Tiểu luận Giáo dục là quốc sách hàng đầu

dục- đào tạo vì giáo dục đào tạo có vai trò quan trọng trong lĩnh vực sản xuất vật chất xã hội cũng như xây dựng nền văn hoá . Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển như vũ bão hiện nay, hàm lượng trí tuệ khoa học kết tinh trong sản phẩm hàng hoá ngày càng tăng; tài năng trí tuệ, năng lực và bản lĩnh trong lao động sáng tạo của con người, không phải xuất hiện một cách ngẫu nhiên, tự phát, mà phải trải qua quá trình đào luyện công phu có hệ thống. Vì vậy giáo dục hiện nay được nhìn nhận không phải là yếu tố phi sản xuất mà là yếu tố bên trong cấu thành của nền sản xuất xã hội. Thực tiễn cho thấy rằng không có quốc gia nào muốn phát triển mà ít đầu tư cho giáo dục. Công cuộc chạy đua phát triển kinh tế của thế giới hiện nay là cuộc chạy đua về khoa học và công nghệ, chạy đua về phát triển giáo dục- đào tạo. Nghị quyết hội nghị lần thứ II Ban chấp hành Trung ương khoá VIII đã nhấn mạnh: Thực sự coi giáo dục-đào tạo là quốc sách hàng đầu. Nhận thức sâu sắc giáo dục - đào tạo cùng với khoa học công nghệ là nhân tố quyết định tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội. Đầu tư cho giáo dục - đào tạo là đầu tư phát triển. Giáo dục- đào tạo không chỉ có vai trò quan trọng trên lĩnh vực sản xuất vật chất mà còn là cơ sở để hình thành nền văn hoá tinh thần của chủ nghĩa xã hội. Giáo dục có tác động vô cùng to lớn trong việc truyền bá hệ tư tưởng chính trị xã hội chủ nghĩa, xây dựng ý thức pháp quyền và ý thức đạo đức, xây dựng nền văn hoá, văn học nghệ thuật, góp phần cơ bản vào việc hình thành lối sống mới, nhân cách mới của toàn bộ xã hội. Đảng ta đã chỉ rõ: “Nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của giáo dục là nhằm xây dựng con người và thế hệ thiết tha, gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường, xây dựng và bảo vệ tổ quốc; thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc…là những người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội…” Như vậy giáo dục- đào tạo có tác dụng to lớn đến toàn bộ đời sống vật chất và đời sống tinh thần của xã hội. Phát triển giáo dục - đào tạo là cơ sở để thực hiện chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, chiến lược con người của Đảng và Nhà nước ta. 1.2 Sự ghi nhận về giáo dục đào tạo qua các bản Hiến pháp. Trong lịch sử phát triển loài người giáo dục luôn được coi là tài sản vô giá của mọi con người cũng như mọi dân tộc, nhân thức rõ điều đó Đảng và Nhà nước đã được ghi nhận một cách cụ thể, rõ ràng lần lượt qua các bản Hiến pháp. Trong hai bản hiến pháp đầu tiên thì giáo dục chưa được quy định trong một chế định riêng biệt nhưng đã được đề cập đến trong phần quyền và nghĩa vụ của người công dân. + Hiến pháp 1946: Ngay từ khi nước Việt Nam dân chủ cộng hòa mới ra đời thì giáo dục đã được nhắc đến như một vấn đề quan trọng. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Ngay sau CMT8-1945 thành công cùng với nhiệm vụ chống giặc ngoại xâm, giặc đói. Chủ thịch Hồ Chí Minh đã chú tâm ngay đến giặc dốt. Trong HP 1946, vấn đề GD-ĐT đã được đề cập đến trong Điều 15: “Nền sơ học cưỡng bách và không học phí ở các trường sơ học địa phương, quốc dân thiểu số có quyền học bằng tiến của mình. Học trò nghèo được Chính phủ giúp Trường tư được mở tự do và phải dạy theo chuong trình nhà nước”. Tuy chưa được quy định cụ thể song nhận thức được tầm quan trọng của GD nên Nhà nước đã ban hành hàng loạt các văn bản pháp luật như sắc lệnh số 17 ngày 08/9/1945 đặt ra một bình dân học vụ, sắc lệnh số 19 ngày 08/9/1945 lập cho nông dân và thợ thuyền những lớp bình dân buổi tối, sắc lệnh số 20 ngày 08/9/1945 định rằng việc học chữ quốc ngữ từ nay bắt buộc và không mất tiền, sắc lệnh số 146 ngày 10/8/1946 đặt những nguyên tắc căn bản của nền giáo dục mới. + Hiến pháp 1959 đã có một điều luật cụ thể giành cho giáo dục Điều 33: “Công dân nước Việt Nam dân chủ cộng hòa có quyền học tập. Nhà nước thực hiện từng bước chế độ giáo dục cưỡng bách, phát triển dần các trường đại học và cơ quan văn hóa phát triển hình thức giáo dục bổ túc văn hóa, kỹ thuật, nghiệp vụ, tại các cơ quan, xí nghiệp và các tổ chức khác ở thành thị và nông thôn để bảo đảm cho công dân được hưởng quyền đó”. + Đến Hiến pháp 1980 giáo dục bắt đầu được tách riêng ra và đưa vào trong một chế định cụ thể, những quy định về giáo dục cũng cụ thể và hoàn thiện hơn, thể hiện trong điều 40 và 41. + Đến Hiến pháp 1992, những quy định cơ bản về giáo dục thể hiện rõ tính kế thừa hiến pháp 1980 đồng thời là một bước phát triển tiến lên. Tuy chỉ thể hiện trong 2 điều 35 và điều 36 những nội dung trong đó là tương đối đầy đủ, hoàn thiện và sát yêu cầu thực tế. Qua bốn bản hiến pháp Việt Nam, ta có thể coi tư tưởng coi trọng giáo dục đã xuất hiện ngay tử buổi đầu lập hiến nhưng chỉ đến những năm 80 thì nó mới thực sự được thể chế hóa rõ nét. Thời kỳ hiện nay, thời kỳ hiến pháp 1992 sửa đổi, sau một khoảng thời gian dài thực hiện các chính sách phát triển giáo dục, thành quả có, tồn tại có, thắng lợi có, yếu kém có... ta hoàn toàn có thể khẳng định tính đúng đắn của các điều khoản ghi nhận cho giáo dục trong các bản hiến pháp, đặc biệt hiến pháp 1992 với chính sách “ Giáo dục là quốc sách hàng đầu Việt Nam”. 2.CHÍNH SÁCH CỦA NHÀ NƯỚC VỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY 2.1) Nhà nước coi phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Coi giáo dục là quốc sách hàng đầu là một sự đổi mới về nhận thức của Nhà nước và lần đầu tiên được quy định tại điều 35 Hiến pháp 1992. đến Nghị quyết Trung ương II (Đại hội Đảng VIII. Từ thực tế của xã hội Việt Nam cũng như các nước khác, Đảng và Nhà nước ta phải có cách nhìn nhận mới, phải coi giáo dục là một hoạt động đặc biệt, nhờ đó hình thành và bồi dưỡng nhân cách công dân, đào tạo những người lao động có tay nghề cao, năng động và sáng tạo... vì vậy không có sự đầu tư nào mang lại nhiều lợi ích như dầu tư cho giáo dục và khuyến khích các nguồn đầu tư khác, đồng thời phải ban hành những chính sách phù hợp để điều chỉnh trong lĩnh vực giáo dục. Đáp ứng đòi hỏi này ngày 09/12/2000, Quốc hội khóa X đã thông qua hai nghị quyết quan trọng: Nghị quyêt số 40 về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và Nghị quyết số 41 về thực hiện phổ cập giáo dục trung học cơ sở. Dưới đây bảng tập hợp lại số liệu trong bản báo cáo của bộ Giáo dục. Số chi ngân sách từ trung ương mà nhà nước kiểm soát được. Bảng 1: Chi ngân sách cho giáo dục (tỷ đồng) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Tổng chi từ ngân sách theo loại chi 19.747 22.601 28.951 34.872 42.943 54.798 Chi thường xuyên 16.082 18.754 24.162 28.712 35.717 44.798 Chi đầu tư 3.665 3.847 4.789 6.160 7.226 10.000 Tổng chi từ ngân sách theo cấp 19.747 22.601 28.951 34.872 42.943 54.798 Chi ở địa phương 15.452 17.471 22.535 27.412 32.063 40.458 Chi ở trung ương 4.295 5.130 6.416 7.460 10.880 14.340 Nguồn: Giáo dục Việt Nam Đầu tư và Cơ cấu Tài chính (Hà Nội, tháng 10 năm 2007) Đảng đã đề ra sáu định hướng chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Trong đó định hướng thứ hai là “Thực sự coi giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Luật Giáo dục năm 2005 cũng một lần nữa nhấn mạnh lại vấn đề này trong điều 9 “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Tuy có sự khác nhau về thuật ngữ và phạm vi ngoại diên (giáo dục. giáo dục đào tạo, phát triển giáo dục) nhưng nhìn ở góc độ tổng thể thì từ ba văn bản trên ta đều thấy rõ được ý chí của Đảng, Nhà nước coi giáo dục (với nghĩa đầy đủ của nó) là “quốc sách hàng đầu”. 2.2) Nhà nước thống nhất quản lý hệ thống giáo dục quốc dân về mục tiêu, chương trình, nội dung, kế hoạch giáo dục, tiêu chuẩn giáo viên, quy chế thi cử và hệ thống văn bằng. Vấn đề phổ cập giáo dục. Điều 11 Luật giáo dục quy định về phổ cập giáo dục như sau: Giáo dục tiểu học và giáo dục trung học cơ sở là các cấp học phổ cập. Nhà nước quyết định kế hoạch phổ cập giáo dục, bảo đảm các điều kiện để thực hiện phổ cập giáo dục trong cả nước. Mọi công dân trong độ tuổi quy định có nghĩa vụ học tập để đạt trình độ giáo dục phổ cập. Gia đình có trách nhiệm tạo điều kiện cho các thành viên trong gia đình trong độ tuổi quy định được học tập để đạt trình độ giáo dục phổ cập. Trước đó nghị quyết số 41/2000/QH10 đã tán thành chủ trương thực hiện phổ cập giáo dục trung học cơ sở trong cả nước từ năm 2001 đến năm 2010. Trong những năm đổi mới sự nghiệp giáo dục tiếp tục phát triển về quy mô, đáp ứng yêu cầu học tập ngày càng cao của nhân dân; cả nước đã hoàn thành phổ cập tiểu học vào năm 2000 và đến năm học 2004-2005 đã có 20 tỉnh thành phố trực thuộc trung ương được công nhận hoàn thành phổ cập trung học cơ sở. b) Vấn đề đổi mới chương trình giáo dục, mở rộng quy mô giáo dục. Nghị quyết số 40/2000/QH10 chỉ ra rằng: Mục tiêu của việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông là xây dựng nội dung chương trình, phương pháp giáo dục, sách giáo khoa phổ thông mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu phát triển ngồn nhân lực phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phù hợp với thực tiễn truyền thống Việt Nam; tiếp cận trình độ giáo dục phổ thông ở các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới. Mở rộng quy mô giáo dục cũng là một nhiệm vụ cấp bách gắn với nó là một loạt mục tiêu cụ thể: -Mở rộng quy mô đào tạo, đạt tỷ lệ 200 sinh viên/1 vạn dân vào năm 2010 và 450 sinh viên/1 vạn dân vào năm 2020, trong đó khoảng 70-80% tổng số sinh viên theo học các chương trình nghề nghiệp- ứng dụng vào khoảng 40% tổng số sinh viên thuộc các cơ sở giáo dục đại học ngoài công lập. - Xây dựng đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục đại học đủ về số lượng, có phẩm chất đạo đức là lương tâm nghề nghiệp, có trình độ chuyên môn cao, phong cách giảng dạy và quản lý tiên tiến; bảo đảm tỷ lệ sinh viên /giảng viên của hệ thống giáo dục không quá 20. Đến năm 2020 có ít nhất 40% giảng viên đạt trình độ thạc sỹ và 20% đạt trình độ tiến sỹ; đến năm 2020 có ít nhất 60% giảng viên đạt trình độ thạc sỹ và 35% đạt trình độ tiến sỹ. Đổi mới sách giáo khoa cũng là một nhiệm vụ không kém phần quan trọng : Việc xây dựng chương trình, biên soạn sách giáo khoa, triển khai thí điểm, tổng kết rút kinh nghiệm phải chu đáo, khẩn trương để đạt được các mục tiêu nêu trên; lầm lượt triển khai địa trà việc áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới bắt đầu ở lớp 1 và lớp 6 từ năm 2002-2003, bắt đầu lớp 10 từ năm 2004-2005; đến năm học 2006-2007 tất cả các lớp cuối cấp đều thực hiện chương trình và sách giáo khoa mới. Vấn đề đổi mới cơ chế quản lý giáo dục. Chính sách của Đảng và Nhà nước ta về vấn đề này như sau: - Chuyển các cơ sở giáo dục đại học công lập sang hoạt động theo cơ chế tự chủ, có pháp nhân đầy đủ, có quyền quyết định và chịu trách nhiệm về đào tạo, nghiên cứu, tổ chức, nhân sự và tài chính. - Quản lý nhà nước tập trung vào việc xây dựng và chỉ đạo thực hiện chiến lược phát triển; chỉ đạo triển khai hệ thống bảo đảm chất lượng và kiểm định giáo dục đại học; hoàn thiện môi trường pháp lý; tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, điều tiết vĩ mô cơ cấu và quy mô giáo dục đại học, đáp ứng nhu cầu nhân lực của đất nước trong từng thời kỳ. - Xây dựng Luật Giáo dục đại học (Nghị quyết 14/2005/NQ-CP) - Đổi mới toàn diện công tác quản lý nhà nước về giáo dục theo hướng phân công, phân cấp rõ trách nhiệm, quyền hạn của Bộ Giáo dục và Đào tạo của các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cơ sở giáo dục,lấy việc quản lý chất lượng làm nhiệm vụ trọng tâm; củng cố, tổ chức thanh tra và đẩy mạnh công tác thanh tra giáo dục, thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục hàng năm, đổi mới thi đua trong giáo dục, khắc phục bệnh thành tích chủ nghĩa. ( Nghị quyết 37/2004/QH11) d) Vấn đề ngân sách cho giáo dục : Được quy định cụ thể trong mục 2 chương VII Luật giáo dục 2005. Nghị quyết số 37/2004/QH11 về giáo dục cũng đã định ra mức đầu tư ngân sách cho giáo dục như sau: “Đầu tư ngân sách cho giáo dục – đào tạo đảm bảo đạt tỉ lệ 20% tổng chi ngân sách nhà nước trước năm 2010 từ 2 đến 3 năm. Đảm bảo tỷ lệ hợp lý giữa chi lương và chi cho các hoạt động giáo dục của cơ sở giáo dục để thực hiện tốt nhiệm vụ nâng cao chất lượng giáo dục...” Nghị quyết số 14/2005 NQ-CP bổ sung thêm: “Bố trí tối thiểu 1% ngân sách nhà nước hàng năm để các cơ sở giáo dục đại học thực hiện các nhiệm cụ khoa học và công nghệ quy định trong Luật Khoa học và công nghệ.” 2.3 Sự đảm bảo phát triển cân đối hệ thống giáo dục từ phía Nhà nước. Nhà nước ta phát triển đồng đều tất cả các cấp và trình độ đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc dân. Nhà nước đặc biệt quan tâm đến giáo dục mầm non vì đây là độ tuổi mà trẻ em đặt nền móng đầu tiên cho tính tình của nó với những nét tính cách mang tính ổn định lâu dài. Quan tâm đến giáo dục phổ thông vì tiểu học là trình độ phổ cập bắt buộc, trung học cơ sở là mục tiêu phổ cập tiếp theo, và trung học phổ thông là bước quan trọng bậc nhất trong việc bồi dưỡng kiến thức văn hóa và nghề nghiệp cho con người. Nhà nước đặc biệt quan tâm đến giáo dục đại học và sau đại học vì đây là khâu cốt yếu nhất để đào tạo và phát huy tối đa nguồn nhân lực, nguồn vốn tri thức cho đất nước trong điều kiện hội nhập. Bên cạnh giáo dục chính quy, nhà nước mở rộng và tạo điều kiện thuận lợi cho giáo dục thường xuyên. Bên cạnh hệ thống các trường công lập, nhà nước còn phát triển hệ thống các trường dâh lập và tư thục, luôn có những chính sách nhằm đa dạng hóa các loại hình trường. Tuy cơ cấu về ngân sách đầu tư là khối lượng chương trình giữa các cấp học, các trình độ đào tạo là khác nhau nhưng nhìn chung chúng đều được cân đối và phát triển một cách đồng đều. 2.4) Giáo dục là sự nghiệp của toàn dân. Với tư cánh là một quốc sách hàng đầu, giáo dục phải được xem là sự nghệp của toàn dân. Điều 12 Luật giáo dục 2005 ghi nhận việc xã hội hóa sự nghiệp giáo dục : Phát triển giáo dục, xây dựng xã hội học tập là sự nghiệp của nhà nước và sự nghiệp của toàn dân. Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong phát triển sự nghiệp giáo dục, thực hiện đa dạng hóa các loại hình trường và các hình thức giáo dục, khuyến khích , huy động và tạo điều kiện đẻ tổ chức, cá nhân tham gia phát triển sự nghiệp giáo dục. Mọi tổ chức, gia đình và công dân có trách nhiệm chăm lo sự nghiệp giáo dục, phối hợp với nhà trường thực hiện mục tiêu giáo dục, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh và an toàn. Để giáo dục trở thành sự nghiệp toàn dân, phải xã hội hóa giáo dục tức là tổ chức sự tham gia rộng rãi của nhân dân, của toàn xã hội trong sự nghiệp giáo dục; phải xây dựng một cộng đồng trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân đối với việc tạo lập và cải thiện môi trường kinh tế xã hội lành mạnh và thuận lợi cho cá hoạt động giáo dục; phải đa dạng hoá giáo dục để khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực xã hội để phát triển giáo dục...nhà nước một mặt phải ưu tiên đầu tư giáo dục mặt khác phải khuyến khích các nguồn đầu tư khác. Nhà nước phải ban hành các văn bản pháp luật tổ chức chỉ đạo thực hiện và phối hợp với các tổ chức xã hội, các tổ chức kinh tế, gia đình để chống các tệ nạn xã hội tạo ra môi trường thuận lợi cho việc giáo dục. 2.5) Các chính sách ưu tiên của Nhà nước để đảm bảo phát triển giáo dục ở miền núi, các cùng dân tộc thiểu số, cùng đặc biệt khó khăn. Nhà nước có chính sách trợ cấp và miễn, giả học phí cho người học là đối tượng được hưởng chính sách xã hội, người dân tộc thiểu số ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, người mồ côi không nơi nương tựa. Người tàm tật, khuyết tật có khó khăn về kinh tế, người có hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn vượt khó học tập. Nhà nước thực hiện tuyển sinh vào đại học, cao đẳng, trung cấp theo chế độ cử tuyển đối với học sinh các dân tộc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn để đaò tạo cán bộ, công chức, viên chức cho vùng này. Nhà nước dành riêng chỉ tiêu tuyển cử đối với những dân tộc thiểu số chưa có hoặc có rất ít cán bộ có trình độ đại học, cao đẳng, trung cấp; có chính sách tạo nguồn tuyển sinh trên cơ sở tọa điều kiện thuận lợi để học sinh các dân tộc này vào học trường phổ thông dân tộc nội trú và tăng thời gian học dự bị đại học. Nghị quyết số 37/2004/QH11 cũng nhấn mạnh: Thực hiện tốt hơn công bằng xã hội trong giáo dục, ưu tiên phát triển giáo dục vùng đồng bào đân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn và giáo dục cho trẻ em khuyết tật. 3.THỰC TRẠNG NỀN GIÁO DỤC VIỆT NAM VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY. 3.1 Thực trạng: a) Những kết quả đạt được của nền giáo dục Việt Nam. Việt Nam được nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đánh giá là nước có những thành tựu đáng kể về giáo dục, đào tạo so với nhiều nước có thu nhập tính theo đầu người tương đương. Việt Nam hoàn toàn có khả năng hoàn thành Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (MDG) về phổ cập giáo dục tiểu học trước năm 2015. Việt Nam đã xây dựng được một hệ thống giáo dục đầy đủ các cấp học ở mọi vùng, miền với nhiều loại hình trường lớp với số lượng học sinh đến trường ở các cấp ngày một tăng. Năm học 2004-2005, đã có hơn 22 triệu học sinh, sinh viên theo học trong hơn 37.000 cơ sở giáo dục - đào tạo. Giáo dục đại học, cao đẳng cũng ngày càng được mở rộng về quy mô đào tạo, cơ sở vật chất ngày càng được nâng cấp, chương trình đào tạo dần dần được đổi mới. Nền giáo dục đại học Việt Nam một mặt đã đáp ứng xu hướng thế giới là tiến tới phổ cập giáo dục đại học, mặt khác vẫn giữ nền tảng giáo dục tinh hoa. Việc đầu tư cho đội ngũ giáo viên đã được chú trọng đặc biệt. Năm 2000, Việt Nam đã đạt chuẩn quốc gia về xóa mù chữ và phổ cập tiểu học. Từ năm học 2002-2003, tỷ lệ biết chữ của người lớn trong độ tuổi 15-24 đã đạt gần 95%, số năm đi học trung bình của người dân đạt mức 7,3 năm. Việc dạy chữ dân tộc đã được đẩy mạnh ở các địa phương, nhờ đó tỷ lệ người dân tộc thiểu số mù chữ giảm mạnh. Ngành giáo dục và đào tạo đã đạt và vượt các chỉ tiêu cơ bản mà Chiến lược phát triển giáo dục đề ra cho năm 2005 trong năm học 2003-2004. Phổ cập giáo dục tiểu học đã đạt được thành tích đáng kể ở tất cả các vùng miền trong cả nước. Việt Nam được đánh giá là có tiến bộ nhanh hơn so với phần lớn các nước có thu nhập thấp khác trên thế giới trong việc khắc phục những sự chênh lệch về giới và về tỷ lệ nhập học đúng độ tuổi. Tỷ lệ học sinh tiểu học nhập học đúng độ tuổi đã tăng từ 90% trong thập niên 1990 lên gần 98% trong năm học 2004-2005 (mục tiêu quốc gia đề ra là đạt 97% vào năm 2005. Trong năm học 2003-2004, hầu hết các địa phương trong cả nước đã huy động được gần 90% trẻ khuyết tật độ tuổi lớp 1 đi học hòa nhập theo chương trình và sách giáo khoa mới. Tất cả những con số nói trên cho thấy Việt Nam đã tạo được sự công bằng trong tiếp cận học tập cho tất cả trẻ em gái, trai của các dân tộc, ở các vùng, miền và đặc biệt quan tâm tới những trẻ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. b)Những mặt tồn tại của nền giáo dục Việt Nam. Công tác giáo dục và đào tạo trong những năm qua có nhiều tiến bộ. Tuy nhiên, trước những biến đổi to lớn của nền kinh tế sự nghiệp giáo dục - đào tạo đang gặp phải những khó khăm rất lớn. Quy mô giáo dục - đào tạo có chiều hướng bị thu hẹp, chất lượng giáo dục, cơ sở vật chất của các trường học bị sút kém ở nhiều nơi, biểu hiện qua những vấn đề nổi cộm sau: *) Vấn đề cơ sở hạ tầng giáo dục. Cơ sở hạ tầng giáo dục hiện nay của Việt Nam còn rất yếu kém Trường ốc đã thiếu nghiêm trọng lại cũ kỹ mục nát. Hệ thống thư viên phòng thí nghiệm hầu như chưa có cơ sở đào tạo nào đạt chuẩn quốc tế. Các giáo cụ, tài liệu học tập khác cũng còn rất hạn chế. Hiện nay cả nước vẫn còn 170.000 phòng học có nhu cầu để xây dựng, sửa chữa đòi hỏi chi phí hơn 25.000 tỷ đồng. Cùng đó, nhà ở công vụ cho giáo viên ở các vùng núi, vùng khó khăn còn thiếu gần 65.000 căn, trị giá xây dựng là 3.370 tỷ đồng... *) Yếu kém trong chất lượng giáo dục. Mới đây, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân có chỉ ra rằng trong bối cảnh hiện nay, chất lượng và lương tâm của thầy cô giáo và đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục.Ông Nhân khẳng định: “Chúng ta phải suy nghĩ và sáng tạo, lao động và thi đua để chất lượng nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được nâng cao. Chính vì vậy mà năm học 2007- 2008, Công đoàn Giáo dục Việt Nam đã phát động cuộc vận động trong toàn ngành tới năm 2012: “Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”. Đây là điều kiện cần thiết, không thể thiếu để nhà giáo chúng ta làm tròn trách nhiệm xã hội vô cùng vinh quang của mình: giáo dục cho các em học sinh từ tuổi thơ ngây trở thành con ngoan, hiếu thảo, công dân tốt, người có ích cho gia đình, dân tộc và nhân loại. Tuy vậy, niềm hy vọng nâng cao chất lượng dạy và học theo cách này của người đứng đầu ngành giáo dục đã trở nên ngày càng khó khăn hơn bởi ngay sau khi ngành phát động cuộc vận động, các vụ việc giáo viên vi phạm đạo đức liên tục gia tăng. Chỉ trong khoảng 2 tháng đã có tới 18 vụ bạo hành học sinh bị phát hiện. Chất lượng dạy và học chính vì thế tiếp tục là một bài toán nan giải trong năm 2008. Trong một loạt bài bình luận và đánh giá về nền khoa học ở các nước Đông Nam Á gần đây trên tờ Science (một Tạp chí khoa học có ảnh hưởng thuộc vào loại số một trên thế giới), họ không có một chút nào dành cho nền khoa học và công nghệ của Việt Nam. Trong một cuộc diều nghiên 65 trường Đại học ở Châu Á dược công bố trên tuần san Asia Week gần đây, Đại học Quốc gia Việt Nam được xếp hạng 62, sau cả các Đại học nhỏ của Malaixia và Philipin! Mặc dù cách xếp hạng này chỉ là tương đối và có nhiều nghi vấn về phương pháp làm, nhưng kết quả này cũng cho thấy tình trạng đáng ngại về chất lượng của nền giáo dục Đại học Việt Nam khiến những ai hằng quan tâm đến nền giáo dục và khoa học Việt Nam ăn không ngon, ngủ không yên. *) Hệ thống giáo dục nặng về thi cử và bệnh thành tich. Hệ thống giáo dục nước ta nặng về thi cử với những kỳ thi kéo dài triền miên gây áp lực cho cả thí sinh lẫn phụ huynh. Mặt trái của thi cử là tâm lý đối phó thường trực nơi người học và những cuộc chạy đua hành lang nơi phụ huynh nhằm tìm kiếm cho con em mình những bảng điểm lấp lánh thành tích ở những ngôi trường tốt. hiện nay căm bệnh thành tích đang lan tràn trong giáo dục và trong xã hộ. Ông Nguyễn Thiện Nhân Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo khẳng định không chỉ các thầy cô, các trường mà hàng chục triệu phụ huynh và học sinh cũng chính là đồng tác giả của căn bệnh thành tích. Đây là căn bệnh thâm căn cố đế từ rất lâu và từ khi giáo dục được đưa lên là quốc sách hàng đầu thì nó lại càng có chiều hướng gia tăng nghiêm trọng. Điển hình là vụ thầy giáo Đỗ Việt Khoa tố cáo việc gian lận trong thi cử gần đây bằng những bằng chứng hết sức trung thực mà cũng rất đau lòng, đó chính là hồi chuông cảnh tỉnh chúng ta trước căn bệnh thành tích và một biểu hiện cơ bản của nó là gian lận trong thi cử. *) Vấn đề cải cách giáo dục : Nhà nước và bộ giáo dục đã dành sự đầu tư thích đáng cho các dự án cải tạo giáo dục. Nhưng những kết quả đạt được thì hàn toàn không được như mong đợi. về cơ bản phương pháp đọc chép vẫn là tình trang chung của hầu hết các cơ sở giáo dục, từ mầm non đến sau đại học. Sách giáo kho, giáo trình sử chữa, thay đổi quá nhiều mà vẫn không đáp ứng được yêu cầu học tập, nghiên cứu gây lên tình trạng loạn sách. Khắc phục tình trạng này thì lại dẫn đến nguy cơ độc quyền xuất bản. Đoa là chưa kể đến vấn đề ngân sách nhà nước được sử dụng như thế nào trong những dự án đó cũng là một dấu hỏi lớn. *) Mâu thuẫn giữa quy mô phát triển với đội ngũ giáo viên vừa thiếu vừa yếu, vừa không đồng bộ. Về số lượng theo số liệu của Vụ giáo viên đến đầu năm 2003, số giáo viên cả nước như sau: Tiểu học : 340 ngìn (66,7% đạt chuẩn); THCS: 208.800(84,85% đạt chuẩn). Tính một cách lý thuyết thì hiện nay nước ta còn thiếu khoảng 29000 giáo viên tiểu học, 49000 giáo viên THCS, thiếu 18800 giáo viên THPT. Có nhiều ý kiến cho rằng giáo viên đào tạo ra không sử dụng hết mà vẫn kêu thiếu. nguyên nhân là do sự không dồng bộ cảu đội ngũ giáo viên. Vì có những địa phương đủ về biên chế nhưng thực chất vẫn thiếu giáo viên ngoại ngữ, âm nhạc, vẽ, kỹ thuật. *) Nguy cơ “Chảy máu chất xám” ngày càng lớn Sau hai năm Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), riêng trong lĩnh vực giáo dục, sự có mặt của các tổ chức, cá nhân nước ngoài cũng đã ngày càng nhiều hơn và kéo theo đó là một nguy cơ lớn về chảy máu chất xám. Giáo dục Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức giống như Trung Quốc những năm 2005, 2006. Số sinh viên, học sinh xuất ngoại tăng nhiều, nhưng số người trở về ngày càng ít. Đây cũng là một quốc gia bị chảy máu chất xám ra nước ngoài nghiêm trọng nhất so với bất cứ nước nào khác. Trước thực trạng này,GS. Hà Huy Khoái, Phó Chủ tịch Hội Toán học có nhận xét rằng: “Hầu như tất cả tài năng trẻ của Việt Nam hiện nay đều trưởng thành nhờ được học tại các đại học nước ngoài và sau khi học, họ tiếp tục ở lại đó làm việc. Đến nỗi, nhiều tờ báo gọi họ là “Việt kiều”, mặc dù từ này có lẽ không thật chính xác. Thật đáng lo ngại, khi hầu hết học sinh, sinh viên tài năng của Việt Nam nếu muốn trưởng thành về khoa học đều phải trở thành “Việt kiều”. Đây là câu hỏi mà những người hoạch định chính sách cần tìm câu trả lời”. c) Nguyên nhân . Đương nhiên, sự yếu kém, lạc hậu, nhiều tiêu cực của nền GD có từ bản thân nội tại của nó, nhưng đừng quên GD bao giờ cũng phản chiếu một cách biện chứng chính cơ chế quản lý kinh tế- xã hội mà trong đó GD là một nguồn lực, và là một động lực, chịu sự chi phối, tác động rất mạnh của cơ chế đó. Đến lượt nó lại góp phần tác động trở lại, ngăn cản, kìm hãm sự phát triển của xã hội. Đây là mối quan hệ hữu cơ chặt chẽ, hai chiều.  Những yếu kém, lạc hậu của nền GD chịu sự tác động mạnh của cơ chế quản lý xã hội, phản chiếu rõ ở hai nguyên nhân khách quan: *)Cơ chế quản lý GD bị phân tán từ cấp trung ương. Ngoài những yếu kém, những tiêu cực do môi trường xã hội tác động khá mạnh tới đời sống GD, phải nói rằng cơ chế quản lý GD từ cấp vĩ mô còn khá nhiều hạn chế. Việc phân công, phân cấp phối hợp giữa các ngành liên quan (tài chính, nội vụ, kế hoạch đầu tư) có những bất hợp lý làm cho công tác quản lý GD nhiều năm nay không thể tập trung và kém hiệu quả. Việc tách rời giữa cơ quan quản lý nhà nước về dạy nghề, với cơ quan quản lý nhà nước về GD và ĐT từ trung ương đến địa phương, tách rời quản lý chuyên môn, con người và tài chính trong GD làm suy giảm tính hệ thống trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành đối với hệ thống GD quốc dân, hạn chế tính chủ động của GD ở cơ sở.   Cùng đó, tư duy quản lý nhà nước cứng nhắc và “bao sân”, nhất là ở một số chủ trương lớn, lúc xa rời thực tiễn, duy ý chí, chủ quan, lúc lại lúng túng chạy theo áp lực tâm lý xã hội, bỏ quên vai trò “điều tiết”. Điều đó, vừa hạn chế năng lực điều hành của quản lý GD, vừa không tạo động lực vai trò chủ động của bản thân quản lý GD, vì GD đòi hỏi sự am hiểu đặc thù, tính chuyên sâu của một lĩnh vực khoa học có sản phẩm đặc biệt- con người. *) Quan điểm GD là quốc sách không biến thành hiện thực. Chúng ta thường nói “GD là quốc sách hàng đầu”, “Đầu tư cho GD là đầu tư cho phát triển”, nhưng thực tế quan điểm này chưa biến thành hiện thực, thành những chính sách GD hoạch định kế hoạch phát triển, và xây dựng các điều kiện bảo đảm chất lượng. Nội hàm “Quốc sách hàng đầu” và “Đầu tư cho phát triển” chưa được xác định một cách cụ thể, nên việc thực hiện ở các địa phương rất khác nhau. Không ít trường hợp các địa phương bớt xén, sử dụng ngân sách GD của địa phương mình vào những công việc khác. Mặt khác, dù tỷ lệ đầu tư cho GD đã từng bước nhích lên 20% nhưng con số tổng thu nhập còn quá thấp, nên thực chất tài chính đầu tư cho GD còn xa mới đáp ứng yêu cầu phát triển và bảo đảm chất lượng.   Nhưng bản thân nội tại của ngành GD, cũng mang bệnh trọng, do ba nguyên nhân lớn:  *)Thiếu lý luận khoa học GD: Nền GD nước ta, là sản phẩm mang nặng dấu ấn của ba nền GD trong quá khứ: GD Nho giáo; GD thời Pháp thuộc; nhưng đặc biệt là ảnh hưởng khá đậm GD của nước Nga xô- viết (cũ) (nặng tính chất hàn lâm, truyền thụ một chiều), từ lý luận đến hệ thống, mô hình. Nói cho công bằng, GD nước ta mới có những hoạt động nghiên cứu, chưa có lý luận khoa học GD đủ mạnh làm nền tảng cho thực tiễn hình thành và phát triển, tránh khỏi những sai lầm phải trả giá đắt, cho dù có một vài nhà khoa học GD thực sự có tư tưởng như Hà Thế Ngữ, Hồ Ngọc Đại…   Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, nghiên cứu khoa học GD chỉ đủ sức làm các đề tài ứng dụng, kiểu “mì ăn liền”. Một điểm đáng chú ý, trong hoạt động thực tiễn, người Việt Nam còn có tâm lý coi thường lý luận, thiên về sao chép kinh nghiệm bên ngoài. Mặt khác, dưới sự tác động và chi phối của hoàn cảnh lịch sử đất nước với những cuộc chiến tranh chống ngoại xâm liên miên, thiên tai địch hoạ, và “tố chất” của một nền sản xuất nhỏ, người Việt Nam thiếu một tâm lý định kế lâu dài, mang tính chiến lược, thiên về “ăn sổi ở thì”.  *) Tư duy GD chậm đổi mới, già cỗi, bảo thủ, khó thay đổi: Công cuộc đổi mới GDPT đã làm bộc lộ rõ sự bất cập cả về tư duy lẫn lý luận GD trong kinh tế thị trường. Mặc dù chủ trương của công cuộc này, đổi mới phương pháp dạy học vừa là phương tiện vừa là mục đích, thế nhưng trong hoạt động triển khai dạy và học của các nhà trường  vẫn mang đậm dấu ấn tư duy cũ với hai đặc trưng cơ bản: - GD là thuyết giảng một chiều. - Học sinh học nhập tâm theo kiểu thuộc lòng, tiếp thu thụ động, vâng lời. Mặc dù ngành đã cố gắng thay đổi bằng những giải pháp kỹ thuật (thiết bị dạy học) nhưng do những nguyên nhân khác nhau, đổi mới phương pháp vẫn không thể biến thành hiện thực, và vẫn là giải pháp đơn lẻ, không thể có hiệu quả. Bởi nó thiếu hàng loạt các giải pháp mang tính hệ thống, tưởng là hỗ trợ nhưng lại khá quyết định: Đó là kiểm tra, đánh giá, thi cử, đánh giá giáo viên, quản lý…Bởi những người thầy, đối tượng tiên phong của đổi mới phương pháp lại là sản phẩm của một cung cách đào tạo sư phạm cũng lỗi thời, giảng viên đọc- sinh viên chép, học không gắn với thực hành sư phạm. *) Cơ chế quản lý GD trì trệ, yếu kém và phân tán, chưa tương thích với kinh tế thị trường và nhu cầu phát triển nguồn nhân lực trong nước. Đây chính là nguyên nhân sâu xa của những nguyên nhân yếu kém khác. Quản lý nhà nước các cấp về GD nặng tính bao cấp, ôm đồm, nhưng lại lơi lỏng thanh tra, kiểm tra, và hoàn toàn thiếu hệ thống kiểm định chất lượng GD độc lập, khách quan. Ở các nước phát triển, quản lý GD nhằm vào mục tiêu chất lượng để từ đó, cơ sở GD được quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm xã hội trên ba phương diện: Bảo đảm chất lượng; minh bạch tài chính và thực hiện công bằng xã hội. Bên cạnh đó có hệ thống đánh giá và kiểm định chất lượng khách quan. Nhưng ở ta, hoạt động GD tại cơ sở nhằm vào mục tiêu nào?    Cách làm giáo dục theo kiểu hình thức, duy ý chí, vụ lợi, không vì học sinh, lại gặp tâm lý thực dụng của một số các bậc cha mẹ vì những mục đích cá nhân khác nhau. Từ đó, ngay trong trường học, môi trường dạy trẻ phải thật thà, trung thực lại chứa nhiều điều gian dối, “nâng điểm, cấy điểm, xin điểm” đẻ ra những tỷ lệ lên lớp, tỷ lệ học sinh khá, giỏi cao chót vót, nhưng thực chất chất lượng thấp tè. Từ đó, đẻ ra bệnh thành tích…Để bây giờ ngành GD lại loay hoay chống đỡ bằng “Hai không”… 3.1) Những giải pháp cho ngành giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Ngành giáo dục và đào tạo phải đổi mới tư duy và có quyết tâm cao đối với công cuộc đổi mới nền giáo dục. Trước mắt, cần rà soát lại các chủ trương, chính sách về giáo dục và đào tạo được đề ra trong các nghị quyết của Ðảng, trong luật và chiến lược giáo dục của Nhà nước để xác định một kế hoạch, một lộ trình đổi mới nền giáo dục và đào tạo từ nay đến năm 2020 với yêu cầu nâng cao một bước rõ rệt chất lượng giáo dục và đào tạo. Ðể triển khai có kết quả công cuộc đổi mới nền giáo dục và đào tạo, cần thực hiện ngay một số vấn đề cơ bản và cấp bách: Trước hết, cần tổ chức lại và kiện toàn Hội đồng giáo dục quốc gia cho ngang tầm với nhiệm vụ. Ðây là hội đồng khoa học, chủ yếu làm nhiệm vụ tư vấn cho Trung ương, Quốc hội và Chính phủ trong việc hoạch định chính sách và chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo ở tầm vĩ mô. Hội đồng phải tập hợp được các nhà giáo dục và khoa học có tâm huyết, những chuyên gia giỏi, am hiểu tình hình giáo dục trong nước và thế giới, có uy tín, phần lớn không phụ trách chức vụ quản lý, kể cả những người đã về hưu nhưng có năng lực, có kinh nghiệm và còn sức làm việc. Chủ tịch Hội đồng nên là một nhà khoa học giáo dục có uy tín phụ trách. Hội đồng có quy chế làm việc chặt chẽ, bảo đảm thực sự dân chủ, tôn trọng những ý kiến khác nhau, cùng nhau thảo luận đi đến kết luận và đưa ra kiến nghị với Ðảng và Nhà nước. Hai là, tổ chức nghiên cứu rà soát lại hệ thống chương trình giáo dục và sách giáo khoa. Tiếp tục bổ sung, hoàn thiện, ổn định chương trình làm cơ sở để sớm biên soạn xong sách giáo khoa chuẩn mực cho mọi bậc học, mọi ngành học trong một vài năm. Thay đổi cách tổ chức biên soạn chương trình, sách giáo khoa, thực hiện dân chủ, công khai, tránh độc quyền, có hội đồng thẩm định nghiêm túc, tránh sửa đi sửa lại, biên soạn kéo dài và thay đổi sách triền miên. Một số nhà khoa học nêu ý kiến có thể giải quyết vấn đề chương trình và sách giáo khoa chuẩn cho cả phổ thông và đại học trong một năm với kinh phí 100 tỷ đồng. Những ý kiến như vậy nên được trao đổi, bàn bạc. Ba là, cần nghiên cứu tổ chức hệ thống giáo dục quốc dân cho hợp lý. Sớm chấm dứt tình trạng "vừa thừa vừa thiếu cả thầy lẫn thợ". Cấp đại học trước hết phải nâng cao chất lượng về mọi mặt, phấn đấu đến năm 2020 có một số trường đại học trọng điểm đạt đẳng cấp quốc tế. Chỉ mở thêm trường đại học khi có đủ điều kiện bảo đảm chất lượng. Sớm khắc phục tình trạng đào tạo trên đại học tràn lan, không bảo đảm chất lượng. Nghiên cứu biện pháp nâng cao chất lượng và thực hiện tốt việc phân luồng ở cấp phổ thông. Phát triển mạnh hệ thống các trường dạy nghề để đáp ứng kịp nhu cầu nhân lực có kỹ năng chuyên môn cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Phấn đấu trong một thời gian ngắn nhất có thể được, làm cho bằng cấp của nước ta, lao động kỹ thuật do ta đào tạo ra được thị trường quốc tế thừa nhận. Hết sức coi trọng phương châm gắn học với hành. Trường đại học gắn với viện nghiên cứu và các cơ sở kinh tế lớn. Trường dạy nghề gắn với các cơ sở sản xuất. Trường phổ thông phải tổ chức hướng nghiệp, gắn với đời sống kinh tế xã hội ở địa phương. Tiếp tục chống gian lận trong thi cử, chạy theo thành tích giả. Sớm chấm dứt mọi hiện tượng tiêu cực trong ngành giáo dục. Bốn là, cần triển khai tích cực công tác phát hiện, tuyển chọn nhân tài. Tổ chức đào tạo trong nước và ngoài nước để sớm có một đội ngũ cán bộ khoa học có trình độ cao, bồi dưỡng thành đội ngũ giảng viên đại học, đáp ứng yêu cầu bảo đảm chất lượng của cấp đại học. Nâng cao chất lượng cấp đại học là cơ sở để nâng cao chất lượng cấp trung học phổ thông và dạy nghề. Ðào tạo đội ngũ thầy giáo có trình độ  quốc  tế  là    vấn  đề  quyết  định  để  đổi mới, hiện đại hóa nền giáo dục nước nhà. Coi trọng việc lựa chọn đúng cán bộ quản lý giáo dục, nhất là chức Bộ trưởng, Hiệu trưởng các trường đại học lớn và giám đốc các sở giáo dục. Những cán bộ ấy phải là những người có tâm và có tầm, có phẩm chất đạo đức và năng lực trí tuệ, năng động, sáng tạo, không bảo thủ giáo điều, có uy tín, có cách làm việc tập hợp được nhân tài, phát huy được trí tuệ của chuyên gia giỏi, hết lòng vì sự nghiệp giáo dục. Ðể khắc phục tình trạng thiếu hụt cán bộ đầu đàn và sự mất cân đối về cơ cấu, trước mắt, cần có cơ chế và chính sách tiếp tục sử dụng những cán bộ khoa học và giáo dục đã đến tuổi về hưu nhưng còn đủ sức khỏe, có năng lực chuyên môn và có tâm huyết. Mặt khác, cần có chủ trương, chính sách và cơ chế tạo môi trường thuận lợi để thu hút các nhà khoa học giỏi vào đội ngũ giảng viên cao cấp của các trường đại học và các viện nghiên cứu, thu hút các chuyên gia nước ngoài, đặc biệt là các nhà khoa học người Việt ở nước ngoài tham gia giảng dạy và nghiên cứu ở các trường đại học và viện nghiên cứu của Việt Nam. Năm  là, cần tăng thích đáng đầu tư, và quan trọng hơn, cần quản lý và sử dụng có hiệu quả ngân sách đầu tư cho giáo dục và đào tạo. Mức đầu tư phải tạo điều kiện cho giáo dục và đào tạo đi trước, phục vụ đắc lực cho phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Mấy năm qua, mức đầu tư cho giáo dục và đào tạo (tính theo % GDP và % ngân sách nhà nước) đã tăng đáng kể. Tuy nhiên, cần thấy rõ là mức đầu tư cho giáo dục và đào tạo tính theo đầu người của nước ta còn rất thấp so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, vì vậy, cần tính toán các mặt để có một mức tăng đáng kể từ nay đến năm 2020, nhằm tạo nên một sự chuyển biến căn bản về chất lượng và quy mô giáo dục và đào tạo. Ðầu tư từ ngân sách nhà nước có vai trò quan trọng, nhưng chắc chắn không thể đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng, bởi vậy, một nguồn lực quan trọng là cần xác định trách nhiệm, cơ chế và chính sách cụ thể nhằm huy động sự đóng góp của các tổ chức kinh tế và xã hội sử dụng nguồn nhân lực được đào tạo. Ðồng thời, đặc biệt quan tâm việc quản lý, phân bổ và sử dụng các nguồn đầu tư cho giáo dục và đào tạo một cách đúng hướng, hợp lý và hiệu quả, tránh gây thất thoát, lãng phí. Dành tỷ lệ đầu tư thích đáng cho việc nâng cấp, từng bước hiện đại hóa kết cấu hạ tầng vật chất kỹ thuật cho giáo dục và đào tạo, đặc biệt là nguồn thông tin tư liệu, các trung tâm thử nghiệm, các cơ sở dạy nghề và sản xuất thử, các trung tâm đào tạo ngoại ngữ và tin học. Sáu là, nền giáo dục của ta là nền giáo dục của dân, vì dân, do dân. Dân chủ và công bằng là tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa, trước hết phải được thể hiện trong giáo dục và y tế, hai lĩnh vực trực tiếp bồi dưỡng con người. Bác Hồ mong muốn "ai cũng được học hành". Vì vậy, xu hướng đúng đắn là phải tiến tới bỏ học phí. Nhiều nước tư bản cũng đã bỏ học phí ở cấp phổ thông, có nước bỏ học phí ở cấp đại học. Ðất nước Cu-ba còn nhiều khó khăn vẫn kiên trì thực hiện học tập và chữa bệnh miễn phí. Vì vậy, không lý gì ta lại chủ trương tăng học phí tràn lan. Phải kiên quyết thực hiện không thu học phí đối với giáo dục phổ cập theo đúng tinh thần của Hiến pháp. Mặt khác, cần nghiên cứu kỹ chế độ học phí theo hướng không tăng mà giảm dần, tiến tới bỏ học phí ở cấp phổ thông rồi tiến đến bỏ học phí ở cấp đại học. Ở cấp mẫu giáo, mầm non, không nên hình thành một loại trường cho các cháu con nhà giàu và một loại trường cho các cháu con nhà nghèo. Nên nghiên cứu vận dụng cơ chế khuyến khích cạnh tranh dạy tốt, học tốt, nhưng không nên phát triển tư nhân hóa trường công, phát triển xu hướng thương mại hóa giáo dục, coi nhà trường là tổ chức kinh doanh để thu lợi nhuận dưới danh nghĩa "xã hội hóa giáo dục", không đúng với tinh thần chủ trương của Ðảng và Nhà nước trong sự nghiệp xây dựng nền giáo dục của nhân dân, vì nhân dân. Bảy là, tăng cường hội nhập quốc tế. Xây dựng chiến lược hội nhập quốc tế, nâng cao năng lực hợp tác và sức cạnh tranh. Triển khai việc dạy và học bằng tiếng nước ngoài, trước mắt là tiếng Anh., tiếp thu có chọn lọc các chương trình đào tạo tiên tiến của thế giới, đạt được thỏa thuận về tương đương văn bằng. Tạo cơ chế và điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư, các cơ sở giáo dục đại học có uy tín trên thế giới mở cơ sở giáo dục đại học quốc tế tại Việt Nam hoặc liên kết đào tạo với các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam. Ðổi mới toàn diện, sâu sắc, triệt để có tính cách mạng nền giáo dục và đào tạo là một điều kiện tiên quyết để đưa nước ta tiến lên nhanh và vững trên con đường hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và sánh vai cùng các quốc gia tiên tiến trên thế giới trong kỷ nguyên thông tin và toàn cầu hóa. LIÊN HỆ VỚI THỰC TRẠNG GIÁO DỤC TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI. 4.1. Cùng với sự nghiệp giáo dục - đào tạo của cả nước, trong những năm qua, công tác giáo dục và đào tạo của Trường ĐH luật Hà Nội đã đạt được những thành tựu sau: Ngay ngày đầu thành lập trườg Đại học pháp lý Hà Nội, có thủ tướng Phạm Văn Đồng đã đến dự lễ khai giảng và phát biểu; “Trường đại học pháp lý Hà Nội phải phấn đấu xây dựng để trở thành trung tâm đào tạo pháp lý, trung tâm nghiên cứu khoa học pháp lý và là Trung tâm phổ biến pháp luật cho cả nước. Kể từ đó đến nay, Trường Đại học luật Hà Nội đã dần từng bước đáp ứng việc sự mong mới của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng và nhân dân cả nước. - Công tác xây dựng đội ngũ và phát triển bộ máy tổ chức: Hiện nay, Trường đại học luật Hà Nội có 445 cán bộ,viên chức. Trong đó có 7 giáo sư, phó giáo sư, 47 tiến sỹ, 146 thạc sỹ, 7 nhà giáo ưu trí 79 giảng viên chính và 166 giảng viên. - Công tác đào tạo : Trong 25 năm qua ( 1979-2004 ) trường ĐHL Hà Nội đã đào tạo cho đất nước 51.472 cán bộ pháp luật; Trong đó có 50 tiến sỹ luật học, 500 thạc sỹ luật học, 46.556 cử nhân luật, 417 cao đẳng luật và 4.079 Trung cấp luật và hàng nghìn cán bộ đã được đào tạo qua các lớp luân huần, bồi dưỡng biến thức pháp luật. Đội ngũ cán bộ do trường đào tạo đã và đang phát huy vai trò quan trọng trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Trong đó có nhiều đồng chí hiện đang giữ những trọng trách trong các cơ quan nhà nước và các cơ quan, tổ chức thuộc các thành phần kinh tế hơn 50% thẩm phán, chấp hành viên, công chứng viên, luật sư, cán bộ của các cơ quan tư pháp hiện đang công tác là cựu sinh viên học viên nghiên cứu sinh viên trường. Bên cạnh việc đào tạo cán bộ pháp luật cho Việt Nam, Trường ĐHLHN cũng có nhiều đóng góp cho việc đào tạo cán bộ pháp luật cho cả nước. - Xây dựng cơ sở vật chất và hiện đại hoá nhà trường. Với nỗ lực lớn, hiện nay, đến nay cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho các hoạt động của nhà trường đã được tăng cường và từng bước được hiên đại hoá. Hiện nay, trường đã có các giảng đường phòng học khá khang trang, hiện đại; điều kiện giảng dạy, học tập, nghiên cứu đã biến đổi cơ bản. Trường đã xây dựng xong mạng tin học nội bộ, trang website kết nối internet phục vụ cho công tác chuyên môn và quản lý. Hệ thống máy tính với hơn 3.000 máy cùng các thiết bị hiện đại khác đã được trang bị để phục vụ cho giảng dạy, học tập và công tác, ký túc xá sinh viên với các phòng ở khép kín có thể phục vụ cho 1.000 sinh viên, cảnh quan, môi trường sử phạm được cải thiện. Nguồn lực tài chính của nhà trường được tăng cường. Bên cạnh nguồn ngân sách nhà nước cấp. Trường đã tạo được những nguồn thu từ những hoạt động đào tạo, nghiên cứu, dịch vụ và hợp tác quốc tế để bảo đảm cho các hoạt động của nhà trường được tiến hành một cách chủ động, ổn định, hiệu quả; đời sống của cán bộ, giáo viên và sinh viên không ngừng được cải thiện. - Các hình thức đào tạo của trường cũng từng bước được đa dạng hoá để phù hợp với điều kiện và nhu cầu học tập của xã hội. Bên cạnh việc đào tạo theo phương thức chính quy nhằm xây dựng nguồn nhân lực kế cận lâu dài, trường đã mở thêm nhiều hình thức đào tạo khác; tài chức; chuyên tu, trung cấp, văn bằng hai, các loại hình đào tạo này đã góp phần quan trọng việc đào tạo trình độ của đội ngũ cán bộ đương chức và góp phần củng cố, nâng cao năng lực công tác của đội ngũ cán bộ pháp lý trong các cơ quan Tư pháp, hành chính nhà nước từ trung ương đến cơ sở. - Công tác hợp tác quốc tế: Quan hệ hợp tác quốc tế của trường ngày càng mở rộng. Trường đã có quan hệ chính thức với 14 cơ sở đào tạo luật của các nước và các tổ chức quốc tế về đào tạo và nghiên cứu luật học. Kết quả hợp tác quốc tế đã góp phần bổ sung nguồn lực cho nhà trường tạo điều kiện cho đội ngũ giảng viên, cán bộ đi học tập, nghiên cứu và trao đổi khoa học ở nước ngoài để nâng cao trình độ và học hỏi kinh nghiệm. Trường đã hợp tác với trường Đại học Pari II của cộng hòa Pháp để đào tạo cao học luật bằng tiếng Pháp với trường Đại học Lund của Vương Quốc Thuỵ Điển để đào tạo cao học luật bằng tiếng Anh tại trường. Trong những năm vừa qua đã có hàng trăm cán bộ giảng viên của trường được đi học tập và nghiên cứu giảng dạy ở nước ngoài, đã có hơn 40 giáo sư ở nước ngoài đã đến giảng dạy tại trường Đại học luật Hà Nội. Số sinh viên học viên cao đẳng nghiên cứu và thực tập sinh nước ngoài đến học tập tại trường đại học luật hà nội ngày càng tăng. Đến nay đã có 1 tiến sĩ, 7 thạc sỹ và hơn 60 cử nhân luật và một số thực tập sinh sau đại học là người nước ngoài đã tốt nghiệp và hoàn thành nhiệm vụ thực tập tại trường. Khó khăn, hạn chế. Bên cạnh những thành tựu to lớn đã đạt được trong những năm qua công tác giáo dục đào tạo của trường Đại học luật Hà Nội còn gặp một số khó khăn hạn chế sau. Thực tế hiện nay các lứa sinh viên tốt nghiệp của trường vẫn còn những khoảng cách đáng kể giữa lý luận với thực tiễn vì vậy trong những năm đầu ra trường khi tiếp xúc với công việc các sinh viên trẻ còn tỏ ra lúng túng thiếu tự tin, khi nghiên cứu đề xuất giải quyết công việc còn mang tính lý luận chưa thật cụ thể và tính khả thi, hiệu quả công việc chưa cao. Khả năng ngoại ngữ tin học chưa đap ứng được yêu cầu của công việc. Thái độ của sinh viên đối với việc học chưa thật sự nghiêm túc. Còn hiện tượng trốn tiết bỏ học. Việc áp dụng hình thức học tín chỉ bên cạnh những mặt mạnh của nó còn bộc lộ những hạn chế. Trong giờ thảo luận còn không sôi nổi phần nhiều, người học do chưa hiểu rõ ý nghĩa của việc thảo luận nên chưa coi trọng các buổi thảo luận, chưa có sự chuẩn bị để sinh viên bày tỏ quan điểm, bảo vệ chính kiến khoa học của mình, không hiếm khi lại trở thành nơi để nhắc lại kiến thức đã được truyền thụ trong giờ giảng. Hơn nữa khối lượng kiến thức trong những giờ giảng lý thuyết khá lớn sinh viên khó có thể tiếp thu được hết và làm cho giờ thảo luận được sôi nổi không gây hứng thú cho người học. Cơ sở vật chất nhà trường đã được trang bị nhưng vẫn chưa đáp ứng hết nhu cầu học tập và giảng dạy của sinh viên giảng của sinh viên trong trường như: hệ thống thư viện, trang thiết bị cho giảng dạy. 4.3 Phương hướng Trong thời gian tới để tiếp tục nâng cao chất lượng để tiếp tục nâng cao chất lượng đào tạo uy tín và vị thế và thực hiện mục tiêu: “giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Trường đại học luật Hà Nội còn tiến tục nâng cao một số vấn đề. Thứ nhất: Nhà trường cần tiếp tục lựa chọn phát huy phương pháp giảng dạy có hiệu quả nhằm trang bị cho sinh viên phương pháp dự đoán, tiếp cận, giải quyết các vấn đề do thực tiễn pháp luật đặt ra đồng thời góp phần tạo lập và tăng cường tính chủ động, năng động và sáng tạo cho sinh viên học viên. Thứ hai: Tiếp tục đổi mới và hoàn thiện chương trình nội dung giảng dạy, các kiến thức giảng dạy cần đảm bảo tính hiện đại đồng thời phải bám sát thực tiễn đời sống pháp luật Việt Nam. Đảm bảo khi sinh viên ra trường có thể tiếp cận và tham gia giải quyết các tình huống pháp luật thực tiễn, vì vậy không chỉ thực tập mà nhà trường còn cần bố trí các buổi học tập ngoại khoá do những người làm thực tiễn có trình độ và khả năng sư phạm trình bày dưới dạng các chuyên đề các buổi toạ đàm về các vấn đề của thực tiễn, về cách thức vận dụng các quy định của pháp luật. Đối với các sinh viên chuyên ngành hình sự, dân sự thì nên có một thời lượng hợp lý để tổ chức các buổi diễn án các phiên toà tập sự và tổ chức cho sinh viên đi dự các phiên toà, tập ghi biên bản phiên toà,…Qua đó học viên sinh viên có dịp sử dụng các kiến thức lý luận đã được vào giải quyết các tình huống thực tế và hình thành kỹ năng vận dụng pháp luật vào thực tiễn cho học viên, sinh viên. Nhà trường cần tiếp tục tăng cường hơn nữa những công tác đào tạo tin học ngoại ngữ, cung cấp các kiến thức về tin học ngoại ngữ của công nghệ thông tin trong lĩnh vực pháp luật và quản lý xã hội. Bên cạnh đó nhà trường cần tiếp tục đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật để giúp cho sinh viên có điều kiện học tập tiếp thu thông tin pháp lý trên thế giới. Thứ ba: Thực hiện chủ trưởng của Đảng và Nhà nước về tranh thủ nguồn lực bên ngoài, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế để phát triển nhanh, có hiệu quả và bền vững một trong những nhiệm vụ đặt ra là phải đào tạo nguồn nhân lực có hiểu biết sâu về luật pháp quốc tế. Có trình độ ngoại ngữ. Vì vậy trong thời gian tới nhà trường cần tiếp tục, tăng cường công tác đào tạo ngoài ngữ (Anh, Pháp, Nhật, Trung), chuyên ngành cho sinh viên, từ đó trang bị cho sinh viên phương tiện tiếp cận với những tri thức pháp lý tiên tiến của các nước trên thế giới. KẾT LUẬN Với những chính sách cụ thể và tương đối toàn diện Đảng và Nhà nước ta đã thực sự coi giáo dục là quốc sách hàng đầu. Với tư cách là quốc sách hàng đầu , những yêu cầu đặt ra cho sự nghiệp giáo dục là rất cao về chất lượng và nhiều về số lượng. trong quá trình thực hiện chúng ta đã đạt được những thành quả nhất định song bên cạnh đó còn có những tồn tại, thậm chí là những yếu kém. Để coa thể thực hiện triệt để các yêu cầu trên thì chúng ta cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa, một mật tiếp tục thực hiện sâu rộng các chính sách hợp lý, mặt khác kịp thời coa những giải pháp khắc phục điều chỉnh các chính sách còn chua hợp lý. Xây dựng nền giáo dục Việt Nam thành một nền giáo dục tiên tiến không phải là nhiệm vụ của riêng Nhà nước mà là nhiệm vụ của toàn xã hội. Nhận thức được ý nghĩa đó, nhóm chúng em mạnh dạn lựa chọn đè tài này. Hy vọng có thể đóng góp một vài ý kiến quan điểm của mình cho sự phát triển của nền giáo dục nước nhà. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình luật hiến pháp Việt Nam, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội, 2008. Khoa luật Đại học quốc gia Hà Nội, Giáo trình luật hiến pháp Việt Nam, Nxb. ĐHQG, Hà Nội, 2005. Hiến pháp Việt Nam năm 1946, năm 1959, năm 1980, năm 1992( sửa đổi năm 2001). Nền giáo dục đào tạo nước nhà thực trạng và giải pháp. Đại tướng Võ Nguyên Giáp 9/2007.Nguồn www.nhân dân.com.vn. 6. Cải cách giáo dục : tìm hướng giả quyết cho việc cải cách giáo dục trong cơ chế thị trường. Nguyễn Đăng Hưng. Chủ nhiện các chương trình Cao học Bỉ và Việt tại Đại học Bác Khoa TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội 7. Mốt số suy nghĩ về công tác đào tạo và nghiên cứu của trường Đại học Luật Hà Nội. TS: Tưởng Duy Dương.(T 86-88) Một số suy nghĩ về việc học của sinh viên trường Đại học Luật Hà Nội. Phạm Xuân Sang sinh viên lớp C khóa 26 khoa Luật quốc tế. Bình luận khoa học hiến pháp Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, Nxb. CTQG, Hà Nội, 1994.