Tóm tắt Luận án Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính gây độc tế bào của loài macaranga balansae gagnep., thuộc chi mã rạng (macaranga) họ thầu dầu (euphorbiaceae)

u của luận án: Nghiên cứu để làm rõ thành phần hóa học của của loài Macaranga balansae nhằm tìm kiếm các hoạt tính gây độc tế bào, làm cơ sở khoa học cho việc sử dụng và định hường nghiên cứu ứng dụng loài thực vật trên một cách hiệu quả. Nội dung của luận án: 1. Phân lập các hợp chất từ thân, lá, quả loài Macaranga balansae bằng các phương pháp sắc ký. 2. Xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất đã phân lập được. 3. Đánh giá hoạt tính gây độc tế bào của một số hợp chất phân lập được trên một số dòng tế bào ung thư người. Những đóng góp mới của luận án 1. Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học loài Macaranga balansae ở Việt Nam. Trong quá trình thực hiện luận án này, chúng tôi đã thu được các kết quả nghiên cứu mới về thành phần hóa học và 2 hoạt tính sinh học của loài Macaranga balansae thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae) của Việt Nam và kết quả là: - Từ dịch chiết từ quả cây Macaranga balansae 18 hợp chất đã được phân lập và xác định cấu trúc trong đó có 03 hợp chất mới là QM1, QM3 và QM11. - Từ dịch chiết từ thân cây Macaranga balansae 17 hợp chất đã được phân lập và xác định cấu trúc trong đó có hợp chất TM15 là hợp chất mới. - Từ dịch chiết lá cây Macaranga balansae 11 hợp chất đã được phân lập và xác định cấu trúc trong đó có hợp chất LM3 là hợp chất mới. Đã tiến hành đánh giá hoạt tính ức chế sự phát triển trên 08 dòng tế bào ung thư người: ung thư phổi - A549, ung thư cổ tử cung - Hela, ung thư tuyến tụy - Pan C1, ung thư vú - MCF-7, ung thư gan - Hep3B, ung thư biểu mô - KB, ung thư gan - HepG2, ung thư phổi - Lu-1 của 14 hợp chất phân lập được. Trong đó hợp chất mới QM3 thể hiện hoạt gây độc tế bào trên dòng tế bào ung thư tuyến tụy Pan C1 với giá trị IC50 là 7,89 ± 0,74 µM. 03 hợp chất mới QM1, QM3, QM11 thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên dòng tế bào ung thư phổi người A549 với giá trị IC50 lần lượt là 29,51 ± 1,68; 10,86 ± 0,50 và 26,73 ± 2,71 µM. Kết quả nghiên cứu của luận án cũng bổ sung thêm các công bố về hoạt tính gây độc tế bào trên các dòng tế bào ung thư của các hợp chất đã biết: hợp chất QM2 thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên dòng tế bào MCF-7; hợp chất QM9 và QM10 thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên dòng tế bào KB, HepG2, Lu-1, MCF-7 với giá trị IC50 trong khoảng 2,14 ÷ 15,7 µM. Bố cục của luận án Luận án gồm 133 trang với 33 bảng số liệu, 77 hình và sơ đồ, 71 tài liệu tham khảo cập nhật đến năm 2019. Bố cục luận án gồm: Mở đầu (2 trang), Chương 1. Tổng quan tài liệu (24 trang). Chương 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu (6 trang), Chương 3. Thực nghiệm (22 trang), Chương 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận (73 trang), Kết luận và kiến nghị (2 trang), Danh mục các công trình đã công bố (1 trang), Tài liệu tham khảo (8 trang). NỘI DUNG CỦA LUẬN ÁN MỞ ĐẦU Phần này đề cập đến ý nghĩa khoa học, mục tiêu và nội dung nghiên cứu của luận án. CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU Phần Tổng quan tài liệu tập hợp tất cả các nghiên cứu trong nước và quốc tế về các vấn đề: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của các loài thực vật trong các chi Macaranga thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae). CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tƣợng nghiên cứu Các bộ phận Quả, Thân, Lá của loài Macaranga balansae họ Thầu dầu (Euphorbiaceae). 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 2.2.1. Thu hái mẫu và định tên khoa học: Mẫu thực vật được thu hái vào tháng 7 năm 2011 ở huyện Tuyên Hóa , tỉnh Quảng Bình , Việt Nam. Tên khoa học được 3 TS. Nguyễn Thế Cường thuộc Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam định tên. 2.2.2. Phương pháp phân lập: Phần này trình bày các phương pháp phân lập các hợp chất tinh khiết. 2.2.3. Phương pháp xác định cấu trúc Các phương pháp vật lý hiện đại được sử dụng để xác định cấu trúc các hợp chất phân lập được từ các đối tượng nghiên cứu, bao gồm phổ hồng ngoại (FT-IR), phổ khối lượng (HR-ESI-MS, ESI-MS), phổ cộng hưởng từ hạt nhân (1D NMR, 2D NMR) và phổ lưỡng sắc tròn (CD) kết hợp với đo điểm chảy và độ quay cực. 2.2.4. Phương pháp thử hoạt tính sinh học Phần này trình bày phương pháp MTT thử hoạt tính gây độc tế bào. CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM 3.1. Phân lập các chất từ Quả cây Macaranga balansae 3.1.1. Xử lý mẫu thực vật và phân lập các chất sạch từ quả cây Macaranga balansae Phần này trình bày cụ thể các bước ngâm chiết và phân lập các chất từ quả cây Macaranga balansae (Hình 3.1, Hình 3.2, Hình 3.3). Hình 3.1. Sơ đồ ngâm chiết của quả cây Macaranga balansae 29g cặn MeOH (QM-M) 200g bột quả cây M. balansae Bã Dịch chiết Bã Dịch chiết 20g cặn EtOAc (QM-E) 1 lít EtOAc, 25ºC, 24 giờ (4 lần) 1 lít MeOH, 25ºC, 24 giờ (4 lần) Cất loại dung môi Cất loại dung môi 4 Hình 3.2. Sơ đồ phân lập các chất từ cặn chiết ethyl acetate quả cây Macaranga balansae. Hình 3.3. Sơ đồ phân lập các chất từ cặn chiết methanol quả cây Macaranga balansae. 3.1.2. Hằng số vật lý và số liệu phổ của các hợp chất đƣợc phân lập từ quả cây Macaranga balansae * Hợp chất 4’-O-methyl-8-prenyltaxifolin (QM1 - hợp chất mới) Chất rắn màu trắng, độ quay cực : -20,0o (c 0,04; CHCl3), đnc.115 - 117 oC, HR-ESI-MS m/z 385,1285 [M-H]-, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3+CD3OD), δ (ppm): 4,96 (1H, d, J = 12,0 Hz, H-2); 4,48 (1H, d, J = 12,0 Hz, H-3); 6,02 (1H, s, H-6); 7,09 (1H, d, J = 2,0 Hz, H-2’); 6,92 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-5’); 7,02 (1H, dd, J = 8,5, 2,0 Hz, H-6’); 3,19 (2H, d, J = 7,0 Hz, H-1”), 5,18 (1H, t, J = 7,5 Hz, H-2”); 5 1,64 (3H, s, H-4”); 1,57 (3H, s, H-5”); 3,91 (3H, s, -OCH3). 13C-NMR (125 MHz, CDCl3+CD3OD), δ (ppm): 83,1 (C-2); 72,5 (C-3); 196,4 (C-4); 100,5 (C-4a); 161,2 (C-5); 96,2 (C-6); 165,5 (C-7); 108,7 (C-8); 159,9 (C-8a); 129,9 (C-1’); 114,1 (C-2’); 145,9 (C-3’); 147,7 (C-4’); 110,9 (C-5’); 119,6 (C-6’); 21,5 (C-1”); 122,2 (C-2”); 131,8 (C-3”); 25,7 (C-4”); 17,6 (C-5”); 56,0 (-OCH3). * Hợp chất 5,7-Dihydroxy-4’-methoxy-8-prenylflavanone (QM2) Chất rắn màu vàng nhạt, độ quay cực : -31,6o (c 0,1; MeOH), đnc. 186 - 187oC, ESI-MS: m/z 355,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm): 5,38 (1H, dd, J = 13,0, 3,0Hz, H-2); 3,09 (2H, dd, J = 17,0; 13,0 Hz, H-3a); 2,82 (1H, dd, J = 17,0; 3,0 Hz, H-3b); 6,01 (1H, s, H-6); 7,38 (1H, d, J = 9,0 Hz, H-2’); 6,95 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-3’); 6,95 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-5’); 7,38 (1H, d, J = 9,0 Hz, H-6’); 3,31 (2H, d, J = 7,0 Hz, H-1”); 5,22 (1H, t, J = 7,5 Hz, H-2”); 1,72 (3H, s, H-4”); 1,71 (3H, s, H-5”); 3,83 (3H, s, -OCH3); 12,14 (1H, s, 5-OH). 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 78,77 (C-2); 43,12 (C-3); 196,48 (C-4); 103,21 (C- 4a); 159,88 (C-5); 96,83 (C-6); 163,70 (C-7); 106,24 (C-8); 162,24 (C-8a); 130,75 (C-1’); 127,52 (C-2’); 114,14 (C-3’); 159,77 (C-4’); 114,14 (C-5’); 127,52 (C-6’); 21,80 (C-1”); 121,62 (C-2”); 134,85 (C-3”); 17,83 (C-4”); 25,81 (C-5”); 55,37 (C- OCH3). * Hợp chất 6,8-diprenyl-4’-O-methyl naringenin (QM3 - Hợp chất mới). Chất bột vàng, Độ quay cực :-23,6o (c 0,15; CHCl3), đnc 141-142 oC, HR- ESI-MS m/z 423,2179 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm): 5,34 (1H, dd, J = 12,5; 3,0 Hz, H-2); 3,07 (2H, dd, J = 17,5; 13,0 Hz, H-3a); 2,82 (2H, dd, J = 17,0, 3,0 Hz, H-3b); 7,37 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-2’); 6,95 (1H, d, J= 8,5 Hz, H- 3’); 6,95 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-5’); 7,37 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-6’); 3,30 (2H, br. d, J = 7,0 Hz, H-1”); 5,21 (1H, t, J = 7,5 Hz, H-2”); 1,70 (3H, s, H-4”); 1,71 (3H, s, H-5”); 3,35 (2H, br. d, J = 7,0 Hz, H-1”’); 5,25 (1H, t, J = 7,0 Hz, H-2”’); 1,81 (3H, s, H-4”’); 1,74 (3H, s, H-5”’); 3,83 (3H, s, -OCH3); 12,33 (1H, s, 5-OH); 6,36 (1H, s, 7-OH), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 78,56 (C-2); 43,29 (C-3); 196,53 (C-4); 102,83 (C-4a); 159,34 (C-5); 107,27 (C-6); 162,28 (C-7); 106,44 (C-8); 157,78 (C-8a); 131,00 (C-1’); 127,49 (C-2’); 114,08 (C-3’); 159,81 (C-4’); 114,08 (C-5’); 127,49 (C-6’); 21,28 (C-1”); 122,04 (C-2”); 133,89 (C-3”); 17,88 (C-4”); 25,83 (C-5”); 21,91 (C-1”’); 121,82 (C-2”’); 134,65 (C-3”’); 17,83 (C- 4”’); 25,83 (C-5”’); 55,34 (C-OCH3). * Hợp chất Exiguaflavanone K (QM4) Chất rắn màu trắng, độ quay cực : -20,6o (c 0,13; MeOH), đnc 219 - 221oC, ESI-MS: m/z 371,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3+CD3OD), δ (ppm): 5,28 (1H, dd, J = 13,0; 3,0 Hz, H-2); 3,01 (2H, dd, J = 17,0; 13,0 Hz, H-3a); 2,76 (2H, dd, 17,0; 3,0 Hz, H-3b); 5,94 (1H, s, H-6); 6,98 (1H, d, J = 2,0 Hz, H-2’); 6,84 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-5’); 6,89 (1H, dd, J = 8,0; 2,0 Hz, H-6’); 3,21 (2H, d, J = 7,0 Hz, H-1”); 5,17 (1H, t, J = 7,5 Hz, H-2”); 1,63 (3H, s, H-4”); 1,61 (3H, s, H-5”); 3,87 (3H, s, -OCH3), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3+CD3OD), δ (ppm): 78,4 (C-2); 43,8 (C-3); 196,2 (C-4); 102,5 (C-4a); 161,4 (C-5); 95,9 (C-6); 164,4 (C-7); 107,7 6 (C-8), 159,8 (C-8a); 131,9 (C-1’); 110,6 (C-2’); 146,8 (C-3’); 145,7 (C-4’); 112,6 (C-5’); 117,7 (C-6’); 21,6 (C-1”); 122,2 (C-2”); 132,0 (C-3”); 25,6 (C-4”); 17,6 (C-5”); 55,9 (C-OCH3). * Hợp chất 8-Prenylnarigenin (QM5) Chất rắn màu vàng nhạt, độ quay cực : -33,8o (c 0,08; MeOH), đnc 206 - 207oC, ESI-MS: m/z 341 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CD3OD), δ (ppm): 5,34 (1H, dd, J = 13,0; 3,0 Hz, H-2); 3,12 (2H, m, H-3a); 2,75 (2H, dt, J = 17,0; 2,0 Hz, H-3b); 5,95 (1H, s, H-6); 7,35 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-2’); 6,85 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-3’); 6,85 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-5’); 7,35 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-6’); 3,20 (2H, d, J = 7,0 Hz, H-1”); 5,17 (1H, t, J = 7,0 Hz, H-2”); 1,63 (3H, s, H-4”); 1,58 (3H, s, H- 5”), 13C-NMR (125 MHz, CD3OD), δ (ppm): 80,26 (C-2); 43,97 (C-3); 198,18 (C- 4); 103,38 (C-4a); 161,59 (C-5); 96,39 (C-6); 166,08 (C-7); 109,05 (C-8); 163,16 (C-8a); 131,41 (C-1’); 128,93 (C-2’); 116,28 (C-3’); 158,90 (C-4’); 116,28 (C-5’); 128,93 (C-6’); 22,48 (C-1”); 123,95 (C-2”); 131,59 (C-3”); 17,88 (C-4”); 25,94 (C-5”). * Hợp chất 6,8-Diprenylnaringenin (QM6) Chất rắn màu trắng, độ quay cực : +8,3o (c 3,0; MeOH), đnc. 134 - 135oC, ESI-MS: m/z 409,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm): 5,33 (1H, dd, J = 13,0; 3,0 Hz, H-2); 3,06 (2H, dd, J = 17,0; 12,5 Hz, H-3a); 2,81 (2H, dd, J = 17,0; 3,0 Hz, H-3b); 7,32 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-2’); 6,87 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-3’); 6,87 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-5’); 7,32 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-6’); 3,29 (2H, br. d, J = 7,0 Hz, H-1”); 5,20 (1H, t, J = 7,5 Hz, H-2”); 1,69 (3H, s, H-4”); 1,70 (3H, s, H- 5”); 3,34 (2H, br. d, J = 7,0 Hz, H-1”’); 5,24 (1H, t, J = 7,0 Hz, H-2”’); 1,81 (3H, s, H-4”’); 1,74 (3H, s, H-5”’); 12,31(1H, s, 5-OH); 6,36 (1H, s, 7-OH), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 78,53 (C-2); 43,27 (C-3); 196,60 (C-4); 102,83 (C- 4a); 159,34 (C-5); 107,29 (C-6); 162,36 (C-7); 106,48 (C-8); 157,78 (C-8a); 131,09 (C-1’); 127,71 (C-2’); 115,54 (C-3’); 155,94 (C-4’); 115,54 (C-5’); 127,71 (C-6’); 21,27 (C-1”); 122,00 (C-2”); 133,93 (C-3”); 17,88 (C-4”); 25,83 (C-5”); 21,91 (C-1”’); 121,77 (C-2”’); 134,72 (C-3”’); 17,82 (C-4”’); 25,83 (C-5”’). * Hợp chất Pentacosanoic acid 2’,3’ dihydroxy-propyl ester (QM7) Chất rắn màu trắng, độ quay cực : -3,11o (c 0,22; MeOH+CHCl3), đnc. 72- 74oC, ESI-MS: m/z 457,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3+CD3OD), δ (ppm): 2,34 (2H, t, J = 7,5 Hz, H-2); 1,16 (2H, t, J = 7,5 Hz, H-3); 1,24 (2H, br. s, H-4 đến H-24); 0,88 (5H, t, J = 6,5, H-25); 4,13 (2H, m, H-1’); 3,86 (1H, m, H-2’); 3,62 (2H, dd, J = 11,5, 4,0 Hz, H-3’a); 3,55 (2H, dd, J = 11,5; 6,0 Hz, H-3’b), 13C- NMR (125 MHz, CDCl3+CD3OD), δ (ppm): 174,46 (C-1); 34,03 (C-2); 31,79 (C- 3); 29,56 - 29,01 (C-4 đến C-22); 24,75 (C-23); 22,54 (C-24); 13,90 (C-25); 69,83 (C-2’); 65,02 (C-1’); 63,09 (C-3’). * Hợp chất 6,8-Diprenylaromadendrin (QM8) Chất rắn màu vàng, độ quay cực : + 8,3o (c 0,3; MeOH), đnc. 151-152oC, ESI-MS: m/z 425,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm): 4,97 (1H, d, J = 12,0 Hz, H-2); 4,51 (1H, d, J = 12,0 Hz, H-3); 7,39 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-2’); 6,85 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-3’); 6,85 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-5’); 7,39 (1H, d, J = 8,5 7 Hz, H-6’); 3,35 (2H, d, J = 6,5 Hz, H-1”); 5,24 (1H, t, J = 6,5 Hz, H-2”); 1,75 (3H, s, H-4”); 1,81 (3H, s, H-5”); 3,26 (2H, d, J = 7,0 Hz, H-1”’); 5,18 (1H, t, J = 7,0 Hz, H-2”’); 1,70 (3H, s, H-4”’); 1,66 (3H, s, H-5”’); 11,47 (1H, s, 5-OH); 6,47 (1H, s, 7-OH), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 82,9 (C-2); 72,5 (C-3); 196,3 (C-4); 158,7 (C-5); 107,8 (C-6); 163,2 (C-7); 107,0 (C-8); 157,8 (C-9); 100,4 (C-10); 128,7 (C-1’); 128,9 (C-2’); 115,5 (C-3’); 156,3 (C-4’); 115,5 (C-5’); 128,9 (C-6’); 21,2 (C-1”); 121,4 (C-2”); 134,9 (C-3”); 25,83 (C-4”); 17,9 (C-5”); 21,7 (C-1”’); 121,5 (C-2”’); 134,4 (C-3”’); 25,81 (C-4”’); 17,8 (C-5”’). * Hợp chất Propolin I (QM9) Chất rắn màu vàng nhạt, độ quay cực : +3,8o (c 0,26; MeOH), đnc 210 - 211oC, ESI-MS: m/z 493,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CD3OD_d4), δ (ppm): 5,22 (1H, dd, J = 2,5; 13,0 Hz, H-2); 2,66 (2H, dd, J = 3,0; 17,0 Hz, H-3a); 3,04 (2H, dd, J = 13,0; 17,0 Hz, H-3b); 5,95 (1H, s, H-8); 6,92 (1H, s, H-2’); 6,80 (1H, s, H-4’); 6,80 (1H, s, H-6’); 3,22 (2H, d, J = 7,0 Hz, H-1”); 5,20 (1H, m, H-2”); 1,77 (3H, s, H-4”); 1,98 (2H, m, H-5”); 2,07 (2H, dd, J = 7,5; 14,5 Hz, H-6”); 5,07 (1H, m, H-7”); 1,56 (3H, s, H-9”); 1,90 (2H, m, H-10”); 1,98 (2H, m, H-11”); 5,07 (1H, m, H-12”); 1,66 (3H, s, 14”); 1,58 (3H, s, H-15”), 13C-NMR (125 MHz, CD3OD_d4), δ (ppm): 80,4 (C-2); 44,2 (C-3); 197,7 (C-4); 162,4 (C-5); 109,7 (C- 6); 165,9 (C-7); 95,4 (C-8); 162,4 (C-9); 103,2 (C-10); 131,9 (C-1’); 114,6 (C-2’); 146,4 (C-3’); 116,26 (C-4’); 146,8 (C-5’); 119,1 (C-6’); 21,8 (C-1”); 124,1 (C-2”); 134,9 (C-3”); 16,1 (C-4”); 40,7 (C-5”); 27,3 (C-6”); 125,3 (C-7”); 135,8 (C-8”); 16,2 (C-9”); 40,8 (C-10”); 27,7 (C-11”); 125,6 (C-12”); 131,9 (C-13”); 25,9 (C- 14”); 17,7 (C-15”). * Hợp chất Macarecurvatin A (QM10) Chất rắn màu vàng nhạt, đnc. 115 - 117oC, ESI-MS: m/z 441,1 [M+H]+, 1H- NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm): 4,88 (1H, d, J = 11,5 Hz, H-2); 4,51 (1H, d, J = 11,5 Hz, H-3); 7,00 (1H, d, J = 2,0 Hz, H-2’); 6,81 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-5’); 6,86 (1H, dd, J = 8,5; 2,0 Hz, H-6’); 3,29 (2H, d, J = 7,0 Hz, H-1”); 5,16 (1H, m, H-2”); 1,68 (3H, s, H-4”); 1,78 (3H, s, H-5”); 3,20 (2H, t, J = 5,0 Hz, H-1”’); 5,10 (1H, m, H-2”’); 1,63 (3H, s, H-4”’); 1,53(3H, s, H-5”’), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 85,0 (C-2); 73,8 (C-3); 199,0 (C-4); 101,9 (C-4a); 159,1 (C-5); 109,8 (C-6); 163,6 (C-7); 108,9 (C-8); 159,1 (C-8a); 130,2 (C-1’); 160,0 (C-2’); 146,2 (C-3’); 146,9 (C-4’); 120,8 (C-5’); 115,9 (C-6’); 22,1 (C-1”); 123,5 (C-2”); 132,4 (C-3”); 25,9 (C-4”); 17,8 (C-5”); 22,5 (C-1”’); 123,3 (C-2”’); 132,4 (C-3”’); 25,9 (C-4”’); 17,9 (C-5”’). * Hợp chất 4’-deprenyl-4-O-methylmappain (QM11 - hợp chất mới) Chất rắn màu trắng, đnc. 207 - 208oC, HR-ESI-MS: m/z 395,2222 [M+H]+, 1H- NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm): 6,80 (1H, d, J = 1,5 Hz, H-1); 6,96 (1H, d, J = 1,5 Hz, H-5); 6,91 (1H, d, J = 16,0 Hz, H-α); 6,78 (1H, d, J = 16,0 Hz, H-β); 6,53 (1H, d, J = 2,0 Hz, H-2’); 6,25 (1H, br. s, H-4’); 6,53 (1H, d, J = 2,0 Hz, H-6’); 3,37 (2H, d, J = 6,5 Hz, H-1”); 5,31 (1H, t, J = 7,0 Hz, H-2”); 2,07 (2H, t, J = 7,5 Hz, H-4”); 2,12 (2H, t, J = 8,0 Hz, H-5”); 5,11 (1H, t, J = 6,0 Hz, H-6”); 1,66 (3H, s, H-8”); 1,59 (3H, s, H-9”); 1,74 (3H, s, H-10”); 3,80 (3H, s, -OCH3), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 120,5 (C-1); 134,8 (C-2); 145,0 (C-3); 148,9 (C-4); 110,7 (C-5); 140,0 (C-6); 129,1 (C-α); 127,5 (C-β); 133,8 (C-1’); 106,1 (C-2’) 8 156,9 (C-3’); 102,1 (C-4’); 156,9 (C-5’); 106,1 (C-6’); 28,0 (C-1”); 122,3 (C-2”); 136,6 (C-3”); 39,6 (C-4”); 26,6 (C-5”); 124,1 (C-6”), 131,7 (C-7”); 25,7 (C-8”); 17,7 (C-9”); 16,2 (C-10”); 61,3 (C-OCH3). * Hợp chất 5,7,4'-trihydroxy-8-(2,3-dihydroxy-3-methylbutyl)flavanone (QM12) Chất rắn màu vàng nhạt, độ quay cực : -15,2o (c 0,04; CHCl3), đnc 172 - 173oC, ESI-MS: m/z 375,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm): 5,37 (1H, dd, J = 13,0;3,0 Hz, H-2); 3,10 (2H, dd, J = 17,0; 13,0 Hz, H-3a); 2,80 (2H, dd, J = 17,0; 3,0 Hz, H-3b); 6,03 (1H, s, H-6); 7,33 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-2’); 6,89 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-3’); 6,89 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-5’); 7,33 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-6’); 3,04 - 2,98 (2H, m, H-1”); 4,71 (1H, t, J = 1,0 Hz, H-2”); 1,33 (3H, s, H- 4”); 1,20 (3H, s, H-5”); 12,29 (1H, s, 5-OH), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 78,7 (C-2); 43,2 (C-3); 195,4 (C-4); 103,0 (C-4a); 165,0 (C-5); 91,6 (C-6); 168,6 (C-7); 104,7 (C-8); 157,2 (C-8a); 130,5 (C-1’); 127,9 (C-2’); 115,6 (C-3’); 156,2 (C-4’); 115,6 (C-5’); 127,9 (C-6’); 26,8 (C-1”); 91,5 (C-2”); 71,8 (C-3”); 23,9 (C-4”); 26,0 (C-5”). * Hợp chất Isoscopoletin (QM13) Chất rắn màu trắng, đnc. 184 - 186oC, ESI-MS: m/z 193,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm): 6,26 (1H, d, J = 9,5Hz, H-3); 7,59 (1H, d, 9,5 Hz, H- 4); 6,84 (1H, s, H-5); 6,92 (1H, s, H-8); 6,15 (1H, br. s, 6-OH); 3,95 (3H, s, - OCH3). * Hợp chất 4’-deprenyl mappain (QM14) Chất rắn màu trắng, đnc 178 - 179oC, ESI-MS m/z 381,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm): 6,80 (1H, s, H-1); 6,96 (1H, s, H-5); 6,94 (1H, d, J = 16,0 Hz, H-α); 6,78 (1H, d, J = 14,0 Hz, H-β); 6,53 (1H, br. s, H-2’); 6,24 (1H, br. s, H-4’); 6,53 (1H, br. s, H-6’); 3,39 (2H, d, J = 6,5 Hz, H-1”); 5,34 (1H, t, J = 6,5 Hz, H-2”); 2,09 (2H, m, H-4”); 2,12 (2H, m, H-5”); 5,08 (1H, m, H-6”); 1,78 (3H, s, H-8”); 1,60 (3H, s, H-9”); 1,68 (3H, s, H-10”). * Hợp chất 3,3',4'-Tri-O-methyl ellagic acid (QM15) Chất rắn màu trắng, đnc. 280 - 282oC, ESI-MS: m/z 345,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, DMSO-d6), δ (ppm): 7,49 (1H, s, H-5); 7,57 (1H, s, H-5’); 4,05 (3H, s, 3-OMe); 4,03 (3H, s, 3’-OMe); 3,98 (3H, s, 4’-OMe), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 158,5 (C-7’); 158,4 (C-7); 153,8 (C-4’); 152,9 (C-4); 141,9 (C- 2’); 141,0 (C-2); 140,8 (C-3’); 140,3 (C-3); 113,4 (C-6’); 112,5 (C-6); 111,8 (C- 5); 61,3 (-OCH3); 61,0 (-OCH3); 56,7 (-OCH3). * Hợp chất Protocatechuic acid (QM16) Chất rắn màu nâu, đnc. 348 - 350oC, ESI-MS: m/z 153,1 [M-H]-, 1H-NMR (500 MHz, CD3OD), δ (ppm): 7,45 (1H, s, H -2); 6,82 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-5); 7,42 (1H, d, J = 9,5 Hz, H-6). * Hợp chất Gallic acid (QM17) Chất rắn màu nâu, đnc. 238 - 240oC, ESI-MS: m/z 171,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CD3OD), δ (ppm): 7,08 (s, H-2, 6). * Hợp chất Ellagic acid (QM18) 9 Chất rắn màu trắng, đnc. 348 - 350oC, ESI-MS: m/z 303,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, DMSO-d6), δ (ppm): 7,49 (1H, s, H -5); 7,57 (1H, s, H-5 ’); 4,05 (3H, s, 3-OMe); 4,03 (3H, s, 3’-OMe); 3,98 (3H, s, 4’-OMe). 3.2. Phân lập các chất từ thân cây Macaranga balansae 3.2.1. Xử lý mẫu thực vật và phân lập các chất sạch từ thân cây Macaranga balansae Phần này trình bày cụ thể các bước ngâm chiết và phân lập các chất từ thân cây Macaranga balansae (Hình 3.4, Hình 3.5, Hình 3.6). Hình 3.4. Sơ đồ phân lập các chất từ thân cây Macaranga balansae Hình 3.5. Sơ đồ phân lập các chất từ cặn chiết ethyl acetate của thân cây Macaranga balansae Thân M. balansae 3,5 kg MeOH (TM-M) 94 g Dịch MeOH Bã EtOAc (TM-E) 12 g Bã Dịch EtOAc Ngâm trong 11L EtOAc (4 lần) Ngâm trong 10L MeOH (4 lần) )4 lần Cất loại dung môi 4 lần 4 lần Loại dung môi 4 lần 4 lần 10 Hình 3.6 Sơ đồ phân lập các chất từ cặn chiết methanol của thân cây Macaranga balansae 3.2.2. Hằng số vật lý và số liệu phổ của các hợp chất đƣợc phân lập từ thân cây Macaranga balansae * Hợp chất Acetyl aleuritolic acid (TM1) Chất rắn màu trắng, đnc 215 - 216oC, ESI-MS: m/z 499,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 5,53 (1H, dd, J = 7,5; 3,0 Hz, H-15); 4,46 (1H, dd, J = 10,0; 5,5 Hz, H-3); 2,37 (1H, dd, J = 14,5; 7,5 Hz, H-9); 2,27 (1H, dd, J = 13,5; 2,5 Hz, H-18); 1,96 (2H, m, H-6); 2,03 (3H, s, H-32); 1,98-1,91 (2H, m, H-2); 1,77-1,01 (m, H-11); 0,95 (3H, s, H-26); 0,95 (3H, s, H-29); 0,93 (3H, s, H-25); 0,92 (3H, s, H-27); 0,91 (3H, s, H-30); 0,87 (3H, s, H-23); 0,84 (3H, s, H- 24), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 170,9 (C-31); 160,6 (C-14); 116,7 (C- 15); 80,9 (C-3); 55,6 (C-5); 51,4 (C-17); 49,0 (C-9); 41,4 (C-18); 40,8 (C-7); 39,0 (C-8); 37,9 (C-13); 37,6 (C-10); 37,4 (C-1); 37,3 (C-4); 35,3 (C-19); 33,6 (C-21); 33,3 (C-12); 31,9 (C-29); 31,3 (C-16); 30,7 (C-22); 29,2 (C-20); 28,6 (C-30); 27,9 (C-23); 26,1 (C-26); 23,4 (C-2); 22,4 (C-27); 21,2 (C-32); 18,7 (C-6); 17,3 (C-11); 16,5 (C-24); 15,6 (C-25). * Hợp chất Vanilin (TM2) Chất rắn màu vàng nhạt, đnc 81 - 83oC, ESI-MS: m/z 153,1 [M+H]+, 1H- NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 9,82 (1H, s, -CHO); 7,42 (2H, m, H-2 và H-6); 7,03 (1H, d, J = 8,5 Hz, H-5); 3,97 (3H, s, -OCH3). * Hợp chất 6-Hydroxystigmast-4-ne-3-one (TM3) Chất rắn màu trắng, đnc 192 - 194oC, ESI-MS: m/z 429,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 5,81 (1H, s, H-4); 4,34 (1H, br. s, H-6); 2,51 (1H, td, J = 15,0; 5,0 Hz); 2,37(1H, m); 2,06 - 2,01 (3H, m); 1,99 - 1,91 (1H, m); 1,88 - 1,8 (1H, m); 1,73 - 1,62 (4H, m); 1,50 (2H, m); 1,37 (3H, s, H-19); 1,34 - 1,24 (5H, m); 1,23 - 1,11 (6H, m); 1,03 (3H, m); 0,92 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-21); 0,85 (3H, t, J = 7,5 Hz, H-29); 0,83 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-27); 0,82 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-26); 0,74 (3H, s, H-18), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 200,3 (C- 3); 168,4 (C-5); 126,3 (C-4); 73,3 (C-6); 56,0 (C-17); 55,9 (C-14); 53,6 (C-9); 11 45,8 (C-24); 42,5 (C-13); 39,6 (C-12); 38,5 (C-7); 38,0 (C-10); 37,1 (C-1); 36,1 (C-20); 34,2 (C-2); 33,9 (C-22); 29,7 (C-8); 29,1 (C-25); 28,1 (C-16); 26,1 (C-23); 24,1 (C-15); 23,1 (C-28); 20,8 (C-11); 19,8 (C-26); 19,5 (C-19); 19,0; 18,7 (C-21); 12,0 (C-18); 11,9 (C-29). * Hợp chất β-sistosterol (TM4): Hợp chất TM4 thu được là chất rắn kết tinh màu trắng. Chấm TLC so sánh với chất chuẩn β-sistosterol cho thấy sự trùng khít. Hợp chất TM4 được xác định là β-sistosterol * Hợp chất Stigmast-4-en-3-one (TM5) Chất rắn màu trắng, đnc 94 - 96 oC, ESI-MS: m/z 413,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 5,71 (1H, s, H-40; 2,45-2,27 (5H, m); 2,01 (3H, m); 1,17 (3H, s, H-19); 0,91 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-21); 0,84 (3H, t, J = 7,5 Hz, H-29); 0,83 (3H, d, J = 7,0 Hz, H-27); 0,81 (3H, d, J = 7,0 Hz, H-26); 0,70 (3H, s, H-18), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 199,6 (C-3); 171,6 (C-5); 123,7 (C-4); 56,0 (C-14); 55,9 (C-17); 53,8 (C-9); 45,8 (C-24); 42,4 (C-13); 39,6 (C-12); 38,6 (C-10); 36,1 (C-20); 35,7 (C-1); 35,6 (C-8); 33,9 (C-2); 33,9 (C-22); 32,9 (C-6); 32,0 (C-7); 29,1 (C-25); 28,1 (C-16); 26,1 (C-23); 24,1 (C-15); 23,0 (C-28); 21,0 (C-11); 19,8 (C-26); 19,0 (C- 27); 18,7 (C-21); 17,3 (C-19); 11,9 (C-29); 11,9 (C-18). * Hợp chất 3,3’,4’-Tri-O-methylellagic acid (TM6) dữ liệu phổ trùng với hợp chất (QM15) * Hợp chất Stigmastane-3,6-dione (TM7) Chất rắn màu trắng, đnc 203 - 205oC, ESI-MS: m/z 429,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 2,61 (2H, s); 2,36 (4H, m); 2,06 (3H, m); 1,86 (2H, m); 1,65 (3H, m); 1,57 - 1,41 (2H, m); 0,96 (3H, s, H-19); 0,92 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-21); 0,86 (3H, t, J = 7,5 Hz, H-29); 0,83 (3H, d, J = 7,0 Hz, H-27); 0,82 (3H, d, J = 7,0 Hz, H-26); 0,70 (3H, s, H-18), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 212,1 (C-3); 209,6 (C-6); 57,4 (C-5); 56,5 (C-14); 55,9 (C-17); 53,4 (C- 9); 46,5 (C-7); 45,7 (C-24); 42,9 (C-13); 41,2 (C-10); 39,3 (C-12); 38,0 (C-1); 38,0 (C-8); 37,2 (C-2); 36,8 (C-4); 35,9 (C-20); 33,7 (C-22); 29,1 (C-25); 27,9 (C- 16); 26,0 (C-23); 23,9 (C-15); 23,0 (C-28); 21,6 (C-11); 19,6 (C-26); 18,9 (C-27); 18,6 (C-21); 12,4 (C-19); 11,9 (C-18); 11,8 (C-29). * Hợp chất Stigmast-4-ene-3,6-dione (TM8) Chất rắn màu vàng nhạt, đnc 172 - 175oC, ESI-MS: m/z 427,1 [M+H]+, 1H- NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 6,16 (1H, s, H-4); 2,68 (1H, dd, J = 16,0; 4,0 Hz); 2,53 (1H, td, J = 17,5; 5,5 Hz); 2,46 (1H, m); 2,17 - 2,09 (3H, m); 1,90 (3H, m); 1,65 (5H, m); 1,16 (3H, s, H-19); 0,93 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-21); 0,86 (3H, t, J = 7,0 Hz, H-29); 0,83 (3H, d, J = 7,0 Hz, H-27); 0,81 (3H, d, J = 7,0 Hz, H-26); 0,72 (3H, s, H-18). 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 202,3 (C- 6); 199,4 (C-3); 161,1 (C-5); 125,4 (C-4); 56,5 (C-14); 55,8 (C-17); 51,0 (C-9); 46,8 (C-7); 45,8 (C-24); 42,5 (C-13); 39,8 (C-10); 39,1 (C-12); 36,0 (C-20); 35,5 (C-1); 34,2 (C-8); 33,9 (C-2); 33,9 (C-22); 29,1 (C-25); 28,0 (C-16); 26,1 (C-23); 23,9 (C-15); 23,0 (C-28); 20,9 (C-11); 19,8 (C-26); 19,0 (C-27); 18,7 (C-21); 17,5 (C-19); 11,9 (C-18); 11,9 (C-29). 12 * Hợp chất trans-Coniferyl aldehyde (TM9) Chất rắn màu trắng, đnc 127 - 129oC, ESI-MS: m/z 193,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 9,58 (1H, d, J = 8,0 Hz, -CHO); 7,55 (1H, d, J = 16,0 Hz, H-7); 7,17 (1H, dd, J = 8,0; 2,0 Hz, H-6); 7,14 (1H, d, J = 2,0 Hz, H- 2); 6,89 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-5); 6,61 (1H, dd, J = 16,0; 8,0 Hz, H-8); 3,93 (3H, s, -OCH3), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 195,7 (CHO); 155,1 (C-7); 148,9 (C-3); 126,8 (C-1); 126,0 (C-8); 124,8 (C-6); 116,3 (C-5); 111,6 (C-2); 56,2 (- OCH3). * Hợp chất Valinic acid (TM10) Chất rắn màu nâu, đnc 210 - 212oC, ESI-MS: m/z 169,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 7,57 (2H, d, J = 1,0 Hz, H-2 và H-6); 6,81 (1H, d, J = 7,0 Hz, H-5); 3,91 (s, 3H). * Hợp chất Protocatechuic acid (TM11): dữ liệu phổ trùng với hợp chất (QM16) * Hợp chất 2,3-Dihydroxy-1-(4’-hydroxy-3’-methoxyphenyl)propan-1- one (TM12) Chất rắn màu nâu nhạt, đnc 157 - 158 oC, ESI-MS: m/z 213,1 [M+H]+, 1H- NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 7,60 (1H, dd, J = 8,5; 1,5 Hz, H-6’); 7,59 (1H, s, H-2’); 6,90 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-5’); 5,13 (1H, t, J = 4,0 Hz, H-2); 3,93 (3H, s, -OCH3); 3,90 (1H, dd, J = 11,5; 3,5 Hz, H-3a); 3,76 (1H, dd, J = 12,0; 2,5 Hz, H-3b), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δ (ppm): 199,6 (C-1); 153,7 (C-4’); 149,2 (C-3’); 128,0 (C-1’); 125,0 (C-6’); 115,9 (C-2’); 112,5 (C-5’); 75,4 (C-2); 66,2 (C-3); 56,4 (-OCH3). * Hợp chất Stigmastane 3,5,6-triol (TM13) Chất rắn màu trắng, đnc 244 - 245oC, ESI-MS: m/z 449,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3+CD3OD): 3,98 (1H, m, H-3); 3,54 (1H, s, H-6); 2,02 (2H, m); 1,82 (33H, m, bao gồm 1,13 (3H, s, H-19); 0,89 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-21); 0,85 (3H, t, J = 7,5Hz, H-29), 0.82 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-26); 0,80 (3H, d, J = 7,0 Hz, H-27); 0,66 (3H, s, H-18), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3+CD3OD): 76,6 (C-6); 76,3 (C-5); 68,1 (C-3); 57,2 (C-14); 57,1 (C-17); 46,9 (C-9); 46,3 (C-24); 43,6 (C-13); 41,1 (C-4); 41,1 (C-12); 39,0 (C-10); 37,1 (C-20); 35,0 (C-22); 34,8 (C-2); 33,2 (C-7); 31,3 (C-1); 31,3 (C-8); 30,1 (C-25); 29,1 (C-16); 26,9 (C-23); 25,0 (C-15); 23,9 (C-28); 22,0 (C-11); 20,1 (C-27); 19,4 (C-26); 19,2 (C-21); 17,2 (C-19); 12,5 (C-29); 12,3 (C-28). * Hợp chất (-) Dehydroxycubebin (TM14) Chất rắn màu vàng nhạt, Độ quay cực : -54,9o (c 7,9; CHCl3), đnc 52 - 55oC, ESI-MS: m/z 341,1 [M+H]+, 1H-NMR (CDCl3, 500 MHz) : 6,69 (1H, d, J = 7,5 Hz, H-5 và H-5’); 6,54 (1H, s, H-2 và H-2’); 6,53 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-6 và H-6’); 5,91 (2H, s, OCH2O); 3,89 (1H, dd, J = 8,5; 7,0 Hz); 3,49 (1H, dd, J = 8,5; 6,0 Hz); 2,57 (1H, dd, J = 16,5; 6,5 Hz); 2,49 (1H, dd, J = 14,0; 8,0 Hz); 2,15 (1H, m), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3): 147,6; 145,8; 134,1; 121,5; 109,0; 108,1; 100,8; 73,3; 46,5; 39.2. 13 * Hợp chất (-) Dehydroxycubebinone (TM15 - Hợp chất mới) Chất rắn màu trắng, độ quay cực : -7,7o (c 0,06; CHCl3), đnc 65 - 66 oC, HR-ESI-MS: m/z 355,1176 [M+H]+, 1H-NMR (CDCl3, 500 MHz): 7,32 (1H, d, J = 7,0 Hz); 7,14 (1H, s); 6,79 (1H, d, J = 7,5 Hz); 6,65 (1H, d, J = 7,5 Hz); 6,62 – 6,60 (2H, br s); 6,03 (2H, s, OCH2O); 5,87 (2H, s, OCH2O); 4,17 (1H, t, J = 8,0 Hz); 3,92 - 3,88 (2H, m); 3,80 (1H, m); 3,64 - 3,62 (1H, m); 2,83 (1H, m); 2,77 - 2,73 (1H, m); 2,66 - 2,61 (1H, m), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3): 199,7; 153,2; 149,3; 148,9; 147,2; 134,4; 132,1; 125,8; 122,7; 110,0; 108,9; 108,6; 108,5; 103,1; 101,8; 73,9; 71,5; 51,9; 47,2; 39,4. * Hợp chất 6,7,8-Trimethoxycoumarin (TM16) Chất rắn màu trắng, đnc 182 - 185oC, ESI-MS: m/z 237,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δ (ppm), J (Hz): 7,60 (1H, d, J = 9,5 Hz, H-3); 6,67 (1H, s, H- 5); 6,34 (1H, d, J = 9,5 Hz, H-2); 4,03 (3H, s, -OCH3); 3,99 (3H, s, -OCH3); 3,89 (3H, s, -OCH3). * Hợp chất 3,4’-Dimethylellagic acid (TM17) Chất rắn màu trắng, ESI-MS: m/z 331,1 [M+H]+, 1H-NMR (500 MHz, DMSO- d6), δ (ppm), J (Hz): 7,49 (2H, s, H-5 và H-5’); 4,04 (3H, s, -OCH3); 3,96 (3H, s, - OCH3), 13C-NMR (125 MHz, DMSO-d6), δ (ppm): 158,7 (C-7’); 158,7 (C-7); 152,0 (C-4’); 150,0 (C-4); 141,6 (C-2’); 141,2 (C-2); 140,0 (C-3’); 135,6 (C-3); 113,6 (C-6’); 112,8 (C-6); 111,4 (C-5); 106,7 (C-5’); 60,9 (-OCH3); 56,5 (-OCH3). 3.3. Phân lập các chất từ lá cây Macaranga balansae 3.3.1. Xử lý mẫu thực vật và phân lập các chất Phần này trình bày cụ thể các bước ngâm chiết mẫu thực vật và phân lập các chất từ lá cây Macaranga balansae (Hình 3.7 và Hình 3.8). Hình 3.7 Sơ đồ ngâm chiết lá cây Macaranga balansae Lá M.balansae 3,8 kg Cặn MeOH 255 g Bã Bã lá M.balansae Cặn EtOAc 51 g Phần rắn 80 g Phần tan (LM-M) 175 g Ngâm trong 14L EtOAc 4 lần Ngâm trong 15L MeOH 4 lần Hoà trong 1L aceton 14 Hình 3.6 Sơ đồ phân lập từ cặn chiết methanol của lá cây Macaranga balansae 3.3.2. Hằng số vật lý và số liệu phổ của các hợp chất đƣợc phân lập từ lá cây Macaranga balansae * Hợp chất (-)-dehydroxycubebin (LM1): dữ liệu phổ trùng với hợp chất TM15 * Hợp chất β-sistosterol (LM2): dữ liệu phổ trùng với hợp chất TM4. * Hợp chất 7-carboxyl-6’-methoxycarbonyl-dehydroxycubebin (MML03-Hợp chất mới) Chất rắn màu trắng, độ quay cực : -20o (c 0,005; CHCl3), đnc 78 - 79 oC, HR-ESI-MS: m/z [M+H]+ 356,1492, 1H-NMR (CDCl3, 500 MHz) δH ppm: 6,73 (1H, d, J = 8,0 Hz, H-5); 6,62 (1H, d, J = 9,0 Hz, H-6); 6,59 (1H, s, H-5’); 6,54 (1H, s, H-2); 6,28 (1H, s, H-2’); 5,93 (2H, s, OCH2O); 5,86 (2H, s, OCH2O); 4,17 (1H, t, J = 7,0 Hz, H-9’); 3,81 (1H, t, J = 7,0 Hz, H-9); 3,76 (3H, s, OCH3); 3,69 (1H, d, H-7); 2,98 (1H, m, H-7’); 2,25 (2H, m, H-8’), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δC ppm: 168,7 (C=O); 148,0 (C-3); 146,4 (C-4); 146,1 (C-3’); 146,1 (C- 4’); 138,6 (C-1); 133,1 (C-1’); 129,5 (C-6’); 121,6 (C-6); 109,3 (C-2’); 108,6 (C- 5’); 108,3 (C-2); 108,1 (C-5); 100,9 (C-10); 100,8 (C-10’); 73,1 (C-9’); 72,2 (C- 9); 52,9 (OCH3); 50,9 (C-8); 50,0 (C-7); 42,2 (C-8’); 32,8 (C-7’). * Hợp chất (-)-dehydroxycubebinone (LM4): dữ liệu phổ trùng với hợp chất TM16 * Hợp chất acid protocatechuic (LM5): dữ liệu phổ trùng với hợp chất QM16 * Hợp chất Gallic acid (LM6): dữ liệu phổ trùng với hợp chất QM18) * Hợp chất Methyl Gallate (LM7) Chất dầu màu vàng, đnc 201 - 203oC, ESI-MS: m/z [M+H]+ 185,1; 1H-NMR (500 MHz, MeOD), δ (ppm): 7,06 (2H, s, H-2, H-5); 3,83 (3H, s, OMe). * Hợp chất Vanilic acid (LM8): Xem dữ liệu phổ hợp chất TM10 * Hợp chất Isophytol (LM9): Chất dầu không màu, 1H-NMR (500 MHz, CDCl3), δH (ppm), J (Hz): 5,91 (1H, dd, J = 17,5;11,0 Hz, H-2); 5,20 (1H, dd, J = 17,5;1,0 Hz, H-1a); 5,04 (1H, 15 dd, J = 11,0;1,0 Hz, H-1b); 1,27 (3H, s, H-20); 0,87 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-16); 0,87 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-17); 0,84 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-19); 0,83 (3H, d, J = 6,5 Hz, H-18), 13C-NMR (125 MHz, CDCl3), δC (ppm): 145,3 (C-2); 111,4 (C-1); 73,3 (C-3); 42,7 (C-4); 39,4 (C-14); 37,4 (C-12); 37,4 (C-10); 37,4 (C-8); 37,3 (C-6); 32,8 (C-7); 32,7 (C-11); 27,9 (C-15); 27,7 (C-20); 24,8 (C-13); 24,4 (C-9); 22,7 (C-16); 22,6 (C-17); 21,3 (C-5); 19,7 (C-18); 19,7 (C-19). * Hợp chất Lupeol (LM10): Chất rắn màu trắng, đnc 215 - 216oC, ESI-MS: m/z [M+H]+ 427,1; 1H-NMR (500 MHz, CDCl3): δH 4,68 (1H, d, J = 2,0 Hz, Hβ-29); 4,56 (1H, d, J = 2,0 Hz, Hα-29); 3,18 (1H, dd, J = 11,0; 5,0 Hz; H-3); 2,36 (1H, dt, J = 13,0; 6,0 Hz, H- 19); 1,68 (3H, s, Me-30); 1,03(3H, s, Me-26); 0,97 (3H, s, Me-23); 0,95 (3H, s, Me-27); 0,83 (3H, s, Me-25); 0,79 (3H, s, Me-28); 0,76 (3H, s, Me-24); 0,67 (1H, d, J = 9,2 Hz; H-5). 13C-NMR (125 MHz, CDCl3): δC 38,7 (C-1); 27,4 (C-2); 79,0 (C-3); 38,8 (C-4); 55,3 (C-5); 18,3 (C-6); 34,2 (C-7); 40,8 (C-8); 50,4 (C-9); 37,1 (C-10); 20,9 (C-11); 25,1 (C-12); 38,0 (C-13); 42,8 (C-14); 27,4 (C-15); 35,6 (C- 16); 43,0 (C-17); 48,0 (C-18); 48,3 (C-19); 150,9 (C-20); 29,8 (C-21); 40,0 (C- 22); 28,0 (C-23); 15,3 (C-24); 15,9 (C-25); 16,1 (C-26); 14,5 (C-27); 18,0 (C-28); 109,5 (C-29); 19,3 (C-30). * Hợp chất Sitostenone (LM11): dữ liệu phổ trùng với hợp chất TM5 3.4. Hoạt tính sinh học của các hợp chất phân lập đƣợc Hoạt tính gây độc tế bào của các chất QM3, QM1, TM15, LM3, QM2, QM4, QM5, QM6, QM8, QM9, QM10, TM15, TM1, TM16 được đánh giá hoạt tính gây độc tế bào trên các dòng tế bào ung thư người (ung thư phổi - A549, ung thư cổ tử cung - Hela, ung thư tuyến tụy - Pan C1, ung thư vú - MCF-7, ung thư gan - Hep3B, ung thư biểu mô - KB, ung thư gan - HepG2, ung thư phổi – Lu- 1 được thực nghiệm tại Viện Hóa học và Viện Hóa sinh biển thuộc Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam. CHƢƠNG 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 4.1. Nghiên cứu thành phần hóa học từ quả cây Macaranga balansae Từ dịch chiết EtOAc và MeOH của quả cây Macaranga balansae chúng tôi đã phân lập và xác định cấu trúc hóa học của 18 hợp chất trong đó có: 10 hợp chất nhóm flavonoid là : 4’-O-methyl-8-prenyltaxifolin (QM1); 5,7-dihydroxy-4’-methoxy-8- prenylflavanone (QM2); 6,8-diprenyl-4’-O-methoxy-flavanone (QM3); exiguaflavanone K (QM4); 8-prenylnarigenin (QM5); 6,8-diprenylnarigenin (QM6); 6,8-piprenylaromadendrin (QM8); propolin I (QM9); macarecurvatin A (QM10); 5,7,4’-Trihydroxy-8-(2,3-dihydroxy-3-methylbutyl)flavanone (QM12). 01 hợp chất nhóm coumarin là isoscopoletin (QM13). 02 hợp chất nhóm stilben là 4’-deprenyl-4- O-methylmappain (QM11); 4’-deprenyl mappain (QM14). 05 hợp chất khác : acid 3,3’,4’-tri-O-methyl ellagic (QM15); acid protocatechuic (QM16); acid gallic (QM17); acid ellagic (QM18); 2,3-dihydroxy propyl pentacosanoate (QM7). Trong số 18 hợp chất được phân lập được thì có 03 hợp chất mới là 4’-O-methyl-8- prenyltaxifolin (QM1); 6,8-diprenyl-4’-O-methoxy-flavanone (QM3) và 4’-deprenyl- 4-O-methylmappain (QM11). 16 Hình 4. 1 Các hợp chất từ quả cây Macaranga balansae 4.1.1 Hợp chất 4’-O-methyl-8-prenyltaxifolin (QM1) (hợp chất mới) Hình 4.2. Cấu trúc hóa học của hợp chất QM1 và 8-prenyltaxifolin. Hợp chất QM1 được phân lập từ cặn chiết ethyl acetate dưới dạng chất rắn màu trắng, đnc: 115-116oC. Phổ khối HR-ESI-MS cho pic ion giả phân tử [M-H]- ở m/z 385,1267 (tính toán lý thuyết cho công thức C21H21O7 m/z: 385,1287), kết hợp với dữ liệu phổ NMR cho phép xác định công thức phân tử của hợp chất QM1 là C21H22O7. Trên phổ IR cho thấy đỉnh hấp thụ của nhóm hydroxyl và carbonyl ở 3443 và 1634 cm-1. Phổ 1H-NMR xuất hiện các tín hiệu đặc trưng của hợp chất khung flavanonol với tín hiệu của 1 hệ ABX của vòng B ở δH 7,09 (1H, d, J = 2,0 Hz; H- 2’); 6,92 (1H, d, J = 8,0 Hz; H-5’); 7,02 (1H, dd, J = 8,5; 2,0 Hz; H-6’), 2 nhóm oxymethine của vòng C ở δH 4,96 (1H, d, J = 12,0 Hz; H-2); 4,48 (1H, d, J = 12,0 Hz; H-3) và 1 nhóm thế prenyl của hợp chất được thể hiện qua 2 nhóm methyl δH 1,64 (3H, s, H-4”); 1,57 (3H, s, H-5”), 2 proton-allylic ở δH 3,19 (2H, d, J = 7,0 Hz; CH2-1”), 1 proton vinylic ở δH 5,18 (1H, t, J = 7,5 Hz; H-2”). Ngoài ra, trên phổ 1H-NMR còn có 1 tín hiệu proton vòng thơm dưới dạng singlet ở δH 6,02 (1H, s, H-6), 1 nhóm methoxy ở δH 3,91 (3H, s, -OCH3). Phổ 13C-NMR và DEPT của QM1 cho thấy sự có mặt của 21 nguyên tử carbon, tương ứng với 2 nhóm methyl ở δC 25,7 (C-4”); 17,6 (C-5”), 1 nhóm methoxy ở δC 56,0; 1 nhóm methylene ở δC 21,5 (C-1”), 5 nhóm methine ở δC 96,2 (C-6); 110,9 (C-5’); 114,1 (C-2’); 119,6 (C-6’); 122,2 (C-2”), 2 nhóm oxymethine ở δC 72,5 (C-3); 83,1 (C-2), 1 nhóm carbonyl ở δC 196,4 (C-4) và 9 nguyên tử carbon không liên kết trực tiếp với hydro ở δC 100,5 (C-4a); 108,7 (C-8); 129,9 17 (C-1’); 131,8 (C-3”); 145,9 (C-3’); 147,7 (C-4’); 159,9 (C-8a); 161,2 (C-5); 165,5 (C-7). Giá trị độ chuyển dịch hóa học của các carbon ở δC 72,5 (C-3); 83,1 (C-2); 131,8 (C-3”); 145,9 (C-3’); 147,7 (C-4’); 159,9 (C-8a); 161,2 (C-5); 165,5 (C-7) cho phép xác định chúng gắn với nguyên tử oxy. Từ các dữ liệu phổ trên cho thấy cấu trúc của hợp chất QM1 gần tương tự với hợp chất 8-prenyltaxifolin [39], ngoại trừ có thêm một nhóm methoxy. Các mảnh cấu trúc này sau đó được kết nối nhờ phân tích phổ HMBC. Tương tác HMBC giữa H-2’(δH 7,09) với C-4’(δC 147,7)/C-6’(δC 119,6)/C-2 (δC 83,1), giữa H-6’ (δH 7,02) với C-2 (δC 83,1)/C-2’(δC 114,1)/C-4’(δC 159,8), giữa H-5’(δH 6,921) với C-3’ (δC 145,9)/C-4’(δC 147,7)/C-1’(δC 129,98) xác nhận cấu trúc của vòng B. Tương tác xa trên phổ HMBC giữa proton H-2” (δH 5,18) với C-8 (δC 108,7)/C-4” (δC 25,7)/C-5” (δC 17,6) và tương tác giữa proton thuộc nhóm methylene CH2-1” (δH 3,19) với C-7 (δC 165,5)/C-8 (δC 108,7)/C-8a (δC 159,9), tương tác giữa proton H-6 (δH 96,2) với C-4a (δC 100,5)/C-8 (δC 108,7)/C-7(δC 165,5)/C-5 (δC 161,2) xác nhận cấu trúc của vòng A bị thế ở 5 vị trí và cho phép xác định 1 nhóm isoprenyl gắn ở vị trí C-8 của vòng A. Cấu trúc vòng C được thiết lập qua các tương tác HMBC giữa H-3 (δH 4,48) với C-2 (δC 83,1)/C-4 (δC 196,4)/C-1’ (δC 129,9) và tương tác giữa H-2 (δH 4,96) với C-3 (δC 72,5)/C-4 (δC 196,4)/C-6’ (δC 119,6)/C-1’ (δC 129,9)/C-2’ (δC 114,1). Tương tác xa 3J trên phổ HMBC giữa proton của nhóm methoxy với C-4’ (δC 147,7) cho phép xác định vị trí của nhóm methoxy gắn với C-4’ (Hình 4.5). Hình 4.2. Phổ DEPT của hợp chất QM1. 18 Hình 4.3. Phổ 1H-NMR của hợp chất QM1. Hình 4.3. Phổ HSQC của hợp chất QM1. 19 Hình 4.4. Một số tương tác chính trên phổ HMBC của hợp chất QM1. Hình 4.5. Phổ HMBC của hợp chất QM1. Hình 4.6. Phổ CD của hợp chất QM1. 20 Bảng 4.1. Số liệu phổ NMR của hợp chất QM1 và hợp chất tham khảo. C QM1a 8-prenyltaxifolinb,# C c H d độ bội (J, Hz) C H độ bội (J, Hz) 2 83,1 4,96 d (12,0) 82,9 4,90 d (10,8) 3 72,5 4,48 d (12,0) 71,2 4,40 d (10,8) 4 196,4 - 196,7 - 4a 100,5 - 100,0 - 5 161,2 - 161,0 - 6 96,2 6,02 s 95,6 5,94 s 7 165,5 - 159,2 - 8 108,7 - 107,0 - 8a 159,9 - 158,0 - 1’ 129,9 - 130,1 2’ 114,1 7,09 d (2,0) 115,2 6,87 d (1,2) 3’ 145,9 - 144,8 - 4’ 147,7 - 145,5 - 5’ 110,9 6,92 d (8,5) 115,0 6.74 d (8,4) 6’ 119,6 7,02 dd (2,0; 8,5) 119,1 6,70 dd (1,2; 8,4) 1” 21,5 3,19 d (7,0) 21,2 3,01 d (7,2) 2” 122,2 5,18 t (7,0) 122,6 5,07 m 3” 131,8 - 128,4 - 4” 25,7 1,64 s 25,6 1,56 s 5´´ 17,6 1,57 s 17,5 1,54 s 4’- OMe 56,0 3,91 s ađo trong CDCl3 và CD3OD, bđo trong DMSO-d6, c125MHz, d500 MHz, # H và C của 8-prenyltaxifolin [39]. 4.2 Nghiên cứu thành phần hóa học từ thân cây Macaranga balansae Từ thân cây M. balansae chúng tôi đã phân lập và xác định được cấu tr úc của 17 hợp chất trong đó : 6 hợp chất steroid là 6-hydroxystigmast-4-ne-3-one (TM3); β-sistosterol (TM4); stigmast-4-en-3-one (TM5); stigmastane-3,6-dione (TM7); stigmast-4-ene-3,6-dione (TM8); stigmastane 3,5,6-triol (TM13). 5 hợp chất phenolic là vanillin (TM2); coniferyl aldehyde (TM9); acid vanillic (TM10); acid protocatechuic (TM11) và (-)2,3-dihydroxy-1-(4’-hydroxy-3’- methoxyphenyl)propan-1-one (TM12). 2 hợp chất lignan (-)- dehydroxycubebinone (TM15); dehydroxycubebin (TM14). 2 dẫn xuất của acid ellagic là acid ellagic 3,3’,4’-trimethylellagic (TM6) và acid 3,4’-dimethylellagic (TM17). 1 coumarin là 6,7,8-trimethoxycoumarin (TM16) và 1 hợp chất 21 triterpenoid acetyl aleuritolic (TM1). Trong số 17 hợp chất phân lập được có một hợp chất lignan mới là (-)-dehydroxycubebinone (TM15). Hình 4.8.. Cấu trúc các hợp chất được phân lập từ thân cây Macaranga balansae. 4.3 Nghiên cứu thành phần hóa học lá thân cây Macaranga balansae Từ lá cây Macaranga balansae đã phân lập được 11 hợp chất trong đó có 2 hợp chất mới là (-)-dehydroxycubebinone (LM4) (trùng với hợp chất TM15 được phân lập từ dịch chiết MeOH của thân cây M.balansae) và hợp hợp chất mới 7-carboxyl-6’- methoxycarbonyl-dehydroxycubebin (LM3); 9 hợp chất đã biết là dehydroxycubebin (LM1); β-sistosterol (LM2); stigmast-4-en-3-one (LM11); acid 3, 3’,4’- trimethylellagic (LM5); acid gallic (LM6), methyl gallate (LM7); vanillic acid (LM8); isophytol (LM9); lupeol (LM10). Cấu trúc các hợp chất được xác định bằng các phương pháp phổ hiện đại như NMR, MS và so sánh với tài liệu tham khảo. Hình 4.9.. Cấu trúc các hợp chất được phân lập từ lá cây cây Macaranga balansae. 4.4. Kết quả thử hoạt tính sinh học 22 Kết quả thử hoạt tính gây độc tế bào của một số hợp chất phân lập từ ba bộ phận quản, thân, lá của loài Macaranga balansae được trình bày trong Bảng 4.2 và 4.3. 4.4.1. Kết quả thử hoạt tính gây độc tế bào của một số hợp chất phân lập từ loài loài Macaranga balansae Bảng 4.2 Kết quả thử hoạt tính gây độc tế bào các hợp chất phân lập từ loài Macaranga balansae TT Hợp chất Giá trị IC50 (µM) A549 Hela MCF-7 Hep3B Pan C1 1. QM1 29,51 ± 1,68 48,98 ± 2,19 53,09 ± 1,24 55,1± 2,44 64,27 ± 1,84 2. QM2 16,23 ± 2,11 30,09 ± 1,15 10,83±0,3 8 17,77 ± 0,83 29,02 ± 1,13 3. QM3 10,86 ± 0,50 54,95± 1,39 50,09 ± 2,15 41,83±1,3 8 7,89 ± 0,74 4. QM4 >100 >100 >100 >100 >100 5. QM5 39,51 ± 1,16 48,98 ± 2,19 34,78±1,2 7 58,98 ± 1,19 34,78±1,2 4 6. QM6 56,23 ± 2,11 30,09 ± 1,15 68,28±1,4 7 67,09 ± 1,15 98,28±1,2 7 7. QM8 49,51 ± 1,18 48,98 ± 2,19 34,47±2,5 3 68,98 ± 2,19 64,47±1,5 3 8. QM9 26,23 ± 2,14 30,09 ± 1,15 2,14±0,03 80,09 ± 1,15 52,14±2,0 3 9. QM10 39,41 ± 1,25 48,98 ± 2,19 15,7±0,26 66,98 ± 2,19 45,7±2,23 10. QM11 26,73 ± 2,71 40,09 ± 1,35 50,93 ± 1,07 79,43 ± 1,93 54,95 ± 0,82 11. TM1 >100 >100 >100 >100 >100 12. TM15 7,23 ± 3,11 80,09 ± 2,15 >100 >100 >100 13. TM16 >100 >100 >100 >100 >100 14. LM3 >100 >100 >100 >100 >100 15. C 1,62 ± 0,05 2,93 ± 0,15 0,28 ± 0,07 0,12 ± 0,005 0,99 ± 0,42 C: Camptothecina Camptothecina được sử dụng làm chất đối chứng dương Kết quả Bảng 4.2 cho thấy hợp chất QM1, QM3, và QM11 đều thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên dòng tế bào ung thư phổi - A549 với giá trị IC50 lần lượt là 29,51 ± 1,68; 10,86 ± 0,50 và 26,73 ± 2,71 µM. Đặc biệt trên dòng tế bào ung thư tuyến tụy - Pan C1 thì hợp chất QM3 thể hiện hoạt tính gây độc tế bào tốt nhất với giá trị IC50 đạt 7,89 µM. Ba hợp chất này thể hiện hoạt tính yếu đối với các dòng tế bào ung thư Hela, MCF-7, Hep3B với giá trị IC50 nằm trong khoảng 40.09-79.43 µM. Ngoài ra các hợp chất đã biết QM2 thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên các dòng tế 23 bào A549, Hela, MCF-7, Hep3B, Pan C1 với giá trị IC50 lần lượt là 16,23 ± 2,11; 30,09 ± 1,15; 10,83±0,38; 17,77 ± 0,83; 29,02 ± 1,13 và hợp chất TM15 thể hiện hoạt tính tốt trên dòng tế bào A549 với giá trị IC50 là 7,23 ± 3,11. Bảng 4.3 Kết quả thử hoạt tính gây độc tế bào các hợp chất phân lập từ loài Macaranga balansae TT Hợp chất IC50 (g/ml) KB HepG2 Lu-1 1. QM1 58,98 ±3,19 54,09 ± 1,21 79,11 ± 2,86 2. QM2 49,13±1,59 48,22±0,98 13,76±0,64 3. QM3 20,86 ± 0,50 55,95± 2,39 96,09 ± 3,15 4. QM4 >100 >100 >100 5. QM5 77,57±1,56 71,4±1,89 76,06±0,4 6. QM6 74,98±0,43 69,86±3,12 76,34±0,77 7. QM8 58,8±2,7 60,35±2,5 64,53±2,43 8. QM9 6,34±0,43 5,41±0,28 9,25±0,74 9. QM10 12,59±0,21 13,69±0,24 10,69±0,19 10. QM11 29,73 ± 2,11 33,09 ± 2,25 44,13 ± 1,97 11. TM1 >100 >100 111,40±3,9 12. TM15 37,64±2,94 37,28±1,01 13,07±0,89 13. TM16 >100 >100 >100 14. LM3 >100 >100 >100 15. Ellipticine 0,27± 0,07 0,21± 0,06 0,32± 0,05 Ellipticine được sử dụng làm chất đối chứng dương. Kết quả Bảng 4.3 cho thấy hợp chất QM9 thể hiện hoạt tính tốt nhất đối với cả 4 dòng tế bào ung thư KB, HepG2, Lu-1 và MCF-7 với giá trị IC50 lần lượt là 6,34±0,43; 5,41±0,28; 9,25±0,74 và 2,14±0,03. Đặc biệt trên dòng tế bào ung thư vú người - MCF-7 thì hợp chất QM9 cho giá trị IC50 rất ấn tượng 2,14±0,03 µM. Hợp chất QM10 cũng thể hiện hoạt tính đối với cả 4 dòng tế bào ung thư KB, HepG2, Lu-1 và MCF-7 với giá trị IC50 nằm trong khoảng từ 10,69±0,19 đến 15,7±0,26. Các hợp chất QM2, TM15 đều thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên dòng tế bào ung thư phổi - Lu-1 với giá trị IC50 lần lượt là 13,76±0,64 và 13,07±0,89 µM. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ KẾT LUẬN Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của loài Macaranga balansae ở Việt Nam. Trong quá trình thực hiện luận án này, chúng tôi đã thu được các kết quả nghiên cứu mới về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của loài Macaranga balansae thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae) của Việt Nam và kết quả là: 1. Thành phần hóa học: Đã phân lập và xác định cấu trúc hóa học của 37 hợp chất từ quả, lá và thân loài Macaranga balansae, cụ thể: - 5 hợp chất mới: 2 hợp chất nhóm flavonoid: 4’-O-methyl-8-prenyltaxifolin (QM1), 6,8-diprenyl-4’-O-methoxy-flavanone (QM3). 1 hợp chất nhóm stilben: 24 4’-deprenyl-4-O-methylmappain (QM11). 3 hợp chất lignan: (-)- dehydroxycubebinone (TM15 trùng với hợp chất LM4), 7-carboxyl-6’- methoxycarbonyl-dehydroxycubebin (LM3). - 32 hợp chất đã biết: 8a hợp chất nhóm flavonoid: 5,7-dihydroxy-4’- methoxy-8-prenylflavanone (QM2), exiguaflavanone K (QM4), 8-prenylnarigenin (QM5); 6,8-diprenylnarigenin (QM6); 6,8-piprenylaromadendrin (QM8); propolin I (QM9); macarecurvatin A (QM10); 5,7,4’-Trihydroxy-8-(2,3- dihydroxy-3-methylbutyl)flavanone (QM12). 2 hợp chất nhóm coumarin : isoscopoletin (QM13), 6,7,8-trimethoxycoumarin (TM16). 1 hợp chất nhóm stilbene: 4’-deprenyl mappain (QM14). 6 hợp chất nhóm sterpenoid : 6- hydroxystigmast-4-ne-3-one (TM3); β-sistosterol (TM4 có dữ liệu phổ trùng với hợp chất LM2); stigmast-4-en-3-one (TM5 có dữ liệu phổ trùng với hợp chất LM11); stigmastane-3,6-dione (TM7); stigmast-4-ene-3,6-dione (TM8); stigmastane 3,5,6-triol (TM13). 7 hợp chất phenolic : vanillin (TM2); coniferyl aldehyde (TM9); acid vanillic (TM10 có dữ liệu phổ trùng với hợp chất LM8 ); acid protocatechuic (TM11 có dữ liệu phổ trùng với hợp chất QM16 và LM5) và (-)2,3-dihydroxy-1-(4’-hydroxy-3’-methoxyphenyl)propan-1-one (TM12); acid gallic (QM17), methyl gallate (LM7). 3 dẫn chất acid ellagic : 3,3’,4’-tri-O- methyl ellagic (TM6 có dữ liệu phổ trùng với hợp chất QM15) và acid 3,4’- dimethylellagic (TM19), acid ellagic (QM18 có dữ liệu phổ trùng với hợp chất LM6). 1 hợp chất lignan: dehydroxycubebin (TM14 có dữ liệu phổ trùng với hợp chất LM1). 2 hợp chất triterpenoid: acetyl aleuritolic (TM1), lupeol (LM10). 2 hợp chất khác: 2,3-dihydroxy propyl pentacosanoate (QM7), isophytol (LM9). 2. Hoạt tính sinh học: Đã tiến hành đánh giá hoạt tính ức chế sự phát triển trên 08 dòng tế bào ung thư người: A549, Hela, Pan C1, MCF-7, Hep3B, KB, HepG2, Lu-1 của 14 hợp chất phân lập được. Trong đó hợp chất mới QM3 thể hiện hoạt gây độc tế bào trên dòng tế bào ung thư tuyến tụy Pan C1 với giá trị IC50 là 7,89 ± 0,74 µM. 03 hợp chất mới QM1, QM3, QM11 thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên dòng tế bào ung thư phổi người A549 với giá trị IC50 lần lượt là 29,51 ± 1,68; 10,86 ± 0,50 và 26,73 ± 2,71 µM. Kết quả nghiên cứu của luận án cũng bổ sung thêm các công bố về hoạt tính gây độc tế bào trên các dòng tế bào ung thư của các hợp chất đã biết: hợp chất QM2 thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên dòng tế bào MCF-7 với giá trị IC50 là 10,83±0,38 µM; hợp chất QM9 và QM10 thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên dòng tế bào KB, HepG2, Lu-1, MCF-7 với giá trị IC50 trong khoảng 2,14 ÷ 15,7 µM. KIẾN NGHỊ - Hiện nay, loài Macaranga balansae vẫn chưa được ứng dụng và khai thác nhiều. Do đó, cần đi sâu nghiên cứu về hoạt tính sinh học và dược học của loài cây này nhằm khẳng định thêm giá trị khoa học, đồng thời góp phần tạo ra các sản phẩm phục vụ chăm sóc sức khỏe cộng đồng. - Cần khảo sát thêm các hoạt tính sinh học khác đối với các hợp chất mới đã được phân lập từ loài thực vật trên, đặc biệt là các chất mới QM1, QM3, QM11, TM15, LM3 nhằm tìm kiếm khả năng ứng dụng của các hợp chất này. DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA LUẬN ÁN 1. Huong Doan Thi Mai, Thang Pham Toan, Giap Tran Huu, Thanh Nguyen Le, Vu Thi Kim Oanh, Nguyen Thi Minh Hang, Huong Tran Thu, Van Minh Chau, Marc Litaudon and Van Cuong Pham. (2019). New flavonoid and stilbene derivatives from the fruits of Macaranga balansae Natural Product Research, doi.org/10.1080/14786419.2019.1587425. 2. Phạm Toàn Thắng, Hà Thị Thoa, Trần Hữu Giáp, Nguyễn Anh, Dũng, Trần Thu Hương, Nguyễn Thị Minh Hằng, Đoàn Thị Mai Hương, Lê Nguyễn Thành, Phạm Văn Cường. (2017). Bước đầu nghiên cứu thành phần hóa học dịch chiết etyl axetat cây Mã rạng balansae (Macaranga balansae Gagnep. Tạp chí Hóa học, 55 (5E24) 96 - 100. 3. Pham Toan Thang, Ha Thi Thoa, Tran Huu Giap, Le Nguyen Thanh, Nguyen Thi Minh Hang, Vu Thi Kim Oanh, Tran Thu Hương, Doan Thi Mai Hương, Pham Văn Cuong. (2018). Chemical constituents from the ethyl acetate extract of the stems of Macaranga balansae Gagnep. Vietnam Journal of Chemistry, 56 (2), 249 – 253. 4. Pham Toan Thang, Nguyen Anh Dung, Tran Huu Giap, Vũ Thi Kim Oanh, Nguyen Thi Minh Hang, Tran Thu Huong, Le Nguyen Thanh, Doan Thi Mai Huong, Pham Van Cuong. (2018). Preliminary study on the chemical constituents of the leaves of Macaranga balansae Gagnep. Vietnam J. Chem, 56 (5), 632 – 636.