Tiểu luận Môn kinh tế công: hàng hóa công

Trường Đại Học Mở TP.Hồ Chí Minh Khoa kinh tế Đề tài: HÀNG HÓA CÔNG KINH TẾ COÂNG HAØNG HOÙA COÂNG I Khaùi nieäm: Theo P.Smauelson thì, haøng hoùa coâng ñoù laø loaïi haøng hoùa maø chi phí ñeå nhaän dòch vuï töø noù ñoái vôùi moãi ngöôøi söû duïng laø baèng khoâng, vaø khoâng theå caám moïi ngöôøi söû duïng. Theo Joseph Stinglitz haøng hoùa coâng laø nhöõng loaïi haøng hoùa maø vieäc moät caù nhaân naøy ñang höôûng thuï lôïi ích do haøng hoùa ñoù taïo ra khoâng ngaên caûn nhöõng ngöôøi khaùc cuõng ñoàng thôøi höôûng lôïi ích cuûa noù. Moät caùch deã hieåu: Haøng hoùa coâng laø haøng hoùa maø taát caû nhöõng thaønh vieân trong xaõ hoäi ñeàu coù theå söû duïng chung vôùi nhau. Vieäc söû duïng cuûa ngöôøi naøy khoâng aûnh höôûng tôùi vieäc söû duïng cuûa ngöôøi khaùc. Haøng hoùa coâng thoûa maõn 2 ñieàu kieän + khoâng daønh rieâng cho moät ai. + vieäc söû duïng cuûa ngöôøi naøy khoâng aûnh höôûng tôùi khaùc. Ví duï: lôïi ích quoác phoøng, chöông trình y teá, chöông trình giaùo duïc coâng coäng….. Khi baïn söû duïng heä thoáng quoác phoøng cuûa ñaát nöôùc, toâi cuõng söû duïng vaø vieäc söû duïng cuûa toâi khoâng laøm aûnh höôûng tôùi baïn. II Tính chaát: Coù hai thuoäc tính cô baûn: khoâng coù tính caïnh tranh vaø khoâng coù tính loại trừù trong tieâu duøng. Khoâng coù tính caïnh tranh: khi coù theâm moät ngöôøi söû dụng hàng hoùa coâng coäng seõ khoâng laøm giaûm lôïi ích tieâu duøng cuûa nhöõng ngöôøi ñang tieâu duûng haøng hoùa ñoù, chi phí toái ña vieäc cung caáp haøng hoùa naøy laø baèng 0. Khoâng coù tính loaïi tröø: ñöôïc hieåu ngaàm laø, veà maët kyõ thuaät laø khoâng theå hoaëc laø chi phí raát toán keùm ñeå ngaên ngöøa nhöõng ngöôøi khaùc söû duïng haøng hoùa naøy. III Phaân loaïi haøng hoùa công Haøng hoùa coâng thuaàn tuùy: laø loaïi haøng hoùa khoâng theà ñònh suaát söû duïng (khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc caù nhaân naøo söû duïng hoaëc khoâng söû duïng haøng hoùa ñoù) vaø vieäc ñònh suaát söû duïng laø khoâng caàn thieát. Coù hai ñaëc tính: + Laø loaïi haøng hoùa thuoäc quyeàn sôû höõu coâng coäng, khoâng loaïi tröø caù nhaân söû duïng bôûi khoâng ño löôøng ñöôïc möùc ñoä söû duïng cuûa töøng caù nhaân. Ví duï: chöông trình quoác phoøng, heä thoáng ñöôøng xaù…. + Khi ta ñònh giaù söû duïng coù theå gaây ra toån thaát thaäm chí laø nhöõng thieät haïi nghieâm troïng. Ví duï: Moät caù nhaân naøo ñoù khoâng ñoàng yù traû tieàn cho coâng taùc phoøng chaùy chöõa chaùy. khi ñaùm chaùy xaûy ra khoâng vì ngöôøi ñoù khoâng traû tieàn maø nhöõng ngöôøi cöùu hoä khoâng daäp ñaùm taét, maø hoï vaãn thöïc hieän vieäc daäp ñaùm chaùy ñoù. vaäy thieät haïi cuûa ngöôøi ñoù cuõng aûnh höôûng tôùi caù nhaân khaùc. Haøng hoùa coâng khoâng thuaàn tuùy: laø haøng hoùa coù theå ñònh suaát söû duïng, coù theå loaïi tröø nhöng phaûi chaáp nhaän moät khoaûn toán keùm chi phí nhaát ñònh. Tuy nhieân vieäc ngöôøi naøy söû duïng cuõng khoâng aûnh höôûng ñaùng keå ñeán vieäc söû duïng haøng hoùa cuûa ngöôøi khaùc. Ví duï: ñöôøng caùp voâ tuyeán truyeàn hình, maïng ñieän thoaïi, lôùp hoïc…. Vieäc kieåm soaùt caø nhaân söû duïng laø hoaøn toaøn coù theå laøm ñöôïc, haøng thaùng tính xem coù bao nhieâu cuoäc ñieän thoaïi, bao nhieâu thôøi gian cho vieäc xem truyeàn hình cuûa moät caù nhaân naøo ñoù. Töø ñoù xuaát hieän nhöõng nhaø saûn xuaát tö nhaân. IV Tính khoâng hieäu quaû cuûa việc cung cấp tư nhân haøng hoùa coâng: khi haøng hoùa coâng ñöôïc cung caáp tö nhaân seõ daãn ñeán tình traïng söû duïng döôùi möùc cho pheùp cuûa haøng hoùa, moät phaàn phuùc lôi bò maát ñi. Vieäc buoäc phaûi noäp tieàn söû duïng haøng hoùa coâng laø hoaøn toaøn coù theå thöïc hieän ñöôïc torng nhieàu tröôøng hôïp, nhöng ñieàu ñoù laø khoâng caàn thieát. Toån thaát phuùc lôïi do phaûi noäp tieàn caøng lôùn thì khoaûn tieàn noäp caøng lôùn. Löôïng haøng hoùa seõ ñöôïc söû duïng ít trong khi khaû naêng cung caáp vaãn coøn raát lôùn. Tröôøng hôïp 1: giaû söû khoâng thu tieàn MU = 0 soá löôït qua caàu ñöôïc söû duïng Q = 5, thaëng dö tieâu duøng cuûa ngöôøi söû duïng( consumerr’s surplus) laø: S = dt( ODB) = 1/2 OD * OB = 1/2 * 5* 5 = 12,5 1 2 3 4 5 6 P GIÁ 5 4 3 2 1 Q Số lượt qua cầu 0 D= MU S CP LW MC BV CA A E S: thặng dư tiêu dùng CP: chi phí sản xuất LW: tổn thất phúc lợi qua cầu Tröôøng hôïp 2: tröôøng hôïp thu tieàn MU = MC soá löôït qua caàu giaûm xuoáng Q giaûm xuoáng Q (Q = 3) Thaëng dö tieâu duøng laø : S’ = dt ( PDE) = 1/2 PD * OQ= 1/2 * 3*3 = 4,5 So saùnh ta thaáy thaëng dö tieâu duøng ñaõ giaûm ñi moät löôïng : rS = S - S’ = 12,5 – 4,5 = 8 Trong phaàn thaêng dö giaûm coù phaàn chi phí saûn xuaát(ngöôøi tieâu duøng phaûi traû cho nhaø saûn xuaát ) dt( OPEA) = OP * OQ = 2* 3 = 6 Laáy phaàn thaëng dö tieâu duøng tröø ñi chi phí phaûi traû seõ ra toån thaát phuùc lôïi: 8 – 6 = 2 1 2 3 4 5 6 Q QA QE Qm Pm 6 PA 5 4 3 PE 2 1 0 MC’ = MC+Ct Ct SA E F MC LE A B Khi cung caáp tö nhaân haøng hoùa do vieäc buoäc phaûi noäp tieàn coøn coù theå taïo ra chi phí kieåm soaùt (transactions costs _C) laø raát lôùn. Vaû khi xuaát hieän chi phí kieåm soaùt thì seõ coù toån thaát do chi phí kieåm soaùt gaây ra. Ví duï: moät haøng hoùa vôùi chi phí saûn xuaát MC = P = 2, vaø ñeå baùn haøng thì doanh nghieäp phaûi traû theâm chi phí kieåm soaùt C = 3 . Khi phaûi traû theâm chi phí kieåm soaùt thì ñeå coù lôïi nhuaän doanh nghieäp seõ taêng giaù baùn leân P. Vaäy thaëng dö tieâu duøng luùc naøy laø S = dt( PPA ) =1/2 OQ* PP =1/2*1*1 = 1/2 phaàn doanh nghieäp laø: dt( OPAQ) = OQ* OP= 1*5 =5 phaàn chi phí saûn xuaát : dt( OPB Q)= OQ* OP= 1*2 = 2 Phần coøn laïi laø chi phí kieàm soaùt: 5 -2 =3 Mặt khác: Sản lượng tiêu dung tương ứng là Qm, Chi phí kiểm soát Ct = dt( PEPAAB) =3 Thặng dư tiêu dung : dt( BAE)= 1/2QAQE* PA PE =1/2*3*3=4.5 Khi lượng hang hóa tăng lên Qm gây ra tổn thất phúc lợi LE =dt( ½ *OPE*QEQm) =1/2*2*2=2 Như vậy chi phí kiểm soát quá cao thì việc cung ứng công cộng tỏ ra là có hiệu quả hơn là so với việc cung ứng bởi thị trường tư nhân thông qua các khoản tài trợ từ thuế.