Tìm hiểu pháp luật về trách nhiệm tài sản của công ty hợp danh và thành viên công ty hợp danh. So sánh với pháp luật của Pháp

ĐỀ BÀI 21: Tìm hiểu pháp luật về trách nhiệm tài sản của công ty hợp danh và thành viên công ty hợp danh. So sánh với pháp luật của Pháp. Công ty hợp danh là một loại hình công ty đối nhân. Nó mang bản chất đối nhân nghĩa là trong công ty đó có sự liên kết của những thành viên dựa trên sự tin cậy về nhân thân trong gia đình hay dòng họ, bạn bè, những người quen biết lâu năm… cùng nhau tiến hành hoạt động kinh doanh dưới một hãng chung và cùng liên đới chịu trách nhiệm vô hạn về mọi khoản nợ của công ty .. Với loại hình công ty này, pháp luật Pháp và Việt Nam có những quy chế pháp lý giống nhau và cũng có nhiều điểm khác biệt đề điều chỉnh chúng. * Những điểm giống nhau: Pháp luật của hai nước đều công nhận công ty hợp danh là một loại hình doanh nghiệp (sociétes commerciales) mà bản chất của nó là đối nhân và quy định phải có ít nhất hai thành viên là chủ sở hữu chung của công ty cùng nhau kinh doanh dưới một tên chung (là thành viên hợp danh). Đồng thời cũng quy định, trong quá trình hoạt động kinh doanh, công ty hợp danh không được phát hành bất kì loại hình chứng khoán nào Xem Thương nhân theo pháp luật thương mại Việt Nam dưới góc độ so sánh với pháp luật thương mại cộng hoà Pháp : Luận văn thạc sĩ Luật học / Nguyễn Tiến Diện; Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Viết Tý, GS. Herve Lecuyer . - H., 2004- tr. 37 . Các thành viên hợp danh trong công ty phải cùng nhau liên đới chịu trách nhiệm vô hạn… Bên cạnh đó, pháp luật hai nước cũng coi thành viên hợp danh của công ty đương nhiên có tư cách thương nhân. Có nghĩa là đồng thời với việc trở thành thành viên công ty hợp danh thì các thành viên có ngay tư cách thương nhân mà không qua bất cứ một thủ tục đăng ký nào khác. Như vậy, một thành viên hợp danh vừa có thể cống hiến cho công ty hợp danh trong một nỗ lực chung, các thành viên khác vừa có thể tự mình tiến hành các hoạt động thương mại của riêng mình Xem Công ty hợp danh theo pháp luật Việt Nam : Khoá luận tốt nghiệp / Đặng Gia Kiên; Người hướng dẫn: ThS. Hoàng Minh Chiến . - H., 2007 . – tr 23 * Những điểm khác biệt: Theo Luật doanh nghiệp Việt Nam năm 2005 quan niệm về công ty hợp danh có nhiều điểm khác biệt so với quy định trong Luật thương mại của Pháp năm 1807 đến nay vẫn còn hiệu lực pháp lý 1. Về định nghĩa công ty hợp danh: Điều 220- 1 Bộ luật thương mại Cộng hòa Pháp 1807 định nghĩa: “công ty hợp danh là một hội đoàn thành lập giữa hai người hay một số người nhiều hơn để làm thương mại dưới một hội danh” Xem Thương nhân theo pháp luật thương mại Việt Nam dưới góc độ so sánh với pháp luật thương mại cộng hoà Pháp : Luận văn thạc sĩ Luật học / Nguyễn Tiến Diện; Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Viết Tý, GS. Herve Lecuyer . - H., 2004-tr.29 . Luật thương mại Pháp không xếp công ty hợp danh vào cùng nhóm với công ty hợp vốn đơn giản. Như vậy theo luật thương mại Pháp có thể nói công ty hợp danh vẫn giữ nguyên được bản chất của công ty đối nhân điển hình. Và bản chất đối nhân này tạo ra chế độ trách nhiệm vô hạn hoàn toàn không có ngoại lệ đối với bất cứ thành viên nào của công ty. Đó cũng là điểm phân biệt chủ yếu nhất giữa loại hình công ty này và các công ty mà thành viên có chế độ trách nhiệm hữu hạn hoặc hỗn hợp. Còn theo Luật doanh nghiệp Việt Nam 2005 thì quy định: “Công ty hợp danh là doanh nghiệp, trong đó phải có ít nhất hai thành viên là chủ sở hữu chung của công ty, cùng nhau kinh doanh dưới một tên chung”. Nghĩa là công ty hợp danh có thể là công ty hợp vốn đơn giản. Từ định nghĩa trên, công ty hợp danh có những đặc điểm pháp lý cơ bản khác so với quy định của pháp luật Pháp. 2.Về địa vị pháp lý: Tại khoản 2 Điều 130 Luật doanh nghiệp Việt Nam năm 2005 quy định: “Công ty hợp danh có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh” trong khi Pháp luật pháp lại không thừa nhận tư cách pháp nhân của công ty hợp danh (Non personne morale de droit privé) Xem Cần quy định hợp lý về công ty hợp danh / PGS.TS. Đỗ Văn Đại // Tạp chí Nghiên cứu lập pháp. Văn phòng Quốc hội, Số 6/2005, tr. 52 – 55 . Sở dĩ có sự khác nhau như vậy là do pháp luật Pháp quy định công ty hợp danh có tính chất đối nhân tuyệt đối Xem . Không thừa nhận công ty hợp vốn là một loại của công ty hợp danh như theo quy định của pháp luật Việt Nam. * Về thành viên công ty: Do tính chất đối nhân tuyệt đối tại quy định của Pháp về công ty hợp danh cho nên sự thay đổi thành viên trong công ty hợp danh thường khó khăn. Thành viên không được rút khỏi công ty, không được chuyển nhượng vốn của mình cho người khác, tư cách thành viên cũng không thể để lại làm tài sản thừa kế do gắn liền với nhân thân. Khi một thành viên muốn xin ra khỏi công ty thì thì phải chờ đến khi công ty giải thể; đối với công ty có 2 thành viên, khi một thành viên chết công ty buộc phải giải thể Xem Giáo trình luật so sánh. Trường Đại học Luật Hà Nội Trần Quốc Hoàn chủ biên NXB. CAND2007 tr 137 . Sở dĩ có những quy định khắt khe như vậy về nhân sự đối với loại hình công ty này bởi vấn đề nhân sự quyết định hầu hết sự tồn tại hay không của công ty. Trong khi luật doanh nghiệp Việt Nam 2005 quy định công ty hợp danh có thể có hai loại thành viên: thành viên hợp danh và thành viên góp vốn. Việc thay đổi thành viên cũng không phải dễ dàng nhưng không quá khắt khe như quy định của luật pháp Pháp. Ví dụ: chủ doanh nghiệp tư nhân có thể trở thành thành viên hợp danh của công ty nếu được đồng ý do chế độ chịu trách nhiện liên đới đối với các thành viên hợp danh… * Về chế độ trách nhiệm đối với mỗi loại thành viên: Theo Bộ luật thương mại Cộng hòa Pháp thì căn cứ phân biệt chủ yếu các loại công ty là dựa vào trách nhiệm của các thành viên: Công ty hợp danh, công ty cổ phần, công ty hợp vốn và công ty trách nhiệm hữa hạn. Trong đó, công ty hợp danh là công ty mà mỗi thành viên trong công ty chịu trách nhiệm vô hạn (nghĩa là bằng tất cả tài sản của họ) và liên đới đối với tất cả các khoản nợ của công ty do công ty hợp danh có bản chất đối nhân tuyệt đối Xem Hưỡng hoàn thiện pháp luật liên quan đến công ty hợp danh ở Việt Nam hiện nay / ThS. Vũ Đặng Hải Yến // Tạp chí Luật học. Trường Đại học Luật Hà Nội, Số 03/2004 . Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam lại quy định công ty hợp danh có thể có 2 loại thành viên như phân tích trên nên kèm theo đó là hai chế độ trách nhiệm cũng có sự khác nhau đối với mỗi loại thành viên. Thành viên hợp danh phải là cá nhân, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ của công ty, thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty Xem Điểm b,c Khoản 2, Điều 130 Luật doanh nghiệp Việt Nam 2005 Ngoài ra còn tham khảo: 1. Giáo trình luật thương mại. Tập 1 / Trường Đại học Luật Hà Nội ; Nguyễn Viết Tý chủ biên, ... [et al.] . - H. : Công an nhân dân, 2008 tr-116-118 2. Cần quy định hợp lý về công ty hợp danh / PGS.TS. Đỗ Văn Đại // Tạp chí Nghiên cứu lập pháp. Văn phòng Quốc hội, Số 6/2005, tr. 52 – 55 3. . Như vậy, qua tìm hiểu khái quát đặc điểm pháp lý của công ty hợp danh có bản chất đối nhân nhưng ở hai hệ thống pháp luật khác nhau Việt Nam và Cộng hòa Pháp có những quy định không giống nhau. Điều này thể hiện thái độ của từng nhà nước đối với loại hình doanh nghiệp này.