Chương 1.
MỞ ĐẦU
1.1. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI
Thiết kế trạm xử lý nước thải cho nhà máy chế biến sữa Công ty TNHH CP Việt Nam với công suất 250 m3/ngày đêm với thông số đầu vào theo dự tính ban đầu của nhà máy đề ra và đầu ra đạt tiêu chuẩn loại A (TCVN 5945 – 2005) đảm bảo xả thải an toàn ra nguồn thải tập trung của khu công nghiệp Mỹ Phước – Bình Dương.
1.2. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
Đồ án tập trung nghiên cứu những nội dung chính sau:
- Nghiên cứu tổng quan các phương pháp xử lý nước thải công nghiệp
- Tìm hiểu những vấn đề môi trường của ngành chế biến sữa.
- Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải cho nhà máy chế biến sữa Công ty TNHH CP Việt Nam với công suất 250 m3/ngày đêm.
- Khái toán kinh phí đầu tư xây dựng công trình cho hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến sữa Công ty TNHH CP Việt Nam.
1.3. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Đề tài nghiên cứu bằng các phương pháp sau đây:
- Thu thập, phân tích, tổng hợp tài liệu về nhà máy chế biến sữa, từ đó tính toán và thiết kế hệ thống xử lý cho công ty một cách hợp lý.
- Nghiên cứu tư liệu: đọc và thu thập số liệu về tình hình nước thải sản xuất sữa và các hệ thống xử lý nước thải chế biến sữa hiện hữu.
- Phương pháp so sánh: phương pháp này nhằm đánh giá hiệu quả xử lý nước thải đầu vào và ra theo tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN 5945 – 2005).
- Phương pháp phân tích chi phí lợi ích: nhằm đánh giá hiệu quả kinh tế trong quá trình xử lý nước thải của các phương pháp xử lý.
1.4. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI
Với mục tiêu nghiên cứu được xác định, đề tài này chỉ thực hiện trong giới hạn tìm hiểu về tính chất và lưu lượng nước thải phát sinh từ các công đoạn sản xuất của một số các nhà máy sản xuất sữa đã có, từ đó, tính toán và thiết kế hệ thống xử lý nước thải phù hợp cho nhà máy chế biến sữa Công ty TNHH CP Việt Nam ( thông số đầu vào do nhà máy CP đưa ra).
1.5. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI
Đề tài được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu tìm hiểu về thành phần tính chất nước thải phát sinh trong các công đoạn chế biến sữa cùng các phương pháp xử lý để thiết kế HTXLNT cho phù hợp với nhà máy. Kết quả tính toán thiết kế của đề tài có thể làm cơ sở cho Tổng Công ty CP Việt Nam tham khảo để đầu tư xây dựng công trình, đảm bảo nhà máy luôn xanh sạch đẹp, hạn chế đến mức thấp nhất các tác động tiêu cực của nước thải chưa xử lý đến môi trường xung quanh. Góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên đất, nước và không khí chủa tỉnh Bình Dương nói chung và KCN Mỹ Phước nói riêng.
93 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 3590 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải nhà máy chế biến sữa công ty TNHH CP Việt Nam tại KCN Mỹ Phước – Bình Dương. Công suất 250m3/ngày đêm, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
MÔÛ ÑAÀU
MUÏC TIEÂU ÑEÀ TAØI
Thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi cho nhaø maùy cheá bieán söõa Coâng ty TNHH CP Vieät Nam vôùi coâng suaát 250 m3/ngaøy ñeâm vôùi thoâng soá ñaàu vaøo theo döï tính ban ñaàu cuûa nhaø maùy ñeà ra vaø ñaàu ra ñaït tieâu chuaån loaïi A (TCVN 5945 – 2005) ñaûm baûo xaû thaûi an toaøn ra nguoàn thaûi taäp trung cuûa khu coâng nghieäp Myõ Phöôùc – Bình Döông.
NOÄI DUNG ÑEÀ TAØI
Ñoà aùn taäp trung nghieân cöùu nhöõng noäi dung chính sau:
Nghieân cöùu toång quan caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp
Tìm hieåu nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng cuûa ngaønh cheá bieán söõa.
Tính toaùn thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho nhaø maùy cheá bieán söõa Coâng ty TNHH CP Vieät Nam vôùi coâng suaát 250 m3/ngaøy ñeâm.
Khaùi toaùn kinh phí ñaàu tö xaây döïng coâng trình cho heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi nhaø maùy cheá bieán söõa Coâng ty TNHH CP Vieät Nam.
PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN
Ñeà taøi nghieân cöùu baèng caùc phöông phaùp sau ñaây:
Thu thaäp, phaân tích, toång hôïp taøi lieäu veà nhaø maùy cheá bieán söõa, töø ñoù tính toaùn vaø thieát keá heä thoáng xöû lyù cho coâng ty moät caùch hôïp lyù.
Nghieân cöùu tö lieäu: ñoïc vaø thu thaäp soá lieäu veà tình hình nöôùc thaûi saûn xuaát söõa vaø caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cheá bieán söõa hieän höõu.
Phöông phaùp so saùnh: phöông phaùp naøy nhaèm ñaùnh giaù hieäu quaû xöû lyù nöôùc thaûi ñaàu vaøo vaø ra theo tieâu chuaån Vieät Nam (TCVN 5945 – 2005).
Phöông phaùp phaân tích chi phí lôïi ích: nhaèm ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá trong quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi cuûa caùc phöông phaùp xöû lyù.
GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI
Vôùi muïc tieâu nghieân cöùu ñöôïc xaùc ñònh, ñeà taøi naøy chæ thöïc hieän trong giôùi haïn tìm hieåu veà tính chaát vaø löu löôïng nöôùc thaûi phaùt sinh töø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát cuûa moät soá caùc nhaø maùy saûn xuaát söõa ñaõ coù, töø ñoù, tính toaùn vaø thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi phuø hôïp cho nhaø maùy cheá bieán söõa Coâng ty TNHH CP Vieät Nam ( thoâng soá ñaàu vaøo do nhaø maùy CP ñöa ra).
YÙ NGHÓA CUÛA ÑEÀ TAØI
Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû nghieân cöùu tìm hieåu veà thaønh phaàn tính chaát nöôùc thaûi phaùt sinh trong caùc coâng ñoaïn cheá bieán söõa cuøng caùc phöông phaùp xöû lyù ñeå thieát keá HTXLNT cho phuø hôïp vôùi nhaø maùy. Keát quaû tính toaùn thieát keá cuûa ñeà taøi coù theå laøm cô sôû cho Toång Coâng ty CP Vieät Nam tham khaûo ñeå ñaàu tö xaây döïng coâng trình, ñaûm baûo nhaø maùy luoân xanh saïch ñeïp, haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát caùc taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa nöôùc thaûi chöa xöû lyù ñeán moâi tröôøng xung quanh. Goùp phaàn baûo veä nguoàn taøi nguyeân ñaát, nöôùc vaø khoâng khí chuûa tænh Bình Döông noùi chung vaø KCN Myõ Phöôùc noùi rieâng.
TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TY
SAÛN XUAÁT SÖÕA CP VIEÄT NAM
GIÔÙI THIEÄU COÂNG TY CP VIEÄT NAM
Taäp ñoaøn CP (Charoen Pokphand) laø taäp ñoaøn kinh doanh ña ngaønh ngheà vaø laø moät trong nhöõng taäp ñoaøn maïnh nhaát Thaùi Lan trong laõnh vöïc coâng noâng nghieäp ñieån hình laø lónh vöïc saûn xuaát löông thöïc thöc phaåm chaát löôïng cao vaø an toaøn cho nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu
CP Vieät Nam laø thaønh vieân cuûa CP Thaùi Lan, ñöôïc caáp giaáy pheùp ñaàu tö soá 545A/GP naêm 1993 vôùi hình thöùc 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Caùc lónh vöïc ñaàu tö, saûn xuaát hieän nay taïi Vieät Nam bao goàm: haït gioáng, thöùc aên chaên nuoâi vaø thuûy saûn, gioáng heo, gaø vaø thuûy saûn, thieát bò chaên nuoâi vaø nuoâi troàng thuûy saûn, nuoâi gia coâng heo vaø cheá bieán thöïc phaåm
Baûng 1: Caùc söï kieän cuûa CP Vieät Nam :
*
Naêm 1986
:
Vieät Nam thöïc hieän chính saùch ñoåi môùi kinh teá vaø môû cöûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi.
*
Naêm 1988
:
Coù söï tieáp xuùc giöõa Charoen Pokphand vaø ñaïi söù quaùn Vieät Nam.
*
Naêm 1989
:
Taäp ñoaøn Charoen Pokphand ñi ñeán Vieät Nam nhaèm khaûo saùt thò tröôøng vaø luaät phaùp ñeå thieát laäp chieán löôïc ñaàu tö.
*
Naêm 1990
:
Taäp ñoaøn Charoen Pokphand ñöôïc caáp giaáy pheùp laøm vaên phoøng ñaïi dieän taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh.
*
Naêm 1991
:
Ngöôøi laûnh ñaïo cao nhaát cuûa taäp ñoaøn Charoen Pokphand ñaõ coù nhöõng cuoäc gaëp maët, ñeå baøn baïc vôùi chính phuû Vieät Nam cho nhöõng thoûa thuaän ñaàu tö. Chuû tòch cuûa taäp ñoaøn Charoen Pokphand ñaõ taëng 10 taán haït ngoâ, luùa lai ñeán chính phuû Vieät Nam.
*
Naêm 1992
:
CP Group ñaàu tö 100% voán trong lónh vöïc noâng nghieäp.
*
Naêm 1993
:
Xaây döïng nhaø maùy thöùc aên cho gia suùc, nhaø maùy aáp tröùng ôû tænh Ñoàng Nai vaø thieát laäp döï aùn hôïp nhaát traïi gaø gioáng ôû Vónh Cöûu.
*
Naêm 1996
:
Taêng theâm voán ñaàu tö ñeå môû roäng doanh nghieäp. Phía baéc thaønh laäp nhaø maùy thöùc aên gia suùc vaø moät döï aùn hôïp nhaát væ nöôùng thòt.
*
Naêm 1998
:
Taêng theâm voán ñaàu tö ñeå thaønh laäp coâng ty haït gioáng vaø nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn ñoâng laïnh vaø nhaø maùy cheá bieán thöùc aên cho toâm trong tænh Ñoàng Nai.
*
Naêm 1999
:
Taêng voán ñaàu tö xaây döïng nhaø maùy saûn xuaát thöùc aên chaên nuoâi thuûy saûn ôû tænh Ñoàng Nai vaø nhaø maùy saûn xuaát thöùc aên gia suùc ôû tænh Tieàn Giang.
*
Naêm 2001
:
Xaây döïng nhaø maùy ñoùng goùi, cheá bieán thöïc phaåm thuûy saûn ñoâng laïnh vaø xaây döïng nhaø maùy cheá bieán gia coâng thöùc aên ôû trong tænh Ñoàng Nai.
*
Naêm 2002
:
Môû roäng doanh nghieäp ñaàu tö nhö sau:
- Veà Chaên nuoâi : Thieát laäp 3 nhaø maùy saûn xuaát aáp tröùng vaø nhaø maùy nuoâi suùc vaät ôû tænh Ñoàng Nai.
- Veà nuoâi choàng thuûy saûn : Thaønh laäp coâng ty saûn xuaát toâm gioáng ôû tænh Bình Thuaän.
*
Naêm 2005
:
Môû roäng vaø ñaàu tö theâm vaøo trong chaên nuoâi thuûy saûn haûi saûn. Laøm cho saûn xuaát ngaøy caøng phaùt trieån. Xaây döïng kho haøng phaân phoái thöùc aên cho caù ôû tænh Phuù Thoï.
*
Naêm 2006
:
Phaùt trieån heä thoáng Fresh Mart.
*
Naêm 2007
:
Xaây döïng nhaø maùy cheá bieán thöùc aên cho caù ôû tænh Caàn Thô vaø xaây döïng nhaø maùy thöùc aên gia suùc ôû tænh Bình Döông.
Hieän nay, CP Vieät Nam ñang xaây döïng nhaø maùy cheá bieán söõa, ñaët taïi KCN Myõ Phöôùc Bình Döông, Döï kieán seõ ñi vaøo hoaït ñoäng vaøo ñaàu thaùng 2/2008.
TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH SAÛN XUAÁT SÖÕA
Sô löôïc ngaønh saûn xuaát söõa ôû Vieät Nam
Trong coâng ngheä cheá bieán thöïc phaåm, söõa laø saûn phaåm cao caáp coù giaù trò dinh döôõng raát cao ñoái vôùi cô theå con ngöôøi coù taùc duïng phuïc hoài söùc khoûe cho ngöôøi lao ñoäng, deã haáp thuï ñoái vôùi ngöôøi beänh, treû em vaø ngöôøi cao tuoåi.
Trong nhöõng naêm trôû laïi ñaây nhu caàu tieâu thuï söõa vaø saûn phaåm söõa cuûa ngöôøi daân raát cao do nhu caàu lao ñoäng ngaøy moät taêng, nhöng nguoàn söõa trong nöôùc khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu, vì theá chuùng ta tieâu thuï nhieàu loaïi söõa ñöôïc nhaäp töø nöôùc ngoaøi.
Vieäc ña daïng hoùa caùc saûn phaåm ñöôïc cheá bieán töø söõa töôi cuõng nhö taïo ra caùc saûn phaåm söõa töø caùc loaïi nguõ coác nhö ñaäu naønh, baép non v.v… laø moät vaán ñeà quan troïng ñoái vôùi coâng ngheä cheá bieán söõa.
Ñieàu kieän töï nhieân vaø khí haäu cuûa nöôùc ta raát thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån ñaøn gia suùc laáy söõa, cuõng nhö troàng caây ñaäu naønh. ÔÛ khu vöïc duyeân haûi mieàn Trung coù raát nhieàu ñoàng coû xanh toát ñeå chaên nuoâi boø laáy söõa vaø ñaát ñai ñeå troàng caây ñaäu naønh. Cuï theå nhö ôû Quaûng Nam, caùc huyeän Thaêng Bình, Ñaïi Loäc, Duy Xuyeân, vöøa coù theå chaên nuoâi boø vöøa coù theå troàng caây ñaäu naønh.
Coâng ngheä cheá bieán söõa laø moät coâng ngheä ña daïng vaø phöùc taïp. Ñoái vôùi moãi moät saûn phaåm ñeàu coù moät daây chuyeàn cheá bieán rieâng. Do vaäy, vieäc ñaàu tö daây chuyeàn thieát bò cho coâng ngheä cheá bieán söõa ñoøi hoûi phaûi hieän ñaïi neân ñaàu tö kinh phí lôùn.
Tuy nhieân, töø nhu caàu thöïc teá cuûa cuoäc soáng cuõng nhö neàn kinh teá nöôùc nhaø, nhaø nöôùc ta ñaõ taïo moïi ñieàu kieän toát nhaát cho söï phaùt trieån ngaønh coâng ngheä cheá bieán söõa Vieät Nam. Vì vaäy maø nhöõng naêm gaàn ñaây, maëc haøng söõa trôû neân ña daïng vaø ñöôïc nhieàu doanh nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc ñaàu tö vaøo Vieät Nam: caùc coâng ty söõa laâu naêm nhö Duck Lady, Vinamilk, Haø Noäi milk…
Coâng ngheä saûn xuaát söõa
Coù khaù nhieàu caùc coâng ngheä saûn xuaát söõa töôi, söõa nguyeân kem, söõa ñaëc, söõa boät … Döôùi ñaây laø moät vaøi coâng ngheä cheá bieán söõa tieâu bieåu.
Saûn xuaát söõa vaø kem
Quy trình Tinh cheá/ taùch - Tieâu chuaån hoaù ñoä beùo (xöû lyù sao cho phaàn kem khoâng bò taùch ra khoûi söõa ) - Tieät khuaån theo phöông phaùp Pasteur - (uû leân men) - laøm laïnh - ñoùng goùi.
Nguyeân lieäu: Söõa, men söõa chua, vitamin, traùi caây baûo quaûn
Saûn xuaát söõa boät
Quy trình Taùch/Tinh cheá - Tieâu chuaån hoaù ñoä beùo - Tieät truøng baèng phöông phaùp Pastuer - boác hôi nöôùc - laøm khoâ/nghieàn - hoaëc laø duøng phöông phaùp laøm khoâ baèng caùch phun hoaëc laø laøm khoâ tröïc tieáp - ñoùng goùi.
Nguyeân lieäu: Söõa.
Quy trình cheá bieán söõa chua ñaëc töø söõa töôi nguyeân cream
Hình 1: Quy trình cheá bieán söõa chua ñaëc
Caùc hoaù chaát (duøng chung cho moïi quy trình )
Caùc chaát taåy röûa (ví duï Acid nitric, lye), chaát saùt khuaån (ví duï perocid hydro, acid acetic, Natrihypochlorid), caùc chaát ñeå trung hoaø ( acid sulfuric, acid nitric), caùc chaát laøm laïnh (CFC, amoniac), caùc saûn phaåm daàu khoaùng.
TAÙC ÑOÄNG CUÛA NGAØNH CHEÁ BIEÁN SÖÕA
Caùc khía caïnh moâi tröôøng
Phaùt thaûi vaøo nöôùc
Nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy söõa chöùa chaát höu cô vaø caën baõ cuûa caùc chaát taåy röûa vôùi noàng ñoä vaø thaønh phaàn dao ñoäng tuyø thuoäc vaøo quy moâ nhaø maùy vaø troïng taâm nhaø maùy. ÔÛ nhöõng nôi saûn xuaát nhieàu saûn phaåm khaùc nhau, vieäc chuyeån töø saûn xuaát moät saûn phaåm naøy sang moät saûn phaåm khaùc cuõng coù nghóa laø nguy cô veà löôïng caùc chaát tieâu thuï oxi vaø nöôùc thaûi lôùn hôn ôû nhöõng nôi chæ saûn xuaát ít chuûng loaïi saûn phaåm.
Tinh cheá baèng taùch chieát cuõng laøm taêng löôïng caën ôû thieát bò taùch. Caùc thieát bò taùch thöôøng töï laøm saïch vaø khoâng gaây ra caën raén. Caën naøy ñöôïc troâi khoûi thieát bò taùch vaøo heä thoáng nöôùc thaûi vaøo nhöõng chu kyø hoaït ñoäng nhaát ñònh vaø vaøo luùc xaû nöôùc tröôùc khi röûa. Loaïi caën nhoû naøy chöùa 95% nöôùc vaø tyû leä tieâu thuï oxi hoaù sinh döï tính laø 30kg BOD7/m3. Cöù 1m3 söõa taïo ra khoaûng 1,3l caën.
Vieäc saûn xuaát caùc chaát beùo thöïc phaåm coù theå laøm taêng haøm löôïng chaát beùo trong nöôùc thaûi. Löôïng nöôùc thöøa boû ñi vaø caën phomat ñöôïc ñoû vaøo nöôùc thaûi laø keát quaû cuûa khaâu saûn xuaát phomat.
Nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy söõa phuø hôïp vôùi caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñòa phöông. Tuy nhieân, neáu löôïng nöôùc thaûi naøy quaù lôùn coù theå gaây vaán ñeà quaù taûi. aûnh höôûng cuûa vaán ñeà naøy ñoái vôùi vieäc xöû lyù nöôùc thaûi laø söï hình thaønh moät soá löôïng lôùn caùc vi khuaån. Caùc caën seõ khoù laéng. Trong voøng 24h, löu löôïng doøng chaûy vaø löôïng chaát gaây oâ nhieãm dao ñoäng raát nhieàu. pH nöôùc thaûi cuõng dao ñoäng nhieàu nhö moät haäu quaû cuûa vieäc thaûi ra caùc dung dòch taåy röûa acid hoaëc kieàm trong caùc giai ñoaïn khaùc nhau cuûa chu kyø saûn xuaát.
Caùc nhaø maùy coù thieát bò hieän ñaïi taïo ra löôïng nöôùc thaûi nhaát ñònh. Caùc nhaø maùy saûn xuaát phomat, chaát beùo thöïc phaåm vaø caùc saûn phaåm khaùc thöôøng söû duïng nhieàu nöôùc hôn, khoaûng 2-3m3/taán söõa, laøm löôïng BOD7 taêng tôùi 1-5kg BOD7/taán söõa.
Theo baùo caùo, löôïng chaát beùo trong nöôùc thaûi ñaït möùc 45-230g chaát beùo/m3. Nhöng söï khaùc nhau veà löôïng nöôùc tieâu thuï vaø möùc ñoä oâ nhieãm, nhìn chung laø do ñieàu kieän cuï theå cuûa töøng nôi nhö trang thieát bò, troïng taâm saûn xuaát...Do ñoù, caàn coù söï ñaùnh giaù rieâng cho töøng tröôøng hôïp cuï theå.
Giaù trò bình thöôøng cuûa nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy söõa [13]
Löôïng nöôùc thaûi 1-3m3/taán söõa
BOD : 0.8 – 2.5kg/taán söõa
COD = 1.5BOD
BOD7: 500-3500 g/m3
Chaát raén lô löûng 100-1000 g/m3
Toång löôïng phospho 10-100 g/m3
Toång löôïng Nitô (=6%BOD) vaøo khoaûng15-250 g/m3
Caùc saûn phaåm töø söõa, bô, phomat, nöôùc ñoïng laïi trong söõa chua laø nguoàn chính thaûi ra BOD trong nöôùc thaûi. Söï tao thaønh töông ñöông trong thaønh phaàn laø 1kg chaát beùo cuûa söõa – 3kg COD, 1kg Lactose = 1.13kg COD, vaø 1kg Protein =1.36 kg COD.
Caùc giai ñoaïn bò thaát thoaùt söõa
Thaønh phaàn bò maát %
Giai ñoaïn Söõa Chaát beùo Nöôùc thöøa
Vôùt vaùn söõa 0.17 0.14 khoâng coù
Thu boät söõa 0.60 0.20 khoâng coù
Laøm phomat 0.20 0.10 1.6
Bay hôi cuûa nöôùc thöøa 0.20 0.10 2.2
Caën cuûa nöôùc thöøa vaø phomat 0.20 0.10 2.3
Tieâu thuï söõa 1.9 0.7 khoâng coù
Thaønh phaåm töø söõa kem 0.64 0.22 khoâng coù
Phaùt thaûi vaøo khoâng khí
Söï phaùt thaûi chaát ñaëc bieät vaøo khoâng khí chuû yeáu lieân quan ñeán khaâu phun saáy söõa, nöôùc thöøa vaø hoaït ñoäng cuûa thieát bò ñun trung taâm.
Khoâng khí töø thaùp phun saáy khoâng ñöôïc chöùa quaù 100mg boät /m3 ntp gas khoâ. Caùc khí thaûi coù muøi thöôøng khoâng phaùt sinh, tröø tröôøng hôïp laøm khoâ caùc loaïi saûn phaåm thôm khaùc nhau.
Caùc chaát laøm laïnh coù theå bay ra trong tröôøng hôïp coù roø ræ hoaëc coù söï coá xaûy ra. Caùc chaát laøm laïnh thöôøng duøng laø CFC vaø amoniac.
Tieáng oàn
Tieáng oàn töø nhaø maùy söõa chuû yeáu phaùt sinh töø caùc quaït thoâng gioù vaø ngöng tuï, thaùp laøm laïnh vaø hoaït ñoäng vaän chuyeån ñeán/ñi khoûi nhaø maùy.
Chaát thaûi
Chaát thaûi vaø caùc saûn phaåm phuï ñöôïc keå ra döôùi ñaây neáu ñoå vaøo heä thoáng nöôùc thaûi seõ laøm taêng löôïng BOD7.
Hoãn hôïp söõa nöôùc : thu ñöôïc vaøo giai ñoaïn ñaàu vaø giai ñoaïn cuoái cuûa quy trình saûn xuaát.
Nöôùc thöøa: Moät löôïng lôùn nöôùc thöøa ñöôïc taïo ra laø saûn phaåm phuï cuûa quaù trình saûn xuaát phomat (8-9 l/kg phomat). Nöôùc thöøa chöùa haøm löôïng chaát khoâ khoaûng 6,4%. Haøm löôïng BOD7 khoaûng 44000 g/m3.
Löôïng nöôùc thöøa ñoå vaøo nöôùc thaûi coù theå khoâng vöôït quaù 3% toång löôïng nöôùc thöøa. Tuy nhieân, neân coá gaéng ñeå löôïng naøy khoâng quaù 1%, ñaëc bieät vôùi nhöõng nhaø maùy môùi hoaït ñoäng hoaëc môùi söûa chöõa.
Caën töø thieát bò taùch: Phaùt sinh khi tinh cheá söõa baèng phöông phaùp taùch.
Dung dòch ñaäm ñaëc: Khi boác hôi söõa hoaëc nöôùc thöøa seõ thu ñöôïc moät dòch ñaäm ñaëc. Löôïng dòch naøy phuï thuoäc vaøo haøm löôïng chaát khoâ caàn ñaït khi boác hôi. Ñoái vôùi saûn xuaát söõa boät, löôïng dòch naøy khoaûng 4-8 m3/ taán söõa boät. Ñoái vôùi nöôùc thöøa khi coâ ñaëc cuõng thu ñöôïc 4-8m3 / taán coâ ñaëc. Löôïng chaát gaây oâ nhieãm naèm trong khoaûng 4-40 g BOD7/m3.
Dòch loïc: ôû ña soá nhaø maùy söõa ñeàu coù maøng loïc öôùt ñeå loaïi caùc chaát ra khoûi khoâng khí khoâ bay ra töø thaùp phun saáy. Dòch loïc naøy chöùa boät söõa loaïi.
Yeâu caàu xöû lyù
Nöôùc
Ñieàu chænh pH vaø ñieàu hoaø doøng chaûy nöôùc thaûi ñeå tieáp tuïc ñöôïc xöû lyù ôû nhaø maùy nöôùc thaûi ñòa phöông.
Xöû lyù sô boä tröôùc khi daãn vaøo nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi, chuû yeáu laø xöû lyù sinh hoïc vaø taùch chaát beùo ñoái vôùi khu vöïc saûn xuaát bô vaø pho mat.
Phaùt trieån : Toái öu hoaù quaù trình saûn xuaát nhaèm giaûm löôïng chaát thaûi.
Khoâng khí
Caùc chaát thaûi ñaëc bieät phaùt sinh töø quaù trình saûn xuaát söõa boät ñöôïc xöû lyù baèng tuùi loïc buïi hoaëc maùy loïc.
Chaát thaûi
Thu gom ôû baõi raùc thaûi hoaëc thieâu huyû ôû baõi raùc thaûi raén. eùp bao bì ñoùng goùi thöøa tröôùc khi ñoå ñi. Caùc dö phaåm ñöôïc söû duïng trong ngaønh saûn xuaát thöùc aên chaên nuoâi.
Cheá bieán dö phaåm thaønh caùc saûn phaåm phuï phuïc vuï cho con ngöôøi. Giaûm thieåu löôïng pheá thaûi vaø taùi sinh bao bì ñoùng goùi dö thöøa.
Ñieàu kieän ñoå chaát thaûi
Nöôùc
Soá löôïng caùc chaát gaây oâ nhieãm ñöôïc quy ñònh theo nhöõng giôùi haïn cuï theå, ñöôïc ñaùnh giaù treân cô sôû haøng naêm vaø thöôøng ñöôïc quy ñònh cho caùc tröôøng hôïp ñöa chaát thaûi ñeán nhaø maùy nöôùc thaûi ñòa phöông. Tuy nhieân, nhöõng ñieàu kieän cuï theå ôû ñòa phöông coù theå aûnh höôûng tôùi khaû naêng ñaït caùc giaù trò quy ñònh ñoù. Nöôùc thaûi ra caàn coù pH =6,5. Giôùi haïn treân cuûa pH caàn phaûi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa ñòa phöông.
Löôïng nöôùc tieâu thuï vaø löôïng nöôùc gaây oâ nhieãm /1 taán söõa ñaõ qua cheá bieán ñöôïc quy ñònh nhö sau:
Söõa vaø kem söõa 1-2 m3 1-1,5 kg BOD7
Bô vaø pho mat 2-3 m3 khoaûng 2 kg BOD7
Khoâng khí
Haøm löôïng chaát ñaëc bieät trong khoâng khí thaûi ra töø khaâu saûn xuaát söõa boät dao ñoäng tuyø theo thieát bò ñöôïc söû duïng vaø caùc yeáu toá khaùc nhau cuûa quaù trình saûn xuaát. Vò trí nhaø maùy coù theå laø yeáu toá aûnh höôûng. Tuy nhieân, giaù trò giôùi haïn cuûa chaát naøy laø 100mg/nm3 ntp gas khoâ.
Tieáng oàn
Möùc ñoä tieáng oàn beân ngoaøi khu daân cö khoâng vöôït quaù quy ñònh sau:
Nhaø maùy môùi Nhaø maùy ñang hoaït ñoäng
Ban ngaøy (07.00-18.00) 50 dB (A)55 dB (A)
Buoåi toái (18.00-22.00)
Chuû nhaät vaø ngaøy leã: 45 dB (A) 50 dB (A)
Ban ñeâm (22.00-07.00) 40 dB (A) 45 dB (A)
TÍNH CHAÁT VAØ THAØNH PHAÀN NÖÔÙC THAÛI
Tính chaát vaät lyù cuûa söõa töôi
Söõa töôi coù maøu traéng ñuïc, coù ñoä nhôùt lôùn hôn hai laàn so vôùi nöôùc coù vò ñöôøng nheï vaø coù muøi ít roõ neùt. Söõa thöôøng coù nhöõng tính chaát sau:
Maät ñoä quang ôû 150C :1,03÷1,034
Tyû nhieät : 0,93
Nhieät ñoä ñoâng ñaëc : - 0,550C
pH : 6,5÷6,6
Ñoä acid tính baèng ñoä Donic - 0D :16÷18
Chæ soá khuùc xaï ôû 200C : 1,35
Caáu truùc hoùa lyù vaø thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa söõa töôi
Söõa bao goàm hai thaønh phaàn chính laø chaát khoâ vaø nöôùc.
Nöôùc: Nöôùc toàn taïi trong söõa ôû hai daïng nöôùc töï do vaø nöôùc leân keát trong ñoù nöôùc töï do chieám 96÷97% toång löôïng nöôùc.
Nöôùc töï do phaân boá töông ñoái ñoàng ñeàu trong saûn phaåm vaø coù theå boác hôi trong quaù trình coâ ñaëc saáy ñaây laø cô sôû ñeå saûn xuaát ra caùc loaïi saûn phaåm töø söõa khaùc nhau nhö söõa coâ ñaëc, söõa boät phomat ...
Nöôùc lieân keát chieám tæ leä nhoû khoaûng 3÷4%, haøm löôïng nöôùc lieân keát phuï thuoäc vaøo caùc thaønh phaàn coù trong heä keo nhö: protein, caùc phosphatic, polysacarit. Nöôùc lieân keát thöôøng ñöôïc gaén vôùi caùc nhoùm nhö:-NH2, -COOH, -OH, =NH, -CO.
Chaát khoâ: Chaát khoâ cuûa söõa bao goàm toaøn boä caùc thaønh phaàn coøn laïi cuûa söõa tröø nöôùc.
Chaát khoâ cuûa söõa bao goàm: chaát beùo, protein, ñöôøng, muoái khoaùng, caùc loaïi vitamin, acid, enzym...
Chaát beùo:
Chaát beùo trong söõa ñöôïc coi laø thaønh phaàn quan troïng veà maët dinh döôõng, chaát beùo coù ñoä sinh naêng löôïng cao coù chöùa caùc vitamin hoaø tan (A,D,E). Ðoái vôùi caùc saûn phaåm söõa leân men chaát beùo aûnh höôûng tôùi muøi vò traïng thaùi cuûa saûn phaåm
Phaân loaïi:
Chaát beùo trong söõa goàm hai 2 loaïi: ñôn giaûn vaø phöùc taïp
+ Chaát beùo ñôn giaûn: Coù haøm löôïng 35÷45 g/l goàm acid beùo no vaø khoâng no nhö: acid oleic, acid palmitic, acid stearic.
+ Chaát beùo phöùc taïp: Thöôøng chöùa moät ít P, N, S trong phaân töû, caùc chaát beùo phöùc taïp naøy coù teân goïi chung laø phosphoaminolipit ñaïi dieän laø lexitin vaø xephalin.
Ñaëc tính hoaù lí cuûa chaát beùo:
+ Maät ñoä quang ôû150C : 0,91÷ 0,950C
+ Nhieät ñoä noùng chaûy : 31÷360C
+ Nhieät ñoä ñoâng ñaëc : 25÷300C
+ Chæ soá iod : 25÷45
+ Chæ soá xaø phoøng hoaù : 218÷235
+ Chæ soá acid bay hôi khoâng hoaø tan : 1,5÷3
+ Chæ soá khuùc xaï : 1,453÷1,462
Caáu truùc:
Chaát beùo coù trong söõa toàn taïi döôùi daïng huyeàn phuø cuûa caùc haït nhoû hình caàu hoaëc oâvan coù ñöôøng kính 2÷10 (m.
Caáu truùc tieåu caàu beùo: khoâng ñoàng nhaát, nhaân laø triglyxerit coù ñieåm noùng chaûy thaáp giaøu acid oleic vaø luoân ôû daïng loûng trong ñieàu kieän nhieät ñoä moâi tröôøng. Phaàn ngoaïi vi tieáp xuùc vôùi maøng chöùa caùc glyxerit vôùi chæ soá iot raát thaáp (5-6) nhöng coù ñieåm noùng chaûy cao coù theå ñoâng ñaëc laïi ôû nhieät ñoä moâi tröôøng. Voû boïc tieåu caàu beùo laø moät maøng protit coù caáu taïo phöùc taïp goàm 2 phaàn: phaàn coù theå hoøa tan ñöôïc vaø phaàn khoâng theå hoaø tan ñöôïc trong nöôùc. Beà maët beân trong cuûa maøng coù lieân quan maät thieát vôùi moät lôùp phuï coù baûn chaát phospholipit coù thaønh phaàn chuû yeáu laø lexitin vaø xephalin. Maøng tieåu caàu beùo coøn chöùa nhieàu chaát khaùc nhö saét, ñoàng (caùc chaát xuùc taùc sinh hoïc), caùc enzym nhaát laø enzym phosphataza mang tính kieàm taäp trung trong phaàn protit vaø enzym reductaza coù trong phaàn khoâng hoaø tan ñöôïc.
Trong quaù trình laøm laïnh caùc tryglyxerit ngoaïi vi baét ñaàu keát tinh töø 6-70C gaây ra söï co ruùt thaønh phaàn protein laøm cho beà maët lôùp voû maøng cuûa caùc caàu beùo bò phaù vôõ vaø coù theå bò keát tinh laøm maát ñi tính meàm maïi cuûa thaønh phaàn chaát beùo. ÔÛ nhieät ñoä laïnh taát caû caùc chaát beùo haàu heát ñöôïc taäp trung ôû beà maët vaø thaønh töøng khoái.
Khi ñun noùng söõa treân 650C protein cuûa maøng bò bieán tính vaø taát caû caùc glyxerit ñeàu trôû thaønh daïng loûng. Chaát beùo hoaøn toaøn bò noùng chaûy vaø xuaát hieän maøng cream ñoàng thôøi gaây ra söï keát dính ôû beà maët cuûa caùc caàu beùo.Do vaäy, coù theå noùi maøng coù tính chaát baûo veä chaát beùo khoûi nhöõng bieán ñoåi.
Protein:
Protein trong söõa laø chaát ñaïm hoaøn thieän bôûi vì noù chöùa haàu heát caùc acid amin ñaëc bieät laø caùc acid amin khoâng thay theá. Caùc acid amin chuû yeáu coù maët trong söõa tính theo % chaát khoâ nhö sau:
Alanin : 3% Prolin :11,3% Phenylamin :5%
Valin :7,2% Cystin vaø cystein : 0,34% Methionin :2,8%
Lôxin :9,2% Serin :6,3% Treonin :4,9%
Izolôxin :6,1% Tryptophan : 1,7% Arginin :4,1%
Histidin :3,1% lysin :8,2% Acid aspartic :7,1%
Acid glutamic :22,4% Tyrosin :6,3%
* Trong thaønh phaàn caáu truùc protein söõa raát ña daïng bao goàm:
- Cazein toaøn phaàn chöùa : 26 ( 29 g/l
- Lactoglobulin : 26 ( 29 g/l
- Lactalbumin: 2,4 ( 4 g/l
- Imunoglobulin: 0,8 ( 1,5g/l
- Vaø moät soá thaønh phaàn khaùc
Trong caùc thaønh phaàn treân, cazein ñöôïc coi laø thaønh phaàn quan troïng nhaát cuûa söõa.
Veà maët caáu truùc, cazein laø caùc haït caàu coù ñöôøng kính thay ñoåi töø 40(÷ 200(m vaø baèng phöông phaùp ly taâm ngöôøi ta coù theå taäp hôïp taát caû caùc haït naøy ôû theå laéng nhö keo coù maøu traéng hoaëc keát tuûa cazein döôùi daïng haït mixen lôùn nhôø quaù trình axit hoaù söõa ñeán pH ñaúng ñieän (pH=4,6).
Ñieàu quan taâm trong coâng ngheä cheá bieán söõa veà thaønh phaàn cazein laø söï khoâng ñoàng nhaát cuûa caùc thaønh phaàn cazein, vì trong cazein coù (, (, ( cazein .(-cazein chieám 60% cazein toaøn phaàn, (-cazein chieám 30% cazein toaøn phaàn, (-cazein chieám 4-10% cazein toaøn phaàn. Khi nhieät ñoä vöôït quaù 75-800C coù söï bieán tính cuûa canxi phosphocazeinat bôûi vì moät phaàn muoái canxi hoaø tan chuyeån thaønh canxi triphosphat khoâng hoaø tan aûnh höôûng ñeán caân baèng giöõa caùc mixen phosphocazein vaø caùc muoái khoaùng hoaø tan.
Ñöôøng:
Ñöôøng trong söõa chuû yeáu laø ñöôøng lactoza haøm löôïng ñöôøng coù khoaûng 50g/lit söõa toàn taïi ôû hai daïng ( -lactoza vaø (- lactoza. Khi coù söï thay ñoåi veà nhieät ñoä thì coù söï chuyeån hoaù töø daïng naøy sang daïng kia vaø ngöôïc laïi.
Ñoä ngoït cuûa lactoza keùm hôn saccaroza 30 laàn, ñoä hoaø tan trong nöôùc cuõng keùm hôn. Ñoä hoaø tan trong nöôùc cuûa lactoza ñöôïc theå hieän ôû baûng sau (g/100gH2O):
Baûng 2: Ñoä hoaø tan trong nöôùc cuûa lactoza
Nhieät ñoä (0C)
(-lactoza
(-lactoza
0
25
39
100
5
8,6
12,6
70
45,1
45,1
45,1
94,7
ÔÛ nhieät ñoä nhoû hôn 1000C thì khoâng laøm thay ñoåi ñöôøng lactoza. Nhöng khi lôùn hôn 1000C thì ñöôøng lactoza raát nhaïy vôùi nhieät ñoä seõ xaûy ra söï bieán ñoåi do söï xuaát hieän caùc Melanoit taïo thaønh khi caùc acid amin taùc duïng vôùi lactoza. Treân 1500C ngöôøi ta nhaän thaáy ñöôïc maøu vaøng vaø ôû 1700C thì coù maøu naâu ñaäm hình thaønh bôûi quaù trình caramen hoaù.
Ñöôøng lactoza coù theå leân men ñöôïc döôùi taùc duïng cuûa vi sinh vaät vaø coù theå taïo thaønh caùc saûn phaåm khaùc nhau coù lôïi. Moät trong nhöõng bieán ñoåi thöôøng gaëp vaø quan troïng nhaát laø söï taïo thaønh acid lactic döôùi taùc duïng cuûa vi khuaån lactic ñaây chính laø cô sôû cuûa quaù trình saûn xuaát caùc saûn phaåm söõa leân men:
C12H22011.H20 ( 4CH3-(CH2)2-COOH
Caùc muoái khoaùng:
Do trong söõa coù maët coù caùc cation K+, Na+, Mg2+, Ca2+... vaø caùc anion cuûa caùc acid phosphoric, limonic, clohydric neân trong söõa coù nhieàu loaïi muoái khaùc nhau. Nhöng chuû yeáu laø caùc muoái clorua, phosphat, xitrat, bicacbonat.
Trong taát caû muoái treân muoái Canxi coù yù nghóa raát lôùn ñoái vôùi con ngöôøi ñaëc bieät laø treû em. Hai nguyeân toá Ca vaø P trong söõa coù tæ leä raát haøi hoaø Ca/P = 1/1,3 ôû daïng cô theå deã haáp thuï.
Söï caân baèng giöõa hai daïng muoái Canxi (Ca2+ cuûa caùc muoái hoaø tan ñöôïc phaân ly vaø Ca ôû daïng phöùc cuûa caùc theå keo) laø ñieàu kieän ñaëc bieät cho söï oån ñònh cuûa söõa. Söï taêng leân cuûa Ca2+ laøm taêng khaû naêng baát oån ñònh cuûa söõa khi ñun noùng hoaëc döôùi taùc duïng cuûa caùc men dòch vò. Muoái canxi coù yù nghóa lôùn ñoái vôùi con ngöôøi, ñaëc bieät laø treû em. Muoái canxi coù yù nghóa quan troïng trong cheá bieán caùc saûn phaåm söõa. Khi söõa coù haøm löôïng canxi thaáp, söõa seõ khoâng bò ñoâng tuï hoaëc ñoâng tuï raát chaäm. Ngöôïc laïi, neáu söõa coù haøm löôïng canxi cao thì seõ bò ñoâng tuï bôûi renin nhanh hôn nhöng queän söõa (gel ñoâng tuï) laïi khoâng mòn. Trong söõa canxi naèm trong caùc hôïp chaát canxi caseinat, canxi phosphat, canxi limonat...
Trong söõa coøn coù Mg (12 mg %), K (113 – 171 mg%), Na (30 – 77 mg%). Tyû leä K / Na = 3,3 töông öùng vôùi tyû leä naøy trong söõa meï. Muoái kali vaø natri coù taùc duïng giöõ traïng thaùi caân baèng muoái trong söõa, giöõ aùp suaát thaåm thaáu ôû traïng thaùi bình thöôøng.
Caùc muoái cuûa acid phosphoric laø nhöõng hôïp chaát ñeäm ñieån hình coù taùc duïng giöõ caân baèng heä muoái vaø heä keo cuûa söõa.
Caùc muoái cuûa acid limonic ñaëc bieät coù yù nghóa ñoái vôùi söï taïo thaønh caùc chaát thôm trong caùc saûn phaåm söõa leân men, caùc loaïi bô. Trong thaønh phaàn chuûng vi sinh vaät duøng ñeå saûn xuaát caùc saûn phaåm treân coù caùc vi khuaån taïo muøi thôm. Caùc vi khuaån naøy, trong quaù trình hoaït ñoäng ñoøi hoûi söï coù maët cuûa acid limonic ñeå taïo thaønh caùc diaxetyl, axetoin, caùc acid bay hôi...
Nhieät ñoä cao laøm thay ñoåi caùc thaønh phaàn muoái cuûa söõa. Caùc muoái hoøa tan cuûa acid phosphoric vaø acid limonic chuyeån thaønh khoâng hoøa tan
Acid höõu cô:
Trong söõa chöùa nhieàu acid höõu cô nhö : acid citric, lactic, axetic ... Trong ñoù, acid citric laø acid cöïc kyø quan troïng goùp phaàn vaøo vieäc taêng muøi thôm cho caùc saûn phaåm bô nhôø vaøo quaù trình sau:
Hình 2: Quaù trình taêng theâm muøi thôm cho caùc saûn phaåm Bô
Caùc chaát xuùc taùc sinh hoïc:
Vitamin :
Söõa ñöôïc coi laø thöïc phaåm caân ñoái nhaát veà soá löôïng vitamin tuy vôùi haøm löôïng khoâng lôùn laém.
Haøm löôïng vitamin trong söõa cuõng chia thaønh 2 nhoùm theo khaû naêng hoaø tan cuûa chuùng trong nöôùc hay chaát beùo.
+ Nhoùm vitamin hoaø tan trong chaát beùo: Vitamin A, D, E, chuû yeáu naèm trong thaønh phaàn cuûa môõ söõa.
+ Nhoùm vitamin hoaø tan trong nöôùc : B, C, PP.
Caùc enzym:
Caùc enzym toàn taïi trong söõa coù yù nghóa lôùn trong coâng ngheä cheá bieán söõa vaø caùc saûn phaåm söõa cuõng nhö baûo quaûn söõa, caùc enzym trong söõa ñöôïc chia laøm hai nhoùm chính.
+ Nhoùm enzym thuyû phaân : goàm lipaza, photphataza, galactaza, proteaza, amylaza. Trong ñoù, vai troø cuûa caùc enzym lipaza coù tính quyeát ñònh ñeán quaù trình cheá bieán vaø baûo quaûn söõa. Lipaza coù taùc duïng thuyû phaân chaát beùo taïo thaønh acid beùo vaø glyxerin coù pH = 9,4.
+ Nhoùm enzym oxy hoaù : goàm Reductaza, lactoperoxydaza Catalaza. Caùc enzym naøy coù vai troø quan troïng trong quaù trình laøm bieán tính söõa.
Caùc vi sinh vaät coù trong söõa:
Goàm : Vi khuaån, naám men, naám moác.
+ Naám men : Coù daïng hình caàu, elip, truï, kích thöôùc lôùn nhaát töø 2 ( 9(m. Phaàn ñoâng caùc loaïi chuyeån ñöôøng thaønh röôïu vaø sinh saûn theo kieåu naûy choài.
+ Naám moác : Chuû yeáu laø Muco va Rhizopus. Caùc loaïi naám moác naøy gaây neân nhöõng bieán ñoäng xaáu ñeán quaù trình saûn xuaát saûn phaåm phomaùt daïng nhaõo. Ngoaøi ra coøn coù caùc loaøi: Penicilium, Aspergillus, Geotrichum, Oide vaø Monilia.
Taát caû caùc loaøi naám moác naøy ñeàu hoâ haáp maïnh vaø phaùt trieån treân beà maët cuûa moâi tröôøng nuoâi caáy. Chuùng phaùt trieån thích hôïp treân caùc moâi tröôøng acid vaø trong söõa taïo acid lactic
+ Vi khuaån : Haàu heát coù kích thöôùc teá baøo ñoàng nhaát, kích thöôùc cuûa noù khoâng vöôït quaù vaøi micromet. Caùc vi khuaån trong söõa : Coccus, Bacterium, Clostridium, Vitrion, Spirille, Meningocoque, Streptomycin... quan troïng nhaát laø vi khuaån lactic vôùi caùc ñaëc tính chuû yeáu sau:
Hoâ haáp hieáu khí hay yeám khí tuøy tieän.
Khoâng saûn sinh ra enzym catalaza vaø vaäy chuùng khoâng phaân huûy nöôùc oxy giaø.
Khoâng saûn sinh ra caùc hôïp chaát nitrat.
Ít hoaëc khoâng tieát ra enzym proteaza trong söõa nhöng ñoâi khi trong phomat caùc vi khuaån lactic ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc phaù huûy thaønh phaàn casein.
Leân men caùc loaïi ñöôøng ôû caùc ñieàu kieän khaùc nhau.
+ Vi sinh vaät gaây beänh:
Toàn taïi trong söõa do quaù trình nhieãm töø ngöôøi hoaëc ñoäng vaät, ñaëc tröng samonella typhi, samonella paratyphi, shigella dysenterial. . .
Yeâu caàu xöû lyù
Nöôùc thaûi saûn xuaát söõa oâ nhieãm höõu cô cao (BOD vaø COD cao). Haøm löôïng N vaø P trong nöôùc thaûi gaây neân hieän töôïng phuù döôõng hoùa nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi, laøm thieáu oxy trong nöôùc, aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng caùc thuûy sinh vaät, xaûy ra quaù trình phaân huûy kò khí caùc chaát höõu cô trong nöôùc, gaây muøi hoâi thoái.
Caùc chaát lô löõng trong nöôùc gaây ñoä ñuïc cho nguoàn nöôùc tieáp nhaän.
Caùc chaát beùo taïo lôùp vaùng treân maët nöôùc, gaây thieáu oxy trong nöôùc gaây muøi khoù chòu.
Ngoaøi ra nöôùc thaûi coøn chöùa moät soá chaát taåy röõa töø quaù trình veä sinh nhaø, maùy moùc, thieát bò… Caùc chaát taåy röûa (ví duï Acid nitric, lye), chaát saùt khuaån (ví duï perocid hydro, acid acetic, Natrihypochlorid), caùc chaát ñeå trung hoaø ( acid sulfuric, acid nitric), caùc chaát laøm laïnh (CFC, amoniac), caùc saûn phaåm daàu khoaùng.
Caùc loaïi vi khuaån ñieån hình trong coâng ngheä cheá bieán söõa laø:
Streptococcus Thermophillus, ñöôïc coi laø taùc nhaân cuûa söï hình thaønh axit vaø quaù trình chín cuûa phomaùt.
Nhoùm vi khuaån Lactic laø vi khuaån söõa chung nhaát bao goàm Streptococcus cremoris vaø Streptococcus lactic,laø taùc nhaân cuûa söï ñoâng tuï töï nhieân moät vaøi loaøi cuûa chuùng saûn sinh ra caùc khaùng sinh. Clostridium taùc nhaân cuûa söï phoàng leân cuûa phomat.
Loaøi Leuconostoc oenos ñeàu laø caùc loaøi leân men khoâng ñieån hình , leân men caùc loaïi ñöôøng taïo ra moät ít acid lactic hoaëc axetoin töø diaxetyl laø caùc hôïp chaát taïo neân höông thôm töï nhieân cuûa bô.
Taùc ñoäng ñeán heä vi sinh vaät thoâng thöôøng :
ÔÛ 600C vaø giöõ nhieät ñoä naøy trong vaøi phuùt laøm cho phaàn lôùn heä vi sinh vaät bò tieâu dieät. Ngoaïi tröø, moät soá loaøi vi khuaån (caàu khuaån, lieân caàu khuaån vaø caùc tröïc khuaån ) vaãn toàn taïi. Moät soá loaøi vi sinh vaät coù khaû naêng sinh baøo töû, baøo töû cuûa chuùng chæ coù theå bò tieâu dieät moät caùch chaéc chaén ôû nhieät ñoä cao hôn 1000C raát nhieàu.
Vì vaäy caàn coù bieän phaùp kieãm soaùt oâ nhieãm nöôùc thaûi, trong ñoù xöû lyù nöôùc thaûi laø moät trong nhöõng yeâu caàu heát söùc caàn thieát.
TOÅNG QUAN CAÙC PHÖÔNG PHAÙP
XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI
Ñeå xöû lyù nöôùc thaûi thöôøng öùng duïng caùc phöông phaùp xöû lyù nhö sau: xöû lyù cô hoïc, hoùa hoïc, hoùa – lyù vaø sinh hoïc. Neáu vieäc xaû nöôùc thaûi vaøo nguoàn nöôùc vôùi yeâu caàu xöû lyù cao thì tieán haønh böôùc xöû lyù boå sung sau khi ñaõ xöû lyù sinh hoïc.
Trong quaù trình xöû nöôùc thaûi ôû caùc coâng xöû lyù khaùc nhau coù taïo ra moät löôïng lôùn caùc loaïi caën: raùc ôû song chaén raùc, caùt ôû beå laéng caùt, caën töôi ôû beå laéng ñôït 1, buøn hoaït tính dö (hoaëc maøng sinh vaät) ôû beå laéng ñôït 2, caën ôû beå tieáp xuùc… caën caàn xöû lyù hôïp lyù ñeå khoâng gaây aûnh höôûng xaáu ñeán moâi tröôøng.
XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI BAÈNG CAÙC PHÖÔNG PHAÙP CÔ HOÏC
Xöû lyù cô hoïc nhaèm muïc ñích
Taùch caùc chaát khoâng hoøa tan, nhöõng vaät chaát lô löûng coù kích thöôùc lôùn (raùc, nhöïa, daàu môõõ, caën lô löûng, caùc taïp chaát noåi…) ra khoûi nöôùc thaûi.
Loaïi boû caën naëng nhö soûi, caùt, maûnh kim loaïi, thuûy tinh…
Ñieàu hoaø löu löôïng vaø noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi.
Xöû lyù cô hoïc laø giai ñoaïn chuaån bò vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc quaù trình xöû lyù hoaù lyù vaø sinh hoïc .
Song chaén raùc
Song chaén raùc thöôøng ñöôïc laøm baèng kim loaïi, ñaët ôû cöûa vaøo keânh daãn. Tuøy theo kích thöôùc khe hôû, song chaén raùc ñöôïc phaân thaønh loaïi thoâ, trung bình vaø mòn. Song chaén raùc thoâ coù khoaûng caùch giöõa caùc thanh töø 60 – 100 mm vaø song chaén raùc mòn coù khoaûng caùch giöõa caùc thanh töø 10 – 25 mm. Raùc coù theå laáy baèng phöông phaùp thuû coâng hoaëc thieát bò caøo raùc cô khí.
Beå laéng caùt
Beå laéng caùt coù nhieäm vuï loaïi boû caùt, cuoäi, xæ loø hoaëc caùc loaïi taïp chaát voâ cô khaùc coù kích thöôùc töø 0,2 – 2 mm ra khoûi nöôùc thaûi nhaèm ñaûm baûo an toaøn cho bôm khoûi bò caùt, soûi baøo moøn, traùnh taéc ñöôøng oáng daãn vaø traùnh aûnh höôûng ñeán coâng trình sinh hoïc phía sau.
Beå laéng
Beå laéng coù nhieäm vuï laéng caùc haït caën lô löûng coù saün trong nöôùc thaûi, caën hình thaønh trong quaù trình keo tuï taïo boâng (beå laéng ñôït 1) hoaëc caën sinh ra trong quaù trình xöû lyù sinh hoïc (beå laéng ñôït 2). Theo chieàu doøng chaûy, beå laéng ñöôïc phaân thaønh: beå laéng ngang vaø beå laéng ñöùng.
Quaù trình loïc
Loïc ñöôïc öùng duïng ñeå taùch caùc taïp chaát coù kích thöôùc nhoû khi khoâng theå loaïi ñöôïc baèng phöông phaùp laéng. Quaù trình loïc ít khi söû duïng trong xöû lyù nöôùc thaûi, thöôøng söû duïng trong tröôøng hôïp nöôùc sau xöû lyù ñoøi hoûi coù chaát löôïng cao.
XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP HOÙA HOÏC VAØ HOÙA LYÙ
Keo tuï
Caùc haït caën coù kích thöôùc nhoû hôn 10-4 mm thöôøng khoâng theå töï laéng ñöôïc maø luoân toàn taïi ôû traïng thaùi lô löûng. Muoán loaïi boû caùc haït caën lô löûng phaûi duøng bieän phaùp xöû lyù cô hoïc keát hôïp vôùi bieän phaùp hoùa hoïc, töùc laø cho vaøo nöôùc caàn xöû lyù caùc chaát phaûn öùng ñeå taïo ra caùc haït keo coù khaû naêng keát dính laïi vôùi nhau vaø dính keát caùc haït caën lô löûng trong nöôùc, taïo thaønh caùc boâng caën lôùn hôn coù troïng löôïng ñaùng keå. Do ñoù, caùc boâng caën môùi taïo thaønh deã daøng laéng xuoáng ôû beå laéng. Ñeå thöïc hieän quaù trình keo tuï, ngöôøi ta cho vaøo trong nöôùc caùc chaát keo tuï thích hôïp nhö : pheøn nhoâm Al2(SO4)3, pheøn saét loaïi FeSO4, Fe2(SO4)3 hoaëc loaïi FeCl3. Caùc loaïi pheøn naøy ñöôïc ñöa vaøo nöôùc döôùi daïng dung dòch hoøa tan.
Tuyeån noåi
Quaù trình tuyeån noåi ñöôïc thöïc hieän baèng caùch suïc caùc boït khí nhoû vaøo pha loûng. Caùc boït khí naøy seõ keát dính vôùi caùc haït caën. Khi khoái löôïng rieâng cuûa taäp hôïp boït khí vaø caën nhoû hôn khoái löôïng rieâng cuûa nöôùc, caën seõ theo boït khí noåi leân beà maët.
Haáp phuï
Quaù trình haáp phuï ñöôïc thöïc hieän baèng caùch cho tieáp xuùc hai pha khoâng hoøa tan laø pha raén (chaát haáp phuï) vôùi pha khí hoaëc pha loûng. Dung chaát (chaát bò haáp thuï) seõ ñi töø pha loûng (hoaëc pha khí) ñeán pha raén cho ñeán khi noàng ñoä dung chaát trong dung dòch ñaït caân baèng. Caùc chaát haáp phuï thöôøng söû duïng: than hoaït tính, tro, xæ, maït cöa, silicagen, keo nhoâm.
Trao ñoåi ion
Phöông phaùp naøy coù theå khöû töông ñoái trieät ñeå caùc taïp chaát ôû traïng thaùi ion trong nöôùc nhö Zn, Cu, Cr, Ni, Hg, Mn … cuõng nhö caùc hôïp chaát cuûa asen, photpho, xyanua, chaát phoùng xaï. Thöôøng söû duïng nhöïa trao ñoåi ion nhaèm khöû cöùng vaø khöû khoaùng.
XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI BAÈNG CAÙC PHÖÔNG PHAÙP SINH HOÏC
Phöông phaùp sinh hoïc ñöôïc öùng duïng ñeå xöû lyù caùc chaát höõu cô hoøa tan coù trong nöôùc thaûi cuõng nhö moät soá chaát voâ cô nhö: H2S, sulfide, ammonia, … döïa treân cô sôû hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät. Vi sinh vaät söû duïng chaát höõu cô vaø moät soá khoaùng chaát laøm thöùc aên ñeå sinh tröôûng vaø phaùt trieån. Moät caùch toång quaùt, phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc coù theå phaân thaønh 2 loaïi :
Phöông phaùp kî khí : Söû duïng nhoùm vi sinh vaät kî khí, hoaït ñoäng trong ñieàu kieän khoâng coù oâxy.
Phöông phaùp hieáu khí : Söû duïng nhoùm vi sinh vaät hieáu khí, hoaït ñoäng trong ñieàu kieän cung caáp oâxy lieân tuïc.
Phöông phaùp sinh hoïc nhaân taïo
Quaù trình kî khí
* Beå phaûn öùng yeám khí tieáp xuùc
Quaù trình phaân huûy xaûy ra trong beå kín vôùi buøn tuaàn hoaøn. Hoãn hôïp buøn vaø nöôùc thaûi trong beå ñöôïc khuaáy troän hoaøn toaøn, sau khi phaân huûy hoãn hôïp ñöôïc ñöa sang beå laéng hoaëc beå tuyeån noåi ñeå taùch rieâng buøn vaø nöôùc. Buøn tuaàn hoaøn trôû laïi beå kî khí, löôïng buøn dö thaûi boû thöôøng raát ít do toác ñoä sinh tröôûng cuûa vi sinh vaät khaù chaäm.
* Beå xöû lyù baèng lôùp buøn kî khí vôùi doøng nöôùc ñi töø döôùi leân (UASB)
Ñaây laø moät trong nhöõng quaù trình kî khí öùng duïng roäng raõi nhaát treân theá do hai ñaëc ñieåm chính sau :
Caû ba quaù trình phaân huûy-laéng buøn-taùch khí ñöôïc laép ñaët trong cuøng moät coâng trình.
Taïo thaønh caùc loaïi buøn haït coù maät ñoä vi sinh vaät raát cao vaø toác ñoä laéng vöôït xa so vôùi buøn hoaït tính hieáu khí daïng lô löûng
Beân caïnh ñoù, quaù trình xöû lyù sinh hoïc kî khí UASB coøn coù nhöõng öu ñieåm so vôùi quaù trình buøn hoaït tính hieáu khí nhö :
Ít tieâu toán naêng löôïng vaän haønh.
Ít buøn dö neân giaûm chi phí xöû lyù buøn.
Buøn sinh ra deã taùch nöôùc.
Nhu caàu dinh döôõng thaáp neân giaûm chi phí boå sung dinh döôõng.
Coù khaû naêng thu hoài naêng löôïng töø khí Methane.
* Beå loïc kî khí
Beå loïc kî khí laø moät beå chöùa vaät lieäu tieáp xuùc ñeå xöû lyù chaát höõu cô chöùa carbon trong nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi ñöôïc daãn vaøo beå töø döôùi leân hoaëc töø treân xuoáng, tieáp xuùc vôùi lôùp vaät lieäu treân ñoù coù vi sinh vaät kî khí sinh tröôûng vaø phaùt trieån. Vì vi sinh vaät ñöôïc giöõ treân beà maët vaät lieäu tieáp xuùc vaø khoâng bò röûa troâi theo nöôùc sau xöû lyù neân thôøi gian löu cuûa teá baøo sinh vaät raát cao (khoaûng 100 ngaøy).
Quaù trình hieáu khí
Quaù trình xöû lyù hieáu khí vôùi vi sinh vaät sinh tröôûng daïng lô löûng
Trong quaù trình buøn hoaït tính, caùc chaát höõu cô hoøa tan vaø khoâng hoøa tan chuyeån hoùa thaønh boâng buøn sinh hoïc – quaàn theå vi sinh vaät hieáu khí – coù khaû naêng laéng döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc. Nöôùc chaûy lieân tuïc vaøo beå aeroten, trong ñoù khí ñöôïc ñöa vaøo cuøng xaùo troän vôùi buøn hoaït tính cung caáp oâxy cho vi sinh vaät phaân huûy chaát höõu cô. Döôùi ñieàu kieän nhö theá, vi sinh vaät sinh tröôûng taêng sinh khoái vaø keát thaønh boâng buøn. Hoãn hôïp buøn vaø nöôùc thaûi chaûy ñeán beå laéng ñôït 2 vaø taïi ñaây buøn hoaït tính laéng xuoáng ñaùy. Moät löôïng lôùn buøn hoaït tính (25 – 75% löu löôïng) tuaàn hoaøn veà beå aeroten ñeå giöõ oån ñònh maät ñoä vi khuaån, taïo ñieàu kieän phaân huûy nhanh chaát höõu cô. Löôïng sinh khoái dö moãi ngaøy cuøng vôùi löôïng buøn töôi töø beå laéng 1 ñöôïc daãn tieáp tuïc ñeán coâng trình xöû lyù buøn. Moät soá daïng beå öùng duïng quaù trình buøn hoaït tính lô löûng nhö : Beå aeroten thoâng thöôøng, beå aeroten xaùo troän hoaøn chænh, möông oâxy hoùa, beå hoaït ñoäng giaùn ñoaïn, . . .
* Beå aerotank xaùo troän hoaøn toaøn
Ñoøi hoûi choïn hình daïng beå, trang thieát bò suïc khí thích hôïp. Thieát bò suïc khí cô khí (motour vaø caùnh khuaáy) hoaëc thieát bò khueách taùn khí thöôøng ñöôïc söû duïng.
* Möông oxy hoùa
Laø möông daãn daïng voøng coù suïc khí ñeå taïo doøng chaûy trong möông coù vaän toác ñuû xaùo troän buøn hoaït tính. Vaän toác trong möông thöôøng ñöôïc thieát keá lôùn hôn 3 m/s ñeå traùnh caën laéng. Möông oâxy hoùa coù theå keát hôïp quaù trình xöû lyù nitô.
* Beå hoaït ñoäng giaùn ñoaïn (SBR)
Beå hoaït ñoäng giaùn ñoaïn laø heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vôùi buøn hoaït tính theo kieåu laøm ñaày vaø xaû caïn. Quaù trình xaûy ra trong beå SBR töông töï nhö trong beå buøn hoaït tính hoaït ñoäng lieân tuïc, chæ coù ñieàu taát caû quaù trình xaûy ra trong cuøng moät beå vaø ñöôïc thöïc hieän laàn löôït theo caùc böôùc : (1) laøm ñaày, (2) phaûn öùng, (3) laéng, (4) xaû caïn, (5) ngöng.
Quaù trình xöû lyù hieáu khí vôùi vi sinh vaät sinh tröôûng daïng dính baùm
* Beå loïc sinh hoïc
Beå loïc sinh hoïc chöùa ñaày vaät lieäu tieáp xuùc, laø giaù theå cho vi sinh vaät soáng baùm. Vaät lieäu tieáp xuùc thöôøng laø ñaù coù ñöôøng kính trung bình 25 – 100 mm, hoaëc vaät lieäu nhöïa coù hình daïng khaùc nhau, … coù chieàu cao töø 4 – 12 m. Nöôùc thaûi ñöôïc phaân boá ñeàu treân maët lôùp vaät lieäu baèng heä thoáng quay hoaëc voøi phun. Quaàn theå vi sinh vaät soáng baùm treân giaù theå taïo neân maøng nhaày sinh hoïc coù khaû naêng haáp phuï vaø phaân huûy chaát höõu cô chöùa trong nöôùc thaûi. Quaàn theå vi sinh vaät naøy coù theå bao goàm vi khuaån hieáu khí, kî khí vaø tuøy tieän, naám, taûo, vaø caùc ñoäng vaät nguyeân sinh, … trong ñoù vi khuaån tuøy tieän chieám öu theá.
Phaàn beân ngoaøi lôùp maøng nhaày (khoaûng 0,1 – 0,2 mm) laø loaïi vi sinh hieáu khí. Khi vi sinh phaùt trieån, chieàu daøy lôùp maøng ngaøy caøng taêng, vi sinh lôùp ngoaøi tieâu thuï heát löôïng oâxy khueách taùn tröôùc khi oâxy thaám vaøo beân trong. Vì vaäy, gaàn saùt beà maët giaù theå moâi tröôøng kî khí hình thaønh. Khi lôùp maøng daøy, chaát höõu cô bò phaân huûy hoaøn toaøn ôû lôùp ngoaøi, vi sinh soáng gaàn beà maët giaù theå thieáu nguoàn cô chaát, chaát dinh döôõng daãn ñeán tình traïng phaân huûy noäi baøo vaø maát ñi khaû naêng baùm dính. Nöôùc thaûi sau xöû lyù ñöôïc thu qua heä thoáng thu nöôùc ñaët beân döôùi. Sau khi ra khoûi beå, nöôùc thaûi vaøo beå laéng ñôït hai ñeå loaïi boû maøng vi sinh taùch khoûi giaù theå. Nöôùc sau xöû lyù coù theå tuaàn hoaøn ñeå pha loaõng nöôùc thaûi ñaàu vaøo beå loïc sinh hoïc, ñoàng thôøi duy trì ñoä aåm cho maøng nhaày.
* Beå loïc sinh hoïc tieáp xuùc quay (RBC)
RBC bao goàm caùc ñóa troøn polystyren hoaëc polyvinyl chloride ñaët gaàn saùt nhau. Ñóa nhuùng chìm moät phaàn trong nöôùc thaûi vaø quay ôû toác ñoä chaäm. Töông töï nhö beå loïc sinh hoïc, maøng vi sinh hình thaønh vaø baùm treân beà maët ñóa. Khi ñóa quay, mang sinh khoái treân ñóa tieáp xuùc vôùi chaát höõu cô trong nöôùc thaûi vaø sau ñoù tieáp xuùc vôùi oâxy. Ñóa quay taïo ñieàu kieän chuyeån hoùa oâxy vaø luoân giöõ sinh khoái trong ñieàu kieän hieáu khí. Ñoàng thôøi, khi ñóa quay taïo neân löïc caét loaïi boû caùc maøng vi sinh khoâng coøn khaû naêng baùm dính vaø giöõ chuùng ôû daïng lô löûng ñeå ñöa sang beå laéng ñôït hai.
Phöông phaùp sinh hoïc töï nhieân
Cô sôû cuûa phöông phaùp naøy laø döïa vaøo khaû naêng töï laøm saïch cuûa ñaát vaø nguoàn nöôùc. Vieäc xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc thöïc hieän treân caùc coâng trình :
* Caùnh ñoàng töôùi
Daãn nöôùc thaûi theo heä thoáng möông ñaát treân caùnh ñoàng töôùi, duøng bôm vaø oáng phaân phoái phun nöôùc thaûi leân maët ñaát. Moät phaàn nöôùc boác hôi, phaàn coøn laïi thaám vaøo ñaát ñeå taïo ñoä aåm vaø cung caáp moät phaàn chaát dinh döôõng cho caây coû sinh tröôûng. Phöông phaùp naøy chæ ñöôïc duøng haïn cheá ôû nhöõng nôi coù khoái löôïng nöôùc thaûi nhoû, vuøng ñaát khoâ caèn xa khu daân cö, ñoä boác hôi cao vaø ñaát luoân thieáu ñoä aåm.
ÔÛ caùnh ñoàng töôùi khoâng ñöôïc troàng rau xanh vaø caây thöïc phaåm vì vi khuaån, viruùt gaây beänh vaø kim loaïi naëng trong nöôùc thaûi chöa ñöôïc loaïi boû seõ gaây taùc haïi cho söùc khoûe cuûa ngöôøi söû duïng caùc loaïi rau vaø caây thöïc phaåm naøy.
* Xaû nöôùc thaûi vaøo ao, hoà, soâng suoái
Nöôùc thaûi ñöôïc xaû vaøo nhöõng nôi vaän chuyeån vaø chöùa nöôùc coù saün trong töï nhieân ñeå pha loaõng chuùng vaø taän duïng khaû naêng töï laøm saïch cuûa caùc nguoàn nöôùc töï nhieân.
Khi löu löôïng vaø toång haøm löôïng chaát baån trong nöôùc thaûi nhoû so vôùi löôïng nöôùc cuûa nguoàn tieáp nhaän, oâxy hoøa tan coù trong nöôùc ñuû ñeå caáp cho quaù trình laøm saïch hieáu khí caùc chaát höõu cô.
* Hoà sinh hoïc
Heä hoà coù theå phaân loaïi nhö sau : (1) hoà hieáu khí, (2) hoà tuøy tieän, (3) hoà kî khí
Hoà hieáu khí
Coù dieän tích roäng, chieàu saâu caïn. Chaát höõu cô trong nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù chuû yeáu nhôø söï coäng sinh giöõa taûo vaø vi khuaån soáng ôû daïng lô löûng. OÂxy cung caáp cho vi khuaån nhôø söï khueách taùn qua beà maët vaø quang hôïp cuûa taûo. Chaát dinh döôõng vaø CO2 sinh ra trong quaù trình phaân huõy chaát höõu cô ñöôïc taûo söû duïng. Hoà hieáu khí coù hai daïng : (1) coù muïc ñích laø toái öu saûn löôïng taûo, hoà naøy coù chieàu saâu caïn 0,15 – 0,45 m; (2) toái öu löôïng oâxy cung caáp cho vi khuaån, chieàu saâu hoà naøy khoaûng 1,5 m. Ñeå ñaït hieäu quaû toát coù theå cung caáp oâxy baèng caùch thoåi khí nhaân taïo.
Hoà tuøy tieän
Trong hoà tuøy tieän toàn taïi 03 khu vöïc: (1) khu vöïc beà maët, nôi ñoù chuû yeáu vi khuaån vaø taûo soáng coäng sinh; (2) khu vöïc ñaùy, tích luõy caën laéng vaø caën naøy bò phaân huûy nhôø vi khuaån kî khí; (3) khu vöïc trung gian, chaát höõu cô trong nöôùc thaûi chòu söï phaân huûy cuûa vi khuaån tuøy tieän. Coù theå söû duïng maùy khuaáy ñeå taïo ñieàu kieän hieáu khí treân beà maët khi taûi troïng cao. Taûi troïng thích hôïp dao ñoäng trong khoaûng 70 – 140 kg BOD5/ha ngaøy.
Hoà kî khí
Thöôøng ñöôïc aùp duïng cho xöû lyù nöôùc thaûi coù noàng ñoä chaát höõu cô cao vaø caën lô löûng lôùn, ñoàng thôøi coù theå keát hôïp phaân huûy buøn laéng. Hoà naøy coù chieàu saâu lôùn, coù theå saâu ñeán 9 m. Taûi troïng thieát keá khoaûng 220 – 560 kg BOD5/ha ngaøy.
XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI MÖÙC ÑOÄ CAO (xöû lyù boå sung)
Xöû lyù nöôùc thaûi ôû möùc ñoä cao ñöôïc öùng duïng trong caùc tröôøng hôïp yeâu caàu giaûm thaáp noàng ñoä baån (theo chaát lô löõng, BOD, COD, nitô, photpho, vaø caùc chaát khaùc…) sau khi ñaõ xöû lyù sinh hoïc, tröôùc khi xaû vaøo nguoàn nöôùc. Nöôùc thaûi sau khi xöû lyù ôû möùc ñoä cao coù theå öùng duïng laïi trong caùc quaù trình coâng ngheä cuûa nhaø maùy vaø do ñoù giaûm ñöôïc löôïng nöôùc thaûi xaû vaøo nguoàn nöôùc, giaûm nhu caàu söû duïng nöôùc cho saûn xuaát
Caùc phöông phaùp xöû lyù goàm coù: Loïc, tuyeån noåi, keo tuï, haáp phuï baèng than hoaït tính, phöông phaùp sinh hoïc (quaù trình nitrat hoùa vaø khöû nitrat), trao ñoåi ion, phöông phaùp hoùa hoïc (duøng voâi, sunfat nhoâm, sufat saét).
KHÖÛ TRUØNG NÖÔÙC THAÛI
Khöû truøng nöôùc thaûi laø giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi nhaèm loaïi boû vi truøng vaø virus gaây beänh tröôùc khi xaû vaøo nguoàn nöôùc.
Ñeå khöû truøng coù theå duøng clo vaø caùc hôïp chaát chöùa clo, coù theå tieán haønh khöû truøng baèng ozoân, tia hoàng ngoaïi, ion baïc,…nhöng caàn phaûi caân nhaéc kyõ veà maët kinh teá.
XÖÛ LYÙ CAËN CUÛA NÖÔÙC THAÛI
Nhieäm vuï cuûa xöû lyù caën laø: Laøm giaûm theå tích vaø ñoä aåm cuûa caën; oån ñònh caën; khöû truøng vaø söû duïng laïi caën cho caùc muïc ñích khaùc nhau
Taát caû caùc loaïi caën coù theå coù ôû caùc coâng trình xöû lyù gaàn nhö ñöôïc daãn ñeán beå meâtan. Caën ra khoûi beå meâtan coù ñoä aåm 96% ñeán 97%. Ñeå giaûm theå tích caën vaø laøm raùo nöôùc coù theå öùng duïng caùc coâng trình xöû lyù trong ñieàu kieän töï nhieân nhö: saân phôi buøn, hoà chöùa buøn, hoaëc trong ñieàu kieän nhaân taïo: thieát bò loïc chaân khoâng, thieát bò loïc eùp, thieát bò ly taâm caën…. Ñoä aåm cuûa caën sau xöû lyù ñaït 55% ñeán 75%.
Ñeå tieáp tuïc laøm giaûm theå tích caën coù theå thöïc hieän saáy baèng nhieät vôùi nhieàu daïng thieát bò khaùc nhau: thieát bò saáy daïng khí neùn, baêng taûi…. Sau khi saáy, ñoä aåm coøn 25% ñeán 30% vaø caën ôû daïng haït deã daøng vaän chuyeån.
Ñoái vôùi caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi coâng suaát nhoû, vieäc xöû lyù caën coù theå tieán haønh ñôn giaûn hôn: neùn vaø sau ñoù laøm raùo nöôùc ôû saân phôi caën treân neàn caùt
ÑEÀ XUAÁT VAØ TÍNH TOAÙN THIEÁT KEÁ
HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI CHEÁ BIEÁN SÖÕA COÂNG TY CP VIEÄT NAM
ÑEÀ XUAÁT PHÖÔNG AÙN XÖÛ LYÙ
Löïa choïn caùc phöông aùn xöû lyù nöôùc thaûi
Nguyeân taéc löïa choïn coâng ngheä xöû lyù:
Coâng ngheä xöû lyù phaûi ñaûm baûo chaát löôïng nöôùc sau xöû lyù ñaït tieâu chuaån xaû thaûi vaøo nguoàn thaûi
Coâng ngheä ñaûm baûo möùc an toaøn cao trong tröôøng hôïp coù söï thay ñoåi lôùn veà löu löôïng vaø noàng ñoä chaát oâ nhieãm giöõa muøa möa vaø muøa khoâ.
Coâng ngheä xöû lyù phaûi ñôn giaûn, deã vaän haønh, coù tính oån ñònh cao, voán ñaàu tö kinh phí toái öu.