng lùc cung cÇu, ngo¹i tÖ cã nh÷ng mÊt c©n b»ng nh­ng ph¶i ®ñ m¹nh ®Ó yÕu tè t©m lý kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t huy t¸c ®éng xÊu. C¸c nghiÖp vô trªn thÞ tr­êng cßn qu¸ s¬ sµi, khi thÞ tr­êng mua 2.2. Giai ®o¹n tõ 92 ®Õn khi næ ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh §«ng Nam ¸ (th¸ng 7 n¨m 1997). Tr­íc nh÷ng tån t¹i cña viÖc”th¶ næi” mÊt kiÓm so¸t tû gi¸, chÝnh phñ ®· thay ®æi c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ víi nh÷ng néi dung cô thÓ sau: - Quy ®Þnh biªn ®é giao ®éng cña tû gi¸ víi tû gi¸ chÝnh thøc ®­îc c«ng bè bëi Ng©n hµng nhµ n­íc (c«ng bè tû gi¸ chÝnh thøc mçi ngµy vµ x¸c ®Þnh râ biªn ®é giao ®éng); T¨ng c­êng søc m¹nh cña c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh mµ cô thÓ lµ buéc c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ (tr­íc hÕt lµ ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh) cã ngo¹i tÖ ph¶i b¸n cho Ng©n hµng theo tû gi¸ nhÊt ®Þnh. - B·i bá hoµn toµn h×nh thøc quy ®Þnh tû gi¸ nhãm hµng trong thanh to¸n ngo¹i th­¬ng gi÷a ng©n s¸ch víi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. Thay vµo ®ã lµ viÖc ¸p dông tû gi¸ chÝnh thøc do Ng©n hµng nhµ n­íc c«ng bè. §Ó h¹n chÕ t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè phi kinh tÕ, mét mÆt chÝn phñ ®· t¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin, cho c«ng khai ho¸mét c¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c chØ sè kinh tÕ quan träng nh­ tû gi¸ chÝnh thøc, tû gi¸ thÞ tr­êng, chØ sè gi¸, sù biÕn ®éng gi¸ vµng… Nhê vËy h¹n chÕ ®­îc ho¹t ®éng ®Çu c¬, gi¶i t©m lý hoang mang. MÆt kh¸c, chÝnh phñ còng th«ng quan nhiÒu h×nh thøc, tèc ®é, møc can thiÖp ®Ó thÓ hiÖn râ quyÕt t©m c¶i c¸ch triÖt ®Ó nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ¸p dËp t¾t nguy c¬ bïng næ trë l¹i l¹m ph¸t nãi riªng. MÆt kh¸c, chÝnh phñ còng cho thÊy cã sù chó trong t¨ng c­êng thùc lùc kinh tÕ cho ho¹t ®éng can thiÖp vµo tû gi¸ b»ng c¸ch gia t¨ng m¹nh mÏ dù tr÷ ngo¹i tÖ, lËp quü æn gi¸. theo s« liÖu b¸o c¸o th­êng niªn cña Ng©n hµng nhµ n­íc cho thÊy, chÝnh phñ th­êng dµnh mét tû träng kh¸ lín trong tæng l­îng tiÒn cung øng thªm cho nÒn kinh tÕ ®Ó t¨ng tµi s¶n cã ngo¹i tÖ. Nh÷ng biÖn ph¸p can thiÖp trªn ®· phÇn nµo xo¸ ®i t©m lý g¨m gi÷ ngo¹i tÖ, gãp phÇn lµm gi¶m Dola vµ tû gi¸ ®­îc æn ®Þnh trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. - §Èy m¹nh ho¹t ®éng cña trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ ( trung t©m giao dÞch ngo¹i tÖ t¹i trùc tiÕp Hå ChÝ Minh ®­îc më cöa tõ th¸ng 8 n¨m 1991 ) ®Ó cho c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ vµ c¸c tæ chøc tÝn dông trao ®æi , mua b¸n ngo¹i tÖ víi nhau theo gi¸ tù tho¶ thuËn, t¹o ra m«i tr­êng ®iÒu kiÖn ®Ó cung cÇu thùc sù gÆp nhau . Sau ®ã, tiÕn dÇn tíi viÖc thµnh lËp thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn Ng©n hµng th¸ng 9 n¨m 1994. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1992, ®Çu n¨m 1993, nh÷ng biÖn ph¸p can thiÖp ®· ®em l¹i mét kÕt qu¶ nh­ mong ®îi, n¹n ®Çu c¬ ngo¹i tÖ vÒ c¬ b¶n ®· ®­îc gi¶i to¶, nh÷ng ®ång ngo¹i tÖ ®· ®­îc h­íng m¹nh vµ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. T×nh h×nh cung - cÇu ngo¹i tÖ ®· ®­îc c¶i thiÖn víi cïng kú trong nh÷ng n¨m tr­íc ®ã, Dola cã xu h­íng gi¶m gi¸. Møc tû gi¸ trªn thÞ tr­êng chî ®en chØ giao ®éng trong ph¹m vi tõ 10200 ®Õn 10400 ®ång ViÖt Nam ¨n 1 §«la Mü. ThËm chÝ cã lóc tû gi¸ tôt xuèng ë møc 1USD = 9750VND. MÆc dï cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng t×nh h×nh nµy phÇn lín lµ nhê vµo l­îng kiÒu hèi vµo nhiÒu (­íc tÝnh trong th¸ng 1 n¨m 1993, nh©n dÞp tÕt nguyªn ®¸n, cã trªn 60.000 viÖt kiÒu vÒ th¨m quª ®· ®em theo mét l­îng ngo¹i tÖ kho¶ng 400 triÖu Dola Mü). DÜ nhiªn kh«ng thÓ phñ nhËn ®ãng gãp cña l­îng kiÒu hèi nµy vµo viÖc lµm ra t¨ng cung ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng. Trªn thùc tÕ cho thÊy, l­îng kiÒu hèi nµy t¨ng gi¶m hoµn toµn kh«ng æn ®Þnh qua c¸c n¨m vµ chØ tËp trung vµo nh÷ng thêi gian ng¾n nhÊt ®Þnh trong n¨m, trong khi t×nh h×nh cung - cÇu ngo¹i tÖ vµ TGH§ lu«n ®­îc æn ®Þnh trong suèt thêi gian dµi tõ n¨m 1993 ®Õn ®Çu n¨m 1997. Møc tû gi¸ trªn thÞ tr­êng chÝnh thøc còng kh«ng cã sù chªnh lÖnh nhiÒu so víi tû gi¸ trªn thÞ tr­êng chî ®en, lµ minh chøng cho thÊy, mÆc dï cã sù can thiÖp m¹nh trë l¹i cña nhµ n­íc, nh­ng tû gi¸ vÊn ®­îc x¸c ®Þnh t­¬ng ®èi phï hîp víi quy luËt cña thÞ tr­êng. §iÒu nµy cã thÓ ®­îc chøng minh b»ng thùc tÕ lµ tû gi¸ cña c¸c Ng©n hµng vµ tû gi¸ trªn thÞ tr­êng chî ®en biÕn ®éng t­¬ng ®èi s¸t gÇn nhau. Mét minh chøng n÷a lµ tÝnh tõ n¨m 1993 ®Õn 1996, t×nh h×nh gi¸ c¶ ®ång Dola Mü trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ th­êng xuyªn cã sù biÕn ®éng m¹nh so víi hµng lo¹t c¸c ®ång tiÒn chñ chèt kh¸c nh­: Yªn NhËt. M¸c §øc, NDT cña Trung Quèc …Trong khi ®ã, ®ång Dollar Mü l¹i cã sù æn ®Þnh trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam, ®iÒu nµy cho thÊy biÖn ph¸p can thiÖp cña chÝnh phñ mµ ®Æc biÖt lµ Ng©n hµng nhµ n­íc thËt sù ph¸t huy t¸c dông mét c¸ch m¹nh mÏ. Trong bèi c¶nh nÕn kinh tÕ thÕ giíi vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ quèc tÕ ®Çy biÕn ®éng mµ nÒn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam l¹i ®¹t ®­îc sù æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng cao, ®iÒu nµy ®· thÓ hiÖn tÝnh hîp lý vÒ c¬ b¶n cña c¸c tû sè kinh tÕ vÜ m« vµ tÊt yÕu lµ cã biÕn sè TGH§.Tuy nhiªn, khi ®¸nh gi¸ vÒ mèi quan hÖ gi÷a TGH§ vµ ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam tõ cuèi n¨m 1992 ®Õn ®Çu n¨m 1997, tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ còng theo nhËn ®Þnh chung cña c¸c nhµ kinh tÕ th× ®©y lµ giai ®o¹n t¨ng gi¸ m¹nh cña ®ång tiÒn ViÖt Nam. C¸c kÕt luËn th­êng cho r»ng: ChÝnh ®iÒu nµy lµ nguyªn nh©n g©y ra t×nh tr¹ng tham hôt lín trong ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam. VÝ dô: NÕu ­íc tÝnh mét c¸ch t­¬ng ®èi vµ lÊy gèc lµ n¨m 1992 th× ®Çu n¨m 1997, chØ sè gi¸ tiªu dïng cña ViÖt Nam ®· t¨ng 36.8% trong khi ë Mü lµ 16,5% th× theo thuyÕt ngang gi¸ søc mua, nÕu tû gi¸ chÝnh thøc vµo ®Çu n¨m 1993, lµ 1 USD = 10500VND th× ®µu n¨m 1997 tû gi¸ ph¶i lµ 1USD = 103000(1+ 16,5%) = 12095VND. Trong khi ®ã, tû gi¸ chÝnh thøc trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam thùc tÕ chØ kho¶ng 1USD = 1100VND. Nh­ vËy theo ngang gi¸ søc mua, ®ång ViÖt Nam ®· t¨ng gi¸ thùc tÕ xÊp xØ 9%. vµ sè liÖu thùc tÕ cho thÊy nÕu xÐt vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi b»ng tiÒn tÖ th× th©m hôt trong c¸n c©n th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ®· cã sù t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m (1993 lµ 547, 1994 lµ 1170, 1995 lµ 2345, 1996 lµ 3150 triÖu Dollar Mü). NÕu so s¸nh møc th©m hôt nµy víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu th× con sè còng cã chiÒu h­íng t¨ng lªn (n¨m 1993 lµ 8,4% n¨m 1994 lµ 12,8% n¨m 1995 lµ 18,4% vµ n¨m 1996 lµ 17,7%) Bªn c¹nh ®ã sù th©m hôt trong c¸n c©n th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ph¶i ®Æc biÖt nghiªm träng trong 3 n¨m liªn tiÕp 1994,1995, 1996, cã thÓ nãi phÇn lín lµ do t¸c ®éng trùc tiÕp cña viÖc Trung Quèc ph¸ gi¸ m¹nh cña ®ång NDT vµo ®Çu n¨m 1994. Sè liÖu thùc tÕ cho thÊy, ngay sau cuéc ph¸ gi¸ kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Trung Quèc (chÝnh ng¹ch) t¨ng lªn rÊt nhanh. NÕu nh­ trong n¨m 1992 kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Trung Quèc lµ 31,8% USD, chiÕm 1,3% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu th× trong c¸c n¨m 1994, 1995, 1996, con sè nµy lÇn l­ît lµ 144,2% triÖu USD chiÕn 2,7%, 793,9 triÖu USD chiÕm 10,5% vµ 926,5% triÖu USD chiÕm 8,8%. Thùc tÕ ®ã còng ®· chØ ra r»ng sôe ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch TGH§ vµ chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n tõ cuèi n¨m 1993 ®Õn ®Çu n¨m 1997 ®«i khi qu¸ thô ®éng. Sù ph¸ gi¸ m¹nh cña ®ång NDT vµo cuèi n¨m 1993 lµ mét sô kiÞen kh«ng cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. Nh­ng cã thÓ thÊy r»ng trong suèt nh÷ng n¨m 1993 ®Õn 1995, hoµn toµn kh«ng cã bÊt kú mét ®iÒu chØnh nµo trong chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m ph¶n ¸nh hay ®èi phã t×nh h×nh nµy (®iÒu nµy ph¶n ¸nh tÝnh tù chñ trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nãi chung vµ trong ®ã cã chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i nãi riªng lµ ch­a cao). Tû gi¸ tÝnh chÐ trùc tiÕp gi÷a NDT cña Trung Quèc vµ ViÖt Nam còng nh­ ho¹t ®éng bu«n b¸n tiÓu ng¹ch ë c¸c tØnh biªn giíi phØa b¾c hÇu nh­ vÉn ®­îc "th¶ næi". 2.3. Giai ®o¹n tõ th¸ng 7 /1997 ®Õn ngµy 26/2/1999 Ngµy 2/7/1997 Th¸i lan ph¶i "th¶ næi" TGH§ kÕt thóc gÇn 14 n¨m duy tr× mét chÕ ®é cè ®Þnh vµ còng lµ ngµy ®¸nh dÊu lµm næ ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh §«ng nam ¸ víi mét ¶nh h­ëng réng kh¾p trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. ViÖt nam còng kh«ng thÓ tr¸nh khái cuéc khñng ho¶ng. Theo ®¸nh gi¸ chung cña c¸c nhµ nghiªn cøu còng nh­ cña c¸c c¬ quan th× cuéc khñng ho¶ng nµy hoµn toµn cã ¶nh h­ëng Ýt nhiÒu ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. XÐt thªm gãc ®é vÜ m«, sù t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh §«ng nam ¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam t¹o nªn mét c¬n sèc réng kh¾p thÓ hiÖn trªn mét sè mÆt sau: Thø nhÊt, ®èi víi lÜnh vùc tµi chÝnh Ng©n hµng - T¹o søc Ðp gi¶m gi¸ ®ång ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ - T¸c ®éng xÊu ®Õn ho¹t ®éng giai dÞch ngo¹i tÖ - T¨ng g¸nh nÆng nî cho c¸c doanh nghiÖp - G©y søc Ðp ®èi víi l·i suÊt ®ång tiÒn ViÖt Nam vµ ®e do¹ sù mÊt æn ®Þnh cña hÖ thèng Ng©n hµng. -T¸c ®éng ®Õn xuÊt khÈu: tû träng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng chiÕm kho¶ng 70% tæng kim ng¹ch, riªng c¸c n­íc ASIAN chiÕm 23% tæng kim ng¹ch tr­íc khi s¶y ra cuéc khñng ho¶ng nªn cuéc khñng ho¶ng tÊt yÕu sÏ lµm gi¶m xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. - T¸c ®éng ®Õn nhËp khÈu: Sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn trong khu vùc ®· kÝch thÝch gia t¨ng nhËp khÈu, tr­íc hÕt lµ nhËp khÈu tiÓu ng¹ch tõ Th¸i lan vµ hµng trung chuyÓn tõ Campuchia, Lµo vµ ViÖt Nam. Thùc tÕ cho thÊy, ®Õn cuèi n¨m 1997, hµng lo¹t c¸c b¸o ®i ®Òu lªn tiÕng vÒ t×nh tr¹ng nhËp lËu hµng gia t¨ng m¹nh ë c¸c tØnh biªn giíi t©y nam. Thø hai , ®èi víi lÜnh vùc ®Çu t­: Do tû gi¸ t¨ng, l·i suÊt t¨ng, thÞ tr­êng hµng ho¸ diÔn biÕn phøc t¹p cïng víi dù ®o¸n kh«ng tèt trong t­¬ng lai tÊt yÕu sÏ lµ c¸c doanh nghiÖp h¹n chÕ ®Çu t­ vµ Ng©n hµng còng rÊt dÌ dÆt khi cho vay. §Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®· cã xu h­íng gi¶m ngay tõ tr­íc khi næ ra cuéc khñng ho¶ng, sau khi cuéc khñng ho¶ng, nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ dë dang bÞ ®×nh l¹i, nhiÒu ph­¬ng ¸n ®Çu t­ míi t¹m ho·n vµ ®iÒu nµy còng thËt rÔ hiÓu khi mµ c¸c quèc gia bÞ khñng ho¶ng nÆng nÒ l¹i lµ nh÷ng quèc gia ®ang dÉn ®Çu danh s¸ch nh÷ng quèc gia ®Çu t­ nhiÒu nhÊt vµo ViÖt Nam. Thø ba, ®èi víi thu chi ng©n s¸ch nhµ n­íc. G¸nh nÆng nî nÇn vµ chi phÝ nguyªn liÖu t¨ng lªn cïng víi sôt gi¶m cña thÞ tr­êng tiªu dïng lÉn thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®· lµm nhiÒu doanh nghiÖp bÞ thua lç tõ ®ã sÏ ¶nh h­ëng xÊu ®Õn nguån thu ng©n s¸ch. Bªn c¹nh ®ã, sù xa sôt cña nÒn kinh tÕ tÊt yÕu ®ßi hái ph¶i ra t¨ng mét sè kho¶n chi. B¸o c¸o cña Ng©n hµng nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng tiÒn tÖ, tÝn dông Ng©n hµng trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 1998 ®· chØ râ " Thu ng©n s¸ch 6 th¸ng thùc hiÖn ®¹t 30% so víi kÕ ho¹ch n¨m. Chi ng©n s¸ch khã kh¨n h¬n møc béi thu béi chi cã xu h­íng gia t¨ng". Thø t­ , T¨ng tr­ëng kinh tÕ dù tr÷ quèc gia vµ nî n­íc ngoµi. Khñng ho¶ng khu vùc ®· gi¸n tiÕp ¶nh h­ëng ®Õn c¸n c©n v·ng lai, ®Õn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi.Tõ ®ã, g©y ra khã kh¨n cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung (tèc ®é t¨ng tr­ëng 5,8% trong n¨m 1998 lµ møc t¨ng tr­ëng thÊp nhÊt kÓ tõ n¨m 1989). NÒ kinh tÕ khã kh¨n sÏ t¸c ®éng suy gi¶m ®Õn tæng cÇu, gi¶m thu nhËp vµ tiªu dïng cña c­ d©n. thÞ tr­êng suy yÕu mét phÇn sÏ t¸c ®éng ngay lËp tøc ®Õn c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Dù tr÷ quèc gia tÊt yÕu sÏ ph¶i chÞu søc Ðp suy gi¶m mét phÇn do nguån cung ngo¹i tÖ gi¶m bít, mét phÇn do ®¸p øng nhu cÇu ngo¹i tÖ thiÕt yªó cho nÒn kinh tÕ vµ hçc trä cho ®ång ViÖt Nam vµo nh÷ng lóc cao ®iÓm. Trong bèi c¶nh ®ã, chÝnh s¸ch TGH§ cña ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n kh«ng cã g× kh¸c so víi giai ®o¹n tõ n¨m 1993 ®Õn khi næ ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh §«ng nam ¸. Nh­ng lµ giai ®o¹n víi nh÷ng ®iÒu chØnh nhá, liªn tôc trong chÝnh s¸ch TGH§, nãi chung vµ c«ng t¸c qu¶n lý ngo¹i hèi nãi riªng nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng cña cuéc khñng hoangr. NÕu trong giai ®o¹n tõ cuèi n¨m 1992 dÕn th¸ng 7 n¨m 1997 chØ cã mét lÇn duy nhÊt ®iÒu chØnh biªn ®é giao dÞch tõ 1% ®Õn 5% vµo ngµy 27/2/2997 th× tõ th¸ng 7/ 1997 ®Õn ®µu n¨m 1999 cã nhiÒu lÇn thay ®æi víi c¸c mèc chÝnh nh­ sau: Ngµy 13/10/1997 thèng ®èc Ng©n hµng nhµ n­íc quyÕt ®Þnh më réng biªn ®é giao dÞch nªn møc 10%. Ngµy 16/2/1998 Ng©n hµng nhµ n­íc quyÕt ®Þnh n©mg tû gi¸ chÝnh thøc tõ 1USD = 11175VND nªn møc 1USD = 11800VND, t¨ng 5,6%, ngµy 7/8/1998, Ng©n hµng nhµ n­íc quyÕt ®Þnh thu hÑp biªn ®é giao dÞch xuèng cßn 7% ®ång thêi n©ng tû gi¸ chÝnh thøc lªn 1USD = 12998 lµ 1USD = 12992 VND, ngµy 6/11/98 lµ 1USD = 12989VND ngµy 26/11/98 lµ 1USD = 12987VND… cho ®Õn ngµy 15/1/99 th× tû gi¸ chÝnh thøc chØ cßm ë møc 1USD = 12980VND . ViÖc Ng©n hµng nhµ n­íc ®iÒu chØnh liªn tôc tû gi¸ chÝnh thøc cïng biªn ®é trong giai ®o¹n nµy cã nhiÒu lý do, do g¹t bá nh÷ng lý do kh¸c vµ chØ ®øng trªn gãc ®é lùa chän chÕ ®é tû gi¸ th× cã thÓ thÊy. NÕu ph©n lo¹i chÕ ®é tû gi¸ gåm 3 chÕ ®é chÝnh lµ chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh, chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi thuÇn tuý vµ n»m gi÷a hai th¸i cùc nµy gäi chung lµ chÕ ®é tû gi¸ b¸n thÈ næi hay th¶ næ cã qu¶n lý, th× viÖc cã nhiÒu nh÷ng ®iÒu chØnh trong tû gi¸ chÝnh thøc cïng biªn ®é tuy kh«ng lµm thay ®æi vÒ c¬ b¶n mµ hoµn toµn phï hîp víi lý thuyÕt vÒ lùa chän chÕ ®é tû gi¸: "Mét chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi sÏ gãp phÇn h¹n chÕ nh÷ng c¬n sèc vµ xuÊt ph¸t tõ thÞ tr­êng thÕ giíi (®¬n khñng hoµngr tµi chÝnh §«ng Nam ¸). 2.4. Giai ®o¹n 26/2/1999 ®Õn nay. Tr­íc ngµy 26/2/99 TGH§ ®­îc ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè hµng ngµy vµ trªn c¬ së ®ã c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp mua b¸n trong mét biªn ®é nhÊt ®Þnh. Ngoµi ra cßn tån t¹i mét lo¹i tû gi¸ lµ tû gi¸ chî ®en t¹o ra mét hÖ thèng ®a tû gi¸ phøc t¹p tû gi¸ chÝnh thøc cña NHNN c«ng bè kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh theo tÝn hiÖu thÞ tr­êng nªn kh«ng cã ý nghÜa kinh tÕ. Tuy vËy khi cã sù thay ®æi cña tû gi¸ vÉn cã nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ. §Õn nay khi nÒn kinh tÕ vËn ®éng m¹nh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng th× viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ nh­ trªn kh«ng cßn phï hîp víi quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Tõ 26/2/99 TGH§ chÝnh thøc c«ng bè hµng ngµy ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së b×nh qu©n mua b¸n thùc tÕ trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng cña ngµy giao dÞch gÇn nhÊt tr­íc ®ã, ®ång thêi biªn ®é giao dÞch còng ®­îc rót xuèng lµ ± 0,1%. (QuyÕt ®Þnh 64/1999 Q§ - NHNN7 vµ 65/1999/Q§-NHNN7). Cã thÓ nãi ®©y lµ mét b­íc ®æi míi rÊt quan träng kh«ng nh÷ng trong quan niÖm, trong t­ duy mµ c¶ trong thùc tiÔn qu¶n lý, víi c¬ chÕ nµy lµm cho tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng vËn ®éng mét c¸ch kh¸ch quan ph¶n ¶nh ®óng h¬n c¸c quan hÖ cung cÇu vÒ ngo¹i tÖ ë trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi còng phï hîp víi c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Song song víi viÖc thay ®æi c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ NHNN ViÖt Nam còng ®· cã quyÕt ®Þnh thay ®æi c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt (Q§ sè 241/2000/QD NHNN1 ngµy 2/8/2000 b»ng viÖc b·i bá c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt c¬ b¶n thay b»ng vµ tæ chøc tµi chÝnh ®­îc quyÒn Ên ®Þnh l·i suÊt cho vay ®èi víi kh¸ch hµng nh­ng kh«ng ®­îc v­ît qua møc l·i suÊt c¬ b¶n vµ biªn ®é quy ®Þnh trong tõng thêi k×. Ch­¬ng 3 Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ 1. Mét sè nhËn ®Þnh chung: ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖn nay tuy cßn mét sè h¹n chÕ nh­ng râ rµng ®· ®em l¹i nhiÒu kÕt qu¶ tÝch cùc cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo h­íng më cöa héi nhËp. XÐt trªn toµn diÖn c¸c lÜnh vùc, viÖc vËn hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ cña ChÝnh phñ ®· ®­îc ®¸nh gi¸ cao bëi c¸c ý kiÕn trong vµ ngoµi n­íc. §iÒu ®ã ®Æc biÖt cã ý nghÜa gi÷a bèi c¶nh nÒn Kinh tÕ thÕ giíi ®Çy khã kh¨n, bëi trong khi nhiÒu quèc gia lín ph¶i vËt lén víi thùc tr¹ng vµ nguy c¬ suy tho¸i th× ViÖt Nam vÉn ®¹t møc t¨ng tr­ëng kh¸ vµ æn ®Þnh. Trong mét hoµn c¶nh nh­ vËy th× viÖc ph¸ gi¸ m¹nh ®ång néi tÖ ®Ó ch¹y theo bÊt kú mét môc ®Ých nµo còng lµ ®iÒu rÊt ®¸ng c©n nh¾c. C¸c nguyªn nh©n lµm t¨ng tû gi¸ thêi gian qua lµ : - Thø nhÊt, ®ã lµ hËu qu¶ cña nhiÒu n¨m ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ t¸ch rêi quy luËt thÞ tr­êng trong mét thêi kú ®ãng cöa qu¸ dµi. Do ®ã ®ång néi tÖ bÞ ®¸nh gi¸ cao h¬n gi¸ trÞ thùc cña nã. - Thø hai, sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung - cÇu vÒ ngo¹i tÖ do gi¸ USD t¨ng phæ biÕn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ (cho ®Õn cuèi n¨m 2001) g©y søc Ðp m¹nh mÏ lªn tû gi¸ trong n­íc ; ho¹t ®éng XK bÞ ¶nh h­ëng bëi sù suy tho¸i chung cña toµn cÇu. - Thø ba, t×nh h×nh th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n ch­a ®­îc c¶i thiÖn: XK gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng . Nhu cÇu nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt lµ rÊt cao. - Thø t­, c¬ chÕ qu¶n lý nÒn Kinh tÕ cßn nhiÒu bÊt cËp: ChÝnh phñ ch­a lµm tèt c«ng t¸c h­íng dÉn thÞ tr­êng; dù tr÷ ngo¹i tÖ qu¸ máng, ch­a ®ñ ®Ó ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng ngo¹i hèi trong n­íc. N­íc ta cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp , tôt hËu nhiÒu n¨m trªn con ®­êng héi nhËp nªn nh÷ng khã kh¨n khi thùc hiÖn më cöa nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i chØ lµ vÊn ®Ò cña riªng tû gi¸, thÕ vµ lùc cña ta cßn rÊt yÕu. - Thø n¨m, ®« la ho¸ ngµy cµng diÔn biÕn phøc t¹p do nhiÒu nguyªn nh©n , ®Æc biÖt lµ t©m lý g¨m gi÷ ®ång USD chê tiÕp tôc lªn gi¸ cña d©n chóng vµ t©m lý sî rñi ro tû gi¸, ®©y lµ thãi quen cã tÝnh chÊt lÞch sö do nhiÒu n¨m tiÒn VND liªn tôc mÊt gi¸ ®Ó l¹i. Do vËy, viÖc ph¸ gi¸ §ång ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng thuèc h÷u hiÖu cho sù ph¸t triÓn chung cña nÒn Kinh tÕ v× mét sè lý do sau: Mét lµ, ph¸ gi¸ ®ång ViÖt Nam sÏ kh«ng c¶i thiÖn ®­îc c¸n c©n thanh to¸n . Do chÕ ®é tû gi¸ hiÖn nay kh«ng cßn lµ trë ng¹i chÝnh cña XK, c¸c nhµ xuÊt khÈu cÇn cã nh÷ng c¶i tiÕn trong chÊt l­îng s¶n phÈm, mÉu m·, h¹ gi¸ thµnh vµ x©m chiÕm thÞ tr­êng tiªu thô … tr­íc khi ®ßi hái ë c¬ chÕ tû gi¸ . V× c¬ chÕ tû gi¸ chØ ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc khi cã hµng lo¹t c¸c yÕu tè ®ã hç trî. H¬n thÕ, ph¸ gi¸ m¹nh l¹i g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc – vèn trong t×nh tr¹ng tµi chÝnh yÕu kÐm l¹i ph¶i nhËp khÈu nhiÒu m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ d©y truyÒn s¶n xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c, ph¸ gi¸ th× “XK lîi bÊt, NK ®· cËp h¹i “ - Hai lµ, c¸c kho¶n nî n­íc ngoµi cña ChÝnh phñ, theo mét c¬ chÕ t­¬ng tù, sÏ t¨ng lªn khi quy ®æi ra néi tÖ nÕu tiÕn hµnh ph¸ gi¸. - Ba lµ, ph¸ gi¸ m¹nh trong ®iÒu kiÖn ch­a cã søc Ðp thùc sù d÷ déi tõ phÝa thÞ tr­êng sÏ g©y t©m lý bÊt æn vµ c¸c x¸o trén toµn diÖn vÒ Kinh tÕ. - Bèn lµ, chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn Kinh tÕ, n©ng cao tÝnh c¹nh tranh chØ thùc sù cã hiÖu qu¶ khi ®i cïng hµng lo¹t ®iÒu kiÖn kh¸c nh­: T­ duy ®óng ®¾n vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i h­íng vÒ XK; hiÓu râ vµ tËn dông lîi thÕ so s¸nh; thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm trong n­íc vµ quèc tÕ réng më; sù phèi hîp ®ång bé víi c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c... NÕu kh«ng, viÖc ph¸ gi¸ cã thÓ g©y nhiÒu hËu qu¶ kh«n l­êng. Tr­íc nh÷ng nguyªn nh©n vµ hiÖn tr¹ng ph©n tÝch nh­ trªn, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖn hµnh vÒ c¬ b¶n lµ hîp lý. Tû gi¸ cã tÝnh chÊt “bß tr­ên”, thùc chÊt cã thÓ coi lµ ®ang ph¸ gi¸ §ång ViÖt Nam dÇn dÇn theo diÔn biÕn thÞ tr­êng mµ kh«ng g©y nªn nh÷ng có sèc vÒ tû gi¸. §èi víi mét nÒn Kinh tÕ míi héi nhËp nh­ ViÖt Nam th× mét chÝnh s¸ch th× chÝnh s¸ch tû gi¸ th¶ næi cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc lµ phï hîp, v× nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi ch­a xuÊt hiÖn ®Çy ®ñ,trong ®ã cã c¸c yÕu tè sau. + C¸c doanh nghiÖp ch­a thÝch øng víi sù biÕn ®éng th­êng xuyªn cña thÞ tr­êng , n¨ng lùc qu¶n lý tµi chÝnh ch­a tèt. + HÖ thèng NHVN ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi cßn nhiÒu yÕu kÐm. + ThÞ tr­êng hèi ®o¸i ®ang trong giai ®o¹n s¬ khai , dù tr÷ ngo¹i tÖ Nhµ n­íc cßn thÊp. + NHNN ch­a cã sù phèi hîp chÆt chÏ c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c biÖp ph¸p ®iÒu hoµ cung øng tiÒn tÖ trong n­íc , c¸c c¸ nh©n, tæ chøc thanh to¸n qua NH cßn ë møc ®é thÊp. + ViÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ ®óng ®¾n vµ hiÖu qu¶ cña NHNN cßn phô thuéc r¸t lín vµo chÝnh s¸ch huy ®éng vµ sö dông vèn, nhÊt lµ vèn n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, xÐt vÒ l©u dµi, chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ N­íc ph¶i ®­îc gi¶m dÇn theo thêi gian, ®Ó tiÕn tíi ¸p dông mét chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi hoµn toµn. 2. §Þnh h­íng vÒ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ cña NHNNVN. Nh­ ta ®· biÕt, mét chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh sÏ tèt h¬n cho c¸c môc tiªu æn ®Þnh gi¸ c¶, thóc ®Èy ho¹t ®éng XNK (mÆc dï kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc thu hót m¹nh vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c©n b»ng Ngo¹i th­¬ng). Trong khi ®ã, mét chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi dï cã kh¶ n¨ng ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng có sèc cã nguån gèc tõ thÞ tr­êng hµng hãa, gióp cho c©n b»ng Ngo¹i th­¬ng l¹i cã thÓ lµ nguån gèc cña nh÷ng c¬n siªu l¹m ph¸t vµ t×nh tr¹ng t¨ng nî n­íc ngoµi. Mçi chÕ ®é trªn ®Òu cã nh÷ng ­u, nh­îc ®iÓm riªng mµ thùc tiÔn ®· chØ ra r»ng: nÕu chØ dùa vµo mét trong hai th× sím hay muén, nÒn Kinh tÕ còng ph¶i tr¶ mét gi¸ ®¾t. Tõ sù ph©n tÝch trªn ,chóng ta cã thÓ rót ra ®Þnh h­íng l©u dµi cho chÝnh s¸ch tû gi¸ cña ViÖt Nam lµ : _ Trong giai ®o¹n ®Çu ( 8/2001), thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ thÊp ®Ó khuyÕn khÝch cho viÖc nhËp khÈu c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu . _ Bªn c¹nh ®ã thùc hiÖn chÝnh s¸ch n©ng cao chi tiªu trong n­íc(kÝch cÇu) b»ng hµng ho¸ do trong nuøc s¶n xuÊt ra vµ h¹n chÕ nhËp khÈu hµng tiªu dïng . _ Khi nÒn kinh tÕ ®· v÷ng m¹nh, tho¸t khái sù lÖ thuéc vµo hµng ho¸ nhËp khÈu th× thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ cao ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. ViÖc XK t¨ng lªn sÏ h¹n chÕ tiªu dïng trong n­íc v× gi¸ c¶c sÏ t¨ng lªn nh­ng sÏ t¹o ra sù c©n b»ng ®èi ngo¹i , c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. HiÖn nay, ViÖt Nam ®ang duy tr× chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc lµ phï hîp víi t×nh h×nh ®Êt n­íc , tuy nhiªn rµng buéc lín nhÊt cña nã lµ møc dù tr÷ ngo¹i tÖ cña Nhµ N­íc qu¸ eo hÑp. VÒ dµi h¹n nã sÏ tiÕp tôc hoµn thiÖn thªm nÕu ®­îc t¨ng thªm tÝnh linh ho¹t, qua ®ã qui luËt cung – cÇu ph¸t huy t¸c dông râ nÐt h¬n. ChÝnh v× vËy, chóng ta ph¶i nhanh chãng ®­a ra c¸c gi¶i ph¸t nh»m gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng XK, t¨ng møc dù tr÷ ngo¹i tÖ trong n­íc ®Ó tõ ®ã Nhµ n­íc cã thªm søc m¹nh ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ theo h­íng t¨ng tÝnh linh ho¹t vµ gi¶m bít møc chªnh lÖch kinh niªn gi÷a cung vµ cÇu vÒ ngo¹i tÖ trong n­íc. 3. Mét sè gi¶i ph¸p: -Thø nhÊt, ChÝnh phñ cÇn quan t©m s¸t sao vµ ®Çu t­ m¹nh cho kh©u nghiªn cøu, tæ chøc thÞ tr­êng; tæ chøc c¸c ngµnh nghÒ XK thµnh c¸c hiÖp héi; ®µo t¹o c¸n bé nghiªn cøu cã n¨ng lùc, cã kh¶ n¨ng khai th¸c vµ cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng, thËm chÝ cã thÓ b¸n th«ng tin cho c¸c hiÖp héi ngµnh XK. Mét khi ®· tæ chøc tèt c¸c hiÖp héi ngµnh s¶n xuÊt vµ XK th× chi phÝ ®Ó mua nh÷ng th«ng tin thÞ tr­êng lµ thÊp nÕu tÝnh b×nh qu©n trªn sè thµnh viªn cña hiÖp héi thay v× nh÷ng tæn thÊt hiÖn t¹i do qu¸ thiÕu th«ng tin. Song song víi ®ã ph¶i tæ chøc thu mua gi÷ gi¸, x©y dùng kho b·i b¶o qu¶n hµng. §iÒu nµy lµ cùc kú cÇn thiÕt c¶ vÒ ng¾n vµ dµi h¹n v× ®Æc tr­ng cña hµng hãa XK ViÖt Nam lµ hµng n«ng s¶n s¬ chÕ, khã b¶o qu¶n, dÔ bÞ Ðp gi¸ trong nhiÒu tr­êng hîp. §èi víi bªn ngoµi, cÇn tham gia tÝch cùc vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ theo nhãm mÆt hµng, nh­ Tæ chøc c¸c n­íc XK cµ phª, XK cao su... hoÆc ph¶i cã tho¶ thuËn trao ®æi th«ng tin ®a chiÒu ®Ó t¨ng uy tÝn quèc tÕ, tr¸nh t×nh tr¹ng “võa lµ kÎ ph¸, võa lµ n¹n nh©n cña ®æ vì thÞ tr­êng”. Ngoµi ra, ®Ó hµng ho¸ cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ th× ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng, mÉu m·, chñng lo¹i s¶n phÈm, gi¸ c¶ rÎ , gi÷ uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Nhãm biÖn ph¸p trªn tuy kh«ng ph¶i biÖn ph¸p vÒ tû gi¸, l¹i tèn nhiÒu chi phÝ nh­ng nã gi¶i quyÕt ®­îc tËn gèc vÊn ®Ò cña ho¹t ®éng XK trong m«i tr­êng “nÒn Kinh tÕ th«ng tin” më cöa. Mét khi ho¹t ®éng XK tho¸t khái vßng luÈn quÈn cña t×nh tr¹ng thiÕu tæ chøc nh­ hiÖn nay th× nguån thu, vµ do ®ã dù tr÷ ngo¹i tÖ sÏ kh«ng cßn qu¸ eo hÑp, ChÝnh phñ cã ®ñ lùc ®Ó thùc thi nh÷ng chÝnh s¸ch tû gi¸ linh ho¹t h¬n. -Thø hai, Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a ngo¹i tÖ : HiÖn nay, trªn thÞ tr­êng , mÆc dï USD cã ­u thÕ m¹nh h¬n h¼n c¸c ngo¹i tÖ kh¸c , song nÕu trong quan hÖ tû gi¸ chØ ¸p dông mét lo¹i ngo¹i tÖ duy nhÊt sÏ lµm cho tû gi¸ bÞ rµng buéc vµo ngo¹i tÖ ®ã, cô thÓ lµ USD. Khi cã sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ USD trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, lËp tøc sÏ ¶nh h­ëng ®Õn quan hÖ tû gi¸ gi÷a USD vµ VND, mµ th«ng th­êng lµ ¶nh h­ëng bÊt lîi. HiÖn nay, cã nhiÒu lo¹i ngo¹i tÖ cã gi¸ trÞ thanh to¸n quèc tÕ nh­: EURO(EMU), JPY(NhËt), CAD( Canada), GBP( B¶ng Anh) …§iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho ta cã thÓ thùc hiªn chÝnh s¸ch ®a ngo¹i tÖ trong thanh to¸n quèc tÕ, tõ ®ã cã thÓ lùa chän nh÷ng ngo¹i tÖ t­¬ng ®èi Ýt biÕn ®éng vÒ tû gi¸ hoÆc cã quan hÖ mua b¸n lín ®Ó thùc hiÖn c¸c kho¶n thanh to¸n lín. -Thø ba, cÇn tranh thñ sö dông nguån kiÒu hèi chuyÓn vÒ n­íc hµng n¨m. HiÖn nay cã h¬n 2,5 triÖu kiÒu bµo mçi n¨m göi vÒ n­íc gÇn 2 tû USD. Sè ngo¹i tÖ nµy do ch­a qu¶n lý tèt, lµ nguån cung cho ho¹t ®éng thÞ tr­êng hèi ®o¸i ngÇm, g©y khã kh¨n cho ChÝnh phñ. Cã 2 h­íng qu¶n lý cã thÓ tiÕn hµnh song song: a. Quy ®Þnh ®æi ngay ngo¹i tÖ chuyÓn vÒ cöa khÈu theo tû gi¸ cã ­u ®·i ®èi víi tr­êng hîp kh«ng cã dù ¸n kinh doanh (chØ ®Ó tiªu dïng). Th©n nh©n cña ViÖt kiÒu khi lÜnh tiÒn göi vÒ sÏ ®­îc nhËn b»ng VND theo tû gi¸ mua cña NHTM ngµy h«m ®ã céng thªm tû lÖ ­u ®·i 0,1% ch¼ng h¹n. Môc ®Ých cña biÖn ph¸p nµy : mét lµ lµm gi¶m c¬n kh¸t cña NHTM ®èi víi ngo¹i tÖ mua vµo, tõ ®ã cã thÓ b¸n ra nhiÒu h¬n, hai lµ Nhµ N­íc qua ®ã t¨ng phÇn dù tr÷ ngo¹i tÖ, ba lµ lµm gi¶m ®¸ng kÓ nguån cung cho thÞ tr­êng tù do. b. KhuyÕn khÝch b»ng thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, ®¬n gi¶n thñ tôc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh b»ng vèn kiÒu hèi. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nµy ®· ®­îc thùc hiÖn ®èi víi c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× còng ¸p dông ®­îc ®èi víi c«ng ty ho¹t ®éng kinh doanh b»ng vèn kiÒu hèi. Thªm vµo ®ã, cÇn khuyÕn khÝch ®éng viªn lßng yªu n­íc cña c¸c ViÖt kiÒu ®Ó hä xo¸ bá mÆc c¶m ®Çu t­ vÒ trong n­íc. -Thø ba, ®Èy m¹nh vµ qu¶n lý chÆt ho¹t ®éng XK lao ®éng, kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng thiÕu tæ chøc (cã c¶ hµnh vi lõa ®¶o) nh­ hiÖn nay tiÕp diÔn. Theo Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, sè lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam lµm viÖc ë n­íc ngoµi lµ h¬n 300.000 ng­êi, hµng n¨m göi vÒ n­íc 1,5 tû USD; riªng tiÒn ký kÕt hîp ®ång Nhµ n­íc ®· thu h¬n 300 triÖu USD. Cã thÓ nãi ®©y lµ nguån thu kh«ng nhá cña Ng©n s¸ch, l¹i phï hîp víi chñ tr­¬ng C«ng nghiÖp hãa - HiÖn ®¹i hãa n­íc nhµ bëi sè lao ®éng XK sau mét vµi n¨m lµm viÖc trë vÒ sÏ mang theo tr×nh ®é kü n¨ng lao ®éng, kinh nghiÖm lµm viÖc hiÖn ®¹i ®Ó phôc vô ®Êt n­íc. V× vËy, hîp ®ång XK lao ®éng cÇn nghiªn cøu kü l­ìng, cã sù b¶o ®¶m an toµn cho ng­êi lao ®éng, kh«ng chØ ®­a hä ®i mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn viÖc lµm æn ®Þnh cho hä. Sè ngo¹i tÖ do nguån nµy göi vÒ còng cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p kÕt hèi ngay t¹i cöa khÈu víi tû gi¸ ­u ®·i nh­ ®èi víi nguån kiÒu hèi. -Thø t­, gi÷ nguyªn tû lÖ kÕt hèi (30%) vµ biªn ®é dao ®éng tû gi¸ nh­ hiÖn nay (±0,25%), ®ång thêi theo dâi, ph©n tÝch th­êng xuyªn th«ng tin thÞ tr­êng ngo¹i hèi trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®iÒu chØnh dÇn theo h­íng tù do h¬n khi ®iÒu kiÖn dù tr÷ vµ c¸c yÕu tè kh¸c cho phÐp. KÕt luËn NÕn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang chuyÓn m×nh nhanh chãng theo h­íng nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i th«ng qua mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi mua l¹i doanh nghiÖp trong n­íc ,chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu…C¸c rµo c¶n ®èi víi sù di chuyÓn vèn gi÷a ViÖt Nam vµ thÕ giíi sÏ dÇn ®­îc xo¸ bá . §iÒu nµy sÏ trë thµnh hiÖn thùc vµo thêi ®iÓm 2006 khi ViÖt Nam chÝnh thøc tham gia khèi th­¬ng m¹i tù do Asian .Do vËy, tû gi¸ hèi ®o¸i ®ãng vai trß cùc kú quan träng trong thanh to¸n quèc tÕ còng nh­ trong nhiÒu mÆt cña ®êi sèng Kinh tÕ - X· héi. Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ®i kh¸ ®óng ®¾n trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸, gãp phÇn kh«ng nhá vµo thµnh tùu t¨ng tr­ëng vµ æn ®Þnh Kinh tÕ. Tuy nhiªn, khi thùc tiÔn thay ®æi nhanh chãng nh­ hiÖn nay, kh«ng mét chÝnh s¸ch nµo cã thÓ tån t¹i m·i mµ kh«ng cã nh÷ng ®iÓm bÊt cËp. V× vËy, c¸c nhµ kinh tÕ ®· dµy c«ng nghiªn cøu ®Ó ®­a ra c¸c kiÕn nghÞ kh¸c nhau, nh»m x©y dùng mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖu qu¶ cho nÒn Kinh tÕ ®Êt n­íc. Trong khu«n khæ bµi viÕt ng¾n nµy, ng­êi thùc hiÖn kh«ng cã tham väng g× h¬n ngoµi viÖc tham gia t×m hiÓu ban ®Çu vÒ chÕ ®é tû gi¸ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam, tõ ®ã ®­a ra mét sè ý kiÕn x©y dùng nh»m gãp phÇn nhá bÐ, hoµn thiÖn thªm chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cho phï hîp víi t×nh h×nh ®Êt n­íc. Víi nh÷ng thµnh c«ng ban ®Çu cña h¬n 10 n¨m qua vµ tõ kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc, chóng ta hoµn toµn tin t­ëng r»ng ViÖt Nam sÏ thµnh c«ng trong viÖc x¸c lËp mét chÝnh s¸ch tû gi¸ linh ho¹t, phï hîp nhÊt, gãp phÇn ®­a ®Êt n­íc t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng vµ n©ng cao vÞ thÕ trªn tr­êng thÕ giíi./. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Frederic S.Mishkin, “TiÒn tÖ, Ng©n hµng vµ thÞ tr­êng Tµi chÝnh”, NXB Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi - 2001. 2. Lª Vinh Danh , “ TiÒn vµ ho¹t ®éng ng©n hµng” ,NXB ChÝnh trÞ quèc gia ,1997 3. GS.TS Lª V¨n T­, Lª Tïng V©n –Lª Nam H¶i ( chuyªn viªn kinh tÕ) “ TiÒn tÖ ,ng©n hµng ,thÞ tr­êng tµi chÝnh”, NXB Thèng kª, 2001. 4. Häc viÖn Ng©n hµng, “Tµi chÝnh Quèc tÕ trong nÒn Kinh tÕ më”, 2000. 5. Gi¸o tr×nh m«n “ Lý thuyÕt tµi chÝnh - tiÒn tÖ “ NXB Thèng kª , 2001 6. Bµi gi¶ng m«n Tµi chÝnh Quèc tÕ cña TS. NguyÔn V¨n §Þnh, §HKTQD. 7. T¹p chÝ “Kinh tÕ vµ Dù b¸o” - sè th¸ng 3, 6/2001. 8. T¹p chÝ “ThÞ tr­êng Tµi chÝnh TiÒn tÖ” - sè th¸ng 1,2,3/2002. 9. T¹p chÝ “Nghiªn cøu Kinh tÕ” - c¸c sè tõ 271 (12/2000) ®Õn 292 (9/2002) 10. T¹p chÝ “ Ng©n hµng”- sè 5 n¨m 2001, sè 10 n¨m 2001. 11. “Niªn gi¸m Thèng kª 2000, 2001”, NXB Thèng kª Hµ Néi, 2001, 2002.