Tìm hiểu thực trạng của hoạt động tạo hình ở trường mầm non

phÇn I: më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi: - Ho¹t ®éng t¹o h×nh lµ mét trong c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña x· héi. X· héi cã v¨n minh, hiÖn ®¹i cã nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng víi nh÷ng kiÓu lèi kiÕn tróc ®Ñp cïng víi nh÷ng ph­¬ng tiÖn m¸y mãc hiÖn ®¹i nh­ ngµy nay lµ cã phÇn ®ãng gãp kh«ng nhá cña ho¹t ®éng t¹o h×nh. - Ho¹t ®éng t¹o h×nh ra ®êi tõ rÊt sím. Tõ xa x­a con ng­êi ®· biÕt m« t¶ lai cuéc sèng cña m×nh qua nh÷ng bøc tranh, nh÷ng h×nh vÏ trªn v¸ch ®¸ víi rÊt nhiÒu h×nh ¶nh sèng ®éng nh­ nh÷ng c¶nh s¨n b¾n, c¶nh trång trät hay nh¶y móa, nh÷ng ®µn sóc vËt, mu«ng thó, cá c©y...C¸c nhµ kh¶o cæ häc ®· t×m thÊy nh÷ng t­îng ®¸, t­îng ®ång nh÷ng ®Òn ®¸ cã h×nh tr¹m træ n»m trong lßng ®Êt - ®ã lµ kÕt qu¶ t¹o h×nh cña loµi ng­êi tõ hµng ngh×n n¨m vÒ tr­íc. Nã g¾n liÒn víi nÒn v¨n minh, v¨n ho¸ - Tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi x· héi loµi ng­êi. Trong ®êi sèng con ng­êi ho¹t ®éng t¹o h×nh lµ mét ho¹t ®éng nghÖ thuËt, gãp phÇn ®em ®Õn c¸i ®Ñp lµm phong phó cho ®êi sèng con ng­êi. Ho¹t ®éng t¹o h×nh cßn lµ ph­¬ng tiÖn quan träng trong gi¸o dôc trÎ. Nã t¸c ®éng to lín trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tÝnh c¸ch cho trÎ MÇm non. T¸c dông tÝch cùc ®Õn 5 mÆt gi¸o dôc: §øc, trÝ thÓ mü lao ®éng cña trÎ ë tuæi MÇm non. Mét nhµ gi¸o dôc X« viÕt ®· nãi: “ Ph¶i gi¸o dôc cho trÎ biÕt yªu c¸i ®Ñp tõ tuæi bÐ nhÊt v× nã lµ c¬ së ban ®Çu cho viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch con ng­êi ”. - Chøc n¨ng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng t¹o h×nh lµ ph¶n ¸nh hiÖn thùc b»ng h×nh t­îng, nh»m ph¸t triÓn ë trÎ kh¶ n¨ng c¶m thô vµ c¶m xóc thÈm mü, h×nh thµnh tÝnh yªu c¸i ®Ñp trong thiªn nhiªn, víi cuéc sèng vµ nghÖ thuËt... TrÎ biÕt yªu quý c¸i ®Ñp sÏ biÕt lµm theo c¸i ®Ñp vµ cao h¬n lµ biÕt s¸ng t¹o ra c¸i ®Ñp. ChÝnh v× thÕ mµ ho¹t ®éng t¹o h×nh ®· h×nh thµnh ë trÎ nh÷ng kü n¨ng, kü x¶o, n¨ng lùc quan s¸t, ph¸t triÓn trÝ nhí, trÝ t­ëng t­îng, ph¸t triÓn vÒ k¶ n¨ng tri gi¸c vÒ h×nh d¹ng, cÊu tróc, mÇu s¾c cña ®å vËt b»ng m¾t mét c¸ch cã môc ®Ých. Khi tham gia c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng t¹o h×nh trÎ t¸i t¹o l¹i b»ng h×nh t­îng c¸c ®å vËt, hiÖn t­îng quen thuéc mµ tr­íc ®ã chóng ®· tri gi¸c d­îc. Gãp phÇn ®¸ng kÓ tæng hîp, so s¸nh, kh¸i qu¸t ho¸, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc t­ duy trùc quan h×nh t­îng. Th«ng qua ®ã ng«n ng÷ cña trÎ còng ®­îc ph¸t triÓn, hoµn thiÖn dÇn c¶m xóc. ThÈm mü vµ tÝnh kiªn tr× bÒn bØ, khÐo lÐo nay r©t quan träng bëi t×nh yªu ®èi víi c¸i ®Ñp lµ bËc cao cña con ng­êi t×nh c¶m ®ã kh«ng ph¶i lµ bÈm sinh, kh«ng cã s½n trong mçi con ng­êi tõ khi lät lßng mÑ. Mét em bÐ sÏ kh«ng cã ®­îc t×nh yªu c¸i ®Ñp nªu chóng ta kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó em bÐ ®ã ®­îc tiÕp xóc v¬i nhiÒu c¸i ®Ñp xung quanh, kh«ng lµm cho nh÷ng ®Æc ®iÓm sinh ®éng, phong phó cña c¸c sù vËt hiÖn t­îng lät vµo c¸c gi¸c quan cña trÎ ®Ó trÎ dÔ chÞu. NÕu chóng ta kh«ng biÕt khªu gîi ë c¸c em vÒ c¶m xóc tèt lµnh vÒ con ng­êi vµ lµm thøc d¹y trong em nh÷ng g× th©n thiÕt gÇn gòi khi tiÕp xóc víi c¸i ®Ñp. - ë tr­êng MÇm non tõ nhiÒu n¨m nay, ho¹t ®éng t¹o h×nh lµ mét m«n häc chÝnh, bao gåm nhiÒu ho¹t ®éng nh­: vÏ, nÆn, c¾t, xÐ, d¸n. §©y lµ mét m«n häc ®­îc ngµnh häc rÊt quan t©m vµ ®¹t thµnh chuyªn ®Ò cho nh÷ng n¨m häc sau. - Ngµnh gi¸o dôc - §µo t¹o rÊt quan t©m tíi ho¹t ®éng t¹o h×nh ®· chØ ®¹o cho ngµnh häc mÊm non ®i s©u vµo chuyªn ®Ò nµy. Më c¸c cuéc thi: Gi¸o viªn giái chuyªn ®Ò t¹o h×nh vµ c¸c cuéc thi “ BÐ khÐo tay ” c¸c cÊp cho trÎ. §Æc biÖt ®· thùc hiÖn trong bé m«n nµy trong ch­¬ng tr×nh båi d­ìng chuyªn m«n nghiÖp vô. V× thÕ tr­êng MÇm non sè I ®· rÊt quan t©m, ®Çu t­ vÒ c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ tµi liÖu, båi d­ìng ®éi ngò gi¸o viªn, vËn ®éng phô huynh gióp ®ì vÒ c¬ së vËt chÊt ®Ó thùc hiÖn m«n ho¹t ®éng t¹o h×nh. Xong kÕt qu¶ ë mét sè tiÕt ch­a cao. TrÎ thùc hiÖn ë møc ®é kh¸ giái Ýt, thùc hiÖn ®¹t yªu cÇu cßn nhiÒu. Lµ mét gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y trªn líp t«i chän ®Ò tµi nµy ®Ó nghiªn cøu, mong muèn qua thùc hiÖn t×m ra ®­îc nh÷ng ph­¬ng ph¸p, biÖn ph¸p hay, tÝch cùc gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc trong tr­êng MÇm non. II. Môc ®Ých nghiªn cøu - T«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi nµy víi môc ®Ých b­íc ®Çu t×m hiÓu thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng t¹o h×nh vµ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p trong viÖc d¹y t¹o h×nh ®Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y ho¹t ®éng t¹o h×nh ë trÎ mÉu gi¸o. Tõ ®ã vËn dông nh÷ng nh÷ng kiÕn thøc cã s½n vµ qua häc hái ®Ó nghiªn cøu vµ ¸p dông ph­¬ng ph¸p vµo m«n t¹o h×nh nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña häc sinh phï hîp víi môc ®Ých gi¸o dôc vµ tr×nh ®é nhËn thøc cña trÎ nhµ trÎ . Iii. NhiÖm vô nghiªn cøu 1. Nghiªn cøu lý luËn. - T×m hiÓu c¬ së lý luËn vÒ sù høng thó vµ ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña trÎ vÒ ph­¬ng ph¸p d¹y ho¹t ®éng t¹o h×nh vµ xÕp h×nh. 2. Nghiªn cøu thùc nghiÖm - Thùc tr¹ng cña viÖc ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p trong m«n t¹o h×nh vµ høng thó cña trÎ víi m«n häc. 3. Nghiªn cøu viÖc øng dông: - §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p th«ng qua viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ ®óng ®Ó rót ra kÕt luËn, t×m ra ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p hay, ph­¬ng ph¸p d¹y tÝch cùc, t¸c ®éng tèt ®Õn trÎ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y vµ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng ë trÎ. IV. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 1. §èi t­îng nghiªn cøu: “ Ho¹t ®éng t¹o h×nh cho häc sinh mÇm non líp 5 - 6 tuæi”. 2. Ph¹m vi nghiªn cøu: Häc sinh líp 5 - 6 tuæi - Tr­êng MÇm non sè 1 - ThÞ trÊn Than Uyªn V- C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: - Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra, kh¶o s¸t thùc nghiÖm. - Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn. - Ph­¬ng ph¸p so s¸nh. - Ph­¬ng ph¸p thèng kª. - Ph­¬ng ph¸p øng dông thùc nghiÖm gi¸o dôc. - Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. phÇn iI: Néi dung I - c¬ së lÝ luËn cña ®Ò tµi. 1. Vµi nÐt vÒ nghÖ thuËt t¹o h×nh. - NghÖ thuËt t¹o h×nh lµ m«n gäi chung cho mét nhãm t¹o h×nh s¸ng t¸c nghÖ thô©t, nh»m t¸i hiÖn hiÖn thùc cuéc sèng, con ng­êi vµ thiªn nhiªn, ®­îc c¶m thô b»ng c¸c gi¸c quan vµ sù c¶m nhËn tinh tÕ b»ng mµu s¾c, ®­êng nÐt th«ng qua chñ ®Ò s¸ng t¹o nhÊt ®Þnh, c¶i t¹o nã theo quy luËt cña s¸ng t¹o, göi g¾m vµo ®ã t©m hån cña ng­êi nghÖ sü t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ thÈm mü cho x· héi. Chóng ®­îc tån t¹i trong kh«ng gian vµ thêi gian. Lµ mét trong nh÷ng con ®­êng lµm phong phó sù tiÕp xóc cña con ng­êi víi hiÖn thùc nh»m t×m hiÓu hiÖn thùc thÕ giíi kh¸ch quan. - Ho¹t ®éng t¹o h×nh lµ mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt hÊp dÉn ®èi víi trÎ. §· ®­îc xÕp vµo trong ch­¬ng tr×nh häc tËp cña trÎ ë tr­êng mÇm non. §ã lµ ph­¬ng tiÖn quan träng trong gi¸o dôc thÈm mü vµ cã t¸c dông to lín trong viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch cho trÎ ë løa tuæi mÇm non. Ph¸t triÓn ë trÎ kh¶ n¨ng c¶m thô vµ c¶m xóc thÈm mü. Båi d­ìng thÞ hiÕu thÈm mü, h×nh thµnh t×nh yªu víi c¸i ®Ñp trong thiªn nhiªn, cuéc sèng, con ng­êi vµ nghÖ thuËt, ph¸t triÓn trÝ nhí, trÝ t­ëng t­îng, s¸ng t¹o cña trÎ. Cã thÓ nãi kh«ng cã trÎ nµo l¹i kh«ng thÝch ng¾m nh×n nh÷ng bøc tranh, nh÷ng ®å vËt trang trÝ ®Ñp. §Æc biÖt trÎ thÝch tù ng¾m nh×n nh÷ng s¶n phÈm do chÝnh trÎ lµm nh­ vÏ hay nÆn ra cßn ng­êi, con vËt hay nh÷ng ®å vËt vµ tù cho lµ ®Ñp. Chóng ta th­êng hay b¾t gÆp nh÷ng “ Ho¹ sü tÝ hon” say s­a ngåi hµng giê, chóng vÏ la liÖt kh¾p n¬i nh­ trªn giÊy, trªn b¶ng, trªn t­êng, trªn nÒn nhµ b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn nh­ phÊn, than, bót ch×, bót s¸p... Vµ qua nh÷ng s¶n phÈm thÓ hiÖn t­ duy cßn ®¬n gi¶n, n«ng c¹n, ®­êng nÐt nguÖch ngo¹c, mÐo mã, cho ta thÊy nhËn thøc t­ duy cña trÎ cßn h¹n chÕ. Nh­ng ta thÊy trong c¸c t¸c phÈm cña trÎ ®· béc lé tÝnh t­ duy cña trÎ vµ ®em ®Õn cho chóng ta sù bÊt ngê thó vÞ bëi c¸i ngé ngÜnh, ng©y th¬ ®¸ng yªu trong nh÷ng ®­êng nÐt nguÖch ngo¹c mµu s¾c loÌ loÑt Êy chÝnh lµ b­íc khëi ®Çu cña sù t¹o ra c¸i ®Ñp. - Nguån c¶m høng vÏ ®Ñp trong thiªn nhiªn, trong x· héi vµ t×nh yªu cuéc sèng ®· gióp trÎ cã ®­îc nh÷ng xóc c¶m, t×nh c¶m tèt. Trªn c¬ së ®ã trÎ béc lé nh÷ng t­ t­ëng, t×nh c¶m, trÝ nhí, trÝ t­ëng t­îng s¸ng t¹o b»ng nh÷ng ®­êng nÐt h×nh häc ®¬n gi¶n cã tÝnh kh¸i qu¸t cao. S¶n phÈm cña trÎ ®­îc t¹o ra b»ng nguån c¶m høng say mª s¸ng t¹o. TÊt c¶ nh÷ng c¶m xóc t×nh c¶m ë trÎ ®Òu ®­îc ph¶n ¸nh, thÓ hiÖn râ rÖt qua c¸c s¶n phÈm cña m×nh. Bëi trong t©m trÝ trÎ mäi sù vui buån, hên giËn, yªu gÐt, ®Òu ®­îc thÓ hiÖn râ rµng, v× thÕ s¶n phÈm cña trÎ béc lé râ Ên t­îng c¶m xóc vµ c¸ch nh×n nhËn víi l«gÝc riªng cña trÎ ®èi víi vÎ ®Ñp ®a d¹ng, phong phó cña thÕ giíi xung quanh. V× vËy ho¹t ®éng t¹o h×nh trong tr­êng mÇm non cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong viÖc gi¸o dôc thÈm mü cho trÎ trong ho¹t ®éng t¹o h×nh lµ sù khai th¸c nh÷ng mÆt m¹nh cña lo¹i h×nh nghÖ thuËt. §Ó gi¸o dôc cho häc sinh ®Æc biÖt lµ gi¸o dôc trÎ nhá vÒ c¸ch nh×n nhËn ®¸nh gi¸ c¸i ®Ñp, sù say mª, s¸ng t¹o ra c¸i ®Ñp, cã lÏ kh«ng mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt nµo mµ kÝch thÝch ®­îc tÝnh s¸ng t¹o cña trÎ b»ng ho¹t ®éng t¹o hinh. TrÎ lu«n say mª høng thó nh­ng ch­a cã ý thøc ®Çy ®ñ trong viÖc s¸ng t¹o ra c¸i ®Ñp trong s¶m phÈm cña m×nh mét c¸ch ®Çy ®ñ. Do ®ã trÎ cÇn ®­îc h­íng dÉn ho¹t ®éng t¹o h×nh ngay tõ lóc cßn nhá. Mµ viÖc ®Çu tiªn lµ viÖc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó trÎ xem nhiÒu t¸c phÈm cã gi¸ trÞ. Nh÷ng bøc tranh lµ biÓu hiÖn tËp trung vÎ ®Ñp cuéc sèng quanh ta ®­îc ng­êi nghÖ sü ch¾t läc vµ thÓ hiÖn mét c¸ch tinh tÕ trong t¸c phÈm. Xem tranh ®Ñp gióp cho viÖc h×nh thµnh trong t©m hån trÎ nhá nh÷ng t×nh c¶m thiÕt tha ®èi víi thiªn nhiªn vµ con ng­êi. 2, C¸c ph­¬ng ph¸p h­íng dÉn t¹o h×nh trong tr­êng mÇm non: a) Ph­¬ng ph¸p trùc quan: - Lµ ph­¬ng ph¸p cho trÎ quan s¸t trùc tiÕp ®èi t­îng b»ng c¸c gi¸c quan nh­ tri gi¸c, xóc gi¸c; gióp trÎ tri gi¸c ®Çy ®ñ hoµn thiÖn kh¾c s©u trÝ nhí vÒ sù vËt hiÖn t­îng. a1) Sö dông tranh mÉu: Tranh mÉu ®­îc sö dông nhiÒu trong d¹y vÏ, c¾t, d¸n, xÐ dïng tranh ®Ó cho trÎ quan s¸t, tranh mÉu ph¶i cã kÝch th­íc phï hîp, ®Ñp vµ néi dung phï hîp víi yªu cÇu gi¸o dôc trÎ. - Khi sö dông tranh mÉu c« ph¶i treo nöa tÇm quan s¸t cña trÎ, c« ph¶i ph©n tÝch tranh, nh©n vËt, h×nh thøc thÓ hiÖn, bè côc, mÇu s¾c... C« cã thÓ cïng trÎ ®µm tho¹i ®Ó t×m hiÓu, kh¸i qu¸t c¶m xóc cña trÎ vÒ bøc tranh. a2) Sö dông m« h×nh mÉu: Th­êng ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trong c¸c tiÕt häc nÆn, th× nh÷ng mÉu nÆn cho trÎ quan s¸t ®ã chÝnh lµ m« h×nh. M« h×nh mÉu còng cã thÓ sö dông cho c¸c lo¹i h×nh t¹o h×nh thï nh­ x©u h¹t, xÕp h×nh, gÊp, ®an giÊy, cã thÓ dïng giíi thiÖu cho bµi vÏ m« h×nh mÉu lµ sù m« pháng l¹i h×nh khèi, mÇu s¾c cña vËt thÓ b»ng nhiÒu chÊt liÖu kh¸c nhau. VÝ dô: - §Êt nÆn, gç, nhùa, v¶i... m« h×nh mÉu tuú theo yªu cÇu cña tõng bµi vµ ë tõng ®èi t­îng mµ chóng ta ®¬n gi¶n c¸ch ®iÖu tõ nh÷ng h×nh khèi c¬ b¶n ghÐp l¹i hay gi÷ nguyªn vËt thËt. Kh«ng nªn sö dông m« h×nh qu¸ nhá, khi sö dông vËt mÉu n¬i cã ®ñ ¸nh s¸ng vµ võa tÇm quan s¸t cña trÎ. a3) Thao t¸c mÉu cña c«: Chñ yÕu sö dông trong thÓ lo¹i ho¹t ®éng t¹o h×nh theo ®Ò tµi. Môc ®Ých gióp trÎ n¾m ®­îc c¸c chøc n¨ng ®Ó thÓ hiÖn, t¹o h×nh vµ ph­¬ng ph¸p thÓ hiÖn s¶n phÈm. C« thao t¸c ph¶i chÝnh x¸c, râ rµng, thuÇn thôc, trong thÓ hiÖn mÉu khi tr×nh bÇy kü n¨ng c« ph¶i lµm chËm, døt kho¸t vµ ph¶i cã lêi ph©n tÝch diÔn gi¶i. Nh÷ng kü n¨ng «n c« cã thÓ gäi trÎ tr×nh bÇy l¹i thao t¸c nhanh h¬n. - Mét sè kü n¨ng khã hoÆc míi, mét sè biÓu t­îng khi thÊy cÇn thiÕt nh­ng c« ph¶i thao t¸c nhanh vµ kh«ng cÇn ph©n tÝch kü. Khi lµm thao t¸c c« ph¶i ®Ó trÎ nh×n râ, s¾p xÕp chç ngåi sao cho hîp lý hoÆc c« cã thÓ dïng mÆt b¶ng ®Ó lµm thao t¸c. VD: NÆn, d¸n mÉu: a4) Sö dông vËt thËt: Trong c¸c tiÕt häc c« cã thÓ sö dông vËt thËt cho trÎ quan s¸t, gióp cho trÎ tri gi¸c mét c¸ch cô thÓ cÊu tróc cña vËt thÓ ®ã vµ cã biÓu t­îng thùc cña nã. Th­êng c« chØ sö dông trong phÇn giíi thiÖu bµi cho trÎ ®Ó g©y c¶m xóc thËt. ë ngoµi tiÕt häc c« cã thÓ cho trÎ quan s¸t vËt th©t ®Ó trÎ quan s¸t. b. Ph­¬ng ph¸p sö dông lêi nãi. b1) Ph­¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh gi¶ng gi¶i: Lµ ph­¬ng ph¸p dïng lêi nãi ®Ó gîi më, dÉn d¾t ph©n tÝch gi¶i thÝch gióp trÎ n¾m b¾t ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò cÇn truyÒn ®¹t. ë ph­¬ng ph¸p nµy th«ng tin d­îc truyÒn ®¹t b»ng lêi nãi ®Õn ng­êi lÜnh héi th«ng tin. Trong c¸c tiÕt häc ë tr­êng mÇm non ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc dïng ®Ó giíi thiÖu bµi gîi c¶m xóc, gi¶i thÝch theo thiªn nhiªn hay gi¶i thÝch theo c¸c mÉu. b2) Ph­¬ng ph¸p vÊn ®¸p: Lµ ph­¬ng ph¸p mét ng­êi ®Æt ra c©u hái ®Ó ng­êi kh¸c suy nghÜ tr¶ lêi theo tõng c©u hái. Ph­¬ng ph¸p nµy sö dông t×m hiÓu khai th¸c hoÆc kiÓm tra ®èi t­îng vµ ®­îc sö dông trong c¸c tiÕt d¹y ë tr­êng mÇm non. VD: - Khai th¸c kh¶ n¨ng quan s¸t, kh¶ n¨ng t­ duy, nhËn biÕt cña m×nh theo gîi ý cña c« gi¸o, c©u hái cña c« ph¶i ng¾n gän dÔ hiÓu, phï hîp víi trÎ, kh«ng nªn ®Æt ra nh÷ng c©u hái chung chung. Khi ®Æt ra c©u hái th× c« cÇn ph¶i chuÈn bÞ tr­íc c©u tr¶ lêi,khi trÎ tr¶ lêi ch­a chÝnh x¸c c« cã thÓ gióp trÎ tr¶ lêi. b3) Ph­¬ng ph¸p ®µm tho¹i. C« cïng trÎ trao ®æi néi dung ®Ò tµi, cÇn s¾p xÕp bè côc mÇu s¾c ®Ó t¹o ra mét s¶n phÈm ®Ñp . C« cã thÓ dïng hÖ thèng c¸c c©u hái cã tÝnh chÊt gîi ý gióp cho trÎ suy nghÜ vµ tù tr×nh bÇy ý t­ëng cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh ®µm tho¹i, c« lu«n ph¶i t«n träng ý kiÕn cña trÎ, khi trÎ ch­a hiÓu hÕt vÊn ®Ò c« cã thÓ gîi ý cho trÎ. Khi trÎ ®­a ra nh÷ng ý t­ëng v­ît qua kh¶ n¨ng cña trÎ th× c« gióp trÎ chuyÓn h­íng sang ®Ò tµi kh¸c phï hîp víi trÎ h¬n. Khi diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi gi÷a c« vµ trÎ trÎ cã thÓ ®­a ra c©u hái ®Ó c« gi¸o gi¶i thÝch vÒ nh÷ng vÊn ®Ò mµ trÎ ch­a hiÓu. Víi ph­¬ng ph¸p nµy sÏ gióp trÎ t­ duy tèt h¬n vÒ m«n t¹o h×nh. c. Ph­¬ng ph¸p luyÖn tËp ( Thùc hµnh ). Lµ ph­¬ng ph¸p h­íng dÉn trÎ rÌn luyÖn nh÷ng kü n¨ng thao t¸c, c¶m xóc t­ duy ®Ó trÎ cã thÓ hoµn thµnh tèt s¶n phÈm cña m×nh. Ph­¬ng ph¸p: + RÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t: Tr­íc hoÆc trong khi häc bao giê còng ph¶i quan s¸t c¸c sù vËt hiÖn t­îng, mÇu s¨c... nh»m gióp trÎ tri gi¸c c¸c ®èi t­îng nh»m gióp trÎ cã trÝ t­ëng t­îng vÒ ho¹t ®éng t¹o h×nh. + C« gi¸o h­íng dÉn trÎ trong qu¸ tr×nh quan s¸t: Quan s¸t tõ tæng thÓ ®Õn chi tiÕt vÒ h×nh d¹ng, cÊu t¹o, mÇu s¾c sau ®ã c« ®­a ra c©u hái nh»m gióp trÎ t­ duy tèt h¬n. + RÌn luyÖn thao t¸c kü n¨ng t¹o h×nh: §Ó cã s¶n phÈm ®Ñp c« gi¸o ph¶i gióp c¸c em ®Ó c¸c em cã thªm trÝ t­ëng t­îng vÒ s¶n phÈm m×nh vÏ c¶ vÒ kü n¨ng, kü x¶o. Tr­íc hÕt thao t¸c h­íng dÉn mÉu cña c« ph¶i chÝnh x¸c râ rµng, dÔ hiÓu, ®Æc biÖt lµ trong thÓ lo¹i t¹o h×nh mÉu. TrÎ n¾m ®­îc tr×nh tù c«ng viÖc vµ c¸c thao t¸c thÓ hiÖn trªn c¬ së ®ã trÎ tù rÌn luyÖn, t×m ra c¸ch thÓ hiÖn mét c¸ch s¸ng t¹o ®éc lËp. Trong qu¸ tr×nh trÎ luyÖn tËp c« lu«n gîi ý khuyÕn khÝch trÎ tuyÖt ®èi kh«ng lµm hé trÎ. T¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ lµm ë mäi lóc mäi n¬i: Trong tiÕt häc, giê ra ch¬i... d) Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶: - Th­êng ë cuèi mçi giê häc c« gi¸o bao giê còng ph¶i tiÕn hµnh nhËn xÐt ®¸nh gi¸ giê häc vµ s¶n phÈm cña trÎ. d1) NhËn xÐt s¶n phÈm: §©y lµ mét b­íc rÊt quan träng trong mét tiÕt häc t¹o h×nh v× nã thÓ hiÖn b»ng nh÷ng s¶n phÈm cô thÓ. C« gi¸o cÇn l­u ý nh÷ng vÊn ®Ò sau: + H×nh thøc tæ chøc ®¸nh gi¸ nhËn xÐt c« rÌn cho trÎ tù giíi thiÖu s¶n phÈm cña m×nh vµ nhËn xÐt bµi cña b¹n th«ng qua sù gîi ý cña c« gi¸o. ë thÓ lo¹i theo mÉu kh«ng cÇn trÎ giíi thiÖu s¶n phÈm cña m×nh vµ thÓ lo¹i ®Ò tµi vµ ®Æc biÖt ë thÓ lo¹i theo ý thÝch c« nªn khuyÕn khÝch cho trÎ tù giíi thiÖu bµi cña m×nh. + Néi dung nhËn xÐt ®¸nh gi¸: Néi dung chñ ®Ò t­ t­ëng cña s¶n phÈm, h×nh ¶nh h×nh t­îng thÓ hiÖn bè côc, mµu s¾c kü n¨ng, sù s¸ng t¹o. d2) NhËn xÐt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ giê häc: - Th­êng ®­îc thùc hiÖn sau khi nhËn xÐt s¶n phÈm cña trÎ c« cÇn nhËn xÐt mét sè mÆt sau: ý thøc häc tËp, kÕt qu¶ s¶n phÈm kÕt qu¶ cña tõng c¸ nh©n vµ cña c¶ líp. II. Thùc tr¹ng c¸c tiÕt d¹y ho¹t ®éng t¹o h×nh cña tr­êng mÇm non: 1. §Æc ®iÓm t×nh h×nh cña líp: - Lµ mét líp häc thuéc tr­êng MÇm Non sè 1 - ThÞ trÊn Than Uyªn. Tæng sè 37 trÎ, chia ra: Nam = 18, N÷ = 19. - Gi¸o viªn: Hai gi¸o viªn trªn 1 líp, tr×nh ®é: Cao ®¼ng: 01, Trung cÊp 01, thùc hiÖn gi¶ng d¹y theo ch­¬ng tr×nh ®æi míi. - Nhµ tr­êng ®· ®­îc trang cÊp c¸c trang thiÕt bÞ vÒ c¬ së vËt chÊt nh­ bµn ghÕ, s¸ch vë, giÊy vÏ vµ c¸c ®å dïng ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nh­ ®Êt nÆn, bót vÏ mµu, b¶ng vÏ kh¸ ®Çy ®ñ. 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ho¹t ®éng t¹o h×nh: - §Ó nhËn ®Þnh râ vÒ vÊn ®Ò nµy t«i ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra kiÕn thøc cña trÎ trong c¸c giê t¹o h×nh: Theo mÉu, ý thÝch tõng lo¹i: VÏ, nÆn, xÐ, d¸n, qua thùc tÕ t«i thÊy: TrÎ rÊt høng thó häc nh­ng kÕt qu¶ cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ. V× vËy b¶n th©n t«i ph¶i t×m kiÕn thøc míi l¹, s¸ng t¹o cã hiÖu qu¶ cao trÎ høng thó häc h¬n. a) §èi víi c¸c tiÕt d¹y theo mÉu: §Ó cã biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c tiÕt d¹y theo mÉu ph¶i th­êng xuyªn cho trÎ lµm quen t¸c phÈm t¹o h×nh mét c¸ch khoa häc gióp trÎ hiÓu ®­îc néi dung cña t¸c phÈm, lµm phong phó vèn biÓu t­îng cho trÎ v× thÕ c« cÇn cho trÎ quan s¸t nhiÒu më réng tÇm nh×n vµ vèn hiÓu biÕt cho trÎ. Trong c¸c giê d¹y theo mÉu c« gi¸o sö dông ph­¬ng ph¸p trùc quan h×nh t­îng cho trÎ quan s¸t cÈn thËn tranh mÉu qua ®ã ®å dïng cña c« rÊt phong phó ®Ó sö dông nh­ thÕ nµo cã thÓ ph¸t huy hÕt t¸c dông cña mÉu c« cÇn cã sù truyÒn ®¹t hÊp dÉn l«i cuèn trÎ, ®Æc biÖt lµ c¸c thñ thuËt g©y høng thó cã t¸c dông kÝch thÝch trÎ tËp trung vµo bµi häc. 3. §èi víi c¸c tiÕt d¹y t¹o h×nh theo ý thÝch: - §©y lµ lo¹i bµi mµ trÎ dïng c¸ch kiÕn thøc kü n¨ng s½n cã ®Ó thÓ hiÖn nh÷ng ý t­ëng th«ng qua s¶n phÈm cña m×nh. Tõ ý thøc cña trÎ c« khuyÕn khÝch vµ gîi ý cho trÎ h×nh dung ®­îc nh÷ng biÓu t­îng vµ t×m ra nh÷ng kü n¨ng thÓ hiÖn s¶n phÈm. §èi víi lo¹i tiÕt nµy vai trß cña gi¸o viªn rÊt quan träng. VÝ dô 1: “ NÆn theo ý thÝch”. - C« gîi cho trÎ trÝ nhí kÓ vÒ nh÷ng g× trÎ ®· ®­îc häc qua nh÷ng giê nÆn mÉu hoÆc ®· thÊy, quan s¸t ®­îc ë ngoµi giê häc. Nh÷ng nhËn xÐt nµy cña trÎ rÊt quan träng bë v× trÎ cµng nhËn xÐt tinh vi bao nhiªu cµng gîi cho trÎ c¶m xóc thùc sù tõ ®ã trÎ sÏ s¸ng t¹o cã t­ duy tèt h¬n. - Trong giê häc nµy nÕu nh­ sù gîi më, dÉn d¾t cña c« kh«ng khÐo, kh«ng s¸ng t¹o sÏ kh«ng g©y cho trÎ tÝnh tÝch cùc s¸ng t¹o vµ s¶n phÈm lµm ra rÊt ®¬n gi¶n. §èi víi tiÕt d¹y nµy sù gîi ý cña c« lµ rÊt Ýt c« cho trÎ xem mét sè mÉu vµ yªu cÇu trÎ nÆn l¹i - nh­ vËy trÎ sÏ kh«ng nghÜ ra ®­îc c¸i g× kh¸c ngoµi nh÷ng vËt mÉu mµ c« cho xem nªn dï ph­¬ng ph¸p cã tiÕn hµnh ®Çy ®ñ c¸c b­íc nh­ng lêi dÉn d¾t cña c« tÎ nh¹t kh« khan th× dÉn ®Õn trÎ lµm viÖc kh«ng cã hiÖu qu¶, kh«ng cã høng thó s¶n phÈm lµm ra kh«ng cã tÝnh s¸ng t¹o. VÝ dô 2: VÏ theo ý thÝch: - Víi lo¹i bµi nµy c« sÏ nãi chuyÖn víi trÎ vÒ nh÷ng ®iÒu trÎ thÝch: C©y cèi, hoa qu¶, con vËt... H­íng trÎ nãi vÒ mµu s¾c h×nh d¸ng cña chóng theo ý hiÓu cña trÎ. KhuyÕn khÝch trÎ lµm nh÷ng kü n¨ng vÏ ®¬n gi¶n, phï hîp víi bµi nh­ nh÷ng nÐt xiªn, nÐt th¼ng, nÐt cong... ®Ó t¹o nªn bøc tranh ®Ñp vµ t¹o nªn cho bøc tranh. S¶n phÈm cña trÎ mu«n h×nh mu«n vÎ c« gîi ý cho trÎ nãi lªn ý ®Þnh cña m×nh thÓ hiÖn trªn bøc tranh ®ã ®ång thêi c« cÇn khen ngîi ®éng viªn kÞp thêi. Nh×n chung tiÕt häc t¹o h×nh theo ý thÝch ®ßi hái c« dÉn d¾t mét c¸ch khÐo lÐo linh ho¹t. VÝ dô 3: XÐ d¸n theo ý thÝch: - TrÎ ®· hoµn thµnh s¶n phÈm cña m×nh c« hái vÒ ý t­ëng cña trÎ trong bøc tranh, néi dung bøc tranh mµ trÎ thÓ hiÖn khuyÕn khÝch trÎ ®Æt tªn cho bøc tranh cña m×nh ®Ó ®éng viªn khuyÕn khÝch trÎ c« gi¸o ph¶i cã nghÖ thuËt khÐo lÐo, ®éng viªn trÎ s¸ng t¹o theo ý thÝch cña m×nh. 4. Vµi nÐt vÒ sù høng thó cña häc sinh. - Khi ta nãi mét häc sinh thËt sù cã høng thó víi ho¹t ®éng t¹o h×nh lµ ta ®· thõa nhËn trÎ cã ý thøc vµ hiÓu râ ý nghÜa cña m«n häc ®èi víi b¶n th©n m×nh qua qu¸ tr×nh tiÕp xóc víi ®èi t­îng häc th× b¶n th©n trÎ míi thÊy ®­îc ý nghÜa cña m«n häc tõ ®ã t¹o cho trÎ cã ®­îc sù say mª høng thó vµ trë thµnh nhu cÇu. Khi ®ã sÏ trë nªn bÒn v÷ng vµ s©u s¾c ë løa tuæi mÇm non. Høng thó kh«ng bao giê h×nh thµnh xuÊt ph¸t tõ viÖc thÊy ý nghÜa cña viÖc häc tËp thÝch thó theo quan niÖm cña trÎ vµ theo sù c¶m nhËn cña trÎ. Nh­ vËy chóng ta thÊy: - Víi trÎ t¹o h×nh kh«ng ph¶i lµ mét viÖc nÆng nhäc mµ t¹o h×nh sÏ gióp trÎ tho¶i m¸i, vui vÎ, trÎ ®­îc ho¹t ®éng t¹o h×nh sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng ý t­ëng míi ph¸t minh míi. Sù høng dÉn cña c« t¸c ®éng ®Õn trÝ tuÖ t×nh c¶m cña trÎ gãp phÇn lµm cho t©m hån cña trÎ thªm phong phó. Ho¹t ®éng t¹o h×nh t¹o ra sù tho¶i m¸i vui vÎ ë trÎ g©y kh«ng khÝ ®oµn kÕt, lµm cho trÎ kh«ng bÞ øc chÕ trong qu¸ tr×nh l©u dµi. Häc sinh sÏ ®ùc cñng cè kiÕn thøc “ Häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc”. iii- Nh÷ng kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc tr¹ng: - Qua thêi gian d¹y häc vµ khi trao ®æi, th¶o luËn víi ®ång nghiÖp vµ trùc tiÕp h­íng dÉn trÎ t«i nhËn thÊy. + So víi c¸c m«n häc kh¸c nh­: ©m nh¹c, m«i tr­êng xung quanh... kh¶ n¨ng häc t¹o h×nh cña trÎ kh«ng cao h¬n. Do m«n t¹o h×nh ®ßi hái trÝ th«ng minh, t­ëng t­îng s¸ng t¹o vµ sù khÐo lÐo kiªn tr× khi thùc hiÖn. + §a sè trÎ th­êng thÝch m«n t¹o h×nh v× s¶n phÈm do chÝnh trÎ t¹o ra. Iv. C¸c gi¶i ph¸p: - H­íng dÉn trÎ ho¹t ®éng taä h×nh th«ng qua c¸c tiÕt häc ë tr­êng mÇm non vµ qua kinh nghiÖm thùc tª dù c¸c lo¹i tiÕt häc t«i thÊy: - Nh×n chung gi¸o viªn ®Òu n¾m v÷ng néi dung ph­¬ng ph¸p vµ ch­¬ng tr×nh d¹y, xong viÖc vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p, thñ ph¸p vµo trong c¸c tiÕt d¹y hiÖu qu¶ cßn ch­a cao gi¸o viªn ®· chó ý lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cña trÎ nh­ng do mét sè yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan nªn kÕt qu¶ giê häc cßn ë møc ®é kh¸c nhau, cã c« gi¸o cã n¨ng khiÕu t¹o h×nh nh­ng kh¶ n¨ng ng«n ng÷ vµ s­ ph¹m l¹i h¹n chÕ, c« lµm ®Ñp, tr×nh bµy ®Ñp c¸c mÉu, biÕt nh×n nhËn ®¸nh gi¸ s¶n phÈm cña trÎ nh­ng c« kh«ng biÕt c¸ch tr×nh bµy sao cho trÎ hiÓu, kh«ng gi¶i thÝch ®­îc râ rµng tõng thao t¸c hay yªu cÇu cña c«. Gi¸o viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng th­êng biÕt t×m ra cho m×nh nh÷ng thñ thuËt vµo phong c¸ch d¹y riªng, l«i cuèn thu hót trÎ. Nh÷ng gi¸o viªn nµy th­êng kÕt hîp rÊt khÐo lÐo c¸c ph­¬ng ph¸p, thñ ph¸p vµ tÝch hîp ®­îc nhiÒu néi dung trong khi häc nh­ To¸n, V¨n häc, M«i tr­êng xung quanh.... nªn kÕt qu¶ ®¹t ®­îc rÊt kh¶ quan. - C« gi¸o cÇn cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o luyÖn tËp kü cµng b×nh tÜnh, tù tin, cã sù øng xö linh ho¹t cña c« bªn c¹nh ®ã c¬ së vËt chÊt còng lµ mét yÕu tè kh«ng nhá tõ nh÷ng ®å dïng, ®å ch¬i s½n cã sÏ lµm cho sù chuÈn bÞ cña c« vÒ ®å vËt vµ c¸c giê häc thªm phong phó sinh ®éng. PhÇn iii: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ - Qua thùc tÕ nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y t«i thÊy ho¹t ®éng taä h×nh lµ mét ph­¬ng ph¸p - h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, gãp phÇn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña trÎ. Bëi häc sinh mÇm non mang tÝnh ®Æc tr­ng “ Häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc”. TiÕt t¹o h×nh gióp trÎ ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o vèn cã cña trÎ. Tãm l¹i: - C« gi¸o lµ ng­êi trùc tiÕp ®µo t¹o thÕ hÖ con ng­êi míi x· héi chñ nghÜa. Mçi ng­êi gi¸o viªn chóng ta ®Òu ph¶i cè g¾ng hÕt m×nh ë mäi lÜnh vùc, mäi h×nh thøc, h·y kh«ng ngõng say mª häc hái nh÷ng kiÕn thøc míi l¹, t×m tßi s¸ng t¹o, cè g¾ng trau dåi c¸c kinh nghiÖm gi¶ng d¹y sao cho bµi d¹y ngµy cµng hay h¬n, chÊt l­îng tiÕt d¹y ngµy cµng tèt h¬n. §¸p øng ®­îc nhu cÇu cña x· héi ngµy cµng ®æi míi vµ tiÕn bé nh»m chuÈn bÞ cho trÎ nh÷ng c¬ së ®Çu tiªn cña nh©n c¸ch con ng­êi míi x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. 1. KÕt luËn: - Sau khi thùc hiÖn s¸ng kiÖn ®æi míi mÆc dï cßn nhiÒu h¹n chÕ cÇn ph¶i rót kinh nghiÖm vµ tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó øng dông vµo thùc tiÔn líp häc. T«i nhËn thÊy viÖc ®æi míi cã ý nghÜa rÊt quan träng, nã gióp cho b¶n th©n t«i cñng cè thªm lßng nhiÖt huyÕt thªm yªu trÎ. §­îc sù ®éng viªn cña Ban Gi¸m hiÖu, cña tæ chuyªn m«n, T«i cã thªm niÒm phÊn khëi ®Ó tiÕp tôc häc hái nghiªn cøu, t×m ra ®­îc nh÷ng h×nh thøc míi ®Ó tr¸nh sù nhµm ch¸n, lÆp l¹i, trong c¸c tiÕt dËy. Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®æi míi, häc sinh kh«ng cßn thÊy khã kh¨n, gß bã trong c¸c m«n häc, nhÊt lµ m«n gi¸o dôc t¹o h×nh, mµ t¹o cho trÎ thÊy yªu thÝch bé m«n h¬n. Khi thùc hiÖn s¸ng kiÕn, häc sinh cña líp do t«i phô tr¸ch tù tin, nhanh nhÑn, ho¹t b¸t h¬n, trÎ ®­îc ph¸t triÓn ng«n ng÷ t­ duy, rÌn luyÖn sù khÐo lÐo cña ®«i bµn tay, tõ ®ã trÎ høng thñ víi c¸c m«n häc kh¸c, vµ thÝch kh¸m ph¸ thÕ giíi gÇn gòi xung quanh trÎ h¬n. 2. KiÕn nghÞ: 2.1 §èi víi häc sinh: - CÇn ph¶i rÌn luyÖn ë mäi lóc mäi n¬i - CÇn cã ®å dïng s¸ng t¹o cña c« 2.2 §èi víi Phô huynh: - HiÓu s©u s¾c h¬n vÒ ngµnh häc mÇm non 2.3 §èi víi c¸c cÊp, c¸c ngµnh cã liªn quan: - T¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ gi¸o dôc cho c¸c tr­êng mÇm non, nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc cho häc sinh. - Quan t©m gióp dì t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó viÖc thùc hiÖn chuyªn ®Ò gi¸o dôc t¹o h×nh, còng nh­ c¸c chuyªn ®Ò kh¸c ë tr­êng mÇm non ®¹t chÊt l­îng cao. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm, mµ b¶n th©n t«i ®· ®óc rót ®­îc trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc t¹o h×nh cho häc sinh mÇm non, tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ tr×nh bµy cßn nhiÒu h¹n chÕ, rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp cña c¸c ®ång nghiÖp vÒ kinh nghiÖm, ®Ó chuyªn m«n cña t«i ®­îc hoµn thiÖn h¬n./. Than Uyªn, ngµy 12 th¸ng 10 n¨m 2008 Ng­êi viÕt Bïi ThÞ Ph­¬ng Hång