Toàn cầu hóa về kinh tế và vấn đề chủ động hội nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam

ho¶ng.§©y lµ nguyªn nh©n chñ yÕu nhÊt dÉn ®Õn c¸c cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Sù trao ®æi mËu dÞch cña c¸c n­íc nghÌo, vèn ®· kh«ng æn ®Þnh, sù kh«ng æn ®Þnh tµi chÝnh cµng lµm cho c¸c n­íc nµy hÕt søc dÔ bÞ tæn th­¬ng.HÖ qu¶ cña c¸c cuéc khñng ho¶ng nµy rÊt kh¾c nghiÖt ®èi víi c¸c n­íc nghÌo, tÇng líp lao ®éng nghÌo. Trong phót chèc, chóng lµm tiªu tan mét phÇn quan träng nh÷ng g× mµ nÒn kinh tÕ nghÌo vµ mong manh cña nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· tÝch lòy ®­îc trong nhiÒu chôc n¨m, lµm cho c¸c n­íc nµy l©m vµo nh÷ng khã kh¨n kinh tÕ- x· héi trÇm träng.Trong khi ®ã, c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia vµ tÇng líp giµu cña c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng l¹i thu ®­îc nh÷ng mãn kÕch xï nhê vµo ph­¬ng s¸ch gi¶i quyÕt khñng ho¶ng do IMF ®Ò ra. -Sù ph©n hãa giµu nghÌo gi÷a c¸c n­íc vµ trong mçi n­íc lµ mÆt tr¸i mang tÝnh tæng hîp nhÊt cña tù do hãa th­¬ng m¹i vµ toµn cÇu hãa kinh tÕ hiÖn nay. C¸c sè liÖu vÒ t¨ng tr­ëng trung b×nh cña GDP toµn thÕ giíi, cña GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi trªn thÕ giíi trong thêi gian qua chØ cã mét ý nghÜa t­¬ng ®èi, tù chóng kh«ng nãi lªn thu nhËp thùc sù cña c¸c n­íc vµ cña c¸c tÇng líp nh©n d©n c¸c n­íc. ThËt ra, sù ph©n hãa giµu nghÌo gi÷a c¸c n­íc vµ trong mçi n­íc, nghiªm träng ch­a tõng thÊy, lµ vÊn ®Ò næi cém nhÊt hiÖn nay vµ lµ biÓu hiÖn tiªu cùc tæng hîp cña xu h­íng toµn cÇu hãa hiÖn nay. Theo mét b¸o c¸o cña Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña LHQ (UNDP), n¨m 1960, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c n­íc giµu nhÊt vµ nghÌo nhÊt trªn thÕ giíi lµ 30 lÇn, n¨m 1990 lµ 60 lÇn, n¨m 1997 lµ 74 lÇn. Theo mét nghiªn cøu gÇn ®©y, tØ lÖ gi÷a 1/5 giµu nhÊt vµ 1/5 nghÌo nhÊt trong tæng sè c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµo ®Çu thÕ kØ 21 ®ang tiÕn tíi gÇn 150 lÇn. C¸c n­íc thµnh viªn cña Tæ chøc v× Sù hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD), víi d©n sè chØ b»ng 19% d©n sè thÕ giíi, n»m gi÷a 86% tæng GDP cña thÕ giíi, tiÕn hµnh 71% th­¬ng m¹i hµng hãa vµ dÞch vô, tiÕp nhËn 58% tæng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, xuÊt khÈu 82% hµng hãa vµ dÞch vô vµ chiÕm 91% sè ng­êi nèi m¹ng Internet, 3/4 tæng sè trao ®æi th­¬ng m¹i thÕ giíi n¨m 1998, ­íc tÝnh 5200 tØ USD, ®­îc thùc hiÖn gi÷a liªn minh Ch©t ¢u vµ Mü. Tµi s¶n cña 3 ng­êi giµu nhÊt thÕ giíi cao h¬n tæng GDP cña 49 n­íc chËm ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi, cã d©n sè lµ 600 triÖu ng­êi. Theo ng©n hµng thÕ giíi, n¨m 1998, 1,2 tØ ng­êi trªn thÕ giíi hiÖn cã thu nhËp Ýt h¬n 2 USD/ ngµy. C¸c con sè nµy 10 n¨m tr­íc, 1987, lÇn l­ît l¸ 1,17 tØ vµ 2,55 tØ ng­êi. TØ lÖ nghÌo khã ë Ch©u Phi trong 5 n¨m tõ n¨m 1994 ®Õn 1999 ®· t¨ng 50 %. T¹i héi nghÞ cÊp cao Nhãm G77 t¹i La Havana ,thang 4/2000,Chñ tÞch Fidel CASTRO ®· ph¸t biÓu: “Toµn cÇu hãa lµ mét kh¸ch quan ,nãi lªn r»ng chóng ta ®Òu lad mét hµnh kh¸ch trªn mét con tµu.Nh­ng c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng nh­ nhau cho mäi hµnh kh¸ch .Mét thiÓu sè rÊt Ýt,sèng trong nh÷ng phßng ®Çy ®ñ tiÖn nghi, ®­îc nèi m¹ng internet ,cã ®iÖn thoai di ®éng, dïng nh÷ng b­· c¬m thÞnh so¹n, cã n­íc uèng, cã b¸c sÜ trªn tµu ch¨m sãc, cã phßng gi¶i trÝ vµ ®­îc th­ëng thøc c¸c lo¹i h×nh v¨n hãa. TuyÖt ®¹i bé phËn hµnh kh¸ch, kho¶ng 85%, trªn tµu sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn gîi cho chóng ta nhí l¹i c¸c chuyÓn tµu khñng khiÕp chë n« lÖ tõ ch©u Phi sang ch©u Mü trong thêi kú thùc d©n: sèng chen chóc trong nh÷ng phßng nh¬ bÈn ,chÞu ®ãi kh¸t, bÖnh tËt,®au ®ínvµ v« väng. ChuyÕn tµu v­ît ®¹i d­¬ng nµy manh theo qu¸ nhiÒu bÊt c«ng vµ phi lysdder cã thÓ kh«ng bÞ ®¾m, vµ ®i theo mét hµnh tr×nh qu¸ v« lý ®Î cã thÓ yªn æn cËp bê.D­êng nh­ nã sÏ ®ông ph¶i t¶ng b©ng.Vµ khi ®ã, tÊt c¶ chóng ta sÏ chÕt ch×m,” T¹i héi nghÞ vÒ an toµn l­¬ng thùc toµn thÕ giíi, th¸ng 6 n¨m 2002, t¹i Roma, Koffi Anna, tæng th­ kÝ Liªn hîp quèc, ®· ph¶i nãi lªn mét sù thËt : “ Thùc tÕ mçi ngµy trªn thÕ giíi cã tíi 24000 ng­êi chÕt v× ®ãi. §ã thËt sù lµ mét nçi nhôc cña nh©n lo¹i”. Hè ng¨n c¸ch giµu nghÌo còng s©u s¾c thªm trong mçi n­íc, kÓ c¶ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ë Ph¸p, tõ n¨m 1990 ®Õn 1996, thu nhËp hµng n¨m cña 10% c¸c hé giµu nhÊt t¨ng b×nh qu©n 0,9% /n¨m trong khi thu nhËp b×nh qu©n h»ng n¨m cña 10% c¸c hé nghÌo nhÊt gi¶m b×nh qu©n 2,7%/ n¨m. Tû lÖ gi÷a 20% nh÷ng ng­êi giµu nhÊt vµ 20% c¸c hé nghÌo nhÊt Thôy Sü n¨m 1998 lµ 9 lÇn. ë Mü, tû lÖ nµy lµ 10 lÇn theo mét c«ng bè th¸ng 1 n¨m 2000. Tõ n¨m 1973 ®Õn nay, ë Mü GDP t¨ng 30% nh­ng giê c«ng b×nh qu©n cña 4/5 sè ng­êi lao ®éng chØ t¨ng 11%: l­¬ng cña mét nhµ qu¶n lÝ hµng ®Çu trong nh÷ng n¨m 1960, cao gÊp 44 lÇn l­¬ng trung b×nh cña c«ng nh©n, nay tØ lÖ ®ã lµ 326 lÇn. Theo nhµ nghiªn cøu kinh tÕ Gary Burtless, n­íc Mü, nh×n trong tæng thÓ, ®· giµu h¬n nh­ng sù chªnh lÖch vÒ thu nhËp trong x· héi Mü l¹i ngµy cµng xo¹c ra tõ ®Çu thËp niªn 80, vµ “tõ n¨m 1993, c¸c chªnh lÖch trong thu nhËp ®¹t ®­îc nh÷ng møc ch­a tõng thÊy kÓ tõ thêi k× ®¹i suy tho¸i”. -Tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ l·ng phÝ, m«i tr­êng ngµy cµng suy tho¸i nghiªm träng. Tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr­êng sinh th¸i ®ang chÞu nhiÒu søc Ðp mµ tr­íc tiªn lµ sù gia t¨ng d©n sè, tõ sù nghÌo khæ, tõ sù kÝch thÝch tiªu dïng kh«ng cã ®iÓm dõng, thõa th¶i, l·ng phÝ vµ tõ sù tõ nhiÖm ®èi víi m«i tr­êng v× lîi nhuËn trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa. ViÖc ph¸ rõng trªn quy m« réng ®· lµm gi¶m tèc ®é che phñ cña th¶m thùc vËt.ViÖc ph¸ rõng ë ®Çu nguån c¸c s«ng, hå, biÓn néi ®Þa, ®· lµm thay ®æi m«i tr­êng vµ sù ®a d¹ng sinh häc cña c¸c l­u vùc vµ ¶nh h­ëng ®Õn chÕ ®é thñy v¨n cña c¸c s«ng vµ hå chøa nµy. ViÖc ph¸ rõng ngËp mÆn ®· diÔn ra trªn quy m« réng t¹i nhiÒu vïng trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y vµ ®· lµm mÊt ®i hµng triÖu hÐc ta rõng ngËp mÆn vµ lµm mÊt ®i mét tÊm l¸ ch¾n tr­íc viÖc biÓn d©ng. Nguån n­íc ngät cho loµi ng­êi ngµy cµng trë nªn khan hiÕm. NhiÒu vïng réng lín ®ang bÞ nguy c¬ sa m¹c hãa. T¹i nhiÒu quèc gia, m«i tr­êng n­íc c¸c s«ng ®ang bÞ « nhiÔm nÆng do chÊt th¶i c«ng nghiÖp vµ chÊt th¶i sinh ho¹t cña con ng­êi. ViÖc tu«n c¸c chÊt th¶i, ®Æc biÖt lµ chÊt th¶i c«ng nghiÖp xuèng ®¸y ®¹i d­¬ng, viÖc khai th¸c qu¸ møc t¸i t¹o c¸c nguån lîi thñy s¶n, viÖc khai th¸c c¸c r¹ng san h« sèng… ®ang lµm cho m«i tr­êng biÓn vµ ®¹i d­¬ng chÞu nhiÒu tæn thÊt, nhiÒu n¬i cã nguy c¬ kh«ng phôc håi ®­îc. ViÖc sö dông n¨ng l­îng hiÖn nay trong c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t, ®Æc biÖt ë c¸c n­íc ®· ph¸t triÓn, ®· th¶i vµo khÝ quyÓn mét l­îng khÝ ®i-«-xid c¸c bon khæng lå lµm máng ®i tÇng «- z«n vµ lç thñng cña tÇng ngµy cµng réng ra. Sù Êm lªn cña khÝ hËu vµ sù tan b¨ng lµ nh÷ng nh©n tè kÐo theo sù d©ng lªn cña mùc n­íc biÓn. Tõ kÕt qu¶ tÝnh to¸n theo c¸c m« h×nh kh¸c nhau, chØ víi nh©n tè nµy, tæng møc n­íc biÓn d©ng vµo n¨m 2050 sÏ n»m trong kho¶ng tõ 50 ®Õn 60 cm, víi c¸c biªn thÊp nhÊt vµ cao nhÊt lµ 27 cm vµ 95 cm. ViÖc biÓn d©ng kh«ng chØ cã hiÖu øng tÜnh, lµm ngËp nh÷ng vïng tròng tr­íc ®©y kh«ng bÞ ngËp, mµ cßn ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng hiÖu øng ®éng: dßng h¶i l­u thay ®æi, bê biÓn bÞ xãi lë víi c­êng ®é m¹nh h¬n; x©m nhËp mÆn vµo s©u trong néi ®Þa h¬n vµ thay ®æi th¶m thùc vËt vµ cña hÖ ®éng vËt vïng ven biÓn d­íi t¸c ®éng c¸c yÕu tè trªn. Theo c«ng bè gÇn ®©y cña ch­¬ng tr×nh quèc tÕ vÒ thay ®æi khÝ hËu (IPCC) th× ®èi víi vïng nhiÖt ®íi vµ xÝch ®¹o Ch©u ¸, c¸c hiÖn t­îng trªn ®©y cã rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng x¶y ra ngay tõ ®Çu thÕ kØ XXI nµy. Víi c¸c tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ngµy nay, loµi ng­êi cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt hay chÕ ngù ngay tõ gèc, ngay tõ ®Çu, nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr­êng nªu trªn. TiÕc thay, toµn cÇu hãa kinh tÕ v× lîi nhuËn trªn hÕt ngµy cµng dÉn s©u vµo con ®­êng t¹o ra m©u thuÉn gi÷a con ng­êi víi thiªn nhiªn, khiÕn cho m«i tr­êng suy tho¸i trªn ph¹m vi toµn cÇu vµ trong mçi quèc gia. Ch­¬ng II. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam, c¬ héi vµ th¸ch thøc. I.Nh÷ng tiÒn ®Ò, c¬ së cho qu¸ tr×nh héi nhËp ë ViÖt Nam. 1.Bèi c¶nh ViÖt Nam. Víi c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp kÐo dµi, n¹n ®ãi diÔn ra trÇm träng tõ nh÷ng n¨m tr­íc kh«ng chÊm døt, ng­êi d©n lu«n sèng trong c¶nh nghÌo ®ãi, tóng quÉn. TiÕp theo ®ã lµ cuéc l¹m ph¸t kÐo dµi cµng lµm cho nÒn kinh tÕ ViÖt nam trë nªn kiÖt quÖ. N­íc ta b­íc vµo thêi k× ®æi míi trong hoµn c¶nh hÕt søc khã kh¨n: l¹m ph¸t n¨m 1986 lµ 77,5%, nhËp siªu nghiªm träng, thÞ tr­êng khan hiÕm, m¸y mãc nhµ x­ëng ngõng ho¹t ®éng. B­íc sang nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, trong bèi c¶nh cuéc chiÕn tranh l¹nh gi÷a Nga vµ Mü kÕt thóc, xu h­íng më cöa héi nhËp ®ang ph¸t triÓn… §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· nhËn thÊy viÖc më cöa lµ con ®­êng gióp chóng ta tho¸t khái khñng ho¶ng hiÖn nay. Tõ ®ã ®Õn nay, §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· kh«ng ngõng më réng quan hÖ hîp t¸c, chñ ®éng héi nhËp, ®­a n­íc ta ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng, kh¼ng ®Þnh sù lùa chän ®óng ®¾n cña m×nh trong viÖc t×m ra con ®­êng ®i thÝch hîp cho thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH, b¾t nhÞp víi sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi. 2. Chñ tr­¬ng, quan ®iÓm, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc cho qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. N­íc ta thùc hiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ xuÊt ph¸t tõ môc tiªu kinh tÕ x· héi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn víi sù lùa chän chÕ ®é x· héi theo ®Þnh h­íng XHCN. §iÒu ®ã ®­îc ®¶m b¶o th«ng qua sù l·nh ®¹o cña §¶ng cho viÖc x¸c ®Þnh ®­êng lèi, chÝnh s¸ch vµ hÖ thèng ph¸p luËt, ®­îc thùc thi b»ng bé m¸y quyÒn lùc cña nhµ n­íc víi c¸c c«ng cô hµnh chÝnh vµ c¬ së thùc hiÖn nhÊt qu¸n ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ, më réng, ®a ph­¬ng hãa vµ ®a d¹ng hãa víi tinh thÇn ViÖt nam s½n sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy cña c¸c n­íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hßa b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn. ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i còng ®­îc ®æi míi phï hîp víi c¶i c¸ch kinh tÕ trong n­íc ®Ó nhanh chãng héi nhËp cã hiÖu qu¶ víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Cô thÓ lµ t¹i ®¹i héi VI (1986), §¶ng ta ®· nhÊn m¹nh: “g¾n thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng thÕ giíi, gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu, cã chÝnh s¸ch b¶o vÖ chÝnh s¸ch néi ®Þa”. Hay t¹i §¹i héi VII (1991) §¶ng ta ®· ®­a ra ph­¬ng ch©m tæng qu¸t… “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh ®éc lËp vµ ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ víi tÊt c¶ c¸c quèc gia, tÊt c¶ c¸c tæ chøc kinh tÕ trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi”. TiÕp theo ®ã, §¹i héi VIII (1996) §¶ng ta lµ sù cô thÓ ho¸ cña §¹i héi VII “X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp khu vùc, thÕ giíi… ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr­êng ®Ó võa héi nhËp khu vùc võa héi nhËp toµn cÇu, xö lý ®óng ®¾n lîi Ých gi÷a ta vµ c¸c ®èi t¸c, chñ ®éng tham gia héi nhËp thÕ giíi, c¸c diÔn ®µn, c¸c tæ chøc, c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ mét c¸ch cã chän läc, víi b­íc ®i thÝch hîp”. §«ng thêi t¹i §¹i héi IX néi dung chñ ®éng héi nhËp ®· ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong phÇn IV trong b¸o c¸o chÝnh trÞ cña ®¹i héi. §¶ng ®· ®­a ra: “chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta ph¶i cã lé tr×nh cô thÓ ®èi víi tõng ngµnh, tõng mÆt hµng ®Ó ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh, n©ng cao chÊt l­îng hiÖu qu¶, kh«ng ngõng t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh vµ gi¶m hangtf rµo b¶o hé…”. Néi dung nµy còng tiÕp tôc ®­îc kh¼ng ®Þnh t¹i §¹i héi X cña §¶ng… “chñ ®éng vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i g¾n víi n©ng cao kh¶ n¨ng ®éc lËp, tù chñ cña nÒn kinh tÕ”. §¶ng ta còng nhÊn m¹nh “hoµ nhËp chø kh«ng hoµ tan, héi nhËp trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp, chñ quyÒn vµ v× môc tiªu… c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc” II. ViÖt Nam chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi 1. Nh÷ng thuËn lîi khi ViÖt Nam tham gia héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi - ThuËn lîi rÊt c¬ b¶n ®Çu tiªn cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ §¶ng vµ nhµ n­íc cã quan ®iÓm, ®­êng lèi ®óng vµ cã sù n¨ng ®éng ®iÒu chØnh vÒ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt n­íc trong mçi thêi kú. Mµ cô thÓ trong giai ®o¹n hiÖn nay nhµ n­íc ta ®· xo¸ bá nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, ®ång thêi ¸p dông c¬ chÕ thÞ tr­êng trong lÜnh vùc gi¸ c¶, tû gi¸, l·i suÊt, xo¸ bá c¬ chÕ nhµ n­íc ®Þnh gi¸. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¬ chÕ nhiÒu thµnh phÇn, cã nh÷ng biÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t, bªn c¹nh ®ã nhµ n­íc ta còng ®æi míi hÖ thèng tµi chØnh, ng©n hµng. §Æc biÖt gÇn ®©y chóng ta ®ang thùc hiÖn héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ, ®ang dÇn dÇn h×nh thµnh hÖ thèng ph¸p luËt thÝch hîp vµ ra søc ®µo t¹o c¸n bé cho c«ng cuéc ®æi míi. Thø hai, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh §Êt n­íc ViÖt Nam ®­îc l·nh ®¹o bëi mét §¶ng duy nhÊt lµ §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, mét ®¶ng mét chÝnh quyÒn lu«n lÊy lîi Ých cña nh©n d©n lµm ®Çu. Mét nhµ n­íc thùc sù lµ cña d©n, do d©n vµ v× d©n, ®ã lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu cho sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh cña ®Êt n­íc. V× vËy ViÖt Nam ®­îc c¸c tæ chøc quèc tÕ c«ng nhËn ViÖt Nam cã mét hÖ thèng chÝnh trÞ æn ®Þnh vµ ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng n¬i ®Çu t­ an toµn nhÊt. Trong khi c¸c cuéc khñng ho¶ng vÒ chÝnh trÞ, s¾c téc, nguy c¬ chiÕn tranh lu«ng th­êng trùc ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi lµm cho c¸c giíi ®Çu t­ c¶m thÊy lo ng¹i trong viÖc ®­a ra quyÕt ®inh ®Çu t­ cña m×nh, th× khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, ASEAN l¹i ®­îc xem lµ n¬i cã nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt hiÖn nay vµ cã nÒn chÝnh trÞ æn ®Þnh, v× vËy mµ ngµy cµng cã nhiÒu tæ chøc, nhiÒu c«ng ty ®ang chuyÓn sang ®Çu t­ vµo khu vùc nµy trong ®ã cã ViÖt Nam. - §iÓm thuËn lîi thø ba ViÖt Nam cã vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi ViÖt Nam n»m trong khu vùc giã mïa Èm, thuËn lîi cho ®éng thùc vËtk ph¸t triÓn, cã hÖ sinh th¸i ®a d¹ng, lµ trung t©m ch©u ¸, ng· ba cña thÕ giíi víi ®­êng bë biÓn dµi 2260 km thuËn lîi cho viÖc vËn chuyÓn vµ giao l­u bu«n b¸n, ®¸nh b¾t thuû s¶n. ViÖt Nam cã nhiÒu di s¶n ®­îc UNESCO c«ng nhËn, cã nhiÒu danh lam th¾ng c¶nh ®Ñp, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn du lÞch. N­íc ta cßn lµ n¬i ¸n ng÷ c¸c ®Çu mèi giaothong quan träng, ngoµi ra chóng ta cßn cã nguån tµi nguyªn phong phó, ®a d¹ng. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng cho sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, ®¸p øng cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. - Thø t­: ViÖt Nam cã ngußon nh©n lùc dåi dµo Cho ®Õn nay d©n sè ViÖt Nam ®· cã trªn 80 triÖu ng­êi, trong ®ã cã gÇn 50 triÖu ng­êi ®ang ë tuæi lao ®éng. Nhµ n­íc ta lu«n quan t©m ®Õn chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n… §Çu t­ cho gi¸o dôc ph¸t triÓn nhanh, nguån nh©n lùc ViÖt Nam khÐo lÐo, th«ng minh, s¸ng t¹o… §ã lµ yÕu tè ®Ó tiÕn lªn nÒn kinh tÕ tri thøc, ph¸t triÓn kinh tÕ, x©y dùng ®Êt n­íc ngµy cµng phån thÞnh h¬n. - Vµ cuèi cïng lµ chóng ta cã lîi thÕ lµ mét n­íc ®i sau: lµ mét n­íc ®i sau chóng ta cã thÓ rthùc hiÖn viÖc: “®i t¾t, ®ãn ®Çu” tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn còng nh­ nh÷ng kinh nghiÖm trong qu¶n lý, kinh doanh… §iÒu ®ã gióp chóng ta cã thÓ rót ng¾n giai ®o¹n tõ nghiªn cøu ®Õn øng dông, tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian, kinh phÝ… Tuy nhiªn chóng ta còng ph¶i chñ ®éng s¸ng t¹o vµ ph¸t minh ra nh÷ng c«ng nghÖ míi cã nh­ thÕ th× míi kh«ng bÞ tôt hËu víi nhÞp ®é ph¸t triÓn chung. Víi nh÷ng thuËn lîi ®ã, nÕu ViÖt Nam biÕt ph¸t huy nã th× ®ã sÏ lµ mét ­u thÕ rÊt tèt cho sù ph¸t triÓn c¹nh tranh cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc kh¸c. 2. ViÖt Nam chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Tr­íc khi ®i vµo t×m hiÓu ViÖt Nam ®· chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh­ thÕ nµo th× chóng ta cÇn hiÓu thªm vÒ hai tõ “chñ ®éng héi nhËp”. VËy chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ g×? §ã lµ viÖc tham gia héi nhËp mét c¸ch cã ý thøc, cã chñ ®Ých, cã kÕ ho¹ch vµ lé tr×nh cô thÓ, chñ ®éng lùa chän c¸c tæ chøc tham gia vµ c¸c ®èi t¸c ®Ó hîp t¸c, chñ ®éng ®iÒu chØnh luËt ph¸p, chÝnh s¸ch cho phï hîp víi “luËt ch¬i chung”, chñ ®éng tæ chøc s¶n xuÊt vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ vµ chñ ®éng lùa chän ph­¬ng thøc thùc hiÖn c¸c cam kÕt. Nãi tãm l¹i, tÝnh chñ ®éng ®­îc thÓ hiÖn trong viÖc “chän s©n ch¬i” vµ “c¸ch ch¬i” theo “luËt ch¬i” chung. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ xu thÕ khc¸h quan, th× héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. “Chñ ®éng” héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· tõng b­íc h×nh thanh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi chung. Nãi tíi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ nãi tíi viÖc tham gia c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh khu vùc vµ thÕ giíi, nhÊt lµ WTO, vµ sù thËt th× chóng ta ®· trë thµnh thµnh viªn 150 cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO vµo ngµy 7/11/2006. Thùc hiÖn quan ®iÓm, ®­êng lèi: “chñ ®éng héi nhËp”, §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· chñ ®éng hîp t¸c, ph¸t triÓn víi c¸c n­íc, viÖc hoµn thiÖn thÓ chÕ thÞ tr­êng, hÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸p luËt… th× Nhµ n­íc ta ®· chñ ®éng tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. a. Héi nhËp AFTA Ngµy 1/11/1996 ®¸nh dÊu mèc quan träng trong qu¸ tr×nh héi nhËp khi ViÖt Nam chÝnh thøc tham gia vµo khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA). Thùc hiÖn AFTA c¸c n­íc thµnh viªn khèi ASEAN sÏ dµnh cho nhau møc thuÕ ë møc 0-5% theo hiÖp ®Þnh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT), ®iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n ®Ó hµng VIÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng réng lín cËn kÒ víi kho¶ng 500 triÖu d©n vµ GDP gÇn 700 tû USD h¬n n÷a l¹i thuËn tiÖn vÒ giao th«ng l¹i cã ®ßi hái chÊt l­îng hµng ho¸ kh«ng qua cao. §ång thêi, kÝch thÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu v× viÖc gi¶m thuÕ hµng nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ASEAN sÏ lµm cho chi phÝ ®Çu vµo gi¶m, gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. HiÖn ASEAN ®Çu t­ vµo ViÖt Nam h¬n 350 dù ¸n víi sè vèn lªn ®Õn hµng chôc tû USD chiÕm gÇn 30% tæng gi¸ trÞ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo n­íc ta. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo c¸c quèc gia ASEAN kh«ng ngõng t¨ng, nÕu n¨m 1990 chØ ®¹t 384.6 triÖu USD th× n¨m 1998 ®¹t 2349 triÖu USD. Trong nh÷ng n¨m tíi ViÖt Nam cÇn xóc tiÕn viÖc c¾t gi¶m hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®Ó chÝnh thøc gia nhËp AFTA, khi ®ã chóng ta míi thùc sù héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc. -ViÖt Nam trö thµnh thµnh viªn cña diÔn ®µn hùp t¸c kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng (APEC) tõ ngµy 14-11-1998. Tõ khi ®ã, ViÖt Nam ®· vµ ®ang tham gia tÝch cùc vµ m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng cña diÔn ®µn. Tham gia c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c trong khu«n khæ APEC lµmét phÇn trong tiÕn tr×nh héi nh¹p kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. Môc tiªu chÝnh cña viÖc tham gia APEC ®­îc ViÖt nam x¸c ®Þnh lµ: Më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho hµng ho¸ ViÖt nam, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn cho thu hót ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, n©ng cao søc c¹nh tranh hµng ho¸ vµ dÞch vô, b¶o ®¶m nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng víi tèc ®é cao, bÒn v÷ng. Víi tinh thÇn chñ ®éng héi nhËp, sù tham gia cña ViÖt nam vµo APEC lµ sù tham gia cã chän läc trªn c¬ së c©n ®èi c¸c nghÜa vô quèc tÕ, lîi Ých quèc gia vµ kh¶ n¨ng, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam còng cã nhiÒu nç lùc trong nhiÒu lÜnh vùc®Ó hiÖn thùc ho¸ nh÷ng môc ®Ých cña APEC vÒ tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ v× sù thÞnh v­îng cña khu vùc. ViÖt Nam ®· ®Ò xuÊt nhiÒu s¸ng kiÕn ®­îc ®¸nh gi¸ cao. N¨m 2003,ViÖt Nam ®· ®Ò x­íng quü hç trî c¸c doanh nghiÖp siªu nhá vµ xóc tiÕn ®Çu t­ trong néi bé khèi APEC. Cho ®Õn nay c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn APEC lµ ®èi t¸c chñ yÕu vÒ kinh tÕ, th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cña ViÖt Nam: chiÕm 80% kim ngh¹ch ngo¹i th­¬ng 755 tæng sè vèn ®Çu t­ trôc tiÕp n­íc ngoµi vµ h¬n 80% viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc(ODA) cña ViÖt Nam. c. Gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi: WTO Tæ chøc th­¬ng m¹i WTO ®­îc thµnh lËp chÝnh thøc vµo ngµy 1-1-1995. §©y lµ tæ chøc th­¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi v× vËy mµ tham gia vµo WTO còng ®ång nghÜa víi viÖc héi nhËp nÒn kinh tÕ quèc tÕ Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO cã môc ®Ých c¬ b¶n lµ th­¬ng l­îng ®Ó thiÕt lËp quan hÖ chung ®¶m b¶o th«ng tho¸ng th«ng tho¸ng choth­¬ng m¹i cònh nh­ c¸c lÜnh vùc hîp t¸c kinh tÕ kh¸c Ngµy 4_1_1995 ViÖt Nam nép ®¬n xin gia nhËp WTO. Ngµy 13_10_2006 ViÖt Nam kÕt thóc ®µm ph¸n ®a ph­¬ng t¹i Gªnªva. N¨m 2005 ®­îc coi lµ n¨m ®¸nh dÊu b­íc ngoÆt quan träng trong tiÕn tr×nh ®µm ph¸n cña ViÖt Nam víi 15 ®èi t¸c, n©ng tæng sè ®èi t¸c lªn 21 ®èi t¸c, trong ®ã cã nh÷ng ®èi t¸c hªt søc quan träng, cã ¶nh h­ëng lín trong WTO nãi riªng vµ trong hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a bªn nh¬ Trung Quèc, EU (GåM 25 n­íc thµnh viªn) Ngµy mång 7_11_2006 ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp WTO trë thµnh thµnh viªn thø 150 cñatæ chøc nµy. Nh­ vËy lµ chóng ta ®· héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ gíi víi nh÷ng cam kÕt hoµn toµn chñ ®éng. Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp lµ mét xu thÕ kh¸ch quan v× vËy mµ sù ®ãng cöa ®èi víi bÊt cø quèc gia nµo còng sÏ bÞ tôt hËu, ngõng trÖ vµ “ph¸t triÓn quÌ quÆt”. Bëi v¹y viÖc tham gia héi nhËp lµ viÖc “mét sím mét chiÒu”, nã chØ lµ vÊn ®Ò chän thêi ®iÓm thÝch hîp mµ th«i. Víi viÖc chñ ®éng tham gia héi nhËp chóng ta sÏ tr¸nh ®­îc sù “lóng tóng” còng nh­ sù “thô ®éng” trªn s©n ch¬i chung. 3. Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc Nh÷ng kÕt qña ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh 20 n¨m ®æi míi, héi nhËp kinh tÕ lµ rÊt to lín: Tèc ®é t¨ng tr­ëng cao hµng ®Çu thÕ giíi, chØ sau Trung Quèc, kim ng¹ch th­¬ng m¹i t¨ng 25 lÇn, trë thµnh mét n­íc thu hót t­ FDI cã søc c¹nh tranh trong khu vùc, lµ n­íc ®øng ®Çu thÕ gíi vÒ xuÊt khÈu g¹o, cµ phª, hå tiªu… Chóng ta ®Èy lïi ®­îc chinh s¸ch bao v©y, cÊm vËn cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, t¹o dùng ®­îc mæi t­êng quèc tÕ thuËn lîi cho c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc, n©ng cao vÞ thÕ cña ®Êt n­íc trªn chÝnh tr­êng vµ th­¬ng tr­êng thÕ giíi . n­íc ta còng kh¾c phôc ®­îc t×nh trang khñng ho¶ng thÞ tr­êng do Liªn X« vµ hÖ thèng XHCN bÞ tan r·, ®éng thêi më réng thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu. Thu hót ®­îc mét nguån lín ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngioµi, tranh thñ ®­îc nguån viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) ngµy cµng lín còng nh­ tranh thñ nguån viÖn trî n­íc ngoµi ®¸ng kÓ. TiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ, kü thô©t qu¶n lý, gãp phÇn ®µo t¹o nguån c¸c bé kinh doanh, tõng b­íc ®­a ho¹t ®éng cñ c¸c doanh nghiÖp vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ vµo m«i tr­êng c¹nh , nhê ®ã t¹o ®­îc m«i tr­êng c¹nh tranh, nhê ®ã t¹o ®­îc t­ duy lµm ¨n míi, thóc ®Èy sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. KÕt hîp néi lùc víi ngo¹i lùc, h×nh thµnh søc m¹nh tæng hîp, gãp phÇn ®­a ®Õn nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ to lín, nhê ®ã gióp chóng ta tiÕp tôc gi÷ v÷ng, cñng cè ®éc lËp tù chñ, ®Þnh h­íng XHCN, an ninh quèc gia vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc III.Th¬× c¬ cña ViÖt Nam khi tham gia héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi ViÖc tham gia vµo tæ chøc th­¬ng maÞo thÕ giíi WTO ®· më ra cho chóng ta rÊt nhiÒu c¬ héi, tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi th× còng tån t¹i nh÷ng th¸ch thøc. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn nhËn thøc ®­îc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®ã ®Ó chñ ®äng trong viÖc v¹ch ra ®­êng lèi, biÖn ph¸p ®Ó tËn dông tèi ®a nh÷ng c¬ héi vµ biÕn nh÷ng th¸ch thøc thµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn, ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Ph¶i kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu r»ng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ giíi th× thêi c¬ vµ th¸ch thøc ®Æt ra lµ v« cïng lín, thêi c¬ vµ th¸ch thøc lu«n ®an xen lÉn nhau, trong thêi cèc nh÷ng th¸ch thøc vµ trong th¸ch thøc còng cã thÓ biÕn thµnh nh÷ng c¬ héi, ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Vµ kh«ng ph¶i cø gia nhËp WTO lµ chóng ta ®· xã thÓ cã hÕt tÊt c¶ c¸c thêi c¬ mµ sù thËt lµ chóng ta ph¶i b¾t tay vµo hµnh ®éng mét c¸ch chñ ®éng th× míi cã thÓ ®­a nh÷ng thêi c¬ ®ã tõ lý thuyÕt thµnh thùc tÕ, lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam. VËy nh÷ng thêi c¬ mµ chóng ta cã ®­îc khi tham gia vµo WTO lµ gi? Cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh 5 c¬ héi c¬ b¶n sau: Thø nhÊt: thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu ®­îc më réng §­îc tiÕp cËn thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô ë tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn víi møc thuÕ nhËp khÈu ®· ®­îc c¾t gi¶m vµ c¸c ngµnh dÞch vô mµ c¸c n­íc më cöa theo c¸c nghÞ dÞnh th­ gia nhËp c¸c n­íc nµy kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö. §iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng ta më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ trong t­¬ng lai, víi sù lín m¹nh cña doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ n­íc ta_ më réng kinh doanh dÞch vô ra ngoµi biªn giíi quèc gia. Víi mét nÒn kinh tÕ cã ®é më lín nh­ nÒn kinh tÕ n­íc ta, kim ng¹ch xuÊt khÈu lu«n chiÕm trªn 60% GDP th× diÒu nµy lµ ®Æc biÖt quan träng, lµ yÕu tè b¶o ®¶m t¨ng tr­ëng. §ång thêi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh hîp t¸c trªn c¬ së cã di cã l¹i, trong ®ã c¸c quèc gia dµnh cho nhau sù ®èi xö ¬u ®·i trªn cë së t«n träng, chÊp hµnh c¸c luËt lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ. Héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu sÏ t¹o diªu kiÖn gióp n­íc ta tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng bÞ c« lËp, ph©n biÖt ®èi xö hay chÌn Ðp trong quan hÖ quèc tÕ, tõng b­íc t¹o dùng thÕ vµ lùc trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. Thø hai: héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµm t¨ng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam Tham gia héi nhËp vµ chÊp nhËn c¸c luËt lÖ chung cña c¸c thÕ chÕ th­¬ng m¹i quèc tÕ sÏ dÇn dÇn t¹o lËp vµ cñng cè lßng tin cña cµc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, vµ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ViÖt Nam sÏ dÇn ®­îc ®iÒu chØnh theo c¸c chuÈn mùc vµ th«ng lÖ quèc tÕ tõng b­íc t¹o dùng m«i tr­êng ®Çu t­ th«ng tho¸ng vµ b×nh ®¼ng. Ngoµi raViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ tõ nh÷ng khu vùc n­íc ngoµi còng nh­ nh÷ng n­íc thõa vèn vµ ®ang cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu m¹nh sang c¸c ngµnh cã hµm l­îng cao, sö dông Ýt nh©n c«ng trong khu vùc nh­ Singapo, Malaixia…cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp thu c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o kü thuËt cao ë c¸c ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng mµ c¸c n­íc ®ã ®ang cÇn chuyÓn giao. Víi viÖc hoµn thµnh hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ theo c¬chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN vµ thùc hiÖn c«ng khai minh b¹ch c¸c thiÕt chÕ qu¶n lý theo quy dÞnh cña WTO, m«i tr­êng kinh doanh cña n­íc ta ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn. §©y lµ tiÒn ®Ò rÊt quan träng ®Ó kh«ng nh÷ng ph¸t huy tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc mµ cßn thu hót m¹nh ®Çu t­ n­íc ngoµi, thùc hiÖn CNH_HDH ®Êt n­íc, b¶o ®¶mtéc ®é t¨ng tr­ëng vµ rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· chñ râ, cïng víi ph¸t huy néi lùc, ®Çu t­ n­íc ngoµi cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ n­íc ta vµ xu thÕ nµy ngµy nµng næi tréi: n¨m 2006, ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 37% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, gÇn 56% kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ 15,5%GDP, thu hót h¬n mét triÖu lao ®éng trùc tiÕp lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thø 3: Gia nhËp WTO t¹o ®­îc vÞ thÕ b×nh ®¼ng nh­ c¸c thµnh viªn kh¸c trong viÖc ho¹ch dÞnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i toµn cÇu, cã c¬ héi ®Êu tranh ®Ó thiÕt lËp mét trËt tù kinh tÕ míi c«ng b»ng h¬n, hîp lý h¬n, cã ®iÒu kiÖn ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña ®Êt n­íc Thø 4: Gia nhËp WTO sÏ gióp chóng ta thùc hiÖn c¶i c¸ch ®éng bé vµ hiÖu qu¶ h¬n, ®éng thêi tiÕp cËn khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn MÆc dï chñ tr­¬ng cñ chóng ta lµ chñ ®éng ®æi míi, c¶i c¸ch thÕ chÕ kinh tÓ trong n­íc ®Ó ph¸t huy nguån néi lùc vµ ngo¹i lùc, nh­ng khi chóng ta tham gia vµo WTO th× chóng ta còng ph¶i tu©n thñ theo “luËt ch¬i” nhÊt ®Þnh nµo ®ã. V× vËy khi héi nhËp th× chóng ta sÏ thóc ®Èy viÖc c¶i c¸ch ®ång bé vµ hiÖu qu¶ h¬n. Qóa tr×nh héi nhËp sÏ thóc Ðp c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i tiÕn hµnh ®æi míi, xo¸ bá tÝnh û l¹i vµo sù b¶o hé cña nhµ n­íc, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, gãp phÇn thóc ®Èy hiÖu qua s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn: Thùc tiÔn nh÷ng n¨m qua chØ râ, khi më cöa thÞ tr­êng, lóc ®Çu chóng ta cã gÆp khã kh¨n. Më cöa bu«n b¸n biªn giíi víi Trung Quèc, hµng ho¸ n­íc b¹n trµn vµo ®Èy doanh nghiÖp n­íc ta vµo thÕ bÞ ®éng, mét sè ngµnh s¶n xuÊt “lao ®ao”, mét sè doanh nghiÖp ph¶i gi¶i thÓ. Tuy nhiªn víithêi gian, c¸c doanh nghiÖp n­íc ta ®· v­¬n lªn, trô v÷ng vµ ®· cã b­íc ph¸t triÓn míi. Thø 5: N©ng cao vÞ thÕ viÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ ViÖt Nam ®ang kh¼ng ®Þnh vµ n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ b»ng nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc sau 20 n¨m ®æi míi. Nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, còng nh­ viÖc chóng ta tham gia vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i, kinh tÕ quèc tÕ nh­ ASEN, APEC, WTO, th× vÞ thÕ ViÖt Nam cµn ®­îc kh¼ng ®Þnh râ rµng h­n. §iÒu nµy sÏ t¹o thÕ ®øng v÷ng trong quan hÖ chÝnh trÞ, t¹o ®iÒu kiÖ cho ta triÓn khai cã hiÖu qu¶ ®­êng lèi ®èi ngo¹i theo ph­¬ng ch©m “ ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trong céng ®ång thÕ giíi v× hoµ b×nh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn.” Cã thÓ nãi,víi sù chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, còng nh­ nh÷ng thuËn lîi vµ tiÒn ®Ò cã s½n, t«i tin r»ng ViÖt Nam d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng sÏ t¹o ®µ ph¸t triÓn míi, sÏ thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp CNH_H§H nãi riªng còng nh­ ®­a ®Êt n­íc ph¸t triÓn, héi nhËp vµ b¾t kÞp tiÕn ®é ph¸t triÓn cña thÕ giíi nãi chung vµ sÏ x©y dùng thµnh c«ng XHCN II.Nh÷ng khã kh¨n,th¸ch thøc, nguyªn nh©n vµ gi¶i ph¸p Gia nhËp WTO chóng ta nhË thÊy râ thêi c¬ më ra lµ rÊt lín, nh­ng liÖu cã ph¶i thêi c¬ mang ®Õn hiÒu mµ khã kh¨n,th¸ch thøc chØ lµ phiÕn diÖn hay kh«ng? r»ng nã kh«ng ®¸ng kÓ vµ kh«ng ®¸ng lo sî?. NÕu chóng ta cã suy nghÜ nh­ thÕ th× hoµn toµn sai lÇm, bëi khi gia nhËp WTO tøc lµ chóng ta ®· b­íc vµo “ s©n ch¬i chung”, v× vËy chóng ta còng ph¶i tu©n thñ nh÷ng “luËt ch¬i” cñanã. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµvõa hîp t¸c võa c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc, nªn bªn c¹nh thêi c¬ lµ nh÷ng th¸ch thøc míi, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn n­íc ta lµ mét n­íc®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp, th× viÖc v­ît qua th¸ch thøc cñchóng ta cµng khã kh¨n vµ phóc t¹p h¬n. II.1. Nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc a. Nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc chñ quan vÒ phÝa ViÖt Nam Khi hoµ b×nh lËp l¹i th× nÒn kinh tÕ quan liªu bao cÊp kh«ng cßn phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc,dÉn ®Õn nh÷ng mÆt tr¸i nh­: quan liªu,t×nh tr¹ng: cha chung kh«ng ai khãc”...®iÒu ®o ®· lµmcho nnÒn kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn mµ cßn bÞ thôt lïi.ViÖt Nam bÞ thÕ giíi bá lïi mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa vÒ nhiÒu mÆt cña ®êi sèng x· héi. HiÖn nay, sau 20 n¨m ®æi míi GDP ®Çu ng­êi vÉn cßn rÊt thÊp vµ vÉn ®­îc xÕp vµo mét trong nh÷ng quèc gia nghÌo nhÊt thÕ giíi. C¬ së h¹ tÇng, ®­êng x¸ giao th«ng cßn l¹c hËu ch­a ®¸p øng ®­îc cho viÖc thu hót ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn biÕn chËm, n«ng nghiÖp vÉn chiÕm tû träng lín trong s¶n xuÊt nh­ng ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng. Tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cßn kÐm, l¹c hËu. MÆc dï trong mät sè ngµnh nh­ c«ng nghÖ th«ng tin, ®iÖn tö viÔn th«ng ®· trang bÞ míi nhiÒu m¸y mãc hiÖn ®¹i nh­ng sè l­îng ch­a nhiÒu, ®a phÇn cßn sö dông nh÷ng thiÕt bÞ cña c¸c ngµnh kh¸c ®· lçi thêi cña 40_50 n¨m vÒ tr­íc, nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng ®ñ vèn chÊ­ nhËn mua l¹i m¸y mãc l¹c hËu ë c¸c n­íc tiªn tiÕn vµv« h×nh chung ViÖt Nam trë thµnh “ b·i r¸c” cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. C«ng nghÖ lµ yÕu tè tiªn quyÕt cho n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm , lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, tõ ®èt ch¸y kh¶ n¨ng c¹nh tranh Ëi hµng ho¸ ViÖt Nam lµ rÊt yÕu. NÕu chÝnh phñ vµ c«ng ty trong n­íc khong cã biÖn ph¸p kÞp thêi trong vÊn ®Ò ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng th× th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ nhanh chãng bÞ “ tiªu diÖt” khi hµng hÝa n­íc ngoµi trang vµo vµ hËu qu¶ cña nã ®Õn nÒn kinh tÕ lµ kh«ng thÓ l­êng tr­íc ®­îc. b. ViÖt Nam cã nguån nh©n lùc dåi dµo nh­ng h­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong tiÕn tr×nh héi nhËp N­íc ta hiÖn nay cã gÇn 50triÖu ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng nh­ng sè ®­îc qua ®µo t¹o vµ c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ chØ chݪm mét phÇn nhá. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra chØ cã gÇn 15% d©n sè tõ 15 tuæi trë lªn ®· qua tr­êng líp ®µo t¹o trong khi tû lÖ nµy ë c¸c n­íc ASEAN cò lµ 70%. C¶ n­íc chØ cã kho¶ng 13,11% sè lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt, tû lÖ nµy ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp lµ 35%. Lao ®éng cã tr×nh ®é trung cÊp kü thuËt cña ta lµ 3,5% th× c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ 24,5%. Sè c«ng nh©n kÜ thuËt cã kü thuËt cã tr×nh ®é bËc bèn trë lªn chØ chiÕm tû lÖ b»ng 1/3 tæng sè c«ng nh©n kü thuËt, c«ng nh©n kü thuËt bËc 7 chØ kho¶ng 4000 ng­êi vµ ®¹i bé phËn trong sè ®Êy ®· lín tuæi. HiÖn nay ®a phÇn c¸c häc sinh tèt nghiÖp phæ th«ng chØ muèn thi vµo ®¹i häc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “thõa thÇy thiÕu thî” råi c¶ thÇy lÉn thî ®Òu kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thùc tÕ bëi trong gi¸o dôc chóng ta rÊt chËm ®æi míi vÒ néi dung, ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y. PhÇn ®«ng sinh viªn ®Òu häc chay, nghe gi¶ng thô ®éng kh«ng cã thêi gian ®i thùc tÕ ®Ó ph¸t triÓn suy luËn vµ ãc s¸ng t¹o bÊt cËp, yÕu kÐm cßn thÓ hiÖn trong lÜnh vùc ®µo t¹o vµ sö dông nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao. Bé gi¸o dôc ®µo t¹o nhËn ®Þnh, ®Ó cã møc t¨ng tr­ëng GDP tõ 9-10% th× tèc ®é t¨ng tr­ëng nguån nh©n lùc khoa häc kü thuËt ph¶i ®¹t tõ 4-5%/n¨m. Trªn thùc tÕ mÆc dï ®· cã rÊt nhiÒu nç lùc nh­ng chóng ta chØ ®¹t tõ 2-3%. §Ó chñ ®éng héi nhËp, vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®ang ®Æt ra hµng lo¹t nhiÖm vô cÊp b¸ch, cã mét thùc tÕ kh«ng ai phñ nhËn lµ sau nhiÒu lÇn c¶i c¸ch nh­ng s¶n phÈm cña nÒn gi¸o dôc n­íc ta vÉn ch­a ngang tÇm víi ®ßi hái thùc tiÔn. NÕu kh«ng c¶i c¸ch m¹nh mÏ kÞp thêi th× chóng ta khã cã thÓ ph¸t triÓn. H¬n n÷a cã nguån nh©n lùc dåi dµo mµ kh«ng biÕt khai th¸c vµ sö dông hiÖu qu¶ th× kh«ng nh÷ng sÏ lµ mét g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ mµ cßn lµm n¶y sinh nhiÒu tÖ n¹n x· héi. c. Hµng ho¸ ViÖt Nam ch­a ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Khoa häc kü thuËt, tay nghÒ c«ng nh©n, tr×nh ®é qu¶n lý kÐm lµ nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh khiÕn hµng ho¸ ViÖt Nam cã søc c¹nh tranh yÕu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Do lîi thÕ so s¸nh thËp mµ cã nh÷ng s¶n phÈm gi¸ xuÊt x­ëng cña chóng ta cßn cao h¬n gi¸ nhËp khÈu, ch¼ng h¹n gi¸ thÐp trong n­íc s¶n xuÊt b×nh qu©n lµ 300 USD/ tÊn nh­ng gi¸ nhËp khÈu chØ cã 285 USD/ tÊm. Trong khi n­íc l¸ng giÒng Trung Quèc, c¸c mÆt hµng cña hä ®­îc toµn thÕ giíi biÕt ®Õn, ®a d¹ng c¶ vÒ sè l­îng vµ chñng lo¹i, phong phó c¶ vÒ gi¸ c¶ lÉn mÉu m·, rÊt hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng, ®©y lµ ®iÒu chóng ta nªn häc hái. Trong tiÕn tr×nh héi nhËp ViÖt Nam sÏ ph¶i ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh gi¶m thuÕ, xo¸ bá mét phÇn hoÆc toµn phÇn viÖc b¶o hé c¸c mÆtu hµng trong n­íc, nh­ vËy hµng ho¸ trong n­íc sÏ dÔ bÞ hµng ho¸ nhËp khÈu ®¸nh b¹i ngay trªn s©n nhµ cßn hµng ho¸ xuÊt khÈu sÏ cã nhiÒu trë ng¹i bëi thÞ tr­êng c¸c n­íc ®Òu cãa hÖ thèng kiÓm ®Þnh chÊt l­îng rÊt kh¾t khe. Ngoµi ra, hµng ho¸ ViÖt Nam th­êng bÞ chÌn Ðp trªn thÞ tr­êng quèc tÕ bëi ta ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm trªn thÞ tr­êng nh­ vô c¸ basa, c¸ tra… h¬n n÷a, nhiÒu doanh nghiÖp cña ta bÞ mÊt th­¬ng hiÖu do ch­a ®¨ng ký b¶n quyÒn víi côc b¶n quyÒn thÕ giíi. Theo diÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi míi ®©y cho thÊy søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ VIÖt Nam chØ ®øng thø 53/ 59 n­íc. §©y thùc sù lµ mét th¸ch thøc lín cho ChÝnh phñ vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam. d. Tr×nh ®é qu¶n lý, sù am hiÓu vÒ thÞ tr­êng thÕ giíi cña cc¸c daonh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp ch­a l©u, nguån vèn h¹n hÑp, chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty lµm ¨n nhá lÎ vµ chØ bu«n b¸n trong n­íc lµ chÝnh. Nh÷ng c«ng ty cã vèn lín ®ñ kh¶ n¨ng xuÊt klhÈu chiÕm sè l­îng kh«ng ®¸ng kÓ , ngay c¶ nh÷ng mÆt hµng cã sè l­îng lín nh­ g¹o, cµ phª còng cßn nhiÒu bÊp bªnh, ch­a thùc sù æn ®Þnh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam, chÝnh phñ ®ãng vai trß v« cïng quan träng nh­ng hiÖn nay vai trß Êy ch­a thùc sù næi bËt Ýt nhÊt lµ trong viÖc gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tiÕn ra thÞ tr­êng bªn ngoµi, xóc tiÕn ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng, gióp c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, kh¼ng ®Þnh th­¬ng hiÖu cña m×nh. ViÖc ®Ó mÊt nh·n hiÖu nh­ cña cµ phª Trung nguyªn, thuèc l¸ Vinataba… ®· thÓ hiÖn sù non kÐm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. §©y qu¶ lµ mét th¸ch thøc kh«ng dÔ v­ît qua. e. HÖ thèng ph¸p ®Þnh kinh tÕ nãi chung vµ luËt ®µu t­ nãi riªng ch­a thùc sù hoµn thiÖn. §©y thùc sù lµ mét trë ng¹i lín cho VIÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. XuÊt ph¸t tõ chÕ ®é chÝnh trÞ, chóng ta ®ang trªn ®­êng x©y dùng CNXH, c¸c n­íc ®Õ quèc t­ b¶n lu«n t×m c¸ch chèng ph¸ mµ ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông hiÖn nay lµ chiÕn l­îc diÔn biÕn hoµ b×nh víi môc ®Ých ban ®Çu lµ th©u tãm vÒ kinh tÕ sau ®ã lµ chi phèi vÒ chÝnh trÞ chÝnh v× vËy viÖc x©y dùng mét hÖ thèng ph¸p lËt hoµn chØnh lµ rÊt lhã lh¨n vµ rÊt nhiÒu thêi gian c«ng søc. MÆt kh¸c cong t¸c qu¶n lý cña ta ch­a chÆt chÏ, viÖc ®¸nh thuÕ mmét sè mÆt hµng qu¸ cao dÉn ®Õn hµng lËu å ¹t trµn vµo, chèn thuÕ g©y thÊt tho¸t tiÒn cña nhµ n­íc thiÖt h¹i cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Ngoµi ra luËt ®Çu t­ cua cña ViÖt Nam cßn nhiÒu bÊt cËp, thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, chång chÐo, “mét ®¬n nhiÒu cöa”, cïng ®ã lµ c¬ së h¹ tÇng l¹c hËu, kh«ng ®ång bé t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ kh«ng thuËn lîi, ®ã lµ th¸ch thøc lín trong viÖc thu hót nguån vèn vµo VIÖt Nam. 2. Nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc kh¸ch quan khi gia nhËp WTO Mét lµ c¹nh tr©nh sÏ diÔn ra gay g¾t h¬n, víi nhiÒu ®èi thñ h¬n, trªn b×nh diÔn réng h¬n, s©u h¬n. §©y lµ sù c¹nh tranh gi÷a s¶n phÈm cña ta víi s¶n phÈm c¸c n­íc, gi÷a doanh nghiÖp n­íc ta víi doanh nghiÖp c¸c n­íc, kh«ng chØ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ ngay trªn thÞ tr­êng n­íc ta do thuÕ nhËp khÈu ph¶i c¾t gi¶m tõ møc trung b×nh 17.4% hiÖn nay xuèng møc trung b×nh 13.4% trong vßng 3-5 n¨m tíi, nhiÒu mÆt hµng cßn gi¶m m¹nh h¬n. C¹nh tranh kh«ng chØ diÔn ra ë cÊp ®é s¶n phÈm víi s¶mn phÈm, doanh nghiÖp víi doanh nghiÖp. C¹nh tranh cßn diÔn ra gi÷a nhµ n­íc vµ nhµ n­íc trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch qu¶n lý vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn nh»m ph¸t huy néi lùc vµ thu hót vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn cã ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh hay kh«ng, cã thÓ hiÖn ®­îc kh¶ n¨ng “ph¶n ¸nh v­ît tr­íc” trong mét thÕ giíi biÕn ®æi nhanh chãng hay kh«ng. ChÝnh s¸ch qu¶n lý cã t¹o ®­îc chi phÝ giao dÞch x· héi thÊp nhÊt cho s¶n xuÊt, kinh doanh hay kh«ng, cã t¹o dùng ®­îc m«i tr­êng kinh doanh, ®Çu t­ th«ng tho¸ng, thuËn lîi hay kh«ng… tæng hîp c¸c yÕu tè c¹nh tranh trªn ®ay sÏ t¹o nªn søc c¹nh tranh cña toµn bé nÒn kinh tÕ, søc c¹nh tranh quèc gia. Hai lµ trªn thÕ giíi sù ph©n phèi lîi Ých cña toµn cÇu ho¸ lµ kh«ng ®ång ®Òu. Nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thÊp ®­îc h­ëng lîi Ýt h¬n. ë mçi quèc gia,sù “ ph©n phèi” lîi Ých còng kh«ng ®ång ®Òu. Mét bé phËn d©n c­ ®­îc h­ëng lîi Ýt h¬n, thËm chÝ cßn bÞ t¸c ®éng tiªu cùc cña toµn cÇu ho¸; nguy c¬ ph¸ s¶n cña mét bé phËn doanh nghiÖp vµ nguy c¬ thÊt nghiÖp sÏ t¨ng lªn, ph©n ho¸ giµu nghÌo sÏ m¹nh h¬n, §iÒu ®ã ®ã ®ßi hái ph¶i cã chÝnh s¸ch phóc lîi vµ an sinh x· héi ®óng ®¾n; qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn tèt chñ tr­¬ng cña §¶ng: “ T¨ng tr­ëng kinh tÕ ®i ®«i víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo,thîc hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi ngay trong tõng b­íc ph¸t triÓn” Ba lµ: héi nhËp kinh tÕ quèctÕ trong thÕ giíi toµn cÇu ho¸ tÝnh tuú thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc sÏ t¨ng lªn. Sù biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng c¸c n­íc sÏ t¸c ®éng m¹nh ®Õn thÞ tr­êng trong n­íc, ®ßi hái chóng ta ph¶i cã chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« ®óng ®¾n, cã n¨ng lùc dù b¸o vµ ph©n tÝch t×nh h×nh, c¬ chÕ qu¶n lý ph¶i t¹o c¬ së ®Ó nÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh tÝch cùc, h¹n chÕ ®­îc tiªu cùc tr­íc nh÷ng biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong ®iÒu kiÖn tiÒm lùc ®Êt n­íc cã h¹n hÖ thèng ph¸p luËt ch­a hoµn thiÖn kinh nghiÖm vËn hµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ch­a nhiÒu th× ®©y lµ khã kh¨n kh«ng nhá, ®ßi hái chóng ta ph¶i phÊn ®Êu v­¬n lªn m¹nh mÏ víi lßng tù hµo vµ tr¸ch nhiÖm rÊt cao tr­íc quèc gia Bèn lµ : héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò míi trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng, b¶o vÖ an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ vµ truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc, ch¹y theo ®ång tiÒn. Nh­ vËy, gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, võa ph¶i ®èi ®Çu víi th¸ch thøc kh«ng nhá. C¬ héi tù nã kh«ng biÕn thµnh lùc l­îng vËt chÊt trªn thÞ tr­êng mµ tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng tËn dông c¬ héi cña chóng ta.Th¸ch thøc tuy lµ søc Ðp trùc tiÕp nh­ng t¸c déng cña nã ®Õn ®©u cßn tuú thuéc vµo nç lùc v­¬n lªn cña chóng ta. Co héi vµ th¸ch thøc kh«ng ph¶i “ nhÊt thµnh bÊt biÕn” mµ lu«n v©n ®éng, chuyÓn ho¸ vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh nµy cã thÓ lµ c¬ héi cho ngµnh kh¸c ph¸t triÓn. TËn dông ®­îc c¬ héi sÏ t¹o ra thÕ vµ lùc míi ®Ó v­ît qua vµ ®Èy lïi th¸ch thøc, t¹o ra c¬ héi míi lín h¬n. Ng­îc l¹i kh«ng tËn dông ®­îc c¬ héi th¸ch thøc sÏ lÊn at, c¬ héi sÏ míi ®i, th¸ch thøc sÏ chuyÓn thµnh nh÷ng khã kh¨n dµi h¹n rÊt khã kh¾c phôc. ë ®©y, nh©n tè chñ quan, néi lùc cña ®Êt n­íc, tinh thÇn tù lùc tù c­êng cña toµn d©n téc lµ quyÕt ®Þnh nhÊt. Víi thµnh tùu to lín sau 2 n¨m ®æi míi qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tÝch cùc trong c¹nh tranh vµ héi nhËp kinh tÕ nh÷ng n¨m võa qua, cïng víi kinh nghiÖm vµ kÕt qu¶ cña nhiÒu n­íc gia nhËp tæ chøc th­¬ng mÞa thÕ giíi tr­íc ta, cho chóng ta niÒm tin v÷ng ch¾c r»ng: Chóng ta hoµn toµn cã thÓ tËn dông c¬ héi, v­ît qua th¸ch thøc. Cã thÓ cã mét sè doanh nghiÖp khã kh¨n, thËm chÝ l©m vµo c¶nh ph¸ s¶n nh­ng phÇn lín c¸c doanh nghiÖp sÏ trô v÷ng vµ v­¬n lªn, nhiÒu doanh nghiÖp míi sÏ tham gia thÞ tr­êng vµ toµn bé nÒn kinh tÕ sÏ ph¸t triÓn theo môc tiªu vµ ®Þnh h­íng cña chóng ta. 2) Nh÷ng gi¶i ph¸p vµ ph­¬ng h­íng Thø nhÊt: TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ c¬ chÕ qu¶n lý, nh»m h×nh thµnh nhanh vµ ®ång bé c¸c yÕu tè cña kinh tÕ thÞ tr­êng, t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt. Tr­íc hÕt tËp trung vµo: So¹n th¶o c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thùc thi c¸c luËt míi ban hµnh, b¶o ®¶m cô thÓ, c«ng khai, minh b¹ch, phó hîp víi néi dung cña luËt; xo¶ bá h×nh thøc bao cÊp, trong ®ã cã bao cÊp qua gi¸, thùc hiÖn gi¸ thÞ tr­êng cho mäi hµng ho¸ vµ dÞch vô; ®Èy m¹nh c¶i c¸ch trong lÜnh vùc tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o ®¶m cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i thùc sù lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n vay vµ cho vay trªn c¬ së hiÖu qu¶, kh«ng cã sù phËn biÖt ®èi xö vÒ h×nh thøc së h÷u vµ c¸c thµnh ph©n kinh tÕ; x©y dùng c¸c biÖn ph¸p hç trî víi mét sè lÜnh vùc, s¶n phÈm ®i ®«i víi viÖc loÞa bá c¸c h×nh thøc trî cÊp, xuÊt khÈu vµ trî cÊo g¾n víi tØ lÖ néi ®Þa ho¸ phó hîp víi c¸c cam kÕt cña ta trong WTO; hoµn thiÖn c¬ chÕ vµ tæ chøc qu¶n lý c¹nh tranh , chèng b¸n ph¸ gi¸, chèng trî cÊp ®Ó t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh; kÕt hîp chÝnh s¸ch tµi kho¸ víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, sö dông linh ho¹t c¸c c«ng cô l·i suÊt, h¹n møc tÝn dông, tØ gi¸… §Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ; ®Èy m¹nh c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng, chÕ ®é b¶o hiÓm; sím nghiªn cøu h×nh thµnh quÜ b¶o hiÓm thÊt nghiÖp, vµ c¸c chÝnh s¸ch an sinh x· héi; ®íi míi c¬ chÕ qu¶n lý, c¸c c¬ quan khoa häc- c«ng nghÖ theo h­íng t¨ng c­êng tÝnh tù chñ, tù ho¹ch to¸n. Hai lµ: Thùc hiÖn mét c¸ch m¹nh mÏ c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, b·i bá c¸ch thñ tôc, giÊy tê kh«ng thùc sù cÇn thiÕt nh»m rót ng¾n thêi gian thµnh lËp doanh nghiÖp vµ tham gia thÞ tr­êng, ®­a nhanh hµng ho¸ vµ dÞch vô vµo kinh doanh. C«ng khai, minh b¹ch mäi chÝnh s¸ch, c¬ chÕ qu¶n lý lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ cña x· héi “ c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh” vµ lµ yªu cÇu cÊp b¸ch hiÖn nay. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng lµ tiÒn ®Ò cña chèng tham nhòng mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¹o ra thÞ tr­êng c¹nh tranh, gi¶m chi phÝ giao dÞch cho doanh nghiÖp vµ c«ng d©n, lµ ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña t¨ng tr­ëng. Ph¶i lµm viÖc nµy mét c¸ch ®ång bé vµ kiªn quyÕt. Lo¹i bá bé m¸y nhµ n­íc, nh÷ng c«ng chøc g©y phiÒn hµ, nhòng nhiÔu nh©n d©n vµ doanh nghiÖp, nh÷ng ng­êi thiÕu tr¸ch nhiÖm khi thùc hiÖn nhiÖm vô. Ba lµ: s¾p xÕp l¹i c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, theo yªu cÇu qu¶n lý ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc. Lµm viÖc nµy kh«ng ph¶i lµ ®Ó tinh gäi tæ chøc mét c¸ch gi¶n ®¬n. Lµm viÖc nµy lµ t¹o ra tiÒn ®Ò tæ chøc ®Ó b¶o ®¶m sù ®ång bé, tÇm nh×n liªn ngµnh, kh¾c phôc sù chång chÐo, kÐm hiÖu qu¶ trong viÖc x©y dùng vµ thùc thi c¸c thiÕt chÕ qu¶n lý. Bèn lµ: §æi míi ®Ó ph¸t triÓn m¹nh nguån nh©n lùc: Chóng ta th­êng nãi vµ ng­êi n­íc ngoµi còng nãi n­íc ta cã nguån nh©n lùc dåi dµo, lao ®én trÎ chiÕm 70% lùc l­îng. Ng­êi ViÖt Nam cÇn cï, chÞu khã häc tËp, nhËn thøc nhanh. §©y lµ mét lîi thÕ c¹nh tranh. §iÒu ®ã ®óng nh­ng ch­a ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ thùc tr¹ng nguån nh©n lùc n­íc ta. HiÖn t¹i, chóng ta chØ cã lîi thÕ c¹nh tranh thùc tÕ trong nh÷ng ngµnh ®ßi hái sö dông nhiÒu lao ®éng víi c¸c kü n¨ng trung b×nh vµ thÊp. Nh÷ng lÜnh vùc cã gia trÞ gia t¨ng lín, ®ßi hái tr×nh ®é cao, chóng ta ®ang rÊt thiÕu vµ do ®ã lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc nµy nh­ c¬ khÝ chÕ t¹o, s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ cao, t­ vÊn thiÕt kÕ, t¹o mÉu trong c¸c ngµnh dÞch vô cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao… H¹n chÕ nµy lµ do nh÷ng yÕu kÐm, bÊt cËp trong hÖ thèng gi¸o dôc cña ta, cÇn nhanh chãng t×m ra c¸c gi¶i ph¸p. N¨m lµ: TËp trung søc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng, n¨ng l­îng: Sù yÕu kÐm vÒ c¬ së h¹ tÇng ®· vµ sÏ h¹n chÕ ph­¬ng ph¸p ®Çu t­, lµm t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc vÒ c¬ së h¹ tÇng sÏ lµ sù c¹nh tranh dµi h¹n, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn c¸c h×nh thøc ­u ®·i tr¸i víi qui ®Þnh cña WTO sÏ bÞ lo¹i bá. V× vËy, ph¶i ®Æc biÖt coi träng sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng. Nguyªn t¾c chØ ®¹o ë ®©y lµ c¸i mµ chóng ta lùa chän vµ quyÕt ®Þnh, lµ c¸i tèt nhÊt cã thÓ chø ch­a ph¶i lµ c¸i mµ chóng ta mong muèn. C¸i tèt nhÊt cã thÓ lµ c¸i mµ nÕu ®­îc lùa chän sÏ cã hiÖu suÊt sö dông cao nhÊt. Huy ®éng mäi nguån lùc kÓ c¶ c¸c nguån, c¸c nguån lùc cña ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng, n¨ng l­îng. S¸u lµ: VÒ n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n: §©y lµ lÜnh vùc bÞ søc Ðp c¹nh tranh kh¸ lín, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn n«ng nghiÖp n­íc ta vÉn lµ nÒn s¶n xuÊt nhá, ph©n t¸n, c«ng nghÖ l¹c hËu, n¨ng suÊt kÐm, chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng cao, b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp trªn mét lao ®éng thÊp. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy ph¶i thùc hiÖn theo 2 h­íng: §Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, tõng b­íc chuyÓn lao ®éng n«ng nghiÖp sang s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dich vô; ®­a c¸c doanh nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng, yªu cÇu ®µo t¹o kh«ng cao vÒ n«ng th«n; ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ s¶n xuÊt tiÓu thñ cèng nghiÖp vµ dÞch vô; h×nh thµnh c¸c thÞ trÊn, thÞ tø míi ë n«ng th«n. §©y lµ h­íng ph¸t triÓn quan träng nhÊt. T¨ng ng©n s¸ch ®Çu t­ n«ng nghiÖp ë n«ng th«n, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu n«ng s¶n ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn thuû lîi, giao th«ng n«ng th«n. Nhµ n­íc hç trî viÖc x©y dùng hÖ thèng kho tµng, c¬ së b¶o qu¶n, ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm sau thu ho¹ch, t¹o ®iÒu kiÖn ®iÒu tiÕt luîng hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng, æn ®Þnh gi¸ c¶, ph¸t triÓn chî n«ng th«n, gi¶m sù ®ãng gãp cña n«ng d©n. B¶y lµ: Ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô,lÜnh vùc dÞch vô ngµy cµng chiÕm tØ trong lín trong GDP cña c¸c nÒn kinh tÕ. TËp trung ph¸t triÓn m¹nh c¸ch ngµnh dÞch vô cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao: DÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, dÞc vô viÔn th«ng, dÞch vô du lich, dÞch vô t­ vÊn, dÞc vô nghÒ nghiÖp. Nhanh chãng x©y dùng hÖ thèng m· sè c¸c lo¹i dÞch vô theo ph©n lo¹i cña tæ chøc thÕ giíi. Trªn c¬ së ®ã cã ®Þnh h­íng ®óng ®¾n chiÕn l­îc ph¸t triÓn dÞch vô. T¸m lµ: Ph¸t triÓn nh÷ng lÜnh vùc, s¶n phÈm cã lîi thÕ c¹nh tranh, cã kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng. ViÖc lùa chän c¸c ngµnh vµ s¶n phÈm ®Ó ph¸t triÓn ph¶i c¨n cõ vµo c¸c yÕu tè sau: Lîi thÕ so s¸nh dµi h¹n Qui m« kinh tÕ ®Æt trong qui ho¹ch liªn vïng Dung l­îng thÞ tr­êng Møc gi¶m thuÕ vµ lé trinh gi¶m thuÕ theo cam kÕt ChÝn lµ: TiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc, khuyÕn khÝch mäi ng­êi ®Çu t­ vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, cã chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá. M­êi lµ: N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam: C¬ thÕ thÊy râ bèn ®iÓm yÕu cña doanh nghiÖp n­íc ta: sè l­îng doanh nghiÖp Ýt; qui m« nhá, thiÕu vèn; c«ng nghÖ s¶n xuÊt kinh doanh l¹c hËu; kh¶ n¨ng qu¶n trÞ doanh nghiÖp cßn yÕu. Nh÷ng h¹n chÕ nµy cã nguyªn nh©n kh¸ch quan cña mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp, ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. §iÒu quan träng lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i nhËn thøc ®­îc vµ cã kÕ ho¹c ®Ó kh¾c phôc c¸c yÕu kÐm ®ã. Muçn vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc chiÕn l­îc mÆt hµng, chiÕn l­îc thÞ tr­êng ®óng ®¾n. CÇn nhËn thøc r»ng c¹nh tranh vµ hîp t¸c lu«n song hµnh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp cña ta qui m« nhá, vèn Ýt cµng cÇn t¨ng c­êng liªn tiÕp vÒ hîp t¸c. Ph¶i tÝnh ®Õn rñi ro cã thÕ x¶y ra vµ nÕu x¶y ra rñi ro th× thiÖt h·i sÏ ®­îc giíi h¹n vµ cã kh¶ n¨ng kh¾c phôc. Lµm ®­îc nh­ vËy th× hiÖu qu¶ kinh doanh sÏ ®­îc ®¶m b¶o, trªn c¬ së ®ã t¨ng kh¶ n¨ng tÝch tô vèn vµ huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tõ ®ã doanh nghiÖp sÏ lín m¹nh h¬n, tõng b­íc h×nh thµnh nhiÒu c«ng ty vµ tËp doµn kinh tÕ lín. M­êi mét lµ: TiÒn ®Ò quan träng vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c chñ tr­¬ng vµ gi¶i ph¸p trªn lµ b¶o ®¶m sù l·nh ®¹o cña §¶ng, nªu cao tinh thÇn tù lËp, tù chñ, gi÷ v÷ng chñ quyÒn quèc gia. N©ng cao nhËn thøc cña mäi tÇng líp x· héi vÒ b¶n chÊt vµ néi dung cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, c¬ héi vµ th¸ch thøc khi ViÖt Nam gia nhËp WTO. T¹o ra sù thèng nhÊt trong nhËn thøc, ®¸nh gi¸, hµnh ®éng. Trªn c¬ së ®ã ph¸t huy søc m¹nh toµn d©n, ý trÝ tù lùc tù c­êng cña ng­êi ViÖt Nam nh»m tËn dông c¬ héi v­ît qua th¸ch thøc ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, thùc hiÖn th¾ng lîi môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh. PhÇn kÕt luËn Toµn cÇu ho¸vÒ kinh tÕ ®ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh liªn kÕt khu vùc, liªn kÕt toµn cÇu vÒ kinh tÕ, lµ t¨ng sù phô thuéc cña c¸c n­íc vµo nhau. Nãi nh­ thÕ kh«ng cã nghÜa lµ c¸c n­íc khi tham gia héi nhËp th× sÏ bÞ lÖ thuéc hoµn toµn vµo nÒn kinh tÕ khu vùc, nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Mµ khi héi nhËp mçi n­íc ®Òu cã quyÒn chñ ®éng, tù do trong viÖc ®µm ph¸n, tho¶ thuËn vµo nh÷ng luËt lÖ ®· ®­îc x¸c lËp s½n . Trªn thÕ giíi hiÖn nay nhiÒu tæ chøc kinh tÕ khu vùc ®· ®­îc x¸c lËp, nh­ tæ chøc: EU, tæ chøc :APEC… ViÖt Nam còng ®· tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ trªn thÕ giíi vµ khu vùc nh­: APEC, ASEAN, ASEAM, vµ sù kiÖn gÇn ®©y nhÊt ®¸nh dÊu b­íc héi nhËp cñachóng ta ®ã lµ chóng ta chÝnh thøc gia nhËp tæ chøc WTO, tæ chøc th­¬ng m¹i cã qui m« lín nhÊt thÕgiíi hiÖn nay. Cã nhiÒu ý kiÕn tá râ sù lo ng¹i khi chóng ta gia nhËp WTO, r»ng tham gia héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi sÏ ®­a nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn cña n­íc ta bÞ “ ®¸nh b¹i” bëi nÒn kinh tÕ ph¶ ttiÓn cña thÕ giíi. Còng cã ý kiÕn l¹i qu¸ chñ quan vµo c¬ héi cã thÓ ®¹t ®­îc, r»ng chi cÇn gia nhËp ®­îc vµo WTO th× c¬ héi sÏ tù ®Õn. C¶ h¸i ý kiÕn trªn ®Òu lµ nh÷ng ý kiÕn chñ quan mµ nÕu chóng ta nghiªng vµo mét trong hai ý kiÕn ®ã th× sÏ lµm chÖch h­íng ®i ®óng ®¾n mµ chóng ta cã kh¶ n¨ng ®¹t ®­îc. Nh×n nhËn sù kiÖn mét c¸ch kh¸ch quan, ®óng ®¾n lµ mét diÒu quan träng ®Ó dµnh th¾ng lîi khi tham gia héi nhËp. Sù n¾m b¾t thêi c¬ lµ v« cïng quan träng, vËy liªu ViÖt Nam cã thÓ tËn dông thêi c¬, v­ît qua th¸ch thøc ®Ó b­íc vµo héi nhËp hay kh«ng ? ®iÒu ®ã tuú thuéc rÊt lín vµp sù l·nh ®¹o cña §¶ng, cña Nhµ n­íc vµ vµo sù nhËn thøc vµ ®æi míi t­ duy, ®æi míi t¸c phong lµm viÖc cña tÊt cña ng­êi d©n ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ trong thêi ®¹i nÒn kinh tÕ tri thøc ho¸ th× tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, häc hái.. cña nh÷ng ng­êi lµm chñ ®Êt n­íc lµ v« cïng quan träng.