Tình hình xuất khẩu cà phê của Việt Nam - Những vấn đề đặt ra và giải pháp phát triển

A/ Lêi më ®Çu Víi chÝnh s¸ch ®a ph­¬ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ vµ thùc hiÖn chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña §¶ng vµ nhµ n­íc, ho¹t ®éng xuÊt khÈu thêi gian qua ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc. §Õn nay s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ViÖt Nam ®· cã mÆt trªn thÞ tr­êng cña 150 n­íc thuéc kh¾p c¸c ch©u lôc. §Æc biÖt, trong lÜnh vùc xuÊt khÈu cµ phª ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. Cµ phª trë thµnh mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu lín thø hai cña ViÖt Nam sau g¹o, khèi l­îng xuÊt khÈu t¨ng víi tèc ®é kh¸ nhanh, lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng chñ lùc cña c¶ n­íc. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh cµ phª ®· ®ãng vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Nã mang l¹i kim ng¹ch xuÊt khÈu lín, t¹o vèn ®Çu t­, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh phñ xanh ®Êt trång, ®åi träc, chuyÓn ®æi tÝch cùc c¬ cÊu c©y trång …Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc th× t×nh h×nh xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam cßn cã nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. V× vËy, em ®· chän ®Ò tµi: “T×nh H×nh XuÊt KhÈu Cµ Phª Cña ViÖt Nam - Nh÷ng VÊn §Ò §Æt Ra Vµ Gi¶i Ph¸p Ph¸t TriÓn” Do kiÕn thøc vµ tÇm hiÓu biÕt cã h¹n nªn bµi tiÓu luËn cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« ®Ó bµi viÕt cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. B/ Néi dung I/ Kh¸i NiÖm VÒ XuÊt KhÈu: XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n kinh doanh nh­ng ph¹m vi kinh doanh v­ît ra khái biªn giíi quèc gia hay lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n víi n­íc ngoµi trªn ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n phøc t¹p cã tæ chøc c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi nh»m môc tiªu thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, æn ®Þnh vµ tõng b­íc n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ cña nh©n d©n. Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã thÓ ®em l¹i nh÷ng lîi nhuËn to lín cho nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng kinh doanh dÔ ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ ®ét biÕn nh­ng cã thÓ g©y thiÖt h¹i v× nã ph¶i ®èi ®Çu víi mét hÖ thèng kinh tÕ kh¸c tõ bªn ngoµi mµ c¸c chñ thÓ trong n­íc tham gia xuÊt khÈu kh«ng dÔ dµng khèng chÕ ®­îc. II/ Vai Trß Cña Ho¹t §éng XuÊt KhÈu : 1. T¹o nguån vèn chñ yÔu cho nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ. 2. Thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. 3. T¸c ®éng tÝch cùc ®Õn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. 4. Lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ë n­íc ta. III/ Kh¸i Qu¸t VÒ T×nh H×nh XuÊt KhÈu Cµ Phª Cña ViÖt Nam Trong Thêi Gian Qua: 1. T×nh h×nh xuÊt khÈu chung: Cµ phª lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trong sè nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n cã thÕ m¹nh hµng ®Çu ViÖt Nam. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 thÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam ®­îc ph©n bè kh¸ ®Òu gi÷a c¸c n­íc Ch©u ¢u, Ch©u ¸(chiÕm 31, 8%), Ch©u MÜ mµ chñ yÕu lµ thÞ tr­êng MÜ chiÕm 16, 67%. Chóng ta c¶ n­íc míi cã 20. 000 ha, víi s¶n l­îng kh«ng qu¸ 10. 000 tÊn vµo thêi gian nµy. Nh­ng ®Õn n¨m 2000 lµ 516000 ha vµ 66 000 tÊn vµ ®Õn nay cã kho¶ng 600000 ha vµ kho¶ng 688000 tÊn. Víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt nh­ vËy, ViÖt Nam cïng Braxin, C«l«mbia lµ 3 n­íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cµ phª hµng ®Çu thÕ giíi. ViÖt Nam s¶n xuÊt cµ phª chñ yÕu lµ ®Ó xuÊt khÈu, nhu cÈu tiªu dïng trong n­íc kh«ng ®¸ng kÓ, chiÕm kho¶ng 10% s¶n l­îng cµ phª. Trong nh÷ng n¨m qua, khèi l­îng xuÊt khÈu cµ phª t¨ng víi tèc ®é kh¸ nhanh. Vô 1992-1993:135500 tÊn, vô 1993-1994:15852tÊn, vô19941995:212038tÊn, vô 1995-1996:233000 tÊn, vô 1996-1997:346000 tÊn, vô 1997-1998:395000 tÊn Vô 1998-1999:410000 tÊn, vô 1999-2000:660000 tÊn, ®¹t tèc ®é t¨ng 72, 7% ®øng thø hai vÒ xuÊt khÈu cµ phª sau Braxin. S¶n l­¬ng xuÊt khÈu cµ phª trong 4 n¨m tõ 1996-2000 ®· t¨ng gÊp 3 lÇn, chiÕm 13, 05% tæng s¶n l­îng cµ phª xuÊt khÈu toµn thÕ giíi. VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam, tr­íc nh÷ng n¨m 1990 chñ yÕu lµ xuÊt khÈu sang Liªn X« cò vµ c¸c n­íc §«ng ¢u theo hiÖp ®Þnh vµ ph¶i xuÊt khÈu qua n­íc trung gian, chñ yÕu lµ Singapo chiÕm 68, 69% l­îng cµ phª cña ViÖt Nam, §øc, Ph¸p, Balan, Italia…Tõ cuèi n¨m 1993, MÜ bá cÊm vËn kinh tÕ ®èi víi ViÖt Nam, xuÊt khÈu cµ phª sang Singapo gi¶m dÇn chØ chiÕm 3, 63% vµ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng MÜ t¨ng m¹nh. Ngµnh cµ phª ®· cã vÞ trÝ nhÊt ®Þnh vµ uy tÝn ngµy cµng t¨ng trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam ngµy cµng më réng, ®Õn nay cµ phª cña ViÖt Nam ®· cã mÆt tíi kho¶ng 64 n­íc trªn thÕ giíi. Mét sè thÞ tr­êng lín cã quan hÖ th­¬ng m¹i, nhËp khÈu cµ phª cña ViÖt Nam lµ :EU, MÜ, NhËt B¶n, ASEAN, Ch©u Phi, Trung CËn §«ng, Trung Quèc, Canada §øc, Singapo lµ thÞ tr­êng träng ®iÓm cña ViÖt Nam qua trong cµ phª xuÊt khÈu. 2. §iÒu tiÕt cña nhµ n­íc trong xuÊt khÈu cµ phª ë ViÖt Nam : Nh÷ng n¨m qua, Nhµ n­íc ®· cã vai trß quan träng trong ®iÒu tiÕt c¸c mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu vµ ®· mang l¹i nh÷ng thµnh c«ng ®¸nh kÓ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi mÆt hµng xuÊt khÈu cµ phª. 2. 1 Nhµ n­íc ®· lËp quü hç trî s¶n xuÊt, ®©y lµ mét viÖc lµm ®óng, phï hîp. Bëi v× trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt Ýt thuËn lîi, gÆp sù thay ®æi gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng khiÕn ng­êi n«ng d©n lo ng¹i trong s¶n xuÊt cµ phª, thËm chÝ chÆt ph¸ cµ phª. Do vËy lËp quü nµy, kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p mang tÝnh bao cÊp, mµ lµ biÖn ph¸p cÇn cã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gióp hä an t©m s¶n xuÊt. 2. 2 ChÝnh phñ ®· phª duyÖt dù ¸n ph¸t triÓn cµ phª chÌ 40000 ha trong 5 n¨m (1997-2000) b»ng vèn trong n­íc vµ vèn vay ­u ®·i cña quü ph¸t triÓn Ph¸p (CFD). §©y lµ mét biÖn ph¸p nh»m më réng thªm diÖn tÝch cµ phª chÌ ë ViÖt Nam. 2. 3 Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÓu chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ®Ó hç trî n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn lµ viÖc Nhµ n­íc cho c¸c hé n«ng d©n vay trùc tiÕp vèn tõ c¸c ng©n hµng nhµ n­íc mµ tr­íc n¨m 1990 n«ng d©n kh«ng ®­îc tham gia ë c¸c nguån nµy. ChÝnh nh÷ng chñ tr­¬ng trªn cña Nhµ n­íc ®· thùc sù gióp n«ng d©n, tiÕp thªm søc m¹nh cho hä cã vèn ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt. Vµ cuèi n¨m 2000 ®Çu n¨m 2001, ChÝnh phñ ®· chØ ®¹o cho c¸c doanh nghiÖp ®­îc vay vèn ng©n hµng 0% l·i suÊt ®Ó thu mua t¹m tr÷ 60000 tÊn cµ phª, tiÕp ®ã l¹i quy ®Þnh gi¶m thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, vµ ngµy 13-2-2001 ChÝnh phñ cã quyÕt ®Þnh 140, tiÕp tôc thu mua t¹m tr÷ 90000 tÊn n©ng tæng sè 150 000 tÊn cµ phª ®­a ra khái l­u th«ng. QuyÕt ®Þnh nµy ®· gióp n«ng d©n h¹n chÕ b¸n cµ phª ra, gia cµ phª trong n­íc ®· v÷ng lªn vµ cã phÇn t¨ng gi¸, gi¸ chµo b¸n cµ phª æn ®Þnh tõ 440-450 USD/tÊn FOB. §©y lµ viÖc lµm cÇn thiÕt cña Nhµ n­íc, gióp n«ng d©n yªn t©m, tin t­ëng vµo chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc. Ngµnh ng©n hµng còng ®· cã nh÷ng quy ®Þnh khoanh nî vµ tiÕp tôc cho n«ng d©n còng nh­ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu vay vèn. §ã còng chÝnh lµ biÖn ph¸p tiÕp thªm ngµnh n¨ng l­îng cho nguån cµ phª ph¸t triÓn. 2. 4 Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî gi¸ trî c­íc vËn chuyÓn mét sè mÆt hµng thiÕt yÕu vµ vËt t­ s¶n xuÊt, cho vay vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®èi víi c¸c hé nghÌo vay vèn qua ng©n hµng ®­îc gi¶m l·i xuÊt tõ 15-30%. 2. 5 Quü hç trî xuÊt khÈu ®­îc ban hµnh, cã chøc n¨ng hç trî vÒ l·i xuÊt, tµi chÝnh cã thêi h¹n ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu bÞ lçi do thiÕu søc c¹nh tranh hoÆc gÆp rñi ro do nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ th­ëng vÒ t×m kiÕm, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Nh­ vËy, viÖc Nhµ n­íc ban hµnh vµ sö dông quü hç trî xuÊt khÈu lµ hoµn toµn ®óng ®¾n, phï hîp, gãp phÇn thóc ®Èy xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. 2. 6 V¨n phßng ChÝnh phñ còng ®· cã v¨n b¶n sè 1158/CP-KTTH ngµy 21-12-2001, nªu ý kiÕn cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc hç trî cµ phª sau t¹m gi÷. Cho phÐp sö dông nguån ng©n s¸ch ®· bè trÝ ®Ó hç trî 70% kho¶n lç do xuÊt khÈu cµ phª t¹m tr÷, nh­ng kh«ng v­ît qu¸ sè lç kinh doanh chung cña doanh nghiÖp sau khi bï trõ c¸c kho¶n hç trî cña Nhµ n­íc ®èi víi cµ phª xuÊt khÈu trong n¨m 2001. Nh×n chung, thùc tr¹ng ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc ®èi víi mÆt hµng cµ phª xuÊt khÈu thêi gian qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®· ®­îc thay ®æi c¨n b¶n :Tõ ®éc quyÒn chuyÓn sang tù do ho¸ l­u th«ng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia mua b¸n kinh doanh cµ phª ®· lµm sèng ®éng thÞ tr­êng. Tù do l­u th«ng víi ®Æc tr­ng lµ thÞ tr­êng kh«ng bÞ chia c¾t theo ®Þa giíi hµnh chÝnh, t×nh tr¹ng ng¨n s«ng cÊm trî bÞ xo¸ bá, thÞ tr­êng cµ phª víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ c¹nh tranh trong kinh doanh, gi¸ c¶ ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së t­¬ng quan cung cÇu. Nhµ n­íc ®· xo¸ bá viÖc chØ ®Þnh ®Çu mèi xuÊt khÈu vµ cho phÐp mçi doanh nghiÖp, mçi c¸ nh©n ®Òu cã thÓ trùc tiÕp xuÊt khÈu cµ phª nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh vµ mét sè chÝnh s¸ch hç trî kh¸c cña Nhµ n­íc rÊt thµnh c«ng. IV/Nh÷ng Khã Kh¨n Vµ H¹n ChÕ Trong XuÊt KhÈu Cµ Phª ¥ ViÖt Nam 1. Cµ phª xuÊt khÈu, nh÷ng ®iÓm yÕu cÇn kh¾c phôc ChÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu ë n­íc ta ®ang chøa ®ùng nhiÒu bÊt cËp, nªn trong mÊy n¨m ®æ l¹i ®©y hiÖu qu¶ kinh tÕ trong xuÊt khÈu cµ phª bÞ gi¶m trÇm träng, nhiÒu n¬i ®· ph¸ c©y cµ phª ®Ó chuyÓn sang trång lo¹i c©y kh¸c cã lîi Ých cao h¬n. T×nh tr¹ng nµy ®­îc g©y ra bëi nhiÒu yÕu tè. 1. 1 Ngay tõ kh©u gièng ®· tån t¹i nhiÒu bÊt cËp. Gièng cµ phª ë n­íc ta tõ tr­íc ®Õn nay vÉn chñ yÕu lµ do bµ con n«ng d©n tù chän, ­¬m gièng vµ trång nªn kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng. C©y ph¸t triÓn kÐm, h¹t nhá, tû lÖ ®ång ®Òu gi÷a c¸c h¹t thÊp. §Çu tö trong lÜnh vùc thuû lîi ®Ó t­íi cho cµ phª ®¹t thÊp. NhiÒu vïng vµo mïa kh« h¹n kh«ng ®ñ n­íc t­íi ¶nh h­ëng xÊu ®Õn t×nh h×nh sinh tr­ëng cña c©y. Thªm n÷a ë n­íc ta vÉn thu h¸i theo kiÓu tuèt cµnh lµ phæ biÕn, qu¶ xanh chÝn lÉn lén, dÉn ®Õn chÊt l­îng cµ phª chÕ biÕn thÊp, tû lÖ tæn thÊt sau quy ho¹ch còng cao. 1. 2 Trong kh©u chÕ biÕn, n­íc ta hiÖn vÉn ®ang sö dông hai ph­¬ng ph¸p, chÕ biÕn kh« vµ chÕ biÕn ­ít. ë nuíc ta ph­¬ng ph¸p chÕ biÕn kh« ®ang ®­îc dïng phæ biÕn. Ph­¬ng ph¸p nµy h­¬ng vÞ cµ phª kh«ng b»ng chÕ biÕn ­ít. MÆt kh¸c, l¹i phô thuéc nhiÒu vµo yÕu tè thêi tiÕt, tèn nhiÒu c«ng ph¬i ®¶o, ®ßi hái diÖn tÝch kho vµ s©n ph¬i lín. ë n­íc ta hiÖn nay chÕ biÕn cµ phª vÉn chñ yÕu ë quy m« gia ®×nh. V× thÕ tÝnh ®ång bé kÐm, thiÕt bÞ chÕ biÕn ®¬n gi¶n, chñ yÕu lµ c¸c m¸y x¸t nhá. HiÖn c¶ n­íc míi cã 50 d©y chuyÒn chÕ biÕn c«ng nghiÖp, trong ®ã cã 14 d©y chuyÒn nhËp ngo¹i, sè cßn l¹i ®­îc chÕ t¹o trong n­íc víi tæng c«ng suÊt 100000 tÊn nh©n/n¨m. Tõ nh÷ng thùc tÕ trªn ®©y, mÆc dï chÊt l­îng vèn cã cña cµ phª vèi trång ë n­íc ta ®­îc ®¸nh gia cao, lo¹i kÝch th­íc h¹t 45-60% ®¹t tiªu chuÈn lo¹i 1, chÊt l­îng thö nÕm :cã 35% rÊt tèt, 50% tèt, 10% ë møc trung b×nh vµ chØ cã 5% lµ lo¹i trung b×nh kÐm. Song trªn thùc tÕ, chÊt l­îng cµ phª nh©n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam l¹i kh«ng thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng chØ tiªu trªn. Mêy n¨m gÇn ®©y, tû lÖ cµ phª xuÊt khÈu lo¹i mét cña n­íc ta chØ ®¹t ë møc 20%. 1. 3 Sù ®Çu t­ cho c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ch­a t­¬ng xøng víi tèc ®é t¨ng nhanh cña s¶n l­îng. 1. 4 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cµ phª ë n­íc ta so víi c¸c n­íc kh¸c lµ t­¬ng ®èi cao. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt t¹i c¸c doanh nghiÖp thuéc Tæng c«ng ty Cµ phª ViÖt Nam lµ kho¶ng 13-15 triÖu ®ång /tÊn, ë khu vùc t­ nh©n gi¸ thµnh kho¶ng d­íi 10 triÖu /tÊn. Cã thùc tÕ nµy lµ do khÊu hao c¬ b¶n vµ x©y dùng h¹ tÇng chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh. Chi phÝ vÒ chÕ biÕn cã sù dao ®éng lín phô thuéc vµo quy m«, lo¹i h×nh vµ møc ®é trang bÞ. 1.5 VÊn ®Ò ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cµ phª cña n­íc ta còng cã sù bÊt cËp víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. C¸ch tÝnh lçi cña tiªu chuÈn ViÖt Nam quy ®Þnh theo %, trong khi tiªu chuÈn thÞ tr­êng k× h¹n London tÝnh lçi theo c¸ch ®Õm. Tiªu chuÈn ViÖt Nam quy ®Þnh kÝch cì h¹t trªn sµng sè 16 trong khi nhiÒu kh¸ch hµng n­íc ngoµi l¹i yªu cÇu cµ phª lo¹i kÝch th­íc trªn sµng lµ sè 18. §©y lµ nh÷ng c¬ chÕ mµ ng­êi s¶n xuÊt còng nh­ c¸c doanh nghiÖp cÇn kh¾c phôc trong thêi gian tíi. Gi¶i quyÕt ®iÒu nµy míi mong c©y cµ phª ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ kinh tÕ t­¬ng øng víi vÞ thÕ n­íc xuÊt khÈu cµ phª cã tiÕng t¨m trªn thÕ giíi. 2. Nh÷ng khã kh¨n tån t¹i ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh c¹nh tranh cña cµ phª ViÖt Nam. 2. 1 H¹t cµ phª cña ViÖt Nam ch­a ®ång ®Òu. Theo c¸c quan chøc cña VINACAFE th× hiÖn nay ViÖt Nam cã trªn 80 tæ chøc xuÊt khÈu cµ phª, v× vËy chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu cña c¸c c«ng ty vµ tæ chøc kÓ c¶ nhµ n­íc vµ t­ nh©n khã ®¶m b¶o mét c¸ch ®ång ®Òu vµ æn ®Þnh. Tõ ®ã gi¸ xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam biÕn ®éng lín vµ th­êng thÊp h¬n gi¸ c¸c n­íc s¶n xuÊt lín. 2. 2 Chóng ta cßn thiÕu hÖ thèng kho, hÖ thèng tæ chøc thu mua chuyªn nghiÖp, nhÊt lµ chóng ta thiÕu vèn dù tr÷, th«ng tin cßn yÕu kÐm, c¹nh tranh ch­a lµnh m¹nh vÉn cßn t×nh tr¹ng tranh mua tranh b¸n nªn chóng ta rÊt bÞ ®éng trong xuÊt khÈu mÆt hµng cµ phª, lµm tæn thÊt cho lîi Ých cña céng ®ång nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt, chÕ biÕn, xuÊt khÈu vµ lîi Ých chung cña x· héi. 2. 3 Ch­a cã kinh nghiÖm thuª tµu bu«n, ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm trong th­¬ng m¹i vµ giao dÞch víi thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi, tr×nh ®é tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o cßn s¬ ®¼ng. ®iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao chóng ta xuÊt khÈu vÉn ph¶i th«ng qua thÞ tr­êng trung gian. 2. 4 C«ng nghÖ chÕ biÕn cã quy m« nhá, c¸c c¬ së chÕ biÕn phÇn lín trong t×nh tr¹ng sö dông thiÕt bÞ, c«ng nghÖ l¹c hËu, tiªu hao nhiÒu nguyªn liÖu. ThiÕt bÞ chÕ biÕn chñ yÕu ph¬i trªn s©n ®Êt, phÇn lín ch­a cã s©n xi m¨ng. S¶n xuÊt cµ phª cßn trong t×nh tr¹ng tù ph¸t, kÜ thuËt ch¨m sãc kÐm. Bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng hé gia ®×nh pha trén cµ phª chÌ víi cµ phª vèi nh»m kiÕm lêi. ®iÒu nµy ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn uy tÝn cña nhµ xuÊt khÈu, mét yÕu tè rÊt quan träng trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. 2. 5 Chóng ta ch­a cã ®­îc hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng v÷ng m¹nh ®Ó hç trî cho s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu cµ phª, t¸i chÕ, dù tr÷ trong kho, ®Ó cã nhiÒu mÆt hµng phong phó cho cµ phª nh­ cµ phª tan, cµ phª ë d¹ng uèng gi¶i kh¸t, cµ phª rang, cµ phª c« ®Æc…HoÆc sö dông c¸c s¶n phÈm phô cña qu¶ cµ phª nh­ thÞt qu¶ lµm r­îu vang, vá qu¶ lµm ph©n h÷u c¬. 2. 6 CÇn cã tæ chøc ®ñ m¹nh, cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n, cã tr¸ch nhiÖm khÐp kÝn trong thu mua cµ phª ®Ó xuÊt khÈu ®Ó qu¶n lý ngµnh xuÊt khÈu. 2. 7 Tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i cµ phª cßn ch­a ®­îc ®ång ®Òu. Cµ phª chÌ ph¸t triÓn thua xa cµ phª vèi v× cµ phª chÌ cã chÊt l­îng cao nh­ng khã trång l¹i bÞ h¹n chÕ do s©u bÖnh vµ mét sè ®iÒu kiÖn khã kh¨n kh¸c mµ nay ta ch­a kh¾c phôc ®­îc. 3. Nh÷ng h¹n chÕ trong sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. Trong sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc còng tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ. Ch¼ng h¹n nh­ vai trß cña quü xuÊt khÈu, cã thÓ nãi r»ng tû lÖ quü nµy dµnh cho cµ phª thêi gian qua trong tæng thùc chi lµ t­¬ng ®èi lín. Bëi v× trong ®iÒu kiÖn ng©n s¸ch cña nhµ n­íc cßn h¹n hÑp th× viÖc chi ®· ®­îc xem xÐt ®· hîp lý ch­a ? VÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã ®­îc c¸ch thøc vµ møc ®é hç trî hîp lý cña Nhµ n­íc trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ, trong ®iÒu kiÖn mµ sù b¶o hé ®èi víi n«ng s¶n ®ang cã xu h­íng t¨ng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, kÓ c¶ ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Vµ chÝnh s¸ch hç trî cßn dµn tr¶i, thiÕu chän läc, g©y t©m lý û l¹i. C¸c chÝnh s¸ch hÇu nh­ tËp chung nhiÒu vµo hç trî ®Çu ra cho s¶n phÈm xuÊt khÈu, ch­a phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ quy m« cña quü nµy cßn qu¸ nhá, nguån thu Ýt. ChÝnh s¸ch tÝn dông hç trî xuÊt khÈu cßn tån t¹i vÊn ®Ò lµ nî qu¸ h¹n qu¸ cao, c¬ chÕ cho vay ­u ®·i triÓn khai qu¶n lý ch­a chÆt chÏ, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng sö dông vèn kh«ng hiÖu qu¶. Nh×n chung chÝnh s¸ch ®­a ra cßn ch­a ®ång bé, ch­a toµn diÖn vµ tÝnh hiÖu qu¶ ch­a cao. Vµ t×nh tr¹ng c¸c c«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh cña ViÖt Nam cßn thiÕu vèn, kh«ng cã ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó gi÷ hµng l¹i còng lµ vÊn ®Ò cÇn chó träng. Nhµ n­íc ch­a cã chÝnh s¸ch chØ ®¹o qu¶n lý chÆt chÏ ngµnh cµ phª, ch­a cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ h÷u hiÖu vµo kh©u chÕ biÕn s¶n phÈm, mµ ®©y lµ c«ng ®o¹n rÊt quan träng. NÕu chÕ biÕn mµ kh«ng tèt th× dï c¸c c«ng ®o¹n tr­íc cã tèt ®Õn mÊy th× kh«ng thÓ nµo cho ra ®­îc nh÷ng l« hµng ®¹t chÊt l­îng tèt. V/Ph­¬ng H­¬ng Vµ Gi¶i Ph¸p 1. Mét sè gi¶i ph¸p: 1. 1 Trong t×nh h×nh hiÖn nay gi¸ cµ phª ®ang gi¶m m¹nh chóng ta kh«ng nªn trång thªm cµ phª mµ tËp trung ch¨m sãc tèi ®a ®Ó c¶i tiÕn chÊt l­îng, gi¶m gi¸ thµnh. MÆt kh¸c nªn tËp trung gi¶m diÖn tÝch cµ phª giµ ®· hÕt tuæi kinh doanh cµ phª t¸i sinh cho n¨ng suÊt chÊt l­îng thÊp, cµ phª t¹i nh÷ng khu vùc cã ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi nªn n¨ng suÊt thÊp. 1. 2 §Èy m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. CÇn cã kÕ ho¹ch dµi h¹n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn cµ phª, ®Çu t­ xøng ®¸ng mau chãng ®èi víi c«ng nghÖ. 1. 3 Më réng thÞ tr­êng toµn cÇu, t¨ng uy tÝn vµ vÞ thÕ cµ phª ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy chóng ta cÇn ph¶i triÓn khai néi dung sau cu¶ng cè thÞ tr­êng hiÖn cã më réng vµo c¸c thÞ tr­êng míi b»ng nhiÒu h×nh thøc nh­ c¸c kªnh ph©n phèi gi¸n tiÕp, tæ chøc héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i quèc tÕ 1. 4 T¨ng l­îng cµ phª tinh chÕ, gi¶m tû lÖ cµ phª nh©n xuÊt khÈu, thùc hiÖn dÊu hiÖu hµng ho¸ thèng nhÊt. 1. 5 Nhµ n­íc quy ®Þnh gi¸ sµn vµ t¨ng c­êng ho¹t ®éng t¹m tr÷ d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau th«ng qua tæng c«ng ty hoÆc c«ng ty xuÊt nhËp khÈu. 1. 6 Nhµ n­íc nªn gi¶m møc thuÕ ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cµ phª trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. MiÔn thuÕ bu«n cho c¸c hé kinh doanh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa 1. 6 Ng©n hµng nªn cho nh÷ng ng­êi trång cµ phª vay vçn trong thêi gian dµi ®Ó hç trî gi÷ ®­îc c©y cµ phª, tr¸nh t×nh tr¹ng chÆt hÕt nh­ c©y ca cao. ChÆt hÕt, gi¸ gi¶m ®Õn khi gi¸ phôc håi l¹i b¾t ®Çu trång míi g©y l·ng phÝ 2. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña ngµnh cµ phª ViÖt Nam. 2. 1 ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, gi÷ v÷ng diÖn tÝch vµ s¶n l­îng hîp lý Cã thÓ nãi, thÞ tr­êng cµ phª thÕ giíi ®· ®¹t tíi ng­ìng cung v­ît cÇu, v× vËy nªn h¹n chÕ viÖc tiÕp tôc trång míi. Nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng ®ßi hái nh÷ng lo¹i s¶n phÈm cµ phª míi tèt h¬n, ngon h¬n, cµ phª ®Æc biÖt. ChÝnh v× vËy, vÒ phÝa cung ph¶i cã ®­îc lo¹i cµ phª chÊt l­äng cao, Ýt sö dông ho¸ chÊt trong s¶n xuÊt, gi¸ thµnh h¹ ®Ó s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh cao. §ã chÝnh lµ môc tiªu cña mét nÒn s¶n xuÊt cµ phª bÒn v÷ng. 2. 2 Môc tiªu vÒ s¶n l­îng :Con sè an toµn nhÊt lµ 10 triÖu bao cµ phª tøc lµ 600000 tÊn/n¨m. VÒ c¬ cÊu, tû lÖ s¶n phÈm cµ phª chÌ vµ vèi trªn thÕ giíi lµ 67-70/40-30. Song víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña ViÖt Nam tû lÖ nµy vÉn lµ 25:75, tøc lµ hµng n¨m s¶n xuÊt ra kho¶ng 150000 tÊn cµ phª chÌ vµ 450000 tÊn cµ phª vèi. 2. 3 VÒ diÖn tÝch :Tæng diÖn tÝch gi÷ ë møc 450000 ha. Trong ®ã :Cµ phª vèi 350000 ha, n¨ng suÊt 1, 2-1, 3 tÊn /ha, cµ phª chÌ 100000 ha, n¨ng suÊt 1, 5 tÊn/ha. §iÒu chØnh diÖn tÝch hiÖn cã cho phï hîp víi môc tiªu :Theo thèng kª, hiÖn nay c¶ n­íc cã 520000 ha cµ phª, trong ®ã cã tíi 500000 ha cµ phª, trong ®ã cã tíi 500000 ha cµ phª vèi. Trong 500000 ha cµ phª vèi, ®· cã kho¶ng 100000 ha do d©n tù ph¸t trång trªn ®Êt xÊu kÐm, nªn n¨ng suÊt thÊp, gi¸ thµnh s¶n xuÊt qu¸ cao cÇn huû bá ®Ó trång c©y kh¸c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n, vµ chuyÓn 60000 ha cµ phª vèi ë nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn thÝch hîp víi cµ phª chÌ h¬n. Cµ phª chÌ hiÖn ®· cã 20000 ha, cÇn trång míi 20000 ha vµ 60000 ha do chuyÓn ®æi c¬ cÊu gièng tõ cµ phª vèi sang, ®Ó cã tæng céng 100000 ha. Duy tr×, ch¨m sãc 350000 ha cÇ phª vèi, 100000 ha cµ phª chÌ, céng thªm 10% dù tÝnh trång míi ®Ó thay thÕ lu©n phiªn c¸c v­ên ®· ®Õn tuæi giµ cçi, th­êng xuyªn ta cã xÊp xØ 500000 ha cµ phª. 2. 4 §èi víi cµ phª vèi :So víi c¸c n­íc kh¸c trång lo¹i nµy trªn thÕ giíi, th× cµ phª vèi cña ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó c¹nh tranh. §Ó nh÷ng tiÒm n¨ng nµy trë thµnh hiÖn thùc th× trong thêi gian tíi cÇn : - ChuyÓn ®æi nh÷ng diÖn tÝch cµ phª vèi ®· trång ë nh÷ng n¬i qua xa nguån n­íc t­íi, nguån n­íc ngÇm kh«ng ®¶m b¶o, trªn nh÷ng lo¹i ®Êt kh«ng thÝch hîp, ®Êt cã ®éc tè qu¸ lín sang trång c¸c lo¹i c©y ca cao, ®iÒu…tuú theo tõng lo¹i ®Êt - ChuyÓn ®æi mét sè diÖn tÝch cµ phª vèi ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i thÝch hîp sang trång cµ phª chÌ - Thay thÕ nh÷ng c©y cµ phª vèi cã n¨ng suÊt thÊp, qu¶ bÐ, dÔ nhiÔm bÖnh gØ s¾t b¾ng c¸ch c­a bá ®Ó ghÐp víi nh÷ng tinh dßng cã n¨ng suÊt cao, cì h¹t lín vµ chèng ®­îc s©u bÖnh. - ¸p dông ®ång bé c¸c biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c, h¹n chÕ viÖc sö dông ph©n bãn kho¸ng, t¨ng c­êng sö dông ph©n h÷u c¬, tiÕt kiÖm n­íc t­íi vµ chØ sö dông khi cÇn thiÕt nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, ®¶m b¶o v­ên c©y ph¸t triÓn bÒn v÷ng - CÇn x©y dùng chÝnh s¸ch thu mua theo h­íng kÝch thÝch ng­êi s¶n xuÊt tù n©ng cao chÊt l­îng. - CÇn tæ chøc l¹i c¸c ®Çu mèi lµm nhiÖm vô xuÊt khÈu cµ phª, khuyÕn khÝch mét sè ®¬n vÞ cã ®ñ vÒ vçn ®Ó ®Çu t­ mua s¾m tranh thiÕt bÞ nh»m t¸i chÕ t¹o ra s¶n phÈm æn ®Þnh, ®ång thêi cã ®ñ vèn cè ®Þnh ®Ó kÞp thêi thu mua, dù tr÷ s¶n phÈm cµ phª cña d©n, tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ ®éng, ®èi phã khi thÞ tr­êng cã sù biÕn ®éng 2. 5 §èi víi c©y chÌ - ChØ më réng diÖn tÝch trång míi ë khu vùc cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ m«i tr­êng phï hîp víi lo¹i c©y nµy. Nh­ vËy ®ßi hái c«ng t¸c quy ho¹ch, thö nghiÖm c¸c vïng trång míi ph¶i ®­îc tiÕn hµnh tr­íc mét b­íc nh»m x¸c ®Þnh c¬ cÊu gièng phï hîp, thùc hµnh khuyÕn n«ng gióp cho nh©n d©n lµm quen dÇn, tiÕn tíi n¾m ch¾c c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ –kü thuËt –c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt cµ phª chÌ - CÇn ®Çu t­ vµ quan t©m thÝch ®¸ng cho viÖc ph¸t triÓn c©y cµ phª chÌ ë c¸c tØnh miÒn nói, chñ yÕu lµ ë c¸c tØnh phÝa B¾c, nh»m gãp phÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng ph¸t triÓn kh«ng ®Òu ë c¸c vïng cµ phª trong c¶ n­íc. 3. Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c­êng vai trß ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc 3. 1, VÒ sù ra ®êi cña Quü hç trî xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn thêi gian qua ®· cã nh÷ng t¸c dông kh«ng thÓ phñ nhËn. Tuy nhiªn còng cÇn cã sù tæng kÕt, ®¸nh gi¸ thùc tiÔn cña c¸c quü nµy tõ sau khi vËn dông ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh kÞp thêi nh»m ph¸t huy cã hiÖu qu¶ h¬n trong viÖc sö dông quü 3. 2, Thóc ®Èy nhanh viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn quü b¶o hiÓm cµ phª, cã nh­ vËy míi ®ñ kh¶ n¨ng mua hµng, dù tr÷ hµng, khi cã biÕn cè thÊt th­êng x¶y ra nh­ gi¸ cµ phª thÕ giíi xuèng thÊp …Vµ ®ã còng lµ c¸i cèt vËt chÊt ®Ó tËp hîp c¸c nhµ kinh doanh cµ phª. §ång thêi, Nhµ n­íc cÇn quan t©m hç trî s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña ng­êi d©n trång cµ phª h¬n, cã nh­ vËy míi t¹o ®­îc t©m lý yªn t©m trong s¶n xuÊt, khiÕn hä tËp trung toµn t©m, toµn lùc g¾n bã víi ngµnh cµ phª, h¹n chÕ mét sè n«ng d©n vÒ bá kh«ng ch¨m sãc, ®èn chÆt c©y cµ phª…khi gi¸ cµ phª xuèng thÊp. 3. 3, Nhµ n­íc cÇn cã biÖn ph¸p cô thÓ hç trî më réng thÞ tr­êng. C¸c c¬ quan tham t¸n kinh tÕ, ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc cã vai trß to lín trong viÖc xóc tiÕn xuÊt khÈu cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, hç trî nghiªn cøu thÞ tr­êng quèc tÕ ®èi víi cµ phª xuÊt khÈu. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m, v× thÞ tr­êng quèc tÕ vÒ n«ng s¶n nãi chung vag cµ phª nãi riªng. Th­êng xuyªn biÕn ®éng phøc t¹p. Do vËy, nhµ n­íc nªn thµnh lËp c¸c trung t©m xóc tiÕn xuÊt khÈu n«ng s¶n ®Ó hç trî gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ kinh doanh xuÊt khÈu n«ng s¶n. 3. 4, ChÝnh phñ cÇn quan t©m h¬n cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cµ phª, cã thÓ nãi ®©y lµ nhiÖm vô quan träng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh cµ phª. CÇn ph¶i sö dông thªm nhiÒu côm chÕ biÕn c«ng nghiÖp bao gåm c«ng nghiÖp chÕ biÕn ­ít vµ kh«, hÖ thèng sÊy, xay x¸t, ®¸nh bãng, nhµ kho …Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch chó träng ®Çu t­ nghiªn cøu h¬n n÷a vµo c«ng nghÖ sau thu ho¹ch, c«ng nghÖ chÕ biÕn s©u nghiªn cøu chiÕn l­îc thÞ tr­êng vµ th­¬ng m¹i. 3. 5, Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty cña ViÖt Nam lËp chi nh¸nh ho¹t ®éng ë n­íc ngoµi, nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu trùc tiÕp. CÇn cã chÝnh s¸ch thuÕ hç trî vµ thóc ®Èy xóc tiÕn th­¬ng m¹i 3. 6, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo c«ng t¸c ®µo t¹o c«ng nh©n kÜ thuËt lµnh nghÒ, chuyªn gia vÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ c¸n bé chuyªn tr¸ch …nh»m ®¸p øng cho nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ t¨ng tr­ëng chung cña nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt nhµ n­íc cÇn hç trî viÖc ®µo t¹o vµ h­íng dÉn hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu ®Ó ng­êi s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn hiÓu ®­îc yªu cÇu chÊt l­îng, nh»m ®Çu t­ ®óng h­íng vµ t¨ng c­êng chÊt l­îng ®ång bé. KÕt luËn Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ nç lùc ph¸t triÓn, ViÖt Nam ®Õn nay ®· trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín nhÊt thÕ giíi kh«ng chØ vÒ sè l­îng mµ chÊt l­îng còng ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Nh­ng ®Ó cã thÓ duy tr× ®­îc vÞ trÝ hiÖn nay vµ tiÕn tíi nh÷ng môc tiªu cao h¬n trong t­¬ng lai th× kh«ng ph¶i lµ ®iÒu dÔ dµng v× trong xu thÕ héi nhËp toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× c¸c ®èi thñ c¹nh tranh sÏ g©y cho chóng ta rÊt nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i. V× vËy, chóng ta cÇn ph¶i tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh cña m×nh ®ång thêi n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng c¸c lo¹i cµ phª, tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p t×m hiÓu thÞ tr­êng, cËp nhËp th«ng tin ®Ó ®¸p øng nhanh nhÊt nhu cÇu cña thÞ tr­êng còng nh­ cÇn më réng khai th¸c sang c¸c thÞ tr­êng míi, t×m mét chç ®øng riªng cho m×nh Tµi liÖu tham kh¶o Qu¶n lý vµ nghiÖp vô kinh doanh th­¬ng m¹i quèc tÕ. B¸o ngo¹i th­¬ng sè 23-8-2003 Internet : hppt:\\vnexpress. net Nghiªn cøu ngo¹i th­¬ng sè 308 th¸ng 1-2004 Ngo¹i th­¬ng sè 7 ngµy 10-3-2004