Tóm tắt Luận văn Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở cấp xã trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ / / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THU THẢO CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA Ở CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2016 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ HÀ Phản biện 1: PGS.TS. Nguyễn Văn Hậu Phản biện 2: GS.TSKH. Nguyễn Văn Thâm Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Địa điểm: Phòng họp ....., Nhà...... - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa - TP.Hà Nội. Thời gian: vào hồi giờ tháng năm 2016. Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong những năm vừa qua, đất nước ta đã có sự phát triển về kinh tế - văn hóa, xã hội. Đây không chỉ là niềm tự hào của Đảng và nhà nước mà còn là niềm vui mừng, phấn khởi của toàn thể nhân dân Việt Nam. Trong những thành tựu đó có phần đóng góp quan trọng của công tác cải cách hành chính một cách toàn diện, sâu sắc và có hiệu quả. Quá trình thực hiện cải cách hành chính gắn liền với việc thực hiện mô hình một cửa, sau đó là một cửa liên thông và nay là cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông hiên đại, đã thu được những kết quả tích cực ban đầu. Để có được những kết quả đó, trước hết các cơ quan chính quyền địa phương đã từng bước triển khai thực các văn bản đã được nhà nước ban hành như: Quyết định số 136/2001/QĐ - TTg ngày 17/9/2001 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001 - 2010; Quyết định số 181/2003/QĐ-TTg ngày 04/9/2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy chế thực hiện cơ chế một cửa tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương; Quyết định số 93/QĐ-TTg ngày 22/6/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương; Nghị quyết số 30c/NQ-CP ban hành ngày 8/11/2011 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020. Những quy định vừa nêu đã góp phần tạo hành lang pháp lý, đưa ra cách thức giải quyết công việc hiệu quả cho công dân, tổ chức, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của nhân dân về dịch vụ hành chính công. Tỉnh Phú Thọ, cụ thể tại các xã, phường của thành phố Việt Trì đã tiến hành triển khai thực hiện cải cách thủ tục hành chính từ khi có 2 chủ trương của nhà nước và thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” từ tháng 7 năm 2013 và nay là thực hiện theo cơ chế một cửa liên thông. So với các địa phương khác cùng cấp trong tỉnh Phú Thọ, mô hình “một cửa” tại cấp xã trên địa bàn thành phố Viêt được triển khai khá muộn. Trên cơ sở học hỏi mô hình của các tỉnh bạn đã triển khai có hiệu quả, chuẩn bị tốt về mặt cơ sở vật chất và tuyển chọn đội ngũ Cán bộ công chức nhiệt tình, có trình độ chuyên môn, Bộ phận “một cửa” của UBND cấp xã, thành phố Việt Trì trực thuộc quản lý của Văn phòng HĐND - UBND cấp xã, thành phố hoạt động độc lập, mang lại hiệu quả cao, được đông đảo nhân dân đồng thuận và ủng hộ. Đặc biệt, thủ tục hành chính được công khai, giảm hẳn tình trạng gây phiền hà, sách nhiễu tổ chức, công dân; tinh thần, trách nhiệm, năng lực chuyên môn của cán bộ công chức được nâng lên đáng kể. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, bên cạnh những kết quả đạt được như thì vẫn còn những tồn tại nhiều hạn chế như: một số thủ tục hành chính còn rườm rà, chồng chéo, trùng lặp. Chất lượng đội ngũ cán bộ vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu trong việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính, vẫn còn tình trạng đùn đẩy trách nhiệm giữa các bộ phận. Chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ phận vẫn còn trùng lặp, chưa rõ ràng. Vì thế Cải cách thủ tục hành chính ở cấp xã, phường nhằm hoàn thiện bộ máy nhà nước tại cơ sở, trở thành khâu đầu tiên, quan trọng, giảm gánh nặng trong giải quyết các thủ tục hành chính cho người dân ở các cấp cao hơn. Thủ tục hành chính là một loại quy phạm pháp luật quy định trình tự về thời gian, về không gian khi thực hiện một thẩm quyền nhất định của bộ máy Nhà nước, là cách thức giải quyết công việc của các cơ quan Nhà nước trong mối quan hệ với các cơ quan, tổ chức với cá nhân công dân. 3 Việc thực hiện thủ tục hành chính ở các xã, phường được đơn giản, thuận tiện, công khai và dân chủ sẽ góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, rút ngắn khoản cách giữa nhà nước với nhân dân và góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Chính vì những lý do nêu trên mà tác giả chọn đề tài: “Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở cấp xã trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ” nghiên cứu làm luận văn Thạc sĩ quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan tới đề tài Nghiên cứu về cải cách hành chính, cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa đã có nhiều nhà khoa học, nhiều nhà hoạch định chính sách quan tâm nghiên cứu từ lâu và đã có rất nhiều công trình khoa học được công bố, đăng tải từ trung ương đến địa phương. Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu sau đây: - Nguyễn Văn Thâm và Võ Kim Sơn (2001) Thủ tục hành chính lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội - Bùi Thế Vĩnh, “Một số vấn đề cần quan tâm khi triển khai và thực hiện cơ chế một cửa”, Thông tin khoa học hành chính, số 3/2005. - Nguyễn Ngọc Hiến,(2001) “Giải pháp cải cách hành chính ở Việt Nam”, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội. - Thang Văn Phúc (2001) “Cải cách hành chính nhà nước, thực trạng, nguyên nhân và giải pháp”, Nxb Chính trị Quốc gia. Các công trình khoa học nêu trên, chủ yếu đề cập đến những vấn đề lý luận trong đó chủ yếu đề cập đến các khái niệm, đặc điểm, vai trò cảu thủ tục hành chính và sự cần thiết cần phải cải cách hành chính; các giải pháp cải cách hành chính nhưng chủ yếu đề cập đến những vấn đề chung chung, chưa có công trình nghiên cứu về cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại các xã, phường. 4 Ngoài ra, còn có nhiều đề tài luận văn thạc sỹ quản lý công đã nghiên cứu về vấn đề này như: - Đỗ Ngọc Lan, “Quản lý chất lượng cải cách hành chính theo mô hình một cửa liên thông tại UBND các quận, thành phố Hải Phòng” Luận văn Thạc sỹ ( 2012). - Trần Văn Tấn “Cơ chế một cửa, một cửa liên thông (nghiên cứu từ thực tiễn tỉnh Đồng Tháp)” Luận văn Thạc sỹ ( 2012). - Nguyễn Lệ Hà “ Cải cách thủ tục hành chính tại ủy ban nhân dân cấp xã ở tỉnh Hà Nam” Luận văn Thạc sỹ (2012) - Đào Thị Nga “Xây dựng mô hình một cửa liên thông cấp xã ở tỉnh Lai Châu” Luận văn Thạc sỹ (2012) - Đỗ Mạnh Cường “Mô hình một cửa trong thực hiện thủ tục hành chính tại ủy ban nhân dân cấp huyện tỉnh Hưng Yên” Luận văn Thạc sỹ (2013) - Nguyễn Tiến Việt “Xây dựng và thực hiện cơ chế một cửa liên thông ở xã, phường, thị trấn trên địa bàn thành phố Hà Nội” Luận văn Thạc sỹ (2013) - Nguyễn Thúy Trình “Thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại ủy ban nhân dân quận ở thành phố Hà Nội” Luận văn Thạc sỹ (2013) - Nguyễn Thị Phương Hồng “ Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại ủy ban nhân dân phường Quỳnh Mai, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội” Luận văn Thạc sỹ (2013) - Trần Ngọc Quả “Thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa liên thông tại ủy ban nhân dân quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng” Luận văn Thạc sỹ (2014) Nhìn chung, các công trình nêu trên đã đi sâu nghiên cứu việc thực hiện theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông làm rõ nội dung và thực trạng áp dụng mô hình. Các tác giả cũng đã chỉ ra phương hướng và giải pháp nhất định nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực hiện 5 mô hình cải cách thủ tục hành chính một cửa. Tuy nhiên, các công trình này nghiên cứu mô hình một cửa ở các cấp, các lĩnh vực, địa phương khác nhau và hầu như chưa có đề tài nào nghiên cứu cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở cấp xã trên địa bàn thành phố Việt Trì. Vì vậy, việc tìm hiểu và nghiên cứu những khó khăn và hạn chế trên cơ sở lý luận chung về cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại Việt Trì trong bối cảnh hiện nay là hoàn toàn cần thiết. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích Nghiên cứu, phân tích thực trạng cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại các xã, phường thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc thực hiện cải cách TTHC theo cơ chế một cửa tại xã, phường, thành phố Việt Trì, Tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn phải thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể sau: - Thứ nhất, hệ thống hoá cơ sở lý luận về cải cách hành chính và cải cahcs thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa. - Thứ hai, nghiên cứu, phân tích thực trạng việc triển khai hoạt động cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại các xã, phường thành phố Việt Trì; - Thứ ba, phân tích chỉ ra được những mặt đạt được, mặt hạn chế, xác định nguyên nhân của từng mặt hạn chế còn tồn tại trong việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại các xã, phường, trên địa bàn thành phố Việt Trì; - Thứ tư, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại cấp xã, thành phố Việt Trì trong thời gian tới. 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu việc thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa được giải quyết tại cấp xã, thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Nghiên cứu những vấn đề, lĩnh vực giải quyết công việc thực hiện theo cơ chế “một cửa” tại cấp xã, thành phố Việt Trì - Phạm vi thời gian: Từ năm 2010 - 6/2016 - Phạm vi không gian: Nghiên cứu cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại 13 xã, phường trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Luận văn được nghiên cứu dựa trên nền tảng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mac – LêNin và tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về Cải cách thủ tục hành chính - Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê xã hội học, nghiên cứu lý thuyết, khảo sát điều tra và phương pháp lịch sử để nghiên cứu các đối tượng trên. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Hệ thống hoá cơ sở lý luận về cải cách hành chính và cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại các xã, phường - Các số liệu, thông tin thực tế của luận văn có thể giúp các nhà quản lý, các nhà hoạch định chính sách làm cơ sở để xây dựng các quy định phù hợp với thực tế hơn. 7 - Công trình có thể làm tài liệu tham khảo cho các nhà khoa học, các trung tâm đào tạo chính trị - Các giải pháp có thể ứng dụng vào thực tiễn cải cách thủ tục hành chính tại xã, phường trong thời gian tới. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn chia thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa Chương 2: Thực trạng cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở cấp xã trên địa bàn thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ Chương 3: Giải pháp cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại cấp xã, thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ 8 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA 1.1. Những vấn đề chung về hành chính và thủ tục hành chính 1.1.1. Khái niệm về hành chính Tôi xin lấy quan niệm chung nhất về thuật ngữ “Hành chính” từ Sách Thuật ngữ Hành chính do GS.TS Bùi Thế Vĩnh và TS. Đinh Ngọc Hiện chủ biên, để làm cơ sở nghiên cứu ở luận văn này. “ Hành chính là thuật ngữ chỉ những hoạt động trong lĩnh vực tổ chức, quản lý và điều hành được tiến hành trên cơ sở sự rang buộc bởi những quy tắc nhất định do nhà nước hoặc các chủ thể khác quy định hoặc thừa nhận, có tính chất bắt buộc, áp đặt hoặc mệnh lệnh (quyền lực – phục tùng) nhằm đạt tới một mục địch phục vụ cho lợi ích chung đã được xác định”[29, tr77] 1.1.2. Khái niệm về thủ tục hành chính Theo Sách Giáo trình Thủ tục hành chính của Học viện Hành chính quốc gia: “Thủ tục hành chính là trình tự, cách thức giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nướccó thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ của hành chính và giữa các cơ quan hành chính nhà nước với các tổ chức và cá nhân công dân. Nó giữ vai trò đảm bảo cho công việc đạt được mục đích đã định, phù hợp với thẩm quyền của các cơ quan nhà nước hoặc của các cá nhân, tổ chức được ủy quyền trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước”[1,tr7] 1.1.3. Đặc điểm thủ tục hành chính - Thứ nhất, đây là tổng thể các hành động diễn ra theo trình tự thời gian, thủ tục hành chính được thực hiện bởi nhiều cơ quan và 9 công chức nhà nước. Tuy nhiên mỗi thủ tục hành chính ở các cơ quan khác nhau thì sẽ có những tính chất đặc thù riêng - Thứ hai, thủ tục hành chính là thủ tục giải quyết công việc của nhà nước và công việc liên quan đến quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý của công dân. Chính vì vậy, đối tượng cần thực hiện các thủ tục hành chính để giải quyết thường không giống nhau mà rất phức tạp, dẫn đến yêu cầu thủ tục hành chính cần đơn giản, nhanh gọn, ít khâu, nhưng vẫn đảm bảo chính xác. - Thứ ba, quản lý hành chính nhà nước chủ yếu là hoạt động định hướng, mang tính mệnh lệnh cưỡng chế đòi hỏi phải thi hành nhanh chóng, kịp thời,hiệu quả. Chính vì vậy, thủ tục hành chính phải kết hợp khuôn mẫu ổn định tương đối và chặt chẽ với các biện pháp thích ứng cho từng loại công việc và từng đối tượng - Thứ tư, hoạt động quản lý hành chính đang ngày trở nên hết sức phong phú, đa dạng về nội dung, hình thức cũng như biện pháp do sự chuyển đổi của nhà nước từ cơ chế tập trung sang cơ chế kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước cùng sự chuyển đổi của nền hành chính đơn thuần sang nền hành chính phục vụ. Do đó, thủ tục hành chính ngày nay rất đa dạng. - Thứ năm, các thủ tục hành chính do nhà nước thực hiện chủ yếu tại văn phòng của công sở nhà nước và phương tiện truyền đạt quyết định cũng như các thông tin quản lý phần lớn là văn bản, vì thế nó gắn chặt với công tác văn thư, với việc tổ chức ban hành, sử dụng và quản lý văn bản trong cơ quan nhà nước. - Thứ sáu, trong bối cảnh toàn cầu hóa, thủ tục hành chính sẽ chịu ảnh hưởng và tác động, đặc biệt trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, đầu tư nước ngoàiđòi hỏi thủ tục hành chính phải có những thay đổi phù hợp không chỉ với yêu cầu trong nước mà còn cả với quốc tế để có thể dễ dàng hội nhập và mở cửa. 10 - Cuối cùng, so với các quy phạm của luật hành chính thủ tục hành chính có tính năng động hơn và đòi hỏi phải thay đổi nhanh hơn một khi thực tế cuộc sống đã có những yêu cầu mới. 1.1.4. Phân loại thủ tục hành chính a. Phân loại theo đối tượng quản lý hành chính nhà nước b. Phân loại theo công việc của cơ quan Nhà nước c. Phân loại theo chức năng chuyên môn hoạt động của các cơ quan d. Phân loại theo quan hệ công tác - Thủ tục hành chính nội bộ: - Thủ tục hành chính thực hiện thẩm quyền, hay (thủ tục hành chính liên hệ) - Thủ tục hành chính văn thư 1.1.5. Nguyên tắc xây dựng và thực hiện thủ tục hành chính Nguyên tắc xây dựng thủ tục hành chính Nguyên tắc thực hiện thủ tục hành chính 1.1.6. Ý nghĩa của thủ tục hành chính Thủ tục hành chính có ý nghĩa quan trọng trong quản lý nhà nước và trong đời sống xã hội bởi - Thủ tục hành chính đảm bảo cho các quy phạm vật chất quy định trong các quyết định hành chính được thực thi thuận lợi. - Thủ tục hành chính là cơ sở đảm bảo cho việc thi hành các quyết định được thống nhất và có thể kiểm tra được tính hợp pháp, hợp lý cũng như các hệ quả do việc thực hiện các quyết định hành chính tạo ra. - Thủ tục hành chính khi xây dựng và vận dụng một cách hợp lý sẽ tạo ra khả năng sáng tạo trong việc thực hiện các quyết định quản lý đã được thông qua, đem lại hiệu quả thiết thực cho Nhà nước. - Thủ tục hành chính là một bộ phận của pháp luật hành chính nên việc xây dựng và thực hiện tốt các thủ tục hành chính sẽ có ý 11 nghĩa rất lớn đối với quá trình triển khai và thực thi luật pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam. - Thủ tục hành chính trên một phương diện nhất định là biểu hiện trình độ văn hóa của tổ chức. 1.2. Cải cách hành chính và cải cách thủ tục hành chính 1.2.1. Khái niệm cải cách hành chính Có thể hiểu: Cải cách hành chính nhà nước là tạo ra những thay đổi trong các yếu tố cấu thành của nền hành chính nhằm là cho các cơ quan hành chính nhà nước hot động hiệu lực, hiệu quả hơn, phục vụ nhân dân, phục vụ xã hội tốt hơn. 1.2.2. Cải cách thủ tục hành chính Đảng và Nhà nước xác định, cải cách hành chính mà trước hết là cải cách thủ tục hành chính luôn là nhiệm vụ có tầm quan trọng hàng đầu trong quá trình xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Cải cách thủ tục hành chính là điều kiện cần thiết để tăng cường củng cố mối quan hệ giữa Nhà nước với nhân dân, tăng cường sự tham gia quản lý Nhà nước của nhân dân. Cải cách thủ tục hành chính là biện pháp thực hiện nhằm hướng tới mục tiêu hoàn thiện một hoặc nhiều nội dung mang tính thủ tục của nền hành chính nhà nước nhằm nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả phục vụ nhân dân và doanh nghiệp. 1.2.3. Sự cần thiết phải cải cách thủ tục hành chính Thủ tục hành chính là cơ sở và điều kiện cần thiết để cơ quan nhà nước giải quyết công việc của công dân và tổ chức theo quy định của pháp luật, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức có công việc cần giải quyết. Chúng ta đang xây dựng một nhà nước thật sự là nhà nước của dân, do dân và vì dân. Nền hành chính đang trong quá trình chuyển 12 từng bước từ nền hành chính truyền thống sang nền hành chính phát triển phù hợp với xu hướng hiện đại. Trong điều kiện nước ta hiện nay đang thực hiện nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa thì nền hành chính mà chúng ta hướng tới là nền hành chính được xây dựng trên quan hệ giữa nhà nước với công dân trên cơ sở của sự bình đẳng, Trong thực tế thì thủ tục hành chính nước ta còn nhiều nhược điểm như: Đòi hỏi quá nhiều giấy tờ, gây phiền hà cho nhân dân, nhất là những người ít hiểu biết về lề lối làm việc trong cơ quan nhà nước. Nặng nề, nhiều cửa, hoặc một cửa chỉ mang tính hình thức, nhiều cấp trung gian không cần thiết, rườm rà, không rõ ràng về trách nhiệm. Trì trệ, cũ kỹ, theo thói quen kinh nghiệm, dựa trên các cơ sở mà ngày nay không còn phù hợp. Thiếu thống nhất, thường bị thay đổi một cách tuy tiện và thiếu công khai. Cải cách thủ tục hành chính còn nghiêng về các giải pháp tình thế, thiếu một cách nhìn tổng thể và mang tính hệ thống. 1.3. Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở UBND cấp xã 1.3.1. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp xã a. Vị trí, vai trò của UBND cấp xã b. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã 1.3.2. Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại cấp xã thành phố Việt Trì a. Cơ chế một cửa b. Mục đích của việc cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại cấp xã c. Yêu cầu đối với việc cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại cấp xã thành phố Việt Trì 13 Chương 2 THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA Ở CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ TỈNH PHÚ THỌ 2.1. Khái quát về thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ 2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện dân cư 2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế, xã hội 2.2. Tình hình thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở cấp xã tại địa bàn thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ 2.2.1. Công tác xây dựng và thực hiện thể chế Thực hiện công tác cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế "Một cửa" tại UBND cấp xã trên địa bàn, UBND thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ đã ban hành các quy định, quy chế chỉ đạo thực hiện. Cụ thể một số văn bản ban hành trong thời gian gần đây như sau: - Nghị quyết 01/2013/NQ-HĐND 15/07/2013 Quy định nội dung, mức chi cho công tác cải cách hành chính nhà nước và hoạt động kiểm soát thủ tục hành chính của tỉnh Phú Thọ - Quyết định số 3248/ QĐ-UBND ngày 17/12/2013 Quyết định phê duyệt danh sách cán bộ, công chức đầu mối thực hiện công tác kiểm soát thủ tục hành chính tại các sở, ban, ngành, UBND huyện, thành, thị và UBND xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Phú Thọ - Kế hoạch số 803/KH-UBND, ngày 18/3/2015 của UBND tỉnh về việc thông tin, tuyên truyền về công tác cải cách hành chính nhà nước tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2013-2015 - Quyết định số 615/QĐ-UBND, ngày 30/3/2015 của Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ về việc thay đổi cán bộ, công chức đầu mối thực hiện công tác kiểm soát thủ tục hành chính tại các sở, ban, ngành, UBND huyện, thành, thị và UBND xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Phú Thọ 14 - Quyết định số 1007/QĐ-UBND, ngày 19/05/2015 của Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ về việc công bố thủ tục hành chính lĩnh vực Tư pháp thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND cấp xã tỉnh Phú Thọ - Quyết định số 1286/QĐ-UBND, ngày 11/06/2015 của Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ về việc Phê duyệt Danh mục thủ tục hành chính quy định trong các văn bản QPPL đang có hiệu lực của tỉnh Phú Thọ - Quyết định số 2215/QĐ-UBND, ngày 11/09/2015 của Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ về việc công bố bộ thủ tục hành chính về lĩnh vực Lao động – Thương binh và Xã hội thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh Phú Thọ - Quyết định số 2554/QĐ-UBND ngày 26/10/2015 của UBND tỉnh Phú Thọ về việc phê duyệt Đề án “Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý và đăng ký hộ tịch ở 3 cấp tỉnh, huyện, xã” - Quyết định 19/2015/QĐ-UBND ngày 22/12/2015 về việc thực hiện cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông tại các cơ quan hành chính Nhà nước tỉnh Phú Thọ - Kế hoạch số 5491/KH-UBND ngày 31/12/2015 của UBND tỉnh về cải cách hành chính nhà nước tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016 - 2020 - Kế hoạch số 5493/KH-UBND, ngày 31/12/2015 của UBND tỉnh về việc rà soát, đánh giá thủ tục hành chính năm 2016 - Kế hoạch số 5494/KH-UBND ngày 31/12/2015 của UBND tỉnh về thực hiện công tác kiểm soát thủ tục hành chính năm 2016 - Quyết định số 1241/UBND-NC1 ngày 06/4/2016 của UBND tỉnh về thực hiện chuẩn hóa TTHC theo Quyết định số 08/QĐ-TTg ngày 06/01/2015 của Thủ tướng Chính phủ Nhìn chung, hệ thống văn bản ban hành đều được các cơ quan, tổ chức áp dụng thực hiện được và thực hiện có hiệu quả cao. 2.2.2. Quy định quy trình thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế "một cửa" 15 Bước công việc Trình tự thực hiện Trách nhiệm Bước 1 Công dân/ Công chức bộ phận một cửa Bước 2 Công chức bộ phận một cửa Bước 3 Công chức bộ phận một cửa Bước 4 Công chức bộ phận chuyên môn Bước 5 Công chức bộ phận chuyên môn; Công chức bộ phận một cửa Bước 6 Công chức bộ phận một cửa Bước 7 Công chức bộ phận một cửa Bước 8 Công chức bộ phận một cửa; Công chức bộ phận chuyên môn (Nguồn: Quy trình giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại UBND cấp xã trên địa bàn thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ năm 2014) Tiếp đón và hướng dẫn Kiểm tra, tiếp nhận hồ sơ Chuyển hồ sơ tới bộ phận chuyên môn Thụ lý hồ sơ Trình duyệt; Bàn giao kết quả cho bộ phận một cửa Trả kết quả cho tổ chức, công dân Thống kê tổng hợp số liệu giải quyết Lưu hồ sơ 16 2.2.3. Về công tác tổ chức bộ máy thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở cấp xã a. Cơ cấu tổ chức và số người làm việc b. Thời gian làm việc của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả 2.2.4. Về công tác cán bộ Về cơ bản trong công tác sắp xếp bố trí cán bộ, công chức làm việc tại bộ phận tiếp nhận và giải quyết hồ sơ hành chính, UBND cấp xã luôn chú trọng bố trí cán bộ công chức có trình độ, năng lực và phẩm chất tốt, có khả năng giao tiếp với tổ chức, công dân. Công chức làm việc tại bộ phận một cửa luôn được tham gia các lớp tập huấn nâng cao nhận thức về cải cách hành chính, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng phối hợp.Về tinh thần thái độ, ý thức làm việc và tiếp công dân của cán bộ công chức trong bộ phận "Một cửa" cơ bản nghiêm túc, đúng mực, có ý thức trách nhiệm. Đảm bảo thường trực giải quyết công việc đúng thời gian quy định.. 2.2.5. Về cơ sở vật chất Về cơ sở vật chất, đa số UBND cấp xã thuộc thành phố Việt Trì hầu hết đã nâng cấp, sửa chữa phòng làm việc sao cho phù hợp, tuy điều kiện cơ sở vật chất chật hẹp nhưng đã bố trí một phòng “tiếp nhận và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính” làm việc độc lập. Chỗ ngồi chờ của tổ chức, công dân khi đến làm việc tại bộ phận “một cửa” đáp ứng được yêu cầu về độ thoáng, sạch sẽ 2.3. Đánh giá, nhận xét việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở cấp xã trên địa bàn thành phố Việt Trì 2.3.1. Những mặt đã đạt được a. Kết quả giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa trên địa bàn thành phố Việt Trì - Kết quả tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính từ năm 2013 đến 2016 17 * Năm 2013: Thành phố Việt Trì Tổng hồ sơ nhận Số hồ sơ đã giải quyết Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn Đúng hạn Quá hạn Tổng cộng 154.246 153.166 1.080 99,3% Nguồn: Báo cáo cải cách hành chính của phòng Nội vụ thành phố * Năm 2014: Thành phố Việt Trì Tổng hồ sơ nhận Số hồ sơ đã giải quyết Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn Đúng hạn Quá hạn Tổng cộng 167.428 166.590 838 99,5% Nguồn: Báo cáo cải cách hành chính của phòng Nội vụ thành phố * Năm 2015: Thành phố Việt Trì Tổng hồ sơ nhận Số hồ sơ đã giải quyết Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn Đúng hạn Quá hạn Tổng cộng 173.229 172.704 525 99,7% Nguồn: Báo cáo cải cách hành chính của phòng Nội vụ thành phố * 6 tháng đầu năm 2016: Thành phố Việt Trì Tổng hồ sơ nhận Số hồ sơ đã giải quyết Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn Đúng hạn Quá hạn Tổng cộng 85.617 85.446 171 99,8% 18 Nguồn: Báo cáo cải cách hành chính 6 tháng đầu năm của phòng Nội vụ thành phố Cùng với sự phát triển cả về mặt kinh tế chính trị của thành phố trong những năm qua, số lượng hồ sơ nhận tăng dần lên, tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn cũng ngày càng cao. - Đánh giá của người dân, tổ chức về hoạt động của bộ phận một cửa - Mức thu phí, lệ phí b. Kết quả giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở một số xã, phường trên địa bàn thành phố Việt Trì Phường Nông Trang Phường Tân Dân Phường Vân Phú Xã Sông Lô Xã Thụy Vân c. Đánh giá những mặt đã đạt được Thứ nhất, mang lại sự thuận tiện cho người dân: Thứ hai, xác định rõ trách nhiệm của từng các nhân, nâng cao năng lực hoạt động của cơ quan hành chính Nhà nước Thứ ba, về công tác tổ chức bộ máy Thứ tư, về công tác cán bộ Thứ năm, về cơ sở vật chất 2.3.2. Những mặt còn hạn chế Thứ nhất, về thể chế Thứ hai, trong việc giải quyết thủ tục hành chính cho cá nhân, tổ chức Thứ ba, xuất phát từ đội ngũ cán bộ, công chức Thứ tư. cơ sở vật chất phục vụ cho công tác giải quyết thủ tục hành chính 19 Thứ năm, sự phối hợp trong việc giải quyết thủ tục hành chính đôi khi còn chưa có sự thông nhất Thứ sáu, công tác tuyên truyền vẫn chưa được chú trọng thực hiện đúng mức, chưa thực sự lôi cuốn được cán bộ, công chức tham gia hào hứng khi thực hiện nhiệm vụ theo cơ chế mới. 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại Thứ nhất, công tác chỉ đạo Thứ hai, thể chế Thứ ba, cán bộ công chức Thứ tư, vấn đề tài chính và cơ sở vật chất Thứ năm, công tác tuyên truyền về cải cách hành chính nói chung, về cải cách thủ tục hành chính nói riêng còn chưa tiến hành thường xuyên, liên tục và có sự đổi mới, sáng tạo. Thứ sáu, công tác kiểm tra giám sát thiếu thường xuyên, khiến cho việc tiếp nhận và giải quyết TTHC theo cơ chế một cửa còn nhiều sai sót. Các chế tài xử lý các vi phạm trong công tác giải quyết thủ tục hành chính vẫn chưa đủ mạnh. 20 Chương 3 GIẢI PHÁP CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA Ở CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ TỈNH PHÚ THỌ 3.1. Cơ sở đề xuất giải pháp 3.1.1. Chủ trương của Đảng và Nhà nước về cải cách hành chính a. Cải cách thể chế b. Cải cách thủ tục hành chính c. Cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước d. Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức e. Cải cách tài chính công f. Hiện đại hóa hành chính 3.1.2. Chương trình và mục tiêu cải cách hành chính nhà nước của tỉnh Phú Thọ a. Cải cách thể chế b. Cải cách thủ tục hành chính c. Cải cách tổ chức bộ máy d. Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức e. Cải cách tài chính công. f. Hiện đại hóa nền hành chính. 3.2. Một số giải pháp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính ở cấp xã, thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ 3.2.1. Về nhận thức Về vị trí, vai trò của cải cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa 21 Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, quyết tâm vào cuộc của lãnh đạo trong thực hiện cơ chế một cửa ở cấp xã. 3.2.2. Về thể chế Xây dựng quy chế hoạt động trung tâm một cửa bao gồm: Quy chế về quan hệ công tác giữa bộ phận một cửa với các phòng ban chuyên môn Quy chế về trách nhiệm công vụ của cán bộ làm việc tại bộ phận Quy chế nhận và trả các hồ sơ của công dân và các tổ chức khác. Quy chế sử dụng trang thiết bị; lưu trữ và bảo mật thông tin trong tài liệu; Quy chế xử lý văn bản đi - đến tại bộ phận Ban hành quy chế giám sát việc phối hợp hoạt động của các cơ quan trong việc giải quyết hồ sơ hành chính của tổ chức, công dân theo cơ chế "một cửa". 3.2.3. Về cơ cấu tổ chức - Sắp xếp hợp lý bộ máy hành chính đảm bảo tính hiệu quả - Khắc phục vướng mắc trong quan hệ nội bộ giữa các phòng ban chuyên môn, sắp xếp lại mối quan hệ với các phòng ban chuyên môn sao cho phù hợp với cơ chế "Một cửa" - Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu và đội ngũ cán bộ, công chức Về cơ cấu biên chế Về cơ chế phối hợp trong việc thực hiện cơ chế “một cửa” giữa bộ phận tiếp nhận hồ sơ hành chính với các bộ phận chuyên môn 3.2.4. Về đội ngũ cán bộ, công chức Lựa chọn, bố trí đội ngũ cán bộ, công chức Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức Về nâng cao tinh thần trách nhiệm, phẩm chất đạo đức cán bộ, công chức 22 Chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ, công chức 3.2.5. Về cơ sở vật chất, trang thiết bị và ứng dụng công nghệ thông tin Về đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị Về ứng dụng công nghệ thông tin 3.2.6. Đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát Hàng năm, UBND thành phố phải có kế hoạch và tiến hành kiểm tra thường xuyên hàng quý và đột xuất để kịp thời chấn chỉnh những hạn chế, tiêu cực, cũng như thiếu sót trong quá trình triển khai thực hiện cơ chế “một cửa”. Bên cạnh đó, cần phải tăng cường chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân ở địa phương đối với việc thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa ở cấp xã. Cần tăng cường giáo dục, tuyên truyền phổ biến pháp luật thường xuyên cho nhân dân, tạo điều kiện cho nhân dân được tham gia giám sát, kiểm tra các hoạt động cải cách hành chính. Đây chính là lực lượng giám sát chính quyền địa phương có hiệu quả nhất nếu biết khơi dậy tiềm năng này. 3.2.7. Các giải pháp khác Tiếp tục công khai hóa, đơn giản hóa thủ tục hành chính cũng như có cơ chế rà soát phù hợp Tuyên truyền cải cách hành chính và cải cách thủ tục hành chính Trao đổi chia sẻ kinh nghiệm giữa các địa phương 23 KẾT LUẬN Nước ta đang bước vào một giai đoạn mới, một thời kỳ mới, một cơ hội mới để đưa nền kinh tế phát triển nhanh chóng, đưa đất nước hoà nhập với các nước trong khu vực và các nước phát triển trên thế giới. Để có được điều đó phải kể đến vai trò to lớn của cải cách thủ tục hành chính và trong đó đặc biệt quan trọng là thực hiện cơ chế một cửa. Trong tiến trình đổi mới đất nước, Đảng và nhà nước ta rất quan tâm đến vấn đề cải cách thủ tục hành chính, coi đó là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của việc xây dựng và hoàn thiện nhà nước. Thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa đã tạo ra những chuyển biến bước đầu trong phương thức làm việc của cơ quan công quyền, thông qua đó góp phần từng bước đổi mới cơ bản mối quan hệ cơ quan hành chính nhà nước địa phương với người dân theo hướng chuyển từ hình thức cai trị sang phục vụ, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho quá trình đổi mới đất nước và hội nhập với thế giới. Thực hiện cải cách thủ tục hành chính ở chính quyền cấp xã, phường luôn là khâu then chốt, quyết định trong việc giải quyết những TTHC cho tổ chức cá nhân. Đó cũng là khâu quan trọng trong việc tạo mối quan hệ giữa chính quyền cơ sở với người dân, liên quan đến cả hoạt động cả bộ máy chính hành chính, thúc đẩy công cuộc cải cách hành chính. Việc thực hiện đó của chính quyền cấp xã, phường có thực sự đem lại hiệu quả hay không còn phụ thuộc nhiều yếu tố. Từ việc xác định các quan điểm làm tư tưởng chỉ đạo đến việc đề ra các giải pháp đồng bộ, sát hợp với tình hình thực tế của địa phương. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại UBND cấp xã trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, tác giả đã chỉ ra được những mặt đạt được, mặt còn hạn chế và nguyên nhân của hạn 24 chế; từ đó đề xuất 6 nhóm giải pháp thực hiện cải cách thủ tục hành chính tại các xã phường trên địa bàn thành phố Việt Trì trong thời gian tới. Những giải pháp mà luận văn phân tích mang tính đồng bộ và không thể coi nhẹ giải pháp nào. Trong việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính của UBND phường, thì chủ thể thực hiện các cơ quan nhà nước; Đội ngủ cán bộ, công chức phường. Chính vì vậy, các giải pháp có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện bộ máy, nhân sự thực hiện các thủ tục hành chính, đặt trọng tâm là hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất, năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ tại Bộ phận này, phát huy trách nhiệm người đứng đầu cơ quan trong việc kiểm soát thủ tục hành chính, quán triệt và thực hiện phương châm kết hợp chặc chẽ giữa xây dựng và phòng ngừa xử lý tiêu cực trong quá trình giải quyết các thủ tục hành chính. Mặt khác, Tăng cường sự kiểm tra của UBND thành phố, sự chỉ đạo của Ban tổ chức đối với đội ngũ cán bộ, công chức phường.