Tìm hiểu về E - Learning

+ E-Learning h¹n chÕ giao tiÕp do tÝnh t­¬ng t¸c kÐm. + M«i tr­êng häc tËp cã thÓ bÞ ph©n t¸n. I.1.6. Ph©n biÖt E-Learning víi mét sè kh¸i niÖm kh¸c [6]: Cã mét sè kh¸i niÖm gÇn víi kh¸i niÖm E-Learning nh­: online learning, web-based training, computer-based training, synchronous learning, asyncronous learning,… §Ó ph©n biÖt c¸c kh¸i niÖm ®ã víi E-Learning chóng ta t×m hiÓu cô thÓ vÒ c¸c kh¸i niªm ®ã: I.1.6.1. Online learning - Häc tËp trùc tuyÕn: M« t¶ viÖc häc tËp qua Internet/Intranet/LAN/WAN, lo¹i trõ viÖc sö dông CD-ROM. §©y chØ lµ mét phÇn cña E-Learning. I.1.6.2. Computer-based training - §µo t¹o dùa trªn m¸y tÝnh: M« t¶ viÖc häc tËp sö dông ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô d¹y häc nh­ huÊn luyÖn, thùc hµnh trî gi¶ng vµ s¸t h¹ch. Bµi häc ®­îc ph©n phèi ®Õn tay ng­êi häc th«ng qua CD-ROM. I.1.6.3. Synchronous learning - Häc ®ång bé: M« t¶ viÖc häc tËp trùc tuyÕn (online), thêi gian thùc trong ®ã mäi ng­êi ®¨ng nhËp vµo cïng mét thêi ®iÓm vµ trao ®æi th«ng tin trùc tiÕp víi nhau. VÝ dô: -Video/audio conferencing -Chat room. -Nghe ®µi ph¸t sãng trùc tiÕp. -Xem tivi ph¸t sãng trùc tiÕp. I.1.6.4. Asynchronous learning - Häc kh«ng ®ång bé: Lµ c¸ch häc trong ®ã kh«ng cÇn ®¶m b¶o tÝnh thêi gian thùc, kh«ng hç trî trao ®æi trùc tiÕp víi nhau. VÝ dô: - C¸c khãa tù häc qua Internet. - CD-ROM. - E-mail. - Forum. §Æc tr­ng cña kiÓu häc nµy: gi¸o viªn ph¶i chuÈn bÞ tµi liÖu khãa häc tr­íc khi khãa häc diÔn ra. Ng­êi häc ®­îc tù do chän lùa thêi gian tham gia khãa häc. I.1.6.5. Web-based training - §µo t¹o dùa trªn web: ViÖc häc tËp ®­îc tiÕn hµnh dùa trªn m«i tr­êng web. I.1.6.6. Formal learning - Häc tËp chÝnh thèng: §a sè thêi gian häc tËp tu©n theo mét ch­¬ng tr×nh ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc. M« h×nh ®µo t¹o cã gi¸o viªn h­íng dÉn lµ dùa trªn formal learning. I.1.6.7. Informal learning - Häc tËp kh«ng chÝnh thèng: ViÖc häc tËp kh«ng dùa theo mét ch­¬ng tr×nh ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc. VÝ dô: - ViÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a nh÷ng ng­êi häc khi cïng lµm chung mét vÊn ®Ò. - Khi ng­êi häc ®­îc giao mét nhiÖm vô thùc hiÖn mét m×nh. Khi ®ã anh ta cã thÓ t×m kiÕm, thu thËp c¸c tµi nguyªn trªn m¹ng hoÆc còng cã thÓ hái trùc tiÕp chuyªn gia. I.1.6.8. E-Training: §µo t¹o th«ng qua E-Learning. I.1.7. C¸c kiÓu trao ®æi th«ng tin dïng trong E-Learning: Cã thÓ ph©n ra thµnh 4 kiÓu trao ®æi th«ng tin: Mét-Mét, Mét-NhiÒu, NhiÒu-Mét, NhiÒu-NhiÒu nh­ sau: + Mét - Mét: KiÓu trao ®æi nµy th­êng diÔn ra gi÷a: ng­êi häc víi ng­êi häc, ng­êi häc víi gi¸o viªn hoÆc gi¸o viªn víi ng­êi häc. VÝ dô: - Chat: gi÷a hai ng­êi víi nhau. - E-mail: Göi e-mai tíi ng­êi häc kh¸c hoÆc cho gi¸o viªn. - Chia sÎ mµn h×nh: chia sÎ øng dông MS Word, trao ®æi dùa trªn mét v¨n b¶n Word. + Mét - NhiÒu: KiÓu trao ®æi nµy th­êng diÔn ra gi÷a: gi¸o viªn víi c¸c ng­êi häc, ng­êi häc víi nh÷ng ng­êi häc kh¸c. VÝ dô: - Chat: gi¸o viªn gi¶ng gi¶i mét vÊn ®Ò nµo ®ã cho c¸c ng­êi häc th«ng qua chat. - Video Conference (héi th¶o dùa trªn video): gi¸o viªn gi¶ng gi¶i mét vÊn ®Ò g× ®ã cho nh÷ng ng­êi häc dùa trªn c¸c phÇn mÒm hç trî video conference. - Chia sÎ mµn h×nh (Screen sharing): sö dông m¹ng gióp ng­êi häc häc tËp qua c¸c slides PowerPoint hoÆc c¸c trang web ®­îc tr×nh chiÕu trùc tiÕp. - DiÔn ®µn: gi¸o viªn ®­a c©u hái lªn diÔn ®µn yªu cÇu nh÷ng ng­êi häc tr¶ lêi. - E-seminar: c¸c bµi gi¶ng hoÆc thuyÕt tr×nh ®­îc ®­a qua m¹ng Internet. + NhiÒu - Mét: KiÓu trao ®æi nµy th­êng diÔn ra gi÷a: nh÷ng ng­êi häc víi gi¸o viªn, nhiÒu ng­êi häc víi mét ng­êi häc. VÝ dô: - Chat: hái vµ th¶o luËn thêi gian thùc c¸c c©u hái. - DiÔn ®µn: nh÷ng ng­êi häc tr¶ lêi c¸c c©u hái do gi¸o viªn ®­a lªn diÔn ®µn. + NhiÒu - NhiÒu: KiÓu trao ®æi nµy th­êng diÔn ra gi÷a: nhãm ng­êi häc víi nhãm ng­êi häc, nhãm ng­êi häc víi nhãm ng­êi häc vµ gi¸o viªn. VÝ dô: - Chat: nh÷ng ng­êi häc cïng th¶o luËn chung mét vÊn ®Ò ®Ó t×m ra c¸ch gi¶i quyÕt, cã thÓ cã sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn. - Héi th¶o video hai chiÒu: ®©y lµ líp häc ¶o, gi¸o viªn gi¶i thÝch cho ng­êi häc vÒ mét vÊn ®Ò míi vµ ng­êi häc cã thÓ ®Æt c©u hái ng­îc l¹i cho gi¸o viªn th«ng qua hÖ thèng héi th¶o video hai chiÒu. I.1.8. So s¸nh E-Learning víi c¸c ph­¬ng ph¸p häc tËp truyÒn thèng: I.1.8.1. C¸c ph­¬ng ph¸p häc tËp truyÒn thèng: Trong ph­¬ng ph¸p häc tËp truyÒn thèng, viÖc d¹y vµ häc hoµn toµn phô thuéc vµo viÖc gi¶ng d¹y trùc tiÕp gi÷a thÇy gi¸o vµ häc sinh. Víi h×nh thøc häc tËp nµy, néi dung gi¶ng d¹y lµ nh÷ng kiÕn thøc c¬ së hoÆc cã trong s¸ch vë hoÆc do gi¸o viªn truyÒn ®¹t l¹i tõ kinh nghiÖm b¶n th©n m×nh. Ph­¬ng ph¸p häc truyÒn thèng, gi¸o viªn lµ trung t©m, trùc tiÕp truyÒn ®¹t kiÕn thøc cho häc sinh. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, gi¸o viªn cßn trùc tiÕp ®¶m nhiÖm viÖc qu¶n lý líp häc, tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn líp häc ®Òu do gi¸o viªn chñ tr×. Häc sinh nghe gi¸o viªn gi¶ng bµi vµ lµm bµi tËp d­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn, v× thÕ, ph­¬ng ph¸p häc tËp cña häc sinh lµ thô ®éng. HiÖn nay ph­¬ng ph¸p häc tËp truyÒn thèng còng cã nhiÒu thay ®æi. Häc sinh trë thµnh trung t©m cña qu¸ tr×nh d¹y häc. Häc tËp theo h­íng gîi më, gi¸o viªn ®Æt c¸c c©u hái gîi ý vÒ nh÷ng vÊn ®Ò trong bµi gi¶ng ®Ó häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái gîi më nµy. Nhê ®ã, häc sinh tham gia häc tËp mét c¸ch chñ ®éng, giê häc trë nªn sinh ®éng h¬n, lý thó h¬n. Häc sinh sÏ cã t©m lý tho¶i m¸i vµ cã thÓ hiÓu bµi ngay trªn líp. I.1.8.2. Ph­¬ng ph¸p E-Learning: MÆc dï kh«ng thÓ thay thÕ hoµn toµn c¸ch häc truyÒn thèng nh­ng E-Learning cã thÓ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ cña c¸ch häc truyÒn thèng. Víi ph­¬ng ph¸p nµy, ng­êi häc chØ viÖc ngåi tr­íc m¸y tù thao t¸c, thùc hµnh vµ lµm bµi tËp theo ý muèn. HiÖn nay, ë n­íc ta hÖ thèng E-Learning cßn kh¸ míi mÎ, ch­a ®­îc triÓn khai nhiÒu; viÖc triÓn khai hÖ thèng E-Learning vÉn ch­a ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu mµ mét hÖ thèng E-Learning cÇn ph¶i cã. HÖ thèng ®µo t¹o tõ xa cßn ch­a thùc sù ®­îc c¸c c¬ quan, c¸c tæ chøc vµ chÝnh phñ quan t©m vµ ®Çu t­ ®óng møc; quan niÖm vÒ c¸ch häc truyÒn thèng vÉn cßn, mäi ng­êi ch­a lµm quen ®­îc víi h×nh thøc ®µo t¹o míi nµy. I.2 - ChuÈn E-Learning. I.2.1. §Þnh nghÜa chuÈn: ISO ®Þnh nghÜa chuÈn: “C¸c tháa thuËn trªn v¨n b¶n chøa c¸c ®Æc t¶ kü thuËt hoÆc c¸c tiªu chÝ chÝnh x¸c kh¸c ®­îc sö dông mét c¸ch hÖ thèng nh­ c¸c luËt, c¸c chØ dÉn, hoÆc c¸c ®Þnh nghÜa cña c¸c ®Æc tr­ng, ®Ó ®¶m b¶o c¸c vËt liÖu, s¶n phÈm, qu¸ tr×nh vµ c¸c dÞch vô phï hîp víi môc ®Ých cña chóng”. Sù kh¸c nhau gi÷a chuÈn vµ ®Æc t¶: Mét lçi th­êng gÆp lµ nhÇm lÉn gi÷a thuËt ng÷ “ChuÈn” (Standard) vµ “§Æc t¶” (Specification). Theo IEEE, sù kh¸c biÖt nµy ®­îc gi¶i thÝch nh­ sau: - ChuÈn lµ mét ®Æc t¶ ®­îc ph¸t triÓn vµ c«ng nhËn bëi c¸c ñy ban chuÈn ®­îc c«ng nhËn trªn thÕ giíi, c¸c tæ chøc nµy gäi lµ Standards Development Organization (SDO), vÝ dô nh­: IEEE (Institute Electrical and Electronics Engineers), ISO (International Standard Organization), ANSI, CSA, CEN, … - §Æc t¶ ®­îc ph¸t triÓn bëi c¸c ñy ban kh«ng ®­îc c«ng nhËn bëi thÕ giíi. Mét vµi vÝ dô vÒ c¸c ñy ban nh­: IEFT (Internet Engineering Task Force), W3C (World Wide Web Consortium), OMG (Object Management Group). C¸c chuÈn ®· cïng nhau ®ãng gãp t¹o ra c¸c gi¶i ph¸p E-Learning cã chi phÝ thÊp, hiÖu qu¶ vµ mang l¹i sù tho¶i m¸i cho mäi ng­êi tham gia E-Learning. D­íi ®©y tr×nh bµy mét sè chuÈn: + ChuÈn ®ãng gãi (Packaging Standards): Cho phÐp ghÐp c¸c khãa häc t¹o bëi c¸c c«ng cô kh¸c nhau bëi c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c nhau thµnh c¸c gãi néi dung (packages). C¸c chuÈn nµy cho phÐp hÖ thèng qu¶n lý nhËp vµ sö dông ®­îc c¸c khãa häc kh¸c nhau. ChuÈn ®ãng gãi m« t¶ c¸c c¸ch ghÐp c¸c ®èi t­îng häc tËp riªng rÏ ®Ó t¹o ra mét bµi häc, khãa häc, hay c¸c ®¬n vÞ néi dung kh¸c; sau ®ã vËn chuyÓn vµ sö dông l¹i ®­îc nhiÒu hÖ thèng qu¶n lý kh¸c nhau (LMS/LCMS). C¸c chuÈn nµy ®¶m b¶o hµng tr¨m hoÆc hµng ngh×n file ®­îc gép vµ cµi ®Æt ®óng vÞ trÝ. ChuÈn ®ãng gãi E-Learning bao gåm: - C¸ch ®Ó ghÐp nhiÒu ®¬n vÞ néi dung kh¸c nhau thµnh mét gãi néi dung thèng nhÊt. C¸c ®¬n vÞ néi dung cã thÓ lµ c¸c khãa häc, c¸c file HTML, ¶nh, multimedia, style sheet vµ mäi thø kh¸c xuèng ®Õn mét icon nhá nhÊt. - Gåm th«ng tin m« t¶ tæ chøc cña mét khãa häc hoÆc module sao cho cã thÓ nhËp vµo ®­îc hÖ thèng qu¶n lý vµ hÖ thèng qu¶n lý cã thÓ hiÓn thÞ mét menu m« t¶ cÊu tróc cña khãa häc vµ ng­êi häc sÏ häc dùa trªn menu ®ã. - Gåm c¸c kü thuËt hç trî chuyÓn c¸c khãa häc hoÆc module tõ hÖ thèng qu¶n lý nµy sang hÖ thèng qu¶n lý kh¸c mµ kh«ng ph¶i cÊu tróc l¹i néi dung bªn trong. + ChuÈn trao ®æi th«ng tin (Communication Standards): Cho phÐp c¸c hÖ thèng qu¶n lý ®µo t¹o hiÓn thÞ tõng bµi häc ®¬n lÎ. Cã thÓ theo dâi ®­îc kÕt qu¶ kiÓm tra vµ qu¸ tr×nh häc tËp cña ng­êi häc. ChuÈn nµy quy ®Þnh ®èi t­îng häc tËp vµ hÖ thèng qu¶n lý trao ®æi th«ng tin víi nhau nh­ thÕ nµo. ChuÈn trao ®æi th«ng tin gåm 2 phÇn: giao thøc vµ m« h×nh d÷ liÖu. Giao thøc x¸c ®Þnh c¸c quy luËt quy ®Þnh c¸ch mµ hÖ thèng qu¶n lý vµ c¸c ®èi t­îng häc tËp trao ®æi th«ng tin víi nhau. M« h×nh d÷ liÖu dïng cho qu¸ tr×nh trao ®æi nh­ ®iÓm kiÓm tra, tªn ng­êi häc, møc ®é hoµn thµnh cña ng­êi häc, … + ChuÈn metadata (Metadata Standards): Quy ®Þnh c¸ch mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt néi dung cã thÓ m« t¶ c¸c khãa häc vµ c¸c module cña m×nh ®Ó c¸c hÖ thèng qu¶n lý cã thÓ t×m kiÕm vµ ph©n lo¹i ®­îc khi cÇn thiÕt. Metadata lµ d÷ liÖu vÒ d÷ liÖu. Víi E-Learning, metadata m« t¶ c¸c khãa häc vµ c¸c module. C¸c chuÈn metadata cung cÊp c¸c c¸ch ®Ó m« t¶ c¸c module E-Learing mµ nh÷ng ng­êi häc vµ nh÷ng ng­êi so¹n bµi cã thÓ t×m thÊy module hä cÇn. Metadata kh«ng cã g× lµ bÝ Èn, nã chØ lµ viÖc ®¸nh nh·n cã mang th«ng tin m« t¶. Môc ®Ých chÝnh th­êng lµ gióp cho viÖc ph¸t hiÖn, t×m kiÕm ®­îc dÔ dµng h¬n. Metadata gióp néi dung E-Learning h÷u Ých h¬n ®èi víi ng­êi b¸n, ng­êi mua, ng­êi häc vµ ng­êi thiÕt kÕ. Metadata cung cÊp mét c¸ch chuÈn mùc ®Ó m« t¶ c¸c khãa häc, c¸c bµi, c¸c chñ ®Ò vµ media. Nh÷ng m« t¶ sÏ ®­îc dÞch ra thµnh c¸c b¶ng danh môc hç trî cho viÖc t×m kiÕm ®­îc nhanh chãng vµ dÔ dµng. Metadata cã thÓ gióp ng­êi so¹n bµi t×m néi dung hä cÇn vµ sö dông ngay h¬n lµ ph¶i ph¸t triÓn tõ ®Çu. Ngoµi ra, metadata cßn cho phÐp b¹n ph©n lo¹i c¸c khãa häc, bµi häc vµ c¸c module kh¸c. + ChuÈn chÊt l­îng (Quality Standards): KiÓm so¸t toµn bé qu¸ tr×nh thiÕt kÕ khãa häc còng nh­ kh¶ n¨ng hç trî cña khãa häc víi nh÷ng ng­êi tµn tËt. ChuÈn nµy nãi ®Õn chÊt l­îng cña c¸c module vµ c¸c khãa häc. C¸c chuÈn chÊt l­îng ®¶m b¶o néi dung cña b¹n cã thÓ dïng ®­îc, ng­êi häc dÔ ®äc vµ dÔ dïng néi dung b¹n t¹o ra. NÕu c¸c chuÈn chÊt l­îng kh«ng ®­îc ®¶m b¶o th× b¹n cã thÓ mÊt ng­êi häc ngay tõ lÇn häc ®Çu tiªn. C¸c chuÈn chÊt l­îng ®¶m b¶o c¸c ®èi t­îng häc tËp kh«ng chØ sö dông l¹i ®­îc mµ sö dông ®­îc ngay tõ lÇn häc ®Çu tiªn. I.2.2. SCORM (Sharable Content Object Reference Model): H×nh 2. SCORM I.2.2.1. Sù ra ®êi cña chuÈn SCORM: N¨m 1997, ADL (Advanced Distributed Learning) ®­îc thµnh lËp d­íi sù b¶o trî cña Bé quèc phßng Mü (Department of Defense - DoD) vµ v¨n phßng khoa häc vµ c«ng nghÖ nhµ tr¾ng Mü (White House Department of Science and Technology). Víi thÕ m¹nh truyÒn th«ng cña DoD trong viÖc thiÕt lËp c¸c chuÈn trong c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng nh­ m¹ng Internet, chuÈn c«ng nghÖ phÇn mÒm CMM, ADL ®· t¹o nªn hÖ thèng chuÈn SCORM (Sharable Content Object Reference Model). I.2.2.2. SCORM lµ g×? SCORM lµ mét chuÈn c«ng nghiÖp, lµ ph­¬ng tiÖn trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c ®èi t­îng kiÕn thøc (Learning Object) riªng biÖt víi hÖ thèng qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh häc (Learning Management System - LMS). Mét ®èi t­îng kiÕn thøc ph¶i tu©n theo chuÈn SCORM ®Ó cho viÖc trao ®æi th«ng tin nµy cã thÓ x¶y ra. SCORM (Sharable Content Object Reference Model - M« h×nh tham chiÕu ®èi t­îng néi dung dïng chung) lµ m« h×nh tham kh¶o c¸c chuÈn kü thuËt, c¸c ®Æc t¶ vµ c¸c h­íng dÉn cã liªn quan ®­a ra bëi c¸c tæ chøc kh¸c nhau dïng ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu ë møc cao cña néi dung häc tËp vµ c¸c hÖ thèng th«ng qua c¸c tõ “ilities”. SCORM m« t¶ mét m« h×nh tæng hîp néi dung (Content Aggregation Model - CAM) vµ m«i tr­êng thùc thi (Run-Time Evironment - RTE) cho c¸c ®èi t­îng häc ®Ó cung cÊp tri thøc dùa trªn nh÷ng môc tiªu, së thÝch, sù tr×nh diÔn vµ nh÷ng nh©n tè kh¸c. Phiªn b¶n 1.1 (c«ng bè th¸ng 01/2001) gåm 2 phÇn: phÇn CAM chØ m« t¶ vÒ Meta-data vµ c¸ch thøc thÓ hiÖn nã qua XML nh­ thÕ nµo; phÇn RTE gåm 2 phÇn lµ API vµ M« h×nh d÷ liÖu. Phiªn b¶n 1.2 (c«ng bè th¸ng 10/2001) chØnh söa, n©ng cÊp phÇn RTE vµ bæ sung thªm phÇn Content Packaging, Content Organization. Phiªn b¶n 2004 (c«ng bè ngµy 30/1/2004) chØnh söa, n©ng cÊp c¸c phÇn CAM, RTE vµ dùa trªn Simple Sequencing 1.0 cña IMS ®­a thªm mét phÇn hoµn toµn míi lµ Sequencing & Navigation [1]. M«i tr­êng häc tËp dùa trªn SCORM cã nh÷ng kh¶ n¨ng sau: - TÝnh truy nhËp ®­îc (Accessibility): kh¶ n¨ng ®Þnh vÞ vµ truy cËp c¸c néi dung gi¶ng d¹y tõ mét n¬i ë xa vµ ph©n phèi nã tíi c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau. - TÝnh thÝch øng ®­îc (Adaptability): kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c néi dung gi¶ng d¹y phï hîp víi yªu cÇu cña tõng c¸ nh©n vµ tæ chøc. - TÝnh kinh tÕ (Affordability): kh¶ n¨ng t¨ng hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt b»ng c¸ch gi¶m thêi gian vµ chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc ph©n phèi c¸c néi dung gi¶ng d¹y. - TÝnh bÒn v÷ng (Durability): kh¶ n¨ng trô v÷ng víi sù ph¸t triÓn vµ thay ®æi cña c«ng nghÖ mµ kh«ng ph¶i thiÕt kÕ l¹i tèn kÐm, cÊu h×nh l¹i hoÆc m· hãa l¹i. - TÝnh kh¶ chuyÓn (Interoperability): kh¶ n¨ng lµm c¸c thµnh phÇn gi¶ng d¹y t¹i mét n¬i víi mét tËp c«ng cô hay platform vµ sö dông chóng t¹i mét n¬i kh¸c víi mét tËp c¸c c«ng cô hay platform kh¸c. - TÝnh sö dông l¹i (Reusability): kh¶ n¨ng mÒm dÎo trong viÖc kÕt hîp c¸c thµnh phÇn gi¶ng d¹y trong nhiÒu øng dông vµ nhiÒu ng÷ c¶nh kh¸c nhau. Nhê nh÷ng kh¶ n¨ng trªn cña chuÈn SCORM mµ hiÖn nay SCORM ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt khi x©y dùng hÖ thèng E-Learning. SCORM ®· ®­îc ph¸t triÓn qua nhiÒu phiªn b¶n. C¸c phiªn b¶n SCORM ngµy càng ®­îc hoµn thiÖn, c¸c phiªn b¶n sau cung cÊp nhiÒu tÝnh n¨ng míi so víi phiªn b¶n tr­íc, kh¼ng ®Þnh tÝnh bÒn v÷ng cña SCORM. I.2.3. Tæ chøc cña SCORM: SCORM lµ mét tËp hîp nh÷ng chuÈn ®Æc t¶, ®­îc tæ chøc thµnh bèn cuèn tµi liÖu: SCORM Overview, SCORM CAM (SCORM Content Aggregation Model), SCORM RTE (SCORM Run-time Enviroment) vµ SCORM SN (SCORM Sequencing and Navigation). a) SCORM Overview [1]: Cuèn s¸ch nµy tr×nh bµy môc tiªu vµ lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c hÖ thèng ADL vµ SCORM. Nã còng lµ tµi liÖu tæng quan h­íng dÉn sö dông nh÷ng cuèn s¸ch SCORM sau. b) SCORM CAM [1]: Cuèn SCORM CAM ®Ò cËp ®Õn nh÷ng néi dung sau: - §Þnh nghÜa c¸c thµnh phÇn sö dông trong mét bµi häc. - §ãng gãi c¸c thµnh phÇn. - M« t¶ c¸c thµnh phÇn ®Ó cã thÓ t×m kiÕm vµ khai ph¸. - §Þnh nghÜa c¸c luËt s¾p xÕp cho c¸c thµnh phÇn häc. §Ó thùc hiÖn c¸c néi dung ®ã, SCORM CAM ®Þnh nghÜa nhiÖm vô vµ yªu cÇu ®èi víi viÖc x©y dùng nh÷ng tËp hîp néi dung (khãa häc, bµi häc, module,…), ®ång thêi ®Ò xuÊt cÊu tróc vµ tæ chøc cho nh÷ng tËp hîp néi dung ®ã. SCORM CAM còng ®Ò cËp tíi nh÷ng quy t¾c cÇn tu©n thñ khi t¹o gãi tin néi dung, c¸ch sö dông meta-data ®Ó m« t¶ c¸c thµnh phÇn trong gãi tin néi dung phôc vô cho viÖc t×m kiÕm, l­u tr÷, khai ph¸ vµ sö dông l¹i. C¸c luËt s¾p xÕp vµ ®iÒu h­íng ®­îc øng dông trong tõng ng÷ c¶nh gãi tin néi dung cô thÓ còng ®­îc ®­a ra trong SCORM CAM. c) SCORM RTE: M« t¶ nh÷ng yªu cÇu cña LMS ®Ó qu¶n lý m«i tr­êng thùc thi (xö lý viÖc thÓ hiÖn néi dung, th«ng tin gi÷a néi dung vµ LMS, phÇn tö m« h×nh d÷ liÖu chuÈn ®­îc sö dông ®Ó chuyÓn th«ng tin tíi ng­êi häc). Ch­¬ng II HÖ thèng qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh häc (LMS) vµ hÖ thèng qu¶n lý néi dung khãa häc (LCMS) II.1- Learning Object II.1.1. §èi t­îng kiÕn thøc (Learning Objects): Tr­íc khi ®Þnh nghÜa LCMS lµ g×, chóng ta cÇn ph¶i t×m hiÓu kh¸i niÖm vÒ ®èi t­îng kiÕn thøc (Learning Objects). IDC (International Data Corporation) ®Þnh nghÜa mét ®èi t­îng kiÕn thøc nh­ lµ mét phÇn cña nÒn gi¸o dôc mµ néi dung vµ chi phÝ ph¶i tr¶ cña nÒn gi¸o dôc ®ã c¨n cø vµo nh÷ng môc tiªu häc tËp cô thÓ vµ cã siªu d÷ liÖu (metadata) ®­îc bao bäc quanh nã (xem h×nh 2). H×nh 2. LearningObject Trong rÊt nhiÒu tµi liÖu, c¸c tiªu chuÈn, c¸c b¸o c¸o vµ c¸c nghiªn cøu kh¸c nhau vÒ hÖ thèng ®µo t¹o trùc tuyÕn còng cã nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ ®èi t­îng kiÕn thøc (Learning Objects). Cã thÓ hiÓu ®èi t­îng kiÕn thøc lµ mét tËp c¸c d÷ liÖu ®­îc sö dông bëi hÖ thèng ®µo t¹o trùc tuyÕn, chóng ta t¹o ®­îc ra, l­u tr÷, biªn so¹n, ghÐp nèi, chuyÓn giao vµ lµm ph­¬ng tiÖn ghi chÐp. §èi t­îng kiÕn thøc ®­îc xem nh­ mét thµnh phÇn sè gãp phÇn t¹o nªn mét bµi gi¶ng trùc tuyÕn. Nh÷ng thµnh phÇn sau m« t¶ nh÷ng thµnh phÇn t¹o nªn mét ®èi t­îng kiÕn thøc [8]: a) Môc tiªu häc (Learning Objectives): §èi t­îng kiÕn thøc lµ nh÷ng ®èi t­îng ®­îc tËp hîp l¹i ®Ó gióp ng­êi häc ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu (Learning Objectives) riªng. Møc ®é riªng biÖt cña nh÷ng môc tiªu nµy lµ c¨n cø chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng kiÕn thøc ®ã cã th­êng ®­îc xem hay kh«ng. b) §¸nh gi¸ (Asessment): Tr­íc khi häc, ng­êi häc cã thÓ ph¶i tr¶i qua mét ®ît ®¸nh gi¸ (pre_asessment: ®¸nh gi¸ tr­íc khi häc) ®Ó ®¶m b¶o r»ng hä cã ®ñ kiÕn thøc cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh viÖc häc tËp s¾p tíi. Th«ng th­êng, nhê kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ nµy, ng­êi häc cã thÓ cã mét h­íng ®i riªng tïy nh÷ng môc tiªu mµ hä ®· ®¹t ®­îc vµ nh÷ng g× hä cÇn tËp trung sù nç lùc vµo (nh÷ng c¸i hä ch­a ®¹t ®­îc qua ®ît ®¸nh gi¸). Kh¶ n¨ng nµy cung cÊp mét kinh nghiÖm häc tiÕn tíi ®Ých nhanh h¬n bëi v× th«ng qua ®ît ®¸nh gi¸, ng­êi häc cã thÓ bá qua nh÷ng chñ ®Ò mµ hä ®· n¾m v÷ng. Sau khi häc néi dung cña mét ®èi t­îng, ng­êi häc tr¶i qua mét sè h×nh thøc kiÓm tra (post_asessment: ®¸nh gi¸ sau khi häc) ®Ó x¸c ®Þnh xem hä ®· hoµn thµnh ®Çy ®ñ nh÷ng môc tiªu cña ®èi t­îng kiÕn thøc ®ã hay ch­a. c) Néi dung häc (Learning Content): Néi dung lµ nh÷ng tµi liÖu c¬ b¶n ®­îc sö dông ®Ó truyÒn ®¹t chñ ®Ò häc. Nã cã thÓ bao gåm s¸ch (v¨n b¶n), ®å häa, ©m thanh, mét sè d¹ng t­¬ng t¸c. Néi dung kh«ng bÞ trãi buéc bëi bÊt kú d¹ng m· nµo vµ nã cã thÓ ®­îc t¹o ra b»ng bÊt kú c«ng cô nµo tõ Microsoft Office ®Õn Dreamweaver. d) Siªu d÷ liÖu (Metadata): Siªu d÷ liÖu ®­îc sö dông ®Ó m« t¶ ®èi t­îng kiÕn thøc chøa ®ùng nh÷ng g×, nã nh­ lµ mét b¶ng liÖt kª thµnh phÇn vµ gi¸ trÞ dinh d­ìng cña mét hép ngò cèc. Nh÷ng ®èi t­îng ®­îc ghi vµo kho chøa d÷ liÖu theo tõng chñ ®Ò. Kho chøa d÷ liÖu duy tr× mét chØ môc t×m kiÕm cña c¸c ®èi t­îng kiÕn thøc, ®Æc biÖt lµ c¸c th«ng tin m« t¶ vÒ cÊu tróc còng nh­ thuéc tÝnh cña c¸c ®èi t­îng. C¸c th«ng tin m« t¶ ®ã lµ c¸c siªu d÷ liÖu (metadata) hay lµ siªu d÷ liÖu cña c¸c ®èi t­îng kiÕn thøc. Siªu d÷ liÖu ®­îc sö dông ®Ó phôc vô cho viÖc t×m kiÕm, khai th¸c vµ phôc håi c¸c ®èi t­îng kiÕn thøc. Metadata ®iÓn h×nh bao gåm th«ng tin vÒ néi dung gi¸o dôc. VÝ dô nh­ mét tµi liÖu ph¶i häc trong bao l©u? §­îc viÕt b»ng ng«n ng÷ g× (vÝ dô: Anh, Ph¸p, NhËt B¶n)? Nh÷ng kiÕn thøc ®ßi hái ng­êi häc cÇn ph¶i cã ®Ó lµm viÖc víi ®èi t­îng ®ã. Metadata còng cã thÓ ®­îc sö dông ®Ó Ên ®Þnh møc ®é truy nhËp tïy theo sù nh¹y c¶m cña th«ng tin chøa ®ùng trong ®èi t­îng, vÝ dô nh­ nh©n viªn c«ng ty cã thÓ truy nhËp tíi nh÷ng ®èi t­îng mµ kh¸ch hµng kh«ng thÓ truy nhËp. e) Siªu d÷ liÖu vµ sù l­u tr÷ d÷ liÖu (Metadata and Content Storage): Khi ta liªn hÖ víi mét th­ viÖn truyÒn th«ng th× siªu d÷ liÖu t­¬ng tù nh­ mét thÎ danh môc cßn néi dung th× t­¬ng tù nh­ c¸c cuèn s¸ch. MÆc dï trong th­ viÖn c¸c thÎ danh môc t¸ch rêi khái c¸c cuèn s¸ch vµ c¸c kho chøa néi dung cña thêi ®¹i th«ng tin sè th­êng chØ chøa c¸c siªu d÷ liÖu (metadata). Néi dung cña c¸c kho chøa bao gåm rÊt nhiÒu d¹ng nh­ d¹ng v¨n b¶n, ®å häa, c©u hái ®¸nh gi¸, h×nh ¶nh, m« pháng, ©m thanh vµ phim ¶nh. Sù l­u tr÷ vËt lý vµ phôc håi c¸c ®èi t­îng néi dung cã thÓ hoµn toµn t¸ch rêi khái sù l­u tr÷ vµ phôc håi cña c¸c siªu d÷ liÖu vÒ c¸c ®èi t­îng kiÕn thøc ®ã. Nh­ vËy, c¸c ®èi t­îng kiÕn thøc cã thÓ ®­îc l­u tr÷ trªn nhiÒu server víi c¸c ®Æc tr­ng kh¸c nhau. §©y lµ c¸ch tiÕp cËn mang tÝnh c«ng nghÖ ®Ò ®¹t ®­îc sù hiÖu qu¶ cao trong viÖc chuyÓn giao c¸c néi dung thùc tÕ ®Õn ng­êi häc bëi v× c¸c d÷ liÖu ®a ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau ®ßi hái c¸c lo¹i server kh¸c nhau. II.1.2. Learning Object theo chuÈn SCORM: Learning Object tu©n theo SCORM lµ nh÷ng Learning Object cã thÓ giao tiÕp víi mét Learning Management System (LMS) ®Ó ghi l¹i ®iÓm, sè lÇn thi hay häc mét bµi nµo ®ã, tiÕn triÓn cña ng­êi häc. §ã lµ nh÷ng Learning Object linh ®éng vµ cã kh¶ n¨ng sö dông l¹i nhÊt v× chóng sÏ lµm viÖc ®­îc víi bÊt kú Learning Management System nµo còng tu©n theo chuÈn SCORM. TÊt c¶ c¸c Learning Management System ngµy nay ®Òu tu©n theo chuÈn SCORM. §Ó ®¶m b¶o nh÷ng ®èi t­îng tù nã linh ®éng h¬n, SCORM ®Ò nghÞ mét vµi nguyªn t¾c kh¸c ph¶i tu©n theo khi ph¸t triÓn c¸c Learning Object ( hay lµ c¸c SCO-Sharable Content Object nh­ c¸ch gäi trong c¸c tµi liÖu SCORM). Mçi Learning Object lµ mét thùc thÓ ®éc lËp. Nã kh«ng phô thuéc nh÷ng Learning Object kh¸c vÒ chøc n¨ng vµ kh«ng liªn quan mét c¸ch râ rµng tíi nh÷ng Learning Object kh¸c. Nã kh«ng tu©n theo ng÷ c¶nh, kh«ng cÇn biÕt nã lµ mét phÇn cña khãa häc nµo, ë trong module nµo, vµ nã cã nh÷ng Learning Object kh¸c gièng nh­ nã ë trong khãa häc hiÖn t¹i hay kh«ng. Nh÷ng Learning Object ®­îc t¹o ra trong mét sè phÇn mÒm cã thÓ ®­îc lµm cho tu©n theo chuÈn SCORM chØ ®¬n gi¶n b»ng c¸ch click chuét vµo « Include SCORM code khi xuÊt (export) hay xem tr­íc (preview) mét ho¹t ®éng. Minh häa b»ng s¬ ®å mèi quan hÖ gi÷a Learning Object vµ Learning Management System (H×nh 3) [2]. Tõ h×nh ¶nh d­íi ®©y, b¹n cã thÓ thÊy mét mèi quan hÖ râ rµng, ®¬n gi¶n gi÷a c¬ së d÷ liÖu mµ cã thÓ thùc sù cho kÕt qu¶. Learning Management System qu¶n lý toµn bé E-Learning vµ c¸c Learning Object lµ nh÷ng c¸i thùc sù t¹o nªn sù ®µo t¹o. Chó ý r»ng, Learning Management System (LMS) trao ®æi c¬ së d÷ liÖu ®Ó l­u tr÷ vµ lÊy kÕt qu¶ cßn c¸c Learning Object th× kh«ng hÒ kÕt nèi víi c¬ së d÷ liÖu. Khi nh÷ng Learning Object cÇn ®Õn th«ng tin mµ cã thÓ ®­îc l­u tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu th× chóng yªu cÇu Learning Management System cho nh÷ng th«ng tin nµy, sö dông giao thøc SCORM. SCORM hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n lµ ng«n ng÷ mµ c¶ Learning Management System vµ Learning Object ®Òu hiÓu. H×nh 3: Quan hÖ gi÷a Learning Object vµ Learning Management System Khi Learning Object s½n sµng, nã göi th«ng tin cho Learning Management System còng theo giao thøc SCORM. Khi ®ã Learning Management System chøa nh÷ng th«ng tin ®ã trong c¬ së d÷ liÖu nÕu cÇn. TÝnh mÒm dÎo, linh ho¹t cña Learning Object vµ SCORM: Sö dông Learning Object vµ giao thøc SCORM ®Ó giao tiÕp, bÊt kú phÇn nµo cña h×nh trªn ®Òu cã thÓ ®­îc hoµn thµnh víi nh÷ng c«ng cô tõ nh÷ng nhµ cung cÊp kh¸c nhau. - §Çu tiªn, hÇu nh­ tÊt c¶ c¸c Learning Management System trao ®æi th«ng tin víi gÇn nh­ lµ bÊt kú c¬ së d÷ liÖu chuÈn nµo, bao gåm nh÷ng thø nh­ lµ Access, SQL hay Oracle. - Thø hai, vai trß cña Learning Management System cã thÓ ®­îc thùc hiÖn bëi bÊt kú hÖ thèng Learning Management System nµo mµ tu©n theo giao thøc SCORM. BÊt chÊp s¶n phÈm nµo ®­îc dïng ®Ó t¹o ra Learning Object cña b¹n, hoÆc lµ t¹o ra c¬ së d÷ liÖu ®Ó chøa th«ng tin, khi mµ Learning Management System thùc sù tu©n theo SCORM th× b¹n cã thÓ sö dông bÊt kú hÖ thèng nµo mµ b¹n muèn. - Cuèi cïng, c¸c Learning Object cã thÓ ®­îc t¹o ra víi nhiÒu ®Þnh d¹ng kh¸c nhau, sö dông nh÷ng c«ng cô kh¸c nhau, vµ tÊt c¶ lµm viÖc liÒn m¹ch víi Learning Management System. Learning Management System kh«ng quan t©m, thËm chÝ kh«ng cÇn biÕt ai ®· t¹o ra Learning Object, phÇn mÒm nµo ®­îc sö dông ®Ó t¹o Learning Object, hay thËm chÝ c¶ ®Þnh d¹ng cña chóng. TÊt c¶ nh÷ng c¸i Learning Management System cÇn lµm lµ biÕt c¸ch khëi ch¹y Learning Object nh­ thÕ nµo? Mét khi Learning Object ®· ch¹y, Learning Management System “l¾ng nghe” bÊt kú th«ng tin nµo ®­îc yªu cÇu hoÆc ®­îc göi ng­îc l¹i tõ Learning Object. Learning Object & Course structure (§èi t­îng kiÕn thøc vµ kÕt cÊu khãa häc): Chóng ta ®· ®Ò cËp ®Õn ®iÒu nµy ë trªn. Mét vÊn ®Ò quan träng cÇn chó ý lµ chÝnh Learning Management System quyÕt ®Þnh cÊu tróc cña kho¸ häc chø kh«ng ph¶i b¶n th©n c¸c Learning Object. VÒ phÇn c¸c Learning Object, chóng ho¹t ®éng kh«ng phô thuéc vµo bÊt cø danh môc khãa häc hay bÊt cø Learning Object kh¸c nµo. II.2 - HÖ thèng qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh häc (LMS) vµ hÖ thèng qu¶n lý néi dung khãa häc (LCMS): II.2.1. HÖ thèng qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh häc (Learning Management System - LMS): HÖ qu¶n trÞ néi dung häc tËp nhËn vµo c¸c néi dung häc tËp vµ tæ chøc chóng theo mét ph­¬ng thøc chuÈn, kiÓu nh­ mét khãa häc ®­îc chia ra thµnh nhiÒu modul vµ bµi häc, hç trî bëi c¸c c©u hái kiÓm tra nhanh, thi vµ th¶o luËn. Trong nhiÒu hÖ thèng, chóng ®­îc tÝch hîp víi hÖ thèng th«ng tin ng­êi häc cña c¸c tæ chøc, tr­êng häc. Mét hÖ thèng cung cÊp giao diÖn gi÷a ng­êi häc vµ c¸c ®èi t­îng kiÕn thøc. ë mét møc ®é ®¬n gi¶n, nãi chung LMS chøa ®ùng sù truy nhËp tíi mét d¶i c¸c Learning Object. Learning Management System giao tiÕp víi c¸c Learning Object khi chóng ®­îc thùc hiÖn, t¹o vµ l­u tr÷ mét b¶n theo dâi viÖc häc qua tõng Learning Object, qua vµ tr­ît. Learning Management System còng cã thÓ ®­îc sö dông ®Ó xem mét hay mét nhãm ng­êi häc tiÕn bé nh­ thÕ nµo qua qu¸ tr×nh ®µo t¹o. Mét Learning Management System kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã ®Ó ch¹y mét Learning Object, tuy nhiªn nÕu kh«ng cã Learning Management System th× nh÷ng kÕt qu¶ mµ ng­êi häc ®¹t ®­îc qua nh÷ng Learning Object sÏ kh«ng ®­îc ghi l¹i vµ tÝnh ®iÓm. Thùc tÕ, tïy vµo môc ®Ých cña viÖc ®µo t¹o mµ cã thÓ kh«ng cÇn ®Õn Learning Management System. Nãi chung, Learning Management System sÏ cung cÊp mét tr×nh qu¶n lý (administrator) cã kh¶ n¨ng t¹o ra nh÷ng b¶n b¸o c¸o vÒ tiÕn triÓn cña mét ng­êi häc vµ cña c¶ líp, cung cÊp sù truy nhËp tíi nh÷ng khãa häc dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ nµo ®ã. Learning Management System ®­a ®Õn cho ta nh÷ng lîi Ých: - L­u gi÷ mét b¶n theo dâi tiÕn triÓn cña tõng ng­êi häc, nhê ®ã tõng ng­êi biÕt ®­îc nh÷ng g× hä ®· ®¹t ®­îc vµ hä ®· thùc hiÖn qu¸ tr×nh häc nh­ thÕ nµo. - Cho phÐp ng­êi häc quay l¹i bµi häc t¹i n¬i mµ hä ®· dõng l¹i lÇn tr­íc. - Cung cÊp kh¶ n¨ng truy nhËp tíi nh÷ng khãa häc dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ nµo ®ã nh­ lÜnh vùc, vai trß, … cña khãa häc ®ã. - Cã thÓ b¾t buéc ng­êi häc ph¶i thùc hiÖn nh÷ng bµi häc theo mét thøc tù nµo ®ã. - Cung cÊp kh¶ n¨ng t×m kiÕm qua toµn bé khãa häc. II.2.2. HÖ thèng qu¶n lý néi dung khãa häc (Learning Content Management System - LCMS): IDC (International Data Corporation) ®Þnh nghÜa LCMS lµ mét hÖ thèng ®­îc sö dông ®Ó t¹o, chøa, tËp hîp vµ ph©n ph¸t néi dung häc ®· ®­îc c¸ nh©n ho¸ (Personalized elearing Content) (nhê pre-assessment ë trªn). Tuy nhiªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ LCMS ®Òu nh­ nhau. Nh÷ng nhµ cung cÊp LCMS lµm cho chóng kh¸c nhau ë nh÷ng chøc n¨ng vµ ®Æc tr­ng riªng, nh­ lµ møc ®é dÔ dµng khi tÝch hîp chóng víi nh÷ng hÖ thèng kh¸c cña doanh nghiÖp, vµ kh¶ n¨ng tuú biÕn (customize) theo nh÷ng nhu cÇu cña doanh nghiÖp. Dï kh¸c nhau nh­ng chóng ®Òu cã chung nh÷ng thµnh phÇn nh­ m« t¶ ë h×nh 4 [8]: H×nh 4: Learning Content Management System II.2.2.1. Learning Object Repository (Kho chøa c¸c ®èi t­îng kiÕn thøc): Learning Object Repository lµ c¬ së d÷ liÖu trung t©m mµ trong ®ã néi dung häc ®­îc l­u tr÷ vµ qu¶n lý. Tõ ®ã nh÷ng Learning Object riªng ®­îc truyÒn thô tíi ng­êi häc mét c¸ch riªng lÎ hoÆc ®­îc sö dông nh­ lµ nh÷ng thµnh phÇn ®Ó tËp hîp l¹i thµnh nh÷ng learning module lín h¬n hay nh÷ng khãa häc trän vÑn, tïy thuéc vµo nh÷ng nhu cÇu häc riªng. C¸c tµi liÖu ®Ó häc cã thÓ ®­îc ph©n ph¸t qua Web, CD ROM hoÆc nh÷ng tµi liÖu in. Mét ®èi t­îng cã thÓ ®­îc sö dông nhiÒu lÇn cho nhiÒu môc ®Ých thÝch hîp. TÝnh trän vÑn cña néi dung lu«n ®­îc b¶o ®¶m (mçi lÇn ®èi t­îng ®­îc sö dông th× néi dung cña ®èi t­îng ®ã lu«n ®­îc tr×nh bµy trän vÑn, kh«ng thÓ bá bít phÇn nµo). II.2.2.2. Automated Authoring Application: øng dông nµy ®­îc sö dông ®Ó t¹o ra nh÷ng ®èi t­îng kiÕn thøc cã kh¶ n¨ng sö dông l¹i mµ cã thÓ truy nhËp ®­îc trong Learning Object Repository. Nã tù ®éng cung cÊp cho t¸c gi¶ nh÷ng khu«n mÉu. Dïng nh÷ng khu«n mÉu nµy, t¸c gi¶ cã thÓ t¹o ra toµn bé mét khãa häc b»ng c¸ch sö dông nh÷ng ®èi t­îng kiÕn thøc ®· cã trong kho chøa, t¹o nh÷ng ®èi t­îng kiÕn thøc míi hoÆc sö dông tæ hîp nh÷ng c¸i míi vµ cò. II.2.2.3. Giao diÖn ph©n phèi ®éng (Dynamic Delivery Interface): Thµnh phÇn nµy còng cung cÊp kh¶ n¨ng theo dâi, kiÓm tra qu¸ tr×nh häc cña mét ng­êi (user tracking), liªn kÕt tíi nh÷ng nguån th«ng tin cã liªn quan vµ hç trî nh÷ng kiÓu ®¸nh gi¸ nhiÒu chiÒu (multiple assessment) víi ph¶n håi cña ng­êi häc. Giao diÖn nµy cã thÓ ®­îc tuú biÕn theo tõng tæ chøc sö dông Learning Content Management System (LCMS). VÝ dô: néi dung cã thÓ ®­îc tr×nh bµy trªn trang Web cã logo cña c«ng ty, … II.2.2.4. øng dông qu¶n trÞ (Administrative Application): øng dông nµy ®­îc sö dông ®Ó qu¶n lý hå s¬ ng­êi häc, khëi ch¹y c¸c kho¸ häc tõ danh môc c¸c kho¸ häc, theo dâi, b¸o c¸o tiÕn triÓn cña ng­êi häc vµ cung cÊp nh÷ng chøc n¨ng qu¶n lý c¬ së kh¸c. Nh÷ng th«ng tin nµy cã thÓ cho vµo mét LMS (Learning Management System) ®­îc thiÕt kÕ víi nhiÒu chøc n¨ng qu¶n lý m¹nh. Mèi quan hÖ gi÷a LCMS (Learning Content Management System) vµ LMS (Learning Management System)sÏ ®­îc tr×nh bµy sau. II.2.3. Mèi liªn hÖ gi÷a LCMS vµ LMS: LCMS (Learning Content Management System) vµ LMS (Learning Management System) lµ kh¸c nhau vµ bæ sung cho nhau. ChØ thªm ch÷ C vµo LMS mµ t¹o thµnh mét LCMS kh¸c h¼n? Kh«ng h¼n thÕ, tuy nhiªn nh÷ng mÆt m¹nh kh¸c nhau cña hai hÖ thèng ®· lµm chóng t¸ch ra. Nãi mét c¸ch ®¬n gi¶n LCMS vµ LMS lµm nh÷ng viÖc kh¸c nhau. Gi¸ trÞ cña mét LMS lµ qu¶n lý viÖc ®µo t¹o víi chi phÝ hiÖu qu¶. Mét LMS sö dông ph­¬ng ph¸p häc tæ chøc vµ tËp trung trong ®ã nã lªn kÕ ho¹ch häc vµ l­u tr÷ danh s¸ch ng­êi häc cña nh÷ng kho¸ häc online vµ offline, khëi ch¹y c¸c kho¸ häc vµ theo dâi sù tiÕn triÓn cña ng­êi häc qua nh÷ng kho¸ häc nµy. Thµnh c«ng cña ng­êi häc ®­îc x¸c ®Þnh qua tõng néi dung häc vµ nh÷ng lÇn ®¸nh gi¸. LMS còng cung cÊp tr×nh qu¶n lý viÖc häc víi kh¶ n¨ng theo dâi, kiÓm tra nh÷ng tµi nguyªn dùa trªn líp häc (classroom-based resources: nh÷ng g× dïng ®Ó phôc vô cho líp häc, líp häc vÒ nh÷ng chñ ®Ò kh¸c nhau th× cÇn nh÷ng tµi nguyªn kh¸c nhau). VÝ dô: ®¶m b¶o nh÷ng thiÕt bÞ thùc hµnh thÝch hîp lu«n s½n cã cho mét líp häc thùc hµnh vÒ m¹ng. LMS phøc t¹p h¬n cho phÐp mapping n¨ng lùc. LMS ®o møc n¨ng lùc cña tõng c¸ nh©n th«ng qua c¸c bµi kiÓm tra kü n¨ng vµ sau ®ã h­íng dÉn ng­êi häc häc nh÷ng kho¸ häc thÝch hîp ®Ó hoµn thiÖn nh÷ng kÜ n¨ng cßn kÐm. B»ng c¸ch nµy, mét LMS tù ®éng hãa qu¸ tr×nh mµ kh«ng ph¶i tiªu tèn thêi gian vµ nh©n lùc nh­ c¸ch lµm thñ c«ng tr­íc ®©y. Trong khi ®ã LCMS ®­a ra cho c¸c tæ chøc (doanh nghiÖp sö dông LCMS ®Ó ®µo t¹o nh©n viªn) mét sè danh môc c¬ b¶n vµ nh÷ng chøc n¨ng ®¨ng ký. Nh÷ng chøc n¨ng nµy kh«ng m¹nh nh­ nh÷ng chøc n¨ng nh­ vËy cña mét LMS vµ chóng chØ tËp trung vµo néi dung häc. Tuy nhiªn LCMS cho phÐp mét tæ chøc theo dâi, kiÓm tra réng h¬n vÒ t­¬ng t¸c cña ng­êi häc víi néi dung häc (h¬n lµ LMS chØ cho phÐp theo dâi cÊp cao) trong LMS bÞ giíi h¹n trong kho¸ häc vµ kÕt qu¶ kiÓm tra s¬ bé. Träng t©m cña mét LCMS lµ qu¶n lý vµ truyÒn ®¹t néi dung mµ ng­êi häc cÇn khi hä cÇn tíi nã. LCMS tracks sù truy nhËp cña riªng tõng ng­êi häc tíi mçi Learning Object, cho phÐp tæ chøc x¸c ®Þnh mäi ng­êi ®ang häc nh­ thÕ nµo vµ lo¹i nh÷ng néi dung mµ kh«ng ®­îc sö dông hoÆc kh«ng ®¸p øng ®­îc. LCMS vµ LMS kh«ng nh÷ng chØ kh¸c nhau mµ chóng cßn bæ sung cho nhau tèt h¬n. Khi ®­îc kÕt hîp chÆt chÏ, th«ng tin tõ hai hÖ thèng cã thÓ ®­îc trao ®æi, lµm giµu thªm nh÷ng kinh nghiÖm häc cho ng­êi häc vµ nhiÒu c«ng cô h¬n cho tr×nh qu¶n lý viÖc häc. Mét LMS cã thÓ qu¶n lý nh÷ng nhãm ng­êi häc, cho phÐp mçi ng­êi häc nh÷ng Learning Object thÝch hîp mµ nh÷ng Learning Object nµy l¹i ®­îc l­u tr÷ vµ qu¶n lý bëi LCMS. Ch­¬ng III X©y dùng øng dông Trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu ®· t×m hiÓu vµ ph©n tÝch ë trªn, víi mong muèn t¹o mét n¬i cung cÊp c¸c kiÕn thøc vÒ c¸c m«n häc, chóng t«i x©y dùng website häc tËp trùc tuyÕn. III.1. Tæng quan vÒ hÖ thèng häc tËp trùc tuyÕn: Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn c¬ cÊu E-Learning, mét trong nh÷ng chøc n¨ng cña E-Learning lµ thiÕt kÕ bµi gi¶ng, ®µo t¹o tõ xa. Gi¸o viªn cã thÓ thiÕt kÕ néi dung bµi gi¶ng t¹i nhµ vµ chuyÓn t¶i lªn hÖ thèng E-Learning th«ng qua m¹ng Internet hoÆc cã thÓ trùc tiÕp thiÕt kÕ bµi gi¶ng trªn m¹ng. HÖ thèng häc tËp trùc tuyÕn cho phÐp nh÷ng ng­êi bËn rén, kh«ng thÓ ®Õn tr­êng tham gia E-Learning b»ng c¸ch häc tËp t¹i nhµ. Ng­êi häc cã thÓ häc bÊt cø khi nµo, bÊt cø n¬i ®©u th«ng qua Internet. Trong phÇn nµy, chóng t«i x©y dùng website häc tËp trùc tuyÕn. Trong Website, chóng t«i chØ ®­a mét phÇn vÒ bµi gi¶ng Ng«n ng÷ lËp tr×nh Pascal c¬ së ®Ó m« pháng hÖ thèng ®µo t¹o trùc tuyÕn. Bµi gi¶ng phôc vô cho nhu cÇu häc tËp cña häc sinh, sinh viªn vµ nh÷ng ®èi t­îng míi b¾t ®Çu muèn t×m hiÓu vÒ Ng«n ng÷ lËp tr×nh Pascal. Trong bµi gi¶ng chóng t«i tr×nh bµy gåm hai phÇn chÝnh: Lý thuyÕt vµ Bµi tËp. PhÇn lý thuyÕt cã kÌm theo vÝ dô minh häa gióp ng­êi häc hiÓu vµ n¾m ®­îc bµi häc. PhÇn bµi tËp bao gåm c¸c bµi tËp ë tÊt c¶ c¸c ch­¬ng ®Ó ng­êi häc luyÖn tËp, rÌn luyÖn kü n¨ng lËp tr×nh. Mçi phÇn nh­ vËy sÏ tr×nh bµy thµnh c¸c ch­¬ng ®Ó ng­êi häc dÔ dµng theo dâi vµ häc tËp. Sau khi häc xong mét ch­¬ng, ng­êi häc cã thÓ lµm c¸c c©u hái tr¾c nghiÖm kiÓm tra kiÕn thøc c¬ b¶n. Trong tr­êng hîp cã th¾c m¾c hay yªu cÇu vÒ bµi gi¶ng, ng­êi häc cã thÓ göi e-mail ®Ó trao ®æi hoÆc yªu cÇu h­íng dÉn, gi¶i ®¸p. III.2. C¬ së lý thuyÕt: Ch­¬ng tr×nh ®­îc thiÕt kÕ trªn m«i tr­êng ASP, JavaScript, c«ng cô FrontPage, dïng chuÈn ODBC ®Ó kÕt nèi d÷ liÖu, tr×nh duyÖt Internet Explore vµ m« h×nh Client/Server. III.2.1.Giíi thiÖu m« h×nh Client/Server: M« h×nh Client/Server hiÖn ®ang ®­îc sö dông réng r·i trong m«i tr­êng ph©n t¸n. + Server: - §îi c¸c yªu cÇu (Request) tõ c¸c m¸y Client. Ph©n tÝch c¸c yªu cÇu ®ã ®Ó xö lý. Göi kÕt qu¶ tr¶ lêi (Response) vÒ Client. - Chøa c¸c phÇn mÒm Web Server, Database Server, … - Lu«n trong tr¹ng th¸i Online. + Client: - T¹o c¸c kÕt nèi. Göi c¸c yªu cÇu ®Õn m¸y Server vµ chê nhËn kÕt qu¶ tõ server. - Chøa c¸c phÇm mÒm Web Browse nh­ Intetnet Explorer, Netscape, … - Cã thÓ ë tr¹ng th¸i BËt/T¾t bÊt cø lóc nµo. CÊu tróc m« h×nh Client/Server: M« h×nh Client/Server lµ mét hÖ thèng gåm Ýt nhÊt mét m¸y chñ vµ c¸c m¸y tr¹m nèi vµo m¸y chñ th«ng qua m«i tr­êng m¹ng. Server cµi ®Æt hÖ ®iÒu hµnh m¹ng (Network Operating System) ®Ó ®iÒu khiÓn hÖ thèng. Trªn m¸y Client cã thÓ cµi bÊt cø hÖ ®iÒu hµnh nµo miÔn lµ cã kh¶ n¨ng giao tiÕp víi Server. HÖ thèng m¹ng cã thÓ lµ m¹ng côc bé hay m¹ng diÖn réng. Client/Server cho phÐp mét øng dông chia thµnh nhiÒu nhiÖm vô kh¸c nhau. Mçi nhiÖm vô cã thÓ thùc hiÖn trªn c¸c m«i tr­êng, h×nh thøc kh¸c nhau vµ cã thÓ ph¸t triÓn, duy tr× ®éc lËp còng nh­ thùc hiÖn trªn nhiÒu m¸y tÝnh kh¸c nhau trªn m¹ng. M« h×nh giao t¸c gi÷a Client vµ Server nh­ sau: §Çu tiªn, Client göi mét yªu cÇu kÕt nèi ®Õn Server theo ®Þa chØ URL mµ nã cÇn kÕt nèi. Server t­¬ng øng sÏ “nghe” vµ kiÓm tra xem c¸c kªnh kÕt nèi dµnh cho nã cã kªnh nµo rçi kh«ng. NÕu cã kªnh rçi nã sÏ thiÕt lËp liªn kÕt vµ göi kÕt qu¶ tr¶ vÒ Client t­¬ng øng. §èi víi yªu cÇu kh¸c hoÆc d÷ liÖu mµ Client göi tíi, Server sÏ lµm t­¬ng tù. III.2.2. S¬ l­îc vÒ c¸c c«ng cô ®­îc sö dông trong ch­¬ng tr×nh: III.2.2.1. Ng«n ng÷ HTML: a) Kh¸i niÖm: HTML (HyperText Markup Language) lµ ng«n ng÷ ®¸nh dÊu siªu v¨n b¶n ®Ó t¹o ra c¸c liªn kÕt gi÷a c¸c trang v¨n b¶n ®a d¹ng víi nhau vµ liªn kÕt víi c¸c Multimedia nh­ phim, ¶nh, ©m thanh, … Mét trang web th«ng th­êng kh«ng cã g× kh¸c h¬n ngoµi tËp tin .html hay .htm, chóng ®­îc thi hµnh th«ng qua c¸c tr×nh duyÖt Web ®Æc biÖt gäi lµ Web Browse. Tïy thuéc mçi tr×nh duyÖt Web vµ mçi phiªn b¶n cña tr×nh duyÖt Web kh¸c nhau mµ c¸c m· lÖnh html cña c¸c trang Web còng kh¸c nhau. Ngµy nay, do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña Internet nªn cã nhiÒu tr×nh duyÖt Web kh¸c nhau. §Ó b¾t ®Çu lµm quen víi cÊu tróc c¬ b¶n cña HTML, tr­íc hÕt trªn m¸y tÝnh ph¶i cã tr×nh so¹n th¶o (editor) nh­ WordPad, Notepad hay cã thÓ lµ mét øng dông thiÕt kÕ trang Web nh­ FrontPage. b) C¸c thµnh phÇn cña mét tµi liÖu HTML: CÊu tróc chung cña mét tµi liÖu HTML: Tiªu ®Ò cña trang HTML Mét v¨n b¶n HTML hay mét trang Web th­êng cã hai phÇn chÝnh: PhÇn ®Çu v¨n b¶n (Document head) vµ phÇn th©n v¨n b¶n (Document body). PhÇn ®Çu v¨n b¶n ®­îc b¾t ®Çu b»ng thÎ vµ kÕt thóc b»ng thÎ . PhÇn th©n v¨n b¶n ®­îc b¾t ®Çu b»ng thÎ vµ kÕt thóc b»ng thÎ , ®©y lµ phÇn chøa néi dung chÝnh cña v¨n b¶n hay trang Web. III.2.2.2. Giíi thiÖu vÒ ASP: - ASP do Microsoft ph¸t triÓn, lµ mét m«i tr­êng lËp tr×nh øng dông phÝa server (server side scripping) hç trî m¹nh trong viÖc x©y dùng c¸c øng dông Web. C¸c øng dông ASP rÊt dÔ viÕt vµ söa ®æi, ®ång thêi cã thÓ tÝch hîp c¸c c«ng nghÖ s½n cã cña Microsoft nh­ COM, … mét c¸ch dÔ dµng. øng dông ASP lµ tËp hîp c¸c trang ASP vµ c¸c thµnh phÇn ActiveX. - ASP ®­îc hç trî mÆc ®Þnh khi cµi ®Æt Internet Information Server. §Ó thùc hiÖn ASP trªn c¸c m«i tr­êng kh¸c, b¹n ph¶i cµi ®Æt mét th­ viÖn hç trî ASP. Th«ng dông nhÊt lµ Sun Chilisoft ( ) a) CÊu tróc mét trang ASP: Mét trang ASP th­êng cã mét sè ®Æc ®iÓm sau: - Lµ mét tËp tin v¨n b¶n (text file) cã phÇn më réng lµ .asp: phÇn më réng nµy sÏ gióp Web Server yªu cÇu tr×nh xö lý trang ASP (ASPengine) tr­íc khi tr¶ vÒ cho tr×nh duyÖt. - Ng«n ng÷ script th«ng dông nhÊt dïng ®Ó viÕt c¸c m· cña ASP lµ VBScript. Ngoµi ra còng cã thÓ viÕt c¸c m· b»ng c¸c ng«n ng÷ nh­ Jscript, Perl, Python,… nÕu trªn webserver cã cµi ®Æt c¸c bé xö lý ng«n ng÷ nµy (script engine). - C¸c ®o¹n m· viÕt trong ASP sÏ ®­îc c¸c bé xö lý ng«n ng÷ trªn webserver xö lý tuÇn tù tõ trªn xuèng d­íi. KÕt qu¶ cña viÖc xö lý nµy lµ tr¶ vÒ trang HTML cho webserver vµ webserver sÏ göi trang nµy vÒ cho tr×nh duyÖt. §ã lµ lý do t¹i sao tr×nh duyÖt ta kh«ng thÓ thÊy ®­îc c¸c ®o¹n m· ch­¬ng tr×nh ®· ®­îc viÕt trong trang ASP. b) Ho¹t ®éng cña trang ASP: Khi mét trang ASP ®­îc yªu cÇu bëi Web Browser, Web Server sÏ duyÖt tuÇn tù trang ASP nµy vµ chØ dÞch c¸c Script ASP. Tïy theo ng­êi x©y dùng trang Web nµy quy ®Þnh mµ kÕt qu¶ do Web Server dÞch sÏ tr¶ vÒ lÇn l­ît cho tr×nh duyÖt cña ng­êi dïng hay lµ chØ tr¶ vÒ khi dÞch xong tÊt c¶ c¸c script. Sau khi m«i tr­êng ASP thùc hiÖn thùc thi c¸c file .asp xong, nã sÏ tr¶ l¹i kÕt qu¶ ë d¹ng HTML cho Web Server, tiÕp theo Browser sÏ nhËn ®­îc néi dung cÇn tr×nh bµy tõ WebServer th«ng qua giao thøc HTTP. Mét trang ASP còng sÏ ®­îc Browser tham kh¶o tíi b×nh th­êng nh­ lµ nã ®· tham kh¶o tíi trang HTML cña Web. c) S¬ ®å mét øng dông trªn Web ASP: Thao t¸c gi÷a Client vµ Server trong mét øng dông web cã thÓ ®­îc thÓ hiÖn kh¸i qu¸t nh­ sau: H×nh 5. S¬ ®å øng dông Web thÓ hiÖn qua c«ng nghÖ ASP Web Server: lµ n¬i tiÕp nhËn vµ tr¶ lêi c¸c yªu cÇu cña Web User, ®ång thêi còng thùc hiÖn viÖc kÕt nèi ®Õn hÖ DBMS trªn Database Server theo yªu cÇu truy cËp d÷ liÖu cña trang ASP. ADO cung cÊp giao diÖn lËp tr×nh cho ng­êi ph¸t triÓn x©y dùng c¸c lÖnh truy cËp s¬ së d÷ liÖu, c¸c lÖnh nµy ®­îc chuyÓn ®Õn cho hÖ DBMS ®Ó thùc thi th«ng qua c¸c thµnh phÇn OLE DB (vµ ODBC). KÕt qu¶ truy vÊn d÷ liÖu sÏ ®­îc Web Server ®­a ra hiÓn thÞ trªn Browser. Database Server: lµ n¬i diÔn ra viÖc thùc thi c¸c thao t¸c c¬ së d÷ liÖu nh­ truy vÊn, cËp nhËt còng nh­ b¶o ®¶m tÝnh toµn vÑn d÷ liÖu cña hÖ DBMS. Browser: Giao diÖn níi ng­êi dïng, tiÕp nhËn c¸c yªu cÇu cña ng­êi sö dông còng nh­ hiÓn thÞ kÕt qu¶ yªu cÇu. d) §Æc ®iÓm cña ASP: +¦u ®iÓm: - ASP gióp ng­êi dïng x©y dùng c¸c øng dông web víi nh÷ng tÝnh n¨ng sinh ®éng. - DÔ dµng t­¬ng thÝch víi c¸c c«ng nghÖ cña Microsoft. ASP sö dông ActiveX Data Object (ADO) ®Ó thao t¸c víi c¬ së d÷ liÖu hÕt søc tiÖn lîi. - Víi nh÷ng g× ASP cung cÊp, c¸c nhµ ph¸t triÓn øng dông Web dÔ dµng tiÕp cËn c«ng nghÖ nµy vµ nhanh chãng t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ. §iÒu nµy hÕt søc cã ý nghÜa trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña tin häc ngµy nay. Nã gãp phÇn t¹o nªn mét ®éi ngò lËp tr×nh web lín m¹nh. - ASP cã tÝnh n¨ng më. Nã cho phÐp c¸c nhµ lËp tr×nh x©y dùng c¸c component vµ ®¨ng ký sö dông dÔ dµng. Hay nãi c¸ch kh¸c, ASP cã tÝnh n¨ng COM (Component Object Model). + Nh­îc ®iÓm: - ASP chØ ch¹y vµ t­¬ng thÝch trªn m«i tr­êng Window, ®iÒu nµy lµm ASP bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu. - Dïng ASP chóng ta sÏ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc can thiÖp s©u vµo hÖ thèng. - TÝnh b¶o mËt thÊp, c¸c m· ASP ®Òu cã thÓ ®äc ®­îc nÕu ng­êi dïng cã quyÒn truy nhËp vµo Web Server. e) C¸c thµnh phÇn cña ASP: Thµnh phÇn chñ yÕu trong ASP ®­îc gäi lµ ActiveX Server Components. ActiveX lµ mét c«ng cô m¹nh ®Ó x©y dùng c¸c øng dông Web v× nã cung cÊp c¸c ®èi t­îng ®Ó b¹n cã thÓ sö dông trong script cña m×nh. Cã thÓ x©y dùng c¸c øng dông Web ®éng, cã t­¬ng t¸c nhê sö dông c¸c component do server cung cÊp. C¸c component nµy ®­îc sö dông nh­ lµ nh÷ng khèi c¬ b¶n trong script hoÆc øng dông Web. Component lµ m· lÖnh ®· ®­îc dÞch, s½n sµng ®Ó ch¹y, ®­îc ®Æt d­íi d¹ng c¸c file .dll hoÆc .exe. ASP cung cÊp 5 thµnh phÇn (components) c¬ b¶n sau: - Advertisement Rotator: T¹o ®èi t­îng AdRotator tù ®éng quay c¸c dßng qu¶ng c¸o hiÖn trªn mét trang theo mét lÞch tr×nh ®Þnh tr­íc. - Browser Capabilities: T¹o ®èi t­îng BrowserType quyÕt ®Þnh kiÓu, kh¶ n¨ng vµ version cña mçi browser truy nhËp ®Õn Web site. - Database Access: Cung cÊp c¸c truy nhËp ®Õn c¬ së d÷ liÖu sö dông ActiveX Data Objects (ADO). - Content Linking: T¹o ®èi t­îng NextLink ®Ó t¹o ra b¶ng néi dung cña trang Web vµ nèi chóng l¹i nh­ lµ c¸c trang trong mét quyÓn s¸ch. - File Access: Cung cÊp c¸c truy nhËp ®Õn c¸c file. f) C¸c ®èi t­îng c¬ b¶n cña ASP: 1, Request: §Ó göi d÷ liÖu lªn server, ta sö dông Form trong trang Web. Tªn cña c¸c ®èi t­îng web nh­ Text, Button n»m trong Form sÏ ®­îc dïng nh­ tªn biÕn khi ph©n tÝch, lÊy d÷ liÖu trªn Server. Trong Form cã button kiÓu Submit ®Ó ng­êi dïng ®Èy d÷ liÖu lªn server. Request: NhËn tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ mµ tr×nh duyÖt cña client göi tíi server th«ng qua mét yªu cÇu HTTP . Có ph¸p: Request[.collection\property\method](variable) Khi sö dông Request, ta cÇn quan t©m ®Õn c¸c collection sau: + Cookies: Lµ mét collection ®­îc l­u trªn m¸y cña Client nh­ mét tËp tin nhá. Cookies ®­îc tr×nh duyÖt cña client göi kÌm trong HTTP request. Có ph¸p: Request.Cookies(cookie)[(key)\.attribute] Trong ®ã: - Cookie: ChØ ®Þnh cookie ®Ó nhËn gi¸ trÞ - Key: Tham sè tïy chän dïng ®Ó nhËn c¸c item cã trong cookie. - Attribute: ChØ ®Þnh th«ng tin vÒ b¶n th©n cookie. Tham sè thuéc tÝnh nµy cã thÓ lµ Name hay HasKeys. + Form: Collection nµy nhËn gi¸ trÞ cña nh÷ng thµnh phÇn trong form ®­îc göi b»ng ph­¬ng thøc POST th«ng qua mét HTTP request. Có ph¸p: Request.Form(element)[(index\ Count] Trong ®ã: - Element: Tªn cña mét thµnh phÇn trong form. - Index: Tham sè tïy chän cho phÐp chóng ta truy cËp mét trong sè c¸c gi¸ trÞ cña mét parameter. Nã cã thÓ tõ 1 ®Õn Request.Form(parameter).Count. - Form collection ®­îc chØ môc theo tªn cña c¸c parameter trong request. Cã thÓ biÕt ®­îc cã bao nhiªu parameter trong form collection b»ng c¸ch gäi Request.Form().Count. + QueryString: Collection nµy nhËn tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ trong chuçi query. HTTP query string ®­îc chØ ®Þnh bëi nh÷ng gi¸ trÞ theo sau dÊu “?” trong c©u lÖnh request. Chóng ta cã thÓ sö dông collection querystring t­¬ng tù nh­ collection form. Có ph¸p: Request.QueryString(Tªn biÕn)[(ChØ môc)].Count 2, Response: Response göi tÊt c¶ th«ng tin xö lý võa xö lý cho c¸c client yªu cÇu. Cã thÓ sö dông ®èi t­îng nµy ®Ó giao tiÕp víi ng­êi dïng. Có ph¸p: Response.collection\ property\ method Khi sö dông Response, ta cÇn quan t©m ®Õn c¸c collection sau: + Cookies: Collection nµy dïng ®Ó thiÕt lËp gi¸ trÞ cho biÕn cookies. NÕu cookies kh«ng tån t¹i th× web server sÏ t¹o ra mét cookies míi trªn m¸y client. Ng­îc l¹i, gi¸ trÞ cña cookies lµ gi¸ trÞ míi thiÕt lËp. Khi sö dông cookies lµ gi¸ trÞ cookies ph¶i lµ nh÷ng th«ng tin ®­îc göi vÒ ®Çu tiªn cho tr×nh duyÖt cña client. Có ph¸p: Response.Cookies(cookie)[(key)|.attribute]=value Trong ®ã: - Cookie: Tªn cña cookies muèn t¹o. - Key: Lµ tham sè tïy chän. NÕu gi¸ trÞ nµy ®­îc thiÕt lËp th× cookies nµy ®­îc xem lµ cookies tõ ®iÓn. - Attribute: Bao gåm nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn cookies: Domain: Thuéc tÝnh chØ ghi, cho biÕt domain t¹o cookies nµy. Expires: Thuéc tÝnh chØ ghi, qui ®Þnh ngµy cookies hÕt h¹n. NÕu kh«ng quy ®Þnh thuéc tÝnh nµy th× cookies sÏ hÕt h¹n khi session kÕt thóc. Haskeys: thuéc tÝnh chØ ®äc, cho biÕt cookies cã chøa item hay kh«ng. Path: Thuéc tÝnh chØ ghi, nÕu gi¸ trÞ nµy ®­îc chØ ®Þnh th× client chØ göi cookies cho server cã ®­êng dÉn nµy. Sercure: Thuéc tÝnh chØ ghi, quy ®Þnh gi¸ trÞ nµy khi muèn cookies ®­îc b¶o mËt. + Redirect: ChuyÓn h­íng tr×nh duyÖt cña client ®Õn mét ®Þa chØ URL kh¸c. Có ph¸p: Response.Redirect URL 3, Session: Session lµ ®èi t­îng ®­îc web server tù ®éng t¹o khi mét trang web ®Çu tiªn trong øng dông ®­îc ng­êi dïng gäi. Session rÊt tiÖn lîi cho ng­êi ph¸t triÓn øng dông web trong viÖc l­u tr÷ l¹i th«ng tin cña c¸c ng­êi dïng. §èi t­îng session sÏ tån t¹i cho ®Õn khi session bÞ hñy hoÆc hÕt hiÖu lùc (time out). Khi muèn l­u item trong ®èi t­îng session th× ph¶i yªu cÇu ng­êi dïng cho phÐp l­u cookies (enable cookies) trong tr×nh duyÖt web. Có ph¸p: Session.collection\ property\ method 4, Server: §èi t­îng Server cung cÊp c¸c ph­¬ng thøc vµ thuéc tÝnh dïng cho truy cËp server. Có ph¸p: Server.property\ method Khi sö dông ®èi t­îng server, chóng ta quan t©m ®Õn: + CreateObject: Ph­¬ng thøc CreateObject t¹o mét instance cña mét server component. Nh÷ng ®èi t­îng ®­îc t¹o bëi ph­¬ng thøc nµy sÏ server gi¶i phãng khi server thùc hiÖn xong c¸c script. Ph­¬ng thøc nµy kh«ng dïng ®Ó t¹o c¸c ®èi t­îng built_in cña ASP. Có ph¸p: Server.CreateObject(progID) Trong ®ã: progID lµ kiÓu ®èi t­îng muèn t¹o. + MapPath: Ph­¬ng thøc nµy cho biÕt th«ng tin vÒ ®­êng dÉn vËt lý cña mét th­ môc ¶o trªn web server. Có ph¸p: Server.MapPath(Path) 5, Application: §èi t­îng Application dïng chia sÎ th«ng tin cho mäi ng­êi dïng. Bëi v× th«ng tin trong ®èi t­îng application ®­îc dïng chung cho mäi ng­êi dïng nªn nã cÇn mét ph­¬ng thøc ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña d÷ liÖu. Có ph¸p: Application.Method III.2.2.3. JavaScript: - JavaScript lµ ng«n ng÷ lËp tr×nh kiÓu th«ng dÞch dïng cho Web. C¸c ®o¹n ch­¬ng tr×nh viÕt b»ng ng«n ng÷ nµy nhóng trong c¸c trang HTML sÏ ®­îc c¸c tr×nh duyÖt th«ng dÞch thùc hiÖn. C¸c ng«n ng÷ script cho phÐp ph¸t triÓn nhanh vµ dÔ dµng c¸c ch­¬ng tr×nh ®¬n gi¶n h¬n lµ c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh d¹ng biªn dÞch nh­ C, C++. - JavaScript do Netscape ph¸t triÓn, có ph¸p cña nã gÇn gièng víi C++. JavaScript ®­îc h·ng Netscape ph¸t minh víi phiªn b¶n ®Çu tiªn lµ LiveScript. Vµo th¸ng 12 n¨m 1996 c«ng ty Netscape vµ Microsoft cïng hîp t¸c víi 11 n­íc ch©u ¢u ®Ó ph¸t triÓn chuÈn cho JavaScript. Do ®ã JavaScript ho¹t ®éng ®­îc trªn hai tr×nh duyÖt Web lµ Netscape vµ Internet Explorer. - JavaScript lµ ng«n ng÷ lËp tr×nh ®Ó t¹o ra c¸c øng dông mµ ta cã thÓ nhóng vµo c¸c HTML. §©y lµ ng«n ng÷ ngµy cµng trë nªn phæ biÕn trªn c¸c Website. JavaScript lµ ng«n ng÷ kÞch b¶n (script) kh«ng cÇn tr×nh biªn dÞch, v× thÕ nã lµ c«ng cô h÷u dông ®Ó ph¸t triÓn c¸c Website. - JavaScript lµ mét ng«n ng÷ th«ng dÞch (interpreter), ch­¬ng tr×nh nguån cña nã ®­îc nhóng (embedded) hoÆc tÝch hîp (integated) vµo tËp tin HTML chuÈn. Khi file ®­îc load trong Browser, Browse sÏ th«ng dÞch c¸c Script vµ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc x¸c ®Þnh. Ch­¬ng tr×nh nguån JavaScript ®­îc th«ng dÞch trong trang HTML sau khi toµn bé trang ®­îc load nh­ng tr­íc khi trang ®­îc hiÓn thÞ. III.3.Giao diÖn ch­¬ng tr×nh: + Trang chñ: + Trang §¨ng ký líp häc: +Trang ®¨ng nhËp vµo líp häc: +Trang häc tËp: + Trang tr¾c nghiÖm kiÓm tra kiÕn thøc: + Trang Upload File tµi liÖu gi¶ng d¹y: KÕt luËn Sau qu¸ tr×nh t×m hiÓu, thùc hiÖn khãa luËn, t«i ®· hiÓu vµ n¾m ®­îc ®Þnh nghÜa, kiÕn tróc, ­u nh­îc ®iÓm cña hÖ thèng E-Learning vµ mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn hÖ thèng E-Learning, ®ång thêi x©y dùng ®­îc m« h×nh Website häc tËp trùc tuyÕn. E-Learning lµ mét h×nh thøc häc tËp kh¸ míi mÎ, mét nhu cÇu tÊt yÕu trong b­íc ph¸t triÓn t­¬ng lai vÒ c«ng t¸c huÊn luyÖn ®µo t¹o ë mäi lÜnh vùc trong mäi quèc gia. HiÖn nay, viÖc øng dông E-Learning vµo hÖ thèng ®µo t¹o ®ang ngµy cµng phæ biÕn. Tuy nhiªn, ®Ó triÓn khai tèt hÖ thèng th× cÇn ph¶i ®¶m b¶o rÊt nhiÒu yªu cÇu liªn quan. Ph¶i cã hÖ thèng kÕt nèi b¨ng th«ng m¹ng ®ñ lín, ®ã lµ yªu cÇu c¬ b¶n cho viÖc truyÒn th«ng ®a ph­¬ng tiÖn. Bªn c¹nh ®ã, ph¶i cã hÖ thèng trang thiÕt bÞ ®ñ m¹nh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®a truy nhËp. Ngoµi ra, cÇn xem xÐt vÒ vÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin còng nh­ ®Þa chØ ¸p dông quy m« tæ chøc,… ë ViÖt Nam, E-Learning hiÖn cßn ®ang lµ vÊn ®Ò kh¸ míi. V× thÕ cÇn ph¶i cã thêi gian còng nh­ c«ng søc ®Ó tËp hîp ®Çu t­ tõ phÝa nh÷ng ng­êi triÓn khai vµ kü thuËt. Riªng vÒ gi¸o dôc, còng cÇn cã mét thêi gian thÝch hîp ®Ó ng­êi häc, gi¸o viªn vµ phô huynh thÝch nghi víi mét hÖ thèng míi vµ hiÖn ®¹i. KÕt qu¶ b­íc ®Çu ®¹t ®­îc lµ ®· hiÓu ®­îc vÒ hÖ thèng E-Learning, x©y dùng ®­îc m« h×nh häc tËp trùc tuyÕn thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng gi¶ng d¹y, kiÓm tra ®¸nh gi¸. Tuy nhiªn, ®ã míi chØ lµ m« h×nh minh häa chøc n¨ng häc tËp trùc tuyÕn cña hÖ thèng E-Learning. Trong thêi gian tíi, chóng t«i sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu vµ x©y dùng hoµn chØnh mét hÖ thèng E-Learning víi ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng. RÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn gãp ý vµ chØ b¶o thªm cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó khãa luËn cã thÓ ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o [1] Advanced distributed learning. 2004. [2] David Webster. Learning about e-learning. [3] TrÇn V¨n L¨n, §µo V¨n TuyÕt, Choi Seong. E-Learning HÖ thèng ®µo t¹o tõ xa, NXB Thèng kª, 2004 [4] The MASIE Center. Making Sense of Learning Specifications & Standards. 2002. [5] Website [6] Website cña Bé Gi¸odôc & §µo t¹o. [7] NguyÔn ThÞ Thu. §¸nh gi¸ c«ng cô Atutor, Moodle vµ øng dông vµo hÖ thèng E-Learning – Khãa luËn tèt nghiÖp ®¹i häc chÝnh quy - §¹i häc Quèc Gia Hµ Néi. [8] The Learning Content Management System.