Tóm tắt Luận án Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

áo dục, rèn luyện, phát triển ĐĐCM cho đội ngũ sĩ quan nói chung, sĩ quan cấp phân đội nói riêng. Bên cạnh đó, tác giả vận dụng và kế thừa kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học có liên quan đến đề tài. * Cơ sở thực tiễn của luận án: Là tình hình biến đổi KT-XH của đất nước trong thời kỳ đổi mới và thực trạng tác động của nó đến phát triển ĐĐCM của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN; các báo cáo, tổng kết của một số học viện, nhà trường và đơn vị trong QĐNDVN những năm gần đây; kết quả khảo sát, điều tra xã hội học của tác giả luận án về các vấn đề có liên quan. * Phương pháp nghiên cứu: Luận án sử dụng phương pháp luận của triết học Mác - Lênin kết hợp với các phương pháp cụ thể như: hệ thống - cấu trúc, điều tra xã hội học, khảo sát thực tế, phân tích, tổng hợp, lôgíc - lịch sử, khái quát hóa, trừu tượng hóa, phương pháp chuyên gia 6. Những đóng góp mới của luận án - Xây dựng quan niệm về tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển ĐĐCM của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN. - Khái quát những đặc điểm tác động của biến đổi KT-XH ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN. - Đưa ra dự báo xu hướng tác động và những vấn đề đặt ra, đề xuất một số giải pháp cơ bản, có tính toàn diện và khả thi để khai thác những tác động tích cực, khắc phục tác động tiêu cực của biến đổi KT-XH ở nước ta đến phát triển ĐĐCM của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN hiện nay. 7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án * Ý nghĩa lý luận: Luận án góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề cơ bản về tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển ĐĐCM của sĩ quan cấp phân đội. Qua đó, cung cấp thêm luận cứ khoa học trong nghiên cứu, giảng dạy và tổ chức quá trình giáo dục, rèn luyện, phát triển đạo đức cách mạng ở các học viện, nhà trường và đơn vị cơ sở trong Quân đội ta. * Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận án cung cấp cơ sở khoa học thực hiện các giải pháp phát triển ĐĐCM của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay. 8. Kết cấu của luận án Gồm: mở đầu, tổng quan về vấn đề nghiên cứu, 3 chương (7 tiết), kết luận, các công trình của tác giả đã được công bố có liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. 4 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài 1.1. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến kinh tế - xã hội và biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta Bàn đến vấn đề biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta, đã có nhiều công trình khoa học đã đi sâu phân tích và luận giải khá rõ, đạt được nhiều thành tựu. Trong đó, phải kể đến một số công trình nghiên cứu tiêu biểu như: Tổng cục Chính trị: Tác động của những biến đổi kinh tế - xã hội đến nhận thức chính trị, tư tưởng của cán bộ quân đội và một số vấn đề đổi mới công tác tư tưởng, tổ chức trong quân đội ta hiện nay [73]; Phan Trọng Hào: Tác động của những biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay đến chất lượng chính trị đơn vị cơ sở của Quân đội nhân dân Việt Nam [27]; Phùng Văn Thiết: Những biến động cơ cấu XH-GC ở nước ta hiện nay và ảnh hưởng của nó đến xây dựng quân đội về chính trị [71]; Tạ Ngọc Tấn: Một số vấn đề về biến đổi cơ cấu xã hội Việt Nam hiện nay [66]... Trong các công trình trên, các tác giả tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng, điều kiện, hoàn cảnh cũng như bản chất của những biến đổi cơ cấu xã hội trong mối quan hệ qua lại với các lĩnh vực đời sống xã hội, đưa ra những dự báo có sức thuyết phục về xu hướng biến đổi của cơ cấu xã hội, khả năng tác động của nó đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đến xây dựng quân đội, cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định các chính sách phát triển kinh tế - xã hội, đề ra các giải pháp để nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội trong tình hình hiện nay. Về vấn đề này, các tác giả, các nhà khoa học trên thế giới đã tập trung mổ xẻ, phân tích và đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Tiêu biểu là các tác phẩm và công trình có giá trị như: V. F. Sutskin: Đạo đức cách mạng đã được hình thành như thế nào, [65]; V.M. Xôkôlốp: Quan điểm đạo đức của lối sống xã hội chủ nghĩa [91]; Nguyễn Như Diệm, Nguyễn Y Na: Những vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường [10]... Các nhà lý luận và các nhà khoa học trên thế giới tập trung khai thác trên nhiều khía cạnh, song cống hiến nổi bật của họ là về phương pháp tiếp cận và những giá trị lý luận khoa học hết sức quý báu. Những thành tựu quan trọng đó ngày nay vẫn là cơ sở khoa học để chúng ta tiếp cận và tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, phát triển. Ở nước ta, đặc biệt từ sau Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng đến nay, vấn đề đạo đức và giáo dục, phát triển đạo đức cách mạng trước những tác động của biến đổi kinh tế - xã hội đã được các nhà khoa học đề cập đến ở nhiều góc độ khác nhau. Tiêu biểu như một số đề tài: 21 Một là, xây dựng tập thể quân nhân ở đơn vị cơ sở vững mạnh, mọi người đều thực sự quan tâm lẫn nhau, biết đòi hỏi cao ở nhau. Hai là, xây dựng nội bộ đoàn kết thống nhất cao, tích cực đấu tranh với các biểu hiện và hành vi vi phạm kỷ luật quân đội, pháp luật của Nhà nước, vi phạm phẩm chất đạo đức, lối sống trong đơn vị. Ba là, xây dựng và hoàn thiện các mối quan hệ của sĩ quan cấp phân đội trong tập thể quân nhân ở đơn vị cơ sở. 3.2.2. Xây dựng và phát huy vai trò của hệ thống thiết chế đạo đức ở đơn vị cơ sở Để xây dựng và phát huy vai trò của hệ thống thiết chế đạo đức quân sự ở đơn vị cơ sở nhằm phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội hiện nay dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta, cần thực hiện tốt một số nội dung, biện pháp cơ bản sau: Một là, thường xuyên chăm lo củng cố và xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch vững mạnh gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, nâng cao chất lượng mọi mặt của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Hai là, không ngừng củng cố và nâng cao chất lượng hệ thống tổ chức chỉ huy ở đơn vị cơ sở. Ba là, nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên, Hội đồng quân nhân ở đơn vị cơ sở. 3.3. Đổi mới công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức ở đơn vị cơ sở để phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay 3.3.1. Nâng cao chất lượng giáo dục, rèn luyện, phát triển đạo đức cách mạng cho sĩ quan cấp phân đội Để nâng cao chất lượng giáo dục, rèn luyện, phát triển đạo đức cách mạng cho sĩ quan cấp phân đội, cần thực hiện tốt một số nội dung, biện pháp cơ bản sau: Một là, thường xuyên nâng cao nhận thức của các chủ thể về tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội. Hai là, tích cực giáo dục, nâng cao nhận thức cho sĩ quan cấp phân đội về vị trí, tầm quan trọng và vai trò ngày càng tăng của đạo đức cách mạng đối với việc hoàn thiện phẩm chất nhân cách của sĩ quan cấp phân đội trong tình hình mới. Ba là, nâng cao trình độ tri thức đạo đức cho sĩ quan cấp phân đội đáp ứng với đòi hỏi của yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Bốn là, đa dạng hóa và kết hợp chặt chẽ các phương pháp giáo dục đạo đức truyền thống và hiện đại, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục đạo đức cho sĩ quan cấp phân đội. 20 Chương 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CỦA SĨ QUAN CẤP PHÂN ĐỘI QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM DƯỚI TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KINH TẾ - XÃ HỘI Ở NƯỚC TA HIỆN NAY 3.1. Phát huy vai trò của các chủ thể nhằm khai thác những tác động tích cực, khắc phục tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta để phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay 3.1.1. Phát huy vai trò của các chủ thể nhằm khai thác những tác động tích cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta để phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay Chủ thể mà luận án bàn tới ở đây là các tổ chức, lực lượng tham gia vào quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội trước tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay. Trong đó, Đảng, Nhà nước, quân đội, mà trực tiếp là các tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy, tổ chức quần chúng ở đơn vị cơ sở được xem là chủ thể chính trong phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội trước tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay; sĩ quan cấp phân đội là chủ thể trực tiếp quyết định đến phát triển đạo đức cách mạng của họ. Các chủ thể phải: không ngừng hoàn thiện chính sách đãi ngộ đối với sĩ quan quân đội và chính sách hậu phương quân đội để phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội; tập trung giải quyết đúng đắn, có hiệu quả các mối quan hệ lợi ích của quân nhân ở đơn vị cơ sở nhằm xây dựng sự thống nhất cao về ý chí và hành động, phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội hiện nay. 3.1.2. Phát huy vai trò của các chủ thể nhằm khắc phục tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta để phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay Một là, chủ động ngăn ngừa và khắc phục có hiệu quả những tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến đạo đức, lối sống của sĩ quan cấp phân đội. Hai là, khắc phục có hiệu quả tác động tiêu cực của biến đổi cơ cấu xã hội - giai cấp ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội. 3.2. Xây dựng môi trường đạo đức ở đơn vị cơ sở trong sạch, lành mạnh trước tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay 3.2.1. Xây dựng tập thể quân nhân ở đơn vị cơ sở vững mạnh xuất sắc Để xây dựng tập thể quân nhân ở đơn vị cơ sở vững mạnh xuất sắc, cần quan tâm thực hiện tốt một số nội dung, biện pháp cơ bản sau: 5 Nguyễn Thế Kiệt: Quan hệ giữa đạo đức và kinh tế trong việc định hướng các giá trị đạo đức hiện nay [36]; Nguyễn Tĩnh Gia: Sự tác động hai mặt của cơ chế thị trường đối với đạo đức người cán bộ quản lý [25]; Nguyễn Chí Mỳ: Sự biến đổi của thang giá trị đạo đức trong nền kinh tế thị trường với việc xây dựng đạo đức mới cho cán bộ quản lý ở nước ta hiện nay [54]; Nguyễn Trọng Chuẩn: Những thách thức của toàn cầu hóa [8]; Cao Thu Hằng: Mấy vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay [29]; Hà Thúc Minh: Chính trị - đạo đức và chính trị - kinh tế [53]; Tô Huy Rứa: Phát triển hài hòa giữa kinh tế và xã hội ở Việt Nam qua 20 năm đổi mới [63]; Hội đồng Lý luận Trung ương: Những vấn đề lý luận và thực tiễn mới đặt ra trong tình hình hiện nay [30]; Ban Tuyên giáo Trung ương: Suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và công cuộc phòng, chống [4]; Nguyễn Văn Phúc: Về tác động có tính hai mặt của tiến bộ khoa học - công nghệ đối với đạo đức [61]... Có thể nói, với các hướng tiếp cận khác nhau, những công trình trên đã đề cập khá phong phú đến đạo đức cách mạng và phát triển đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và trong toàn xã hội ta hiện nay, là cơ sở lý luận quan trọng để tác giả nghiên cứu, kế thừa, tiếp thu những điểm hợp lý trong quá trình triển khai luận án của mình. 1.3. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến giáo dục, xây dựng, phát triển đạo đức cách mạng cho quân nhân trong Quân đội nhân dân Việt Nam Liên quan đến vấn đề nghiên cứu, về lĩnh vực đạo đức cách mạng và phát triển đạo đức cách mạng cho quân nhân Quân đội ta, nhiều tác giả và nhà khoa học trong quân đội đã tập trung khai thác ở nhiều đối tượng và góc độ khác nhau. Tiêu biểu như một số công trình: Nguyễn Tiến Bình: Tự giác hóa quá trình hình thành, phát triển đạo đức cộng sản trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay [5]; Hà Huy Thông: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức của người cán bộ quân sự [72]; Trần Xuân Trường: Một số vấn đề giáo dục xã hội chủ nghĩa trong Quân đội nhân dân Việt Nam [82]; Hà Nguyên Cát: Vấn đề đạo đức cách mạng của người cán bộ hậu cần Quân đội nhân dân Việt Nam trong điều kiện hiện nay [6]; Nguyễn Hùng Oanh: Phát triển đạo đức cách mạng ở thanh niên quân đội trong tình hình hiện nay [58]; Phạm Văn Nhuận: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng của người cán bộ quân đội [55]; Viện Khoa học xã hội nhân văn quân sự: Vận dụng tư tưởng C. Mác, Ph. Ăngghen, V.I. Lênin về đạo đức trong xây dựng đạo đức quân nhân hiện nay [87]; Nguyễn Vĩnh Thắng: Nghiên cứu, giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong tình hình mới [68]; Nguyễn Văn Thế: Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và việc xây dựng đạo đức của cán bộ, đảng viên hiện nay [70]... 6 Qua các công trình khoa học nêu trên, các tác giả đã tập trung làm rõ nhiều khía cạnh khác nhau về nguồn gốc, bản chất, vai trò của đạo đức nói chung và vai trò ngày càng tăng của đạo đức cánh mạng trong sức mạnh chiến đấu của quân đội; những đặc điểm tác động đến quá trình hình thành, phát triển đạo đức cộng sản, đạo đức cách mạng; đề xuất hệ thống giải pháp tương đối toàn diện nhằm góp phần hình thành và phát triển đạo đức cách mạng ở từng đối tượng cụ thể khác nhau trong Quân đội ta. Các công trình khoa học ở trên đã đề cập nhiều vấn đề quan trọng trong công tác xây dựng, phát triển đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Quân đội ta với những luận giải ở một số nội dung là khá sâu sắc. Những nội dung các công trình khoa học đề cập ở trên là cơ sở lý luận để nghiên cứu sinh kế thừa, bổ sung, làm rõ thêm theo hướng nghiên cứu của luận án. 1.4. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam Đi sâu nghiên cứu, luận giải sự tác động của các nhân tố kinh tế - xã hội đến xây dựng quân đội, tiêu biểu có các công trình như: Tổng cục Chính trị: Tác động của những biến đổi kinh tế - xã hội đến nhận thức chính trị, tư tưởng của cán bộ quân đội và một số vấn đề đổi mới công tác tư tưởng, tổ chức trong quân đội ta hiện nay [73]; Tổng cục Chính trị: Tác động của những biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến xây dựng quân đội nhân dân Việt Nam về chính trị trong giai đoạn cách mạng mới [77]; Nguyễn Văn Thế: Tăng cường bản chất giai cấp công nhân của Quân đội dưới tác động của nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần ở Việt Nam hiện nay [69]; Phan Trọng Hào: Tác động của những biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay đến chất lượng chính trị đơn vị cơ sở của Quân đội nhân dân Việt Nam [27]; Nguyễn Hùng Oanh: Phát triển đạo đức cách mạng ở thanh niên quân đội trong tình hình hiện nay, [58]; Nguyễn Đình Tu, chủ biên: Nghiên cứu các giải pháp phòng, chống tác động, ảnh hưởng của mặt trái kinh tế thị trường đến đạo đức cán bộ trong quân đội hiện nay [84]... Mặc dù nghiên cứu trên những góc độ khác nhau, ở những không gian và thời gian khác nhau, song các tác giả, các nhà khoa học đều đi đến thống nhất nhận định chung là, quá trình đổi mới do Đảng ta đề xướng và lãnh đạo thực hiện trong những năm qua đã đem lại thành tựu lớn lao trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Tuy nhiên, bên cạnh những tác động tích cực, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập kinh tế quốc tế, thực hiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa cũng chứa đựng những yếu tố tiêu cực, mặt trái tiêu cực của nó đã và đang tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội và quân đội, trong đó có đời sống đạo đức. Đối với đề tài luận án, những nội dung cơ bản của các công 19 thúc đẩy sự phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam. Hai là, bên cạnh xu hướng tác động tích cực, những tác động tiêu cực, không đồng thuận của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đang là một xu hướng cản trở sự phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội. Ba là, xu hướng đan xen giữa những tác động tích cực và tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta phản ánh sự đấu tranh giữa xu hướng chủ đạo thúc đẩy sự phát triển và xu hướng cản trở sự phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội. 2.2.2. Những vấn đề đặt ra đối với phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay Một là, vấn đề đặt ra trong phát huy vai trò của các chủ thể tham gia vào quá trình giáo dục, rèn luyện, phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội. Hai là, vấn đề đặt ra trong tiếp tục xây dựng và củng cố môi trường đạo đức ở đơn vị cơ sở. Ba là, vấn đề đặt ra đối với việc tiếp tục đẩy mạnh đổi mới giáo dục, rèn luyện, tự giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho sĩ quan cấp phân đội Kết luận chương 2 Thực trạng tác động của biến đổi kinh tế - xã hội đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay là sự tác động của các yếu tố bên trong hình thái kinh tế - xã hội đang trong thời kỳ quá độ ở nước ta, do đó những tác động tích cực, thuận chiều với quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội là chủ yếu. Song, mặt tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay cũng đang làm cho quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội gặp nhiều khó khăn. Thực trạng đó do nhiều nguyên nhân, cả nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu. Trong những năm tới, tình hình kinh tế - xã hội ở nước ta sẽ có những biến động hết sức to lớn, khó lường, tác động sâu sắc đến mọi mặt đời sống của xã hội và Quân đội ta. Để phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay, luận án đưa ra dự báo xu hướng tác động và những vấn đề đang đặt ra trên cả ba mặt: với các chủ thể, với xây dựng môi trường đạo đức và đối với đổi mới công tác giáo dục đạo đức. Việc nhận thức đúng xu hướng tác động và nghiên cứu, làm rõ những vấn đề đang đặt ra đối với phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay có ý nghĩa quan trọng, là cơ sở để luận án đề xuất hệ thống giải pháp nhằm phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội, đáp ứng với đòi hỏi của sự nghiệp xây dựng quân đội trong tình hình mới. 18 thoái về đạo đức, lối sống mặc dù không phải là phổ biến trong đội ngũ sĩ quan cấp phân đội, song nó đang là thực tế đáng lo ngại, dẫn đến tình trạng nội bộ lục đục, mất đoàn kết, tình đồng chí đồng đội bị suy giảm, kỷ luật chưa nghiêm, chất lượng hoàn thành nhiệm vụ không cao ở một số đơn vị cơ sở trong Quân đội ta hiện nay. Nguyên nhân của những ưu điểm và hạn chế * Nguyên nhân của những ưu điểm: Một là, thành tựu của quá trình đổi mới góp phần củng cố vững chắc niềm tin của sĩ quan cấp phân đội vào Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa, tạo điều kiện thuận lợi cho họ củng cố và nâng cao tri thức đạo đức, tích cực tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống đáp ứng đòi hỏi của sự nghiệp xây dựng quân đội hiện nay. Hai là, Đảng, Nhà nước, quân đội và sĩ quan cấp phân đội đã nhận thức rõ thực chất tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội, chủ động phân tích và dự báo tình hình tác động, thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ sĩ quan cấp phân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống. Ba là, phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng trong khai thác những tác động tích cực, khắc phục tác động tiêu cực của biến đổi KT-XH ở nước ta đến phát triển ĐĐCM của sĩ quan cấp phân đội. Bốn là, đa số sĩ quan cấp phân đội đã phát huy được tính tiền phong gương mẫu của người sĩ quan quân đội trong học tập, công tác và trong tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống. * Nguyên nhân của những hạn chế: Một là, do những khó khăn, phức tạp của tình hình kinh tế - xã hội ở nước ta trong quá trình đổi mới làm cho quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội hiện nay đang gặp nhiều trở ngại. Hai là, một số tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy, tổ chức quần chúng ở đơn vị cơ sở nhận thức chưa sâu sắc, chưa phát huy tốt vai trò, trách nhiệm trong phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội hiện nay dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta. Ba là, một bộ phận sĩ quan cấp phân đội nhận thức về tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của bản thân chưa đầy đủ và sâu sắc; chưa xây dựng được ý thức tích cực, chủ động vươn lên khắc phục khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ. 2.2. Dự báo xu hướng tác động và những vấn đề đặt ra đối với phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay 2.2.1. Dự báo xu hướng tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam trong những năm tới Một là, trong những năm tới, mặc dù biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp và còn nhiều khó khăn, song những tác động tích cực, đồng thuận vẫn là chủ đạo, góp phần 7 trình nghiên cứu nêu trên là cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng để tác giả luận án kế thừa, tiếp thu, làm sâu sắc thêm và đề xuất những vấn đề mới theo mục tiêu nghiên cứu mà đề tài luận án đã xác định. 4. Đánh giá khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố và những vấn đề luận án tập trung giải quyết 2.1. Đánh giá khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố có liên quan đến đề tài Một là, về lý luận, những công trình trên đã luận giải một cách khoa học vấn đề biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay, tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay đến chất lượng chính trị cán bộ quân đội; vấn đề giáo dục, rèn luyện và phát triển đạo đức cách mạng cho quân nhân Quân đội nhân dân Việt Nam, trong đó có sĩ quan cấp phân đội theo các góc độ tiếp cận và các phương pháp nghiên cứu khác nhau. Nhìn chung, các công trình ở trên đã đưa ra được quan niệm về biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay, phát triển đạo đức cách mạng. Tuy nhiên, các công trình chỉ mới đề cập đến những khái niệm riêng lẻ, chưa có công trình nào đi sâu, làm rõ khái niệm tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, đây chính là nội dung quan trọng tác giả luận án sẽ tiếp tục nghiên cứu và làm rõ. Hai là, về đánh giá thực trạng tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Ở nội dung này, nhiều công trình khoa học đã đánh giá khá sâu sắc và toàn diện thực trạng biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta và hậu quả tác động của nó đến quá trình nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội. Quá trình đánh giá đều có luận cứ và được chứng minh khá đầy đủ cả về số lượng và chất lượng hoạt động cụ thể của người quân nhân ở các khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, chưa có công trình khoa học nào đánh giá sâu sắc, toàn diện tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Đây là cơ sở quan trọng, gợi ý cho tác giả hướng nghiên cứu về thực trạng tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, góp phần xây dựng và thực hiện thành công đề tài luận án của mình. Ba là, về phương hướng và giải pháp cơ bản để phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam trước tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay. Do chưa có công trình khoa học nào đi sâu bàn về tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ 8 quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, chính vì vậy, ở nội dung này, các tác giả chủ yếu mới bàn tới các giải pháp khai thác mặt tác động tích cực, hạn chế mặt tác động tiêu cực của những biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay để nâng cao chất lượng chính trị, tư tưởng hoặc là các giải pháp phát triển đạo đức cách mạng nói chung. Mặc dù vậy, những giải pháp ở trên cũng là cơ sở lý luận quan trọng để tác giả luận án kế thừa, tiếp thu những điểm hợp lý, xây dựng và đề ra những giải pháp mới, đồng bộ, khả thi nhằm thực hiện mục đích luận án đã đặt ra. 2.2. Những vấn đề cơ bản luận án sẽ tập trung giải quyết Một là, nghiên cứu toàn diện về tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam; trên cơ sở đó, luận giải, làm rõ thực chất, đặc điểm của sự tác động đó. Đây là cơ sở lý luận quan trọng để nghiên cứu tình hình và đề ra giải pháp phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay và trong những năm tới. Hai là, khảo sát, phân tích, đánh giá toàn diện, đầy đủ thực trạng tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam, dự báo xu hướng tác động và những vấn đề đặt ra cần nhận thức và giải quyết có hiệu quả nhằm phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta. Ba là, để phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, cần phải có hệ thống giải pháp đồng bộ, khả thi nhằm khai thác, phát huy những tác động tích cực, hạn chế, khắc phục đến mức thấp nhất tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta, đây là hướng nghiên cứu tiếp cận mới, tác giả sẽ bàn đến và làm sâu sắc ở đề tài luận án. Những công trình nghiên cứu của các nhà lý luận, các nhà khoa học đã nêu ở trên chính là cơ sở lý luận hết sức quan trọng giúp tác giả nghiên cứu, đề xuất những giải pháp phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay. Tuy nhiên, chưa có tác giả nào tập trung nghiên cứu, làm rõ: “Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay”. Đây là vấn đề cấp thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn, không trùng lặp với bất cứ công trình khoa học nào đã được công bố. 17 Chương 2 THỰC TRẠNG, XU HƯỚNG TÁC ĐỘNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CỦA SĨ QUAN CẤP PHÂN ĐỘI QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM DƯỚI TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KINH TẾ - XÃ HỘI Ở NƯỚC TA HIỆN NAY 2.1. Thực trạng tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay 2.1.1. Thực trạng tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển ý thức đạo đức của sĩ quan cấp phân đội - Tác động của biến đổi KT - XH ở nước ta đã góp phần củng cố, nâng cao tri thức đạo đức của sĩ quan cấp phân đội, nhưng ở một bộ phận vẫn chưa đầy đủ và sâu sắc. - Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đã góp phần bồi dưỡng, vun đắp tình cảm đạo đức của sĩ quan cấp phân đội, song ở một bộ phận chưa thật sự bền vững. - Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đã góp phần rèn luyện ý chí đạo đức cho sĩ quan cấp phân đội, song trong một bộ phận vẫn thiếu sự nỗ lực phấn đấu vươn lên hoàn thiện nhân cách. 2.1.2. Thực trạng tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển quan hệ đạo đức của sĩ quan cấp phân đội hiện nay - Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đã góp phần làm cho các quan hệ đạo đức cơ bản của sĩ quan cấp phân đội tiếp tục được củng cố, giữ vững, song cũng đang xuất hiện những biểu hiện mai một, suy giảm đáng lo ngại. - Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta góp phần mở rộng các mối quan hệ xã hội của sĩ quan cấp phân đội và trở lên phong phú, đa dạng hơn, song cũng đang đứng trước những thách thức mới. 2.1.3. Thực trạng tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển hành vi đạo đức của sĩ quan cấp phân đội hiện nay Mặc dù tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội hiện nay là đa dạng, phức tạp và nhiều chiều song đại đa số sĩ quan cấp phân đội vẫn giữ vững và phát huy được những phẩm chất đạo đức cao đẹp, trong sáng của người quân nhân cách mạng. Tuy vậy, ở một bộ phận sĩ quan cấp phân đội trong quá trình học tập, công tác và rèn luyện tại đơn vị vẫn còn có những biểu hiện và hành vi đáng lo ngại về đạo đức. Sự tác động bởi mặt trái tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đang làm nảy sinh những hành vi không phù hợp trong đạo đức, lối sống ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên nói chung, sĩ quan cấp phân đội nói riêng. Những biểu hiện suy 16 nước ta. Những tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta sẽ có cơ hội để gia tăng ảnh hưởng, góp phần kìm hãm và cản trở quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội. 1.2.3. Đặc điểm về tính chất tác động Tính chất tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội được biểu hiện ra thông qua những đặc điểm cơ bản như: Tác động tích cực, thuận chiều với quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội; tác động tiêu cực, không đồng thuận với quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội; tác động đan xen, đa tuyến, phức tạp đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Những tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta vừa đồng thuận vừa không đồng thuận đối với quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội, chúng đan cài vào nhau làm cho tính chất tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội trở lên đa dạng, phức tạp, đan xen giữa tích cực và tiêu cực. Kết luận chương 1 Trên cơ sở nguyên tắc phương pháp luận của sự tác động, có tính quy luật giữa đối tượng tác động (những nhân tố của biến đổi kinh tế - xã hội) với đối tượng bị tác động (phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội) cùng môi trường truyền dẫn sự tác động ấy (môi trường xã hội, quân đội), luận án tập trung nghiên cứu, làm rõ những vấn đề cơ bản về biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta, phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội và bước đầu đưa ra quan niệm về tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Cùng với việc làm rõ thực chất tác động, luận án tập trung nghiên cứu, luận giải những đặc điểm tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta trên các mặt: nội dung, phương thức, tính chất tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam. Nhận thức đúng những đặc điểm tác động trên tất cả các chiều cạnh của nó, sẽ giúp cho luận án có cơ sở lý luận vững chắc để đi vào khảo sát thực trạng, dự báo xu hướng tác động, thấy được những vấn đề đang đặt ra trong quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội dưới tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay. 9 Chương 1 THỰC CHẤT VÀ ĐẶC ĐIỂM TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KINH TẾ - XÃ HỘI Ở NƯỚC TA ĐẾN PHÁT TRIỂN ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CỦA SĨ QUAN CẤP PHÂN ĐỘI QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM 1.1. Thực chất tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam 1.1.1. Biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta và phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam * Biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta Khái niệm kinh tế - xã hội thường được bàn đến với hai góc độ cơ bản. Hiểu theo nghĩa rộng, gắn với phạm trù hình thái kinh tế - xã hội, thì kinh tế - xã hội là khái niệm bao chứa cả ba yếu tố cơ bản, đó là lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất và kiến trúc thượng tầng. Theo nghĩa hẹp, khái niệm kinh tế - xã hội được hiểu gắn liền với phương thức sản xuất hay nền sản xuất xã hội. Trong phạm vi nghiên cứu của luận án, khái niệm kinh tế - xã hội được bàn tới chủ yếu ở nghĩa thứ hai. Như vậy, khái niệm kinh tế - xã hội đã được thu hẹp và giới hạn bởi các quan hệ kinh tế - xã hội trong quá trình sản xuất của con người, tức là các quan hệ sản xuất. Những quan hệ kinh tế - xã hội của con người được bao hàm bởi nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, luôn tác động và chi phối đến đời sống của mọi thành viên, tổ chức chính trị - xã hội. Trong khái niệm này, các nhân tố kinh tế và xã hội không biệt lập, tách rời mà gắn bó chặt chẽ, biện chứng với nhau trong một chỉnh thể thống nhất. Từ cách tiếp cận ở trên, có thể hiểu: kinh tế - xã hội là khái niệm dùng để chỉ các nhân tố kinh tế và xã hội gắn kết chặt chẽ với nhau trong một chỉnh thể, được bao hàm bởi những mối quan hệ hữu cơ và tất yếu mà cốt lõi là quan hệ sản xuất dựa trên trình độ phát triển của lực lượng sản xuất nhất định. Biến đổi kinh tế - xã hội là sự thay đổi về kinh tế - xã hội so với trạng thái kinh tế - xã hội trước đó. Sự thay đổi về kinh tế - xã hội đó, tùy theo tính chất và mức độ khác nhau, có thể đưa tới sự thay đổi chế độ kinh tế - xã hội, sự thay thế một hình thái kinh tế - xã hội nếu đó là những thay đổi căn bản về chất của quan hệ sản xuất xã hội hoặc nó chỉ là sự thay đổi trạng thái, sự khác nhau về lượng, chưa dẫn tới sự thay thế một hình thái kinh tế - xã hội, một chế độ kinh tế - xã hội nếu những thay đổi đó vẫn chỉ trong khuôn khổ của hình thái kinh tế - xã hội, chế độ kinh tế - xã hội ấy. Trong phạm vi nghiên cứu của luận án, biến đổi kinh tế - xã hội được bàn đến ở góc độ sự biến đổi về cấu trúc kinh tế - xã hội của một xã hội cụ thể, sự biến đổi này tác động và chi phối đến đại đa số các 10 thành viên trong xã hội, trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Như vậy, biến đổi kinh tế - xã hội là quá trình thay đổi các mặt, các yếu tố, các bộ phận cùng các mối quan hệ qua lại tất yếu giữa chúng trong hệ thống cấu trúc kinh tế - xã hội, theo những xu hướng khác nhau do tác động tổng hợp của các điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan ở từng giai đoạn lịch sử nhất định. Ở nước ta hiện nay, quá trình biến đổi kinh tế - xã hội đang diễn ra hết sức nhanh chóng và sâu sắc, song về cơ bản vẫn được tiến hành theo một mục tiêu nhất quán, theo định hướng XHCN, trên cơ sở phù hợp với quy luật phát triển kinh tế - xã hội. Như thế, sự biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta về cơ bản là có định hướng, có chủ đích rõ ràng, những biến đổi kinh tế - xã hội tự phát tuy vẫn có nhưng không phải là cơ bản. Vì vậy, có thể quan niệm: biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay là quá trình thay đổi các mặt, các yếu tố, các bộ phận cùng các mối quan hệ qua lại tất yếu giữa chúng trong hệ thống cấu trúc kinh tế - xã hội của thời kỳ quá độ, theo những xu hướng khác nhau, trong đó xu hướng chủ đạo là làm thay đổi tình trạng kinh tế - xã hội đang phát triển nhưng vẫn còn thấp kém nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Như vậy, biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay là quá trình thay đổi trong hệ thống cấu trúc kinh tế - xã hội của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Thực chất sự thay đổi đó là cuộc đấu tranh gay go, phức tạp và quyết liệt giữa hai lực lượng xã hội, đại diện cho hai xu hướng phát triển cơ bản: tự giác đi lên chủ nghĩa xã hội và tự phát ngả theo quỹ đạo chủ nghĩa tư bản; kết quả tất yếu của cuộc đấu tranh ấy là sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội, mặc dù còn rất khó khăn và lâu dài. Tính chất của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta là tập trung làm thay đổi về căn bản tình trạng kinh tế - xã hội đang phát triển nhưng vẫn còn thấp kém sang tình trạng kinh tế - xã hội phát triển hơn, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, nhằm tạo ra sự biến đổi về chất trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Nội dung cơ bản của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta được biểu hiện trên một số khía cạnh cơ bản như: biến đổi về chế độ sở hữu kinh tế và cơ cấu kinh tế; biến đổi về cơ chế quản lý kinh tế; biến đổi trong mức sống, quan niệm sống của mỗi cá nhân; kéo theo nó là sự biến động của cơ cấu xã hội - giai cấp, sự phân tầng xã hội, phân hóa giàu - nghèo sâu sắc và sự biến đổi trong định hướng giá trị xã hội, trong đó có giá trị đạo đức xã hội. 15 tác động đến tầng sâu ý thức của người sĩ quan cấp phân đội, tạo cho họ khả năng tự đề kháng, miễn dịch cao, bồi đắp tình cảm, củng cố niềm tin, lý tưởng, ngăn ngừa và hạn chế tối đa sự xâm nhập của các tác động tiêu cực từ môi trường kinh tế - xã hội bên ngoài, nhằm củng cố và giữ vững những chuẩn mực giá trị đạo đức cách mạng đã và đang được xác lập trong tập thể quân nhân ở đơn vị cơ sở. Khi nhận thức đạo đức và tình cảm đạo đức bện quyện vào nhau, nó sẽ tạo nên niềm tin bền vững trong mỗi con người và những tình cảm trong sáng đó rất dễ lây lan, có sức lan tỏa rộng rãi trong tập thể quân nhân. Thông qua đó, những tấm gương đạo đức, những chuẩn mực, hành vi đạo đức đúng đắn dễ có sức thu hút, lôi cuốn, cảm hóa mọi người học tập và làm theo. Tuy nhiên, với những sĩ quan cấp phân đội mà sự trải nghiệm thực tế chưa nhiều, khả năng tự đề kháng, miễn dịch chưa cao, thì những tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta sẽ dễ dàng xâm nhập, từng bước thẩm thấu vào ý thức đạo đức của họ, đến một thời điểm nhất định, nó sẽ phá vỡ tính vững chắc trong kết cấu ý thức đạo đức, làm thay đổi những quan niệm đạo đức tốt đẹp vốn có trước đó, thay vào đó là những quan niệm đạo đức xa lạ, không phù hợp với môi trường quân đội và hoạt động quân sự. Từ chỗ thay đổi quan niệm đạo đức, một bộ phận sĩ quan cấp phân đội biểu lộ thái độ đồng tình, thậm chí là tán dương, bắt chước, học đòi theo một số quan niệm đạo đức không phù hợp ấy. Điều đólàm cho bộ mặt đạo đức của người sĩ quan cấp phân đội trở nên đa dạng, phức tạp hơn, đan lồng giữa cái tốt và cái xấu, giữa cái tiến bộ và cái lạc hậu. Tác động theo phương thức cộng hưởng với kết quả của cuộc đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên của Đảng ta Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội sẽ cộng hưởng với kết quả của cuộc đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên của Đảng và Nhà nước ta. Nếu như cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc, có ý chí quyết tâm cao, có biện pháp và cách làm đúng, chúng ta sẽ dần đẩy lùi được tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên. Điều đó sẽ góp phần đưa quá trình biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đi đúng quỹ đạo xã hội chủ nghĩa, tạo điều kiện thuận lợi cho những tác động tích cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta phát huy tác dụng, góp phần thúc đẩy quá trình phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội. Ngược lại, nếu tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên không được ngăn chặn và đẩy lùi kịp thời, hiệu quả trong đấu tranh phòng, chống suy thoái không cao, nó sẽ là môi trường thuận lợi để xu hướng tự phát có cơ hội phát triển, kéo chệch định hướng xã hội chủ nghĩa trong quá trình biến đổi kinh tế - xã hội ở 14 cảm đồng chí, đồng đội, gần gũi, gắn bó, thương yêu chiến sĩ. Tuy nhiên, trước những tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta, ở một bộ phận sĩ quan cấp phân đội đang xuất hiện những quan niệm không phù hợp về tình đồng chí, đồng đội. Chính những điều đó đang làm cho những mối quan hệ cơ bản trong tập thể quân nhân bị méo mó, biến dạng, ảnh hưởng tiêu cực đến việc xây dựng tình đoàn kết, thống nhất và hoàn thành nhiệm vụ ở đơn vị cơ sở. Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển hành vi đạo đức của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN Hệ thống hành vi đạo đức của sĩ quan cấp phân đội rất phong phú, đa dạng, do chính hoạt động thực tiễn quân sự quy định, song nhìn chung, nó được biểu hiện ra thông qua ba lĩnh vực cơ bản, đó là: đạo đức chính trị, đạo đức nghề nghiệp và đạo đức sinh hoạt. Cả ba nội dung trên đều đang chịu sự chi phối và tác động sâu sắc của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay. Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển hành vi đạo đức của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN diễn ra theo hướng vừa thuận chiều, vừa cản trở. Tu nhiên, xu hướng cản trở quá trình triển hành vi đạo đức của sĩ quan cấp phân đội đang có dấu hiệu gia tăng, là nguy cơ dẫn tới sự phai nhạt mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, phá vỡ mối đoàn kết thống nhất trong đơn vị, làm suy yếu sức chiến đấu và khả năng hoàn thành nhiệm vụ ở đơn vị cơ sở. 1.2.2. Đặc điểm về phương thức tác động Phương thức tác động vừa trực tiếp vừa gián tiếp Những tác động từ các sự kiện, hiện tượng kinh tế - xã hội dội thẳng vào ý thức, quan hệ và hành vi đạo đức của sĩ quan cấp phân đội là sự tác động trực tiếp. Còn những tác động được khúc xạ, truyền dẫn qua các khâu trung gian như môi trường quân sự, các hệ thống tổ chức, các tập thể, nhóm xã hội và các quan hệ xã hội... đến sĩ quan cấp phân đội là sự tác động gián tiếp. Do cách thức tác động khác nhau, nên kết quả mà nó gây ra cũng hoàn toàn khác nhau. Tuy nhiên, tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội luôn tuân theo những quy luật khách quan và thông qua hoạt động có ý thức, có mục đích của con người. Do tính đặc thù của môi trường quân sự, tác động của những biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta được các chủ thể tham gia vào quá trình giáo dục, rèn luyện, phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội nhận thức đúng đắn để khai thác, phát huy tối đa những tác động tích cực, hạn chế và khắc phục đến mức thấp nhất những kết quả tiêu cực do nó đem lại. Tác động theo phương thức thẩm thấu ý thức, lây lan tình cảm, bắt chước hành vi đạo đức Những tác động tích cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta sẽ 11 * Quan niệm về phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam Đạo đức là toàn bộ những quan niệm, tình cảm, nguyên tắc, chuẩn mực, những quan hệ và hành vi ứng xử của con người với nhau và với xã hội một cách tự nguyện theo lương tâm của mỗi người. Cấu trúc của đạo đức bao gồm: ý thức đạo đức, quan hệ đạo đức và hành vi đạo đức. Đạo đức cách mạng là hệ thống giá trị và định hướng giá trị được thể hiện dưới dạng các nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức được hình thành, phát triển trong sự nghiệp đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân, tạo nên phẩm chất đạo đức - yếu tố nền tảng trong nhân cách của người cách mạng. Trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, sĩ quan cấp phân đội là những quân nhân có quân hàm từ thiếu úy đến trung tá, có chức vụ là cán bộ phân đội (trung đội, đại đội, tiểu đoàn) hoặc tương đương. Đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội là hệ thống những giá trị và định hướng giá trị được thể hiện dưới dạng các nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức của người sĩ quan cấp phân đội trong quân đội cách mạng; biểu hiện ở ý thức, quan hệ và hành vi đạo đức của họ trong hoạt động quân sự và đời sống, sinh hoạt. Phát triển là xu hướng tất yếu, là quy luật khách quan vốn có của mọi sự vật, hiện tượng, quá trình. Theo đó, có thể quan niệm: phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam là quá trình tự giác tiếp nhận, chuyển hóa những giá trị và định hướng giá trị đạo đức cách mạng thành giá trị đạo đức riêng; đồng thời, sáng tạo ra những giá trị đạo đức mới của sĩ quan cấp phân đội, đáp ứng đòi hỏi của yêu cầu nhiệm vụ. Phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam có những đặc trưng sau: Là quá trình nhận thức và giải quyết các mâu thuẫn để thúc đẩy sự chuyển hóa những giá trị và định hướng giá trị đạo đức cách mạng thành giá trị đạo đức riêng của mỗi người, tạo ra động lực nội tại giúp họ hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao; là quá trình tích lũy dần dần về lượng để thực hiện bước nhảy về chất, nhằm không 12 ngừng xây dựng và hoàn thiện đạo đức cách mạng, góp phần hoàn thành nhiệm vụ; là quá trình hiện thực hóa những giá trị đạo đức cách mạng vào thực hiện các nhiệm vụ ở từng đơn vị; đồng thời sáng tạo ra những giá trị đạo đức mới, thông qua quá trình phủ định biện chứng cái cũ, lạc hậu trong thực hiện nhiệm vụ theo chức trách được phân công của sĩ quan cấp phân đội. 1.1.2. Quan niệm về tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam Biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay vừa tuân theo những quy luật chung của thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội, vừa tuân theo quy luật đặc thù của một nước thuộc địa, nửa phong kiến với nền kinh tế sản xuất nhỏ là phổ biến, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa đi lên chủ nghĩa xã hội. Như vậy, tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển ĐĐCM của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN hiện nay là sự tác động của hệ thống các quy luật biến đổi KT - XH của thời kỳ quá độ ở Việt Nam, là quá trình cải biến cách mạng sâu sắc từ một nước có nền sản xuất nhỏ, quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa. Vì các quy luật biến đổi KT - XH thuộc phạm trù quy luật của xã hội nên nó chỉ có thể phát huy tốt tác dụng khi mà các chủ thể nhận thức và vận dụng quy luật một cách đúng đắn, sáng tạo, giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan. Từ những phân tích ở trên, có thể quan niệm: tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay là sự quy định của biến đổi kinh tế - xã hội đối với đạo đức cách mạng của họ, thông qua cơ chế tác động theo cả hai chiều thuận - nghịch, hướng đến hệ thống những động lực chi phối và thúc đẩy hoạt động của các chủ thể nhằm phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam. Sự tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta chính là sự tác động của các nhân tố kinh tế - xã hội của đất nước, đang vận động tuân theo quy luật nội tại của nó, đến phát triển đạo đức 13 cách mạng của sĩ quan cấp phân đội. Cơ chế tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam được biểu hiện trên một số khía cạnh chủ yếu sau: được thực hiện thông qua quá trình hoạt động thực tiễn của họ ở đơn vị cơ sở; thực hiện thông qua hệ thống chính trị, mà trực tiếp là các tổ chức ở đơn vị cơ sở của quân đội; tác động hết sức phong phú, đa dạng, phức tạp và luôn tiềm ẩn những nhân tố, những xu hướng khó lường, theo cả hai hướng: tích cực và tiêu cực. 1.2. Đặc điểm tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam 1.2.1. Đặc điểm về nội dung tác động Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển ý thức đạo đức của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN Biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta tác động đến tất cả các mặt, các bộ phận cấu thành ý thức đạo đức cách mạng của sĩ quan cấp phân đội, thông qua đó mà tác động đến quá trình phát triển ý thức đạo đức của họ. Những tác động tích cực của biến đổi kinh tế - xã hội góp phần củng cố, hoàn thiện ý thức đạo đức cách mạng và những chuẩn mực, giá trị đạo đức của người sĩ quan quân đội, cả về tri thức đạo đức, tình cảm đạo đức và niềm tin đạo đức. Những điều kiện kinh tế - xã hội thuận lợi sẽ làm cho các chuẩn mực và giá trị đạo đức cách mạng được củng cố và phát triển thuận lợi, góp phần xây dựng, phát triển tri thức đạo đức, tình cảm đạo đức, niềm tin đạo đức, thông qua đó mà phát triển ý thức đạo đức cách mạng của người sĩ quan cấp phân đội. Song bên cạnh đó, những tác động tiêu cực của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta, đặc biệt là mặt trái tiêu cực của kinh tế thị trường, hội nhập, mở cửa... đang hằng ngày, hằng giờ tác động mạnh mẽ, ảnh hưởng tiêu cực đến việc củng cố niềm tin, lý tưởng và vấn đề xây dựng, phát triển ý thức đạo đức của sĩ quan cấp phân đội. Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội ở nước ta đến phát triển quan hệ đạo đức của sĩ quan cấp phân đội QĐNDVN Đối với Quân đội ta, tình đồng chí, đồng đội vừa là nét đẹp truyền thống quý báu được bồi đắp bởi biết bao thế hệ, vừa là cái góp phần làm nên sức mạnh chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng trong suốt hơn 70 năm qua. Trong đội ngũ sĩ quan cấp phân đội hiện nay, đại đa số đều giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng, có lối sống trung thực, giản dị, trong sạch, lành mạnh, coi trọng tình