Tìm hiểu hệ thống động từ trong thơ tình Xuân Diệu trước cách mạng tháng 8

hÓ cã sù vËt tÝnh. Qu¸ tr×nh, vËn ®éng ®ã cã thÓ lµ ho¹t ®éng, tr¹ng th¸i c¶m nghÜ, qu¸ tr×nh biÕn ®æi, vËn ®éng, di chuyÓn hay vËn ®éng ban ph¸t. - VÒ ng÷ ph¸p: trong cÊu tróc ®éng tõ, khi lµm thµnh tè trung t©m ®éng tõ cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c thµh tè phô sau ®©y: + Thµnh tè phô tr­íc ®éng tõ: ( thµnh tè phô chØ t×nh th¸i) nh÷ng thµnh tè phô nµy võa thÓ hiÖn ý nghÜa ng÷ ph¸p, võa mang ý nghÜa t×nh th¸i. ®ã lµ nh÷ng tõ: ChØ ph¹m vi ®èi chiÕu cña vËn ®éng, ho¹t ®éng nh­ : cïng, ®Òu, cø ChØ sù tiÕp diÔn cña ho¹t ®éng : vÉn, cßn ChØ thêi gian- thÓ cña vËn ®éng nh­ : s¾p, ®ang, sÏ, ®· ChØ ý nghÜa phñ ®Þnh : ch­a, kh«ng, ch¼ng ChØ ý nghÜa khuyªn can, ng¨n cÊm : h·y, ®õng, chí ChØ møc ®é cña tr¹ng th¸i ho¹t ®éng : rÊt, h¬i + Thµnh tè phô sau ®éng tõ : cã thÓ lµ h­ tõ hoÆc thùc tõ, cã tÝnh chÊt có ph¸p rÊt ®a d¹ng, cã thÓ cã tõ lo¹i kh¸c nhau, c¸c thµnh tè phô vÒ cÊu t¹o cã thÓ kµ tõ, ng÷, còng cã thÓ lµ mét côm chñ-vÞ. §éng tõ lµ thµnh tè phô sau th­êng gÆp nhÊt : ®äc s¸ch, viÕt th­, chÆt c©y... C¸c thµnh tè phÞ sau thuéc tõ lo¹i kh¸c: thi ®ç, h¸t hay, chia t­... - Chøc vô có ph¸p: ®éng tõ ®¶m nhËn nhiÒu chøc vô có ph¸p trong c©u, chøc n¨ng phæ biÕn, th­êng trùc lµ vÞ ng÷, ngoµi ra cã thÓ lµm chñ ng÷, bæ ng÷... - Vai trß cña ®éng tõ : ®éng tõ cã vai trß ho¹t ®éng ng÷ ph¸p hÕt søc quan träng trong viÖc tæ chøc cÊu t¹o c©u cña tiÕng viÖt. b, Ph©n lo¹i ®éng tõ : §éng tõ ®­îc ph©n lo¹i thµnh 2 líp lín lµ ®éng tõ ®éc lËp vµ ®éng tõ kh«ng ®éc lËp - §éng tõ ®éc lËp: lµ nh÷ng ®éng tõ tù th©n nã ®· cã nghÜa, cã thÓ dïng ®éc lËp, kh«ng cÇn ®éng tõ kh¸c ®i kÌm, cã thÓ lµm thµnh tè chÝnh trong c©u. + §éng tõ t¸c ®éng: lµ ®éng tõ chØ vËn ®éng , qu¸ tr×nh thuéc vÒ ho¹t ®éng cña chñ thÓ, ho¹t ®éng do chñ thÓ g©y ra cã t¸c ®éng ®Õn ®èi t­îng lµm ®èi t­îng biÕn ®æi tÝnh chÊt, vÞ trÝ... VÝ dô: c¾t, gÆt, x¸ch... +§éng tõ mang nghÜa trao nhËn nh­ : tÆng, cho, biÕu... VÒ nghÜa kh¸i qu¸t: lµ ®éng tõ chØ vËn ®éng,ho¹t ®éng mang ý nghÜa trao nhËn VÒ ng÷ ph¸p: ®éng tõ nµy cã 2 bæ ng÷ ®i kÌm, mét lµ sù vËt lµ ®èi t­îng ®­îc trao nhËn, mét lµ ®èi t­îng bÞ t¸c ®éng( coa khi kh«ng xuÊt hiÖn) + §éng tõ g©y khiÕn: lµ nh÷ng ®éng tõ chØ vËn ®éng cã t¸c ®éng g©y khiÕn, chi phèi ho¹t ®éng cña ®èi t­îng VÒ ng÷ ph¸p: ®éng tõ g©y khiÕn ®ßi hái ph¶i cã 2 bæ ng÷, bæ ng÷ 1 lµ ®èi t­îng chÞu t¸c ®éng cña ®éng tõ g©y khiÕn, bæ ng÷ 2 lµ néi dung do ho¹t ®éng cña chñ thÓ chi phèi, t¸c ®éng lªn ®èi t­îng VÝ dô: lµm, ®Ò nghÞ, b¶o... + §éng tõ c¶m nghÜ- nãi n¨ng: ®ã lµ nh÷ng ®éng tõ chØ vÒ vËn ®éng, qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thuéc vÒ nhËn thøc, c¶m xóc, tr¹ng th¸i t×nh c¶m nh­: hiÓu, nghe, nhí, mong... VÒ ng÷ ph¸p: sau ®éng tõ nµy cã bæ ng÷ ®èi t­îng t¸c ®éng + §éng tõ chØ vËn ®éng di chuyÓn: lµ nh÷ng ®éng tõ chØ vËn ®éng mang ý nghÜa di chuyÓn dêi chç nh­ : ra, vµo, ch¹y... " Di chuyÓn" ®­îc hiÓu theo 3 nghÜa: + Tù th©n chñ thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng + Chñ thÓ lµm sù vËt di chuyÓn + Chñ thÓ vµ sù vËt cïng di chuyÓn VÒ ng÷ ph¸p: b¶n th©n ý nghÜa ®Æc tr­ng cña ®éng tõ sÔ chi phèi nh÷ng biÓu hiÖn ng÷ ph¸p. ®· lµ vËn ®éng di chuyÓn th× ®­¬ng nhiªn ph¶i cã quan hÖ, g¾n bã víi ph¹m vi kh«ng gian, thêi gian. + §éng tõ tån t¹i : tån t¹i ®­îchiÓu theo nghÜa réng , bao hµm nghÜa tån t¹i, n¶y sinh, xuÊt hiÖn vµ c¶ tiªu biÕn Nh÷ng ®éng tõ tån t¹i biÓu thÞ tr¹ng th¸i tån t¹i cña sù vËt, hiÖn t­îng, nã lu«n xuÊt hiÖn víi sù vËt tån t¹i: cã, cßn, në, mäc... + §éng tõ t­ thÕ : chØ nh÷ng t­ thÕ cña chñ thÓ, sù vËt. - §éng tõ kh«ng ®éc lËp: §Æc ®iÓm: + ý nghÜa: lµ ®éng tõ "trèng nghÜa" biÓu thÞ t×nh th¸i vËn ®éng, qu¸ tr×nh nh­ng tù th©n ch­a mang nghÜa trän vÑn. + Ng÷ ph¸p : cã kh¶ n¨ng lµm thµnh tè trung t©m cña mét ng÷ ®éng tõ, kÕt hîp víi c¸c thµnh tè phô ë tr­íc vµ sau. Sau ®éng tõ kh«ng ®éc lËp lµ mét côm C – V. Chia ®éng tõ kh«ng ®éc lËp thµnh 2 lo¹i: Nhãm ®éng tõ chØ ý nghÜa quan hÖ ( quan hÖ cña chñ thÓ víi néi dung ë tõ ng÷ sau ®éng tõ chØ quan hÖ). + §éng tõ chØ quan hÖ ®ång nhÊt: chØ sù liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt + §éng tõ chØ quan hÖ qu¸ tr×nh, biÕn ho¸: bao gåm ®éng tõ chØ vËn ®éng, qu¸ tr×nh biÕn ®ái cña sù vËt nh­ : trë nªn, ho¸... + §éng tõ chØ sù ®èi chiÕu so s¸nh: chØ sù ®èi chiÕu so s¸nh c¸c sù vËt nh­ : gièng, nh­... Nhãm ®éng tõ t×nh th¸i: chØ quan hÖ cña chñ thÓ v¬Ý néi dung cña tõ ®øng sau ®éng tõ t×nh th¸i. + §éng tõ chØ sù cÇn thiÕt, kh¶ n¨ng: cã thÓ, ph¶i... + §éng tõ chØ ý muèn,ý chÝ: ®Þnh, toan... + §éng tõ chØ sù chÞu ®ùng, tiÕp thu: bÞ, ph¶i, ®­îc... 1.3 Ngoµi ra khi t×m trªn trang http:// www.dongtutiengviet.vn chóng t«i cã ®­îc kÕt qu¶ nh­ sau: a, Kh¸i niÖm vÒ ®éng tõ: ®éng tõ lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó diÓn t¶ mét hµnh ®éng hay mét tr¹ng th¸i ( tr¹ng th¸i vËt lý, t©m lý, sinh lý) cña ng­êi hoÆc vËt. cã nghÜa lµ nãi lªn mét diÔn biÕn, mét sù ho¹t ®éng hay c¶m xóc cña ng­êi hay vËt. b, Ph©n lo¹i ë møc kh¸i qu¸t, cã thÓ chia ®éng tõ thµnh 2 líp lín : - §éng tõ kh«ng ®éc lËp: lµ nh÷ng ®éng tõ biÓu thÞ ho¹t ®éng tr¹ng th¸i cßn ch­ ®Çy ®ñ , ch­a trän vÑn hoÆc kh«ng cô thÓ (trèng nghÜa). do ®ã c¸c ®éng tõ nµy kh«ng cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng ®éc lËp mµ th­êng ph¶i ®i kÌm víi ®éng tõ ®éc lËp. - §éng tõ ®éc lËp : nlµ nh÷ng ®éng tõ tù th©n cã nghÜa. nh÷ng ®éng tõ nµy th­êng cã kh¶ n¨ng ho¹t ®éng ®éc lËo, cã thÓ dïng mét m×nh khi ®¶m nhËn c¸c chgøc n¨ng có ph¸p trong c©u. §éng tõ ®éc lËp cã sè l­îng lín, c¨n cø vµo ý nghÜa vµ kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c thµnh tè phô ®i sau, chia ®éng tõ ®éc lËp thµnh 2 lo¹i chÝnh: + Néi ®éng tõ : lµ nh÷ng ®éng tõ diÔn t¶ hµnh ®éng néi t¹i cña ng­êi nãi hay ng­êi thùc hiÖn hµnh ®éng. nã kh«ng cÇn bæ ng÷ trùc tiÕp theo sau mµ vÉn ®ñ râ nghÜa. + Ngo¹i ®éng tõ : lµ nh÷ng ®éng tõ chØ ho¹t ®éng g©y ra trùc tiÕp lªn ng­êi hoÆc vËt lµm thay ®æi ®èi t­îng.nã lu«n cÇn bæ ng÷ theo sau ®Ó hoµn thµnh nghÜa cña c©u. Nh­ vËy, vÒ c¬ b¶n ®éng tõ lµ nh÷ng tõ biÓu thÞ ho¹t ®éng cña con ng­êi, sù vËt, cã nhiÒu sù ph©n lo¹i kh¸c nhau.T¸c gi¶ Lª Biªn ( s¸ch tõ lo¹i TiÕng ViÖt) cho r»ng ®éng tõ gåm 2 lo¹i: ®éng tõ ®éc lËp vµ ®éng tõ kh«ng ®éc lËp (trong ®ã ®éng tõ ®éc lËp lµ nh÷ng ®éng tõ tù th©n cã nghÜa, cã thÓ dïng ®éc lËp vµ lµm thµnh tè chÝnh trong c©u, cßn ®éng tõ kh«ng ®éc lËp th× biÓu thÞ t×nh th¸i vËn ®éng, tù th©n ch­a mang nghÜa trän vÑn). Chóng t«i sÏ vËn dông quan ®iÓm nµy ®Ó triÓn khai ®Ò tµi. 2. Giíi thuyÕt vÒ "th¬ t×nh" 2.1 Quan niÖm vÒ th¬ : Trong tiÕng viÖt "th¬" lµ mét h×nh thøc nghÖ thuËt dïng tõ, dïng ch÷ trong ng«n ng÷ lµm chÊt liÖu, vµ sù chän läc tõ cung nh­ tæ hîp cña chóng ®­îc s¾p xÕp d­íi mét h×nh thøc logic nhÊt ®Þnh t¹o nªn h×nh ¶nh hay gîi c¶m ©m thanh cã tÝnh thÈm mü cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe. Sãng Hång viÕt: th¬ lµ mét h×nh th¸i nghÖ thuËt cao quÝ, tinh vi.ng­êi lµm th¬ ph¶i cã t×nh c¶m m·nh liÖt thÓ hiÖn sù nång ch¸y trong lßng. Nh­ng th¬ lµ t×mh c¶m vµ lÝ trÝ kÕt hîp mét c¸ch nhuÇn nhuyÔn vµ cã nghÖ thuËt. t×nh c¶m vµ lÝ trÝ Êy ®­îc diÔn ®¹t b»ng nh÷ng h×nh t­îng ®Ñp ®Ï qua nhiÒu lêi th¬ trong s¸ng vang lªn nh¹c ®iÖu kh¸c th­êng ( tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc). Cã thÓ hiÓu r»ng : th¬ lµ lo¹i h×nh v¨n häc dïng ng«n ng÷ hµm xóc, giµu h×nh ¶nh, cã nhÞp ®iÖu ®Ó thÓ hiÖn c¶m xóc vµ suy nghÜ cña con ng­êi. 2.2 Quan niÖm vÒ th¬ t×nh : " Th¬" lµ ph­¬ng tiÖn biÓu hiÖn c¶m xóc cña con ng­êi, "t×nh" lµ thÓ hiÖn t×nh c¶m, cã thÓ lµ cña con ng­êi víi thiªn nhiªn, ®Êt n­íc, cã thÓ lµ cña con ng­åi víi con ng­êi ... ch÷ "t×nh" ngÇm ®Þnh lµ t×nh yªu ®«i løa , trai g¸i, thø t×nh c¶m thiªng liªng t×m thÊy sù ®ång ®iÖu gi÷a hai ng­êi kh¸c giíi. "Th¬ t×nh" lµ nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ t×nh yªu, qua th¬ béc lé t×nh c¶m, xóc c¶m thiªng liªng trong t×nh yªu . Qua nh÷ng bµi th¬ ®ã ta c¶m nhËn ®­îc sù nång ch¸y yªu ®­¬ng trong chÝnh t©m hån t¸c gi¶. Ch­¬ng II: HÖ thèng ®éng tõ trong th¬ t×nh Xu©n DiÖu. 1. S¬ l­îc vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp t¸c gi¶ Xu©n DiÖu. Xu©n DiÖu tªn ®Çy ®ñ lµ Ng« Xu©n DiÖu, sinh ngµy 2/2/1916 t¹i Tuy Ph­íc, tØnh B×nh §Þnh. Cha lµ Ng« Xu©n Thä, quª ë Hµ TÜnh vµo d¹y häc vµ kÕt duyªn víi mÑ lµ NguyÔn ThÞ HiÖp. Xu©n DiÖu häc TiÓu häc ë quª, sau ®ã ra Hµ Néi häc, «ng tèt nghiÖp kü s­ canh n«ng n¨m 1943. Xu©n DiÖu häc ®­îc ë cha tÝnh cÇn cï, siªng n¨ng, kiªn tr×, lao ®éng nghÖ thuËt. sèng nhiÒu ë quª mÑ lµm phong phó t©m hån «ng bëi c¶nh s¾c thiªn nhiªn rÊt ®Ñp. Lµ nhµ th¬ tr÷ t×nh, mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu biÓu cña phong trµo Th¬ míi. «ng mang ngän giã r¹o rùc, thiÕt tha, nång ch¸y, kh¸t khao yªu th­¬ng ®Õn cho thi ca. Th¬ Xu©n DiÖu lµ "v­ên m¬n trín", ca ngîi t×nh yªu b»ng mu«n s¾c ®iÖu , ©m thanh, vµ h­¬ng vÞ trong "th¬ th¬" , pha lÉn chót vÞ ®¾ng cay trong "göi h­¬ng cho giã ". Hai tËp th¬ ®­îc giíi v¨n häc xem nh­ lµ hai kiÖt t¸c cña «ng, ca ngîi t×nh yªu vµ qua c¸c chñ ®Ò cña t×nh yªu lµ ca ngîi sù sèng, niÒm vui vµ ®am mª sèng . Vµ ca ngîi t×nh yªu th× kh«ng sao mµ kh«ng ca ngîi tuæi trÎ, mïa xu©n, ca ngîi thiªn nhiªn lµ tæ Êm vµ lµ c¸i n«i cña t×nh yªu. Vµ Xu©n DiÖu c¶m nhËn s©u s¾c ®Õn ®au ®ín nçi thêi gian tr«i ch¶y, sù mong manh cña ®êi ng­êi còng nh­ lßng kh¸t khao vÜnh c÷u, tÊt c¶ ®­îc diÔn t¶ b»ng nh÷ng c©u th¬ xóc ®éng, cã khi ®Ëm ®µ triÕt lÝ nh©n sinh. 2. HÖ thèng ®éng tõ trong th¬ t×nh Xu©n DiÖu 2.1: B¶ng kh¶o s¸t: Sau khi t×m hiÓu cuèn "th¬ t×nh Xu©n DiÖu" cña t¸c gi¶ Hµ Minh §øc, chóng t«i cã b¶ng kh¶o s¸t sau: Líp ®éng tõ TiÓu lo¹i Nhãm nhá §éng tõ Tỷ lệ(%) §éng tõ kh«ng ®éc lËp Nhãm ®éng tõ chØ ý nghÜa quan hÖ §éng tõ chØ quan hÖ ®ång nhÊt Lµ, lµm 38,9 18,5 §éng tõ chØ qu¸ tr×nh biÕn ®æi Trë nªn,tan biÕn,tan thµnh §éng tõ ®èi chiÕu, so s¸nh. Nh­, tùa, Nhãm ®éng tõ t×nh th¸i §éng tõ chØ sù cÇn thiÕt vµ kh¶ n¨ng Nªn, cÇn, cã ph¶i,cã thÓ,lÇn ®Çu,ho¸ 61,1 §éng tõ chØ ý muèn, ý chÝ §Þnh, d¸m, muèn §éng tõ chØ sù chÞu ®ùng,tiÕpthu §­îc, bÞ §éng tõ ®éc lËp §éng tõ t¸c ®éng Bít, bèc, ngõng, dß xÐt, g¾n,kh¾ng khÝt,®ßi hái,riÕt,x«,nh×n,viÕt,xÐ,n¾m, thªu,dÖt,lì,thæi,®·,ngì,soi,pha,tr«ng, ®Èy,ng©n,®¸nh,rña 13,8 81,5 §éng tõ mang nghÜa trao nhËn. TÆng,cho,biÕu,lÊy,d©ng,®em,uèng,chë,®­a,mang,göi,mêi,xin,thªm,nhËn 7,1 §éng tõ g©y khiÕn. Lµm,®Ò nghÞ,b¶o,khiÕn,®Ó,h·y,xÝch, nh¾c,giÊu,chí,hìi,vên,rông,kÌm,b¾t,gÆp,hÑn,cø,røt,mau,gÊp,xÞch,giôc,h¸i, lan,trµn,chãi,më,®îi,trót,ch¶y,tu«n, g¶y,buéc 16,8 §éng tõ c¶m nghÜ – nãi n¨ng. TiÕc,hên,yªu,m¬,hiÓu,biÕt,nghe,nhí,mong,sî,ghÐt,c¨m giËn,tin t­ëng,thÊy , thê ¬,t­ëng,buån,ngÈn ng¬,ng¬ ng¸c,nãi,khãc,­íc m¬,giËn,vui,nghÜ, thÊu,nghi,nghen,says­a,c­êi,trªu,giËn dçi,giËn hên,e Êp,th¾m,véi vµng,gÆp gì,run run,chît,cung kÝnh,rung ®éng,ng¬ ngÈn,cÇu nguyÖn,hËn,b©ng khu©ng,m¬n trín 28,6 §éng tõ chØ vËn ®éng di chuyÓn. Ra,vµo,lªn,xuèng,vÒ,qua,sang,l¹i,tíi, ®Õn,®i,phÊtph¬,b­íc,móa,dÉn,tr«i,d¹o, dêi,xª xÝch,®æ,r¬i,bu«ng xuèng 12,8 §éng tõ tån t¹i. Cã,cßn,në,mäc,sèng,chÕt,tµn,t¾t,tan t¸c,®èt,bõng,nóp,ch¸y,thÊm,ch×m,vì,mÊt,ë,n¶y 9,7 §éng tõ t­ thÕ. Ngåi,n»m,®øng,ngñ,gi¬,«m,gh×,gÇn gòi,chë che,n©ng,c­ìi,s¸t,kÒ,quÊn ,kÐo,l­ít,gèi,ngã,®Æt,v­íng 11,2 2.2 : NhËn xÐt chung : Trong mçi c©u th¬ Xu©n DiÖu hÇu hÕt ®Òu cã sö dông c¸c ®éng tõ ®Ó diÔn t¶ c¶m xóc, ®äc th¬ «ng ta thÊy hiÖn lªn mét sè l­îng lín ®éng tõ nh­ ®· tæng kÕt ë b¶ng trªn. Sè l­îng ®éng tõ ®­îc t¸c gi¶ sö dông chiÕm ®Õn 1/3 sè l­îng tõ. ChØ víi h¬n 20 bµi th¬ trong t©p th¬ mµ cã tíi h¬n 300 ®éng tõ ®­îc Xu©n DiÖu sö dông, trong ®ã cã nhiÒu ®éng tõ ®­îc t¸c gi¶ nh¾c l¹i nhiÒu lÇn; T¹o nªn nh÷ng líp lang ngÖ thuËt trong th¬ «ng. Mét giäng th¬ riªng biÖt, mét hån th¬ trµn ®Çy niÒm kh¸t khao giao c¶m víi ®êi : H­ v« bãng khãi trªn ®Çu l¹nh Cµnh biÕc run run ch©n ý nhi _ Thu _ M©y biÕc vÒ ®©u bay gÊp gÊp Con cß trªn ruéng c¸nh ph©n v©n _ Th¬ duyªn _ M©y v¾ng, trêi trong, ®ªm thuû tinh Lung linh, bãng s¸ng, bçng rïng m×nh _ NguyÖt cÇm _ Víi nh÷ng c©u th¬ kh«ng thÓ lÉn ®­îc dï cã trén gi÷a tr¨m ngh×n c©u th¬ cña c¸c nhµ th¬ kh¸c, nh÷ng c©u th¬ ®Ëm chÊt Xu©n DiÖu- Bëi trong lµng th¬ ViÖt Nam, chØ Xu©n DiÖu míi cã hån th¬ lu«n thøc giÊc gi¸c quan ®Ó sèng, nhËn thøc, kh¸m ph¸, s¸ng t¹o, biÓu hiÖn nghÖ thuËt.Vµ còng chØ cã Xu©n DiÖu míi cã c¸ch sö dông rÊt nhiÒu lÇn vµ rÊt ®¹t c¸c ®éng tõ chØ ho¹t ®éng vµ tr¹ng th¸i t©m linh cña c¸i t«i tr÷ t×nh,cña c¸c nh©n vËt tr÷ t×nh ®Ó thÓ hiÖn c¶m xóc, c¶m gi¸c m·nh liÖt, d÷ d»n trong cuéc sèng nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ trong t×nh yªu ®«i løa. 2.3 Ng÷ nghÜa ®éng tõ trong th¬ t×nh Xu©n DiÖu 2.3.1 §éng tõ kh«ng ®éc lËp : Víi Xu©n DiÖu, viÖc sö dông ®éng tõ trong th¬ «ng lµ mét nÐt ®éc ®¸o. ¤ng kh«ng hÒ bá qua mét líp ®éng tõ nµo. Trong tËp "th¬ t×nh Xu©n DiÖu" cña Hµ Minh §øc, «ng sö dông nh÷ng ®éng tõ kh«ng ®éc lËp nh­ : lµ, nh­, ®Þnh, d¸m, muèn, ®­îc...Tuy sè l­îng kh«ng ®¸ng kÓ, nã chØ chiÕm 18,5% so víi tæng sè l­îng ®éng tõ ®­îc sö dông. Nh÷ng ®éng tõ kh«ng ®éc lËp mµ Xu©n DiÖu dïng lµ nh÷ng ®éng tõ phô trî nh»m bæ sung ý nghÜa, nhÊn m¹nh cho nh÷ng hµnh ®éng yªu cña «ng, ®Ó thÊy ®­îc t×nh yªu cña Xu©n DiÖu cµng m¹nh mÏ h¬n, m·nh liÖt h¬n, cuèng quyÕt h¬n. T×nh yªu ë Xu©n DiÖu kh«ng nhÌ nhÑ, hiu hiu, ®au khæ cã nh­ng trong lßng nhµ th¬ kh«ng bao giê ngu«i l¹nh, kh«ng chÕt dï lµ mét Ýt, yªu lµ sù cho vµ nhËn, cho rÊt nhiÒu nh­ng kh«ng ®ßi hái nhËn l¹i. Xu©n DiÖu hÕt m×nh v× t×nh yªu, nã s«i næi, nång nµn, cuång nhiÖt: Nh­ kÎ hµnh nh©n qu¸ng n¾ng thiªu Ta cÇn uèng ë suèi th­¬ng yªu H·y tu«n ©u yÕm lïa m¬n trín Sãng m¾t, lêi m«i nhiÒu thËt nhiÒu... ............... Trêi cao treo nhö chÐn xanh ªm BiÓn ®¾ng kh«ng ngu«i næi kh¸t thÌm Nªn lóc m«i ta kÒ miÖng th¾m Trêi ¬i, ta muèn uèng hån em. Ngay tõ ®Ò bµi th¬ "v« biªn" ta ®· thÊy t×nh yªu cña Xu©n DiÖu réng lín vµ bao la ®Õn vËy.Mét t×nh yªum·nh liÖt ®Õn v« tËn :"H·y tu«n,®ïa m¬n trín".T×nh yªu cã thÓ tu«n ®­îc sù ©u yÕm ,lïa m¬n trín ,nã m¹nh mÏ biÕt bao.Bëi t×nh yªu ®Ñp mµ "ta cÇn uèng...,kh¸t thÌm",t¸c gi¶ thÌm muèn t×nh yªu ®Õn tuét bËc .Kh«ng ph¶i chØ "uèng" mµ lµ "cÇn uèng" nh­ mét sù cÇn thiÕt kh«ng thÓ kh«ng uèng .T×nh yªu d©ng lªn "kÒ miÖng th¾m", nã ®Õn gÇn víi chóng ta, lóc nµy t¸c gi¶ khao kh¸t ®­îc yªu v« biªn : " trêi ¬i, ta muèn uèng hån em". "Muèn uèng" lµ hai ®éng tõ ®­îc ®i kÒm víi nhau ®Î bæ sung ý nghÜa cho nhau,khi nçi kh¸t thÌm kh«ng ngu«i,th× ta muèn uèng c¶ hån em - lóc nµy t×nh yªu dµo d¹t ,cuång nhiÖt ®Õn m·nh liÖt. Nhµ th¬ quan niÖm t×nh yªu nh­ lµ "phÇn ngon nhÊt cña cuéc ®êi " mµ con ng­êi kh«ng thÓ thiÕu ®­îc .Nhµ th¬ viÕt vÒ t×nh yªu víi nh÷ng cung bËc kh¸c nhau. C¶m xóc t×nh yªu trong th¬ Xu©n DiÖu m·nh liÖt ,mÆn nång,nh­ng ch©n thµnh vµ míi mÎ . §ã lµ mét t×nh yªu ®Ých thùc ,kh«ng nghiªng vÒ nhôc c¶m mµ hµi hoµ rÊt trÇn thÕ nh­ng còng rÊt lý t­ëng, rÊt nhôc thÓ nh­ng còng rÊt t©m linh .Cã ng­êi tõng nãi : "Xu©n diÖu kh«ng quan niÖn t×nh yªu chØ lµ sù giao c¶m x¸c thÞt mµ cßn lµ sù giao c¶m cña nh÷ng linh hån mµ ®Êy míi lµ c¸i kh¸t väng cao nhÊt,c¸i ®Ých cao nhÊt trong t×nh yªu " §èi víi Xu©n DiÖu, mét con ng­êi lu«n tha thiÕt, r¹o rùc vµ say ®¾m trong t×nh yªu th× t×nh yªu lu«n lu«n vµ sÏ m·i lµ ch­a ®ñ : Yªu tha thiÕt thÕ vÉn cßn ch­a ®ñ Anh tham lam anh ®ßi hái qu¸ nhiÒu Anh biÕt råi, em ®· nãi em yªu ; Sao vÉn nh¾c mét lêi ®· cò ....... Yªu tha thiÕt thÕ vÉn cßn ch­a ®ñ Ph¶i nãi yªu, tr¨m bËn ®Õn ngh×n lÇn Ph¶i mÆn nång cho m·i m·i ®em xu©n §em chim b­ím th¶ trong v­ên t×nh ¸i Em ph¶i nãi, ph¶i nãi vµ ph¶i nãi Xu©n DiÖu ®· yªu vµ ®ßi hái qu¸ nhiÒu trong c¸i t×nh yªu ®ã bëi «ng lu«n muèn yªu tha thiÕt, yªu giôc gi·, yªu cuång si, «ng cho r»ng yªu tha thioÕt vÉn ch­a ®ñ, vµ "®ßi hái" t×nh yªu. MÆc dï c« g¸i "®· nãi" ®· thõa nhËn yªu anh nh­ng Xu©n DiÖu vÉn "nh¾c" nh÷ng lêi ®· cò, mét lÇn n÷a ta l¹i thÊy ®­îc c¸i ham muèn, c¸i kh¸t khao mµ «ng mong chê ë t×nh yªu lµ kh«ng bao giê ®ñ. T¸c gi¶ ®· sö dông rÊt nhiÒu ®éng tõ trong ®o¹n th¬ trªn, sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai lo¹i ®éng tõ ®éc lËp vµ ®éng tõ kh«ng ®éc lËp ®Ó bæ trî cho nhau, ®Ó thÓ hiÖn hÕt t©m t×nh vµ ­íc mong cña Xu©n DiÖu. ¤ng ®· lÆp ®i lÆp l¹i tæ hîp ®éng tõ "ph¶i nãi" nh­ méy sù yªu cÇu, mét sù thóc giôc ph¶i yªu vµ ph¶i yªu cho ®Õn ngh×n lÇn, cho ®Õn m·i m·i.Bëi v× víi Xu©n DiÖu yªu lµ m·i m·µ kh«nh bao giê hÕt vµ cho ®Õn lóc chÕt «ng vÉn kh«ng quªn ph¶i yªu. §ã lµ biÓu hiÖn cña lßng ham sèng, Xu©n DiÖu sèng trÎ, sèng yªu cho ®Õn phót cuèi. Bªn c¹nh nh÷ng c¶m xóc nång nµn cña lßng ham sèng, cña mét t×nh yªu bao la, réng lín nh­ vò trô, nh­ mét bµn tiÖc gäi mêi th× th¬ Xu©n DiÖu còng trµn ®Çy Ðo le vµ bi kÞch. Cµng ch©n thµnh say mª, cµng thÌm kh¸t ®­îc giao c¶m víi ®êi th× cµng c« ®¬n vµ xa c¸ch : Em lµ em, anh vÉn cø lµ anh Cã thÓ nµo qua V¹n lý tr­êng thµnh Cña hai vò trô chøa ®Çy bÝ mËt T¸c gi¶ kh¸t khao yªu ®­¬ng, kh¸t khao ®­îc hoµ nhÞp víi con ng­êi, víi t×nh yªu nh­ng sao nã cø xa vêi khiÕn «ng c¶m thÊy c« ®¬n vµ chèng v¾ng. Em th× vÉn ‘‘lµ’’ em mµ anh còng vÉn ‘‘lµ’’ anh, hai h×nh ¶nh anh - em ë cïng mét thÕ giíi nh­ng l¹i cã mét bøc t­êng ng¨n c¸ch anh vµ em kh«ng thÓ hoµ lµm mét.’‘Cã thÓ’’ lµ mét ®éng tõ kh«ng ®éc lËp chØ kh¶ n¨ng, V¹n lý tr­êng thµnh cao, xa thÕ biÕt khi nµo míi tíi ®­îc, cµng mong th× cµng thÊy xa.§ã lµ mét th¸ch thøc cña t×nh yªu, nçi kh¸t khao, thÌm muèn cña Xu©n DiÖu cµng d©ng trµo cµng thÊy xa s«i.Vò trô ‘‘chøa’’ ®Çy nh÷ng ®iÒu bÝ Èn, lµm sao cã thÓ kh¸m ph¸ hÕt ®©y. TÊt c¶ mäi bÝ mËt ®Òu Èn chøa trong vò trô bao la vµ Xu©n DiÖu cµng thÊy m×nh nhá bÐ ®¬n c«i.T×nh yªu cña «ng ®· gÆp nh÷ng trë ng¹i ®Çu tiªn. T×nh yªu trong nh÷ng gi©y phót ®»m th¾m nhÊt, ®am mª nhÊt kh«ng h¹ thÊp con ng­êi mµ n¨ng hä lªn tÇm cao míi: Råi ngã mª nhau, ta mØm m¾t c­êi Vµ lÆng lÏ thÊy lßng cao chÝn bÖ Kh«ng cÇn nãi. Tr¸i tim d­êng më hÐ Hoa mu«n n¨m nghe në tiÕng thÇn tiªn Trong t×nh yªu, con ng­êi ®­îc n¨ng lªn tÇm cao, kh«ng ph¶i mØm miÖng c­êi mµ ®· trë thµnh mØm m¾t c­êi. Ng­êi ta th­êng nãi ‘‘ ®«i m¾t lµ cöa sæ cña t©m hån’’, Xu©n DiÖu c­êi b»ng m¾t vµ b»ng c¶ t©m hån m×nh. Vµ «ng c¶m thÊy t©m hån thanh th¶n, cao quÝ h¬n. ‘‘CÇn’’ lµ ®éng tõ chØ sù cÇn thiÕt, ë ®©y «ng ‘‘kh«ng cÇn nãi’’ kh«ng cÇn ®Õn nhiÒu lêi mµ dïng chÝnh tr¸i tim ch©n thµnh cña m×nh hÐ më mét tr¸i tim yªu ®­¬ng ®Ó ®ãn lÊy t×nh yªu. Vµ ngay c¶ hoa ngµn n¨m ‘‘në’’ cßn ‘‘nghe’’ ®­îc tiÕng thÇn tiªn, qu¶ lµ mét ®iÒu k× diÖu.ThÕ giíi nh©n vËt trong th¬ Xu©n DiÖu lµ nh÷ng con ng­êi kh¸t khao sèng, thÌm muèn h¹nh phóc vµ yªu ®­¬ng. Vµ cuèi cïng con ng­êi kh¸t yªu Êy còng lµ con ng­êi l¹c b­íc: Lßng ta lµ mét c¬n m­a lò §· gÆp lßng em lµ l¸ khoai Nh÷ng h×nh ¶nh ®­îc so s¸nh ®éc ®¸o qua c¸ch sö dông ®éng tõ kh«ng ®éc lËp ‘‘lµ’’.Lßng ta ®­îc vÝ nh­ mét c¬n m­a lò, cßn lßng em l¹i vÝ nh­ l¸ khoai. Ng­êi ta th­êng thÊy trªn l¸ khoai nh÷ng giät n­íc ®äng l¹i sau c¬n m­a.Nh­ng ë ®©y kh«ng cßn ®¬n thuÇn lµ m­a mµ ®· thµnh lò, mét c¬n lò ‘‘gÆp’’ l¸ khoai th× lµm sao cã thÓ ®äng l¹i nh÷ng giät n­íc long lanh ®Çy mµu s¾c, vµ nh­ vËy lßng anh gÆp lßng em còng chØ lµ mét sù l¹c b­íc mµ th«i. Trong c¸i x· héi x¸m xÞt, Xu©n DiÖu kh«ng t×m ®­îc niÒm giao c¶m nµo. §ã còng lµ bi kÞch lín nhÊt trong th¬ t×nh Xu©n DiÖu tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng t¸m. Nhµ th¬ còng ý thøc ®­îc r»ng trong c¸i x· héi mµ ‘‘c¬m ¸o kh«ng ®ïa víi kh¸ch th¬’’ th×: Ta nh­ c« kh¸ch kho¶ng ®×u hiu §· gÆp chiÒu h«m, l¹i b­íc liÒu Muèn trèn sÇu ®¬n mu«n v¹n kiÕp L¹i t×m sa m¹c cña t×nh yªu T¸c gi¶ l¹i mét lÇn n÷a sö dông phÐp so s¸nh nh­ng lÇn nµy «ng vÝ m×nh ‘‘nh­’’ c« kh¸ch ®×u hiu, buån b·, c« ®¬n trong bãng chiÒu h«m. T¸c gi¶ ®· ‘‘b­íc’’liÒu khi gÆp c¶nh chiÒu h«m vµ «ng ‘‘muèn trèn’’ khái c¸i sÇu mu«n v¹n kiÕp vµ ®i ‘‘t×m’’ xa m¹c t×nh yªu. Do vËy, th¬ «ng trµn ®Çy nh÷ng tr¨n trë, tiÕc nuèi vÒ nh÷ng phót trao yªu qu¸ ng¾n ngñi, vÒ ‘‘tuæi trÎ ch¼ng hai lÇn th¾m l¹i’’. ¤ng rÊt nh¹y c¶m víi sù ®æi thay cña ng­êi ®êi ‘‘ sù thËt h«m nay kh«ng thËt ®Õn ngµy mai, ®êi tr«i ch¶y lßng ta kh«ng vÜnh viÔn’’. §iÒu ®ã lµm Xu©n DiÖu hèt ho¶ng, véi vµng, giôc gi· ®Ó t×m hiÎu vµ tËn h­ëng h¹nh phóc. Nh­ng cµng t×m kiÕm l¹i cµng c« ®¬n vµ téi nghiÖp. §iÒu nµy t¹o nªn ©m h­ëng bi kÞch trong lêi th¬, giäng ®iÖu th¬ Xu©n DiÖu. Xu©n DiÖu tõng véi vµng: T«i muèn t¾t n¾ng ®i Cho mµu ®õng nh¹t mÊt T«i muèn buéc giã l¹i Cho h­¬ng ®õng bay ®i Lu«n mang trong m×nh niÒm kh¸t khao giao c¶m víi ®êi, víi thiªn nhiªn vµ lu«n yªu hÕt m×nh, Xu©n DiÖu kh«ng muèn thêi gian lµm ch¶y tr«i tÊt c¶, «ng muèn mäi c¶nh ®Ñp lu«n ë bªn m×nh ®Ó tËn h­ëng, ®Ó xÎ chia. ¤ng ‘‘muèn t¾t, muèn buéc’’ - muèn n¾ng, giã ë l¹i vui ®ïa cïng thi sÜ. ¤ng muèn k×m h·m nhÞp b­íc cña thêi gian ®Ó tËn h­ëng tuæi trÎ, «ng tõng gÞuc gi· : Mau víi chø, véi vµng lªn víi chø Em, em ¬i t×nh non ®· giµ råi Xu©n DiÖu thóc giôc chóng ta ph¶i ‘‘mau’’, ph¶i ‘‘véi vµng’’ yªu nÕu kh«ng t×nh non sÏ giµ vµ sÏ kh«ng th¾m thiÕt nh­ x­a Nhµ th¬ ph¸t biÓu hÕt søc ch©n thµnh nh÷ng c¶m xóc thiÕt tha, m·nh liÖt víi tr¸i tim trµn ®Çy ch¸y báng : Ta muèn «m C¶ sù sèng míi b¾t ®Çu m¬n mën Ta muèn riÕt m©y ®­a vµ giã l­în Ta muèn say c¸nh b­ím víi t×nh yªu Ta muèn th©u trong mét c¸i h«n nhiÒu Vµ non n­íc vµ c©y vµ cá r¹ng Cho chuÕnh cho¸ng mïi th¬m, cho ®· ®Çy ¸nh s¸ng Cho no nª thanh s¾c cña thêi t­¬i Hìi xu©n hång ta muèn c¾n vµo ng­¬i. Kh¸t khao yªu ch¸y báng cña Xu©n DiÖu thËt m·nh liÖt biÕt bao, Xu©n DiÖu kh¸t yªu ®Õn v« biªn, ®Õn lín lao. ¤ng muèn ‘‘«m’’ tÊt c¶ mäi thø vÒ phÝa m×nh ®Ó h­ëng thô hÕt nh÷ng g× t­¬i ®Ñp nhÊt cña cuéc sèng, cña t×nh yªu. Xu©n DiÖu ‘‘muèn «m, muèn riÕt, muèn say, muèn th©u…’’.§ã lµ mét mét ­íc muèn lu«n ©m Ø ch¸y trong t©m hån t¸c gi¶. Tõ c¸i sù sèng míi b¾t ®Çu m¬n mën, cho tíi m©y, giã vµ c¶ t×nh yªu «ng ®Òu muèn «m hÕt vµo m×nh ®Ó lÊy h¬i thë nhÑ nhµng cña t×mh yªu. T¸c gi¶ lÆp ®i lÆp l¹i ®éng tõ ‘‘cho’’ ®Ó thÊy ®­îc niÒm kh¸t khao ch¸y báng ®· ®­îc ®Òn ®¸p, mïi th¬m, ¸nh s¸ng vµ thanh s¾c thêi t­¬i ®· trµn ®Çy c¶ kh«ng gian ®Ó méy lÇn n÷a Xu©n DiÖu c¶m thÊy m×nh ®· ®­îc l¹c gi÷a v­ên t×mh ¸i. Cho ®Õn mét hµnh ®éng v« cïng t¸o b¹o ‘‘c¾n’’ vµo xu©n hång, ph¶i ch¨ng xu©n hång lµ mét ng­êi hay mét vËt nµo ®ã rÊt ®Ñp hiÖn h÷u trong kh«ng gian khiÕn t¸c gi¶ muèn th­ëng thøc ngay b»ng vÞ gi¸c cña m×nh. Nh­ng thËt diÖu kú, xu©n hång lµ nh÷ng h×nh ¶nh cña thiªn nhiªn t­¬i ®Ñp, cña mïa xu©n hång th¾m. T×nh yªu trong s¸ng nhÊt lu«n chøa ®ùng mµu hång, mét h×nh ¶nh v« cïng ®Ñp mµ chóng ta kh«ng thÓ cÇm n¾m ®­îc. §iÒu ®ã cµng kÝch thÝch sù chó ý, tß mß cña mét con ng­êi thiÕu thèn yªu th­¬ng vµ Xu©n DiÖu kh«ng hÒ b¨n kho¨n g× mµ tho¶i m¸i thùc hiÖn hµnh ®éng t¸o b¹o cña m×nh… 2.3.2 §éng tõ ®éc lËp : §éng tõ ®éc lËp trong th¬ t×nh Xu©n DiÖu lµ mét khèi l­îng rÊt lín, chiÕm 81,5% trong tæng sè ®éng tõ ®· ®­îc t¸c gi¶ sö dông. Nh÷ng ®éng tõ ®éc lËp trong th¬ t×nh Xu©n DiÖu tiªu biÓu nh­ : th©u, riÕt, say, c¾n, «m, h«n, hên, gÊp....lµ nh÷ng ®éng tõ chÝnh ®Ó thÓ hiÖn nh÷ng c¶m xóc trong t×nh yªu cña Xu©n DiÖu, nh÷ng cung bËc t×nh yªu, sù nång nµn, bång ch¸y, kh¸t yªu ®Õn m·nh liÖt, cuång nhiÖt.Sù cuèng quyÕt , véi v· yªu vµ ph¶i yªu cho ®Õn suèt ®êi. Xu©n DiÖu – mét chµng trai trÎ ng©y ng« lu«n muèn kh¸m ph¸, t×m tßi c¸i thÕ giíi méng ¶o cña t×nh yªu. Lóc ®Çu Xu©n DiÖu còng ch­a hiÓu g× vÒ t×nh yªu, nªn «ng lu«n muèn ®i t×m ®Þnh nghÜa t×nh yªu vµ «ng ®· thö ®Þnh nghÜa: Lµm sao c¾t nghÜa ®­îc t×nh yªu Cã nghÜa g× ®©u mét buæi chiÒu Nã chiÕm hån ta b»ng n¾ng nh¹t B»ng m©y nhÌ nhÑ giã hiu hiu Hay : Yªu lµ chÕt ë trong lßng mét Ýt V× mÊy khi yªu mµ ch¾c ®­îc yªu Cho rÊt nhiÒu song nhËn ch¼ng bao nhiªu Ng­êi ta phô hoÆc thê ¬ ch¼ng biÕt T×nh yªu lµ g×? Xu©n DiÖu b¨n kho¨n kh«ng biÕt ph¶i hiÓu nã nh­ thÕ nµo "lµm sao c¾t nghÜa" ngay tõ khi b­íc vµo c¸i thÕ giíi t×nh yªu ®Çy bÝ Èn Êy «ng ®· thÓ hiÖn tr¹ng th¸i t©m hån m×nh b»ng nh÷ng ®éng tõ. T×nh yªu nh­ mét c¸i g× ®ã lu«n vËn ®éng, kh«ng dõng l¹i ë b¾t cø c¶m xóc nµo, khiÕn chóng ta ph¶i ch¹y theo nã, ph¶i "c¾t" thµnh nhiÒu phÇn nhá ®Ó hiÓu cÆn kÏ tõng phÇn cña t×nh yªu. T×nh yªu ¾t h¼n ph¶i cã søc m¹nh v« biªn, nã cã thÓ " chiÕm" hÕt hån ta Lóc ®Çu , cËu häc trß Xu©n diÖu còng nh­ tÊt c¶ chóng ta,®Òu yªu b»ng mét thø t×nh yªu thùc Ýt méng nhiÒu "Con ®­êng nhá nhá giã xiªu xiªu L¶ ®· cµnh hoang, n¾ng trë chiÒu Buæi Êy lßng ta nghe ý b¹n LÇn ®Çu rung ®éng næi th­¬ng yªu" "Chóng t«i lÆng lÏ b­íc trong m¬ L¹c gi÷a niÒm ªm ch¼ng bÕn bê" T×nh yªu ®­îc Xu©n DiÖu c¶m nhËn vµ miªu t¶ b»ng ®ñ mäi gi¸c quan , thËt tinh tÕ vµ s©u l¾ng.Xu©n DiÖu "nghe" ®­î ý tø cña con ng­êi ,kh«ng phµm c¶m nhËn b»ng linh c¶m mµ "nghe" trùc tiÕp lµm t¸c gi¶ thÊy xao xuyÕn ,rung ®éng .Trong t×nh yªu méng ¶o, chóng ta nh­ ®ang "l¹c b­íc" gi÷a nh÷ng c¬n m¬ ,nh÷ng niÒm ªm ¶ kh«ng cã giíi h¹n . Nh­ng råi sau c¸i gi©y phót méng ¶o Êy ,sau c¸i gi©y phót thö nghiÖm ban ®Çu Êy ,t×nh yªu nh­ mét thø men say khiÕn Xu©n DiÖu víi tr¸i tim nh­ ®iªn nh­ d¹i tiÕp tôc ®i kh¸m ph¸ c¸i thÕ giíi thùc cu¨ t×nh yªu .T×nh yªu cã g× th× th¬ Xu©n DiÖu cã c¸i Êy Tõ nh÷ng kh¸t khao cuång nhiÖt ®Æc tr­ng cña t×nh yªu trai g¸i : "¤i m¾t ng­êi yªu ,«i vùc th¼m ! ¤i trêi xa: võng tr¸n cña ng­êi yªu Ta thÊy g× ®©u sau s¾c yªu kiÒu Mµ ta riÕt gi÷a ®«i tay thÊt väng." Trong c¸i t×nh yªu cuång nhiÖt ,nång ch¸y, Xu©n DiÖu sèng hÕt m×nh, cho hÕt m×nh v× t×nh yªu vÜnh cöu .Cã thÎ trong s©u th¼m ®«i m¾t ng­ßi yªu , ë xa x«i võng ch¸n ng­êi yªu th× Xu©n DiÖu kh«ng "thÊy" g× ë ®ã nh­ng t×nh c¶m m·nh liÖt kh«ng cho phÐp «ng dõng l¹i ë ®ã .MÆc dï trong thÊt väng nh­ng Xu©n DiÖu vÉn "riÕt" lÊy nã .TiÕng "riÕt "sao mµ m·nh liÖt , cuång nhiÖt nh­ ®óng lµ Xu©n DiÖu, kh«ng muèn bá qua bÊt k× t×nh yªu nµo. §Õn nh÷ng yªu th­¬ng , tr×u mÕn : "Ta «m bã c¸nh tay ta lµm r¾n Lµm d©y da quÊn quyÕt c¶ m×nh xu©n Kh«ng muèn ®i m·i m·i ë v­ên trÇn Ch©n ho¸ rÔ ®Ó hót mïi d­íi ®Êt". Trong t×nh yªu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc vÞ ngät , sù ®»m th¾m thiÕt tha . Nh÷ng ®éng tõ "«m, quÊn quýt" ®Ó thÓ hiÖn t×nh yªu th­¬ng , hä lu«n quÊn quýt bªn nhau kh«ng muèn xa rêi. ë ®©y , Xu©n DiÖu còng sö dông c¸ch kÕt hîp ®éng tõ "muèn" vµ "®i" ®Ó nhÊn m¹nh , bæ sung ý nghÜacho nhau. t¸c gi¶ kh«ng chØ ®i ë v­ên trÇn mµ cßn muèn ®i tung hoµnh yªu ®­¬ng kh¾p mäi n¬i. Sö dông ®éng tõ trong c¸ch nh©n ho¸ ®· t¹o ra nÐt riªng biÖt cña Xu©n DiÖu . Ch©n "ho¸" rÔ vµ cã thÓ "hót" ®­îc mïi d­íi ®Êt.§èi víi thiªn nhiªn, c©y cá, chóng sö dông rÔ cña m×nh ®Ó hót lÊy chÊt dinh d­ìng ®Ó nu«i c¬ thÓ. Xu©n DiÖu so s¸nh víit×nh yªu cña con ng­êi, con ng­êi còng cè g¾ng chuyÓn m×nh, t×m c¸ch h­ëng thô vÞ ngät t×nh yªu. Råi nh÷ng t«n thê, sïng b¸i : Tõ lóc yªu em sau buæi gÆp ®Çu tiªn Anh ®· t¹c h×nh ¶nh cña em trªn nÒn th­¬ng nhí ¥ ®©u cã nhí th­¬ng, anh ®· ®Æt t­îng em vµo ®ã ChØ b¾t ®Çu tõ lÇn ‘gÆp’’ ®Çu tiªn, cã lÏ duyªn sè ®· ®Þnh cho hai ng­êi gÆp nhau, vµ anh ®· thÊy yªu em, t×nh yªu ®Õn bÊt chît lµm con ng­êi ta sao xuyÕn, b©ng khu©ng. Bëi c¸i Ên t­îng lÇn ®Çu gÆp Êy mµ h×nh ¶nh em ®· ®­îc anh ‘t¹c’’ trªn nÒn th­¬ng nhí , kh«ng ph¶i lµ ‘ghi’ hay ‘nhí’ mµ lµ ‘t¹c’. Nh­ vËy h×nh ¶nh em ®· mang ®Õn cho anh mét c¸i nh×n t«n thê , vµ yªu th­¬ng chØ dµnh riªng cho em, anh chØ ®Æt riªng t­îng em vµo nÒn th­¬ng nhí. Sau nh÷ng gi©y phót yªu say ®¾m, Xu©n DiÖu còng giËt m×nh vµ sî nh÷ng mÊt m¸t lo ©u trong t×nh yªu : ‘‘TiÕc nhau chi mai mèt ®· xa råi Xa lµ chÕt h·y tÆng t×nh lóc sèng Chí chia rÏ – dÔ g× ta gÆp méng ! Nh÷ng dßng ®êi mu«n kiÕp ®· chia tr«i’’ ‘‘T×nh yªu ®Õn t×nh yªu ®i ai biÕt Trong gÆp gì ®· cã mÇm li biÖt’’ Tuy say ®¾m nh­ng Xu©n DiÖu còng kh«ng ®Õn møc qu¸ mï qu¸ng quªn hÕt th¸ng ngµy. ¤ng còng lo tíi chuyÖn ‘‘sèng chÕt’’, mét qui luËt tù nhiªn mµ con ng­êi kh«ng thÓ chèng l¹i ®­îc. NÕu lóc sèng ta kh«ng biÕt quÝ träng tïnh yªu, kh«ng trao nhau nh÷ng g× th¾m thiÕt nhÊt, ®Ñp ®Ï nhÊt th× khi xa nhau råi chØ ®Ó l¹i niÒm tiÕc nuèi. ‘‘Chí’’ kh«ng h¼n lµ mét mÖnh lÖnh, nã nh­ mét yªu cÇu hay còng cã thÓ lµ mét lêi khuyªn. T×nh yªu kh«ng dÔ g× cã ®­îc nªn ph¶i biÕt ch©n träng, kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã thÓ ‘‘gÆp’’ méng nh­ ý. Nh­ng dßng ®êi kh«ng thiÕu ®­îc nçi chia tr«i vµ t×nh yªu còng kh«ng ph¶i bªn m×nh m·i m·i. T×nh yªu ‘‘®Õn’’ råi ‘‘®i’’ kh«ng ai biÕt ®­îc, nã nh­ mét c¸i bãng v« h×nh quÈn quanh bªn ta. Sù ‘‘gÆp gì’’ lu«n Èn chøa mÇm ‘‘li biÖt’’. Vµ c¶ nh÷ng c¬n ghen khñng khiÕp còng cho thÊy mét Xu©n DiÖu yªu say ®¾m : T¹i em cè chÊp T¹i anh ®· mÊt Con ®­êng ®i tíi tr¸i tim em ! Anh ®· giÕt em råi, anh vÉn ngµy ®ªm yªu mÕn Em ®· giÕt anh råi, em vøt x¸c anh ®©u ? ‘‘Ghen’’ lµ mét biÓu hiÖn cña t×nh yªu, cã yªu th× míi cã ghen. Cuéc sèng lµ c¶ mét thÕ giíi bao la, réng lín nu«i d­ìng con ng­êi, nÕu chÕt ®i th× thÕ giíi chØ cßn lµ mét mµu ®ªn x¸m xÞt. T¸c gi¶ ®· sö dông c¸c ®éng tõ m¹nh " giÕt, vøt" thÓ hiÖn c¸i "ghen" thËt m·nh liÖt, nã khiÕn con ng­êi ta cã thÓ mÊt hÕt c¶ ph­¬ng h­íng, chØ hµnh ®éng theo c¶m tÝnh. Hµnh ®éng "vøt x¸c anh" ®· ®­a t×nh yªu lªn ®Ønh ®iÓm, t×nh yªu nµ c« g¸i dµnh cho chµng trai lµ v« cïng lín lao, trong c¬n ghen c« g¸i ®· cã mét hµnh ®éng t¸o b¹o ®Õn vËy. Xu©n DiÖu ham sèng, ham yªu, yªu tõ hiÖn thùc cho ®Õn c¶ câi h­ : H·y ®Ó cho t«i ®­îc gi· tõ Gi· tõ câi thùc ®Ó vµo h­ Trong h¬i thë chãt d©ng trêi ®Êt Còng vÉn si t×nh ®Õn ngÊt ng­ Xu©n DiÖu yªu hÕt m×nh vµ «ng muèn ®­îc "gi· tõ" gi· tõ câi thùc ®Ó vµo h­, "h·y"- lµ sù kªu gäi cña t¸c gi¶ víi mong muèn ®­îc ®i vµo h­ v«. Nh­ng trong c¸i thÕ giíi h­ v« Êy, trong h¬i thë ®·"d©ng" trêi ®Êt ®· trao hÕt cho ®Êt trêi,Xu©n DiÖu vÉn yªu vµ vÉn si t×nh. T×nh yªu nång nµn ®ñ søc lµm Êm c¶ câi chÕt.Trong mét bµi th¬ nhan ®Ò "§a t×nh" Xu©n DiÖu t¹o mét tø th¬ ®éc ®¸o: Sau khi chÕt kh«ng x­¬ng chØ cã huyÒn bå, bãng d¸ng anh vÉn yªu vµ t×nh anh ®ñ lµm ®uèc s¸ng soi r¹ng câi ©m ty ®Ó nhËn ra nh÷ng T©y Thi, §iªu ThuyÒn, D­¬ng Phi... toµn nh÷ng ng­êi ®Ñp næi tiÕng trong lÞch sö nh©n lo¹i. ChÕt l¹i ho¸ héi ngé, ®¹i héi ngé Hån ®«ng thÕ t«i sî g× c« ®éc Ma víi nhau th× «m Êp cïng nhau KÎ ®a t×nh kh«ng cÇn ®ñ thÞt da Khi chÕt råi, th× t«i sÏ yªu ma Xu©n DiÖu kh«ng hÒ "sî" nçi c« ®éc trong câi chÕt, ë câi ©m ty vÉn lu«n cã mét t×nh yªu ©m Ø, ma th×"«m Êp" ma, ma còng cã t×nh c¶m nh­ con ng­êi trÇn gian. "cÇn" lµ mét ®éng tõ kh«ng ®éc lËp chØ sù cÇn thiÕt, con ng­êi sèng ai còng cÇn cã thÞt da, nh­ng víi Xu©n DiÖu, «ng xuÊt hiÖn trong câi ©m ty víi kh«ng cÇn ®ñ thÞt da nh­ng «ng vÉn yªu, trong «ng t×nh yªu lu«n lµ vÜnh c÷u, chiÕn th¾ng mäi sù ®êi .Vµ khi "chÕt" Xu©n DiÖu còng xin ®­îc yªu ma §a t×nh thÕ, Xu©n DiÖu ®¸ng ®­îc gäi lµ ®Ö nhÊt t×nh nh©n cña thêi ®¹i chóng ta. Anh ®· yªu ng­îc vµo thêi gian, th¾ng c¶ c¸i chÕt. Vµ b©y giê anh yªu cho¸n c¶ kh«ng gian : Buæi chiÒu h«m Êy ®¸ng muèn h«n H«n giã h«n m©y víi c¶ hån H«n c¸i khóc ®­êng, h«n c¶ bãng Hµng c©y xanh biÕc d­íi hoµng h«n Xu©n DiÖu yªu kh«ng cã bÕn bê, yªu kh¾p c¶ kh«ng gian, yªu c¸i hoµng h«n buæi chiÒu thËt ªm ¶ vµ dÞu dµng. Hµng lo¹t ®éng tõ ‘‘h«n’’ ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶, nh¾c l¹i nhiÒu lÇn ®Ó thÓ hiÖn r»ng «ng ®ang yªu m¹nh mÏ, yªu tÊt c¶ mäi thø cña kh«ng gian bao la, tõ giã , m©y, hån, c¸i khóc ®­êng vµ c¶ c¸i bãng hoµng h«n. TÊt c¶ chØ lµ nh÷ng vËt v« h×nh vµ chóng ta ph¶i c¶m nhËn b»ng c¸c gi¸c quan nh­ng víi Xu©n DiÖu «ng kh«ng dõng l¹i ë ®ã mµ «ng cßn muèn ch¹m vµo nã ®Ó thÊy ®­îc vÞ ngät ngµo cña kh«ng gian. Khi yªu, anh coi vò trô nh­ bµn tiÖc ‘‘b÷a tiÖc ®«i ta s¸ng n­íc m©y’’ vµ mét d¸ng ¸o, mét dÊu n»m ®Òu thµnh nh÷ng ý th¬ tø tuyÖt: ‘‘Em ®i ®Ó l¹i d¸ng h×nh Treo trªn m¾c ¸o cho m×nh thÊy th­¬ng’’ ‘‘DÊu n»m còng vÉn xinh thay §­êng vai ph¶ng phÊt nÐt tay m¬ mµng’’ Em ®· ‘‘®i’’ nh­ng ®· dÓ l¹i mét d¸ng h×nh, mét d¸ng ¸o ®Ó tõ ®ã kÝch thÝch vµo thÞ gi¸c cña anh, cho anh thÊy th­¬ng. Råi mét ®­êng vai ph¶ng phÊt, m¬ mµng nh­ng vÉn xinh t­¬i, vÉn ®¸ng yªu. C¶m gi¸c c« ®¬n trong th¬ Xu©n DiÖu thËt thÊm thÝa: ‘‘T«i nh­ con nai bÞ chiÒu ®¸nh l­íi’’, c¸i t«i c« ®¬n b¬ v¬ còng lµ mét h×nh t­îng th¬ tiªu biÓu cña Xu©n DiÖu tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng 8- 1945, c« ®¬n ngay c¶ khi t­ëng r»ng h¹nh phóc ®· gÇn kÒ Tr¨ng s¸ng, tr¨ng xa, tr¨ng réng qu¸ Hai ng­êi, nh­ng ch¼ng bít b¬ v¬ Trong c« ®¬n Xu©n DiÖu chØ cã mét m×nh gi÷a thÕ giíi bao la réng lín, lóc nµy «ng míi hiÓu ®­îc c¶m gi¸c cña con nai bÞ chiÒu ®¸nh l­íi. Cho dï cã nhiÒu ng­êi t­ëng r»ng «ng sÏ khái b¬ v¬ nh­ng råi h¹nh phóc ch¹y ®i, nçi buån v©y kiÕn.Xu©n DiÖu vÉn l¹c gi÷a dßng ®êi dßng ng­êi. ‘‘Bít’’ chØ lµ mét chót nhá bÐ, ®¬n x¬ nh­ng «ng còng kh«ng cã ®­îc, nçi buån còng kh«ng v¬i ®i mét chót dï chØ mét chót th«i. Vµ nçi buån da diÕt trµn ngËp t©m hån «ng: Giã s¸ng bay vÒ thi sÜ nhí Th­¬ng ai kh«ng biÕt ®øng buån tr¨ng Xu©n DiÖu th­¬ng, Xu©n DiÖu nhí nh­ng niÒm th­¬ng nçi nhí «ng biÕt göi ai ®©y: ‘‘kh«ng biÕt’’ vµ chØ cßn tr¨ng lµm b¹n cïng ng­êi. T¸c gi¶ ‘‘Thi nh©n viÖt nam’’ ®· kh¸i qu¸t: ‘‘§êi chóng ta n»m trong vßng ch÷ t«i, mÊt bÒ réng ta t×m bÒ s©u, nh­ng cµng ®i s©u cµng thÊy l¹nh’’.NhËn xÐt ®ã d­êng nh­ tiªu biÓu cho Xu©n DiÖu: Em sî l¾m gi¸ b¨ng trµn mäi nÎo Trêi ®Çy tr¨ng l¹nh lÏo buèt x­¬ng da C¸i t«i sî h·i trong gi¸ b¨ng ®· l¹nh lÏo tíi møc ‘‘buèt’’ c¶ x­¬ng, da nh­ng cµng buèt ta cµng thÊy thÊm thÝa chiÒu s©u cña t¸c gi¶. Véi vµng lµ b¶n tuyªn ng«n cña niÒm kh¸t sèng vµ thÌm yªu ®Õn m·nh liÖt. ChÝnh kh¸t väng sèng m·nh liÖt, yªu cuång nhiÖt Êy ®· t¹o nªn mét thÕ giíi nghÖ thuËt riªng trong th¬ Xu©n DiÖu. Xu©n DiÖu vÝ m×nh nh­ ‘‘ con chim ®Õn tõ xø l¹ ngøa cæ h¸t ch¬i’’, nh­ng ®ã ph¶i lµ tiÕng h¸t thiÕt tha nång nµn ®Õn ‘‘ vì cæ’’. Nhµ th¬ mêi yªu, kªu gäi tuæi trÎ h·y biÕt yªu say ®¾m : Më miÖng vµng… vµ h·y nãi yªu t«i… DÇu chØ lµ trong mét phót mµ th«i…. ¤ng kh¸t khao ®­îc yªu, mêi gäi mäi ng­êi h·y yªu, yªu hÕt m×nh, yªu cuång nhiÖt, yªu nh­ yªu chÝnh b¶n th©n m×nh vËy. ‘‘ Më miÖng, h·y nãi’’ lµ nh÷ng ®éng tõ ho¹t ®éng thÓ hiÖn t×nh yªu, Xu©n DiÖu kªu gäi mäi ng­êi h·y hµnh ®éng v× mät t×nh yªu t­¬i ®Ñp, h·y më miªng ®Ó nãi lªn lêi yªu th­¬ng dï chØ lµ mét tiÕng ‘‘yªu’’ hay dµnh cho nhau mét phót ng¾n ngñi còng ®ñ ®Ó ta c¶m nhËn ®­îc t×nh yªu ®ang ë quanh m×nh, ®Ó ta c¶m thÊy m×nh ®­îc sèng vµ ®­îc yªu. Anh cßn m­în c¶ lêi kü n÷ ®Ó mêi yªu, chñ ®Ò bµi th¬ nµy réng h¬n ph¹m trï t×nh yªu, nh­ng xÐt trong câi t×nh yªu th× nã ®· rÊt s©u s¾c: Chí ®Ó riªng em ph¶i gÆp lßng em Tay ¸i ©n du kh¸ch h·y lµm rÌm Tãc xanh tèt em xin nguyÒn dÖt vâng Tay anh vµ tãc em, anh vµ em ®ñ t¹o nªn mét kh«ng gian h¹nh phóc cã rÌm cã vâng. Lêi mêi yªu ë ®©y cã g× sãt th­¬ng, ®ã lµ lêi mêi cña ng­êi nghÖ sÜ tr­íc cuéc ®êi, ng­êi nghÖ sÜ ®ã kh«ng ai kh¸c mµ chÝnh lµ Xu©n DiÖu ®ã. Xu©n DiÖu mêi mäi ng­êi, mong muèn mäi ng­êi cïng ®i vµo thÕ giíi t×nh yªu, ‘‘chí’’ ®Ó em ph¶i gÆp lßng em, vËy th× c« ®¬n l¾m.¤ng gäi mäi ng­êi h·y më réng vßng tay nh­ h·y lµm rÌm ®Ó «m lÊy t×nh yªu vµ t¸c gi¶ cßn ‘‘xin nguyÒn’’ dÖt vâng.§ã ®· ®ñ ®Ó t¹o ra kh«ng gian trµn ngËp vÞ ngät t×nh yªu. ¤ng ch­a hÕt mêi yªu mµ l¹i cßn van xin: Vµ h·y yªu t«i mét giê còng ®ñ Mét gi©y còng cam, mét chót còng ®µnh. Xu©n DiÖu tha thiÕt ®­îc yªu, van xin ®­îc yªu vµ h·y yªu dï chØ trong mét giê hay trong phót chèc còng ®ñ. Cã lóc «ng còng tham lam trong t×nh yªu, ®ßi hái qu¸ nhiÒu trong t×nh yªu nh­ng råi kh«ng ph¶i lóc nµo t×nh yªu còng ®ñ, còng th¾m thiÕt. Trong lóc ®ang kh¸t yªu, yªu cuång nhiÖt th× thêi gian cã ng¾n hay dµi «ng vÉn kh¸t khao, «ng van xin ‘‘h·y yªu’’ dï trong mét giê hay mét gi©y, mét phót «ng còng b»ng lßng. Qua ®ã thÊy ®­îc t×nh yªu trong Xu©n DiÖu lóc nµo còng thËt nång, thËt kh¸t vµ «ng tËn h­ëng t×nh yªu tõ nh÷ng gi©y phót ng¾n ngñi, nhá nhoi nhÊt. Xu©n DiÖu kh«ng cao ®¹o, trong t×nh yªu ph¶i cã th©n x¸c. ¤ng võa van xin råi l¹i ®ßi hái, thËt lµ mét con ng­êi ®Æc biÖt v« cïng bëi t×nh yªu lóc nµo còng lµ mét dÊu chÊm hái vµ nã l¹i tån tai trong «ng H·y s¸t ®«i ®Çu! H·y kÒ ®«i ngùc H·y trén nhau ®«i m¸i tãc ng¾n dµi Nh÷ng c¸nh tay h·y quÊn riÕt ®«i vai H·y d©ng c¶ t×nh yªu lªn sãng m¾t H·y kh¾ng khiÕt nh÷ng cÆp ®«i g¾n chÆt Nh÷ng ®ßi hái nµy ph¶i ®Õn Xu©n DiÖu th¬ viÖt nam míi d¸m m¹nh d¹n diÔn ®¹t.§©y còng lµ b­íc nh¶y tõ t×nh yªu thÇn tiªn kiÓu ThÕ L÷ ‘‘Tiªn nga xo· tãc bªn nguån’’ ®Õn t×nh yªu trÇn thÕ cña Xu©n DiÖu, ChÝnh v× nh÷ng gi¸c quan Êy mµ «ng b¸m rÊt ch¾c vµo ®êi ‘‘hai tay chÝn mãng b¸m vµo ®êi’’.¤ng ®ßi hái kh«ng chØ yªu ®¬n gi¶n mµ t×nh yªu ph¶i g¾n chÆt th©n x¸c, mét c¸ch diÔn ®¹t m¹nh b¹o ‘‘h·y s¸t, h·y kÒ, h·y trén’’ nh÷ng ®éng tõ ®i kÌm nhau ®Ó nhÊn m¹nh cho nhau, cho c¸i ®ßi hái cña Xu©n DiÖu. Nh÷ng c¸nh tay ph¶i ‘‘quÊn riÕt’’ ®«i vai ta t­ëng nh­ thËt g¾n chÆt kh«ng thÓ t¸ch dêi, ®«i vai kh«ng thÓ di chuyÓn khi ®· bÞ quÊn riÕt. Råi c¶ nh÷ng ¸nh m¾t ®«i m«i ®Òu ph¶i ‘‘g¾n chÆt’’ víi nhau. ¤ng sö dông ®éng tõ ‘‘h·y’’ rÊt nhiÒu lÇn, kÕt hîp víi nh÷ng ®éng tõ kh¸c nh­ : kÒ, s¸t, d©ng…®Ó nãi lªn ­íc muèn, sù ®ßi hái, sù thóc dôc mäi ng­êi ph¶i yªu vµ yªu m·nh liÖt. ¤ng kh¸t khao ®­îc ‘‘«m’’, ®­îc ‘‘gh×’’, ®­îc ‘‘say’’ vµ ®­îc c¾n.TÊt c¶ ®ã lµ biÓu hiÖn cña mét kh¸t väng sèng m·nh liÖt, kh¸t väng Êy biÓu hiÖn tËp trung nhÊt ë t×nh yªu. C¶m høng t×nh yªu lµ c¶m høng cña th¬ Xu©n DiÖu tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng t¸m. ¤ng cã tuyªn ng«n th¬ vÒ t×nh yªu: Lµm sao sèng ®­îc mµ kh«ng yªu Kh«ng nhí kh«ng th­¬ng mét kÎ nµo Ngay c¶ khi chÕt råi «ng vÉn xin ®­îc yªu, vËy th× kh«ng cã lÝ do g× sèng l¹i kh«ng yªu. ‘‘Lµm sao’’ ®­îc «ng dïng víi nçi b¨n kho¨n, kh«ng thÓ sèng mµ l¹i kh«ng yªu. Mµ ®· yªu th× ph¶i nhí, ph¶i th­¬ng, ph¶i cã ng­êi ®Ó trao ®i nçi nhí niÒm th­¬ng Êy. Tõ ®ã mµ «ng ®· n©ng t×nh yªu thµnh mét triÕt lÝ sèng vµ mçi ng­êi h·y t×m cho m×nh mét ng­êi ®Ó yªu, x©y dùng mét t×nh yªu ®Ñp ®Ó sèng hÕt m×nh v× t×nh yªu Êy. Xu©n DiÖu ®· chÊp nhËn triÕt lÝ sèng Êy vµ «ng ®i t×m nh÷ng niÒm vui, c¶m xóc m¹nh, mét t×nh yªu v« biªn vµ tuyÖt bÝch H·y tu«n ©u yÕm lïa m¬n trín Sãng m¾t, lêi m«i, nhiÒu - thËt nhiÒu Víi Xu©n DiÖu t×nh yªu kh«ng bao giêi lµ ®ñ, «ng lu«n h­íng ®Õn mét t×nh yªu lín lao v« biªn vµ ph¶i ‘‘tu«n’’ hÕt nh÷ng ©u yÕm mµ ta cã ®Ó yªu ch©n thµnh, yªu m·nh liÖt. Kh«ng ph¶i lµ ®­a hay ®em mµ lµ tu«n thÓ hiÖn sù d¹t dµo m¹nh mÏ trong nçi yªu th­¬ng cña «ng, trong «ng lóc nµo còng trµn ®Çy t×nh yªu. Vµ nay lµ chµng trai xao xuyÕn víi c¶nh víi t×nh: Lßng anh r¹o rùc kh«ng duyªn cí Khi n¾ng chiÒu t¬ giìn víi cµnh Xu©n DiÖu yªu ng­êi, yªu thiªn nhiªn, yªu c¶nh mµ sinh yªu t×nh. Anh r¹o rùc yªu ®­¬ng khi ®øng tr­íc thiªn nhiªn t­¬i ®Ñp, nÕu kh«ng yªu thêi gian sÏ lµm ch¶y tr«i tÊt c¶. Khi ¸nh n¾ng chiÕu xuèng cµnh c©y lÊp l¸nh, «ng t­ëng chõng nh­ cµnh t¬ ®ang ‘‘giìn’’ víi cµnh, chóng nh­ ®ang vui ®ïa cïng nhau thËt gÇn gòi, thËt th¾m thiÕt khiÕn «ng cµng kh¸t yªu say ®¾m. Thiªn nhiªn t­¬i ®Ñp quyÕn luyÕn lÊy nhau lµm cho Xu©n DiÖu r¬i vµo c¶nh ngé trèng v¾ng: T¬ liÔu giong gÇn t¬ liÔu ªm B­ím bay l¹i s¸nh b­ím bay kÌm Nh÷ng cµnh t¬ liÔu giong s¸t nhau, nh÷ng chó b­ím bay l­în s¸nh ®«i, thiªn nhiªn th× gÇn gòi thÕ mµ sao Xu©n DiÖu l¹i c« ®¬n ®Õn v o Ëy.T¸c gi¶ t¹o cho khung c¶nh yªu ®­¬ng vÎ ®Ñp yªu kiÒu cña hoa l¸, nµo chïm th­¬ng nhí, nµo khãm yªu th­¬ng, tÊt c¶ ®· s½n sµng nh­ cßn trong chê ®îi: §Õn ®©y em h¸i dïm ®«i léc KÎo téi lßng anh tñi ­íc m¬ Mét c¶nh t­îng më ra tr­íc m¾t, ®· s½n sµng chµo ®ãn em ‘‘®Õn, h¸i’’ nh÷ng niÒm yªu th­¬ng. Xu©n DiÖu yªu ®êi, yªu thiªn nhiªn, quan t©m ®Õn thêi kh¾c nhÞp ®êi vµ nh÷ng gi©y phót h¹nh phóc nh­ng vÉn rÊt lo l¾ng vÒ sù mong manh vµ ng¾n ngñi cña thêi gian vµ h¹nh phóc hiÖn t¹i Th¸ng giªng ngon nh­ mét cÆp m«i gÇn T«i sung s­íng. Nh­ng véi vµng mét nöa T«i kh«ng chê n¾ng h¹ míi hoµi xu©n Xu©n ®­¬ng tíi nghÜa lµ xu©n ®­¬ng qua Xu©n cßn non nghÜa lµ xu©n sÏ giµ Mµ xu©n hÕt, nghÜa lµ t«i còng mÊt Xu©n DiÖu sö dông ®éng tõ chØ quan hÖ ‘‘nh­’’ ®Ó so s¸nh vÞ ngon cña th¸ng giªng. ¤ng thÊy vui s­íng khi c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn vµ vÞ ngät ®«i m«i, nh­ng «ng còng chît thÊy m×nh qu¸ ‘‘véi vµng’’ v× thêi gian sÏ lu«n ch¶y tr«i, nã sÏ cuèn ®i nh÷ng g× ®Ñp ®Ï nhÊt vµ «ng kh«ng thÓ ‘‘chê’’c¸i ®Ñp quay l¹i mét lÇn n÷a. Víi thiªn nhiªn t¹o vËt, «ng còng c¶m nhËn víi bao th­¬ng c¶m sãt xa sù tµn óa cña cá c©y theo thêi gian: ê nhØ sao hoa l¹i ph¶i r¬i?. C©u hái nµy mang ý nghÜa tu tõ vµ ®»ng sau c©u ch÷ lµ mét tÊm lßng ‘‘hoa në ®Ó mµ tµn’’ ®Ó råi rông xuèng, cã thÓ nµo tho¸t khái qui luËt kh¾c nghiÖt ®ã cña t¹o ho¸. Võa míi ®©y lµ mét bã hoa t­¬i th¾m vµ hiÖn t¹i ®· r¬i vµo c¶nh hoa tµn, l¸ rông: Ngän giã thêi gian kh«ng ngít thæi Giê tµn nh­ nh÷ng c¸nh hoa r¬i Nh­ vËy lµ ë hai ph¹m trï mµ sù sèng trµo d©ng m¹nh mÏ vµ ®Ñp ®Ï nhÊt, hiÖn ra h×nh ¶nh gîi c¶m nh­ng ®· bÞ thêi gian ng¨n chÆn l¹i. Thêi gian nh­ cuèn tr«i theo chiÒu giã thæi, nh©n lªn søc m¹nh bªn trong ®Ó cho t¹o vËt sinh s«i n¶y në vµ ®Õn ®­îc ®é chÝn cña hoa th¬m mËt ngät. Nh­ng råi còng chÝnh thêi gian ®· xo¸ ®i tÊt c¶ nh÷ng g× ®· cã ®Ó l¹i r¬i vµo h­ v« quªn l·ng. ChÝnh v× tuyÖt ®èi ho¸ hiÖn t¹i mµ Xu©n DiÖu lo ng¹i cho t­¬ng lai. LÊy c¸i t«i lµm trung t©m cña cuéc sèng, quan t©m ®Õn sù h­ëng thô, ®Õn c¸ch sèng véi vµng nªn ng¹i ngïng ®æi thay vµ lo l¾ng sù giµ nua: Nãi lµm chi r»ng xu©n vÉn tuÇn hoµn NÕu tuæi trÎ ch¼ng hai lÇn th¾m l¹i Cßn trêi ®Êt nh­ng ch¼ng cßn t«i m·i Nªn b©ng khu©ng t«i tiÕc c¶ ®Êt trêi Kh«ng g× cã thÓ thay ®æi qui luËt cuéc sèng, kh«ng ‘‘ph¶i nãi’’ kh«ng ‘‘ph¶i lµm’’ g× khi tÊt c¶ kh«ng thÓ thay ®æi. Xu©n DiÖu c¶m thÊy nuèi tiÕc nh÷ng g× ®ang diÔn ra vµ trong «ng c¶m gi¸c thÊy l©ng l©ng, b©ng khu©ng. Th¬ «ng v× thÕ Ýt nãi tíi t­¬ng lai, vµ c¶ phong trµo th¬ míi còng d­êng nh­ kh«ng cã ph¹m trï t­¬ng lai: GÊp ®i em, anh rÊt sî ngµy mai §êi tr«i ch¶y lßng ta kh«ng vÜnh viÔn ‘‘Sî’’ thêi gian lµ nhí tíi Xu©n DiÖu, «ng sî mäi vËt sÏ tr«i theo thêi gian nªn «ng sèng giôc gi·, sèng gÊp g¸p vµ còng yªu véi v·, thêi gian vÉn tr«i cßn ta th× kh«ng vÜnh viÔn.§Õn mét t­¬ng lai xa l¹ nµo ®ã liÖu r»ng Xu©n DiÖu cã cßn ®­îc yªu vµ t×nh yªu cã cßn chê ®îi «ng. Ch­¬ng III: Nh÷ng ¶nh h­ëng th¬ t×nh Xu©n DÞªu Chóng ta ®· biÕt, trong nghÖ thuËt quan träng lµ c¸i tinh c¸i chÊt l­îng ‘‘quý hå tinh bÊt quý hå ®a’’ mµ dÊu hiÖu cña c¸i tinh, c¸i chÊt l­îng chÝnh lµ phong c¸ch. Cã thÓ noi mét trong nh÷ng lÝ do ®Ó th¬ t×nh Xu©n DiÖu cã mét søc sèng m·nh liÖt ®Õn h«m nay ®ã lµ v× «ng cã mét phong c¸ch nghÖ thuËt riªng ®éc ®¸o. Nã kh¸c biÖt víi th¬ t×nh cña c¸c nhµ th¬ cïng thêi vµ ¶nh h­ëng lín ®Õn th¬ ca viÖt nam. Con ®­êng s¸ng t¹o cña Xu©n DiÖu ph¸t triÓn trªn suèt nöa thÕ kû víi nh÷ng c¸ch t©n t¸o b¹o trong ng«n tõ. Xu©n DiÖu ®­îc ®¸nh gi¸ lµ nhµ th¬ míi nhÊt trong c¸c nhµ th¬ míi, «ng tá ra lµ ng­êi lu«n cã ý thøc vËn dông ng«n ng÷ th¬, theo «ng ‘‘mçi nhµ th¬ ph¶i lµ nhµ kü thuËt lín cña ng«n ng÷’’. V× thÕ ng«n ng÷ th¬ Xu©n DiÖu ®­îc c¸ thÓ ho¸ m¹nh mÏ mang ®Ëm dÊu Ên riªng, «ng rÊt coi träng viÖc chän ch÷, chän lêi, s¾p xÕp tõ ng÷ ®óng lóc, ®óng chç, «ng cã lèi viÕt nh­ cùa quËy trong tõng ch÷. Cïng viÕt vÒ t×nh yªu, nÕu Xu©n DiÖu sö dông hÖ thèng ng«n ng÷ trau chuèt víi hµng lo¹t ®éng tõ khoÎ kho¾n, Ên t­îng nh­:‘‘kÎ uèng t×nh yªu dËp c¶ m«i’’, ‘‘hìi xu©n hång ta muèn c¾n vµo ng­¬i’’, ‘‘Ta muèn «m…’’.Th× th¬ ThÕ L÷ lµ th¬ cña mét kÎ ®a t×nh, ‘‘mét kÎ kh¸t yªu, lßng më s½n ®Ó ®ãn mét t×nh yªu kh«ng thÊy t«i’’. NÕu th¬ t×nh Xu©n DiÖu víi hÖ thèng ®éng tõ biÓu hiÖn t×nh yªu g¾n víi cuéc ®êi trÇn tôc, t©m hån g¾n víi thÓ x¸c th× th¬ t×nh cña L­u Träng L­ l¹i diÔn t¶ c¸i t«i say s­a, tho¸t ly, nh¹y c¶m tãm gän trong hai ch÷ ‘‘t×nh’’ vµ ‘‘méng’’. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, hÖ thèng ®éng tõ trong th¬ Xu©n DiÖu sö dông rÊt hiÖu qu¶ mang l¹i gi¸ trÞ biÓu ®¹t cao. Nã cho thÊy ë «ng lµ mét niÒm kh¸t khao giao c¶m víi ®êi, mét niÒm kh¸t khao m·nh liÖt, t¸o b¹o. Nhê ®ã ta thÊy ®­îc t×nh yªu thùc sù cña con ng­êi trÇn tôc. Trong con m¾t t×nh yªu cña Xu©n DiÖu, sù vËt hiªn ra mét c¸ch vui t­¬i, m¬n mën søc sèng víi ong, b­ím, ¸nh n¾ng chan hoµ : Cña ong b­ím nµy ®©y tuÇn th¸ng mËt Nµy ®©y hoa cña ®ång néi xanh r× Nµy ®©y l¸ cña cµnh t¬ ph¬ phÊt Cña yÕn anh nµy ®©y khóc t×nh si Vµ nµy ®©y ¸nh s¸ng chíp hµng mi Qu¶ thËt víi con m¾t cña mét ng­êi yªu ®êi, kh¸t sèng, kh¸t yªu th× c¸i g× còng trë nªn ®Ñp vµ th¬ méng: ChiÒu méng hoµ th¬ trªn nh¸nh duyªn C©y me rÝu rÝt cÆp chim chuyÒn §æ trêi xanh ngäc qua mu«n l¸ Thu ®Õn n¬i n¬i ®éng tiÕng huyÒn Víi lo¹t ®éng tõ m¹nh ‘‘phÊt, chíp, rÝu rÝt, ®æ, ®éng’’ cho ta thÊy mét c¶nh vËt c¨ng ®Çy søc sèng. §ã còng biÓu hiÖn t×nh yªu cña nhµ th¬, song kh«ng lµ t×nh yªu nam n÷ mµ lín h¬n «m trïm h¬n lµ t×nh yªu cuéc sèng, t×nh yªu con ng­êi, yªu cuéc ®êi. Cßn Huy CËn, th¬ t×nh «ng viÕt vÒ nçi sÇu thiªn cæ, nçi thª thiÕt cña cuéc ®êi. Th¬ Huy CËn diÔn t¶ c¸i buån c« ®¬n cña con ng­êi tr­íc thiªnnhiªn b¸t ng¸t. C¶nh vËt trong th¬ «ng th­êng hoang v¾ng tÜnh lÆng: BÌo d¹t vÒ ®©u hµng nèi hµng Mªnh m«ng kh«ng mét chuyÕn ®ß ngang vµ ®ã lµ sù ®èi lËp gi÷a con ng­êi víi c¸i bao la réng lín cña vò trô, lµ c¸i c« ®¬n cña kiÕp ng­êi: Líp líp m©y cao ®ïn nói b¹c Chim nghiªng c¸nh nhá bãng chiÒu sa Lßng quª dên dîn vêi con n­íc Kh«ng khãi hoµng h«n còng nhí nhµ Cßn ChÕ Lan Viªn vµ Hµn MÆc Tö l¹i thÓ hiÖn c¸i ®au ®ín ®iªn lo¹n cña cuéc ®êi, lµ sù ch¸n n¶n, hoµi nghi vµ tuyÖt väng: Trêi hìi h«m nay ta ch¸n hÕt Nh÷ng s¾c mµu h×nh ¶nh cña trÇn gian Ph¶i nãi r»ng, viÕt vÒ t×nh yªu, viÕt vÒ cuéc sèng, ®Õn Xu©n DiÖu ta míi nhËn thÊy mét niÒm kh¸t khao giao c¶m, kh¸t khao sèng ®Õn m·nh liÖt, say ®¾m.Nh÷ng ®éng tõ m¹nh mÏ ®­îc nhµ th¬ sö dông thËt tinh tÕ. Víi Xu©n DiÖu , sèng còng lµ sèng hÕt m×nh ‘‘v¾t ®Õn giät cuèi cïng’’, «ng ý thøc râ vÒ thêi gian: ‘‘Xu©n ®­¬ng tíi nghÜa lµ xu©n ®­¬ng qua’’. V× thÕ «ng véi vµng sèng cuèng quyÕt: Ta muèn «m C¶ sù sèng míi b¾t ®Çu m¬n mën Ta muèn riÕt m©y ®­a vµ giã l­în Ta muèn th©u c¸nh b­ím víi t×nh yªu Ta muèn say c¸nh b­ím víi t×nh yªu Vµ non n­íc vµ c©y vµ cá r¹ng Cho chuÕnh cho¸ng mïi th¬m Cho ®· ®Çy ¸nh s¸ng Cho no nª thanh s¾c cña thêi t­¬i Hìi xu©n hång ta muèn c¾n vµo ng­¬i ChØ m­êi c©u th¬ mµ cã chøa tíi m­êi bèn lÇn sö dông ®éng tõ m¹nh ‘‘muèn, riÕt, «m, h«n…’’ cho thÊy sù cuèng quyÕt sèng véi vµng tËn h­ëng cña nhµ th¬ tr­íc cuéc ®êi. Vµ nÕu nh­ Xu©n DiÖu yªu lµ yªu hÕt m×nh, cho lµ cho tÊt c¶, t×nh yªu cña «ng bao gåm c¶ thÓ x¸c, t¸o b¹o vµ m·nh liÖt: H·y s¸t ®«i ®Çu H·y kÒ ®«i ngùc H·y trén nhau ®«i m¸i tãc ng¾n dµi Th× t×nh yªu trong th¬ NguyÔn BÝnh thËt nhÑ nhµng, kÝn ®¸o. ¤ng kh«ng ®i t×m nh÷ng c¸ch t©n hiÖn ®¹i vµ ‘‘t©y’’ nh­ Xu©n DiÖu mµ «ng say s­a víi c¶nh quª, t×nh quª méc m¹c, duyªn d¸ng: Hoa chanh në gi÷a v­ên chanh ThÇy u m×nh víi chóng m×nh ch©n quª NÕu Xu©n DiÖu yªu lµ ph¶i «m, ph¶i h«n, riÕt, c¾n th× NguyÔn BÝnh lµ sù t­¬ng t­, nhí mong : Th«n ®oµi ngåi nhí th«n ®«ng Mét ng­êi chÝn nhí m­êi mong mét ng­êi §ã lµ mét chµng trai quª th­¬ng nhí ©m thÇm c« g¸i l¸ng giÒng : Nhµ nµng ë c¹nh nhµ t«i C¸ch nhau c¸i dËu mång t¬i xanh rên ®Ó råi l¹i thÇm tr¸ch hái: ‘‘cí sao bªn Êy ch¼ng sang bªn nµy’’. Qu¶ thËt th¬ t×nh NguyÔn BÝnh cã c¸i ®»m th¾m duyªn quª, nhÑ nhµng vµ kÝn ®¸o, kh«ng vå vËp vµ cuèng quyÕt nh­ th¬ t×nh Xu©n DiÖu. Cã thÓ nãi Xu©n DiÖu lµ mét nhµ th¬ rÊt t©y, rÊt hiÖn ®¹i víi ng«n ng÷ th¬ rÊt ®éc ®¸o trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn lµ hÖ thèng ®éng tõ ®­îc sö dông thËt tinh tÕ. §ã lµ mét phÇn ¶nh h­ëng cña th¬ t­îng tr­ng Ph¸p vµ mét phÇn nhµ th¬ häc hái tõ vèn ng«n ng÷ cña d©n téc. Tr­íc Xu©n DiÖu chóng ta cã Hå Xu©n H­¬ng - bµ chóa th¬ n«m, còng lµ mét nhµ th¬ t×nh næi tiÕng víi hÖ thèng ng«n tõ s¾c s¶o, ®éc ®¸o: ChÐm cha c¸i kiÕp lÊy chång chung KÎ ®¾p ch¨n b«ng kÎ l¹nh lïng Th¬ t×nh Xu©n DiÖu thÓ hiÖn mét phong c¸ch riªng ®éc ®¸o, kh«ng lÈn víi bÊt kú nhµ th¬ nµo kh¸c. ¤ng cã nh÷ng c¸ch t©n t¸o b¹o trong ng«n tõ. PhÇn III: KÕt LuËn Trong cuéc sèng ch¾c h¼n kh«ng ai l¹i kh«ng mét lÇn yªu, mét lÇn ®­îc kh¸m ph¸ c¸i bÝ Èn cña mét thø t×nh c¶m thiªng liªng vµ cao quÝ. §iÒu ®ã gãp phÇn lµm phong phó h¬n t©m hån mçi con ng­êi. Vµ t×nh yªu khi ®­îc in dÊu trong thi ca viÖt nam nã ®· manh l¹i cho con ng­êi nh÷ng c¶m xóc vÊn v­¬ng, s©u s¾c. §Õn víi thÕ giíi bao la réng lín cña t×nh yªu cã lÏ chØ cã Xu©n DiÖu míi ®ñ søc t×m ®Õn vµ kh¸m ph¸ nã mét c¸ch ®éc ®¸o, s¸ng t¹o vµ ®Çy thi vÞ. Xu©n DiÖu ®Õn víi t×nh yªu trong sù bì ngì cña mét chµng trai trÎ kh¸t yªu, nh­ng råi «ng cè ®i t×m cho m×nh mét ®Þnh nghÜa t×nh yªu ®Ó tõ ®ã ®i kh¸m ph¸ nã, mæ xÎ nã. T×nh yªu cña Xu©n DiÖu kh«ng hÒ tÜnh lÆng mµ lu«n chuyÓn ®éng theo c¶m xóc cña «ng vµ nhÞp chuyÓn cña thêi gian. Cã lóc lµ t×nh yªu say ®¾m, cußng nhiÖt, m·nh liÖt ®Õn tét cïng, cã lóc l¹i chît buån b· sî mÊt ®i t×nh yªu khi thêi gian vÉn có lÆng lÏ tr«i. Råi «ng véi vµng, giôc gi·, thóc giôc mäi ng­êi h·y sèng vµ h·y yªu, yªu hÕt m×nh v× nã kh«ng chê ®îi ai bao giê. Vµ mét chµng trai trÎ víi t×nh yªu bång ch¸y ®· cho «ng søc m¹nh yªu cho ®Õn lóc chÕt vµ cho dï cã chÕt «ng vÉn xin ®­îc yªu, ®­îc ®i t×m t×nh yªu trong câi ©m ty. Mét con ng­êi nh­ Xu©n DiÖu qu¶ lµ hiÕm thÊy, cho dï ®· cã nhiÒu nhµ th¬ viÕt vÒ t×nh yªu nh­ng kh«ng ai cã c¸i nh×n m·nh liÖt vµ t¸o b¹o nh­ Xu©n DiÖu. Víi phong c¸ch nghÖ thuËt ®éc ®¸o «ng ®· mang l¹i mét c¸i nh×n tinh tÕ vÒ t×nh yªu. ¤ng sö dông mét hÖ thèng ®éng tõ m¹nh hÕt søc s©u s¾c ®Ó miªu t¶ cung bËc cña t×nh yªu, nh÷ng kh¸t khao m·nh liÖt cña ch×nh «ng. Xu©n DiÖu th¶ hån m×nh vµo nh÷ng trang th¬ vµ ®Ó l¹i Ên t­îng khã phai cho ®éc gi¶. V× thÕ mµ Xu©n DiÖu ®­îc coi lµ «ng hoµng cña th¬ t×nh vµ cho ®Õn m·i vÒ sau c¸i tªn Êy, t×nh yªu Êy vÉn cßn m·i. Xu©n DiÖu - mét trong nh÷ng chñ t­íng cña phong trµo th¬ míi lµ mét ng­êi c¶ ®êi say ®¾m víi t×nh yªu. T×nh yªu kh«ng cã tuæi vµ th¬ t×nh hay cµng kh«ng tÝnh tuæi bao giê. Th¬ t×nh Xu©n DiÖu trÎ m·i víi giäng nãi ®¾m say, cuång nhiÖt, th¬ «ng mang mét s¾c th¸i, mét phong c¸ch riªng cã thÓ nãi lµ thµnh c«ng nhÊt trong ®êi th­êng. Danh môc tham kh¶o 1. Nguyªn An . "Xu©n DiÖu cã mét lÇn", s¸ch Xu©n DiÖu th¬ vµ ®êi. NXB V¨n häc,T.P HCM, 1996 2. Lª Biªn . Tõ lo¹i TiÕng ViÖt.NXBGD, §µ N½ng,2000 3. Huy CËn . " Th¬ t×nh cña Xu©n DiÖu", s¸ch con ng­êi vµ t¸c phÈm. NXB t¸c phÈm míi, Hµ Néi,1987 4. Lª TiÕn Dòng . Nh÷ng c¸ch t©n nghÖ thuËt trong th¬ Xu©n DiÖu giai ®o¹n 1932 - 1945. NXBGD,TPHCM,1998 5. Hµ Minh §øc. Th¬ t×nh Xu©n DiÖu.NXB §H vµ GD chuyªn nghiÖp HN, 1992 6. TÞnh Hµ. Tuæi trÎ Xu©n DiÖu.NXB tæng hîp TiÒn Giang, 1989 7. Phong Lª. Xu©n DiÖu - mïa xu©n vµ t×nh yªu, s¸ch vÉn chuyÖn v¨n vµ ng­êi. NXB V¨n ho¸ th«ng tin, HN, 1999 8. NguyÔn V¨n Long. Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc, tËp II.NXB khoa häc x· héi, HN, 1984 9. ThÕ L÷. Mét nhµ thi sÜ míi Xu©n DiÖu, b¸o Ngµy nay, sè 46, 1937 10. Vò QuÇn Ph­¬ng. Th¬ t×nh Xu©n DiÖu nång vµ trÎ, T¹p chÝ V¨n häc, sè 12, 1995 11. TrÇn §×nh Sö. Lý luËn vµ phª b×nh v¨n häc.NXBGD, HN, 2001 12. NguyÔn Kim Th¶n. §éng tõ trong TiÕng VÞªt.NXB§HQG, TPHCM, 1997 13. L­u Kh¸nh Th¬. Xu©n DiÖu vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm.NXBGD, TPHCM, 2005 14. http:// www.vass.gov.vn/ tintuc 15. 16.