Tóm tắt Luận văn Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân tỉnh Bình Thuận

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ / / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN KHẮC NAM SƠN HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH BÌNH THUẬN TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. BÙI ĐỨC KHÁNG Phản biện 1: TS. Trần Thị Diệu Oanh Phản biện 2: PGS, TS. Phạm Minh Tuấn Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Địa điểm: Phòng họp 210, Nhà A - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số 10, Đường 3/2, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh Thời gian: vào hồi ......giờ., ngày ....tháng .... năm 2017. Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia. 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Đại hội XII của Đảng đánh dấu một bước chuyển mới quan trọng trong sự phát triển đất nước; nền kinh tế đất nước đã thật sự bước vào nền kinh tế thị trường và trở thành một bộ phận của nền kinh tế toàn cầu. Đất nước đang cần những khuôn khổ phát triển mới không chỉ trên phương diện kinh tế mà còn trên phương diện chính trị và dân chủ để có thể tranh thủ được các vận hội vượt qua mọi thách thức để chấn hưng đất nước. Do vậy, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện hệ thống chính trị, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa đang và luôn đòi hỏi có tính cấp thiết, là một trong những nhiệm vụ quan trọng có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển bền vững của đất nước. Trong bộ máy nhà nước, HĐND vừa là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, vừa là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Vì vậy, xây dựng HĐND các cấp có thực quyền để đảm đương đầy đủ vai trò, trách nhiệm của mình là một yêu cầu bức xúc hiện nay. HĐND có hai chức năng cơ bản: chức năng quyết định và chức năng giám sát. Trong hai chức năng đó, giám sát có một vị trí, vai trò rất quan trọng bảo đảm HĐND thực sự là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, thực hiện đúng nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân. Thực hiện tốt chức năng giám sát là một trong những yêu cầu cơ bản để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND. Trước yêu cầu đó, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân được Quốc hội ban hành năm 2015 đã quy định một cách 2 toàn diện và có hệ thống chức năng giám sát của HĐND. Điều đó thể hiện yêu cầu bức xúc phải nâng cao vai trò của chính quyền địa phương trong quản lý nhà nước. Tại tỉnh Bình Thuận, trong những năm qua, Hội đồng nhân dân tỉnh đã thực hiện khá tốt chức năng giám sát theo quy định, hoạt động giám sát của các chủ thể tham gia giám sát ngày càng đi vào nền nếp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và nguyện vọng của cử tri tỉnh nhà. Tuy nhiên, hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND và đại biểu HĐND tỉnh trong thời gian qua còn một số tồn tại, hạn chế như: số lượng, quy mô, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND và các Ban HĐND tỉnh tuy có tăng lên nhưng mới chỉ đáp ứng được một phần đòi hỏi của thực tế cuộc sống và mong muốn của cử tri; số lượng đại biểu thực hiện quyền chất vấn tại kỳ họp còn ít, chỉ tập trung ở một số đại biểu; hoạt động chất vấn giữa hai kỳ họp còn hạn chế; nhiều cuộc giám sát giữa hai kỳ họp chủ yếu nghe trình bày báo cáo của đối tượng được giám sát; việc tổ chức giám sát các vấn đề, vụ việc cụ thể chưa nhiều (trừ lĩnh vực khiếu nại, tố cáo); một số đại biểu HĐND tỉnh là thành viên các Ban hoạt động kiêm nhiệm chưa dành thời gian thỏa đáng cho hoạt động giám sát của Ban; việc theo dõi, đôn đốc, tổ chức tái giám sát kết quả thực hiện kiến nghị sau giám sát có lúc chưa thường xuyên, kịp thời, một số vấn đề kiến nghị qua giám sát do ngân sách của tỉnh còn khó khăn nên chưa thể giải quyết ngay được. Xuất phát từ những yêu cầu bức xúc về lý luận và thực tiễn nêu trên, tác giả chọn đề tài "Hoạt động giám sát của Hội đồng Nhân dân tỉnh Bình Thuận" làm luận văn Thạc sĩ Quản lý công. 3 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Qua quá trình, bản thân học viên nhận thấy nhiều nội dung liên quan đến hoạt động giám sát của Hội đồng Nhân dân đã được các nhà khoa học và thực tiễn quan tâm nghiên cứu như: - Nguyễn Quốc Tuấn, Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân các cấp, Tạp chí Tổ chức nhà nước, số 6/2002. - Trương Đắc Linh, Tổ chức và hoạt động của các ban của Hội đồng nhân dân, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 2/2003. - Đinh Ngọc Quang, Về đổi mới tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2004-2009, Tạp chí Quản lý nhà nước, số 2/2005. - Phạm Thị Thảo, Giám sát của Hội đồng Nhân dân tỉnh - Qua thực tiễn tỉnh Hưng Yên, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật - ĐHQG Hà Nội, 2015. - Tạ Thu Thủy, Hiệu quả giám sát của Hội đồng Nhân dân tỉnh Bình Phước trong giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện chính trị-hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, 2010. - Vũ Mạnh Thông, Nâng cao hiệu lực giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh trong điều kiện đổi mới ở Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 1998. - Nguyễn Ngọc Thanh, Hoạt động giám sát của HĐND huyện Phong Điền - Thành phố Cần Thơ, Luận văn thạc sĩ Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia, 2015. - Nguyễn Thị Kim Chung, Hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Đồng Nai, Luận văn thạc sĩ Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia, 2015. 4 - Nguyễn Thị Kim Thúy, Giám sát của HĐND thành phố Đà Nẵng, Luận văn thạc sĩ Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia, 2016. Các bài nghiên cứu trên báo, tạp chí, Website Tại tỉnh Bình Thuận, cho đến thời điểm hiện nay chưa có đề tài nghiên cứu khoa học nào đề cập một cách có hệ thống, toàn diện đến hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận. Như vậy, với đề tài “Hoạt động giám sát của Hội đồng Nhân dân tỉnh Bình Thuận” sẽ cung cấp thêm một góc nhìn tổng thể về hoạt động giám sát của HĐND tỉnh nhà. Đồng thời, đề tài cũng đưa ra một số giải pháp, kiến nghị để nâng cao chất lượng hoạt động giám sát. 3. Mục đích và nhiệm vụ của Luận văn 3.1. Mục đích Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ + Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh. + Phân tích thực trạng hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận trong thực tiễn, qua đó đánh giá hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận. + Xác định những quan điểm, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu lý luận chung về hoạt động 5 giám sát của HĐND cấp tỉnh, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát và hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận; đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận trong giai đoạn hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Thực trạng hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh Bình Thuận, nhiệm kỳ 2011-2016. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Luận văn sử dụng phương pháp tư duy biện chứng, duy vật lịch sử làm cơ sở phương pháp luận để nghiên cứu các đối tượng trong mối quan hệ vận động và phát triển. Đồng thời dựa trên các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước về HĐND và hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh. - Phương pháp nghiên cứu: Ngoài ra, để nghiên cứu các nội dung mang tính lý luận và thực tiễn, tác giả luận văn còn sử dụng các phương pháp thống kế, so sánh, phương pháp chuyên gia để thu thập số liệu, phân tích, tổng hợp các thông tin. Khi viết, tác giả còn tham khảo các công trình khoa học của các nhà nghiên cứu, tài liệu của các cuộc hội thảo, các luận văn tốt nghiệp, các tiểu luận để làm tài liệu tham khảo. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Khái quát những nét cơ bản về nội dung giám sát cũng như đặc điểm giám sát của HĐND cấp tỉnh. - Làm rõ về mặt lý luận khái niệm giám sát của HĐND, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát, các tiêu chí đánh 6 giá hiệu quả giám sát của HĐND cấp tỉnh. - Đánh giá một cách hệ thống, toàn diện thực trạng hoạt động giám sát và hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận trong nhiệm kỳ 2011 - 2016 và từ năm 2016 đến nay. Đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận trong giai đoạn hiện nay.. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn chia thành 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh Chương 2: Thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Bình Thuận Chương 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận trong giai đoạn hiện nay. 7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP TỈNH 1.1. Vị trí, vai trò và chức năng của HĐND cấp tỉnh 1.1.1. Vị trí, vai trò của HĐND cấp tỉnh 1.1.2. Chức năng của HĐND cấp tỉnh 1.2. Hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh 1.2.1. Khái niệm giám sát của HĐND cấp tỉnh 1.2.2. Cấu thành giám sát của HĐND cấp tỉnh 1.2.2.1. Chủ thể giám sát của HĐND cấp tỉnh 1.2.2.2. Đối tượng giám sát của HĐND cấp tỉnh 1.2.2.3. Khách thể giám sát của HĐND cấp tỉnh 1.2.2.4. Nội dung giám sát của HĐND cấp tỉnh 1.2.2.5. Hình thức giám sát của HĐND cấp tỉnh 1.3. Yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh 1.3.1. Cơ sở pháp lý về hoạt động giám sát của HĐND Đây là yếu tố đầu tiên tác động rất lớn đến hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh. Các quy định pháp luật về giám sát có vai trò tạo cơ sở pháp lý cho HĐND thực hiện quyền năng giám sát của mình. Nếu luật không quy định một cách cụ thể về hoạt động giám sát của HĐND thì việc ghi nhận chức năng giám sát của HĐND trong Hiến pháp cũng chỉ là hình thức. Điều này đã được minh chứng trong thực tiễn phát triển của Luật Tổ chức HĐND và UBND. Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 1989 và năm 1994 có quy định về chức năng giám sát của Hội đồng nhưng rất khái quát, chung chung... Điều này đã gây nên những khó khăn cho hoạt động của HĐND và là một 8 trong những nguyên nhân dẫn đến hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND tỉnh thời gian qua rất thấp. Nhưng từ năm 2003, Luật Tổ chức HĐND và UBND đã cụ thể, chi tiết hoá chức năng giám sát của Hội đồng, nhờ đó hiệu quả giám sát của Hội đồng trong thực tiễn được nâng lên rất nhiều. 1.3.2. Tổ chức bộ máy, hoạt động của Thường trực và các Ban HĐND cấp tỉnh Yếu tố này đòi hỏi HĐND phải có một bộ máy hoạt động đủ khả năng thực hiện một cách tốt nhất chức năng giám sát trong phạm vi quyền hạn của mình. Bất kỳ cơ quan nào, nếu có một tổ chức hợp lý và đồng bộ sẽ tạo nên guồng máy làm việc nhịp nhàng và dễ mang lại hiệu quả. 1.3.3. Nhóm yếu tố thuộc về năng lực của HĐND Chất lượng hoạt động giám sát của HĐND phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của các chủ thể tham gia giám sát, tựu trung lại là chất lượng của từng đại biểu HĐND. Vì suy cho cùng, các chủ thể tham gia giám sát của HĐND cấp tỉnh cũng đều được cấu thành từ các đại biểu HĐND. 1.3.4. Các điều kiện bảo đảm cho hoạt động giám sát Thứ nhất, phải bảo đảm các điều kiện để thực hiện hoạt động giám sát. Thứ hai, các kết luận, kiến nghị giám sát phải được thực hiện trong thực tế. Thứ ba, kinh phí và tổ chức phục vụ hoạt động giám sát của HĐND tỉnh. 9 Tiểu kết chương 1 Quyền giám sát của HĐND cấp tỉnh là một bộ phận cấu thành của quyền lực nhà nước và là chức năng quan trọng của HĐND cấp tỉnh. Pháp luật Việt Nam kể từ Hiến pháp năm 1946 đến nay không ngừng hoàn thiện các quy định về hoạt động giám sát của HĐND. Trong xu hướng đổi mới hoạt động của cả bộ máy Nhà nước thì việc đổi mới hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh nói chung, hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận nói riêng là tất yếu khách quan. Trong những năm tới, để tiếp tục đổi mới hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận đòi hỏi phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện và làm tốt tất cả các yêu cầu trên 10 Chương 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH BÌNH THUẬN 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên và tình hình kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận 2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên và tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Bình Thuận 2.1.1.1. Điều kiện tự nhiên của tỉnh Bình Thuận 2.1.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Thuận 2.1.2. Về cơ cấu, chất lượng đại biểu HĐND tỉnh Bình Thuận 2.2. Thực trạng hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận 2.2.1. Kết quả đạt được 2.2.1.1. Hoạt động giám sát của Hội đồng Nhân dân tỉnh Bình Thuận 2.2.1.2. Hoạt động giám sát của Thường trực HĐND 2.2.1.3. Hoạt động giám sát của các Ban Hội đồng Nhân dân 2.2.1.4. Hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng Nhân dân 2.2.3. Đánh giá chung về hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng Nhân dân tỉnh Bình Thuận 2.2.3.1. Ưu điểm và nguyên nhân - Ưu điểm Số lượng, chất lượng đại biểu HĐND tỉnh đã được nâng lên, cơ cấu đại biểu được bố trí hợp lý là cơ sở để HĐND thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, trong đó có chức năng giám sát. HĐND tỉnh đã không ngừng nâng cao trách nhiệm trước cử tri và Nhân dân tỉnh nhà; từng bước cải tiến, đổi mới về phương thức 11 hoạt động, thực hiện ngày càng tốt hơn các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, chất lượng, hiệu quả các mặt hoạt động tiếp tục được nâng lên. Hoạt động giám sát tiếp tục được đổi mới cả về nội dung và hình thức, ngày càng phát huy hiệu quả tích cực. - Nguyên nhân ưu điểm Thứ nhất, nhiệm kỳ này tiếp tục triển khai nhiều quan điểm, chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước liên quan đến cải cách nền hành chính quốc gia, trong đó có cải cách hoạt động của bộ máy chính quyền địa phương theo tinh thần Hiến pháp 2013. Thứ hai, có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, kịp thời, thường xuyên của Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đối với tổ chức và hoạt động của HĐND tỉnh; sự hướng dẫn, giám sát, kiểm tra kịp thời, thường xuyên của các cơ quan nhà nước ở Trung ương. Thứ ba, cơ cấu, chất lượng đại biểu HĐND tỉnh được nâng lên so với trước; số lượng đại biểu chuyên trách nhiều hơn; có sự nỗ lực, phát huy tinh thần trách nhiệm của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND, các Tổ đại biểu và đại biểu HĐND tỉnh trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của cơ quan dân cử, của người đại biểu dân cử. Thứ tư, có sự phối chặt chẽ trong hoạt động giữa HĐND tỉnh với UBND tỉnh, UBMTTQ tỉnh và các cơ quan hữu quan ở địa phương. Thứ năm, các điều kiện đảm bảo hoạt động của HĐND tỉnh đã được quan tâm, bố trí hợp lý hơn. 2.2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân - Hạn chế 12 Thứ nhất, số lượng, quy mô, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND và các Ban HĐND tỉnh tuy có tăng lên nhưng mới chỉ đáp ứng được một phần đòi hỏi của thực tế cuộc sống và mong muốn của cử tri. Thứ hai, số lượng đại biểu thực hiện quyền chất vấn tại kỳ họp còn ít, chỉ tập trung ở một số đại biểu; hoạt động chất vấn giữa hai kỳ họp còn hạn chế. Thứ ba, nhiều cuộc giám sát giữa hai kỳ họp chủ yếu nghe trình bày báo cáo của đối tượng được giám sát. Thứ tư, việc theo dõi, đôn đốc, tổ chức tái giám sát kết quả thực hiện kiến nghị sau giám sát có lúc chưa thường xuyên, kịp thời. Thứ năm, vì nhiều lý do, một số ít đại biểu HĐND tỉnh vẫn còn vắng mặt trong các cuộc tiếp xúc cử tri. Kỹ năng tiếp xúc cử tri, tiếp công dân của một số đại biểu có mặt còn hạn chế. Thứ sáu, số lượng cử tri ở nhiều địa phương tham gia các buổi tiếp xúc còn ít, chủ yếu là cán bộ cấp xã và cán bộ thôn, khu phố. Thứ bảy, một số sở, ngành, địa phương còn chậm trễ trong việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri và đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân. - Nguyên nhân của hạn chế Thứ nhất, công tác quy hoạch nguồn đại biểu HĐND tỉnh chưa được quan tâm đúng mức. Tỷ lệ đại biểu trong các cơ quan hành chính tương đối cao. Phần lớn các đại biểu hoạt động kiêm nhiệm nên còn có mặt hạn chế trong thực hiện nhiệm vụ của đại biểu. Thứ hai, cơ cấu tổ chức bộ máy HĐND tỉnh theo Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 chưa thật sự hợp lý, chưa tương 13 xứng với yêu cầu nhiệm vụ, nhất là số lượng thành viên hoạt động chuyên trách của các Ban HĐND tỉnh là quá ít. Thứ ba, hệ thống pháp luật liên quan đến tổ chức và hoạt động của HĐND tuy đã được sửa đổi, bổ sung nhưng chưa đồng bộ. Thứ tư, nhận thức của một số cơ quan, tổ chức, địa phương và một bộ phận cán bộ, công chức về nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, của đại biểu HĐND chưa thật đầy đủ. Thứ năm, tổ chức bộ máy giúp việc và đội ngũ cán bộ, chuyên viên tham mưu, phục vụ cho HĐND tỉnh còn nhiều bất cập, hạn chế nhiều mặt nhưng chậm được xem xét sửa đổi, bổ sung. 2.3. Một số kinh nghiệm rút ra qua thực tiễn giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận 2.3.1. Giám sát cần có thông tin 2.3.2. Cần có ưu tiên trong giám sát 2.3.3. Các thành viên HĐND tỉnh phải hoạt động đều tay, tránh phó thác cho một vài đại biểu 2.3.4. Cần phân định rạch ròi giữa giám sát của HĐND và thanh tra, kiểm tra Nhà nước 2.3.5. Đảm bảo tính độc lập về vị thế giám sát của HĐND 2.3.6. Đảm bảo tính hiệu quả trong giám sát 2.3.7. Giám sát cần dựa trên tinh thần sẵn sàng hợp tác 2.3.8. Cần phối hợp để giám sát hiệu quả 2.3.9. Cần giám sát việc thực hiện 14 Tiểu kết chương 2 Có thể khẳng định rằng, hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận từ năm 2011 đến nay đã có nhiều đổi mới. Chính sự đổi mới này đã đem lại những kết quả to lớn trong hoạt động giám sát của HĐND. Góp phần nâng cao vị thế, vai trò của HĐND tỉnh Bình Thuận. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận trong thời gian qua vẫn còn không ít những tồn tại, hạn chế. Ảnh hưởng không nhỏ đến tâm tư, nguyện vọng, sự gửi gắm lòng tin của cử tri, của nhân dân Bình Thuận. Chính vì lẽ đó, việc đưa ra những giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới hoạt động giám sát, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát là rất cần thiết. 15 Chương 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH BÌNH THUẬN 3.1. Nhóm các giải pháp chung 3.1.1. Xác định rõ hơn nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND tỉnh, các bộ phận hợp thành HĐND tỉnh, mối quan hệ giữa HĐND tỉnh với Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân - Cần phân định rõ thẩm quyền của Hội đồng nhân dân tỉnh bằng việc ban hành Luật phân quyền. - HĐND tỉnh tôn trọng và không can thiệp vào tổ chức và hoạt động của các cơ quan TAND và VKSND trên địa bàn tỉnh. 3.1.2. Quốc hội cần tiếp tục hoàn thiện các cơ sở pháp lý về hoạt động giám sát của HĐND - Quy định chế tài đối với tổ chức, cá nhân không thực hiện, thực hiện không đúng các kiến nghị, kết luận sau giám sát đủ mạnh để bắt buộc các đối tượng chịu sự giám sát phải chấp hành các kết luận, kiến nghị sau giám sát. - Xem xét lại một số quy định của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND năm 2015. - Đối với hoạt động của Tổ đại biểu HĐND, việc quy định về chức năng giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân là hoàn toàn mới, do đó cần có những quy định rõ ràng, cụ thể hơn về cơ chế giám sát của Tổ đại biểu. 3.1.3. Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với Hội đồng nhân dân tỉnh - Cần khắc phục tình trạng Tỉnh ủy quyết định các vấn đề về kinh tế - xã hội một cách quá chi tiết, cụ thể, dẫn tới việc quyết định 16 của Hội đồng nhân dân tỉnh thực chất là quyết định lại những nội dung mà tỉnh ủy đã quyết định. - Khắc phục dần việc bí thư hoặc phó bí thư Tỉnh ủy kiêm nhiệm Chủ tịch HĐND tỉnh vừa để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các cấp chính quyền nhà nước ở địa phương, tôn trọng tính độc lập tương đối, tính tự chủ, tự quyết, tự chịu trách nhiệm của các cơ quan nhà nước nói chung, Hội đồng nhân dân tỉnh nói riêng. 3.2. Nhóm giải pháp cụ thể 3.2.1. Đổi mới về hình thức giám sát HĐND tỉnh Bình Thuận + Nâng cao chất lượng xem xét báo cáo. + Nâng cao chất lượng chất vấn và trả lời chất vấn. + Đổi mới hình thức tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của các đoàn đi giám sát tại địa phương. 3.2.2. Nâng cao năng lực của các chủ thể giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận 3.2.2.1. Nâng cao năng lực của đại biểu và Tổ đại biểu HĐND tỉnh Bình Thuận - Phải giải quyết tốt mối quan hệ giữa cơ cấu và chất lượng của đại biểu HĐND. - Mỗi đại biểu phải thường xuyên tự nghiên cứu, nâng cao trình độ, rèn luyện kỹ năng và hiểu biết đầy đủ về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND - Phải kịp thời, thường xuyên bồi dưỡng kỹ năng hoạt động, trình độ chuyên môn cho đại biểu HĐND. 3.2.2.2. Nâng cao năng lực hoạt động của Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh Bình Thuận - Để nâng cao năng lực của Thường trực HĐND đòi hỏi các thành viên Thường trực cần thường xuyên cập nhật văn bản pháp 17 luật, nắm vững chủ trương chính sách, am hiểu sâu các lĩnh vực chuyên ngành. - Thường trực HĐND cần thường xuyên tổ chức giao ban, hội thảo, tổng kết, sơ kết về hoạt động giám sát để học hỏi, rút kinh nghiệm, thông qua đó nâng cao năng lực hoạt động giám sát cho từng đại biểu. 3.2.2.3. Nâng cao năng lực hoạt động giám sát của các Ban Hội đồng nhân dân tỉnh - Cần chú trọng hơn nữa chất lượng của các thành viên. 3.2.4. Tăng cường phối hợp giám sát giữa các cấp, các ngành và các tổ chức đoàn thể Thứ nhất, tăng cường phối hợp với Mặt trận Tổ quốc tỉnh và các tổ chức thành viên. Thứ hai, tăng cường phối hợp với các cơ quan ban ngành liên quan nhằm cung cấp thêm thông tin cho giám sát. Thứ ba, tăng cường phối hợp với các đơn vị được giám sát để tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất cũng như các nội dung, hiện trường phục vụ giám sát. Thứ tư, tăng cường phối hợp với các chuyên gia về lĩnh vực được giám sát sẽ giúp cho HĐND nhìn nhận đánh giá một cách khách quan chính xác các vấn đề giám sát. Thứ năm, tăng cường phối hợp với các đoàn giám sát của Quốc hội. 18 Tiểu kết chương 3 Tóm lại, các giải pháp trên đều rất cần thiết, mỗi giải pháp có một vị trí, vai trò riêng. Tuy nhiên, các giải pháp phải được thực hiện một cách đồng bộ mới đem lại hiệu quả để phát huy hơn nữa sức mạnh của HĐND trên cơ sở quán triệt các quan điểm chỉ đạo của Đảng và pháp luật về công tác giám sát góp phần xây dựng BMNN ngày càng trong sạch vững mạnh, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay. 19 PHẦN KẾT LUẬN Những năm gần đây hoạt động của các cơ quan dân cử nói chung, của HĐND nói riêng đã có nhiều chuyển biến tích cực, công cuộc đổi mới về tổ chức và hoạt động của HĐND đã được nhìn nhận và đề cập trong các nghị quyết của Đảng, thực tiễn hoạt động giám sát của HĐND đã được coi trọng. Đặc biệt, sau khi Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND ra đời, hoạt động của HĐND đã đi vào nề nếp và hoạt động có hiệu quả hơn. Hàng năm HĐND tỉnh đều ra Nghị quyết, trên cơ sở yêu cầu thực tiễn ở địa phương HĐND tỉnh xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát cụ thể; công tác tổ chức thực hiện giám sát mang tính chủ động, khoa học và sang tạo. Công tác theo dõi, đôn đốc sau giám sát đã được chú ý, thực hiện nghiêm túc, làm tăng lòng tin của nhân dân đối với cơ quan quyền lực, góp phần nâng cao vai trò quản lý nhà nước của chính quyền địa phương trong điều kiện đổi mới ở nước ta. Giúp các cá nhân, cơ quan, tổ chức đơn vị chịu sự giám sát kịp thời chấn chỉnh, uốn nắn các hoạt động của mình phù hợp với quy định của Hiến pháp, pháp luật và nghị quyết của HĐND; làm tăng hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh trong giai đoạn hiện nay. Bên cạnh những mặt đã làm tốt, hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận vẫn còn những bất cập, hạn chế. Hệ thống pháp luật về giám sát chưa hoàn thiện, một số quy định chưa cụ thể, rõng ràng; đôi khi thiếu tính khả thi do điều kiện đặc thù tại từng địa phương, dẫn đến tình trạng hiệu quả giám sát chưa cao. Một số cuộc giám sát chưa đem lại hiệu quả thiết thực, chỉ dừng lại ở việc báo cáo các kết quả ghi nhận được bằng các kiến nghị, đề xuất; việc các cơ 20 quan đơn vị có thực hiện kiến nghị, đề xuất đó hay không tuy có kiểm tra nhưng chưa triệt để. Điều này cho thấy hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận chưa quan tâm đúng mức đến nội dung giám sát về các vấn đề cử tri quan tâm mà thường là theo kế hoạch, đôi khi thiếu kiên quyết... đến nay theo thực tế đánh giá vẫn còn là một hoạt động mang tính hình thức. Trên cơ sở phân tích, đánh giá thành tựu và hạn chế trong hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận, luận văn đưa ra một số quan điểm và giải pháp chủ yếu nhằm tập trung nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận nói riêng và cấp tỉnh nói chung; Góp phần nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND để HĐND xứng đáng là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân. 21 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ban Công tác lập pháp thuộc Ủy ban thường vụ Quốc hội (2006),Báo cáo khoa học đề tài đổi mới hoạt động giám sát và xây dựng quy trình giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội. 2. Ban Nội chính Trung ương (2015), Một số vấn đề góp phần tăng cường hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân, Hà Nội. 3. Bộ Nội vụ (2016), Tài liệu bồi dưỡng đại biểu hội đồng nhân dân nhiệm kỳ 2016 - 2021, Hà Nội. 4. Chính phủ Việt Nam (2015), Nghị định số 48/2016/NĐ- CP, ngày 27/5/2016 quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và biên chế của Văn phòng HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, Hà Nội. 5.Cục Thống kê tỉnh Bình Thuận (2015), Niên giám thống kê năm 2015, Nxb Thống kê, Hà Nội. 6. Nguyễn Như Du (2004), “Cử tri đang mong chờ vào hiệu quả giám sát”, Báo người đại biểu nhân dân. 7. Nguyễn Đăng Dung (2012), Hội đồng nhân dân trong nhà nước pháp quyền, Nxb. Tư pháp, Hà Nội. 8. Nguyễn Đăng Dung, Trịnh Quốc Toản, Đặng Minh Tuấn (2016), Bình luận khoa học - Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội. 9. Đại biểu nhân dân Cần thơ (2015), “Thực trạng thi hành pháp luật trong hoạt động giám sát”, Cần Thơ. 10. Đại từ điển Tiếng Việt (1999), Nxb Văn hóa - Thông tin, Hà Nội. 22 11. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội. 12. Vũ Đức Đán (2012), “Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh”, Tạp chí quản lý nhà nước. 13. Trần Hữu Đức (2006), “Nâng cao chất luợng giám sát của Hội đồng nhân dân”, Bản tin Hội đồng nhân dân và Đoàn đại biểu Quốc hội. 14. Hội đồng Nhân dân tỉnh Bình Thuận (2014), Nghị quyết xác nhận kết quả lấy phiếu tín nhiệm trong năm 2014 đối với những người giữ chức vụ do Hội đồng nhân dân tỉnh bầu nhiệm kỳ 2011 - 2016 15. Hội đồng Nhân dân tỉnh Bình Thuận (2014), Nghị quyết về chương trình hoạt động giám sát của HĐND tỉnh năm 2015. 16. Hội đồng Nhân dân tỉnh Bình Thuận (2015), Nghị quyết về chương trình hoạt động giám sát của HĐND tỉnh năm 2016. 17. Hội đồng Nhân dân tỉnh Bình Thuận (2016), Báo cáo tổng kết về tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân tỉnh khóa IX, nhiệm kỳ 2011 - 2016. 18. Vũ Hùng (2001), Hoạt động giám sát của Ban Văn hoá xã hội, Hội đồng nhân dân thành phố Đà Nẵng và một số kiến nghị nhằm góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân dân, Kỷ yếu nâng cao năng lực và hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân dân, Văn phòng Quốc hội. 19. Vũ Đức Khiển (2009), “Quy định về bỏ phiếu tín nhiệm: Từ mong muốn đến hiện thực”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, (147). 20. Nguyễn Hải Long (2012), Hoàn thiện pháp luật về hoạt động giám sát của HĐND, Luận án Tiến sỹ, Khoa Luật - ĐHQGHN. 21. Trọng Phú (2015), “Có quá nửa số phiếu không tín nhiệm 23 có thể xin từ chức”, Báo Điện tử pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh. 22. Đinh Ngọc Quang (2005), “Về đổi mới tổ chức và hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2004 - 2009”, Tạp chí quản lý Nhà nước. 23. Quốc hội Việt Nam (2013), Hiến pháp, Hà Nội. 24. Quốc hội Việt Nam (2015), Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, Hà Nội. 25. Quốc Hội Việt Nam (2015), Luật hoạt động giám sát của Quốc Hội và Hội đồng nhân dân, Hà Nội. 26. Quốc Hội Việt Nam (2015), Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Hà Nội. 27. Quốc hội Việt Nam (2003), Luật Tổ chức Hội đồng Nhân dân và Ủy ban nhân dân, Hà Nội. 28. Quốc hội Việt Nam (2014), Nghị quyết số 85/2014/QH13 về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn, Hà Nội. 29. Đặng Đình Tân (2006), Nhân dân giám sát các cơ quan dân cử ở Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 30. Đinh Xuân Thảo (2014), Chế định chính quyền địa phương theo Hiến pháp 2013, Nxb. Lao động xã hội, Hà Nội. 31. Thường trực Hội đồng Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (2013), Tham luận chất vấn tại kỳ họp là một hình thức giám sát tốt của Hội đồng Nhân dân, Thành phố Hồ Chí Minh. 32. Phan Trung Tú (2014), “Những bất hợp lý trong tổ chức Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và các kiến nghị đổi mới”, Tạp chí Tổ chức Nhà nước, Hà Nội. 24 33. Nguyễn Văn Tri (2001), Chất vấn và trả lời chất vấn, một hình thức giám sát quan trọng của Hội đồng nhân dân, Những vấn đề đặt ra nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả, Kỷ yếu nâng cao hiệu quả giám sát của Hội đồng nhân dân, Văn phòng Quốc hội. 34. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội - Viện nghiên cứu lập pháp (2016), Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 và thành tựu lập pháp trong nhiệm kỳ Quốc hội khoá XIII, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội. 35. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (2015), Nghị quyết số 1097/2015/UBTVQH13 ngày 22 tháng 12 năm 2015 thành lập và quy định chức năng, nhiệm vụ cơ cấu tổ chức của Văn phòng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Hà Nội. 36. Viện Chính sách công và pháp luật (2014), Bình luận khoa học Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb. Lao động xã hội, Hà Nội.