Toán học và các trò chơi cho trẻ lớp mẫu giáo 3 - 4 - 5 tuổi

To¸n häc vµ c¸c trß ch¬i cho trÎ líp mÉu gi¸o 3- 4 - 5 tuæi. A. PhÇn I: §Æt vÊn ®Ò 1. Lý do chän ®Ò tµi. Gi¸o dôc - §µo t¹o lµ mét trong nh÷ng c«ng t¸c ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc quan t©m hµng ®Çu mét ®Êt n­íc cã v¨n minh giÇu ®Ñp kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh hay kh«ng phÇn lín phô thuéc vµo gi¸o dôc - §µo t¹o cña ®Êt n­íc ®ã. ChÝnh v× thÕ §¶ng ®· giao cho ngµnh gi¸o dôc - §µo t¹o trùc tiÕp gi÷ vai trß chÝnh trong viÖc ®µo t¹o con ng­êi. Nh­ chóng ta ®· biÕt muc tiªu cña gi¸o dôc tõ MÇm non trë lªn, lµ h×nh thµnh cho trÎ nh÷ng chøc n¨ng t©m lý, n¨ng lùc vµ nh©n c¸ch ban ®Çu vµ chuÈn bÞ cho trÎ nh÷ng kiÕn thøc s¬ ®¼ng råi ®i ®Õn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n hiÖn ®¹i vµ phï hîp víi thùc tiÔn cña n­íc ta. §ång thêi rÌn cho trÎ cã mét hÖ thèng kü n¨ng, kü s¶o ®Ó trÎ nhí l©u vµ kü h¬n. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu ®ã hiÖn nay ë ngµnh häc MÇm non ®ang ®Èy m¹nh ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc. Riªng d¹y häc m«n to¸n dùa vµo nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh víi sù trî gióp hîp lý cña c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc lµ chñ thÓ tÝch cùc c« lµ ng­êi t¹o ra c¬ héi h­íng dÉn trÎ gîi më c¸c ho¹t ®éng t×m tßi kh¸m ph¸. ThËt vËy, trong thùc tÕ mçi con ng­êi sinnh ra ai còng ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh gi¸o dôc vÒ mäi mÆt ®ã lµ qu¸ tr×nh kh«ng ngõng häc tËp, rÌn luyÖn, tu d­ìng. Nãi ®Õn gi¸o dôc tù gi¸o dôc cho tõng giai ®o¹n, theo tõng løa tuæi. Trªn ®©y ®· kh«ng quªn ®Õn ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc MÇm non nãi chung vµ ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc mÉu gi¸o 3- 4-5 tuæi nãi riªng. Trong m«n häc vµ ®· kh«ng quªn m«n to¸n lµ m«n khoa häc nghiªn cøu nã ®· x¸c ®Þnh râ cña mét thÕ giíi hiÖn thùc nh­ quan hÖ sè l­îng, c©n ®o nh÷ng ®èi t­îng nh­ vËy rÊt trõu t­îng kh¸i qu¸t víi ®Æc ®iÓm cña m«n to¸n. Nh­ vËy cÇn ph¶i cã ph­¬ng ph¸p phï hîp lµm sao cho mçi g׬ häc to¸n ®Ó trÎ nhí l©u h¬n vµ kü h¬n nh÷ng kiÕn thøc. §Æc biÖt lµ víi to¸n cña trÎ MÉu gi¸o 3- 4-5 tuæi bµi nä liªn quan ®Õn bµi kia vµ ®Æc tr­ng cho løa tuæi MÇm non lµ “ Ch¬i mµ häc, häc mµ ch¬i ”. Bëi vËy trß ch¬i to¸n häc gi÷ mét vai trß quan träng vµ cÇn thiÕt lµ ®­îc coi lµ thµnh phÇn chÝnh trong néi dung d¹y häc trß ch¬i lµm t¨ng tÝnh chÊt tho¶i m¸i vui t­¬i trong häc tËp kÝch thÝch sù høng thó, n©ng cao tÝnh tÝch cùc cña t­ duy trÎ. Trong gi¶ng d¹y thùc tÕ trªn líp t«i nhËn thÊy ®èi víi tiÕt to¸n häc sinh th­¬ng kh«ng thÝch häc bëi b¶n chÊt cña m«n häc nµy võa khã vµ võa kh« khan häc sinh Ýt ®­îc ch¬i, cã trß ch¬i th­êng chØ lµ nh÷ng trß ch¬i cñng cè. T«i chît nghÜ m×nh cÇn ph¶i lµm nh­ thÕ nµo ®Ó häc sinh hµo høng ®ãn ®îi giê häc to¸n nh­ nh÷ng giê häc kh¸c, lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh nhí ®­îc kiÕn thøc cña bµi s©u h¬n xuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn t«i quyÕt ®Þnh chän nghiªn cøu ®Ò tµi: “ To¸n häc vµ c¸c trß ch¬i cho trÎ MÇm non ”. 2. Môc ®Ých chän ®Ò tµi. Víi môc ®Ých b­íc ®Çu t×m hiÓu thùc tr¹ng cña m«n to¸n vµ viÖc ¸p dông c¸c trß ch¬i trong viÖc d¹y häc ®Ó n©ng cao chÊt l­îng häc tËp tõ ®ã t«i vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµ qua häc hái ®Ó nghiªn cøu vµ ¸p dông trß ch¬i vµo c¸c tiÕt d¹y häc to¸n nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh trong m«n häc to¸n cho phï hîp víi môc ®Ých gi¸o dôc vµ tr×nh ®é nhËn thøc cña trÎ trong tr­êng MÇm non. 3. §èi t­îng ph¹m vi nghiªn cøu. Nghiªn cøu ®Ò tµi to¸n häc vµ c¸c trß ch¬i cho trÎ 3- 4-5 tuæi. Häc sinh tr­êng MÇm non Ta Gia Häc sinh líp MÉu gi¸o B¶n Huæi CÇy 4. §Æc ®iÓm t×nh h×nh. Tæng sè: 15 häc sinh. Trong ®ã trÎ: 5 tuæi: 3 4 tuæi: 7 3 tuæi: 5 100% lµ d©n téc HM«ng. a. ThuËn lîi: Ban gi¸m hiÖu th­êng xuyªn quan t©m vµ chØ ®¹o s¸t sao mäi ho¹t ®éng cña líp. Tr­ëng b¶n cïng c¸c bËc phô huynh lu«n cã tinh thÇn ®oµn kÕt gióp ®ì c« gi¸o trong viÖc huy ®éng trÎ ra líp. b. Khã kh¨n: Do trÎ cã nhiÒu ®é tuæi ghÐp l¹i nªm viÖc nhËn thøc cña trÎ cßn h¹n chÕ. Mét sè trÎ b¾t ®Çu ®Õn líp nªn cßn quÊy khãc nhiÒu cã phÇn ¶nh h­ëng ®Õn viÖc d¹y häc cña c« gi¸o. TrÎ 100% lµ con d©n téc nªn trÎ cßn nãi ngäng, mét sè trÎ cßn ch­a biÕt nãi TiÕng viÖt nªn viÖc häc tËp ch­a cã hiÖu qu¶. Líp häc cßn ph¶i häc nhµ t¹m nªn ch­a cã ®iÒu kiÖn cho trÎ ho¹t ®éng tho¶ ®¸ng. 5. NhiÖm vô nghiªn cøu. a. §èi víi gi¸o viªn. CÇn cã kÕ ho¹ch cô thÓ cho tõng tuÇn, tõng th¸ng. Nghiªn cøu kü néi dung cña tõng lo¹i bµi trong to¸n häc sao cho phï hîp. N¾m râ vµ lµm næi bËt kiÕn thøc träng t©m cña bµi häc to¸n. TruyÒn thô kiÕn thøc chÝnh x¸c cña m«n häc. Ra vµo líp ®óng giê, gi¶ng d¹y nhiÖt t×nh, cã ®å dïng trùc quan. b. §èi víi häc sinh: §i häc chuyªn cÇn. Trong líp chó ý nghe c«. 6. C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. - Kh¶o s¸t ®iÒu tra ®óc rót kinh nghiÖm vËn dông vµo thùc tÕ. - T×m hiÓu sù høng thó vµ ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña trÎ MÇm non vÒ ph­¬ng ph¸p d¹y to¸n vµ trß ch¬i to¸n häc. - Ph­¬ng ph¸p ¸p dông c¸c trß ch¬i trong m«n to¸n vµ høng thó cña trß ch¬i to¸n häc ®èi víi häc sinh. - §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p ®­a trß ch¬i d¹y häc to¸n vµo tiÕt häc mét c¸ch hîp lý nh»m ph¸t huy hiÖu qu¶ cña ph­¬ng ph¸p trß ch¬i trong d¹y häc to¸n. - Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. B. PhÇn II: Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. 1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ m«n to¸n häc vµ ph­¬ng ph¸p trß ch¬i d¹y to¸n trÎ mÉu gi¸o. a. Vµi nÐt vÒ ®Æc ®iÓm nhËn thøc häc to¸n cña trÎ. - Häc sinh mÇm non nãi chung vµ häc sinh MÉu gi¸o nãi riªng, th­êng sù tri gi¸c trªn tæng thÓ sù chó ý kh«ng chñ ®Þnh cßn chiÕm ­u thÕ sù chó ý nµy ch­a bÒn v÷ng, sù chó ý nµy th­êng h­íng ra bªn ngoµi, ch­a cã kh¶ n¨ng h­íng vµo bªn trong trÝ nhí trùc quan h×nh t­îng vµ trÝ nhí m¸y mãc ph¸t triÓn h¬n trÝ nhí m¸y mãc h×nh t­îng, h×nh ¶nh cô thÓ lµ c¸c c©u ch÷ kh« khan. - TrÝ t­ëng t­îng cßn t¶n m¹n Ýt cã tÝnh chÊt cßn chÞu t¸c ®éng nhiÒu cña høng thó, kinh nghiÖm sèng vµ mÉu h×nh ®· biÕt. b. Ph­¬ng ph¸p chñ yÕu khi d¹y to¸n ë tr­êng MÇm non. * H×nh thµnh c¸c biÓu t­îng to¸n s¬ ®¼ng cho trÎ. - D¹y trÎ ®Õm, biÕt so s¸nh Ýt nhiÒu. - D¹y trÎ biÕt thùc hµnh theo tèc ®é ®¬n gi¶n vÒ chiÒu cao cña 3 ®èi t­îng. - TrÎ nhËn biÕt gäi tªn c¸c h×nh vµ mÇu s¾c. - X¸c ®Þnh vÞ trÝ cña vËt víi c¸c h­íng c¬ b¶n cña b¹n vµ cña m×nh, nh­ phÝa trªn, ph¶i, tr¸i, tr­íc, sau. Víi c¸c môc tiªu ®ã khi d¹y m«n to¸n viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p trùc quan ®­îc ¸p dông nhiÒu, ngoµi ra cßn ph­¬ng ph¸p quan s¸t, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp vµ ph­¬ng ph¸p kh«ng thÓ thiÕu ®­îc lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n to¸n rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m lý vµ trß ch¬i gi÷ vai trß quan träng vµ ®­îc coi lµ mét phÇn trong néi quy d¹y häc lµm t¨ng tÝnh chÊt tËp kÝch thÝch høng thó, n©ng cao tÝnh tÝch cùc. c. Trß ch¬i d¹y häc to¸n. - Trß ch¬i d¹y häc to¸n lµ mét ph­¬ng ph¸p vµ lµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc gãp phÇn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh vµ lµm cho viÖc d¹y häc to¸n cã kÕt qu¶ cao g©y høng thó häc tËp cho häc sinh cã t¸c dông cñng cè kh¾c s©u, vµ më réng vµ vËn dông kiÕn thøc mét c¸ch linh ho¹t s¸ng t¹o gãp phÇn gi¸o dôc häc sinh qua trß ch¬i to¸n häc cÇn lùa chän tæ chøc c¸c trß ch¬i trong c¸c giê häc to¸n cho phï hîp. d. Trß ch¬i häc tËp lµ trß ch¬i cã môc ®Ých vµ râ nÐt võa lµ ph­¬ng ph¸p võa lµ h×nh thøc d¹y häc thÊy hÊp dÉn, thÝch hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sin h lý cña løa tuæi MÇm non. - Trß ch¬i gãp phÇn gi¶i quyÕt tètg m©u thuÊn viÖc trÎ muèn ®éc lËp, tù chñ, thÝch lµm ng­êi lín víi kh¶ n¨ng tù cã cña b¶n th©n. - Qua trß ch¬i trÎ ®­îc häc tËp lµm thö ®ån t×nh tÝch cùc suy nghÜ ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh tõ ®ã cã thÓ h×nh thµnh ®­îc nh©n c¸ch rÌn tÝnh trung thùc tinh thÇn hîp t¸c tËp thÓ tù tin khÐo lÐo, linh ho¹t vµ s¸ng t¹o trÎ ®­îc “ ch¬i khi häc vµ häc khi ch¬i ”. 2. Ph©n lo¹i trß ch¬i vµ c¸ch thøc. a. Ph©n lo¹i trß ch¬i. b. C¸ch thøc. - Nªu tªn trß ch¬i. - Giíi thiÖu trß ch¬i - lµm mÉu ch¬i thö. - TiÕn hµnh ch¬i: c¸ nh©n - nhãm - tËp thÓ. - §¸nh gi¸ - xÕp lo¹i. 3. Giíi thiÖu mét sè trß ch¬i to¸n häc. * Trß ch¬i t×m ®óng nhµ. a. ChuÈn bÞ: Cã 3 ng«i nhµ: 1 nhµ d¸n mét chÊm trßn. Nhµ thø 2 gi¸n 2 chÊm trßn. Nhµ thø 3 gi¸n 3 chÊm trßn. - Sè l­îng ®ñ mçi trÎ 1 thÎ vµ cho trÎ quan s¸t thÎ trªn tay vµ qua s¸t nhµ cã sè chÊm trßn gièng trªn tay c« vµ trÎ võa ®i võa h¸t khi nghe t×n hiÖu t×m nhµ th× trÎ t×m nhanh vÏ nhµ cña m×nh. 4. Vµi nÐt vÒ sù høng thó cña häc sinh. Khi ta thÊy mét häc sinh thËt sù cã sù høng thó víi m«n to¸n lµ ta ®· nhËn ra r»ng trÎ nµy ®· cã ý thøc vµ hiÓu râ ý nghÜa cña m«n häc ®èi víi b¶n th©n m×nh. §ång thêi trÎ Êy còng cã t×nh c¶m ®Æc biÖt víi m«n häc vµ häc tËp say s­a ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao. 5. Quan ®iÓn c¸ nh©n. T«i nghÜ víi trÎ mÇm non ho¹t ®éng vui ch¬i lµ chñ ®¹o, chÝnh v× thÕ trÎ ®­îc häc trong lóc ch¬i vµ ng­îc l¹i trÎ ®­îc vui ch¬i trong lóc häc v× thÕ nªn dï häc hay ch¬i th× trÎ vÉn ph¸t triÓn c¶ vÒ thÓ chÊt lÉn t©m hån. vui ch¬i cho trÎ vui vÎ tho¶i m¸i, trÎ ®­îc ch¬i c¸c trß ch¬i chän läc vµ xuÊt hiÖn c¸c trß ch¬i míi. Nh÷ng trß ch¬i ®­îc vËn dông vµo kiÕn thøc m«n to¸n nh÷ng trß ch¬i sau nh÷ng bµi häc ®­îc sù tæ chøc cña c« t¸c ®éng ®Õn tri thøc cña trÎ gãp phÇn lµm cho t©m hån trÎ thªm phong phó cuéc sãng cña trÎ thªm t­¬i s¸ng, lµnh m¹nh h¬n nh÷ng trß ch¬i ®· ®i vµo chøc n¨ng nh­ mét h×nh thøc ho¹t ®éng t¹o ra sù tho¶i m¸i vui vÎ, kh«ng lµm cho trÎ bÞ øc chÕ trong qua tr×nh häc tËp kÐo dµi. Duy tr× tÝnh tÝch cùc häc tËp cña m«n to¸n cña trÎ MÇm non víi tÝnh chÊt nµy lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc qua trß ch¬i häc sinh sÏ ®­îc cñng cè kiÕn thøc b»ng h×nh thøc “ ch¬i mµ häc ”. 6. Nh÷ng kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc tÕ. a. Mét sè th«ng tin ban ®Çu vÒ viÖc häc to¸n qua tæ chøc trß ch¬i cho trÎ líp ghÐp tr­êng MÇm non Ta Gia. Sau khi nhËn líp qua thùc tÕ gi¶ng d¹y cña ®Çu n¨m häc ®· kiÓm tra kh¶o s¸t chÊt l­îng häc sinh cô thÓ nh­ sau: Thùc tr¹ng vÒ viÖc tæ chøc trß ch¬i d¹y to¸n. N¨m häc Líp TSHS XÕp lo¹i Giái Kh¸ TB YÕu 2008 - 2009 MÉu gi¸o 3- 4 - 5 tuæi 15 §Çu n¨m 1 10 4 Kú I Mét sè trÎ míi ®Õn líp cßn khãc nhiÒu nªn viÖc nhËn thøc cña trÎ cßn nhiÒu h¹n chÕ. - TrÎ cã nhiÒu ®é tuæi kh¸c nhau nªn viÖc nhËn thøc cña trÎ kh«ng ®ång ®Òu. - Sau mét häc kú, t«i thÊy chÊt l­îng m«n to¸n ®· t¨ng lªn râ rÖt so víi ®Çu n¨m c¸c giê to¸n ®· ®­îc tæ, ®¸nh gi¸ % trÎ nhËn thøc ®­îc bµi. - Sö dông trß ch¬i to¸n häc vµo tiÕt häc to¸n ®· ®­a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ trÎ h¨ng h¸i häc to¸n h¬n, giê to¸n trë nªn s«i næi nh­ c¸c giê häc kh¸c trÎ nhí kiÕn thøc l©u h¬n qua c¸c trß ch¬i vµ rÊt mong ®­îc ch¬i thËt nhiÒu c¸c trß ch¬i to¸n häc. 7. Gi¶i ph¸p. Muèn ®¹t ®­¬c vÊn ®Ò nªu trªn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ b¶n th©n c« gi¸o ph¶i lµ ng­êi t©m huyÕt víi nghÒ, yªu nghÒ mÕn trÎ, nhiÖt t×nh víi c«ng viÖc cã dù chuÈn bÞ bµi chu ®¸o vµ nhËn thøc râ vÒ vÊn ®Ò cÇn thùc hiÖn cã nh­ vËy chÊt l­îng míi ®­îc tõng b­íc ®i lªn. - Gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu kü tµi liÖu, so¹n gi¸o ¸n ®Ó t×m ra trß ch¬i mét c¸ch khoa häc vµ phï hîp víi bµi häc vµ nhËn thøc cña trÎ. - Ngoµi c¸c trß ch¬i tham kh¶o, vµ c¸c trß ch¬i ph¶n ¸nh sinh ®éng gi¸o viªn nªn s­u tÇm nh÷ng c©u ®è vÒ to¸n häc vµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c ph­¬ng tiÖn ch¬i vµ chän thêi ®iÓm thÝch hîp dù kiÕn thêi gian ch¬i cã h×nh thøc th­ëng ph¹t kÞp thêi ®Ó kÝch thÝch sù høng thó cña häc sinh. - ¸p dông th­êng xuyªn c¸c trß ch¬i vµo to¸n häc. C. PhÇn III: KÕt thóc vÊn ®Ò. Qua thùc tÕ nghiªn cøu gi¶ng d¹y t«i thÊy trß ch¬i to¸n häc lµ mét ph­¬ng ph¸p h×nh thøc tæ chøc d¹y häc gãp phÇn ph¸t triÓn tÝnh tÝch cùc cña trÎ bëi lÏ ®Æc tr­ng cña løa tuæi häc sinh MÇm non lµ “ Ch¬i mµ häc häc mµ ch¬i”. NÕu nh­ c¸c tiÕt häc ( §Æc biÖt lµ tiÕt to¸n ) mµ kh«ng cã c¸c trß ch¬i th× sÏ rÊt c¨ng th¼ng trÎ ë løa tuæi nµy l¹i nhanh ch¸n dÉn ®Õn viÖc tiÕp thu kiÕn thøc sÏ bÞ ®éng kh«ng ph¸t huy ®­îc tÝnh tù gi¸c s¸ng t¹o vèn cã cña trÎ. Ta th­êng nãi nÕu ch¬i cho tinh thÇn s¶ng kho¸i trë l¹i sau mçi giê häc c¨ng th¼ng viÖc ®­a c¸c trß ch¬i vµo m«n häc to¸n lµ viÖc lµm cÇn thiÕt v× sau mçi trß ch¬i cã t¸c ®éng rÊt nhiÒu ®Õn trÝ tuÖ cña trÎ qua ®ã khiÕn trÎ nhí l©u h¬n ngoµi ra trß ch¬i cã chøc n¨ng nh­ mét h×nh thøc nghØ ng¬i, th­ gi·n kh«ng bÞ øc chÕ trong qu¸ tr×nh häc tËp kÐo dµi duy tr× tÝnh tÝch cùc to¸n häc ë trÎ. Tãm l¹i c« gi¸o lµ ng­êi trùc tiÕp ®µo t¹o con ng­êi míi x· héi chñ nghÜa. Mçi ng­êi ta ®Òu ph¶i cè g¾ng hÕt m×nh ë mäi lÝnh vùc nhiÒu h×nh thøc vµ lßng say mª nghÒ nghiÖp tÊt c¶ v× häc sinh cac d©n téc th©n yªu, thùc sù lµ ng­êi mÑ thø 2 ®èi víi häc sinh, cÇn gÇn gòi quan t©m, gióp ®â c¸c em vÒ mäi mÆt. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã gi¸o viªn cÇn kh«ng ngõng rÌn luyÖn tu d­ìng vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc, trau dåi c¸c kiÕn thøc ®· häc rót ra nh÷ng kinh nghiÖm gi¶ng d¹y sao cho bµi d¹y ngµy cµng hay h¬n, chÊt l­îng tiÕt d¹y ngµy cµng cao h¬n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi ngµy cµng ®æi míi vµ tiÕn bé nh»m chuÈn bÞ cho trÎ nh÷ng hµnh trang ban ®Çu ®Ó b­íc vµo häc líp 1 vµ hiÓu thªm vÒ nh©n c¸ch con ng­êi míi cña x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam hiÖn nay. Ng­êi viÕt TrÇn ThÞ §µo