Tình hình thu chi quỹ bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội quận Hai Bà Trưng

lµ hoµn toµn phï hîp bëi trong phÇn thu ta ®· biÕt, ®èi t­îng tham gia BHXH ngµy cµng t¨ng chÝnh v× thÕ ®èi t­îng h­ëng còng t¨ng len t­¬ng øng. MÆt kh¸c do ®Æc ®iÓm trung ë n­íc ta sè lao ®éng n÷ chiÕm tû lÖ kh¸ ®«ng trong tæng sè lao ®éng, thªm vµo ®ã ®Þa bµn quËn Hai Bµ Tr­ng l¹i tËp trung nhiÒu lao ®éng n÷ v× thÕ mµ sè lao ®éng n÷ ®ang ë ®é tuæi sinh ®Î t¨ng lªn hµng n¨m nªn trî cÊp yhai s¶n còng t¨ng lªn hµng n¨m. Nh­ng cung ph¶i nãi viÖc t¨ng hay gi¶m sè ng­êi h­ëng chÕ ®é thai s¶n cßn phô thuéc vµo sè ®«i vî ch«ng trªn ®Þa bµn quËn kÕt h«n tr­íc vµ trong n¨m ®ã. 2.4. T×nh h×nh chi tr¶ chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng. ë n­¬c ta hiÖn nay cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ c«ng t¸c an toµn lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ®ang cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ. §Æc biÖt lµ trong nh÷ng nghµnh c«ng nghiÖp nÆng, n¨ng l­îng hay ho¸ chÊt, th× c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng, trang thiÕt bÞ an toµn cung nh­ viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng lµm viÖc lµ ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt ph¶i ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n. MÆc dï vËy, ®Ó xo¸ bá hoµn toµn tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp th× kh«ng bao giê cã thÓ thùc hiÖn ®­îc, mµ chØ cã thÓ dïng c¸c biÖn ph¸p nh­ trªn ®Ó lµm gi¶m tai nan lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cho ng­êi lao ®éng mµ th«i. Cã thÓ ®¸nh gi¸, nhËn xÐt d­íi gãc ®é kh¸ch quan th× ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ an toµn vÖ sinh trong lao ®éng ë n­íc ta ch­a thËt sù ®­îc quan t©m mét c¸ch ®óng møc, chØ cã mét sè Ýt doanh nghiÖp lµm tèt c«ng t¸c nµy. ChÝnh v× vËy mµ sè vô tai n¹n lao ®éng x¶y ra vÊn chiÕm sè l­îng kh¸ lín vµ lµm ®au ®Çu nhiÒu c¬ qu©n chøc n¨ng.Theo ®iÒu tra th× n¨m 1999 ë n­íc ta cã tíi 1.451 vô tai n¹n lao ®éng s¶y ra ë mét sè nghµnh : C¬ khÝ , n¨ng l­îng, ho¸ chÊt. Trong ®ã, sè vô tai n¹n x¶y ra do vi pham an toµn lao ®éng lªn ®Õn 69,29%, x¶y ra do rñi ro lµ 23,6%, x¶y ra do c«ng t¸c an toµn vÖ sinh kh«ng ®¶m b¶o lµ 7,11%. Sè vô tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp t¨ng lµm cho t×nh h×nh chi tr­ chÕ ®é nµy v× thÕ mµ t¨ng lªn. H¬n n­a khi søc lao ®éng cña hä bÞ gi¶m sót hoÆc mÊt kh¶ n¨ng klao ®éng th× sÏ tao ra gh¸nh nÆng cho NSNN v× ph¶i trî cÊp cho hä ®Ó hä cßn ®¶m b¶o cuéc sèng. T¹i ®Þa bµn quËn Hai Bµ Tr­ng th× t×nh h×nh ®ã còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c cÊp, c¸c ban nghµnh quan t©m nhiÒu, nhÊt lµ c¬ quan BHXH quËn v× hä ph¶i trù tiÕp ®èi ®Çu víi vÊn ®Ò nµy. KÕt qu¶ chi tr¶ chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng. B¶ng 14: T×nh h×nh chi tr¶ trî cÊp TNL§- BNN t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng trong (1999 -2003). §¬n vÞ: Ngh×n ®ång. N¨m Chi tr¶ trî cÊp TNL§ - BNN 1999 274.000 2000 501.991 2001 406.347 2002 320.000 2003 349.520 Nguån: BHXH quËn HBT. So víi c¸c chÕ ®é kh¸c th× chÕ ®é TNL§ - BNN lµ kh«ng ®¸ng kÓ vµ nã chiÕm tû lÖ nhá nhÊt lµ trong tæng sè ng­êi ®­îc h­ëng trî cÊp c¸c lo¹i chÕ ®é. Song t×nh h×nh chi cho chÕ ®é nµy l¹i cã xu h­íng t¨ng lªn vµ t¨ng rÊt cao t­ n¨m 1999 ®Õn 2001 ®iÒu nµy cã nghÜa lµ tr­íc kia viÖc tr­íc kia qu¸ tr×nh tiÕn hµnh an toµn trong lao ®éng vµ vÖ sinh phßng bÖnh bÖnh ®· phÇn nµo ch­a ®­îc quan t©m nhiÒu trong c¸c doanh nghiÖp ®ãng trªn ®Þa bµn quËn Hai Bµ Tr­ng. Nh­ng trong hai n¨m gÇn ®©y (2002, 2003) th× vÊn ®Ò an toµn lao ®éng vµ vµ vÖ sinh phßng dÞch trong qu¸ tr×nh lao ®éng ®· ®­îc quan t©n tíi ng­êi lao ®éng. Trong c¸c doanh nghiÖp nã ®· ®­îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng quan t©m nhiÒu vµ ®iÒu nµy ®· thÊy dâ lµ sè tiÒn chi tr¶ cho chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ®· gi¶m xuèng ®¸ng kÓ, tuy trong n¨m 2003 cã h¬n n¨m 2002 mét chót nh­ng mµ kh«ng ®¸ng kÓ ®iÒu ®ã chØ ph¶n ¸nh tÝnh kh¸ch quan ngÉu nhiªn trong n¨m cña chÕ ®é nµy mµ th«i. Nh­ng còng ph¶i nãi, víi sè liÖu trªn th× con sè nµy vÉn lµ con sè d¸ng lo ng¹i vÒ t×nh h×nh TNL§ -BNN trªn ®Þa bµn quËn Hai Bµ Tr­ng. Víi chÕ ®é nµy th× tû lÖ chi tõ NSNN lµ chñ yÕu do vËy mµ nghµnh BHXH còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn quËn cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p kh¾c phôc, quan t©m nhiÒu h¬n n÷a ®Õn vÊn ®Ò nµy, mét mÆt ®em lai sù ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng, mÆt kh¸c sÏ lµm gi¶m bít gh¸nh nÆng cho NSNN. T×nh h×nh TNL§ - BNN gia t¨ng trªn ®Þa bµn quËn cã thÓ kÓ ®Õn mét sè nguyªn nh©n sau: + §iÒu kiÖn lao ®éng vµ vÖ sinh an toµn lao ®éng, b¶o hé lao ®éng ë c¸c doanh nghiÖp cßn ch­a ®­îc tèt. + ý thøc chÊp hµnh quy ®Þnh vÒ an toµn lao ®éng cña ng­êi lao ®éng cßn ch­a cao. + Sù bïng næ m¹nh mÏ c¸c c¬ së s¶n xuÊt víi viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã søc khoÎ, cã tr×nh ®é tay nghÒ, n¨ng lùc chuyªn m«n… nh­ng trong khi ®ã ng­êi lao ®éng cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu nµy th× cßn qu¸ Ýt vµ han chÕ vÒ nhiÒu mÆt. XuÊt ph¸t tõ mét sè nguyªn nh©n kÓ trªn mµ trong thêi gian qua th× chi cho chÕ ®é TNL§ -BNN t¨ng lªn vµ t¨ng kh¸ nhanh qua c¸c n¨m. Trong thêi gian tíi kh«ng chØ c¸c doanh nghÖp trong quËn Hai Bµ Tr­ng mµ tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ban nghµnh ph¶i quan t©m nhiÒu h¬n n÷a ®Õn vÊn ®Ò nµy. 2.5. T×nh h×nh chi tr¶ chÕ ®é trî cÊp tö tuÊt t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng. Trong qu¸ tr×nh lao ®éng kh«ng thÓ tr¸nh khái ng­êi lao ®éng do mét nguyªn nhan nµo ®ã mµ bÞ chÕt, nÕu nh­ ng­êi lao ®éng ®ã lµ ng­êi ®em l¹i thu nhËp cho gia ®×nh th× sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c¸c thµnh viªn kh¸c trong gia ®×nh kÓ c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn. VÒ mÆt vËt chÊt sÏ ph¸t sinh nh­ng chi phÝ nh­: Chi phÝ ch«n cÊt, chi phÝ cho tang lÔ, ®ång thêi mÊt ®i c¶ kho¶n thu nhËp mµ khi ng­êi lao ®éng cßn sèng mang l¹i. Nªn viÖc trî cÊp cho th©n nh©n ng­êi lao ®éng khi ng­êi lao ®«ng chÝnh trong gia ®×nh bÞ chÕt nh»m gióp th©n nh©n cña hä cã thªm mét phÇn tµi chÝnh ®Ó ®Êp øng nhu cÇu tèi thiÓu trong cuéc sèng th× ®©y gäi lµ chÕ ®é trî cÊp tö tuÊt. HiÖn nay chÕ ®é trî cÊp tö tuÊt gåm nh÷ng loai sau: + Mai t¸ng phÝ: Lµ kho¶n mµ nhµ n­íc trî cÊp cho gia ®×nh ®Ó gia ®×nh lo c«ng viÖc mai t¸ng cho ng­êi lao ®éng khi hä bÞ chÕt, cã thÓ bao gåm c¶ chi phÝ tang lÔ vµ chi phÝ ch«n cÊt. HiÖn nay BHXH trî cÊp mai t¸ng phÝ b»ng 8 th¸ng l­¬ng tèi thiÓu cho mét lao ®éng h­ëng trî cÊp tuÊt khi ng­êi lao ®éng bÞ chÕt. + TuÊt ®Þnh suÊt c¬ b¶n: ¸p dông cho th©n nh©n ng­êi chÕt, BHXH quy ®Þnh mét th©n nh©n ®­îc h­ëng 40% m­c l­¬ng tèi thiÓu. +TuÊt ®Þnh suÊt nu«i d­¬ng: ¸p dông trong nh÷ng tr­êng hîp trÎ em må c«i c¶ cha lÉn mÑ, ng­êi c« ®¬n kh«ng n¬i l­¬ng tùa b»ng 70% møc l­¬ng tèi thiÓu. + Trî cÊp mét lÇn: §­îc tÝnh mçi th¸ng b»ng 1/2 th¸ng l­¬ng ®èi víi gia ®×nh ng­êi lao ®éng khi ®ang lµm viÖc nh­ng tèi ®a kh«ng qu¸ 12 th¸ng. §èi víi víi nh÷ng gia ®×nh ®ang h­ëng h­u hoÆc trî cÊp BHXH th× tèi ®a lµ 12 th¸ng vµ tèi thiÓu lµ 3 th¸ng. BHXH quËn Hai Bµ tr­ng cßn chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý ®èi t­îng lµ nh­ng ng­êi vÒ h­u, nh÷ng c¸n bé l·o thµnh c¸ch m¹ng, vµ ®èi t­îng mÊt søc lao ®éng. Khi nh÷ng ng­êi nµy bÞ chÕt th× th©n nh©n ph¶i tiÕn hµnh khai b¸o vµ lµm hå s¬ xin h­ëng tiÒn tuÊt, tuú theo ®iÒu kiÖn mµ cã thÓ h­ëng tuÊt mét lÇn hay tuÊt hµng th¸ng. Chi tr¶ chÕ ®é nµy á BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng chñ yÕu lµ cho ®èi tùng h­u c«ng nh©n viªn chøc, chiÕm tíi h¬n 70% tæng sè ®èi t­îng h­ëng trî cÊp BHXH t¹i quËn, tû lÖ ng­êi mÊt søc lao ®éng c¶ nh÷ng ng­êi ch­a bÞ c¾t lÉn h­ëng l¹i chiÕm kho¶ng 20%, cßn l¹i lµ h­u qu©n ®éi vµ c¸n bé l·o thµnh c¸ch m¹ng. C¸c ®èi t­îng h­ëng chÕ ®é tuÊt trªn ®Þa bµn quËn Hai Bµ Tr­ng tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m2003 nh­ sau: B¶ng 15: Sè ®èi t­îng h­ëng chÕ ®é trî cÊp tö tuÊt t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng (1999 – 2000). §¬n vÞ: Ng­êi. N¨m §èi t­îng 1999 2000 2001 2002 2003 Tæng sè chi 1.500 1.400 1.573 1.502 1.514 - Chi tõ NSNN. 1.344 1.211 1.348 1.810 1.921 - Chi tõ quü BHXH. 156 198 225 300 303 Nguån: BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng. Tõ sè liÖu b¶ng 15 ta thÊy: Sè ®èi t­îng h­ëng chÕ ®é tuÊt t¹i quËn lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh, mçi n¨m trung b×nh kho¶ng 1.500 ng­êi. Trong ®ã ®èi t­îng do NSNN ®¶m b¶o lµ chñ yÕu, cßn do quü ®¶m b¶o chiÕm tû lÖ rÊt nhá chØ kho¶ng 7%-8% so víi tæng sè ®èi t­­îng h­ëng trî cÊp tuÊt. Tuy nhiªn ®èi t­îng do NSNN ®¶m b¶o gi¶m trong mét sè n¨m, råi l¹i t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lai t¨ng lªn. MÆc dï sè ®èi t­îng h­ëng trî cÊp tuÊt trªn ®Þa bµn quËn cã sù t¨ng gi¶m trªn d­íi 1.500 lao ®éng cã thÓ nãi lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh xong viÖc chi tr¶ b»ng tiÒn cho chÕ ®é nµy qua c¸c n¨m l¹i cã sù kh¸c biÖt râ rÖt. Cô thÓ nh­ sau: B¶ng 16: KÕt qu¶ chi tr¶ chÕ ®é trî cÊp tuÊt t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng (1999-2003). §¬n vÞ: Ngh×n ®ång. N¨m Sè tr­êng hîp Chi tr¶ chÕ ®é trî cÊp tuÊt 1999 641 2.302.200 2000 611 3.998.787 2001 488 2.427.808 2002 502 2.658.400 2003 848 3.121.578 Nguån: BHXH quËn – HBT. Së dÜ cã sù kh¸c biÖt vÒ kÕt qu¶ chi tr¶ trî cÊp chÕ ®é tuÊt qua c¸c n¨m lµ do: + Nh­ phÇn tr­íc ®· tr×nh bµy, gi÷a c¸c n¨m cã sù thay ®æi vÒ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu tõ møc 180000; 210000; ®Õn nay lµ 290000, mµ viÖc chi tr¶ trî cÊp tuÊt phÇn lín dùa trªn møc l­¬ng tèi thiÓu, møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng tr­íc khi chÕt. + Víi chÕ ®é tuÊt cã ®Æc ®iÓm riªng kh¸c víi c¸c chÕ ®é kh¸c ®ã lµ chØ ®­îc h­ëng khi ng­êi lao ®éng chÕt do ®ã kh«ng nh÷ng lÇn h­ëng tiÕp theo cña ®èi t­îng nµy mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng kho¶n trî cÊp kh¸c nh­: trî cÊp nu«i d­ìng cho con c¸i må c«i trî cÊp cho ng­êi c« ®¬n kh«ng n¬i n­¬ng tùa tùa. ChÝnh v× vËy nªn víi c¸c ®èi t­îng kh¸c nhau, ®­îc h­ëng mét trong c¸c lo¹i kÓ trªn( tuÊt ®Þnh suÊt c¬ b¶n, tuÊt trî cÊp mét lÇn, tuÊt ®Þnh suÊt nu«i d­ìng…) Th× l¹i cã sù kh¸c biÖt vÒ sè tiÒn ®­îc h­ëng. §©y lµ hai lý do c¬ b¶n dÉn ®Õn sè tiÒn chi tr¶ trî cÊp tuÊt c¸ sù kh¸c biÖt qua c¸c n¨m. Nh×n vµo b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy: Sè tiÒn chi tr¶ trî cÊp tuÊt t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, chØ cã n¨m 2000 ®· chi v­ît tréi so víi nh÷ng n¨m tr­íc vµ sau ®ã. KÕt qu¶ chi t¨ng kh«ng nh÷ng do ®èi t­îng h­ëng chÕ ®é tuÊt biÕn ®éng t¨ng mµ cßn do tiÒn l­¬ng c¬ b¶n thay ®æi trong nh÷ng n¨m v­a qua vµ sè ng­êi chÕt ®ang d­îc h­ëng l­¬ng ë møc cao cña c¸c n¨m lµ kh¸c nhau. Do ®ã chi cho chÕ ®é tuÊt dùa vµo l­¬ng cña hä lµm cho tæng chi cho chÕ ®é nµy t¨ng lªn. N¨m 1999 sè tr­êng hîp chÕt trong n¨m lµ 641 vãi tæng sè tiÒn chi tr¶ cho chÕ ®é nµy lµ 2.302.200 ngh×n ®ång ®Õn n¨m 2003 th× con sè nµy ®· nªn tíi 884 ng­êi chÕt vµ t­¬ng øng víi nã lµ 3.121.578 ngh×n ®ång tiÒn chi tr¶ cho chÕ ®é nµy. 2.6. T×nh h×nh chi tr¶ chÕ ®é ch¨m sãc y tÕ tai BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng trong n¨m 2003. (Tõ khi BHXH s¸t nhËp víi BHYT). Ngay tõ cuèi n¨m 2002, khi cã chñ tr­¬ng tiÕt nhËn BHYT vµ thùc hiÖn chØ ®¹o cña BHXH thµnh phè, quËn ®· x©y dùng ph­¬ng ¸n bè trÝ, s¾p xÕp c¸n bé … do ®ã khi cã quyÕt ®Þnh chÝnh thøc BHXH quËn ®· thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc, c¸n bé míi cò ®­îc ph©n c«ng xen kÏ b­íc ®Çu phï hîp víi n¨ng lùc vµ së tr­êng cña tõng c¸n bé. Do nh÷ng kÕt qu¶ cè g¾ng tõ b­íc ®Çu ®ã tõ b­íc ®Çu ®ã nªn qu¸ tr×nh tri tr¶ cho chÕ ®é ch¨m sãc y tÕ tai c¬ quan BHXH qu©n ®· diÔn ra mét c¸ch thuËn tiÖn. Víi ®iÒu kiÖn ai tham gia BHXH còng tham gia BHYT nªn ë BHXH quËn hai bµ tr­ng ®· cã tíi 100% ®èi t­îng tham gia BHXH ®Òu tham gia BHYT. BH0XH quËn ®· phèi hîp víi phßng gi¸o dôc - ®µo t¹o triÓn khai c«ng t¸c ph¸t hµnh thÎ BHYT tíi 100% c¸c tr­êng trªn ®Þa bµn quËn, kÕt qu¶ ®· cã 94 tr­êng víi 58.513 häc sinh tham gia mua BHYT häc sinh víi sè tiÒn 2.926.000.000 ®ång, ®¹t 102% kÕ ho¹ch ®Æt ra. Cßn trong qu¸ tr×nh chi tr¶ chÕ ®é ch¨m sãc y tÕ BHXH quËn ®· kÕt hîp víi c¸c bÖnh viÖn th«ng qua qu¸ tr×nh ph¸t hµnh thÎ BHYT nªn viÖc chi tr¶ chÕ ®é nµy diÔn ra rÊt tèt, t¹o ®iÒu kiÖn cho BHYT ph¸t triÓn trong m«i trõng míi. Ngoµi ra qu¸ tr×nh chi tr¶ BHYT cho ng­êi lao ®éng kÞp thêi lªn phÇn n¸o ®· ®¸p øng d­îc yªu cÇu kh¸m ch÷a bªnh cña ng­êi lao ®éng, tao cho hä sù tin t­ëng h¬n vÒ chÝnh s¸ch nµy cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Trªn ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò vÒ c«ng t¸c thu chi quü BHXH tai BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng trong thêi gian gÇn ®©y. Qua bµi ph©n tÝch trªn mét lÇn n÷a chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc thu chi lµ hai nhiÖm vô quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch BHXH. Thu BHXH ®Ó t¹o nªn nguån quü BHXH ®éc lËp víi NSNN. Lµm tèt c«ng t¸c thu BHXH sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c chi tr¶ BHXH theo c¸c chÕ ®é ®­îc kÞp thêi. Bªn c¹nh ®ã c¸c c¸n bé BHXH qu©n Hai Bµ Tr­ng cßn thùc hiÖn mét sè c«ng t¸c kh¸c mµ viÖc hoµn thµnh nã còng kh«ng kÐm phÇn quan träng vµ hç trî rÊt nhiÒu cho c¸c ®èi t­îng ®ang h­ëng BHXH trªn ®Þa bµn quËn nh­: + C«ng t¸c gi¶i quyÕt h­ëng chÕ ®é BHXH : BHXH quËn ®· lµm thñ tôc tiÕp nhËn hµng ngµn hå s¬ ®Ó h­ëng c¸c chÕ ®é kh¸c cho hµng ngµn ng­êi kh¸c nhau. + C«ng t¸c x¸c nhËn thêi gian c«ng t¸c ®Ó mua nhµ, xin sang hå s¬ ®Ó h­ëng c¸c chÕ ®é kh¸c cho hµng ngµn ng­êi. + Thùc hiÖn s¾p xÕp, ph©n lo¹i vµ qu¶n lý hå s¬ h­ëng BHXH theo ®¬n vÞ hµnh chÝnh, ph­êng ®óng theo quy ®Þnh cña nghµnh. + Gi¶i quyªt khiÕu lai th¾c m¾c cña c¸c ®èi t­îng … Tuy míi ®i vµo ho¹t ®éng nªn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c tæ chøc, triÓn khai nghÖp vô BHXH … nh­ng do ®­îc sù l·nh ®¹o cña QuËn Uû, UBND quËn, sù chØ ®¹o s¸t sao vÒ nghiÖp vô cña BHXH thµnh phè Hµ Néi vµ víi sù cè g¾ng cña toµn bé c¸n bé nh©n viªn trong c¬ quan, BHXH quËn ®· dÇn dÇn kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n vµ nhanh chãng thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ trªn mäi mÆt vµ giê ®©y BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng ®ang lµ mét trong nh÷ng l¸ cê ®Çu cña nghµnh BHXH thµnh phè Hµ Néi. MÆc dï vËy trong thêi gian têi, c¸c c¸n bé , nh©n viªn trong c¬ quan BHXH quËn cÇn ph¶i cè g¾ng phÊn ®Êu vµ nç lùc h¬n n÷a ®Ó sù nghiÖp BHXH quËn còng nh­ toµn nghµnh BHXH cã ®­îc nh÷ng thµnh tÝch tèt h¬n n÷a. Ch­¬ng III Mét sè kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c thu chi quü BHXH t¹i bhxh quËn hai bµ tr­ng. I. mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n trong v¸n ®Ò qu¶n lý, thu chi quü BHXH. 1. Nh÷ng thuËn lîi: Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng BHXH ®· cã nh÷ng thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c cña m×nh: + Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu thµnh lËp vµ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng BHXH ViÖt Nam lu«n nhËn ®­îc sù quan t©m chØ ®¹o cña c¸c cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, ®Æc biÖt lµ chØ thÞ 15/CPTW ngµy 26/05/1997 cña Bé chÝnh trÞ vÒ t¨ng c­êng l·nh ®¹o thùc hiÖn c¸c chÕ ®é BHXH. Sau khi cã chØ thÞ, ë tÊt c¶ c¸c ®Þa ph­¬ng tõ c¸c TØnh uû, Thµnh uû, UBND tØnh thµnh phè ®· kÞp thêi triÓn khai thùc hiÖn chØ thÞ nµy. V× vËy ®· thóc ®Èy sù quan t©m chØ ®¹o cña c¸c cÊp ñy §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, cïng c¸c Bé, ban nghµnh, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ ®èi víi c«ng t¸c BHXH nãi chung vµ ®èi víi ho¹t ®éng cña c¬ quan BHXH nãi riªng. + Víi c¬ chÕ míi, nhµ n­íc ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, sè l­îng lao ®éng tham gia vµo c¸c thµnh phÇn kinh tÕ v× thÕ còng t¨ng lªn nhanh chãng, ®©y lµ ®iÒu kiÖn thu©n lîi ®Ó BHXH ViÖt Nam më réng ®èi t­îng vµ t¨ng thu cho quü BHXH cña m×nh. + BHXH ViÖt Nam ®­îc tiÕp nhËn vµ kÕ thõa nh÷ng kinh nghiÖn trong c«ng t¸c BHXH cña ®éi ngò c«ng chøc, viªn chøc tõ hai nghµnh: L§TBXH vµ Tæng liªn ®oµn lao ®éng chuyÓn sang. V× vËy, ngay tõ ngµy ®Çu thµnh lËp BHXH ViÖt Nam ®· kÞp thêi cã nh÷ng kÕ ho¹ch thùc hiÖn nhiªm vô cña m×nh mµ kh«ng bÞ ¸ch t¾c hoÆc g©y ra sù x¸o trén trong thêi gian chuyÓn giao vÒ nhiÖm vô vµ nh©n sù. + ChÝnh phñ ®· cã c¸c buæi lµm viÖc vµ ra c¸c v¨n b¶n cô thÓ ®Ó chØ d¹o ®èi víi ho¹t ®éng cña BHXH ViÖt nam ®Æc biÖt lµ quyÕt ®Þnh sè 20/1998/Q§-TTg ngµy 26/01/1998 cña Thñ T­íng ChÝnh Phñ ban hµnh quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi BHXH ViÖt Nam. QuyÕt ®Þnh trªn ®· quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ mÆt tµi chÝnh cã liªn quan ®Õn quü BHXH. Ngoµi ra ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho BHXH ViÖt Nam tËp chung vèn ®Çu t­ x©y dùng c¸c trô së lµm viÖc trªn toµn quèc. + BHXH ViÖt Nam th­êng xuyªn nhËn ®­îc sù chØ ®¹o, l·nh d¹o , sù phèi hîp vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuén lîi trong ho¹t ®éng cña Bé L§TB-XH, Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam, Bé tµi chÝnh, Ban tæ chøc ChÝnh Phñ, Thanh Tra Nhµ N­íc, ViÖn kiÓm so¸t nh©n d©n, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ vµ c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng vµ nhiÖm vô ®­îc giao. + BHXH ViÖt Nam ®· cã quan hÖ víi nhiÒu tæ chøc BHXH cña c¸c n­íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ trªn thÕ giíi. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó BHXH ViÖt nam häc hái kinh nghiÖm trong lÜnh vùc BHXH ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a ho¹t ®éng BHXH ë ViÖt Nam. 2. Nh÷ng khã kh¨n. Trong nh÷ng n¨m qua ho¹t ®éng BHXH ViÖt Nam còng ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh c«ng, song còng gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n: + B­íc sang thêi kú ®æi míi, khã kh¨n lín nhÊt trong nh÷ng n¨m ®Çu lµ sù chuyÓn biÕn vÒ nh÷ng nhËn thøc cña ng­êi lao ®éng, chñ sö dông lao ®éng vÒ ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña viÖc thùc hiÖn chÕ ®é, chÝnh s¸ch vÒ BHXH theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¬ chÕ míi dùa trªn nguyªn t¾c cã ®ãng BHXH míi ®­îc quyÒn h­ëng BHXH, V× vËy viÖc triÓn khai c¸c mÆt c«ng t¸c cña c¬ quan BHXH gÆp rÊt nhiÒu nh÷ng khã kh¨n, nhÊt lµ trong c«ng t¸c thu BHXH, xÐt duyÖt vµ chi tr¶ c¸c chÕ ®é èm ®au , thai s¶n… . Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh h×nh nµy lµ trong suèt qu¸ tr×nh dµi, c¸c chÕ ®é BHXH ë n­íc ta ®­îc thùc hiÖn trong c¬ chÕ bao cÊp, ng­êi lao ®éng chØ cÇn trong biªn chÕ Nhµ n­íc lµ mÆc nhiªn ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi cña BHXH mµ kh«ng ph¶i ®ãng BHXH nÕu cã th× còng chØ ph¶i ®ãng víi tû lÖ rÊt thÊp so víi møc ®­îc h­ëng. + Sè l­îng, tr×nh ®é chuyªn m«n cña mét sè c¸n bé, trong nghµnh chua ®¸p øng ®­îc cho ho¹t ®éng BHXH trong thêi kú míi. Víi mét khèi l­îng l¬n c«ng viÖc trong viÖc triÓn khai thu BHXH ë c¸c ®¬n vÞ sö dông lao ®éng theo quy ®Þnh cña luËt, ®¶m b¶o chi tr¶ kÞp thêi, an toµn vµ ®Çy ®ñ cho gÇn hai triÖu ®èi t­îng ®ang h­ëng chÕ ®é BHXH nh­ng trong toµn nghµnh thêi gian ®Çu chØ cã 3.000 c¸n bé nªn cã phÇn nµo han chÕ. VÒ chÊt l­îng, mét sè cong chøc viªn chøc vµo thêi ®iÓm nµy ch­a ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c tµi chÝnh, lao ®éng, tiÒn l­¬ng nhÊt lµ vÒ lÜnh vùc BHXH, do vËy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh khi triÓn khai thùc hiÖn nhiªm vô ®­îc giao. + Trong thêi gian ®Çu, trang thiªt bÞ, trô së, ph­¬ng tiÖn phôc vô cho c«ng t¸c BHXH cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n. HÇu hÕt trô së lµm viÖc cña BHXH cÊp tØnh, thµnh phè, quËn, huyÖn ®Òu ph¶i ®i thuª hoÆc nÕu cã th× còng ®· xuèng cÊp. Trang thiÕt bÞ nh­ bµn, ghÕ, m¸y tÝnh… míi chØ ®¸p øng ®­îc phÇn nhá so víi yªu cÇu c«ng viÖc. + T×nh h×nh ®Êt n­íc trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn nh­ng nh×n chung vÉn cßn nhiÒu kho kh¨n. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ -tµi chÝnh n¨m 1998 cña c¸c n­íc trong khu vùc ®· ¶nh h­ëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cña nhiÒu doanh nghiÖp lín trong n­íc, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp lín cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ngoµi ra diÔn biÕn thêi tiÕt trong nh÷ng n¨m qua cã nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p, h¹n h¸n lò lôt… ®· g©y thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ ng­êi vµ vËt chÊt, lµm ®×nh trÖ c«ng viÖc s¶n xuÊt kinh doanh dÉn ®Õn doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ®ãng BHXH cho ng­êi lao ®éng. T×nh h×nh nµy g©y khã kh¨n cho viÖc thu nép BHXH cho quü BHXH. Nh÷ng khã kh¨n trong qu¶n lý vµ sö dông quü BHXH. Theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ BHXH, quü BHXH ®­îc h×nh thµnh vµ ho¹ch to¸n ®éc lËp víi NSNN, ®iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ quü BHXH ph¶i tù c©n ®èi thu-chi. Nh­ng trªn thùc tÕ kh¶ n¨ng nµy lai ch­a thùc hiÖn ®­îc v×: + §Ó ®¶m b¶o cho quü BHXH tù c©n ®èi thu-chi, b¾t buéc møc h­ëng c¸c chÕ ®é BHXH ph¶i d­îc quy ®Þnh trªn c¬ së m­c ®ãng BHXH. Thùc tÕ ë n­íc ta thêi kú tr­íc n¨m 1994 th× ng­êi lao ®éng hÇu nh­ kh«ng ph¶i ®ãng BHXH nh­ng vÉn ®­îc h­ëng ®Çy ®ñ quyÒn lîi vÒ BHXH, ngay c¶ khi ®iÒu lÖ BHXH míi cã hiÖu lùc th× kho¶ng c¸ch gi÷a møc ®ãng vµ m­c h­ëng vÉn cã chªnh lÖch ®¸ng kÓ (®ãng 20%, h­ëng tèi ®a 75%), víi tû lÖ trªnh lÖch nµy th× quü BHXH khã cã thÓ tù c©n ®èi thu chi nÕu kh«ng cã sù ®ãng gãp vµ hç trî thªm cña nhµ n­íc. + Víi nguyªn t¾c ho¹t ®éng tù can ®èi thu chi, quü BHXH ph¶i th­êng xuyªn ®­îc bæ xung nguån tµi chÝnh tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh cña m×nh. HiÖn nay, quü BHXH thùc hiÖn nhiªm vô bo¶ toµn vµ t¨ng tr­ëng b»ng c¸ch cho vay tõ quü nhµn rçi theo sù chØ ®¹o cña ChÝnh Phñ víi møc l·i suÊt thÊp nªn khã cã thÓ b¶o toµn. + Ngêi ra, víi chñ tr­ng lµ ngµy cµng gi¶m b¬t sù phô thuéc vµo NSNN cña quü BHXH. V× vËy nguån thu tõ ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dung lao ®éng sÏ lµ nguån thu chñ yÕu. Tuy vËy, trªn thùc tÕ nhËn thøc cña mét sè ng­êi lao ®éng vµ chñ sö dông lao ®éng cßn ch­a ®­îc cao, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi qu«c doanh. + ViÖc ®Çu t­ nh»m b¶o toµn vµ t¨ng tr­ëng quü BHXH ph¶i theo quy ®Þnh cña ChÝnh Phñ do ®è rÊt khã kh¨n cã thÓ t×m ra biªn ph¸p, lÜnh vùc ®Çu t­ ®Ó cã hiÖu qu¶ cao h¬n. + ViÖc thanh tra, kiÓm tra qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch BHXH cßn ch­a chÆt chÏ nªn ch­a kÞp thêi ph¸t hiÖ vµ sñ lý c¸c vi pham trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt h¬n c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch BHXH. §Ó kh¾c phôc vµ gi¶i quyªt tèt nh÷ng khã mh¨n trªn cÇn cã c¸c biÖn ph¸p hîp lý vµ kÞp thêi. II. mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p. 1. VÒ mÆt qu¶n lý nhµ n­íc. a. T¨ng c­êng sù chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Õn sù nghiÖp BHXH. Mäi ho¹t ®éng cña c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi ®Òu cÇn sù chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Ho¹t ®éng BHXH còng lu«n lu«n cÇn cã sù chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. V× môc tiªu cña nghµnh BHXH lµ môc tiªu phôc vô con ng­êi, v× lîi Ých vËt chÊt cña ng­êi lao ®éng. Môc tiªu ®ã chÝnh lµ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ gãp phÇn gi÷ v÷ng thÓ chÕ chÝnh trÞ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. §Æc biÖt BHXH ViÖt nam lµ mét nghµnh míi ®­îc thµnh lËp, c¸c chÕ ®é vµ chÝnh s¸ch vÒ BHXH ch­a ®­îc hoµn chØnh, c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh vÒ BHXH còng cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch­a hîp lý, ®éi ngò c¸n bé cãn yÕu vÒ chuªn m«n vµ nghiÖp vô nªn cÇn ph¶i ®­îc ®µo t¹o kÞp thêi. MÆt kh¸c sù chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ó cho nghµnh BHXH phÊt triÓn ®óng ®Þnh h­íng mµ §¶ng vµ Çnh n­íc ta ®· ®Æt ra. TÊt c¶ vÊn ®Ò ®ã BHXH viÖt nam cÇn ph¶i cã sù chØ ®¹o th­êng xuyªncña §¶ng vµ Nhµ n­íc. b. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ BHXH. X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi cµng cÇn cã sù ®¶m b¶o ph¸p lý trong ®ã mäi c«ng d©n ®Òu ph¶i sèng vµ lµm viÖc theo ph¸p luËt, BHXH cung kh«ng lµ ngo¹i lÖ. Trong thêi gian qua §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· rÊt quan t©m vÒ mÆt ph¸p lý cho ho¹t ®éng BHXH nãi chung vµ lÜnh vùc qu¶n lý quü BHXH nãi riªng. Cho ®Õn nay, Nhµ n­íc ®· h×nh thµnh ®­îc hÖ thèng ph¸p lý c¬ b¶n vµ t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ ®Ó ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ trong lÜnh vùc ho¹t ®éng BHXH, bao gåm: C¸c ®iÒu luËt trong Bé luËt lao ®éng ®­îc quèc héi th«ng qua ngµy 23/06/1994, trong ph¸p lÖnh c¸n bé c«ng chøc, trong luËt sü quan qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam vµ trong c¸c, NghÞ ®Þnh, NghÞ quyÕt, ®iÒu lÖ, c¸c th«ng t­ vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy h­ìng dÉn sù nghiÖp BHXH. Tuy nhiªn, do t×nh h×nh thùc tiÔn ®· thay ®æi, ho¹t ®éng BHXH cã liªn quan tíi nhiÒu ®èi t­îng lao ®éng vµ ho¹t ®éng cã phÇn phøc t¹p, nªn mét sè v¨n b¶n ph¸p quy ®· ban hµnh kh«ng cßn phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ hiÖn nay n÷a mµ nã ®· trë nªn lçi thêi hoÆc g©y khã trë ng¹i cho ho¹t ®éng BHXH. V× vËy trong thêi gian tíi, cÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: - §Ó cã thÓ cã mét hÖ thèng ph¸p luËt vÒ BHXH ®Çy ®ñ vµ ®ång bé th× tr­íc hÕt ph¶i s¾p xÕp, rµ so¸t l¹i toµn bé hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy ®· ban hµnh trong lÜnh vùc BHXH ®Ó söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn. VÝ dô söa ®æi ®iÒu 17 QuyÕt ®Þnh 20/1998/Q§-TTg ngµy 21/01/1998 cña Thñ T­íng ChÝnh phñ, söa ®æi vµ bæ sung mét sè ®iÒu kh«ng cßn phï hîp trong NghÞ ®Þnh 19/CP ngµy 16/02/1995 cña chÝnh phñ vÒ viÖc thµnh lËp BHXH vµ quyÕt ®Þnh 606/TTg cña Thñ T­íng ChÝnh Phñ ngµy 26/09/1995 ban hµnh quy chÕ tæ chøc ho¹t ®éng cña BHXH ViÖt Nam. - Ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy míi ®Ó thùc hiÖn lo¹i h×nh BHXH tù nguyÖn cho mäi lao ®éng nãi riªng vµ mäi ng­êi sèng trªn ®Êt n­íc ViÖt Nam nãi chung, trong ®ã cã quy ®Þnh râ møc ®ãng, møc h­ëng, ®èi t­îng tham gia. §ång thêi n©ng cao kh¶ n¨ng thùc thi cña v¨n b¶n ph¸p lý trong lÜnh v­c BHXH. Muèn thùc hiªn nh÷ng ®iÒu nµy th× viÖc ®ãng gãp x©y dùng vµ hoµn thiÖn cña c¸c chuyªn gia, nh÷ng c¸n bé cã kinh nghiÖm trong vµ ngoµi nghµnh th× viÖc häc tËp kinh nghiÖm x©y dùng khung ph¸p lý trong c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ BHXH cña nh÷ng n­íc kh¸c trªn thÕ giíi còng rÊt cÇn thiÕt. KhÈn tr­¬ng x©y d­ng vµ ban hµnh luËt BHXH t¹o thµnh hµnh lang ph¸p lý c¬ b¶n cho ho¹t ®éng thu, chi quü BHXH. C¬ chÕ chÝnh s¸ch BHXH ph¶i phï hîp víi c¬ chÕ ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, ph¶i thùc sù t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho mäi ng­êi lao ®éng ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã quyÒn tham gia, luËt BHXH ph¶i x¸c ®Þnh râ hÖ thèng tæ chøc ho¹t ®éng BHXH, ph¶i cã c¬ chÕ kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ cã chÕ ®Þnh ®ñ m¹nh ®Ó ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng. Quü ph¶i ®­îc ho¹ch to¸n ®éc lËp c©n b»ng thu chi vµ ph¶i cã dù phßng. HiÖn nay, Quèc héi, ChÝnh phñ ®· giao cho Bé lao ®éng th­¬ng binh x· héi chñ tr× cïng c¸c Bé nghµnh liªn quan kh¸c x©y dùng luËt BHXH ®Ó tr×nh quèc héi xem xÐt vµ phª chuÈn… - kiÖn toµn c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c thu chi quü BHXH. c. Nhµ n­íc t¹o mäi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ t¹o tiÒn ®Ò cho BHXH ngµy cµng ph¸t triÓn. Víi c¬ chÕ kinh tÕ míi, Nhµ n­íc t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh nh­ t¹o hµnh lang ph¸p lý cho viÖc s¶n xuÊt kinh doanh, hç trî thªm vÒ vèn, c«ng nghÖ… gióp cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ më réng s¶n xuÊt kinh doanh thu hót nhiÒu lao ®éng vµo lµm viÖc ®©y lµ diÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó BHXH ViÖt Nam nãi chung vµ BHXH quËn Hai Bµ tr­ng nãi riªng t¨ng sè ng­êi tham gia BHXH ®ång thêi t¨ng thu BHXH. Song vÊn ®Ò lµ Nhµ n­íc ph¶i duy tr× ®­îc sù ph¸t triÓn æn ®Þnh, c¸c doanh nghiÖp ¨n lªn lµm ra vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ®­îc ®¶m b¶o. §èi víi quü BHXH, Nhµ n­¬c ph¶i cã tr¸ch nhiªm ®¶m b¶o hç trî ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµo quü BHXH ®Ó quü chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é BHXH nh­ l­¬ng h­u vµ ch¸c chÕ ®é kh¸c cho ng­êi nghØ h­u vµ c¸c ®èi t­îng h­ëng trî cÊp BHXH tr­íc n¨m 1995. Cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o cho quü BHXH tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®ång thêi nh»m æn ®Þnh ®êi sèng cho c¸c ®èi t­îng vµ æn ®Þnh x· héi. 2. VÒ mÆt qu¶n lý sù nghiÖp BHXH. a. §èi víi c«ng t¸c thu. * Më réng pg­¬ng thøc thu BHXH cña ®èi t­îng tham gia BHXH. HiÖn nay, d©n sè n­íc ta kho¶ng 80 triÖu ng­êi, trong ®ã cã h¬n 38 triÖu lao ®éng th× sè ng­êi ®­îc thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHXH theo lo¹i h×nh b¾t buéc chØ cã h¬n 6 triÖu ng­êi (kho¶ng 14% lao ®éng toµn x· héi). Sè cßn l¹i lµ lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã sö dông d­íi 5 lao ®éng (míi), lao ®éng n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp nghoµi quèc doanh ch­ ®­îc tham gia BHXH. Do ®ã, sè lao ®éng ch­a ®­îc tham gia BHXH lµ rÊt lín. Nh­ vËy, ®Ó thùc hiÖn b×nh d¼ng x· héi cÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh BHXH ®Ó ®¶m b¶o mäi ng­êi lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ tham gia BHXH. HiÖn nay ®èi t­îng tham gia BHXH theo NghÞ ®Þnh 12/CP ngµy 26/01/1995 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ bao gåm: - Ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong doanh nghiÖp Nhµ n­íc. - Ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã sö dông tõ 5 lao ®éng trë lÖn. - Ng­êi lao ®éng lµm trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, trong c¸c c¬ quan, tæ chøc n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. - Ng­êi lµm viÖc trong c¸c tæ chøc kinh doanh dÞch vô thuéc c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, c¬ quan §¶ng, ®oµn thÓ. - Ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc dÞch vô thuéc l­îng vò trang. - Ng­êi gi÷ chøc vô d©n bÇu, d©n cö vµ nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc , §¶ng , §oµn thÓ tõ trung ­¬ng ®Õn cÊp huyÖn (®Çu n¨m 2003 th× cã s­ thay ®æi nhá trong cÊp x·, ph­êng). - C«ng ch­c, viªn chøc Nhµ n­íc lµm viÖc trong c¸c c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp. * Nªn më réng thªm c¸c ®èi t­îng: - Ng­êi lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh khi cã mong muèn tham gia BHXH nªn cho hä tham gia. - Ng­êi lµm viÖc trong c¸c hîp t¸c x· phi n«ng nghiÖp. - Ng­êi lao ®éng c¸c ®¬n vÞ, c¬ së ngoµi quèc doanh, c¸c hé gia ®×nh cã ®¨ng ký kinh doanh cã thuª m­ín lao ®éng. - C¸c tæ chøc b¸n c«ng, ®©n lËp cã thuª m­ín lao ®éng thuéc c¸c ngµnh v¨n ho¸, du lÞch… - Ng­êi n­íc ngoµi lµm viÖc t¹i ViÖt Nam. Môc ®Ých më réng ®èi t­îng tham gia BHXH lµ t¹o nguån thu trong quü BHXH ®ång thêi ®¶m b¶o quyÒn lêi cho ng­êi lao ®éng cã ®­îc thu nhËp ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng khi gÆp khã kh¨n. Trªn thùc tÕ viÖc më réng thªm c¸c ®èi t­îng trªn lµ vÊn ®Ò khã kh¨n bëi víi ®èi t­îng ®· triÓn khai th× c«ng t¸c thu cßn nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i nh­: HiÖn t­îng chèn ®ãng BHXH, nî ®äng,… cña chñ sö dông lao ®éng. Tuy nhiªn, thùc tÕ cho thÊy b¶n th©n c¸c ®èi t­îng thuéc diÖn më réng trªn còng nh­ chñ sö dông lao ®éng ®a phµn lµ nh÷ng ng­êi lµ ch­a thÊy ®­îc vai trß, t¸c dông cña BHXH trong cuéc sèng nh­ng hä còng muèn tham gia ®ãng BHXH ®Ó ®­îc h­ëng c¸c chÕ ®é cña BHXH. ChÝnh v× vËy viÖc triÓn khai thªm c¸c ®èi t­îng kÓ trªn sÏ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt ®iÒu ®ã ®ßi hái nghµnh BHXH thùc sù ph¶i quan t©m nhiÒu h¬n n÷a ®Õn c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn vÒ BHXH ®Ó n©ng cao sù hiÓu biÕt, nhËn thøc cña ng­êi lao ®éng vµ chñ sö dông lao ®éng. NÕu nghµnh BHXH lµm tèt ®­îc ®iÒu nµy th× viÖc më réng thªm c¸c ®ãi t­îng nãi trªn lµ rÊt cã lîi, kÓ c¶ trong c«ng t¸c thu BHXH còng ®­îc thuËn lîi h¬n hiÖn nay, lµm t¨ng thªm ®­îc nguån quü cho nghµnh vµ ®iÒu quan träng nhÊt ®ã lµ ®Èm b¶o sù c«ng b»ng cho mäi ng­êi lao ®éng ®ang lµm viÖc trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Trªn thùc tÕ th× Bé luËt lao ®éng còng ®· quy ®Þnh hai h×nh thøc BHXH dã lµ h×nh thø b¾t buéc vµ h×nh thøc tù nguyÖn cho ng­êi lao ®éng. Cho nªn trong thêi gian tíi lo¹i h×nh BHXH b¾t buéc cÇn ph¶i ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh vµ ®­îc ¸p dông víi tÊt c¶ ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ®¬n vÞ cã quan hÖ lao ®éng tøc lµ cã quan hÖ thuª m­ín lao ®éng. Lo¹i h×nh BHXH tù nguyÖn cÇn ph¶i nhanh chãng cô thÓ ho¸ b»ng v¨n b¶n ph¸p luËt. Lo¹i h×nh nµy thùc hiÖn cho c¸c ®èi t­îng sau: + X· viªn hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, ng­ nghiÖp, l©m nghiÖp. + Ng­êi lao ®éng tù do. + Nh÷ng ng­êi lao ®éng tham gia BHXH thuéc diÖn b¾t buéc muèn tham gia thªm BHXH tù nguyÖn. Trong tr­êng hîp ng­êi tham gia BHXH tù nguyÖn kh«ng cã kh¶ n¨ng ®ãng BHXH do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan th× còng nªn ®­îc h­ëng trî cÊp 1 lÇn, hoÆc ®­îc b¶o l­u tiÒn ®ãng BHXH ®Õn khi ng­êi tham gia cã ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia l¹i. Sè tiÒn ®ãng vµ sè n¨m tham gia BHXH nªn ®­îc céng dån cho ng­êi lao ®éng. Quü BHXh tù nguyÖn ph¶i hoµn toµn ®éc lËp c©n ®èi thu chi. §Ó më réng ®èi t­îng tham gia chóng ta cÇn ph¶i lµm tèt c¸c c«ng viÖc: - Më réng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ c«ng t¸c BHXH ®Ó mäi ng­êi d©n ®Òu thÊy ®­îc lîi Ých cña viÖc tham gia lo¹i h×nh nµy, ®ång thêi c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh trong viÖc gi¶i quyÕt chÕ ®é chÝnh s¸ch BHXH cho ng­êi tham gia ®Ó hä kÞp thêi æn ®Þnh cuéc sèng. - Víi c¸c ®èi t­îng cã thu nhËp kh«ng æn ®Þnh do kh«ng cã møc l­¬ng ®Ó tÝnh phÝ th× BHXH nªn cã biÓu phÝ quy dÞnh cô thÓ cho c¸c h×nh thøc tham gia. - Tæ chøc m¹ng l­íi c¸n bé thu phÝ trùc tiÕp tõ ng­êi tham gia. ViÖc më réng ®èi t­îng tham gia BHXH theo h×nh thøc trªn ®©y lµ mét mÆt b¶o ®¶m quy luËt sè ®«ng bï sè Ýt, mét mÆt t¹o lªn sù lín m¹nh cña quü BHXH, g¾n chÆt quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng víi quü, ®­a BHXH trë thµnh c«ng cô x· héi quan träng. * Bæ sung hoµn thiÖn c«ng t¸c thu vµ chèng thÊt thu nî ®äng BHXH. Quü BHXH ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së cã sù ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éngvµ cña ng­êi sö dông lao ®éng. Tham gia vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh quü BHXH cßn cã Nhµ n­íc bï thiÕu. Mét nguån thu quan träng n÷a cña quü lµ ®Çu t­ sinh lêi ®Ó t¨ng tr­ëng quü.ngoµi ra cßn cã mét kho¶n thu tõ phÇn nép ph¹t do chËm nép tiÒn BHXH cña c¸c ®¬n vÞ, doanh nghiÖp nh»m tao nªn tÝnh chÆt chÏ vµ hiÖu lùc qu¶n lý quü BHXH. Bæ sung vµ hoµn thiÖn møc thu ®Ó ®Èm b¶o c©n ®èi thu chi, ®iÒu nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi quü BHXH. CÇn tiÕp tôc lÊy nguyªn t¾c ho¹ch to¸n c©n ®èi thu chi quü lµm c¨n b¶n trong chÝnh s¸ch BHXH. Trªn c¬ së nguyªn t¾c nµy, x¸c ®Þnh møc ®ãng vµ møc trî cÊp cÇn hîp lý theo tõng thêi kú. HiÖn nay víi møc ®ãng gãp lµ 23% th× trong t­¬ng lai NSNN ph¶i bï thiÕu lµ rÊt lín. Theo tÝnh to¸n ®¬n gi¶n gi¶ sö bªn tham gia BHXH ®ãng 23% theo luËt ®Þnh th× sau 30 n¨m sÏ ®ãng d­îc 72 th¸ng tiÒn l­¬ng. Khi vÒ h­u sÏ ®­îc tÝnh 75% møc l­¬ng trung b×nh trong 5 n¨m cuèi. Nh­ vËy sau khi nghØ h­u ®­îc h¬n 8 n¨m th× ®· lÜnh ®ñ 72 th¸ng d· ®ãng vµo quü BHXH . Gi¶ sö khi vÒ h­u ng­êi lao ®éng sèng ®­îc 10 n¨m th× ®­¬ng nhiªn Nhµ n­íc ph¶i bao cÊp Ýt nhÊt lµ 2 n¨m ch­ kÓ c¸c kho¶n ph¸t sinh kh¸c. V× vËy ®Ó kh¾c phôc t×nh trang trªn BHXH sÏ ph¶i t¨ng dÇn møc thu nh­ng vÊm ®Ò nµy cßn ph¶i nªn c©n nh¾c nhiÒu bëi v× nã cßn liªn quan tíi nh÷ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. HiÖn nay ®êi sèng kinh tÕ d­îc c¶i thiÖn do ®ã mµ tuæi thä cña ng­êi lao ®éng ®­îc t¨ng lªn, ®iÒu nµy còng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn quü BHXH mµ ch¾c ch¾n trong thêi gian tíi sÏ dÉn tíi th©m hôt quü. Nªn ch¨ng ph¶i kÐo dµi thêi gian ®ãng gãp b»ng c¸ch t¨ng tuæi nghØ h­u cña ng­êi lao ®éng. KÕt hîp víi gi¶i ph¸p nµy BHXH còng ph¶i tÝnh to¸n l¹i møc h­ëng cña tõng chÕ ®é trong ®ã ®Æc biÖt l­u ý viÖc dïng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n cña 5 n¨m cuèi cïng tr­íc khi vÒ h­u ®Ó lµm c¨n cø tÝnh møc h­ëng. Ngoµi ra ®Ó tao thªm nguån thu cho quü th× cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh vµ chÕ tµi nghiªm ngÆt h¬n ®èi víi c¸c c¬ quan doanh nghiÖp ch©m nép tiÒn BHXH, gian lËn hoÆc chèn ®ãng BHXH cho ng­êi lao ®éng. HiÖn nay víi møc ph¹t lµ 2 triÖu ®ång ®èi víi mét doanh nghiÖp lµ qu¸ nhÑ cÇn ph¶i xem lai, Cã lµm d­îc nh­ vËy th× míi ®¶m b¶o thu ®óng, thu ®ñ tr¸nh ®­îc hiÖn t­îng nî ®äng, gian lËn trÝch nép cho c¬ quan BHXH. * VÒ c¬ chÕ thu. - viÖc trÝch nép toµn bé sè tiÒn ®ãng BHXH vµo tµi kho¶n thu BHXH ®· thÓ hiÖn mÆt tÝch cùc cña c«ng t¸c thu. Song mét sè tØnh, thµnh phè vÉn ®Ó l¹i ®¬n vÞ mét sè tiÒn qu¸ lín, ®iÒu nµy lµm ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c thu. ChÝnh v× vËy ngµnh BHXH cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ vµ ®«n ®èc c¸c tØnh, thµnh phè chuyÓn toµn bé sè thu nªn thµi kho¶n thu BHXH. Nªn thùc hiÖn chØ më mét tµi kho¶n thu t¹i c¸c tØnh, thµnh phè mµ th«i, nh­ mét sè tØnh vµ thµnh phè ®· thùc hiÖn. HiÖn nay BHXH dùa vµo møc l­¬ng th¸ng ®Ó lµm c¨n cø ®ãng BHXH, theo quy ®Þnh hiÖn hµnh lµ l­¬ng theo ngh¹ch, bËc, chøc vô vµ c¸c kho¶n trî cÊp khu vùc… . V× vËy khi vÒ h­u l­¬ng h­u cña hä tÊt yÕu se ®­îc tÝnh trªn c¬ së tiÒn l­¬ng cÊp bËc mµ tiÒn l­¬ng cÊp bËc th× l¹i th¸p cho nªn tiÒn ­¬ng h­u l¹i cµng thÊp. Trong khi l­¬ng thùc tÕ cña hä l¹i rÊt cao, th«ng th­êng cao gÊp 3 lÇn so víi l­¬ng cÊp bËc cña hä v× vËy mét thùc tÕ x¶y ra lµ khi vÒ h­u hä sÏ nhËn ®­îc kho¶n tiÒn thÊp h¬n nhiÒu so víi tr­íc khi vÒ h­u tõu ®ã lµm cho chi tiªu cña ng­êi vÒ h­u bÞ gi¶m xuèng. MÆt kh¸c môc tiªu cña BHXH lµ ®¶m b¶o cuéc sèng cho ng­êi lao ®éng khi hä vÒ h­u vÉn ch­a ®­îc ®¶m b¶o. Tõ thùc tÕ nµy nªn ch¨ng chóng ta quy ®Þnh møc l­¬ng th¸ng lµm c¨n cø ®ãng BHXH. Thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy mét mÆt lµm t¨ng thu cho quü, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi lao ®«ng sau khi vÒ h­u vµ chóng ta hoµn thiÖn thªm ®­îc chÝnh s¸ch cña Nhµ N­íc vÒ BHXH. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy lµ hªt søc khã kh¨n bëi qu¶n lý tiÒn l­¬ng thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng kh«ng ph¶i chØ cã sù nç lùc cña c¸n bé trong c¬ quan BHXH mµ cßn ®ßi hái sù phèi hîp chÆt chÏ cña nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng ®Æc biÖt lµ chñ sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng. * Thùc hiÖn c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn, n©ng cao nh©n th­c vÒ BHXH cho ng­êi lao ®éng vµ chñ sö dông lao ®éng. §i ®«i víi viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé, c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ BHXH trong giai ®o¹n hiÖn nay cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Môc ®Ých lµ n©ng cao nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ ý nghÜa, tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña mäi ng­êi lao ®éng, vµ chñ sö dông lao ®éng vÒ chÝnh s¸ch, chÕ ®é BHXH, cÇn phØ coi th«ng tin tuyªn truyÒn lµ nhiÖm vô quan träng trong thêi gian hiÖn t¹i cung nh­ thong kÕ ho¹ch l©u dµi, cÇn ph¶i chñ ®éng vµ cã biÖn ph¸p chÆt chÏ th­êng xuyªn, víi néi dung h×nh thøc tuyªn truyÒn phong phó vµ da d¹ng thu hót ®­îc sù quan t©m cña mäi ng­êi. C«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ BHXH ®ßi hái ph¶i cã lµ tæ chøc c«ng ®oµn vµ c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng. §Ó th­c sù tham gia, phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ®Æc biÖt hiÖn tèt c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn cÇn ph¶i lµm tèt c¸c vÊn ®Ò sau: + Ph¶i ®¶m b¶o kinh phÝ cho ho¹t ®éng th«ng tin tuyÒn. + §Çu t­ c¸n bé cã tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ BHXH chuyªn tr¸ch lµm c«ng t¸c th«ng tin tuyÒn tõ cÊp trung ­¬ng ®Õn cÊp tØnh, thµnh phè. + §Çu t­ ph­¬ng tiÖn, trang thiÕt bÞ lµm viÖc ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng th«ng tin tuyªn truyÒn. NÕu lµm tèt c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ BHXH sÏ gióp ng­êi lao ®éng hiÓu dâ h¬n vÒ ý nghÜa, tr¸ch nhiªm vµ quyÒn lîi cña viÖc tham gia BHXH, tõ ®ã thóc ®Èy hä tham gia BHXH nh»m t¨ng thu quü cho BHXH vµ ®em lai c«ng b»ng cho ng­êi lao ®éng trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ. b. §èi víi c«ng t¸c chi. *C«ng t¸c thanh tra, kiÓm so¸t. Mét lµ: Thanh tra kiÓm tra tµi chÝnh ®èi víi quü BHXH , do nguån quü cña ta cßn nhá vµ yªu cÇu ph¸t triÓ quü nh»m ®¶m b¶o thu chi nªn trong thêi gian tíi cÇn ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm so¸t c«ng t¸c thu chi quü BHXH. Ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ hå s¬ cña tõng ®èi t­îng kÓ c¶ ®èi t­îng tham gia, ®ang h­ëng vµ ®èi t­îng ®· c¾t chÕ ®é BHXH nh»m tr¸nh c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc, mãc ngoÆc g©y thÊt tho¸t quü. Thùc hiÖn chi tr¶ ®óng ®èi t­îng, ®óng ®Þnh møc vµ ®óng chÕ ®é. Quü BHXH ph¶i ®­îc kiÓm to¸n trong qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ sñ dông nh»m ®¶m b¶o trËt tù kû c­¬ng trong qu¶n lý tµi chÝnh Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng cña quü BHXH. §Ó thùc hiÖn viÖc nµy cÇn ph¶i cã sù phèi hîp gi÷a c¸c Bé vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng. Hai lµ: Thanh tra kiÓm tra viÖc ®ãng gãp, trÝch nép BHXH cña c¸c ®¬n vÞ, doanh nghiÖp nh»m ph¸t hiÖn ra nhn÷ng ®èi t­îng gian lËn hay chèn ®ãng BHXH cho ng­êi lo ®éng mµ doanh nghiÖp sö dông, ®Ó tõ ®ã cã h×nh ph¹t thÝch ®¸ng vµ ®em lai quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. Ba lµ: Thanh tra, kiÓm tra sö lý c¸c ®èi t­îng cè ý vi ph¹m ®Ó h­ëng chÕ ®é tr¸i víi quy ®Þnh vµ truy thu l¹i sè tiÒn mµ hä ®· h­ëng sai. * Hoµn thiÖn quy chÕ qu¶n lý chi quü BHXH. - VÒ tû lÖ h­ëng c¸c chÕ ®é BHXH: Theo c«ng ­íc ILO vµ kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc th× tû lÖ h­ëng BHXH ë n­íc ta lµ cao, trong khi møc ®ãng BHXH ë n­íc ta l¹i thÊp h¬n c¸c n­íc vµ c«ng t¸c ®Çu t­ t¨ng tr­ëng quü BHXH l¹i ch­a ph¸t triÓn, cßn bÞ h¹n chÕ nhiÒu. Tõ thùc tÕ ®ã cã thÓ nãi quü BHXH cña n­íc ta trong t­¬ng lai sÏ bÞ mÊt c©n ®èi vµ lóc Êy sÏ lµ g¸nh nÆng cho NSNN. §Ó h¹n chÕ sù mÊt c©n ®èi cña quü BHXH cïng víi c¸c biÖn ph¸p t¨ng thu thi ngay t­ b©y giê chóng ta ph¶i xem xÐt møc h­ëng vµ ®iÒu kiÖn h­ëng cña mét sè chÕ ®é. * Tû lÖ h­ëng trî cÊp h­u trÝ: Trong ®iÒu 67 c«ng ­íc 102 cña ILO quy ®Þnh ng­êi vÒ h­u ®­îc h­ëng40% l­¬ng ®ãng BHXH. ë n­íc ta tû lÖ nµy tèi ®a lµ 75% møc l­¬ng ®ãng BHXH. Tr­íc tiªn ta kh«ng thÓ kÐo tû lÖ trî cÊp xuèng nh­ møc quy ®Þnh cña ILO. Nh­ng khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thu nhËp ng­êi lao ®éng ®­îc n©ng cao, lóc ®ã chóng ta sÏ ph¶i nghiªn cøu ®iÒu chØnh tû lÖ trî cÊp h­u trÝ xuèng ®Ó tao c©n ®èi cho quü BHXH. Ngoµi ra ë mét sè n¬i cã mét sè tr­¬ng hîp lîi dông BHXH ®Ó ntrôc lîi c¸ nh©n vµ ®· g©y kh«ng Ýt thiÖt h¹i cho quü BHXH. §Ó cã thÓ ng¨n chÆn ®Õn møc thÊp nhÊt th× c¬ quan BHXH cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p: + Rµ so¸t l¹i c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh ®iÒu kiªn h­ëng BHXH. + Th­êng xuyªn kiÓm tra c¸c doanh nghiÖp vµ c¬ quan khi co¸ biÕn ®éng bÊt th­êng vÒ t×nh tr¹ng èm ®au, thai s¶n ®Ó h¹n chÕ tiªu cùc. + Trong viÖc cÊp ph¸t sæ h­u còng cÇn cã sù qu¶n lý chÆt chÏ gi­a c¸c ®Þa ph­¬ng nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng mét ng­êi vÒ h­u cã nhiÒu sæ h­u ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau. + Nªn cã h×nh thøc sö ph¹t thÝch ®¸ng ®èi víi c¸ nh©n vµ tæ chøc lîi dông BHXH ®Ó trôc lîi. HiÖn nay viÖc ban hµnh c¸c chøng tõ kÕ to¸n phôc vô cho c«ng t¸c chi tr¶ quü BHXH ®· cã t¸c dông trong c«ng t¸c thu chi BHXH xong nhiÒu ®¬n vÞ vÉn kh«ng ý thøc ®­îc viÖc chuÈn bÞ chøng tõ gèc hîp lÖ. ChÝnh v× vËy nghµnh cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ c«ng t¸c nµy ®ång thêi h­íng dÉn tuyªn truyÒn gi¶i thÝch râ, cô thÓ nh÷ng quy ®Þnh vÒ chøng tõ kÕ to¸n míi cho ng­êi sö dông lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã c«ng t¸c kho¸n chi cho c¸c ®¬n vÞ ®· tao ra ®éng lùc tÝch cùc, chi tr¶ kÞp thêi, nhanh chãng xong còng t¹o ra mét sè khe hë ®Ó mét sè tæ chøc, c¸ nh©n lîi dông lµm gi¶ m¹o hå s¬ ®Ó h­ëng chÕ ®é. V× vËy c¸n bé BHXH cÇn ph¶i kiÓm tra mét c¸ch th­êng xuyªn h¬n c¸c ®¬n vÞ c¬ së khi chi tr¶. * TiÕt kiÖm c¸c kho¶n chi phÝ hµnh chÝnh vµ chi phÝ qu¶n lý trong c«ng t¸c BHXH. Trong ®iÒu kiÖn quü BHXH cßn h¹n hÑp, ®øng tr­íc nhiÒu khã kh¨n mét mÆt ®Èy m¹nh c¸c biÖn ph¸p thiªt thùc nh»m t¨ng nguån thu cho quü ®ång thêi tiÕt kiÖm c¸c kho¶n chi tõ quü lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Trong ®ã ta cã thÓ tiÕt kiÖm tõ b¶n th©n c¬ quan BHXH lµ thùc hiÖn tiÕt kiÖm trong toµn nghµnh, gi¶m thiÓu c¸c chi phÝ hµnh chÝnh, chi phÝ qu¶n lý cã nh­ vËy míi phÇn nµo gi¶i quyÕt khã kh¨n t×nh h×nh quü hiÖn nay. c. Gi¶i ph¸p cô thÓ cho c«ng t¸c thu chi quü BHXH. * C«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé. §Ó t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý thu , chi BHXh vµ thùc hiÖn kho¸n chi th× bé m¸y BHXH viÖt nam cÇn ph¶i cã ®éi ngò c¸n bé c«ng ch­c cã n¨ng lôc vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt. BHXH lµ nghµnh cã chuyªn m«n s©u nh­ng hÇu hÕt sè c¸n bé lµm c«ng t¸c BHXH hiÖn nay l¹i chñ yÕu cã chuyªn m«n vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, x· héi hä ch­a ®­îc ®µo t¹o chuyªn vÒ BHXH. XuÊt phat tõ ®Æc ®iÓm ®ã, trong thêi gian tíi c«ng t¸c c¸n bé cña nghµnh BHXH ph¶i tËp trung vµo thùc hiÖn c¸c mÆt sau: + Rµ so¸t, s¾p xÕp l¹i ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc cña nghµnh sao cho phï hîp víi n¨ng lùc chuyªn m«n vµ nhiªm vô ®­îc giao. + TuyÓn lùa thªm mét sè c¸n bé, c«ng chøc ®Æc biÖt lµ ®éi ngò c¸n bé chñ chèt lµ c¸c chuyªn gia giái, trÎ, khoÎ ®Ó thùc thi nhiÖm vô thay thÕ trong t­¬ng lai. + N©ng cao tr×nh ®é mäi mÆt cña c¸n bé, c«ng chøc trªn cá së båi d­ìng vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé c«ng chøc ®¸p øng nhu cÇu ®Æt ra trong c¸c n¨m tíi, §éi ngò c¸n bé, c«ng chøc cña nghµnh ph¶i giái vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô, v÷ng vµng vÒ chÝnh trÞ, t­ t­ëng, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, hÕt lßng phôc vô nh©n d©n vµ phôc vô sù nghiÖp BHXH. Víi nh÷ng ng­êi c¸n bé, c«ng chøc nh­ vËy viÖc qu¶n lý BHXH nãi chung vµ qu¶n lý quü BHXH nãi riªng sÏ cã hiÖu qu¶ h¬n. * øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµ c«ng t¸c qu¶n lý BHXH. HiÖn nay, c«ng t¸c qu¶n lý BHXH nh­ qu¶n lý thu, chi, qu¶n lý ®èi t­îng h­ëng c¸c chÕ ®é BHXH, c«ng t¸c ho¹ch to¸n kÕ to¸n, c«ng t¸c qu¶n lý c¸n bé trong nghµnh hÇu hÕt cßn lµ thñ c«ng. Víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, cña c«ng nghÖ th«ng tin cho ra ®êi rÊ nhiÒu m¸y mãc hiÖn ®¹i cã thÓ ®¸p øng tèt c«ng t¸c cña nghµnh. V× vËy, hiÖn ®¹i ho¸ biÖn ph¸p qu¶n lý b»ng c«ng nghÖ tin häc lµ mét ®ßi hái cÇn thiÕt. Song song víi viÖc x©y dùng trô së lµm viÖc th× c¬ së h¹ tÇng m¹ng l­íi th«ng tin cÇn ph¶i trang bÞ kÞp thêi c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ kü thuËt nh»m ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt tèi thiÓu cho c¸n bé, c«ng chøc cña nghµnh thùc hiÖn tèt vµ hiÖu qu¶ sù nghiÖp BHXH. Bªn c¹nh trang thiÕt bÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ kü thuËt cÇn ph¶i quan t©m ®Õn c«ng t¸c båi d­ìng kiÕn thøc khoa häc vÌ c«ng nghÖ th«ng tin vµ øng dông c¸c phÇn mÒm vµo qu¶n lý BHXH. * Hoµn thiÖn c«ng t¸c cÊp sæ BHXH. C«ng t¸c nµy kh«ng chØ cã vai trß quan träng ®èi v¬pÝ ng­êi lao ®éng mµ cßn ®èi víi c¬ quan BHXH. §èi víi ng­êi lao ®éng, nã ghi nhËn sù ®ãng gãp vµo quü BHXH cña tõng ng­êi, trong tõng giai ®o¹n theo l­¬ng th¸ng. Trªn c¬ së ®ã tÝnh møc l­¬ng h­ëng BHXH theo chÕ ®é, gióp ng­êi lao ®éng gi¸m s¸t kÕt qu¶ ®ãng BHXH cña chñ sö dông lao ®éng, viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é cña c¬ quan BHXH. Víi viÖc qu¶n lý sæ gióp c¬ quan BHXH tËn thu ®­îc tiÒn ®ãng BHXH tr¸nh t×nh tr¹ng bá sãt, t¹o ra c¸ch qu¶n lý thèng nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é BHXH mét c¸ch chÝnh x¸c, ®óng ®èi t­îng. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò v­íng m¾c trong c«ng t¸c cÊp sæ BHXH lµ hå s¬ cßn tån t¹i mét sè khã kh¨n. C¬ quan BHXH cÇn cã ph­¬ng thøc thao gì nh÷ng v­íng m¾c trªn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng cã ®­îc sæ BHXH. KiÕn nghÞ ®èi víi BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng. BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng lµ mét trong nh÷ng ®¬n vÞ tr­c thuéc BHXH thµnh phè Hµ Néi, n»m trong hÖ thèng BHXH ViÖt Nam. Bëi vËy mµ BHXH quËn còng mang ®Æc ®iÓm chung cña nghµnh, do ®ã nh÷ng kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p mµ nghµnh ®­a ra xem xÐt hay ý kiÕn c¸ nh©n nhËn thÊy trªn ®©y vÒ BHXH hay thu chi quü BHXH lµ vÊn ®Ò cÇn d­îc xem xÐt vµ ph¸t huy nh÷ng mÆt ®­îc vµ ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng mÆt ch­a ®­îc ®èi víi nghµnh còng nh­ BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng. Tuy nhiªn BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng cßn mang mét sè ®Æc diÓm riªng cÇn xem xÐt ®Ó hoµn thiÖn tèt h¬n nhiÖm vô vµ BHXH thµnh phè HµNéi giao phã trong thêi gian tíi. - QuËn Hai Bµ Tr­ng víi mét ®Þa bµn réng, ®«ng d©n c­ do ®ã ®èi t­îng tham gia còng nh­ hwowngr c¸c chÕ ®é BHXH ®«ng gÊp nhiÒu lÇn so víi c¸c quËn huyÖn kh¸c: gÊp 9 lÇn so víi quËn t©y hå, 6 lÇn so víi huyÖn Sãc S¬n vÒ sè lao ®éng tham gia BHXH. Song sè BHXH c¸n bé lµm viÖc t¹i quËn còng chØ t­¬ng víi c¸c quËn kh¸c, v× thÕ c¸c c¸n bé BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng ph¶i lµm viÖc rÊt vÊt v¶ víi khèi l­îng c«ng viÖc lín. MÆc dï ®· hÕt søc nç lùc vµ quyÕt tam víi c«ng viÖc, víi nghµnh song nÕu kÐo dµi t×nh tr¹ng trªn sÏ rÊt khã kh¨n cho c¸n bé t¹i c¬ quan, nã cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ, chÊt l­îng còng nh­ tiÕn bé cña c«ng viÖc mµ BHXH thµnh phè giao cho. V× vËy trong thêi gian tíi BHXH quËn nªn cã kiÕn nghÞ víi cÊp trªn t¹o ®iÒu kiÖn thªm vÒ nh©n sù, kinh phÝ hç trî,… ®Ó BHXH quËn dÇn dÇn th¸o gì nh÷ng khã kh¨n trªn. - Sau khi ®­îc thµnh lËp BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng, do ®iÒu kiÖn ch­a cã trô së lµm viÖc riªng nªn ph¶i ®Æt trô së nhê bªn Toµ ¸n nh©n d©n quËn Hai Bµ Tr­ng víi c¬ së vËt chÊt cßn nhiÒu thiÕu thèn, mÆt b»ng th× chËt hÑp. V× trô së ph¶i nhê nªn b¶n th©n ®èi t­îng ®Õn liªn hÖ còng rÊt v¶ khi t×m kiÕm trô së do BHXH quËn kh«ng thÓ g¾n biÓn hiÖu lín t¹i ®Þa ®iÓm toµ ¸n. Bëi vËy BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng cÇn ®Õn sù quan t©m mét sè c¬ quan chøc n¨ng còng nh­ c¸c ban nghµnh cã liªn quan t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c cÊp ®Êt vµ x©y dùng trô së lµm viÖc cho BHXH quËn lµ ®iÒu cÊn thiÕt ph¶i lµm trong mét sè n¨m tíi. - Thùc tÕ cho thÊy kh«ng chØ trªn ®Þa bµn quËn Hai Bµ Tr­ng mµ r¸t nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c tån t¹i hiÖn t­îng: + Cã nhiÒu ®èi t­îng h­ëng BHXH ®½ chÕt nh­ng th©n nh©n kh«ng b¸o cho c¬ quan BHXH biÕt ®Ó c¾t chi tr¶ mµ vÉn ®Õn lÜnh tiÒn trong thêi gian dµi lµm thÊt tho¸t quü BHXH + Do c¸n bé gi¶i quyÕt chÕ ®é BHXH t¹i quËn Hai Bµ Tr­ng qu¸ Ýt nªn viÖc gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é nhiÒu lóc cßn ch­a ®­îc kÞp thêi g©y t×nh tr¹ng ø ®äng hå s¬. Víi nh÷ng khã kh¨n trªn ®ßi hái BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng ph¶i tuyÓn thªm c¸n bé, cã thÓ lµ hîp ®ång, sau ®ã dÇn dÇn kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trªn. KÕt luËn. BHXH lµ mét chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta thùc hiÖn nh»m môc ®Ých b¶o vÖ cuéc sèng cho ng­êi lao ®éng nãi chung, nh÷ng ng­êi ®· cã c«ng cèng hiÕn trong c¸c cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc vµ trong chiÕn tranh b¶o vÖ Tæ quèc nãi riªng. BHXH ë ViÖt nam ®· tr¶i qua rÊt nhiÒu giai ®o¹n vµ víi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. Cho ®Õn nay ho¹t ®éng BHXH ®· ®­îc ®iÒu chØnh theo mét hÖ thèng tæ chøc tõ Trung ­¬ng tíi ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, BHXH ViÖt nam nãi chung vµ BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng nãi riªng vÉn cßn gÆp nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n nh­: VÒ c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé trong bé m¸y, vÊn ®Ò nhËn thøc cña ng­êi lao ®éng, ng­êi sö dông lao ®éng vÒ BHXH, vÊn ®Ò hµnh lang ph¸p lý,… ®· phÇn nµo lµm ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng cña quü BHXH. Do ®ã, sau mét thêi gian thùc tËp t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng em ®· t×m vµ nghiªn cøu ®Ò tµi: “ T×nh h×nh thu chi quü BHXH t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng”, qua ®ã phÇn nµo ®· thÊy ®­îc nh÷ng mÆt tÝch cùc , nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ vµ tÇm quan träng cña c«ng t¸c thu chi trong lÜnh vùc BHXH nãi chung vµ t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng nãi riªng. Trong mét thêi gian ng¾n thùc tËp t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng em ®· häc hái ®­îc rÊt nhiÒu ®iÒu bæ Ých cho b¶n th©n, kh«ng nh÷ng trong pham trï nghiªn cøu ®Ó phôc vô cho ®Ò tµi mµ em cßn häc ®­îc nhiÒu ®iÒu trong cuéc sèng còng nh­ trong c«ng t¸c. Cuèi cïng, Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n tÊt c¶ c¸c thÇy c« ®· d¹y dç em trong suèt qu¸ tr×nh em theo häc t¹i tr­êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n Hµ néi. §Æc biÖt, em xin tr©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o h­íng dÉn Th¹c sü NguyÔn ThÞ ChÝnh, c¶m ¬n c¸c c«, c¸c chó vµ c¸c anh chÞ ®ang lµm viÖc t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho em thùc tËp t¹i c¬ quan vµ gióp ®ì, cung cÊp cho em nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Mét lÇn n÷a em xin tr©n thµnh c¶m ¬n ! Sinh viªn thùc tËp: Ng« Duy Minh. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh kinh tÕ b¶o hiÓm – tr­êng §HKTQD Hµ Néi. T¹p chÝ lao ®éng vµ x· héi c¸c n¨m: 2000, 2001, 2002, 2003. Bé luËt lao ®éng. T¹p chÝ vÒ BHXH. H­íng dÉn nghiÖp vô BHXH- BHXH thµnh phè Hµ néi. NghÞ ®Þnh 12/CP, NghÞ ®Þnh 48/CP cña ChÝnh phñ. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh vÒ BHXH 1995. Cïng mét sè tµi liÖu kh¸c. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I: Khai qu¸t chung vÒ b¶o hiÓm x· héi 2 I. Tæng quan vÒ b¶o hiÓm x· héi 2 1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña b¶o hiÓm x· héi 2 2. Sù cÇn thiÕt cña BHXH 4 3. T¸c dông cña BHXH 4 4. §èi t­îng vµ nguyªn t¾c cña BHXH 5 II. Kh¸i qu¸t vÒ lÞch sö ph¸t triÓn cña BHXH 7 III. Mét sè vÊn ®Ò vÒ quü BHXH 11 1. Kh¸i niÖm vÒ quü BHXH 11 2. Nguån h×nh thµnh quü BHXH 12 3. Môc ®Ých sö dông quü BHXH 14 Ch­¬ng II: T×nh h×nh thu chi quü BHXH t¹i BHXH quËn hai bµ tr­ng 16 I. Vµi nÐt vÒ BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng 16 1. Vµi nÐt vÒ BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng 16 II. T×nh h×nh thu chi quü BHXH 25 1. Giai ®o¹n tõ tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng 8 ®Õn n¨m 1995 25 2. Giai ®o¹n 1995 ®Õn nay 28 III. T×nh h×nh thu chi quü BHXH t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng 32 1. Vµi nÐt vÒ BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng 32 2. T×nh h×nh thu chi quü BHXH t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng 37 2.1. C«ng t¸c thu BHXH t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng .38 2.2. T×nh h×nh chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng 40 2.3. T×nh h×nh chi tr¶ trî cÊp thai s¶n t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng 41 2.4. T×nh h×nh chi tr¶ chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng 42 2.5. T×nh h×nh chi tr¶ chÕ ®é trî cÊp tö tuÊt t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng 44 2.6. T×nh h×nh chi tr¶ chÕ ®é ch¨m sãc y tÕ t¹i BHXH quËn Hai Bµ Tr­ng trong n¨m 2003 46 Ch­¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m hoµnthiÖn c«ng t¸c thu chi quü BHXH 48 I. Mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n trong vÊn ®Ò qu¶n lý, thu chi quü BHXH 48 1. Nh÷ng thuËn lîi 48 2. Nh÷ng khã kh¨n 49 II. Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p 50 1. VÒ mÆt qu¶n lý nhµ n­íc 50 2. VÒ mÆt qu¶n lý sù nghiÖp BHXH 52 KÕt luËn 61 Tµi liÖu tham kh¶o 62