Tiểu luận Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội

PhÇn më ®Çu C«ng t¸c B¶o hiÓm x· héi lµ mét chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, võa mang tÝnh x· héi, tÝnh nh©n v¨n, nh»m æn ®Þnh t×nh h×nh chÝnh trÞ, kinh tÕ, an sinh x· héi cho hµng triÖu ng­êi lao ®éng. V× vËy ngay sau khi giµnh ®­îc chÝnh quyÒn (9/1945) §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ c¸c chÕ ®é B¶o hiÓm x· héi ®èi víi ng­êi lao ®éng. Ngµy 03/11/1945 Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· thay mÆt ChÝnh phñ ký s¾c lÖnh sè 54-SL;ngµy 14/6/1946 ký s¾c lÖnh sè 105-SL Ên ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cho c«ng chøc vÒ h­u. Ngµy 31/12/1959 Quèc héi ®· th«ng qua hiÕn ph¸p N­íc ViÖt nam d©n chñ céng hoµ trong ®ã ®· kh¶ng ®Þnh: “ ng­êi lao ®éng cã quyÒn ®­îc gióp ®ì vÒ vËt chÊt khi giµ yÕu, bÖnh tËt hoÆc MSL§. Nhµ n­íc më réng dÇn c¸c tæ chøc B¶o hiÓm x· héi, cøu tÕ vµ y tÕ ®Ó ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng ®iÒu ®ã. Nhµ n­íc ®¶m b¶o cho phô n÷ vµ phô n÷ viªn chøc ®­îc nghØ tr­íc vµ sau ®Î mµ vÉn ®­îc nguyªn l­¬ng...”. Cïng víi yªu cÇu vµ nhiÖm vô cña cuéc C¸ch m¹ng X· héi Chñ nghÜa ë tõng thêi kú kh¸c nhau, c¸c quy ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch B¶o hiÓm X· héi còng ®­îc söa ®æi bæ sung mét c¸ch mÒm dÎo, linh ho¹t nh»m ®¸p øng, huy ®éng tèi ®a vÒ søc ng­êi, søc cña cña nh©n d©n cho c«ng cuéc c¸ch m¹ng, æn ®Þnh dÇn dÇn vµ ngµy cµng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. Ngµy 23/6/1994 Quèc héi ®· th«ng qua Bé luËt lao ®éng, trong ®ã cho ch­¬ng XII quy ®Þnh vÒ BHXH. Trªn c¬ së ®ã ChÝnh phñ ®· ban hµnh ®iÒu lÖ B¶o hiÓm X· héi kÌm theo nghÞ ®Þnh sè 12/CP ngµy 26 th¸ng 01 n¨m 1995; NghÞ ®Þnh sè 19/CP ngµy 16 th¸ng 02 n¨m 1995 vÒ viÖc thµnh lËp BHXH ViÖt Nam; ®iÒu lÖ BHXH ®èi v¬Ý sü quan, qu©n nh©n chuyªn nghiÖp, h¹ sü quan, binh sü qu©n ®éi nh©n d©n vµ c«ng an nh©n d©n kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 45/CP ngµy 15/7/1995 nh»m c¶i c¸ch mét b­íc vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch còng nh­ qu¶n lý nhµ n­íc vÒ lÜnh vùc B¶o hiÓm X· héi. Theo tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña §Êt n­íc, c«ng t¸c B¶o hiÓm x· héi ngµy cµng ®ãng vÞ trÝ quan trong trong ®êi sèng cña ng­êi d©n lao ®éng. gãp phÇn to lín vµo thÓ hiÖn tÝnh ­u ®·i x· héi vµ tÝnh nh©n v¨n cña Nhµ n­íc Ph¸p quyÒn, V× vËy ngµy 29 th¸ng 6 n¨m 2006 Quèc héi kho¸ XI N­íc Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· ra NghÞ quyÕt sè 71/2006/QH11 vÒ viÖc Ban hµnh LuËt B¶o hiÓm x· héi - §©y lµ mét hµnh lang ph¸p lý vµ lµ §¹o luËt chÝnh thèng nh¨t nh»m ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p, hîp lý nhÊt cho ng­êi lao ®éng. VÒ tæ chøc bé m¸y, hÖ thèng B¶o hiÓm X· héi ViÖt nam ®­îc thµnh lËp theo NghÞ ®Þnh sè 19/CP ngµy 16 th¸ng 02 n¨m 1995 trªn c¬ së thèng nhÊt c¸c tæ chøc B¶o hiÓm X· héi cña hai ngµnh Lao ®éng - Th­¬ng binh & X· héi vµ C«ng ®oµn. B¶o hiÓm X· héi ViÖt nam ho¹t ®éng theo hÖ thèng ngµnh däc tõ Trung ­¬ng ®Õn tØnh vµ huyÖn, thÞ x· lµ cÊp ®¬n vÞ c¬ së. Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn h¬n 13 n¨m qua, ngµnh B¶o hiÓm x· héi ®· gÆt h¸i ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng, nhÊt lµ gi¶i quyÕt chÕ ®é cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ. Tuy vËy c«ng t¸c gi¶i quyÕt chÕ ®é cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n, v­íng m¾c nh­ vÊn ®Ò hå s¬ gèc, vÊn ®Ò chÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, vÊn ®Ò ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc b¶o hiÓm x· héi, y tÕ .v.v. §Ó kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng cña c«ng t¸c b¶o hiÓm x· héi nãi chung, c«ng t¸c gi¶i quyÕt chÕ ®é, chÝnh s¸ch cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm, ®ßi hái ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é mäi mÆt cho ®«i ngò c¸n bé, c«ng chøc cña ngµnh. Lµ mét c¸n bé trùc tiÕp lµm c«ng t¸c B¶o hiÓm x· héi, sau khi ®­îc tham gia häc líp båi d­ìng kiÕn thøc Qu¶n lý nhµ n­íc t¹i Tr­êng ChÝnh trÞ TrÇn Phó, t«i chän lÜnh vùc qu¶n lý nhµ n­íc vÒ B¶o hiÓm x· héi lµm ®Ò tµi tiÓu luËn cuèi kho¸ víi ®Ò tµi: “T¨ng c­êng vai trß qu¶n lý nhµ n­íc vÒ gi¶i quyÕt chÕ ®é chÝnh s¸ch cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm x· héi”. T«i hy vong qua tiÓu luËn nµy sÏ gióp cho b¶n th©n vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· ®­îc häc vµo gi¶i quyÕt mét t×nh huèng cô thÓ vµ gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®­îc tèt h¬n. V× ®iÒu kiÖn thêi gian vµ kh¶ n¨ng cña b¶n th©n, tiÓu luËn sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ, thiÕu sãt, kÝnh mong nhËn ®­îc sù gióp ®ì cña thÇy, c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. phÇn thø nhÊt diÔn biÕn cña t×nh huèng Th¸ng 8 n¨m 2008 ¤ng TrÇn Minh KÝnh lµ c¸n bé cña C«ng ty Hoa Mai ThÞ x· Hång LÜnh ®Õn BHXH TØnh ®Ò nghÞ ®­îc gi¶i quyÕt chÕ ®é nghØ èm (tõ n¨m 1997 ®Õn 2007) mµ ¤ng ch­a ®­îc h­ëng, ®ång thêi ®Ò nghÞ ®­îc cÊp sæ B¶o hiÓm X· héi vµ giíi thiÖu di chuyÓn chÕ ®é B¶o hiÓm X· héi ®Õn tØnh NghÖ An. Sau khi kiÓm tra danh s¸ch ®¨ng ký nép B¶o hiÓm X· héi tõ n¨m 1997 l¹i nay cña C«ng ty Hoa Mai th× kh«ng thÊy cã tªn ¤ng KÝnh trong danh s¸ch. B¶o hiÓm x· héi TØnh ®· tõ chèi gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é vµ c¸c ®Ò nghÞ cña ¤ng KÝnh. ¤ng KÝnh kh«ng ®ång ý víi c¸ch gi¶i quyÕt trªn vµ ®Ò nghÞ ®­îc xem xÐt l¹i. Theo ¤ng KÝnh tr×nh bµy: ¤ng nguyªn lµ tr­ëng phßng kû thuËt C«ng ty. Tõ n¨m 1995 ®Õn th¸ng 02 n¨m 1997 do ®iÒu kiÖn søc khoÎ ¤ng KÝnh xin nghØ ®i ®iÒu trÞ bÖnh dµi ngµy vµ th¸ng 3 n¨m 1998 gi¸m ®èc C«ng ty Hoa Mai ®­îc ®iÒu ®éng lµm c«ng t¸c kh¸c, Së c«ng nghiÖp ®· ®Ò b¹t gi¸m ®èc míi vµ th«ng b¸o cho ¤ng KÝnh nghØ ®Ó ch÷a bÖnh (®©y còng lµ nguyÖn väng cña ¤ng KÝnh) Thùc tr¹ng hiÖn nay, t¹i c«ng ty Hoa Mai, hÇu hÕt c«ng nh©n kh«ng cã viÖc lµm, mçi ng­êi tù kiÕm sèng vµ phiªu b¹t mçi n¬i. V× thÕ sau khi ®iÒu trÞ bÖnh t­¬ng ®èi æn ®Þnh, ¤ng KÝnh ®· xin lµm hîp ®ång cho mét ®¬n vÞ kh¸c vµ «ng KÝnh tù ý thøc m×nh kh«ng cßn chøc vô còng nh­ viÖc lµm t¹i ®¬n vÞ cò, ®ång thêi lóc nµy ¤ng KÝnh ®· ®­îc C«ng ty M tØnh NghÖ An ®ång ý nhËn vµo lµm viÖc. VÒ mÆt x· héi t×nh huèng nµy ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc tr¹ng cã mét sè kh«ng nhá ng­êi lao ®éng hiÖn ®ang tù vËt lén, kiÕm viÖc lµm ë xa n¬i mµ lÏ ra trong ®Þa bµn cña tØnh nhµ m×nh còng cã ®­îc viÖc lµm nh­ thÕ. VÒ mÆt nghiÖp vô nã ph¶n ¸nh hÇu hÕt sè lao ®éng bÞ mÊt viÖc lµm nµy kh«ng hiÓu biÕt nhiÒu vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta hiÖn nay, do ®ã hä còng kh«ng biÕt ®­îc mét c¸ch ®Çy ®ñ quyÒn lîi mµ hä ®­îc h­ëng. VÒ ý thøc chÊp hµnh luËt, chÊp hµnh chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cña mét sè chñ doanh nghiÖp cßn non yÕu, t¾c tr¸ch, thËm chÝ cã khi cßn l·ng tr¸nh tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Gi¶i quyÕt tèt t×nh huèng lo¹i nµy lµ gi¶i quyÕt tèt chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ B¶o hiÓm X· héi cho mét bé phËn kh«ng nhá ng­êi lao ®éng hiÖn nay, ®ång thêi lµ mét trong c¸c yÕu tè nh»m thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thu B¶o hiÓm X· héi ë c¸c doanh nghiÖp, còng cè vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc trong lÜnh vùc B¶o hiÓm X· héi. Tõ t×nh huèng thùc tÕ trªn ta cã thÓ rót ra mét sè vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc B¶o hiÓm X· héi ®ã lµ: - Lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thu B¶o hiÓm X· héi ®èi víi c¸c ®¬n vÞ doanh nghiÖp (c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, t­ nh©n vµ c¶ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi). Lµm sao ®Ó c¸c chñ doanh nghiÖp còng nh­ ng­êi lao ®éng tù gi¸c thùc hiÖn ®ãng nép B¶o hiÓm X· héi ®Çy ®ñ, kÞp thêi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - CÇn ph¶i vËn dông linh ho¹t c¸c quy ®Þnh chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, gi¶i quyÕt hµi hßa, tháa ®¸ng mèi quan hÖ gi÷a viÖc thu B¶o hiÓm X· héi vµ gi¶i quyÕt chÕ ®é chÝnh s¸ch cho ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ lµm ¨n khã kh¨n trong bèi c¶nh hiÖn nay. - T×nh huèng thùc tÕ trªn ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a ba bªn: ng­êi lao ®éng, ng­êi sö dông lao ®éng vµ c¬ quan B¶o hiÓm X· héi. Trong nh÷ng tranh chÊp thuéc lo¹i nµy ng­êi lao ®éng lu«n ë thÕ yÕu, v× thÕ khi gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp, xung ®ét nµy cÇn chó ý tíi quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng, c¬ quan B¶o hiÓm X· héi ®ång thêi còng lµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt kh¸c. phÇn thø hai c¬ së lý luËn cña t×nh huèng Nh­ phÇn lý luËn chung ®· tr×nh bµy, chÝnh s¸ch BHXH hiÖn hµnh lµ sù c¶i tiÕn, thõa kÕ c¸c quy ®Þnh, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cã tõ mÊy chôc n¨m nay. V× thÕ tÝnh ph¸p lý cña t×nh huèng ®­îc thÓ hiÖn ë c¸c v¨n b¶n LuËt vµ d­íi luËt, trong ®ã cã nh÷ng v¨n b¶n ®· qu¸ cò hiÖn vÉn ®ang ®­îc ¸p dông. Cã thÓ vËn dông hÖ thèng c¸c v¨n b¶n theo tr×nh tù gi¸ trÞ ph¸p lý cña v¨n b¶n tõ cao ®Õn thÊp cã liªn quan ®Õn t×nh huèng nh­ sau: - Bé luËt lao ®éng ngµy 23 th¸ng 6 n¨m 1994 vµ ®­îc söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu ®­îc Quèc héi th«ng qua ngµy 02 th¸ng 07 n¨m 2002. - §iÒu lÖ B¶o hiÓm X· héi kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 12/CP ngµy 26 th¸ng 1 n¨m 1995 cña ChÝnh phñ. - NghÞ ®Þnh sè 19/CP ngµy 16 th¸ng 2 n¨m 1995 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chøc n¨ng, quyÒn h¹n cña c¸c cÊp thuéc hÖ thèng B¶o hiÓm X· héi ViÖt nam. - NghÞ ®Þnh sè 38/CP ngµy 25 th¸ng 6 n¨m 1996 cña ChÝnh phñ vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ vi ph¹m ph¸p luËt lao ®éng. - NghÞ ®Þnh sè 01/ 2003/ N§- CP ngµy 09/ 01/ 2003 cña ChÝnh phñ. - NghÞ ®Þnh sè 113/ 2004/ N§- CP ngµy 16/ 04/ 2004 cña ChÝnh phñ. - Th«ng t­ liªn bé sè 12/TTLB ngµy 3 th¸ng 6 n¨m 1971 vµ th«ng t­ sè 33/TTLB ngµy 25 th¸ng 6 n¨m 1987 cña Liªn bé Y tÕ- Tæng Liªn ®oµn Lao ®éng ViÖt nam quy ®Þnh hå s¬ thanh to¸n vµ quyÒn h¹n cÊp giÊy chøng nhËn nghØ èm thai s¶n. - Th«ng t­ sè 58/BTC ngµy 16 th¸ng 2 n¨m 1995 cña Bé Tµi chÝnh. - Th«ng t­ sè 06 /L§TBXH ngµy 04 th¸ng 4 n¨m 1995 cña Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi h­íng dÉn thùc hiÖn ®iÒu lÖ B¶o hiÓm X· héi cña ChÝnh phñ. - Th«ng t­ sè 09/L§-TBXH-TT ngµy 26 th¸ng 4 n¨m 1996 cña Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ x· héi. - Th«ng t­ sè 26/ TT - L§TBXH ngµy 09 th¸ng 12 n¨m 2003 cña Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ x· héi. - LuËt B¶o hiÓm x· héi ®­îc Quèc héi Th«ng qua ngµy 29/6/2006. Nh­ vËy chØ cã mét t×nh huèng thùc tÕ nh­ng khi xö lý nã liªn quan ®Õn mét lo¹t c¸c v¨n b¶n kh¸c nhau, ®©y lµ mét khã kh¨n lín ®èi víi c¸n bé chuyªn m«n khi thùc hiÖn nhiÖm vô. §èi víi ng­êi lao ®éng l¹i cµng kh«ng thÓ hiÓu biÕt mét c¸ch ®Çy ®ñ hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n kh¸c nhau. VÒ mÆt qu¶n lý nhµ n­íc, khi xö lý vô viÖc lo¹i nµy, nÕu ng­êi qu¶n lý chØ ®øng ë gãc ®é mét v¨n b¶n ph¸p quy nµo ®Ó xö lý th× cã thÓ lµ bÊt lîi, hoÆc lµ cã lîi cho ng­êi lao ®éng. V× thÕ khi gi¶i quyÕt t×nh huèng, ®ßi hái ng­êi qu¶n lý ph¶i vËn dông thËt linh ho¹t vµ mÒm dÎo c¸c quy ®Þnh cña c¸c v¨n b¶n vµ ph¶i ®Æt trong bèi c¶nh hiÖn nay. phÇn thø ba ph©n tÝch t×nh huèng 1. Nguyªn nh©n cña t×nh huèng Trong xu thÕ chuyÓn ®æi chung cña nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng hãa theo ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa, mét sè ®¬n vÞ doanh nghiÖp bÞ lóng tóng, buéc ph¶i thu hÑp s¶n xuÊt lµm cho mét sè bé phËn lao ®éng bÞ d­ d«i lµ mét ®iÒu tÊt yÕu. Th«ng th­êng sè lao ®éng bÞ d­ d«i nµy hÇu hÕt cã tr×nh ®é chuyªn m«n thÊp, cã ®é tuæi t­¬ng ®èi cao do ®­îc tuyÓn dông hµng lo¹t tõ nhiÒu n¨m tr­íc ®©y. V× thÕ c¬ héi t×m viÖc lµm kh¸c hÕt søc khã kh¨n ®èi víi hä. H¬n n÷a do tuæi t¸c vµ t©m lý nªn hä kh«ng thÓ qua tr­êng líp ®Ó ®µo t¹o l¹i nghÒ ®Ó kiÕm mét viÖc lµm kh¸c. V× thÕ Nhµ n­íc ®· cã quy ®Þnh vÒ trî cÊp th«i viÖc mét lÇn nh­ng hÇu hÕt ®Òu kh«ng muèn h­ëng chÕ ®é nµy, mµ theo quy ®Þnh cña luËt ph¸p, ng­êi chñ sö dông lao ®éng kh«ng thÓ tù ý cho hä nghØ viÖc trî cÊp th«i viÖc nÕu ng­êi lao ®éng kh«ng ®ång ý. Tõ nh÷ng yÕu tè trªn, dÉn ®Õn cã mét bé phËn lao ®éng tù ®i kiÕm sèng th­êng ë rÊt xa vµ kÐo dµi hµng n¨m trêi, thËm chÝ hä còng gÇn nh­ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó liªn l¹c víi c¬ quan, ®¬n vÞ cña m×nh. §èi víi chñ sö dông lao ®éng, tr­íc nh÷ng khã kh¨n nh­ thÕ, hä th­êng th¶ næi ®Ó mÆc ng­êi lao ®éng, û l¹i tr«ng chê vµo Nhµ n­íc nh­ tr­íc ®©y. Khi cã c¬ chÕ míi vÒ B¶o hiÓm X· héi, viÖc gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é BHXH g¾n liÒn víi c«ng t¸c thu BHXH, c¸c ®¬n vÞ nµy còng th­êng chÇn chõ, xem cã g× thay ®æi lín h¬n kh«ng, v× thÕ sau hµng n¨m hä míi chÞu ®¨ng ký danh s¸ch nép BHXH víi c¬ quan BHXH vµ danh s¸ch nµy th­êng còng lµ do ng­êi lao ®éng tù nguyÖn ®¨ng ký nép víi ®¬n vÞ, chø kh«ng ph¶i do sù vËn ®éng tÝch cùc cña chñ sö dông lao ®éng. Theo c¬ chÕ nµy viÖc tæ chøc vµ qu¶n lý thu BHXH theo qui tr×nh sau: ViÖc gi¶i quyÕt trî cÊp BHXH cho ng­êi lao ®éng theo qui tr×nh sau: BHXH cÊp vµ ghi sæ x¸c nhËn ®¬n vÞ sö dông lao ®éng nép tiÒn ®¬n vÞ sö dông L§ ®¨ng ký danh s¸ch bhxh ®èi chiÕu x¸c ®Þnh sè thu bhxh tr¶ tiÒn cho nl® qua ®¬n vÞ bhxh ®­îc ph©n cÊp thô lý bhxh viÖt nam thÈm ®Þnh bhxh tØnh ra quyÕt ®Þnh ng­êi l® cã ®ãng bhxh vµ ®¬n vÞ sdl® Thanh to¸n C§ dµi bhxh huyÖn tr¶ tiÒn Thanh to¸n C§ ng¾n Theo LuËt BHXH qui ®Þnh nh÷ng ai cã tham gia ®ãng BHXH míi ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi vÒ BHXH, ®©y còng lµ mét chñ tr­¬ng nh»m b×nh ®¼ng hãa trong quan hÖ kinh doanh ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. V× thÕ sè lao ®éng nµy sau mét thêi gian hoÆc lµ t×m ®­îc viÖc lµm chÝnh thøc ë c¬ quan kh¸c hoÆc lµ ®ñ tuæi nghØ h­u, quay trë vÒ ®¬n vÞ vµ yªu cÇu ®­îc gi¶i quyÕt c¸c quyÒn lîi tr­íc ®©y ch­a ®­îc h­ëng. 2. Mét sè hËu qu¶ cña t×nh huèng: B¶o hiÓm x· héi lµ mét chÝnh s¸ch lín n»m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. ChÝnh s¸ch nµy ®­îc ng©n s¸ch b¶o trî, nã nh»m tõng b­íc gi¶m nhÑ cho ng©n s¸ch chø kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ ®ãng gãp bao nhiªu th× h­ëng bÊy nhiªu, tuy nhiªn møc h­ëng trî cÊp BHXH c¨n cø vµo møc ®ãng gãp. V× thÕ nã mang tÝnh x· héi vµ ®­îc ®iÒu tiÕt trong x· héi. ViÖc nghiªn cøu hiÖu qu¶ cña t×nh huèng nh»m gióp ta tr¸nh ®­îc sù x¬ cøng, nguyªn t¾c, gi¸o ®iÒu trong viÖc thùc hiÖn chÕ ®é chÝnh s¸ch cho ng­êi lao ®éng. L­êng tr­íc hËu qu¶ cña t×nh huèng, gióp ta cã thÓ ®Ò ra mét gi¶i ph¸p hîp lý, phï hîp víi bèi c¶nh hiÖn t¹i. Kh«ng ®Ó thÊt tho¸t quü BHXH mét c¸ch bÊt hîp lý, song còng kh«ng v× thÕ mµ g©y bÊt lîi hoÆc khã kh¨n cho ng­êi lao ®éng trong hoµn c¶nh t­¬ng tù ®· nªu trªn. D­íi gãc ®é lµ nhµ qu¶n lý, ng­êi viÕt xin nªu mét sè hËu qu¶ cã thÓ x¶y ra víi t×nh huèng nªu trªn: - NÕu xö lý, gi¶i quyÕt mét c¸ch m¸y mãc th× ng­êi lao ®éng sÏ bÞ thiÖt thßi vÒ quyÒn lîi do sù t¾c tr¸ch cña chñ sö dông lao ®éng trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nép BHXH cho ng­êi lao ®éng. - Ng­êi lao ®éng cã thÓ bÞ mÊt niÒm tin vµo chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Trong khi ®ã, §¶ng ta chñ tr­¬ng quan t©m ®óng møc tíi quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng, mét ­u viÖt cña Chñ nghÜa x· héi so víi chÕ ®é cò tr­íc ®©y. - Cã thÓ dÉn ®Õn tranh chÊp, cã sù ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm cho nhau: Gi÷a chñ sö dông lao ®«ng vÇ ng­êi lao ®éng; gi÷a chñ sö dông lao ®éng vµ c¸c c¬ quan QLHC Nhµ n­íc mµ trong c¸c mèi quan hÖ nµy ng­êi lao ®éng lu«n ë thÕ thiÖt thßi. - NÕu qu¸ dÔ d·i, chñ sö dông lao ®éng dÔ phít lê tr­íc quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ng­êi lao ®éng, hoÆc cã thÓ dÉn ®Õn viÖc lîi dông ®Ó ®¸nh lËnØtong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH, c¸c chñ sö dông lao ®éng cã thÓ ®­a hå s¬ cña nh÷ng ng­êi ®· h­ëng trî cÊp mét lÇn tr­íc ®©y, quay trë l¹i tiÕp tôc xÐt h­ëng trî cÊp BHXH (hiÖn t­îng nµy thùc tÕ ®· gÆp rÊt nhiÒu). phÇn thø t­ x©y dùng vµ lù chän ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt t×nh huèng 1. X©y dùng ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt t×nh huèng. Tõ nh÷ng lý luËn vµ sù ph©n tÝch ®¸nh gi¸ trªn vµ b»ng kinh nghiÖm qu¶n lý thùc tiÔn cña m×nh, ng­êi viÕt bµi nµy xin nªu mét sè ph­¬ng ¸n mµ ë d­íi c¸c gãc ®é qu¶n lý cã thÓ ®­îc ®­a ra ®Ó gi¶i quyÕt t×nh huèng trªn: Ph­¬ng ¸n 1: TiÕn hµnh xö ph¹t hµnh chÝnh ®èi víi Gi¸m ®èc C«ng ty Hoa Mai vÒ hµnh vi cè t×nh trèn tr¸nh thùc hiÖn nghÜa vô nép BHXH theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 113/ 2004/ N§- CP ngµy 16 th¸ng 04 n¨m 2004 cña ChÝnh Phñ. §Ò nghÞ c¸c ngµnh, c¸c cÊp ¸p dông c¸c biÖn ph¸p m¹nh kh¸c nh­ xö lý hµnh chÝnh, phong táa tµi kho¶n . . . C«ng ty Hoa Mai theo qui ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè: 113/ 2004/ N§ - CP ngµy 16 th¸ng 04 n¨m 2004 cña ChÝnh phñ. Ph­¬ng ¸n nµy hÕt søc nghiªm kh¾c, cã khi qu¸ cøng nh¾c ®èi víi chñ sö dông lao ®éng. Trong bèi c¶nh hiÖn nay, c¸c ®¬n vÞ doanh nghiÖp nh­ C«ng ty Hoa Mai chØ cßn lµ c¸i bãng cña ngµy tr­íc. ViÖc s¶n xuÊt kinh doanh gÇn nh­ bÞ ®×nh ®èn, v× thÕ viÖc xö ph¹t lµ mét g¸nh nÆng v­ît qu¸ søc thùc hiÖn vÒ mÆt tµi chÝnh ®èi víi ®¬n vÞ. H¬n n÷a nÕu ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy th× sÏ dÉn ®Õn viÖc ®ç lçi vßng vo cho nhau, Gi¸m ®èc hiÖn thêi sÎ ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm cho ban l·nh ®¹o cò tr­íc ®©y, vµ khi cÇn th× hä cho r»ng lçi thuéc vÒ ng­êi lao ®éng ®· tù ý ®i lµm viÖc ë n¬i kh¸c, trong khi C«ng ty Hoa Mai kh«ng cã kh¶ n¨ng bè trÝ viÖc lµm cho «ng KÝnh. §iÒu ®ã cã thÓ dÉn ®Õn tranh chÊp vÒ lao ®éng chø kh«ng lµ ®¬n thuÇn tranh chÊp trong lÜnh vùc B¶o hiÓm X· héi, do ®ã vô viÖc cã chiÒu h­íng d©y d­a vµ kÕt côc hÕt søc phøc t¹p. Ph­¬ng ¸n 2: Yªu cÇu C«ng ty Hoa Mai ®¨ng ký danh s¸ch vµ nép bæ sung B¶o hiÓm X· héi cho «ng KÝnh theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. Sau ®ã tiÕn hµnh gi¶i quyÕt c¸c quyÒn lîi cho «ng KÝnh theo quy ®Þnh hiÖn hµnh (theo Th«ng t­ sè 26/ TT- BL§TBXH ngµy 09/12/2003 cña Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi). Ph­¬ng ¸n 3: Tõ chèi gi¶i quyÕt yªu cÇu cña ng­êi lao ®éng. ChÊp hµnh theo LuËt khiÕu n¹i vµ chê kÕt luËn cña c¸c c¬ quan Ph¸p luËt. Ph­¬ng ¸n nµy lµ sù kh¼ng ®Þnh l¹i phÇn ®Çu cña t×nh huèng: c¸n bé chuyªn m«n hoµn toµn ®óng, kh«ng cÇn ph¶i xem xÐt. NÕu ¸p dông ph­¬ng ¸n nµy th× qu¸ cøng nh¾c ®èi víi ng­êi lao ®éng, buéc hä ph¶i kªu cøu c¸c c¬ quan Ph¸p luËt, ph¶i ®­¬ng ®Çu víi chñ sö dông lao ®éng, trong khi ng­êi lao ®éng l¹i lu«n ë thÕ yÕu. §©y còng cã thÓ coi lµ sù n­¬ng nhÑ tiÕp tay cho chñ sö dông lao ®éng vÒ hµnh vi trèn tr¸nh nghÜa vô cña m×nh. Ph­¬ng ¸n 4: C¨n cø vµo hå s¬ chøng tõ mµ «ng KÝnh ®Ö tr×nh, ®Ó tiÕn hµnh gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu cña «ng KÝnh, sau ®ã sÏ tiÕn hµnh thu B¶o hiÓm X· héi cña «ng KÝnh ®èi víi C«ng ty Hoa Mai. Ph­¬ng ¸n nµy dÔ d·i ®èi víi hµnh vi thiÕu tr¸ch nhiÖm cña C«ng ty Hoa Mai. MÆt kh¸c nÕu gi¶i quyÕt theo ph­¬ng ¸n nµy sÏ tr¸i víi quy ®Þnh hiÖn hµnh lµ «ng KÝnh ch­a nép B¶o hiÓm X· héi nh­ng vÉn ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi nh­ ng­êi ®· nép B¶o hiÓm X· héi, nhÊt lµ khi C«ng ty Hoa Mai tõ chèi kh«ng chÞu nép B¶o hiÓm X· héi cho «ng KÝnh (®©y còng lµ xu h­íng th­êng gÆp trong thùc tÕ ). 2. Lùa chän ph­¬ng ¸n Tõ sù ph©n tÝch c¸c ph­¬ng ¸n trªn ta thÊy: - NÕu lùa chän ph­¬ng ¸n 1: V« h×nh dung ®Èy sù viÖc cho c¸c ngµnh kh¸c ph¶i gi¶i quyÕt, thÓ hiÖn thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong viÖc gi¶i quyÕt quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng - NÕu lùa chän ph­¬ng ¸n 3: Sù viÖc cã kh¶ n¨ng diÔn biÕn theo chiÒu h­íng kh¸c, ®©y còng lµ c¸ch gi¸n tiÕp g©y bÊt lîi cho ng­êi lao ®éng. - NÕu lùa chän ph­¬ng ¸n 4: DÔ m¾c sai lÇm lµ c«ng chøc nghiÖp vô lµm tr¸i víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh. B»ng sù nhËn thøc vÒ lý luËn vµ kinh nghiÖm thùc tiÔn cña m×nh, cã xÐt ®Õn bèi c¶nh hiÖn nay; trªn c¬ së vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®­îc båi d­ìng vÒ nghiÖp vô QLHCNN; Lµ nhµ qu¶n lý, ng­êi viÕt xin ®Ò xuÊt lùa chän ph­¬ng ¸n thø 2. Bëi v×: - Trong bèi c¶nh hiÖn nay, sù viÖc t×nh huèng trªn kh«ng ph¶i lµ Ýt. Nh­ phÇn ®Çu ®· nªu, c¸c ®¬n vÞ doanh nghiÖp vµ sè lao ®éng lo¹i nµy kh¸ nhiÒu, b¶n th©n hä hÕt søc khã kh¨n trong viÖc vËt lén víi cuéc sèng hµng ngµy. tr¸ch nhiÖm ®èi víi hä kh«ng chØ cßn lµ cña mét cÊp, mét nghµnh mµ lµ cña toµn x· héi. ViÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã mét c¬ héi ®Ó kiÕm ®­îc viÖc lµm, ®­îc h­ëng nh÷ng quyÒn lîi lÏ ra hä ph¶i ®­îc h­ëng nh­ nh÷ng ng­êi kh¸c còng lµ phï hîp víi chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vµ n»m trong ph¹m vi ®iÒu chØnh cña LuËt BHXH. - ViÖc gi¶i quyÕt nhanh gän, tr¸nh phiÒn hµ cho ng­êi lao ®éng trªn c¬ së cã lý, cã t×nh lµ mét biÖn ph¸p ®Ó còng cè niÒm tin cho ng­êi lao ®éng vµo sù nghiÖp ®æi míi cña §¶ng ta, tin vµo sù ®óng ®¾n cña chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch, gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ chÝnh trÞ cho mét bé phËn d©n c­ còng nh­ toµn x· héi. - Gãp phÇn ®¾c lùc cho ng­êi lao ®éng cã c¬ héi t×m viÖc lµm, kh«ng nh÷ng nh»m æn ®Þnh ®êi sèng cho b¶n th©n hä mµ cßn gi¶m bít g¸nh nÆng vÒ mÆt x· héi cho c¸c nghµnh, c¸c cÊp kh¸c, gãp phÇn kh«ng nhá cho ng©n s¸ch nhµ n­íc vÒ c¸c kho¶n chi kh¸c, nhau nh­: chi vÒ trî cÊp cøu trî x· héi chi cho xãa ®ãi gi¶m nghÌo.v.v... 3. C¸c b­íc ®Ó thùc hiÖn ph­¬ng ¸n. - B­íc 1: Gi¶i thÝch cho ¤ng KÝnh vÒ c¸c quy ®Þnh ph¶i thùc hiÖn cña BHXH ®Ó ¤ng KÝnh hiÓu vµ yªu cÇu ¤ng KÝnh vÒ ®¬n vÞ ®Ò nghÞ C«ng ty Hoa Mai thùc hiÖn. - B­íc 2: Cö c¸n bé nghiÖp vô trùc tiÕp C«ng ty©io Mai t×m hiÓu, nÕu ®óng thùc tÕ yªu cÇu C«ng ty©io Mai ph¶i lµm tê tr×nh vÒ viÖc ®Ò nghÞ ®¨ng ký nép BHXH cho ¤ng KÝnh theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, víi c¸c møc nép: C«ng ty nép 17%, c¸ nh©n ¤ng KÝnh nép 6 % ( 5% BHXH vµ 1% BHYT ). - B­íc 3: TiÕn hµnh thanh to¸n chÕ ®é èm ®au cho ¤ng KÝnh theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. - B­íc 4: C¨n cø hå s¬ tham gia c«ng t¸c cña ¤ng KÝnh, phßng nghiÖp vô c¬ quan BHXH thÈm ®Þnh vµ cÊp sæ BHXH, ghi nhËn thêi gian c«ng t¸c, møc l­¬ng ®ãng BHXH tõng n¨m cho ¤ng KÝnh theo ®óng luËt ®Þnh. Sau ®ã chèt sæ ®Ó ¤ng KÝnh thuyªn chuyÓn c«ng t¸c ®Õn tØnh NghÖ An. phÇn thø n¨m kiÕn nghÞ Trªn ®©y lµ mét sè lý luËn vÒ Qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc trong lÜnh vùc B¶o hiÓm X· héi vµ th«ng qua mét t×nh huèng cô thÓ. Qua ®ã ta thÊy: trong tõng thêi kú ®æi míi cña ®Êt n­íc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®Òu cã c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi nãi chung còng nh­ chÝnh s¸ch BHXH nãi riªng, phï hîp tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi qua tõng thêi kú. §Ó c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Ph¸p luËt cña Nhµ n­íc thùc sù ph¸t huy vai trß vµ chøc n¨ng cña nã, ngoµi tÝnh kÞp thêi, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c cña v¨n b¶n chÝnh s¸ch nã cßn ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý ë mçi vÞ trÝ, mçi cÊp, mçi nghµnh ph¶i s¸ng t¹o, linh ho¹t trong viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch ®Ó c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ®ã thùc sù nghiªm vµ chÆt chÏ vÒ mÆt ph¸p lý, sèng ®éng vÒ mÆt néi dung vµ ®èi t­îng ®iÒu chØnh. Qua nghiªn cøu t×nh huèng sù viÖc trªn, víi môc ®Ých gãp thªm mét sè vÊn ®Ò thùc t¹i cho kho tµng lý luËn vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc, mong muèn c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n­íc ta ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. Ng­êi viÕt xin cã mét sè kiÕn nghÞ víi c¸c cÊp nh­ sau: 1. CÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c thu BHXH ®èi víi c¸c DN, trong ®ã cÇn cã sù phèi hîp cña c¸c nghµnh, c¸c cÊp ñy vµ chÝnh quyÒn nh»m ®¶m b¶o kü c­¬ng ph¸p lý cña c¸c chÝnh s¸ch BHXH. 2. Tuyªn truyÒn réng r·i trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó mäi thµnh phÇn, tÇng líp lao ®éng ®Òu cã thÓ hiÓu biÕt vÒ c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc nãi chung còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch B¶o hiÓm X· héi nãi riªng. 3. CÇn cã gi¶i ph¸p cô thÓ h¬n, s¸t thùc h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n bÞ thua lç hay hiÖu qu¶ kÐm bÞ kÐo dµi, tr¸nh t×nh tr¹ng cã doanh nghiÖp mµ kh«ng cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tÝch cùc. 4. Rµ so¸t, cñng cè l¹i hÖ thèng c¸c v¨n b¶n vÒ chÝnh s¸ch B¶o hiÓm X· héi. Kh«ng nªn ®Ó qu¸ nhiÒu v¨n b¶n mµ nªn tËp hîp ®Ó ra mét v¨n b¶n thèng nhÊt. Ch¼ng h¹n cïng mét ®èi t­îng nghØ h­u ë ®é tuæi 55 ®èi víi nam cã thêi gian c«ng t¸c lµ 30 n¨m nh­ng nghØ h­u vµo th¸ng 11 n¨m 1998 th× chØ ®­îc h­ëng 65% l­¬ng. Nh­ng nÕu ng­êi ®ã nghØ h­u vµo th¸ng 12 n¨m 1998 th× ®­îc h­ëng 75 % l­¬ng ( theo nghÞ ®Þnh sè 93/CP ngµy 11 th¸ng 12 n¨m 1998 cña ChÝnh phñ). HoÆc tr­êng hîp lao ®éng n÷ ®ñ 55 tuæi ®êi vµ cã ®ñ 25 n¨m c«ng t¸c nÕu nghØ h­u theo NghÞ ®Þnh sè 12/CP ngµy 26/ 01/ 1995 ( nghØ h­u tr­íc th¸ng 02 n¨m 2003) chØ ®­îc 65% l­¬ng. Trong khi cïng ng­êi ®ã nÕu nghØ h­u theo NghÞ ®Þnh sè 01/ 2003/ N§- CP ngµy 09 th¸ng 01 n¨m 2003 cña ChÝnh phñ (sau th¸ng 02 n¨m 2003) th× ®­îc h­ëng 75% l­¬ng. C¸c tr­êng hîp nµy ®Òu kh«ng ®­îc ®iÒu chØnh l¹i nÕu ®· nghØ h­u tr­íc ®ã . kÕt luËn (CÇn viÕt thªm mét trang vÒ phÇn kÕt luËn) Trªn ®©y lµ mét t×nh huèng cô thÓ trong nhiÒu t×nh huèng cã thÓ b¾t gÆp trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ thùc hiÖn chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ B¶o hiÓm x· héi vµ ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt t×nh huèng ®ã. Víi tr×nh ®é nh×n nhËn cã h¹n vµ thêi l­îng häc tËp vµ nghiªn cøu kh«ng nhiÒu... ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái sai sãt vµ gi¸ trÞ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ch­a mang tÝnh kh¸i qu¸t ®­îc. B¶n th©n kÝnh mong ThÇy, c« gi¸o vµ nh÷ng ng­êi quan t©m th«ng c¶m; cã nh­ vËy b¶n TiÓu luËn nµy cña t«i Ýt nhiÒu gãp phÇn nhá vµo c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ lÜnh vùc BHXH ®èi víi ng­êi Lao ®éng. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Hång LÜnh, th¸ng 09 n¨m 2009 Ng­êi viÕt Hoµng ThÞ Thanh Xu©n