Tiểu luận Triết: tiết kiệm tiền ở Việt Nam

g + ®Çu t­ TiÕt kiÖm = thu nhËp – tiªu dïng Þ TiÕt kiÖm = ®Çu t­ (S = I|) (**) Tuy nhiªn sù c©n b»ng trªn chØ ®¹t ®­îc trong nÒn kinh tÕ ®ãng. Trong ®ã phÇn tiÕt kiÖm cña nÒn kinh tÕ bao gåm tiÕt kiÖm cña khu vùc t­ nh©n vµ tiÕt kiÖm cña ChÝnh phñ. §iÓm cÇn l­u ý, tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ xem xÐt trªn gãc ®é toµn bé nÒn kinh tÕ kh«ng nhÊt thiÕt ®­îc tiÕn hµnh bë cïng mét c¸ nh©n hay doanh nghiÖp nµo. Cã thÓ doanh nghiÖp hoÆc c¸ nh©n nµy tiÕt kiÖm ®­îc mét kho¶n tiÒn nh­ng ch­a cÇn dïng ®Ó ®Çu t­ th× cã thÓ ®em tiÒn nµy cho doanh nghiÖp hoÆc t­ nh©n kh¸c vay th«ng qua thÞ tr­êng vèn. J.M.Keynes cho r»ng trong nÒn kinh tÕ më th× ®¼ng thøc (**) kh«ng ph¶i lóc nµo còng diÔn ra. Mµ S – I = CA NÕu CA > 0 ® thõa vèn ® ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. CA < 0 ®thiÕu vèn ® thu hót vèn ®Çu t­. Nh­ng suy cho ®Õn cïng th× tiÕt kiÖm sÏ lµ yÕu tè tiªn quyÕt cña ®Çu t­. V× tiÕt kiÖm quyÕt ®Þnh ®Õn phÇn gia t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt. Mµ phÇn gia t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt l¹i b»ng ®Çu t­ hiÖn hµnh trong kú. V× vËy, tiÕt kiÖm ë hiÖn t¹i sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ trong t­¬ng lai. 5. Quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i hiÖn ®¹i. §¹i diÖn lµ «ng ®· ®­a ra m« h×nh: “c¸i vßng luÈn cuÈn vµ có huých” N¨ng suÊt thÊp ® thu nhËp thÊp ® tÝch luü thÊp §Çu t­ thÊp Trong m« h×nh nµy Nurkse ®· chØ ra r»ng ®èi víi mét n­íc chËm ph¸t triÓn nÕu kh«ng cã mét chÝnh s¸ch hîp lý th× sÏ kh«ng thÓ tho¸t ra khái “vßng luÈn quÈn” ¤ng nhÊn m¹nh ®Ó tho¸t khái “vßng luÈn quÈn” nµy th× ngoµi viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× b¶n th©n n­íc ®ã còng ph¶i cã biÖn ph¸p tiÕt kiÖm hîp lý nh»m t¨ng tÝch luü ® t»ng ®Çu t­ ® gióp cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. 6. T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ §¶ng vÒ vÊn ®Ò tiÕt kiÖm, chèng tham «, l·ng phÝ. * T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò tiÕt kiÖm, chèng tham «, l·ng phÝ. VÒ tiÕt kiÖm: theo Ng­êi ®ã lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña s¶n xuÊt ®êi sèng vµ tÊt c¶ mäi ng­êi, mäi ngµnh vµ mäi c¬ quan xÝ nghiÖp ®Òu ph¶i thùc hiÖn. Theo Hå ChÝ Minh : tiÕt kiÖm tr­íc tiªn ®Ó tÝch luü vèn vµ cã thÓ thùc hiÖn trªn nhiÒu mÆt nh­: tiÕt kiÖm thêi gian, tiÕt kiÖm søc lao ®éng, tiÕt kiÖm tiÒn cña… Mét h×nh thøc tiÕt kiÖm mµ Ng­êi rÊt quan t©m trong ®iÒu kiÖn n­íc ta cßn nghÌo vµ Ýt vèn ®ã lµ quay vßng vèn. Ng­êi nãi: “ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, vËt liÖu quy ®Õn cïng ®Òu lµ tiÕt kiÖm vèn. Nh­ng cßn mét c¸ch tiÕt kiÖm vèn n÷a lµ c«ng nh©n ta cßn Ýt ng­êi nghÜ ®Õn lµ lµm cho vèn quay vßng nhanh” Khi vèn quay vßng nhanh sÏ gióp cho ®Êt n­íc cã nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ vµ còng gióp cho nguån ®Çu t­ t¨ng nhanh. §©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó gióp ®Êt n­íc cã thªm vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn. Ngoµi ra Ng­êi cßn nhÊn m¹nh nÕu s¶n xuÊt nhiÒu mµ kh«ng biÕt tiÕt kiÖm th× kh¸c nµo giã vµo nhµ trèng. V× vËy Ng­êi ®­a ra khÈu hiÖu “tiÕt kiÖm lµ quèc s¸ch”. Cïng víi tiÕt kiÖm Ng­êi cho r»ng ph¶i ra søc chèng tham «, l·ng phÝ. Theo Hå ChÝ Minh tham « lµ hµnh ®éng xÊu nhÊt, téi lçi, ®ª tiÖn nhÊt trong x· héi, tham « lµ trém c¾p cña c«ng, chiÕm cña c«ng lµm cña t­. Nã lµm h¹i ®Õn sù nghiÖp x©y dùng n­íc nhµ, h¹i ®Õn c«ng viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, h¹i ®Õn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña ng­êi c¸n bé vµ c«ng nh©n”. Cßn nãi vÒ l·ng phÝ, Ng­êi còng nhÊn m¹nh, l·ng phÝ còng lµ bÖnh nguy hiÓm, tæn h¹i to lín ®Õn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ. Nã còng lµm cho nÒn kinh tÕ cña n­íc ta bÞ tr× trÖ. Ng­êi nãi: “l·ng phÝ vµ tham « tuy kh¸c nhau ë chç l·ng phÝ th× kh«ng ¨n c¾p trùc tiÕp cña c«ng nh­ng kÕt qu¶ tai h¹i ®Õn tµi s¶n cña Nhµ n­íc, cña tËp thÓ th× l·ng phÝ còng cã téi. VÝ dô: Tªn A tham « 1000 ®ång, tªn B l·ng phÝ 1.000 ®ång ® kÕt qu¶ t¸c h¹i ®Õn cña c«ng th× B còng ch¼ng kh¸c g× A”. * Quan ®iÓm cña §CS ViÖt Nam: Nh×n nhËn mét c¸ch ®óng ®¾n vÒ t­ t­ëng cña B¸c vÒ vÊn ®Ò tiÕt kiÖm, chèng tham «, tham nhòng, l·ng phÝ. T¹i §¹i héi §¶ng IX §¶ng ®· tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh: “g¾n víi chèng tham nhòng víi chèng l·ng phÝ, quan liªu, bu«n lËu, ®Æc biÖt lµ chèng c¸c hµnh vi lîi dông chøc quyÒn ®Ó lµm giµu bÊt chÝnh”. ChØ thùc hiÖn tèt nh÷ng ®iÒu nµy chóng ta míi ®©û nhanh sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng tôt hËu ngµy cµng xa s¬ víi c¸c n­íc. Qua c¸c quan ®iÓm cña c¸c tr­êng ph¸i kinh tÕ trªn thÕ giíi va t­ t­ëng cña Hå ChÝ Minh, quan ®iÓm cña §¶ng chóng ta thÊy râ vai trß cña tiÕt kiÖm trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn v× tiÕt kiÖm lµ nÒn c¬ b¶n h×nh thµnh nªn vèn ®Çu t­. §èi víi n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam, do thu nhËp cña c¸c n­íc nµy cßn thÊp nªn dÉn ®Õn tÝch luü thÊp, trong khi yªu cÇu vÒ vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn ë c¸c quèc gia nµy rÊt lín. ChÝnh v× vËy viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm ë c¶ trong vµ ngoµi n­íc ®· trë thµnh môc tiªu hµng ®©ï trong c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ë c¸c quèc gia nµy. 7. M« h×nh Harrod – Domar. Theo m« h×nh nµy tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ phô thuéc vµo tû sè vèn/ s¶n l­îng vµ n¨ng sót cña vèn ®Çu t­: Tõ ®©y chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc vèn ®Çu t­ cÇn thiÕt cña nÒn kinh tÕ ®Ó ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng nµo ®ã víi hÖ sè ICOR. Ng­êi ta còng cã thÓ viÕt tû lÖ t¨ng tr­ëng dù kiÕn (g) cña nÒn kinh tÕ nh­ sau: bëi VÝ dô nh­: ®Ó tèc ®é t¨ng tr­ëng cña ViÖt Nam ®¹t 8% n¨m 2004 víi hÖ sè ICOR = 5 th× tû lÖ tÝch luü cña ®Êt n­íc lµ: Qua m« h×nh trªn cho ta thÊy ®Ó tèc ®é t¨ng tr­ëng t¨ng th× ph¶i t¨ng tiÕt kiÖm. 1. Kh¸i niÖm vÒ tiÕt kiÖm: lµ sö dông nguån lùc tµi chÝnh, lao ®éng vµ cã nguån lùc kh¸c ë møc thÊp h¬n ®Þnh møc, chÕ ®é quy ®Þnh nh­ng vÉn ®Æt ®­îc môc tiªu ®· x¸c ®Þnh hoÆc sö dông ®Þnh møc, tiªu chuÈn, chÕ ®é quy ®Þnh nh­ng ®Æt ®­îc hiÖu qu¶ cao h¬n môc tiªu ®· x¸c ®Þnh. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò tiÕt kiÖm ë ViÖt Nam 1. Nh÷ng thµnh tùu cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi (1986 ®Õn nay) Tõ khi §¹i héi §¶ng IV thùc hiÖn chinh s¸ch ®æi míi, ®Êt n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn râ rÖt, ®­a ®Êt n­íc tõng b­íc tho¸t ra khái khñng ho¶ng vµ tiÕn vµo ph¸t triÓn æn ®Þnh. B¶ng sè liÖu §Ó cã nh÷ng thµnh c«ng trªn lµ do chóng ta thùc hiÖn nÒn kinh tÕ më, tõ ®ã thu hót ®­îc nguån vèn ®Çu t­. Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn. T×nh h×nh huy ®éng vèn ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng. B¶ng 1: N¨m GDP Tiªu dïng cuèi cïng TiÕt kiÖm trong n­íc TiÕt kiÖm/GDP (%) 1986 599 592 7 1,2 1990 41.955 40.736 1.219 2,9 1995 228.892 187.233 41.659 18,2 2000 441.646 321.853 119.793 27,1 S¬ bé 2001 484.493 344.840 139.653 28,8 Bªn c¹nh viÖc huy ®éng vèn, t×nh h×nh tiÕt kiÖm trong n­íc còng t¨ng nhanh c¶ vÒ tuyÖt ®èi lÉn t­¬ng ®èi. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn qua mét sè n¨m nh­ sau: B¶ng 2: N¨m Tæng vèn ®µu t­ ph¸t triÓn (tû ®ång) Tû lÖ so víi GDP (%) 1991 13.471 17,6 1992 24.737 22,4 1993 42.177 30,1 1994 54.296 30,4 1995 72.447 31,7 1996 87.394 32,1 1997 108.370 34,6 1998 117.134 32,5 1999 131.171 32,8 2000 145.333 32,9 S¬ bé 2001 163.000 33,8 Khu vùc nhµ n­íc tõ nh÷ng n¨m 1992 trë vÒ tr­íc gÇn nh­ kh«ng cã tÝch luü v× tiªu dïng cuèi cïng v­ît thu nhËp cu«Ý cïng (n¨m 1989 v­ît gÊp 2 lÇn, n¨m 1992 v­ît 16,9%) nh­ng tõ n¨m 1995 trë ®i, khu vùc nµy míi b¾t ®Çu cã tiÕt kiÖm thuÇn (tiÕt kiÖm thuÇn lµ phÇn tiÕt kiÖm ®· trõ ®i khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh th­êng chiÕm 6,7% - 9,5% GDP). Khu vùc doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®· chiÕm trªn d­íi 20% thu nhËp cuèi cïng. Tuy vËy, quy m« tiÕt kiÖm cña khu vùc nµy cßn nhá do hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cßn thÊp, tû suÊt lîi nhuËn thÊp (cã khi cßn thÊp h¬n c¶ l·i suÊt ng©n hµng). Khu vùc tµi chÝnh, phÇn tiÕt kiÖm tuy cã t¨ng lªn nh­ng tèc ®é chËm vµ quy m« cßn thÊp. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do nguån vèn tù cã thÊp, chi phÝ cßn cao, trong khi ®Çu ra mÊy n¨m liÒn gÆp khã kh¨n nªn tèc ®é t¨ng d­ nî thÊp h¬n nhiÒu so víi tèc ®é t¨ng huy ®«ng. Khu vùc hé gia ®×nh vµ c¸c tæ chøc phi lîi nhuËn (c¸ thÓ, kinh tÕ hé gia ®×nh, hiÖp héi…) PhÇn tiÕt kiÖm ®· ®¹t trªn d­íi 12% so víi thu nhËp cuèi cïng. Tuy nhiªn phÇn tiÕt kiÖm cña khu vùc nµy cßn nhá vÒ c¶ tuyÖt ®èi lÉn t­¬ng ®èi. Nguyªn nh©n lµ do thu nhËp cña chóng ta cßn thÊp. Cïng víi tiÕt kiÖm trong n­íc t¨ng, ChÝnh phñ ®· cã c¸c chÝnh s¸ch ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ®iÒu nµy ®· gióp cho vèn ®Çu t­ t¨ng c¶ vÒ l­îng tuyÖt ®èi vµ c¶ vÒ tû lÖ s¬ víi GDP. §©y lµ mét trong nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc tõ cña viÖc chuyÓn ®æi tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, më cña héi nhËp, khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng, ph¸t huy néi lùc, tranh thñ ngo¹i giao. §©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng lµ cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ gióp ®Êt n­íc tho¸t ra khái khñng ho¶ng ngay c¶ khi Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u sôp ®æ vµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ (1997 – 1998). Tuy nhiªn chóng ta còng kh«ng bÞ lÖ thuéc hoµn toµn vµo nguån vèn n­íc ngoµi. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng 4. B¶ng 3: N¨m Trong n­íc (tû ®ång) Tû träng (%) N­íc ngoµi (tû ®ång) Tû träng (%) 1990 6.591 86,9 990 13,1 1991 11.545 85,7 1.926 14,3 1992 19.552 79,0 5.185 21,0 1993 27.170 64,4 15.007 35,6 1994 29.788 54,9 24.508 45,1 1995 42.340 58,4 30.107 41,6 1996 54.771 62,7 32.623 37,3 1997 66.365 61,2 38,8 1998 76.027 64,9 35,1 1999 89.581 68,3 41.690 31,7 2000 94.906 65,3 50.427 34,7 S¬ bé 2001 107.968 66,2 55.032 33,8 §©y lµ nh÷ng tû träng thÓ hiÖn vai trß quyÕt ®Þnh cña vèn trong n­íc, vai trß quan träng cña vèn n­íc ngoµi vµ chñ ch­¬ng ph¸t huy néi lùc tranh thñ ngo¹i lùc lµ ®óng ®¾n. Nguån vèn n­íc ngoµi ®­îc huy ®éng thÓ hiÖn qua b¶ng sau: B¶ng 4: N¨m FDI ODA Céng 1990 152 152 1991 432 432 1992 478 478 1993 871 413 1284 1994 1.936 725 2.661 1995 2.363 737 3.100 1996 2.447 900 3.347 1997 2.768 1.000 3.768 1998 2.062 1.242 3.304 1999 1.758 1.350 3.108 2000 1.900 1.650 3.550 S¬ bé 2001 2.100 1.711 3.811 ¦íc 8 th¸ng 2002 1.450 836 2.286 Tæng céng 20.717 10.564 31.281 §©y lµ nguån vèn quan träng gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp, t¨ng tr­ëng GDP. HiÖn nay nguån vèn nµy chiÕm 13% GDP, trªn 36% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, 46% kim ng¹ch xuÊt khÈu…Nguån vèn n­íc ngoµi gióp cho chóng ta cã thÓ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn æn ®Þnh khi nguån vèn trong n­íc ch­a ®ñ ®Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy. 2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ bÊt c©p trong vÊn ®Ò tiÕt kiÖm. Tuy ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh nh­ng bªn c¹nh ®ã chóng ta cßn thÓ hiÖn nhiÒu h¹n chÕ trong vÊn ®Ò tiÕt kiÖm. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c néi dung sau: 2.1. §èi víi khu vùc nhµ n­íc. Tuy ®ãng mét vai trß lín trong nÒn kinh tÕ nh­ ®ãng gãp vµo xuÊt khÈu 40%, c«ng nghiÖp 37,8%, ng©n s¸ch 39%. Nh­ng nî cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc còng lµ rÊt lín chiÕm 74,8% tæng sè nî qu¸ h¹n. §©y còng lµ khu vùc g©y ra thÊt tho¸t, l·ng phÝ lín nhÊt, mµ ®iÓn h×nh cho sù thÊt tho¸t l·ng phÝ nµy lµ ngµnh x©y dùng c¬ b¶n. §©y lµ ngµnh cã sè vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ lín nhÊt th­êng chiÕm h¬n 20% GDP, tuy vËy tû lÖ l·ng phÝ thÊt tho¸t trong ngµnh nµy còng rÊt cao th­êng h¬n 20% cã khi lªn tíi 30%. ¦íc tÝnh mçi n¨m thÊt tho¸t l·ng phÝ do x©y dùng c¬ b¶n lµ vµo kho¶ng 20.000 – 25.000 tû ®ång. Víi 60% vèn trong n­íc 40% vèn vay tõ n­íc ngoµi th× ®øng tr­íc t×nh tr¹ng thÊt tho¸t l·ng phÝ nh­ vËy chóng ta cã thÓ sÏ ®øng tr­íc nguy c¬ nî quèc gia mµ kh«ng cã c¸ch gi¶i quyÕt. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn lµ do: 2.1.1. ThiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­. §©y ®­îc xem lµ nguyªn nh©n d©x ®Õn thÊt tho¸t l·ng phÝ nhiÒu nhÊt. Nguyªn nh©n nµy chñ yÕu lµ do n¨ng lùc qu¶n lý cña c¸c c¸n bé cßn kÐm vµ do c¸c c¸n bé xem vèn ®Çu t­ nhµ n­íc nh­ “cña chïa”. ViÖc thiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc lËp kÕ ho¹ch ®· dÉn ®Õn viÖc thiÕu c¸c chiÕn l­îc ®Çu t­ cô thÓ, hµng n¨m viÖc ph©n phèi vèn th­êng mang tÝnh chÊt “chia phÇn” dÉn ®Õn bè trÝ kÕ ho¹ch bÞ ph©n t¸n, kh«ng theo tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n ®­îc phª duyÖt. Cïng víi ®ã lµ kh«ng thÓ hiÖn râ viÖc bè trÝ vèn theo tr×nh tù ­u tiªn. §iÒu nµy dÉn ®Õn c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n ngµy cµng khã kh¨n vÒ vèn v× khèi l­îng c«ng viÖc lµm ra kh«ng ®­îc thanh to¸n, ®Õn lóc ®­îc thanh to¸n th× l·i thi c«ng kh«ng ®ñ tr¶ l·i ng©n hµng. Nh­ vËy lµ lµm thÊt tho¸t vèn trªn c¶ nghÜa réng vµ hÑp. Cßn viÖc thiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n vµ trong chñ tr­¬ng ®Çu t­ ®· g©y ra thÊt tho¸t l¬n trong ®Çu t­ vµ x©u dùng. §iÒu ®ã ®­îc chøng minh qua hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh nh­ nhµ m¸y läc dÇu Tuy H¹ sau khi ®· ®­îc ®Çu t­ 20 tû ®ång theo gi¸ 1989 – 1992 ®· bÞ dõng x©y dùng. Nguyªn nh©n lµ do sù lùa chän ®Þa ®iÓm vµ c«ng nghÖ khong thÝch hîp. Cßn mét sè c«ng tr×nh thuéc khu trung c­ cao tÇng ë Linh §µm vµ §Þnh C«ng, do tr­íc khi tiÕn hµnh x©y dùng ®· kh«ng cã viÖc kh¶o s¸t ®Þa h×nh mét c¸ch kü cµng nªn sau khi x©y mét thêi gian ng¾n ®· xuÊt hiÖn hiÖn t­îng lón nhµ vµ nghiªng. §iÒu nµy lµm cho c¸c c«ng tr×nh nµy bÞ xuèng cÊp mét c¸ch nghiªm träng vµ dÊn ®Õn ph¶i tèn kÐm mét chi phÝ kh¸ lín nh»m söa l¹i c¸c sù cè trªn. ViÖc ph©n bæ nguån vèn chËm vµ thiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®· lµm cho 10% dù ¸n bÞ chËm tiÕn ®é, 28% sè dù ¸n ph¶i ®iÒu chØnh néi dung chØ cã 21,4% sè dù ¸n cã thÓ kÕt thóc trong kú. Mét sè ®Þa ph­¬ng x¶y ra t×nh tr¹ng thÊt tho¸t cao lµ H­ng Yªn: 21,2%, L¹ng S¬n 31,3%, Cµ Mau 70%. Cã nh÷ng dù ¸n nh­ x©y dùng ®­êng Yªn S¬n (Kiªn Giang) thÊt tho¸t tíi 56,8%. Ngoµi ra do viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ch­a ®­îc coi träng dÉn ®Õn c¸c c«ng tr×nh sau khi x©y dùng xong ®i vµo ho¹t ®éng th× hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kÐm. VÝ dô nh­ cã mét thêi kú ChÝnh phñ cã chñ ch­¬ng ®Çu t­ ph¸t triÓn xim¨ng lß ®øng. V× vËy mét lo¹t c¸c nhµ m¸y xim¨ng ®­îc x©y dùng ë c¸c ®Þa ph­¬ng. Còng t­¬ng tù nh­ vËy ®èi víi ngµnh mÝa ®­êng, khi chÝnh phñ cã chñ ch­¬ng th× còng ®­îc x©y dùng hµng lo¹t. tuy c¸c nhµ m¸y trªn còng gãp phÇn ®¸p ÷ng nhu cÇu thÞ tr­êng vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng ngh×n ng­êi nh­ng xÐt vÒ hiÖu qu¶ trùc tiÕp th× c¸c nhµ m¸y nµy cã hiÖu qu¶ rÊt thÊp, nhiÒu nhµ m¸y kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tr¶ nî khi ®Õn h¹n. §iÒu nµy còng g©y ra l·ng phÝ rÊt lín nguån vèn ®Çu t­ trong ®iÒu kiÖn chóng ta ®ang thiÕu vèn. HiÖn t­îng phæ biÕn lµ nhiÒu cÊp cã thÈm quyÒn khi ra c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn chñ ch­¬ng ®Çu t­ l¹i thiÕu chÝnh x¸c ph¶i ®iÒu chØnh bæ xung, thËm trÝ nhiÒu dù ¸n lín võa thiÕt kÕ võa thi c«ng, võa lªn dù ¸n. §©y lµ kÏ hë trong qu¶n lý dÉn ®Õn bÞ c¸c nhµ thÇu lîi dông tõ ®ã lµm thÊt tho¸t vèn. MÆc dï nhµ n­íc ®· cã nhiÒu quyÕt ®Þnh nh»m n©ng cao tr¸ch nhiÖm trong viÖc lËp vµ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t­ nh­ng do ch­a cã quy ®Þnh b¾t buéc ng­êi cã thÈm quyÒn ph¶i bè trÝ kÕ ho¹ch ®ñ vèn ®Ó hßan thµnh theo tiÕn ®é dù ¸n vµ còng kh«ng cã chÕ tµi sö ph¹t khi c¸c dù ¸n kh«ng hoµn thµnh ®óng thêi h¹n mµ míi chØ cã viÖc quy ®Þnh khèng chÕ dù ¸n nhãm C ph¶i hoµn thµnh kh«ng qu¸ 2 n¨m vµ dù ¸n nhãm B hoµn thµnh kh«ng qu¸ 4 n¨m. V× vËy mét sè c«ng tr×nh c¸c nhµ thÇu cè t×nh kÐo dµi thêi gian thi c«ng ®Ó “ c©u” vèn. Mét ®iÓm n÷a khiÕn cho c¸c c¸n bé qu¶n lý thiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc lËp vµ qu¶n lý dù ¸n lµ do l­¬ng, thu nhËp chÝnh ®¸ng cña hä cßn thÊp s¬ víi thu nhËp cña c¸n bé c«ng t¸c doanh nghiÖp. 2.1.2. §Êu thÇu còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thÊt tho¸t l·ng phÝ vèn. V× ë n­¬c ta theo quy ®Þnh cã 3 h×nh thøc ®Êu thÇu ®ã lµ; ®Êu thÇu kh«ng h¹n chÕ, ®Êu thÇu h¹n chÕ, chØ ®Þnh thÇu. Trong khi ë c¸c n­íc kh¸c ®Êu thÇu réng r·i lµ h×nh thøc ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt th× ë n­íc ta hai h×nh thøc: ®Êu thÇu h¹n chÕ vµ chØ ®Þnh thÇu l¹i lµ nh÷ng h×nh thøc sö dông phæ biÕn. MÆc dï nhµ n­íc ®· quy ®Þnh ®èi víi nh÷ng c«ng tr×nh cã yªu cÇu cao hoÆc lµ cã gi¸ trÞ nhá h¬n 1 hoÆc 2 tû th× míi ®­îc chØ ®Þnh thÇu hoÆc ®Êu thÇu h¹n chÕ. Nh­ng lîi dông sù qu¶n lý kh«ng chÆt chÏ cña nhµ n­¬c vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý, c¸c gãi thÇu ®¸ng lÏ ph¶i ®Êu thÇu réng r·i l¹i trë thµnh chØ ®Þnh thÇu bªn mêi thÇu thùc hiÖn ®iÒu nµy nhê chia c¸c dù ¸n thµnh c¸c gãi thÇu cã gi¸ trÞ nhá h¬n quy ®Þnh cña nhµ n­íc. §iÒu nµy võa lµm cho chóng ta kh«ng cã ®­îc gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho dù ¸n võa g©y ra l·ng phÝ. Theo ®¸nh gi¸ cña héi X©y Dùng ViÖt Nam th× hai h×nh thøc ®Êu thÇu h¹n chÕ vµ chØ ®Þnh thÇu chØ tiÕt kiÖm ®­îc 1% tæng dù to¸n, cßn ®Êu thÇu réng r·i tiÕt kiÖm ®­îc 15% tæng dù to¸n ®iÒu nµy còng g©y ra thÊt tho¸t lín cho ng©n s¸ch nhµ n­¬cs. Ngoµi ra hiÖn nay trong ®Êu thÇu cßn x¶y ra hiÖn t­îng bá thÇu qu¸ thÊp d­íi c¶ gi¸ sµn quy ®Þnh. T×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trong ®Êu thÇu ngµy mét ph¸t triÓn. C¸c c«ng ty lín sau khi th¾ng thÇu ®· chia nhá dù ¸n thµnh nhiÒu c«ng tr×nh råi giao cho c¸c c«ng ty nhá thùc hiÖn vµ thu phÇn chªnh lÖch do hai bªn tho¶ thuËn, th­êng lµ 10% gi¸ trÞ gãi thÇu. §iÒu nµy lµm cho khi thùc hiÖn gi¸ trÞ cña dù ¸n kh«ng ®óng víi gi¸ trÞ ®­îc phª duyÖt. V× vËy c¸c c«ng tr×nh sÏ cã chÊt l­îng thÊp vµ g©y ra thÊt tho¸t vèn. Cã hiÖn t­îng nhiÒu nhµ thÇu tham gia ®Êu thÇu víi gi¸ chµo thÇu thÊp. NÕu tÝnh ®óng th× nhµ thÇu nµy sÏ bÞ lç khi thùc hiÖn dù ¸n, nh­ng hä vÉn t×m mäi c¸ch ®Ó th¾ng thÇu. Sau khi th¾ng thÇu th× nhµ thÇu nµy sÏ t×m c¸ch ®Ó “m¾c ngoÆc”… §Ó cã thÓ gian lËn ®Ó cã thÓ thùc hiÖn dù ¸n víi gi¸ trÞ thÊp h¬n rÊt nhiÒu. MÆt kh¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù thÊt tho¸t cßn do c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ kh«ng râ rµng. VÝ dô nh­ Bé quèc phßng quy ®Þnh nh÷ng dù ¸n cã gi¸ trÞ d­íi 7 tû th× Thñ tr­ëng c¸c c¬ quan cã quyÒn ký duyÖt. ChÝnh ®iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ së phÝa d­íi chia nhá dù ¸n ®Ó tr¸nh ph¶i ®­a lªn bé ký duyÖt. §iÒu nµy lµ nguyªn nh©n g©y ra l·ng phÝ lín trong x©y dùng cña bé quèc phßng. 2.1.3. Mét lý do n÷a lµ do sö dông nguyªn vËt liÖu kÐm chÊt l­îng hoÆc trén kh«ng ®óng tû lÖ yªu cÇu còng g©y ra l·ng phÝ thÊt tho¸t. ViÖc sö dông c¸c nguyªn vËt liÖu nµy ®· dÉn ®Õn c¸c c«ng tr×nh kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng, chØ sau mét thêi gian sö dông ng¾n c¸c c«ng tr×nh nµy ®· xuèng cÊp nghiªm träng thËm trÝ cßn kh«ng thÓ ®­a vµo sö dông. §iÓn h×nh lµ viÖc x©y dùng c«ng tr×nh A5 t¹i khu chung c­ §Þnh C«ng sau khi hoµn thµnh th× míi ph¸t hiÖn thiÕu 219 tÊn thÐp. Ngoµi ra cã nh÷ng toµ nhµ míi ®­a vµo sö dông ®· x¶y ra hiÖn t­îng nøt trÇn, t­êng g©y nguy hiÓm nghiªm träng cho d©n c­ vµ còng g©y ra mét chi phÝ lín cho viÖc söa ch÷a vµ tu bæ nh÷ng sù cè trªn. 2.1.4. ThÊt tho¸t do tham nhòng. C¸c nhµ thÇu khi muèn th¾ng thÇu cña mét dù ¸n th× th­êng hä ph¶i tèn mét chi phÝ gäi lµ chi phÝ ®iÒu hoµ c¸c mèi quan hÖ, v× vËy sau khi th¾ng thÇu c¸c nhµ thÇu ®· thùc hiÖn dù ¸n víi gi¸ trÞ trõ ®i phÇn chi phÝ Êy, cïng víi mét phÇn chi phÝ kh¸c. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn c¸c c«ng tr×nh chØ ®­îc thùc hiÖn víi 50 – 60% gi¸ trÞ ®· ®­îc phª duyÖt, ®iÒu nµy ®· g©y ra thÊt tho¸t lín cho nhµ n­íc vµ ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi c¸c c«ng tr×nh. 2.2. §èi víi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. §©y lµ khu vùc ®ang t¨ng nhanh vÒ sè l­îng c¸c doanh nghiÖp nh­ng c¸c doanh nghiÖp trong khu nµy chØ lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nªn quy m« vèn ®Çu t­ cña nã còng ch­a lín. MÆt kh¸c ®©y còng lµ khu vùc thùc hiÖn vÊn ®Ò tiÕt kiÖm kh¸ tèt chÝnh v× vËy ë ®©y chóng ta chØ bµn vÒ vÊn ®Ò quay vßng vèn cña c¸c doanh nghiÖp nµy. Do tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp nµy cßn thÊp vµ viÖc n¾m b¾t c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc chËm, chÝnh v× vËy trong qua tr×nh s¶n xuÊt c¸c doanh nghiÖp nµy chËm n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng. §iÒu nµy lµm cho vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp quay vßng chËm. §©y còng lµ mét nguyªn nh©n kh«ng tiÕt kiÖm trong sö dông vèn ®Çu t­ ®· ®­îc ®Ò cËp trong t­ t­ëng cña Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò tiÕt kiÖm (ch­¬ng I). Ch­¬ng III Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao tiÕt kiÖm ë ViÖt Nam Yªu cÇu ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi trong 10 n¨m 2001 - 2010 Trong nh÷ng n¨m tíi, trªn c¬ së tiÕp tôc ®Èy m¹nh sù nghiÖp ®æi míi, x©y dùng thÓ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, t¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, ViÖt Nam phÊn ®Êu ®¹t tíi sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m 2001 - 2010 lµ kh«ng ngõng c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n trªn c¬ së tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp. KÕ ho¹ch 5 n¨m (2001 - 2005) lµ b­íc quan träng trong thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m (2001 - 2010). Môc tiªu tæng quan nªu trªn ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh møc phÊn ®Êu trong thêi kú chiÕn l­îc 10 n¨m vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m nh­ sau: - GDP t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m tèi thiÓu 7,5% trong 5 n¨m 2001 - 2005, ®Õn n¨m 2010 Ýt nhÊt gÊp ®«i n¨m 2000. TÝch lòy néi bé nÒn kinh tÕ n¨m 2010 ®¹t trªn 30% GDP. - N©ng lªn ®¸ng kÓ chØ sè ph¸t triÓn con ng­êi (HDI) cña n­íc ta trong so s¸nh quèc tÕ. Tèc ®é t¨ng d©n sè ®Õn n¨m 2010 cßn 1,1, - 1,2%. Tuæi thä trung b×nh n¨m 2010 ®¹t 71 tuæi. §Õn n¨m 2010 gi¶i quyÕt c¬ b¶n vÊn ®Ò viÖc lµm ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n, xo¸ hé ®ãi, gi¶m nhanh hé nghÌo. - Tû träng n«ng nghiÖp trong GDP n¨m 2010 kho¶ng 16 - 17%, tû träng ch¨n nu«i trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt t¨ng lªn kho¶ng 25%. Thuû s¶n ®¹t s¶n l­îng kho¶ng tõ 3 ®Õn 3,5 triÖu tÊn n¨m 2010. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng, l©m thuû s¶n n¨m 2010 ®¹t 10 tû USD trong ®ã thñy s¶n ®¹t kho¶ng 3 - 3,5 triÖu USD. - §Õn n¨m 2010, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm 40 - 41% GDP vµ sö dông 23 - 24% lao ®éng. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu c«ng nghiÖp chiÕm 70 - 75% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. - Toµn bé c¸c ngµnh dÞch vô tÝnh theo gi¸ trÞ gia t¨ng ®¹t nhÞp ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 7 - 8%/n¨m vµ ®Õn n¨m 2010 chiÕm 42 - 43% GDP, 26 - 27% tæng sè lao ®éng. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu, nhiÖm vô ®ã, cÇn mét khèi l­îng vèn ®Çu t­ kho¶ng 56 - 60 tû USD, víi 15% dµnh cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n (bao gåm thñy lîi), còng kho¶ng 40 - 45% dµnh cho c«ng nghiÖp (bao gåm c¶ ®iÖn), còng kho¶ng 40 - 45% dµnh cho dÞch vô (bao gåm kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi vµ c¸c lÜnh vùc cã tÝnh chÊt kinh doanh) sinh lîi nhiÒu h¬n. Tû lÖ ®Çu t­ so víi GDP chiÕm kho¶ng 30 - 31% vµo n¨m 2005. Tr­íc mét nhu cÇu hÕt søc to lín vÒ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, chóng ta chØ cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu ®ã b»ng c¸ch ph¸t huy tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong, ®i ®«i víi viÖc tranh thñ cã hiÖu qu¶ mäi nguån lùc tõ bªn ngoµi: I. Gi¶i ph¸p n©ng cao tiÕt kiÖm trong c¸c doanh nghiÖp: §èi víi lÜnh vùc tµi chÝnh doanh nghiÖp, tiÕt kiÖm kh«ng cã nghÜa lµ chi Ýt mµ chi ®óng vµ chi cã hiÖu qu¶. §èi víi doanh nghiÖp, viÖc tiÕt kiÖm ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ ®óng møc s¬ chÕ lµm gi¶m bít chi phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. Muèn vËy doanh nghiÖp cÇn ph¶i lµm tèt mét sè c«ng viÖc sau: 1. N©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý tµi s¶n. 1.1. Qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. Mét lµ: Chó ý b¶o vÖ c¸c quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp chèng n¹n b¾t ch­íc hoÆc n¹n hµng gi¶, nhÊt lµ víi c¸c nh·n hiÖu hµng ho¸ næi tiÕng. C¸c c«ng ty lín th­êng dµnh mét ng©n quü thÝch ®¸ng cho viÖc b¶o hiÓm nh·n hiÖu vµ chèng n¹n ¨n c¾p nh·n hiÖu vµ n¹n hµng gi¶. VD: C«ng ty R¹ng §«ng cña ViÖt Nam ®· chi mét sè tiÒn thÝch ®¸ng cho viÖc ®iÒu tra ph¸t hiÖn thñ ph¹m lµm hµng gi¶ bãng ®Ìn R¹ng §«ng, khen th­ëng ng­êi cã ®ãng gãp, nhê ®ã cã kÕt qu¶ tèt trong viÖc ng¨n chÆn hµng gi¶. Hai lµ: H¹ch to¸n chÝnh x¸c c¸c chi phÝ ngay tõ khi b¾t ®Çu thµnh lËp doanh nghiÖp, hay dù ¸n. Cã thÓ tÝnh c¸c chi phÝ sau ®©y vµo nhãm tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. - Chi phÝ kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, x©y dùng luËn chøng kinh tÕ - kü thuËt. - Chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý cho c¸c thñ tôc ph¸p lý nh­ ®¨ng ký kinh doanh, thuÕ ch­íc b¹, lÖ phÝ chøng th­... - Chi phÝ mua b¶n quyÒn, s¸ng chÕ, ph¸t minh hoÆc trÞ gi¸ ®­îc thõa nhËn cöa quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh vÒ mÆt hiÖn vËt. Mét lµ: Doanh nghiÖp cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng theo dâi vµ kiÓm so¸t toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh. ViÖc theo dâi tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng tèn kÐm nh­ng cã kh¶ n¨ng t¨ng hiÖu qu¶ sö dông c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn cã. §¬n gi¶n nhÊt lµ lËp c¸c sæ theo dâi tæng hîp vµ chi tiÕt: Sè tæng hîp ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t t×nh h×nh qu¶n lý sö dông c¸c nhãm tµi s¶n cè ®Þnh, c¸c chñng lo¹i thiÕt bÞ, nh­ng chi phÝ c¸c th«ng tin c¬ b¶n nhÊt. Sæ chi tiÕt dïng ®Ó l­u tr÷ ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ tõng nhãm nhá hoÆc tõng ®èi t­îng thiÕt bÞ. Sæ nµy ph¶i th­êng xuyªn ®­îc cËp nhËt. C¸c sæ nµy th­êng ®­îc sö dông nh»m môc ®Ých qu¶n lý chÆt chÏ tµi s¶n cè ®Þnh trong tõng doanh nghiÖp nªn cã thÓ tr¸nh sù thÊt tho¸t l·ng phÝ cña tµi s¶n. Hai lµ: Ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm râ rµng c¸c nhãm m¸y mãc thiÕt bÞ hoÆc c¸c tæ hîp d©y chuyÒn thiÕt bÞ nªn ®­îc giao cho tõng nhãm hoÆc c¸ nh©n qu¶n lý. ChÕ ®é ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm nªn g¾n víi chÕ ®é bµn giao theo dâi vµ th­ëng ph¹t nh»m khuyÕn khÝch mäi ng­êi cã ý thøc tèt h¬n trong qu¶n lý tµi s¶n. Nªn quy ®Þnh chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú ®èi víi c¸c qu¶n ®èc ph©n x­ëng, tr­ëng ca, tæ tr­ëng hoÆc kü s­ phô tr¸ch d©y chuyÒn vÒ t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cña tõng bé phËn. Ba lµ: Qu¶n lý vÒ mÆt kü thuËt ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh. Quy tr×nh kü thuËt, chÕ ®é vËn hµnh cÇn ®­îc duy tr× nghiªm ngÆt víi kû luËt chÆt chÏ ®Ó h¹n chÕ tæn thÊt vÒ ng­êi vµ tµi s¶n. Ph¶i lËp lÞch tr×nh vËn hµnh vµ theo dâi cho tõng hÖ thèng thiÕt bÞ, cã ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm râ rµng: LÞch kiÓm tra, lÞch b¶o d­ìng, duy tu m¸y mãc thiÕt bÞ, khuyÕn khÝch c¸n bé, c«ng nh©n tÝch cùc tham gia gi÷ g×n m¸y mãc. Hîp lý ho¸ viÖc l¾p ®Æt thiÕt bÞ m¸y mãc trong nhµ m¸y lµ mét kh©u quan träng. MÆc dï ®· cã thiÕt kÕ vµ ho¹ch ®Þnh tr­íc nh­ng kh«ng ph¶i bao giê viÖc bè trÝ thiÕt bÞ còng hîp lý, ®«i khi g©y l·ng phÝ thêi gian vµ lµm t¨ng chi phÝ vËn hµnh cña hÖ thèng thiÕt bÞ. 1.2. Qu¶n lý tµi s¶n l­u ®éng. So víi tµi s¶n cè ®Þnh, tµi s¶n l­u ®éng quay vßng nhanh h¬n nhiÒu, cho nªn viÖc qu¶n lý tµi s¶n l­u ®éng cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng t¹o doanh thu vµ sinh lîi cña doanh nghiÖp. Mét lµ: X¸c ®Þnh nhu cÇu nguyªn liÖu, vËt liÖu dù tr÷: NÕu møc dù tr÷ nguyªn liÖu, vËt liÖu kh«ng phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh th× cã thÓ x¶y ra hai tr­êng hîp: Møc dù tr÷ qu¸ lín, dù tr÷ g©y ø ®äng, l·ng phÝ vèn vµ hiÖu qu¶ thÊp. Møc dù tr÷ qu¸ nhá, thiÕu vËt t­, g©y ra t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng hoÆc thËm chÝ ph¶i t¹m ngõng s¶n xuÊt do thiÕu nguyªn vËt liÖu. Hai lµ: Ph©n tÝch vßng quay cña vèn l­u ®éng. Tèc ®é lu©n chuyÓn cña vèn l­u ®éng lµ mét chØ tiªu rÊt quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tµic hÝnh cña vèn, ph¶n ¸nh tèc ®é quay vßng vèn l­u ®éng trong mét n¨m hay mét thêi kú nµo ®ã. Trong ®iÒu kiÖn c¸c nguån lùc vÒ vèn cã h¹n, viÖc t¨ng vÒ vßng quay cña vèn l­u ®éng trong n¨m lµ mét h­íng gi¶i quyÕt c¬ b¶n nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i. 2. N©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý vµ n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. 2.1. §Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ. ViÖc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ ph¶i ®¶m b¶o ®ång bé ho¸ d©y chuyÒn s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng vµ n¨ng suÊt lao ®éng. Víi n¨ng lùc thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay, viÖc ®Çu t­ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lùa chän thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nhÊt, mµ tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh, yªu cÇu thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt, tr×nh ®é tay nghÒ, kh¶ n¨ng n¾m b¾t c«ng nghÖ cña c¸n bé, c«ng nh©n....®Ó lùa chän c«ng nghÖ thÝch hîp, ­u tiªn dÇu t­ ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng träng ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ viÖc ®Çu t­ ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam, cÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò träng yÕu nh­ n©ng cao chÊt l­îng lËp vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­, ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån vèn, n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c ®µo t¹o lao ®éng. 2.2. §æi míi tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt. Hoµn thiÖn tæ chøc s¶n xuÊt néi bé doanh nghiÖp, nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n. Mét vÝ dô cô thÓ, mét c«ng ty may quèc doanh, sau khi s¾p xÕp l¹i, n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n trong c«ng ty nµy t¨ng 8 ®Õn 15 ¸o s¬mi/ 1 ng­êi/ 1 ngµy. Qu¶n lý chÆt chÏ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. T¨ng c­êng c«ng t¸c ®Þnh møc h­íng tíi yªu cÇu tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu ®Ó t¨ng thªm lîi Ých trong s¶n xuÊt, chó träng ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng, t¹o sù g¾n bã cña hä víi doanh nghiÖp, h¹n chÕ møc tèi ®a t×nh tr¹ng lu©n chuyÓn lao ®éng. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kiÓm tra chÊt l­îng tõ tõng c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Õn kh©u thµnh phÈm cuèi cïng, ®Ó tr¸nh l·ng phÝ nguyªn liÖu vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng thµnh phÈm. II. Mét sè biÖn ph¸p cña nhµ n­íc nh»m n©ng cao tiÕt kiÖm. 1. N©ng cao ý thøc tiÕt kiÖm cña d©n c­ vµ c¸c c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc. 1.1. Thùc hiÖn tèt ph¸plÖnh thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ. Ph¸p lÖnh thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ,q ua 5 n¨m ®­îc thùc hiÖn vµ ¸p dông vµo ®èi víi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña x· héi. Nã ®· ®em l¹i nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan vµ ®ang ®i dÇn vµo ®êi sèng. Tuy vËy, vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i x©y dùng ®­îc mét hÖ thèng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch hîp lý mµ trong ®ã nã ph¶i võa mang tÝnh khuyÕn khÝch, tÝnh thóc ®Èy vµ tÝnh k×m h·m ®Ó trªn c¬ së ®ã t¨ng c­êng thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ. TiÕp tôc tuyªn truyÒn, phæ biÕn h­íng dÉn vÒ thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng pphÝ trë thµnh mét phong trµo s©u réng h¬n n÷a. 1.2. ¸p dông hÖ thèng tiªu chuÈn ®Þnh møc lµm c¨n cø ®Ó ®o l­êng, ®¸nh gi¸ møc tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ. Thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ trong sö dông tµi s¶n nhµ n­íc hiÖn nay trë nªn rÊt quan träng vµ cÊp b¸ch, thu vùc nµy mçi n¨m sö dông mét l­îng tµi s¶n khæng lå trÞ gi¸ tíi kho¶ng 250000 tû ®ång tõ trô së lµm viÖc ®iÖn tho¹i, « t« con, c¸c trang thiÕt bÞ lµm viÖc, tíi ®Êt ®ai, tµi nguyªn kho¸ng s¶n....V× vËy mµ chóng ta cÇn ph¶i t¨ng c­êng hÖ thèng kiÓm tra kiÓm so¸t c¸c quü tr¸i phÐp vµ viÖc sö dông kinh phÝ nhµ n­íc còng nh­ chÊp hµnh c¸c thñ tôc chÕ ®é ®Þnh møc, tiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh bëi v× ®©y ®ang lµ lÜnh vùc cßn nhiÒu r­êm rµ phøc t¹p, g©y kh«ng Ýt phiÒn hµ, l·ng phÝ thêi gian, c«ng cña. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i gi¸o dôc, n©ng cao ý thøc tiÕt kiÖm cña ng­êi d©n, c¸n bé. Nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng sö dông "cña chïa" vµ chi tiªu mét c¸ch l·ng phÝ, cÊm dïng tiÒn ng©n s¸ch ®Ó tæ chøc lç ®éng thÓ, khai tr­¬ng, tæ chøc ¨n uèng trong dÞp ®ãn hu©n ch­¬ng, lÔ héi.... 1.3. KiÖn toµn hîp lý tæ ch­c bé m¸y nhµ n­íc. Trªn c¬ së t¸ch chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc víi ho¹t ®éng kinh doanh, xóc tiÕn viÖc ®æi míi tæ chøc bé m¸y, c¬ chÕ ho¹t ®éng vµ quy chÕ lµm viÖc cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc. Thùc hiÖn m¹nh mÏ viÖc ph©n cÊp trong hÖ thèng hµnh chÝnh ®i ®«i víi n©ng cao tÝnh tËp trung, thèng nhÊt trong viÖc ban hµnh thÓ chÕ. Quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña tõng cÊp, tõng tæ chøc, c¸ nh©n. §Ò cao tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n, khen th­ëng, kû luËt nghiªm minh. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng trïng chÐo, ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm, g©y khã kh¨n, chËm trÔ trong c«ng viÖc vµ gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn cña d©n. N©ng cao vai trß cña toµ hµnh chÝnh trong viÖc gi¶i quyÕt khiÕu kiÖn hµnh chÝnh. T¸ch c¬ quan hµnh chÝnh c«ng quyÒn víi tæ chøc sù nghiÖp. KhuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c tæ chøc ho¹t ®éng kh«ng v× lîi nhuËn mµ v× nhu cÇu vµ lîi Ých cña nh©n d©n; t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c tæ chøc thùc hiÖn mét sè dÞch vô c«ng víi sù gi¸m s¸t cña céng ®ång nh­ vÖ sinh m«i tr­êng, tham gia gi÷ g×n trËt tù trÞ an xãm, ph­êng… Xóc tiÕn nhanh vµ cã hiÖu qu¶ viÖc hiÖn ®­îc 1.4. N©ng cao phÈm chÊt n¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé, c«ng thøc §Èy m¹nh ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé, c«ng chøc víi ch­¬ng tr×nh, néi dung s¸t hîp; chó träng ®éi ngò c¸n bé x·, ph­êng. §æi míi vµ ®­a vµo nÒn nÕp viÖc thùc hiÖn quy chÕ tuyÓn chän, ®Ò b¹t, khen th­ëng, kû luËt, nghØ h­u. Thùc hiÖn nguyªn t¾c ng­êi phô tr¸ch c«ng viÖc cã quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm trong viÖc tuyÓn trän, sö dông c¸n bé, c«ng chøc d­íi quyÒn. Cïng víi nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ, chi tiÕt lµ chÕ tµi b¾t buéc c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ vµ c¸n bé, c«ng chøc nhµ n­íc ph¶i thùc hµnh tiÕt kiÖm, chóng ta cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c gi¸o dôc, tuyªn truyÒn, ®éng viªn c¸c tÇng líp nh©n d©n th­êng xuyªn nªu cao ý thøc thùc hµnh tiÕt kiÖm ë mäi lóc, mäi n¬i: TiÕt kiÖm trong häp hµnh, trong may chay, c­íi xin, lÔ héi. Thanh läc nh÷ng kÎ tham nhòng, v« tr¸ch nhiÖm chuyÓn ®æi c«ng t¸c nh÷ng ng­êi kh«ng ®ñ n¨ng lùc. Thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ, më réng d©n chñ trùc tiÕp ë c¬ së, b¶o ®¶m cho d©n tiÕp xóc dÔ dµng c¸c c¬ quan c«ng quyÒn, cã ®iÒu kiÖn kiÓm tra c¸n bé, c«ng chøc, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp lµm viÖc víi d©n. 1.5. Ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi tham nhòng, quan liªu. Nghiªm trÞ nh÷ng kÎ tham nhòng, v« tr¸ch nhiÖm g©y hËu qu¶ nghiªm träng; ng­êi l·nh ®¹o c¬ quan ®Ó x¶y ra tham nhòng còng ph¶i bÞ xö lý vÒ tr¸ch nhiÖm. B¶o vÖ nh÷ng ng­êi kiªn quyÕt ®Êu tranh ch«ng tham nhòng; khen th­ëng ng­êi ph¸t hiÖn ®óng nh÷ng vô tham nhòng. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn tham nhòng, quan liªu. - §æi míi vµ hoµn thiÖn thÓ chÕ, thñ tôc hµnh chÝnh, kiªn quyÕt ch«ng tÖ cöu quyÒn, s¸ch nhiÔu. "xin - cho" vµ sù t¾c tr¸ch, v« kû luËt trong c«ng viÖc. Thùc hiÖn nghiªm nh÷ng ®iÒu cÊm ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc ®· quy ®Þnh trong ph¸p luËt. - T¨ng c­êng qu¶n lý, kiÓm tra, ng¨n chÆn l·ng phÝ, tham nhòng tiÒn vµ tµi s¶n c«ng, nhÊt lµ trong khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc. - Thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ vµ c«ng khai tµi chÝnh ë c¬ së vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn; thùc hiÖn chÕ ®é kª khai tµi s¶n ®èi víi c¸n bé l·nh ®¹o c¸c cÊp, c¸c ngµnh. Ph¸t huy vµi trß cña c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n vµ ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. - C¶i c¸ch tiÒn l­¬ng ®i ®èi víi t¨ng c­êng gi¸o dôc vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c«ng vô cña c¸n bé, c«ng chøc. 2. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh s¾p xÕp, ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc, vµ biÖn ph¸p gióp doanh nghiÖp t­ nh©n ph¸t triÓn HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp nhµn­íc ®ang trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm nh­ng l¹i n¾m tµi s¶n lín, gi÷ vÞ trÝ ®éc quyÒn trong nhiÒu ngµnh, lÜnh vùc ®ang lµ ®Çu vµo cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ. Ngoµi ra tæng sè vèn nhµ n­íc hiÖn nay t¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc tµ trªn 189.290 tû ®ång, nh­ng nî ph¶i tr¶ lªn trªn 300.000 tû ®ång. C¸c doanh nghiÖp mÆc dï ho¹t ®éng bÞ thua lç, song nã l¹i ®­îc nhµ n­íc bï lç v× vËy mµ ®· g©y l·ng phÝ tiÒn cña cña nhµ n­íc, trong khi ®ã nguån vèn cña ®Êt n­íc lµ rÊt cã h¹n. Tr­íc t×nh tr¹ng ®ã, chóng ta ®· vµ ®ang trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Trong 3 n¨m tõ 2000 ®Õn n¨m 2003, c¶ n­íc cã 1571 doanh nghiÖp nhµ n­íc (DNNN) s¾p xÕp l¹i, trong ®ã phÇn lín thuéc diÖn cæ phÇn ho¸, chiÕm gÇn 1/3 sè DNNN cã vµo thêi ®iÓm n¨m 2000 (5,655 doanh nghiÖp). Theo sè liÖu thèng kª, sè vèn cña nhµ n­íc t¹i 15671 DNNN nªu trªn chØ chiÕm kho¶ng 6% tæng sè vèn cña nhµ n­íc t¹i hÖ thèng DNNN. Nh­ vËy cã thÓ thÊy, viÖc s¾p xÕp DNNN trong thêi gian qua ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Thùc tÕ ®· chøng minh DNNN sau khi ®­îc s¾p xÕp l¹i, nhÊt lµ cæ phÇn ho¸, ®· cã hiÖu qu¶ h¬n khi cßn lµ DNNN, ®ång thêi gãp phÇn quan träng thùc hiÖn chñ tr­¬ng huy ®éng vµ sö dông vèn ®Çu t­ nhµ n­íc cã hiÖu qu¶ h¬n. Tr­íc t×nh h×nh ®Ó thùc hµnh tèt qó tr×nh s¾p xÕp, ®æi míi DNNN th× cÇn ph¶i lµm tèt mét sè c«ng viÖc sau: 2.1. T¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra tµi chÝnh doanh nghiÖp. Mét sè d¹ng sai ph¹m chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp lµ: cè t×nh h¹ch to¸n kh«ng ®óng, gi¶m kÕt qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh ®Ó trªn c¸c lo¹i thuÕ. Thùc tÕ kÕt qu¶ ®iÒu tra cña 43 tØnh, thµnh phè, mét sè bé ngµnh ®· tiÕn hµnh t¹i 495 doanh nghiÖp cho thÊy tæng sè tiÒn kinh doanh trèn thuÕ cè tÝnh d©y ú, kh«ng nép thuÕ ®Ó lîi dông chiÕm vèn cña ng©n s¸ch nhµ n­íc, cè tiÕn lªn tíi 224,382 tû ®ång. Tæng sè tiÒn c¸c doanh nghiÖp ®Ó c«ng nî d©y d­a khã ®ßi, kh¸ch hµng chiÕm dông vèn kinh doanh, nh­ng thiÕu biÖn ph¸p vµ kh«ng c­¬ng quyÕt thu håi lªn tíi 91,411 tû ®ång. Kinh doanh thua lç, dÉn ®Õn mÊt vèn tíi 50,643 tû ®ång. Thu chi sai nguyªn t¾c, sai chÕ ®é 26,069 tû ®ång, thu bá ngoµi sæ s¸ch 11,643 tû ®ång. Còng qua kÕt qu¶ thanh tra kiÓm tra mét sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc, cßn ph¸t hiÖn nhiÒu tr­êng hîp h¹ch to¸n sai, h¹ch to¸n khèng víi sè tiÒn sai ph¹m lªn tíi nhiÒu chôc tû ®ång. Thùc tr¹ng trªn cho thÊy, nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn m¹nh mÏ h¬n n÷a c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Th«ng qua ho¹t ®éng cña nhµ n­íc nh­: ho¹t ®éng kiÓm to¸n nhµ n­íc, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c, c¬ quan thanh tra cña nhµ n­íc, bé phËn thuÕ quan, h¶i quan… Qua ®ã x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, qua ®ã ph¸t hiÖn ra nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶, thua lç sÏ ¸p dông h×nh thøc b¸n, kho¸n cho thuª, cæ phÇn ho¸ hoÆc thËm chÝ lµ cho ph¸ s¶n ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thÊt tho¸t vèn cña nhµ n­íc. 2.2. TiÕn hµnh nghiªm tóc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. TiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN theo h­íng kh«ng chØ b¸n cæ phÇn cho c¸n bé c«ng nh©n trong doanh nghiÖp, mµ cßn ph¸t hµnh cæ phiÕu lÇn ®Çu ®Ó t¨ng vèn, bá quy ®Þnh cæ phÇn ho¸ khÐp kÝn, chØ thÞ 01/2003 vÒ quy ®Þnh DNNN cã vèn ®Çu t­ tõ 5 tû ®ång trë lªn, ®ang s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i, khi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ lÇn ®Çu nhµ n­íc n¾m gi÷ cæ phÇn thÊp nhÊt lµ 51%. Bªn c¹nh ®ã, thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ nh÷ng c«ng ty ®· cã nhiÒu doanh nghiÖp thµnh viªn thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ hoÆc thuéc diÖn cæ phÇn trong ph­¬ng ¸n tæng thÓ s¾p xÕp, ®æi míi DNNN cña c¸c hÖ, ®Þa ph­¬ng vµ tæng c«ng ty ®· ®­îc Thñ t­íng chÝnh phñ phª duyÖt. Mét sè Ýt tæng c«ng ty thuéc diÖn nµy nÕu cã t×nh h×nh tµi chÝnh ch­a minh b¹ch va cã sè nî ( nî ph¶i thu cña ng©n s¸ch) kh«ng lín th× cã thÓ thùc hiÖn viÖc xo¸ bá, chÊp nhËn nhµ n­íc mÊt vèn. §¸ng quan t©m lµ cÇn sím kh¾c phôc vµ tiÕn tíi chÊt døt viÖc nhµ n­íc bao cÊp cho DNNN d­íi c¸c h×nh thøc: buéc ng©n hµng th­¬ng m¹i cho vay theo dù ®Þnh, b¶n l·nh vay vµ cÊp vèn tÝn dông ­u ®·i trµn lan (trõ nh÷ng DNNN phôc vô anh ninh, quèc phßng, c«ng Ých, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ho¹t ®éng ë vïng s©u, vïng xa, vïng d©n téc, n­íc ngoµi yªu cÇu Nhµ n­íc b¶o l·nh). §©y lµ c¬ chÕ ®Ó buéc DNNN ph¶i chuyÓn sang vµ lµm quen víi viÖc huy ®éng vèn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. 2.3. Thùc hiÖn m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con. ViÖc thùc hiÖn chuyÓn tæng c«ng ty sang m« h×nh c«ng ty mÑ- c«ng ty con ph¶i lµm thùc chÊt lµ cong ty mÑ ®Çu t­ vµo c«ng ty con b»ng vèn ®Çu t­ cña m×nh, tr¸nh viÖc h×nh thµnh c«ng ty mÑ - c«ng ty con b»ng mÖnh lÖch hµnh chÝnh vµ nhµ n­íc cïng ®Çu t­ vµo c«ng ty con. ViÖc chuyÓn sang m« h×nh c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn ph¶i kh¾c phôc ngay nh÷ng nhËn thøc sai lÖch vµ lîi Ých côc bé. Víi h×nh thøc nµy, giøp cho viÖc sö dông ®ång vèn cña c«ng ty con cã hiÖu qu¶ h¬n, cã nhiÒu quyÒn h¹n h¬n trong c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh trong viÖc sö dông vèn vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty m×nh mµ kh«ng chÞu sù chi phèi cña c«ng ty mÑ mµ nhiÒu khi kh«ng cÇn thiÕt. 2.4. BiÖn ph¸p gióp doanh nghiÖp t­ nh©n ph¸t triÓn . T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n tiÕp cËn dÔ dµng ®èi víi c¸c nguån vèn ng©n hµng (hiÖn t¹i c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vÉn ph¶i vay vèn ng©n hµng víi l·i xuÊt tõ 0,75% ®Õn 0,85% /th¸ng, trong khi c¸c DNNN ®­îc vay víi l·i xuÊt ­u ®·i 96%/ th¸ng, ®Æc biÖt c¸c hé n«ng d©n ph¶i vay víi l·i xuÊt tõ 1% ®Õn 1,25% /th¸ng). ChÝnh s¸ch kinh tÕ ph¶i râ rµng vµ cã tÝnh æn ®Þnh cao ®Ó lµm gi¶m rñi ro vµ chi phÝ kinh doanh, lµm gi¶m nh÷ng nguån lùc mµ ®¸ng lÏ c¸c c¬ së t­ nh©n cã thÓ sö dông ®Ó më réng ®Çu t­. Qu¶n lý vÒ tµi s¶n chÝnh cña nhµ n­íc ®èi víi kinh tÕ t­ nh©n vÉn cßn thiÕu chÆt chÏ, c¬ chÕ hiÖn hµnh ch­a r¹o ra khu«n khæ ph¸p lý ®Ó duy tr× ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së kinh tÕ t­ nh©n theo h­íng minh b¹ch, cã tr¸ch nhiÖm vµ kh«ng mang tÝnh ®éc quyÒn. 3. Gi¶i ph¸p n©ng cao tiÕt kiÖm trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. Theo con sè thèng kª n¨m 2003: 20-40% tæng møc ®Çu t­ bÞ thÊt tho¸t ®ñ ®Ó chi tr¶ l­¬ng cho c¸n bé hµnh chÝnh nhµ n­íc trong mét n¨m, vµ theo con sè thèng kª cña n¨m 2004 ®· cã tíi 11000 tû ®ång nî tång ®éng trong x©y dùng c¬ b¶n do vËy mµ cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh ®ang x©y dùng dë dang, g©y l·ng phÝ vµ kh«ng hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c ®Çu t­. 3.1. ThÈm ®Þnh tµi chÝnh c¸c dù ¸n ®Çu t­. Mét lµ: ThÈm ®Þnh tr­íc khi cÊp ph¸t vèn. ThÈm ®Þnh ë giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t­ lµ tham gia ®¸nh gi¸, nhËn xÐt c¸c néi dung kinh tÕ, tµi chÝnh cña dù ¸n nh­: vèn vµ nguån vèn ®Çu t­, kh¶ n¨ng hoµn vèn, hiÖu qu¶ kinh tÕ - tµi chÝnh cña dù ¸n, c¸c ®ãng gãp cña dù ¸n cho ng©n s¸ch, t¸c ®éng cña dù ¸n ®èi víi kinh tÕ - x· héi trong khu vùc, vïng kinh tÕ còng nh­ c¸c ngµnh kinh tÕ. Nh÷ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ trªn cÇn lµm s¸ng tá ®Ó chøng minh tÝnh kh¶ thi hoÆc kh«ng kh¶ thi vÒ ph­¬ng ¸n tµi chÝnh cña dù ¸n. Trªn c¬ së ®ã tham m­u cho cÊp thÈm quyÒn xem xÐt tr­íc khi ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­. Kh©u thÈm ®Þnh nµy tuy chØ lµ ý kiÕn tham gia song l¹i cã ý nghÜa chiÕm l­îc, quyÕt ®Þnh vÒ mÆt chñ tr­¬ng. Do vËy, c¸c c¬ quan tµi chÝnh lµm tèt c«ng t¸c thÈm ®Þnh ë kh©u nµy lµ gãp phÇn quan träng vµo c«ng t¸c qu¶n lý vÜ m« ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ cña ngµnh tµi chÝnh. ThÈm ®Þnh dù tãan lµ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña gi¸ dù to¸n theo tiªn l­îng thiÕt kÕ kü thuËt ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt vµ theo ®Þnh møc, gi¸ c¶, c¸c tû lÖ thu phÝ Nhµ n­íc quy ®Þnh. Gi¸ dù to¸n lµ c¬ së lµm giíi h¹n cÊp ph¸t vèn thanh to¸n ®èi víi c¸c dù ¸n chØ ®Þnh thÇu; hoÆc lµm gi¸ trÇn ®Ó xÐt gi¸ tróng thÇu ®èi víi c¸c dù ¸n ®Êu thÇu. Hai lµ: ThÈm ®Þnh tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh cÊp ph¸t vèn thanh to¸n. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, viÖc cÊp ph¸t thanh to¸n vèn ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn theo tiÕn ®é khèi l­îng hoÆc thùc hiÖn. Khèi l­îng thùc hiÖn ®­îc cÊp ph¸t thanh to¸n lµ gi¸ trÞ khèi l­îng thùc hiÖn ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn nh­: Khèi l­îng ®ã ph¶i cã trong thiÕt kÕ, trong tæng dù to¸n, dù to¸n ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt, cã trong kÕ ho¹ch ®Çu t­ n¨m ®· ®­îc th«ng b¸o: cã hîp ®ång kinh tÕ gi÷a chñ ®Çu t­ vµ ®¬n vÞ nhËn thÇu ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n khèi l­îng thùc hiÖn ph¶i ®¶m b¶o tiªu chuÈn, quy ph¹m kü thuËt, quy ®Þnh trong thiÕt kÕ, ®­îc hai bªn A-B nghiÖm thu, cã x¸c nhËn cña c¬ quan thiÕt kÕ: ®óng ®Þnh møc nhµ n­íc quy ®Þnh vµ gi¸ c¶ do cã tµi chÝnh vËt gi¸ th«ng b¸o trong tõng thêi kú. ThÈm ®Þnh tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh cÊp ph¸t lµ thÈm ®Þnh phiÕu gi¸ thanh to¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, thùc chÊt lµ kiÓm tra ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña gi¸ trÞ khèi l­îng thùc hiÖn ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n vÒ gi¸ c¶ ®­îc c«ng bè trong thêi kú thanh to¸n cïng c¸c phô phi kh¸c theo ®óng quy ®Þnh cña chÕ ®é Nhµ n­íc. Ba lµ: ThÈm ®Þnh tµi chÝnh sau khi dù ¸n hoµn thµnh, ®­îc nghiÖm thu ®­a vµo sö dông. §ã lµ thÈm ®Þnh tr­íc khi phª duyÖt quyÕt to¸n vèn ®Çu t­ hoµn thµnh ®Ó giao vèn cho ®¬n vÞ sö dông thùc chÊt lµ kiÓm tra c¸c néi dung cña b¸o c¸o quyÕt to¸n ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ quyÕt to¸n vèn ®Çu t­ hoµn thµnh cña dù ¸n. Gi¸ trÞ vèn ®Çu t­ hoµn thµnh cña dù ¸n kh«ng ph¶i lµ sè l­äng céng dån luü nÕu vèn ®Çu t­ ®­îc cÊp ph¸t thanh to¸n tõ khi triÓn khai x©y dùng dù ¸n ®Õn khi hoµn thµnh xong viÖc x©y dùng dù ¸n. C¬ së ®Ó thÈm ®Þnh b¸o c¸o quyÕt to¸n dù ¸n hoµn thµnh lµ khèi l­îng thùc hiÖn c¸c lo¹i c«ng viÖc theo b¶n vÏ thi c«ng, theo ®Þnh møc, ®Þnh gi¸ vÒ c¸c chÕ ®é kh¸c cña nhµ n­íc qui ®Þnh, theo c¸c chÕ ®é kh¸c cña nhµ n­íc qui ®Þnh, theo c¸c c¬ së ph¸p lý chøng minh tÝnh hîp lý, hîp lÖ cña néi dung b¸o c¸o quyÕt to¸n dù ¸n hoµn thµnh. BiÓu ®å: tiÕt kiÖm trong ®Çu t­ XDCB cña toµn hÖ thèng §TPT (n¨m 1998) Trong 3 kh©u trªn, quan träng nhÊt lµ thÈm ®Þnh quyÕt to¸n vèn ®Çu t­ dù ¸n hoµn thµnh, v× kh©u nµy x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ®Çu t­ thùc hiÖn ®Ó trë thµnh tai s¶n bµn giao cho ®¬n vÞ sö dông. 3.2. Thùc hiÖn ph©n cÊp kÕ ho¹ch ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. Mét lµ: C¬ quan kÕ ho¹ch c¸c cÊp, ®Æc biÖt lµ bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm so¸t cc¸ ®iÒu kiÖn ghi kÕ ho¹ch ®èi víi c¸c bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng, cã c¬ chÕ quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng tc¸ nµy ®èi víi c¸c chñ qu¶n ®Çu t­, chñ ®Çu t­. Hai lµ: §æi míi c¸c nhiÖm vô kÕ ho¹ch ®Çu t­ hµng n¨m, lµm râ tr¸ch nhiÖm ph¶i thùc hiÖn. - Tæng vèn ®Çu t­ thùc hiÖn trong n¨m - Sè l­îng c«ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t­ tèi ®a ®­îc phÐp bè trÝ trong n¨m kÕ ho¹ch theo khung tæng møc vèn ®Çu t­ (vÝ dô: bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng ®­îc bè trÝ tæng møc ®Çu t­ n¨m kÕ ho¹ch d­íi 50 tû ®ång chØ ®­îc phÐp bè trÝ tèi ®a 15 dù ¸n, tõ 50 - 100 tû ®ång ®­îc bè trÝ 30 dù ¸n. - Quy ®Þnh sè l­îng dù ¸n nhãm B, C ph¶i hoµn thµnh, nghiÖm thu trong n¨m kÕ ho¹ch - C¸c môc tiªu gi¸ trÞ (gi¸ trÞ khèi l­îng thùc hiÖn) hiÖn vËt (h¹ng môc...) ph¶i hoµn thµnh, chØ tiªu hiÖu qu¶ ph¶i ®¹t kÕt ho¹ch (hÖ sè huy ®éng vèn ®Çu t­ Ýt nhÊt ph¶i ®¹t tõ 60 - 70%). Ba lµ: x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t­ dµi h¹n, trung h¹n (5 n¨m) ®Ó x¸c lËp danh môc dù ¸n ®Çu t­ theo thø tù ­u tiªn. Trªn c¬ së ®ã viÖc x¸c ®Þnh thø tù dù ¸n ­u tiªn ®èi víi c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng ®Ó giao nhiÖm vô kÕ ho¹ch. §Ó thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô nµy, bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ c¬ quan tham m­u kÕ ho¹ch cho chÝnh phñ. Bèn lµ: Trªn c¬ së danh môc dù ¸n ®Çu t­ ®· xÕp theo thø tù trªn cña c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng triÓn khai kÕ ho¹ch ®Çu t­ hµng n¨m theo dù ¸n. ViÖc chän sè l­îng dù ¸n ®­a vµo kÕ ho¹ch ®Çu t­ hµng n¨m ph¶i dùa vµo: tæng møc ®Çu t­ nhµ n­íc giao, danh môc dù ¸n ­u tiªn ®· ®­îc phª duyÖt. Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ phèi hîp víi Bé tµi chÝnh lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t theo ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt. N¨m lµ: Hµng n¨m, vµo th¸ng 9 thùc hiÖn c«ng t¸c ®iÒu hoµ, ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch chñ thùc hiÖn ®èi víi tr­êng hîp: gi¶m vèn cña døan kh«ng cã khèi l­îng, cho dù ¸n cã khèi l­îng thùc hiÖn, hoÆc dù ¸n cã khèi l­îng thùc hiÖn Ýt cho dù ¸n cã khèi l­îng thùc hiÖn nhiÒu...Trong ph¹mvi tæng møc vèn ®Çu t­ ®· ®­îc nhµ n­íc giao kÕ ho¹ch cho bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng. 3.3. TriÓn khai tèt c«ng t¸c gi¸m s¸t ®Çu t­ N©ng cao nh©n thùc cho l·nh ®¹o mét sè bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng quan t©m ®óng møc ®Õn c«ng t¸c nµy. Qua ®ã tiÕn hµnh biªn chÕ c¸n bé chuyªn tr¸ch t­¬ng xøng víi nhu cÇu cña c«ng viÖc, n©ng cao t­¬ng xøng víi nhu cÇu c«ng viÖc, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, kinh nghiÖm cho c¸c c¸n bé gi¸m s¸t. Cung cÊp kinh phÝ cho c«ng tc¸ gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ (hiÖn ch­a cã mÆcdï chÝnh phñ ®· ra nghÞ ®Þnh sè 07/2003)N§ - CP vµ Bé tµi chÝnh còng ®· cã h­íng dÉn vÒ viÖc sö dông chi phÝ gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®Çu t­). X©y dùng quy chÕ gi¸m s¸t ®Çu t­ cña céng ®ång víi c¸c néi dung gi¸m s¸t, chÕ tµi thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n cã liªn quan, ®Ó quÇn chóng nh©n d©n vµ c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng cã ý kiÕn vÒ ®Çu t­ vµ x©y dùng ®­îc thùc hiÖn theo quy chÕ chÝnh thøc vµ ®Çy ®ñ. Nghiªn cøu bæ sung chÕ tµi xö lý c¸c tæ chøc, c¸ nh©n liªn quan vµ xem xÐt viÖc kh«ng cho ®iÒu chØnh c¸c dù ¸n, kh«ng thùc hiÖn gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®Çu t­ th­êng xuyªn theo qui ®Þnh. 3.4. Thùc hiÖn tèt mét sè giai ®o¹n cña dù ¸n. Mét lµ:Tr­íc khi nghiªn cøu c¸c døan kh¶ thi, cÇn ph¶i c©n nh¾c, tÝnh to¸n, so s¸nh kü nhiÒu ph­¬ng ¸n ®Ó t×m ®­îc dù ¸n cã hiÖu qu¶Kinh tÕ nhÊt. Ngay trong qu¸ tr×nh lËp dù ¸n, ph¶i khèng chÕ, ­íc tÝnh gi¸ thµnh x©y dùng mét c¸ch t­¬ng ®èi hîp lý. Do ®ã, khi lËp dù ¸n ph¶i c¨n cø quy ho¹ch chiÕn l­îc, quy ho¹ch tæng thÓ cña tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ë n¬i rÔ x©y dùng c«ng tr×nh. Néi dung cña dù ¸n kh¶ thi ph¶i nªu ®­îc sù cÇn thiÕt, nh÷ng c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®Çu t­ x©y dùng, h×nh thøc ®Çu t­, c¸c ph­¬ng ¸n lùa chän ®Þa ®iÓm, ph­¬ng ¸n lùa chän c«ng nghÖ, gi¶i ph¸p x©y dùng, nh÷ng khã kh¨n thuËn lîi khi x©y dùng c«ng tr×nh vµ hiÖu qu¶ sau nµy cña dù ¸n. Hai lµ: VÒ thiÕt kÕ c«ng tr×nh, c¸c tµi liÖu vÒ th¨m dß, kh¶o s¸t ®Þa h×nh, ®Þa chÊt vµ nh÷ng tµi liÖu kh¸c dïng ®Ó thiÕt kÕ x©y dùng c«ng tr×nh ph¶i do tæ chøc chuyªn m«n, cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n lËp theo tiªu chuÈn, quy chuÈn x©y dùng cña Nhµ n­íc. Ba lµ: Khi tæ chøc ®Êu thÇu xÐt tróng thÇu ph¶i c¨n cø "quy chÕ ®Êu thÇu x©y dùng", thËt sù kh¸ch quan vµ c«ng khai më thÇu. Nªu thùc hiÖn ®Êu thÇu réng r·i c¹nh tranh vµ gi¶m h×nh thøc dù ®Þnh thÇu. Bèn lµ: Khi tiÕn hµnh x©y dùng cÇn ph¶i sö dông vËt t­, vËt liÖu ®óng quy c¸ch, phÇm chÊt, b¶o ®¶m chÊt l­îng sÏ gi¶m ®­îc tû lÖ hao hôt vËt t­ cho phÐp vµ ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng c«ng tr×nh. N¨m lµ: CÇn ph¶i cã khu cung cÊp nguyªn liÖu ®¶m b¶o vÒ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­äng, ®Òu ®Æn ®Ó dù ¸n ®­îc ho¹t ®éng liªn tôc, phï hîp víi c«ng suÊt dù tÝnh, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng khi c«ng tr×nh ®i vµo ho¹t ®éng th× bÞ thiÕu nguyªn liÖu, ho¹t ®éng kh«ng hÕt c«ng suÊt. S¸u lµ: CÇn ph¶i tæ chøc c¸c ban thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t c«ng tr×nh vµ ®Æt ra c¸c tiªu chuÈn ®Ó cho viÖc thanh tra, kiÓm tra ®­îc dÔ dµng. §Ó tr¸nh sù thÊt tho¸t, l·ng phÝ vèn, nguyªn nh©n vËt liÖu cña c¸c dù ¸n. §ång thêi g¾n tr¸ch nhiÖm cña c¸c ban thanh tra ®èi víi nh÷ng hËu qu¶ sau nµy cña dù ¸n, mµ kh«ng chØ g¾n tr¸ch nhiÖm ®ã ®èi víi chñ ®Çu t­ Môc lôc Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ vai trß cña tiÕt kiÖm ®èi víi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ doanh nghiÖp 1 1. Quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn 1 2. Quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i t©n cæ ®iÓn 1 3. Quan ®iÓm cña Cac Mac vÒ tiÕt kiÖm 2 4. Quan ®iÓm cña J.M. Keynes 3 5. Quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i hiÖn ®¹i 4 6. T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ §¶ng vÒ vÊn ®Ò tiÕt kiÖm, chèng tham «, l·ng phÝ 5 7. M« h×nh Harrod - Domar 6 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò tiÕt kiÖm ë ViÖt Nam 8 1. Nh÷ng thµnh tùu cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi (1986 ®Õn nay) 8 2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ bÊp cËp trong vÊn ®Ò tiÕt kiÖm 12 2.1. §èi víi khu vùc Nhµ n­íc 12 2.2. §èi víi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n 16 Ch­¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao tiÕt kiÖm ë ViÖt Nam 17 I. Gi¶i ph¸p n©ng cao tiÕt kiÖm trong c¸c doanh nghiÖp 18 1. N©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý tµi s¶n 18 1.1. Qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh 18 1.2. Qu¶n lý tµi s¶n l­u ®éng 20 2. N©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý vµ n©ng lùc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch 20 2.1. §Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ 20 2.2. §æi míi tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt 21 II. Mét sè biÖn ph¸p cña Nhµ n­íc nh»m n©ng cao tiÕt kiÖm 21 1. N©ng cao ý thøc tiÕt kiÖm cña d©n c­ vµ c¸c c¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc 21 1.1. Thùc hiÖn tèt ph¸p lÖnh thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ 21 1.2. ¸p dông hÖ thèng tiªu chuÈn ®Þnh møc lµm c¨n cø ®Ó ®o l­êng, ®¸nh gi¸ møc tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ 22 1.3. KiÖn toµn hîp lý tæ chøc bé m¸y Nhµ n­íc 22 1.4. N©ng cao phÈm chÊt n¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc 23 1.5. Ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi tham nhòng, quan liªu 23 2. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh s¾p xÕp, ®æi míi doanh nghiÖp Nhµ n­íc, vµ biÖn ph¸p gióp doanh nghiÖp t­ nh©n ph¸t triÓn 24 2.1. T¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra tµi chÝnh doanh nghiÖp 25 2.2. TiÕn hµnh nghiªm tóc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc 25 2.3. Thùc hiÖn m« h×nh c«ng ty mÑ - C«ng ty con 26 2.4. BiÖn ph¸p gióp doanh nghiÖp t­ nh©n ph¸t triÓn 27 3. Gi¶i ph¸p n©ng cao tiÕt kiÖm trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n 27 3.1. ThÈm ®Þnh tµi chÝnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ 27 3.2. Thùc hiÖn ph©n cÊp kÕ ho¹ch ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n 29 3.3. TriÓn khai tèt c«ng t¸c gi¸m s¸t ®Çu t­ 30 3.4. Thùc hiÖn tèt mét sè giai ®o¹n cña dù ¸n 31