Tình hình giải quyết tranh chấp đất đai của toà án nhân dân huyện Bình Lục

MỤC LỤC Trang PhÇn I- Giíi thiÖu chuyªn ®Ò 2 PhÇn II- Qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ thu thËp th«ng tin 3 1. Kh¸i qu¸t chung vÒ qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ thu thËp th«ng tin 3 2. Ph­¬ng ph¸p thu thËp vµ nguån thu thËp th«ng tin 4 3. KÕt qu¶ th«ng tin thu thËp ®­îc 5 PhÇn III- Thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn Bình Lục 6 1. ThÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai 6 2. Thực trạng tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn Bình Lục 8 3. §Æc thï c¸c vô tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn Bình Lục 11 4. Nguyªn nh©n tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn Bình Lục 13 5. C«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn Bình Lục vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm. 17 PhÇn IV- NhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ 19 Danh mục tài liệu tham khảo 21 PhÇn I GIỚI THIỆU CHUYÊN ĐỀ Tranh chÊp ®Êt ®ai hiÖn ®ang lµ ®Ò tµi nãng báng t¹i rÊt nhiÒu ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc. T¹i mét sè n¬i tranh chÊp ®Êt ®ai diÔn biÕn phøc t¹p, c¨ng th¼ng, kiÖn c¸o kÐo dµi g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn ®êi sèng cña ng­êi d©n vµ trËt tù x· héi. Do ®ã, LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ®­îc Quèc Héi kho¸ XI, kú häp thø IV th«ng qua ngµy 26 th¸ng 11 n¨m 2003 cã hiÖu lùc tõ ngµy 01 th¸ng 7 n¨m 2004 víi nh÷ng néi dung míi mang tÝnh cÊp thiÕt - ®Æc biÖt lµ quy ®Þnh vÒ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai nãi chung vµ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ quyÒn sö dông ®Êt (®­îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 136) lµ c¬ së ph¸p lý quan träng ®Ó ng­êi sö dông ®Êt cã thÓ b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cña m×nh trªn thùc tÕ, gãp phÇn æn ®Þnh quan hÖ qu¶n lý vµ sö dông ®Êt t¹i ®Þa ph­¬ng nãi riªng vµ trong ph¹m vi c¶ n­íc nãi chung. §­îc ph©n c«ng vÒ thùc tËp t¹i Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lôc, tØnh Hµ Nam - ®Þa bµn trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y tranh chÊp ®Êt ®ai cã xu h­íng t¨ng lªn c¶ vÒ sè l­îng vµ tÝnh chÊt. V× vËy em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: "T×nh h×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña toµ ¸n nh©n d©n huyện Bình Lục" lµm chuyªn ®Ò viÕt b¸o c¸o th­c tËp cña m×nh. M¨c dï thêi gian thùc tËp kh«ng dµi vµ trong khu«n khæ mét chuyªn ®Ò kh«ng thÓ ®­a ra ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c, thÊu ®¸o ®èi víi mét ®Ò tµi phøc t¹p nh­ ®Ò tµi nµy, nh­ng em hy väng qua viÖc häc hái, xem xÐt thùc tiÔn cã thÓ ®­a ra nh÷ng nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ vµ ®ãng gãp mét phÇn ý kiÕn cña m×nh vÒ t×nh h×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña Toµ ¸n n¬i thùc tËp. Do lÇn ®Çu tiÕp xóc víi thùc tÕ, thêi gian nghiªn cøu h¹n hÑp, giíi h¹n trang viÕt bÞ h¹n chÕ, ®Æc biÖt ®©y lµ mét chuyªn ®Ò thùc tËp ®Çu tay cña t¸c gi¶ cßn ®ang lµ sinh viªn nghiªn cøu lý luËn trong tr­êng ®¹i häc, nªn dï ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu song ch¾c ch¾n chuyªn ®Ò sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, h¹n chÕ. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy, c¸c c«, c¸c b¹n ®éc gi¶ quan t©m ®Ó chuyªn ®Ò cã thÓ ®­îc hoµn thiÖn h¬n. PhÇn II QUÁ TRÌNH TÌM HIỂU VÀ THU THẬP THÔNG TIN Kh¸i qu¸t chung vÒ qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ thu thËp th«ng tin 1.1. B­íc 1: §èi víi viÖc viÕt chuyªn ®Ò thùc tËp kh©u t×m hiÓu vµ thu thËp th«ng tin lµ mét kh©u v« cïng quan träng, ®­îc ®¸nh gi¸ lµ b­íc khëi ®Çu ®i t×m nh÷ng chÊt liÖu tèt cho viÖc t¹o nªn mét s¶n phÈm chÊt l­îng. C«ng viÖc nµy kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n mµ nã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®Þnh h­íng, nh÷ng yªu cÇu cô thÓ ®Æt ra ngay tõ khi b¾t tay vµo c«ng viÖc. Nh­ thÕ míi tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm còng nh­ thiÕu sãt lµm ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng cña viÖc viÕt chuyªn ®Ò sau nµy. §Ó cã ®­îc mét c¸i nh×n t­¬ng ®èi kh¸i qu¸t vÒ vÊn ®Ò :"Thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña Toµ ¸n nh©n d©n huyện Bình Lục" mµ m×nh chän lµm ®Ò tµi viÕt b¸o c¸o thùc tËp, c«ng viÖc ®Çu tiªn lµ tiÕp xóc víi hå s¬ c¸c vô tranh chÊp ®Êt ®ai mµ Toµ ¸n ®· gi¶i quyÕt trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y. ViÖc nghiªn cøu c¸c hå s¬ cò ®ßi hái ph¶i thËt cÈn thËn, xem xÐt mäi gãc ®é, mäi khÝa c¹nh ®Ó rót ra ®­îc nh÷ng nhËn xÐt, nh÷ng ý kiÕn, nh÷ng ®¸nh gi¸ cña chÝnh m×nh, qua ®ã n¾m râ ®­îc b¶n chÊt cña tõng vô ¸n. C«ng viÖc nµy gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn c«ng t¸c l­u tr÷ hå s¬ ë Toµ ¸n huyÖn B×nh Lục cßn nÆng tÝnh thñ c«ng. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i v× thÕ mµ viÖc xem xÐt hå s¬ bÞ xem nhÑ. Trªn c¬ së t×m hiÓu tõng vô ¸n cô thÓ, b­íc ®Çu ®· cho em cã ®­îc c¸i nh×n t­¬ng ®èi vÒ diÔn biÕn cña t×nh h×nh tranh chÊp ®Êt ®ai t¹i ®Þa ph­¬ng. §ã chÝnh lµ nÒn t¶ng c¬ b¶n ®Ó cã ®­îc b­íc ®i ®óng h­íng ë giai ®o¹n tiÕp theo. 1.2. B­íc 2: Nh÷ng th«ng tin thu ®­îc sau qu¸ tr×nh tiÕp xóc víi hå s¬ vµ c¸c sæ thô lý míi chØ lµ c¸i khung c¬ b¶n. §Ó cho viÖc nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ ®­îc toµn diÖn h¬n th× t×m hiÓu thùc tiÔn lµ mét yÕu tè quan träng kh«ng thÓ thiÕu. Trong suèt qu¸ tr×nh thùc tËp em ®· cã dÞp trùc tiÕp xem xÐt Toµ ¸n thô lý vµ gi¶i quyÕt một số vô tranh chÊp ®Êt ®ai. Bªn c¹nh ®ã, víi sù gióp ®ì cña thÈm ph¸n phô tr¸ch, em ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi hå s¬ vô ¸n ngay tõ ®Çu, ®­îc tham dù vµo c¸c buæi lµm viÖc trùc tiÕp víi c¸c ®­¬ng sù, ®­îc tham dù ®Þnh gi¸ tµi s¶n, tham dù c¸c phiªn hoµ gi¶i còng nh­ c¸c phiªn toµ xÐt xö. Ngoµi ra, ®Ó hç trî cho viÖc viÕt chuyªn ®Ò thùc tËp cña m×nh th× viÖc t×m hiÓu vµ thu thËp th«ng tin qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, qua s¸ch vë vµ b¸o chÝ còng ®­îc chó träng ®Õn. KÕt hîp víi viÖc tiÕp thu nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp vÒ kinh nghiÖm thùc tiÔn cña c¸c thÈm ph¸n, th­ ký- lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai. Ph­¬ng ph¸p thu thËp vµ nguån thu thËp th«ng tin 2.1. Ph­¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin Ph­¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ thu thËp th«ng tin. Lùa chän nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®óng ®¾n, khoa häc, thÝch hîp víi tõng ho¹t ®éng cô thÓ sÏ gióp cho nh÷ng th«ng tin thu ®­îc cã ®­îc tÝnh kh¸ch quan, trung thùc vµ toµn diÖn. Ng­îc l¹i, nÕu sö dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p sai lÇm sÏ dÉn tíi nh÷ng th«ng tin thu ®­îc kh«ng ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña sù viÖc mµ chóng ta xem xÐt. Trªn c¬ së cña ph­¬ng ph¸p luËn triÕt häc Mac- Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, lý luËn chung vÒ nhµ n­íc vµ ph¸p luËt, em ®· sö dông vµ kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau trong mçi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh ®Ó viÖc thu thËp th«ng tin ®¹t kÕt qu¶ tèt. C¸c ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông nh­ sau: - Ph­¬ng ph¸p quan s¸t kÕt hîp víi ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch khi trùc tiÕp tham dù nh÷ng ho¹t ®éng tè tông cô thÓ cña c¬ quan thùc tËp. - Ph­¬ng ph¸p thèng kª tæng hîp. - Ph­¬ng ph¸p so s¸nh l¹i ®­îc dïng trong qu¸ tr×nh xem xÐt sæ thô lý, nghiªn cøu c¸c hå s¬ vô ¸n... §èi víi tõng ho¹t ®éng cô thÓ cÇn ph¶i ¸p dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p thÝch hîp. Nh­ng viÖc ¸p dông nã kh«ng ®­îc cøng nh¾c mµ ®ßi hái cÇn ph¶i kÕt hîp víi nh÷ng ph­¬ng ph¸p kh¸c ®Ó hç trî cho viÖc t×m hiÓu vµ thu thËp th«ng tin. 2.2. Nguån thu thËp th«ng tin LÇn ®Çu tiªn tiÕp xóc víi c«ng t¸c thùc tiÔn nªn nh÷ng th«ng tin thu nhËn ®­îc lµ rÊt lín vµ bæ Ých.Nh­ng ®Ó phôc vô cho viÖc viÕt chuyªn ®Ò thùc tËp th× kh«ng ph¶i mäi th«ng tin thu ®­îc ®Òu cã thÓ sö dông, mµ ng­êi viÕt cÇn ph¶i cã sù chän läc cho phï hîp víi ®Ò tµi. ChÝnh v× vËy x¸c ®Þnh ®óng nguån sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ cho c«ng t¸c thu thËp th«ng tin, tr¸nh ®­îc nh÷ng nhÇm lÉn thiÕu sãt kh«ng ®¸ng cã. Nh÷ng th«ng tin, sè liÖu trong chuyªn ®Ò nµy ®­îc em rót ra tõ nh÷ng nguån chñ yÕu sau: - B¸o c¸o thèng kª hµng n¨m cña toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục. Sæ thô lý d©n sù c¸c n¨m: 2005, 2006, 2007, 2008. Hå s¬ vÒ c¸c vô tranh chÊp ®Êt ®ai - B¸o c¸o Héi ®ång nh©n d©n huyÖn cña Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục C¸c ho¹t ®éng cô thÓ kh¸c: TiÕp c«ng d©n, tham dù phiªn hoµ gi¶i, tham dù phiªn toµ.. . 3. KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ thu thËp th«ng tin Sau mét thêi gian lµm viÖc víi tinh thÇn nghiªm tóc, xem kh©u thu thËp th«ng tin, sè liÖu lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó cã thÓ t×m hiÓu, nh×n nhËn mét c¸ch s©u s¾c, toµn diÖn vÒ t×nh h×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn B×nh Lục, kÕt qu¶ thu ®­îc lµ rÊt tèt vµ ®­îc thÓ hiÖn ng¾n gän ë 2 b¶ng sè liÖu sau: §¬n vÞ: vô N¨m Thô lý T¹m ®×nh chØ Hoµ gi¶i thµnh XÐt xö s¬ thÈm Kh¸ng c¸o 2005 4 1 2 1 0 2006 6 1 2 3 1 2007 9 0 3 6 4 2008 8 0 3 5 3 B¶ng 1 T×nh h×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña toµ ¸n nh©n d©n huyÖn Bình Lục tõ n¨m 2005 ®Õn n¨m 2008 N¨m Sè vô ¸n thô lý gi¶i quyÕt Tranh chÊp ®Êt ë Tranh chÊp ®Êt n«ng nghiÖp Tranh chÊp ®Êt l©m nghiÖp Tranh chÊp vÒ tµi s¶n liªn quan ®Õn quyÒn sö dông ®Êt 2005 4 2 1 0 1 2006 5 3 1 1 1 2007 8 5 1 1 2 2008 7 4 1 1 2 B¶ng 2 T×nh h×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp ®èi víi tõng lo¹i ®Êt cña toµ ¸n nh©n d©n huyÖn Bình Lục tõ n¨m 2005 ®Õn 2008 PhÇn III THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN BÌNH 1.ThÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai Tr­íc khi LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ®­îc ban hµnh, chóng ta ®· cã LuËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt n¨m 1953; LuËt ®Êt ®ai n¨m 1987 vµ LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993. Tuy nhiªn, tr­íc n¨m 1987 c¸c quy ®Þnh vÒ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai míi chØ dõng l¹i ë viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Êt ®ai, mµ ch­a chó träng ®Õn thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp cña Toµ ¸n nh©n d©n. LuËt ®Êt ®ai n¨m 1987 ra ®êi, lÇn ®Çu tiªn ®· quy ®Þnh thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña Toµ ¸n nh©n d©n. Nh­ng theo LuËt ®Êt ®ai n¨m 1987 viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp míi chØ dõng l¹i vÊn ®Ò vÒ nhµ ë, vËt kiÕn tróc hoÆc c©y l©u n¨m g¾n liÒn víi ®Êt; mµ ch­a ®Ò cËp ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ quyÒn sö dông ®Êt. M·i tíi khi LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993 ®­îc ban hµnh th× thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp quyÒn sö dông ®Êt míi ®­îc ®Ò cËp t¹i Kho¶n 3 §iÒu 38. Theo ®ã Toµ ¸n nh©n d©n cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt hai lo¹i tranh chÊp sau: C¸c tranh chÊp vÒ quyÒn sö dông ®Êt mµ ng­êi sö dông ®Êt ®· cã giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt do c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cÊp. C¸c tranh chÊp g¾n liÒn víi viÖc sö dông ®Êt. MÆc dï cã tiÕn bé h¬n so víi LuËt ®Êt ®ai n¨m 1987 trong viÖc quy ®Þnh cô thÓ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña Toµ ¸n nh©n d©n nh­ng trªn thùc tÕ viÖc quy ®Þnh thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ quyÒn sö dông ®Êt mµ ng­êi sö dông ®· cã GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt do c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cÊp ®· kh«ng b¶o ®¶m ®­îc mét c¸ch ®Çy ®ñ cho viÖc b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi sö dông ®Êt. Bëi do c«ng t¸c qu¶n lý vÒ ®Êt ®ai cña chóng ta tr­íc ®©y cßn kÐm, viÖc ban hµnh nhiÒu lo¹i giÊy tê do c¸c c¬ quan qu¶n lý ®Êt ®ai kh¸c nhau cÊp cho ng­êi sö dông nh­: GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt do tæng côc ®Þa chÝnh ph¸t hµnh (th­êng gäi lµ sæ ®á); giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt do tæng côc qu¶n lý ruéng ®Êt ph¸t hµnh; giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u nhµ ë t¹i ®« thÞ (gäi lµ b×a hång). Sù kh«ng thèng nhÊt vÒ c¸c lo¹i giÊy tê nµy ®· khiÕn cho ng­êi d©n gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh. Kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã, LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ®· quy ®Þnh theo h­íng më réng ph¹m vi gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ quyÒn sö dông ®Êt cña Toµ ¸n nh©n d©n. Theo ®ã, Toµ ¸n nh©n d©n kh«ng chØ cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt; c¸c tranh chÊp vÒ quyÒn sö dông ®Êt mµ ng­êi sö dông ®· cã GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®­îc c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cÊp; Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn cßn cã them quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ quyÒn sö dông ®Êt trong tr­êng hîp ng­êi sö dông ch­a ®­îc nhµ n­íc cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt nh­ng cã mét trong c¸c lo¹i giÊy tê vÒ sö dông ®Êt quy ®Þnh t¹i Kho¶n 1,2,5 §iÒu 50 luËt ®Êt ®ai n¨m 2003. ViÖc më réng thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ quyÒn sö dông ®Êt nµy cña LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003 ®· ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña thùc tiÔn qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai ë n­íc ta. 2. Thùc tr¹ng tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn B×nh Lục B×nh Lục lµ mét huyÖn phÝa Đ«ng cña tØnh Hµ Nam víi diÖn tÝch tù nhiªn lµ 154,9km2, d©n sè 152.800 ng­êi. C¶ huyÖn chia lµm 21 x· víi 1 thÞ trÊn trung t©m. Trong kho¶ng 5 n¨m trë l¹i ®©y ®­îc sù quan t©m cña §¶ng, nhµ n­íc vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp trong ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi khu vùc miÒn nói, §¶ng bé vµ nh©n d©n huyÖn B×nh Lục ®· gÆt h¸i ®­îc nhiÒu thµnh c«ng trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. §êi sèng cña ng­êi d©n tõng b­íc ®­îc c¶i thiÖn. Tuy nhiªn kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn còng kÐo theo hµng lo¹t vÊn ®Ò cÇn quan t©m gi¶i quyÕt. Trong sè ®ã vÊn ®Ò tranh chÊp ®Êt ®ai lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p vµ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng trªn ®Þa bµn huyÖn, ®ßi hái cÇn ph¶i cã sù nç lùc, phèi hîp gi¶i quyÕt cña c¸c cÊp c¸c ngµnh còng nh­ ng­êi sö dông ®Êt. Theo sè liÖu thèng kª cña c¸c n¨m 2005, 2006, 2007, 2008 t×nh h×nh tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn B×nh Lục ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng sè liÖu sau: §¬n vÞ: vô N¨m Thô lý T¹m ®×nh chØ Hoµ gi¶i thµnh XÐt xö s¬ thÈm Kh¸ng c¸o D©n sù §Êt ®ai 2005 32 4 1 2 1 0 2006 21 6 1 2 3 1 2007 23 9 0 3 6 4 2008 25 8 0 3 5 3 B¶ng 3 Nh×n vµo b¶ng sè liÖu trªn ta nhËn thấy: tranh chÊp ®Êt ®ai trong vßng 4 n¨m qua (tõ n¨m 2005 ®Õn n¨m 2008) cã xu h­íng t¨ng lªn theo tõng n¨m. §Æc biÖt trong n¨m 2007 vµ n¨m 2008 c¸c vô tranh chÊp ®Êt ®ai mµ Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục thô lý ®Ó gi¶i quyÕt ®· t¨ng mét c¸ch ®ét biÕn. N¨m 2007 sè vô tranh chÊp ®Êt ®ai mµ Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục thô lý gi¶i quyÕt lµ 9 vô - t¨ng gÊp 2,25 lÇn so víi n¨m 2005 vµ t¨ng 1,5 lÇn so víi n¨m 2006. N¨m 2008 thô lý gi¶i quyÕt 8 vô t¨ng gÊp 2 lÇn so víi n¨m 2005 vµ 1,3 lÇn so víi n¨m 2006. Cã rÊt nhiÒu lý do ®Ó lý gi¶i t¹i sao trong hai n¨m 2007 vµ 2008 sè l­îng c¸c vô tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn B×nh Lục l¹i t¨ng nhanh nh­ vËy. Nh­ng theo ®¸nh gi¸ cña riªng em th× lý do c¬ b¶n khiÕn cho c¸c vô tranh chÊp ®Êt ®ai gia t¨ng lµ v×: N¨m 2005 LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003 b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 01 th¸ng 07 víi quy ®Þnh më réng ph¹m vi gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ ®Êt ®ai cña Toµ ¸n nh©n d©n h¬n so víi LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993. §iÒu nµy ®· nhanh chãng ®¸p øng ®ßi hái cña thùc tiÔn qu¶n lý vµ sö dông ®Êt cña nh©n d©n trªn ®Þa bµn huyÖn. §©y chÝnh lµ c¬ së ph¸p lý quan träng ®Ó ng­êi sö dông cã thÓ b¶o vÖ ®­îc quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh trªn thùc tÕ. Tr­íc n¨m 2004 viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña Toµ ¸n nh©n d©n ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña luËt ®Êt ®ai n¨m 1993 ®· phÇn nµo h¹n chÕ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi sö dông ®Êt. Do luËt ®Êt ®ai n¨m 1993 quy ®Þnh Toµ ¸n nh©n d©n chØ cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp vÒ quyÒn sö dông ®Êt mµ ng­êi sö dông ®· cã GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt do c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cÊp. §iÒu nµy lµm n¶y sinh nh÷ng r¾c rèi khi ng­êi sö dông ®Êt muèn b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh t¹i Toµ ¸n th× ph¶i cã qu¸ nhiÒu c¸c lo¹i giÊy tê do c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cÊp nh­ng l¹i kh«ng thèng nhÊt víi nhau vÒ h×nh thøc GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña LuËt ®Êt ®ai 1993. §Ó nhËn biÕt râ nÐt h¬n t×nh h×nh tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn B×nh Lục chóng ta h·y lµm phÐp so s¸nh vÒ sè l­îng c¸c vô tranh chÊp ®Êt ®ai víi c¸c tranh chÊp vÒ d©n sù nãi chung mµ Toµ ¸n ®· thô lý gi¶i quyÕt: - N¨m 2005 tæng sè c¸c vô ¸n d©n sù mµ toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục thô lý gi¶i quyÕt lµ 32 vô, trong ®ã sè vô ¸n vÒ tranh chÊp ®Êt ®ai lµ 4 vô chiÕm 12,5 %. - N¨m 2006 thô lý 21 vô. trong ®ã tranh chÊp ®Êt ®ai lµ 6 vô chiÕm 28,57%. - N¨m 2007 thô lý 23 vô, trong ®ã sè vô ¸n vÒ tranh chÊp ®Êt ®ai lµ 9 vô chiÕm 39,13%. - N¨m 2008 tæng sè vô ¸n d©n sù thô lý lµ 24 vô, trong ®ã tranh chÊp ®Êt ®ai 8 vô chiÕm 33,3%. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy r»ng so víi c¸c tranh chÊp vÒ d©n sù kh¸c th× tranh chÊp vÒ ®Êt ®ai chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ trong tæng sè c¸c vô viÖc d©n sù nãi chung mµ Toµ ¸n thô lý gi¶i quyÕt. Ngoµi nh÷ng vô tranh chÊp ®Êt ®ai mµ Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục gi¶i quyÕt th× trªn thùc tÕ cßn cã mét phÇn ®¸ng kÓ sè l­îng c¸c vô tranh chÊp ®Êt ®ai ë huyÖn B×nh Lục ®­îc gi¶i quyÕt vµ hoµ gi¶i t¹i c¬ së. §©y lµ nh÷ng sè liÖu kh«ng thèng kª ®­îc mét c¸ch chÝnh thøc nh­ng còng phÇn nµo nãi lªn thùc tr¹ng tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn lµ t­¬ng ®èi phøc t¹p. Kh«ng chØ gia t¨ng vÒ sè l­îng c¸c vô tranh chÊp mµ tÝnh chÊt cña c¸c vô tranh chÊp còng ngµy cµng phøc t¹p, c¨ng th¼ng h¬n. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ trong tõng vô tranh chÊp vµ ®­îc thÓ hiÖn phÇn nµo qua tû lÖ kh¸ng c¸o c¸c b¶n xÐt xö s¬ thÈm. N¨m 2006 Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục ®· xÐt xö s¬ thÈm 3 vô tranh chÊp ®Êt ®ai th× cã 1 vô kh¸ng c¸o. N¨m 2007 xÐt xö s¬ thÈm 6 vô th× 4 vô ®­¬ng sù kh¸ng c¸o( chiÕm 66,6%). N¨m 2008 xÐt xö 5 vô th× cã 3 vô kh¸ng c¸o( chiÕm 60%). Còng cÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng tû lÖ kh¸ng c¸o t­¬ng ®èi cao nh­ vËy kh«ng ph¶i v× viÖc gi¶i quyÕt t¹i Toµ ¸n cÊp s¬ thÈm ch­a ®­îc tho¶ ®¸ng mµ phÇn lín c¸c vô kh¸ng c¸o ®Òu cã chung ®Æc ®iÓm lµ tÝnh chÊt phøc t¹p. 3.§Æc thï c¸c vô tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn Bình Lục. Tranh chÊp ®Êt ®ai tõ l©u ®· lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m t¹i rÊt nhiÒu ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc. Nh­ng kh«ng ph¶i t×nh h×nh tranh chÊp ®Êt ®ai t¹i tÊt c¶ c¸c ®Þa ph­¬ng ®Òu gièng nhau vÒ diÔn biÕn vµ tÝnh chÊt. Cã nh÷ng n¬i tranh chÊp ®Êt ®ai diÔn ra hÕt søc phøc t¹p, ®Æc biÖt lµ nh÷ng thµnh phè lín, nh÷ng khu vùc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­: Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh... do ë nh÷ng n¬i nµy t¸c ®éng cña mét nÒn kinh tÕ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn g©y søc Ðp kh«ng nhá ®Õn nhu cÇu sö dông ®Êt vµ phôc vô sinh ho¹t cho mét l­îng lín d©n c­ tËp trung víi mét mËt ®é cao t¹i nh÷ng n¬i nµy. Bªn c¹nh ®ã nhu cÇu vÒ mÆt b»ng ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng còng ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®Ó lµm sao võa b¶o ®¶m ®­îc quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi sö dông ®Êt võa ®¹t ®­îc lîi Ých chung cña toµn x· héi trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Ta cã thể nhËn thÊy r»ng kh«ng ph¶i t¹i nh÷ng ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau t×nh h×nh tranh chÊp ®Êt ®ai ®Òu gièng nhau. Mµ t×nh h×nh tranh chÊp ®Êt ®ai ë mçi ®Þa ph­¬ng cã ®Æc thï riªng do t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè nh­: §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi; ®iÒu kiÖn tù nhiªn; nh÷ng yÕu tè thuéc mÆt kh¸ch quan vµ chñ quan kh¸c. Do ®ã viÖc t×m ra ®Æc thï vÒ tranh chÊp ®Êt ®ai t¹i mçi ®Þa ph­¬ng lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó tõ ®ã ®Ò ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Còng nh­ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c, tranh chÊp ®Êt ®ai t¹i ®Þa bµn huyÖn B×nh Lục mang nh÷ng ®Æc thï sau: Mét lµ: Nh×n chung trong ph¹m vi c¶ huyÖn, tranh chÊp ®Êt ®ai cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng lªn c¶ vÒ sè l­îng vµ tÝnh chÊt nh­ng xu h­íng nµy kh«ng ®ång ®Òu t¹i kh¾p c¸c x· trong huyÖn. Khu vùc thÞ trÊn vµ mét sè x· cËn kÒ nhanh chãng ph¸t triÓn vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô. Nhu cÇu vÒ ®Êt ë t¨ng vµ quyÒn sö dông ®Êt nhanh chãng trë thµnh mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt ®­îc ®em ra chuyÓn ®æi, chuyÓn nhù¬ng. Nh­ng do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau mµ nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch nµy chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ trong tæng sè nh÷ng vô tranh chÊp ®Êt ®ai mµ Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục ®· thô lý gi¶i quyÕt. Hai lµ: PhÇn lín nh÷ng tranh chÊp ®Êt ®ai t¹i huyÖn B×nh Lục lµ nh÷ng tranh chÊp vÒ ®Êt ë. C¸c tranh chÊp vÒ ®Êt n«ng nghiÖp vµ tranh chÊp vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt chiÕm mét tû lÖ nhá. §¬n vÞ : Vô N¨m Sè vô ¸n gi¶i quyÕt Tranh chÊp ®Êt ë Tranh chÊp ®Êt n«ng nghiÖp Tranh chÊp vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt 2005 6 4 0 2 2006 10 6 2 2 2007 14 10 2 2 2008 12 8 0 4 B¶ng 4 Nh×n vµo b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy râ tranh chÊp vÒ ®Êt ë chiÕm mét tû lÖ lín so víi nh÷ng lo¹i tranh chÊp liªn quan ®Õn ®Êt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt. - N¨m 2005 tæng sè vô tranh chÊp ®Êt ®ai mµ Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục ®· gi¶i quyÕt lµ 6 vô th× cã tíi 4 vô lµ tranh chÊp liªn quan tíi ®Êt ë chiÕm 66,7%, cßn l¹i lµ tranh chÊp vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt, kh«ng cã vô nµo tranh chÊp vÒ ®Êt n«ng nghiªp vµ l©m nghiÖp. - N¨m 2006 Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục gi¶i quyÕt 10 vô tranh chÊp ®Êt ®ai th× cã tíi 6 vô lµ tranh chÊp ®Êt ë chiÕm 60%, cßn l¹i lµ tranh chÊp liªn quan tíi ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm 20% vµ tranh chÊp vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt lµ 20%. - N¨m 2007 cã 10 vô lµ tranh chÊp vÒ ®Êt ë trong tæng sè 14 vô tranh chÊp ®Êt ®ai chiÕm 55,5%bcßn l¹i lµ tranh chÊp vÒ ®Êt n«ng nghiÖp vµ tranh chÊp vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt. - N¨m 2008 tranh chÊp vÒ tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt t¨ng, chiÕm 50% tæng sè vô tranh chÊp ®Êt ®ai nh­ng tranh chÊp vÒ ®Êt ë vÉn nhiÒu nhÊt lµ 8 vô chiÕm 50% trong khi ®ã tranh chÊp ®Êt n«ng nghiÖp kh«ng cã vô nµo. Cã nhiÒu lý do ®Ó gi¶i thÝch t¹i sao tranh chÊp ®Êt ë l¹i chiÕm mét tû lÖ lín nh­ vËy. Cã thÓ chØ ra ®©y nh÷ng lý do c¬ b¶n sau: - Vµi n¨m trë l¹i ®©y nhu cÇu vÒ ®Êt ë t¨ng nhiÒu, nhÊt lµ ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ. C¬n sèt vÒ ®Êt ë t¹i nh÷ng n¬i nµy ®· ®Èy gi¸ ®Êt t¨ng vät, ®Êt ®­îc chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng qua tay nhiÒu chñ thÓ trªn thÞ tr­êng nh­ng l¹i kh«ng ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ lµ nguyªn nh©n dÉn tíi nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch vÒ ®Êt ë chiÕm mét tû lÖ lín. - §Êt ë lµ lo¹i ®Êt cã ý nghÜa quan träng rÊt lín ®èi víi ng­êi d©n c¶ vÒ mÆt tinh thÇn lÉn vËt chÊt. ChÝnh v× vËy khi ph¸t sinh tranh chÊp c«ng t¸c hoµ gi¶i ë chÝnh quyÒn c¬ së gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, h¬n n÷a tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt ®Êt ®ai cña phÇn lín d©n c­ cßn h¹n chÕ nªn c«ng t¸c hoµ gi¶i hiÖu qu¶ ch­a cao. C¸c ®­¬ng sù vÉn tiÕp tôc khëi kiÖn gi¶ quyÕt tranh chÊp t¹i toµ ¸n. §èi víi ®Êt trång c©y hµng n¨m, ®Êt s¶n suÊt lµ lo¹i ®Êt ®­îc Nhµ n­íc giao, cho thuª cã thêi h¹n nªn th­êng xuyªn ®­îc rµ so¸t xö lý vÒ nh÷ng tranh chÊp, nh÷ng m©u thuÉn n¶y sinh gi÷a c¬ quan qu¶n lý víi ng­êi sö dông ®Êt; vµ gi÷a c¸c chñ thÓ sö dông dÊt víi nhau. Qua ®ã, tranh chÊp ®­îc gi¶i quyÕt kÞp thêi kh«ng ®Ó kÐo dµi dÉn tíi khã kh¨n phøc t¹p vÒ sau. 4. Nguyªn nh©n dÉn tíi tranh chÊp ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn B×nh Lục Mét lµ: Do tr×nh ®é hiÓu biÕt quan hÖ ph¸p luËt ®Êt ®ai cña ng­êi d©n cßn h¹n chÕ nªn trong c¸c giao dÞch chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng nhµ ®Êt ®· kh«ng tu©n thñ ®óng nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tr×nh tù, thñ tôc, dÉn tíi kh«ng b¶o vÖ ®­îc quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn trong giao dÞch lµ nguyªn nh©n g©y tranh chÊp . VÝ dô: Vô ¸n Toµ ¸n nh©n d©n huyện B×nh Lục thô lý sè 09 ngµy 10th¸ng 08 n¨m 2006. ¤ng TrÞnh V¨n Phóc sinh n¨m 1933 (mÊt n¨m 1992) vµ bµ Ph¹m ThÞ H¶i sinh n¨m 1933 (mÊt n¨m 1999). Qu¸ tr×nh chung sèng «ng bµ sinh ®­îc m­êi ng­êi con, chÕt bèn ng­êi cßn l¹i s¸u ng­êi con lµ: ChÞ TrÞnh ThÞ B×nh, sinh n¨m 1956; chÞ TrÞnh ThÞ Minh, sinh n¨m 1958; chÞ TrÞnh ThÞ Hoµ, sinh n¨m 1970; chÞ TrÞnh ThÞ Hîp, sinh n¨m 1972; chÞ TrÞnh ThÞ Hång, sinh n¨m 1974; anh TrÞnh V¨n Th¾ng, sinh n¨m 1976. Khi «ng Phóc, bµ H¶i mÊt ®i kh«ng ®Ó l¹i di chóc; tµi s¶n cña «ng bµ ®Ó l¹i cã mét ng«i nhµ cÊp bèn ®­îc x©y dùng trªn diÖn tÝch ®Êt 90m2 cã sè thöa 15. Toµn bé diÖn tÝch ®Êt nµy, trªn cã nhµ cÊp bèn, anh Th¾ng ®ang sö dông. Nay chÞ TrÞnh ThÞ Minh cã ®¬n ®Ò nghÞ Toµ ¸n xem xÐt gi¶i quyÕt buéc anh Th¾ng ph¶i tr¶ l¹i cho chÞ 21m2 ®Êt, trªn ®Êt cã 15m2 nhµ cÊp bèn ®· ®­îc mÑ ®Î lµ bµ Ph¹m ThÞ H¶i chia thõa kÕ tõ n¨m 1995, cã ®¬n vµ c¸c giÊy tê ®Êt ®· ®­îc sang tªn tõ n¨m 1996. Anh Th¾ng x¸c nhËn hoµn c¶nh gia ®×nh ®óng nh­ chÞ Minh tr×nh bÇy. Toµn bé diÖn tÝch ®Êt 90m2 trªn cã nhµ cÊp bèn do bè mÑ anh chÕt ®i ®Ó l¹i, anh ®ang qu¶n lý, sö dông thê cóng tæ tiªn. Anh kh«ng chÊp nhËn yªu cÇu ®ßi nhµ ®Êt cña chÞ Minh. Nh÷ng ng­êi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan nh­ chÞ B×nh, chÞ Hoµ, chÞ Hîp cã cïng quan ®iÓm víi anh Th¾ng. ChÞ Hång tõ chèi tham gia tè tông. T¹i b¶n ¸n s¬ thÈm sè 01/2006/DSST ngµy 15/3/2006 Toµ ¸n nh©n d©n huyện B×nh Lục ®· quyÕt ®Þnh: 1/ Tuyªn bè b¸c yªu cÇu kiÖn ®ßi quyÒn sö dông nhµ vµ ®Êt gi÷a chÞ TrÞnh ThÞ Minh vµ anh TrÞnh V¨n Th¾ng. 2/ Buéc chÞ TrÞnh ThÞ Minh ph¶i thanh to¸n cho chÞ TrÞnh ThÞ Hoµ 500.000® tiÒn chi phÝ ®Þnh gi¸. 3/ ¸n phÝ: Buéc chÞ TrÞnh ThÞ Minh ph¶i nép 908.142®. Tuyªn quyÒn kh¸ng c¸o cho c¸c bªn ®­¬ng sù theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Ngµy 17/3/2006 chÞ TrÞnh ThÞ Minh cã ®¬n kh¸ng c¸o kh«ng ®ång ý víi toµn bé quyÕt ®Þnh cña ¸n s¬ thÈm. ChÞ cho r»ng ®Êt 21m2, trªn cã nhµ 15m2 ®· ®­îc mÑ ®Î lµ bµ H¶i chia thõa kÕ tõ n¨m 1995. N¨m 1996 chÞ ®· ®Ò nghi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn x¸c nhËn. VËy chÞ ph¶i cã quyÒn sö dông ®Êt, së h÷u nhµ theo thõa kÕ cña mÑ ®Î chÞ. Hai lµ: Tranh chÊp ph¸t sinh do m©u thuÉn, bÊt hoµ trong quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, dßng téc. VÝ dô: §iÓn h×nh nh­ vô ¸n do Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục thô lý sè 08 ngµy 25/11/2005 gi÷a nguyªn ®¬n lµ anh Ph¹m V¨n Lµnh - 38 tuæi vµ anh NguyÔn Thµnh Chung - 48 tuæi. Néi dung vô kiÖn nh­ sau: Trong ®¬n khëi kiÖn vµ lêi khai, anh Ph¹m V¨n Lµnh tr×nh bµy: vµo ngµy 17/10/1998 ®­îc sù giíi thiÖu cña anh Hoµng Minh S¬n (ng­êi cïng ®Þa ph­¬ng). Anh vµ anh NguyÔn Thµnh Chung ®· gÆp nhau t¹i nhµ anh S¬n vµo 24/10/1998, hai bªn cã tho¶ thuËn thèng nhÊt anh Chung b¸n l¹i diÖn tÝch ®Êt 125m2 cho anh víi gi¸ 6.000.000® (s¸u triÖu ®ång) ®Êt cã chiÒu réng gi¸p mÆt ®­êng 5,0m, chiÒu dµi 25m. Anh ®· giao tiÒn cho anh Chung 4.000.000®, anh Chung ®· viÕt giÊy biªn nhËn chuyÓn nh­îng cã sù chøng kiÕn cña anh Hoµng V¨n S¬n víi néi dung “«ng Chung cã nh­îng l¹i cho «ng Ph¹m V¨n Lµnh ë ®éi 4, xãm miÕu mét m¶nh ®Êt víi diÖn tÝch gåm 5m mÆt ®­êng vµ dµi 25m víi sè tiÒn 6.000.000®, s¸u triÖu ®ång ch½n”. Ngµy 26/10/1998 «ng NguyÔn Thµnh Chung («ng Chung lµ chång bµ Ph¹m ThÞ Hång) ®· giao thùc ®Þa trªn cho anh, gia ®×nh anh ®· nhËn ®Êt nµy, cÊy lóa. N¨m 2003, anh Chung l¹i nhê anh S¬n lÊy ë anh 1.000.000®. Anh chØ cßn nî l¹i 1.000.000® khi hoµn tÊt giÊy tê anh giao nèt cho anh Chung. §Õn ngµy 14-15/6/2004 anh Chung tù ý ®æ ®Êt ®¸ san lÊp diÖn tÝch ®Êt ®· chuyÓn nh­îng cho anh. Anh ®· lµm ®¬n ®Ò nghÞ chÝnh quyÒn x· An Lý, UBND huyện B×nh Lục gi¶i quyÕt nh­ng kh«ng ®¹t kÕt qu¶, anh ®· gửi ®¬n ®Õn Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục. Anh ®Ò nghÞ Toµ ¸n xem xÐt gi¶i quyÕt, buéc anh Chung ph¶i tr¶ l¹i cho anh quyÒn sö dông diÖn tÝch ®Êt 125m2 ®· mua n¨m 1998. PhÝa anh NguyÔn Thµnh Chung khai vµ x¸c nhËn: n¨m 1998 do m¶i mª ch¬i bêi nªn anh ®· trãt b¸n m¶nh ®Êt 125m2 cho «ng Ph¹m V¨n Long (bè ®Î anh Ph¹m V¨n Lµnh) víi sè tiÒn 6.000.000®. Anh ®· nhËn hai lÇn b»ng tiÒn 5.000.000® ë anh Lµnh. M¶nh ®Êt lµ cña vî chång anh, ®øng tªn chÞ Ph¹m ThÞ Hång, khi biÕt chuyÖn vî anh ®· kh«ng cho b¸n. Tr­íc yªu cÇu cña anh Lµnh, anh xin tr¶ l¹i tiÒn vµ l·i xuÊt theo quy ®Þnh cña Ng©n hµng. Toµ ¸n ®· yªu cÇu anh Chung cung cÊp ®Þa chØ cña chÞ Hång vµ lµm mét sè thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt vô kiÖn. HÕt thêi h¹n, anh Chung kh«ng cung cÊp ®­îc do ®ã Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô kiÖn ngµy 20/3/2006. Ngµy 04/4/2006 anh Chung xuÊt tr×nh mét ®¬n ®Ò nghÞ cña chÞ Ph¹m ThÞ Hång. Néi dung ®¬n: do biÕt chång chÞ lµ NguyÔn Thµnh Chung hay cê b¹c, ®Ò ®ãm nªn khi lµm thñ tôc giÊy tê ®Êt ®­îc cÊp, chÞ ®· ®øng tªn chñ thöa ®Êt trªn, khi biÕt tin chång b¸n ®Êt cho anh Lµnh, kh«ng cã sù ®ång ý cña chÞ. ChÞ kh«ng ®ång ý, v× ë xa kh«ng vÒ ®­îc nªn chÞ uû quyÒn cho anh Chung thay mÆt chÞ gi¶i quyÕt. ChÞ kh«ng ®ång ý b¸n ®Êt. Ba lµ: Bªn c¹nh nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh do lçi cña c¸c ®­¬ng sù th× còng cã nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh do c«ng t¸c qu¶n lý sö dông ®Êt cña c¬ quan qu¶n lý ®Êt ®ai ë c¬ së cßn nhiÒu thiÕu sãt, ch­a chÆt chÏ nh­: Ch­a lµm tèt c«ng t¸c x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng ranh giíi c¸c thöa ®Êt trªn thùc ®Þa. V× phÇn lín ranh giíi c¸c thöa ®Êt gi÷a c¸c hé gia ®×nh ®­îc x¸c lËp tõ rÊt l©u nh­ng l¹i kh«ng cã cét mèc cô thÓ mµ th­êng chØ b»ng hµng c©y nªn dÔ n¶y sinh tranh chÊp. MÆt kh¸c do tr­íc kia dông cô ®o ®¹c ®Êt cßn th« s¬ dÉn tíi thiÕu chÝnh x¸c vµ trªn thùc tÕ th­êng lµ diÖn tÝch ®Êt thùc ®Þa lín h¬n so víi diÖn tÝch ®Êt trong hå s¬ qu¶n lý ®Êt ®ai. Tõ nh÷ng vÝ dô cô thÓ nªu trªn nhËn thÊy: Nguyªn nh©n dÉn tíi tranh chÊp ®Êt ®ai kh«ng chØ do lçi cña c¸c ®­¬ng sù mµ cßn cã mét phÇn tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. §Ó gi¶m thiÓu t×nh h×nh tranh chÊp ®Êt ®ai cÇn ph¶i cã sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý vÒ ®Êt ®ai víi c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt vµ ng­êi sö dông ®Êt nh»m h¹n chÕ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn tíi tranh chÊp. 5. C«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cña Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ thùc tiÔn gi¶i quyÕt tranh chÊp Tr­íc thùc tr¹ng tranh chÊp ®Êt ®ai ngµy cµng diÔn biÕn phøc t¹p trªn ®Þa bµn, Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục ®· nhËn thøc râ tr¸ch nhiÖm cña m×nh víi t­ c¸ch lµ ng­êi thay mÆt nhµ n­íc b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn tranh chÊp mét c¸ch c«ng b»ng vµ tho¶ ®¸ng nhÊt. §Ó nh©n d©n cã thÓ tin t­ëng vµo nh÷ng ph¸n quyÕt cña m×nh, c¸c thÈm ph¸n, th­ ký phô tr¸ch gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai ®· kh«ng ngõng häc tËp, trau dåi kiÕn thøc chuyªn m«n nghiÖp vô còng nh­ kinh nghiÖm thùc tÕ ®Ó cã thÓ thùc hiÖn tèt nhiÖm vô ®­îc giao. Ngay tõ khi míi tiÕp xóc víi vô ¸n,viÖc t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò cña sù viÖc ®­îc chó träng nh»m t×m ra b¶n chÊt, nguyªn nh©n cña tranh chÊp ®Ó cã h­íng ®i ®óng ®¾n trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt. Do đa số tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt cña ng­êi d©n cßn h¹n chÕ nªn trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. §ßi hái ng­êi thÈm ph¸n ph¶i lµ ng­êi kiªn tr×, nhÉn n¹i trong viÖc tiÕp xóc víi c¸c ®­¬ng sù t¹o t©m lý tin t­ëng, tho¶i m¸i ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n ®­îc thuËn lîi. Trªn thùc tÕ, cã nh÷ng vô nguyªn ®¬n tíi toµ lµm thñ tôc khëi kiÖn nh­ng sau khi ®­îc c¸n bé tiÕp d©n gi¶i thÝch râ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, ph©n tÝch b¶n chÊt cña quan hÖ ®ang tranh chÊp th× hä ®· hiÓu ra vÊn ®Ò vµ rót ®¬n khëi kiÖn. §èi víi nh÷ng vô viÖc cã ®Çy ®ñ c¨n cø ®Ó thô lý gi¶i quyÕt th× c¸n bé Toµ ¸n tËn t×nh gióp ®ì c¸c ®­¬ng sù vÒ mÆt ph¸p lý, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng. C«ng t¸c hoµ gi¶i ®­îc chó träng ®· n©ng cao hiÖu qu¶ gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai, gióp gi¶m bít nh÷ng chi phÝ tèn kÐm trong qu¸ tr×nh kiÖn tông kÐo dµi mµ vÉn gi÷ ®­îc mèi quan hÖ tèt gi÷a c¸c bªn tranh chÊp. - N¨m 2005 Toµ ¸n gi¶i quyÕt 3 vô tranh chÊp ®Êt ®ai th× 2 vô ®· tiÕn hµnh hoµ gi¶i thµnh chiÕm 66,7% tæng sè vô ¸n gi¶i quyÕt. N¨m 2006 gi¶i quyÕt 5 vô th× 2 vô hoµ gi¶i thµnh chiÕm 40%. - N¨m 2007 gi¶i quyÕt 9 vô th× 3 vô hoµ gi¶i thµnh chiÕm 33,3%. -N¨m 2008 gi¶i quyÕt 8 vô th× 3 vô hoµ gi¶i thµnh chiÕm 37,5%. PhÇn lín nh÷ng tranh chÊp hoµ gi¶i thµnh lµ do ®· biÕt khai thac triÖt ®Ó yÕu tè t×nh c¶m trong qu¸ tr×nh hoµ gi¶i dùa trªn nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ cña ph¸p luËt mµ c¸c thÈm ph¸n phô tr¸ch ®· thµnh c«ng trong viÖc gióp ®ì c¸c ®­¬ng sù tù tho¶ thuËn víi nhau. §èi víi lo¹i vô viÖc tranh chÊp phøc t¹p nh­ lµ tranh chÊp ®Êt ®ai th× ®©y thùc sù lµ kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. PhÇn IV NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ §Êt ®ai cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi ng­êi d©n c¶ vÒ mÆt tinh thÇn lÉn vËt chÊt. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ hiÖn nay, nhu cÇu vÒ ®Êt ë, ®Êt s¶n xuÊt.. . ®ang ®Æt ra cho toµn x· héi chóng ta nh÷ng vÊn ®Ò ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng h­íng ®i ®óng ®¾n ®Ó lµm sao sö dông ®­îc tèt nhÊt lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn quý gi¸ nµy vµo c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, tr­íc m¾t chóng ta cÇn lµm tèt c«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai ®Ó tõ ®ã dÇn ®Þnh h­íng quan hÖ qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®i ®óng trËt tù, khu«n khæ mµ ph¸p luËt quy ®Þnh. §ã chÝnh lµ môc tiªu chóng ta h­íng tíi. Víi mét ®Þa bµn mµ trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y t×nh h×nh tranh chÊp ®Êt ®ai diÔn biÕn t­¬ng ®èi phøc t¹p, Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục còng ®· nhËn thøc râ vai trß tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong c«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai. Gãp phÇn cïng víi c¸c ngµnh c¸c cÊp, c¸c c¬ quan chøc n¨ng gi¶m thiÓu nh÷ng tranh chÊp, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi sö dông ®Êt. §Ó n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai cÇn tËp trung gi¶i quyÕt tèt nh÷ng vÊn ®Ò sau: Mét lµ: Tæ chøc tèt c«ng t¸c tiÕp d©n, båi d­ìng c¸n bé cã ®ñ n¨ng lôc vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n còng nh­ c¸ch øng xö nhÑ nhµng, cëi më t¹o t©m lý tin t­ëng ë ng­êi d©n khi hä tíi lµm viÖc. Bëi tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt cña ng­êi d©n cßn h¹n chÕ nªn hä cßn nhiÒu lóng tóng khi lµm viÖc víi c¬ quan ph¸p luËt. C«ng t¸c tiÕp d©n ®­îc tæ chøc tèt sÏ gióp cho viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ sau ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi, dÔ dµng h¬n. Hai lµ: Trong suèt qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp lu«n ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c "kiªn tr× gióp ®ì c¸c ®­¬ng sù ®Ó hä tù tho¶ thuËn víi nhau". Trªn thùc tÕ, Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục ®· lµm rÊt tèt c«ng viÖc nµy. §iÓn h×nh nh­ n¨m 2005 sè vô tranh chÊp ®Êt ®ai hoµ gi¶i thµnh chiÕm 66,7%. Tr­íc diÔn biÕn t×nh h×nh tranh chÊp ®Êt ®ai cã xu h­íng ngµy cµng phøc t¹p nh­ hiÖn nay th× viÖc t×m hiÓu nh÷ng nguyªn nh©n dÉn tíi ph¸t sinh tranh chÊp cña tõng vô ¸n lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p thÝch hîp trong c«ng t¸c hoµ gi¶i. Ba lµ: Toµ ¸n phèi hîp víi c¸c cÊp, c¸c ngµnh trong viÖc n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt ®Êt ®ai nãi riªng cho ng­êi d©n ®Ó hä cã thÓ n¾m b¾t ®­îc c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh trong quan hÖ sö dông ®Êt. VÝ dô nh­: Toµ ¸n kÕt hîp víi chÝnh quyÓn c¬ së ®Ó tæ chøc nh÷ng phiªn toµ xÐt xö l­u ®éng. §©y lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc tuyªn truyÒn gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Qua ®ã cã thÓ gi¶m thiÓu nh÷ng tranh chÊp ph¸t sinh do sù thiÕu hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt. Bèn lµ: ViÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai cÇn ph¶i ®­îc chó träng nh»m t¹o ra nh÷ng c¬ së ph¸p lý quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý còng nh­ b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña ng­êi sö dông ®Êt. Trªn ®©y lµ mét sè ý kiÕn ®ãng gãp cña em ®Ó gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo c«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Êt ®ai ë ®Þa ph­¬ng nãi riªng còng nh­ trong c¶ n­íc nãi chung. Tµi liÖu tham kh¶o Giáo trình luật đất đai_ Trường Đại học Luật Hà Nội Giáo trình luật đất đai _ Khoa Luật trường Đại học Quốc gia Hà Nội Tạp chí Luật học B¸o c¸o thèng kª năm cña Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục B¸o c¸o héi ®ång nh©n d©n huyÖn hµng n¨m cña Toµ ¸n nh©m d©n huyÖn B×nh Lục LuËt ®Êt ®ai n¨m 2003 C¸c v¨n b¶n h­íng dÉn luËt ®Êt ®ai Sæ thô lý c¸c vô ¸n vÒ d©n sù c¸c n¨m cña Toµ ¸n nh©n d©n huyÖn B×nh Lục Và một số tài liệu tham khảo trên mạng internet...