Tóm tắt Luận văn Pháp luật về hoạt động của ủy ban nhân dân phường - Từ thực tiễn thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình

iểm pháp luật về hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường Thứ nhất, pháp luật về hoạt động của UBND phường là qui tắc xử sự mang tính bắt buộc chung. Giống như các qui phạm pháp luật khác, qui phạm pháp luật về hoạt động của UBND phường có hiệu lực bắt buộc thi hành đối với các đối tượng có liên quan và được bảo đảm thực hiện bằng sự cưỡng chế nhà nước. Những qui phạm này xác định hành vi của các đối tượng có liên quan: được làm gì, không được làm gi và làm như thế nào. Các qui tắc xử sự này được ban hành theo thủ tục, trình tự chắt chẽ theo pháp luật. Khi có một quan hệ pháp luật về hoạt động của UBND phường cụ thể tương ứng phát sinh, qui tắc xử sự chung trên sẽ là căn cứ để ra văn bản áp dụng. Tuy vậy, dù có hay chưa có văn bản áp dụng, qui phạm pháp luật trên vẫn tồn tại và không mất đi giá trị pháp lý trừ khi hết hiệu lực. Thứ hai, pháp luật về hoạt động của UBND phường được ban hành bởi những cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở các cấp khác nhau như: Quốc hội ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Chính phủ ban hành Nghị định, các Bộ, cơ quan ngang Bộ ban hành các Thông tư, Quyết định hướng dẫn, chi tiết các nội dung mà văn bản cấp trên quy định ở mức độ chung.. Thứ ba, pháp luật về hoạt động của UBND phường có tính thống nhất. Mặc dù quy phạm pháp luật về hoạt động của UBND phường được ban hành bởi những cơ quan khác nhau, có hiệu lực pháp lý cũng như phạm vi thi hành khác nhau nhưng về cơ bản chúng hợp thành một hệ thống thống nhất. Tính thống nhất của các quy phạm pháp luật về hoạt động của UBND phường được bảo đảm bởi hệ thống các nguyên tắc chung của pháp luật, đặc biệt là nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa. Những nguyên tắc này đòi hỏi: + Các quy phạm pháp luật về hoạt động của UBND phường do các cơ quan hành chính nhà nước ban hành phải phù hợp với Hiến pháp, Luật, Nghị quyết và Pháp lệnh của các cơ quan quyền lực nhà nước. + Các quy phạm pháp luật về hoạt động của UBND phường phải được ban hành theo trình tự, thủ tục và hình thức pháp luật đã quy định. + Việc ban hành các quy phạm pháp luật về hoạt động của UBND phường của cơ quan cấp dưới đòi hỏi phải phù hợp với những quy phạm pháp luật về hoạt động của UBND phường do cấp trên ban hành. Thứ tư, các quy phạm pháp luật về hoạt động của UBND phường được đặt ra, sửa đổi hay bãi bỏ trên cơ sở những quy luật phát triển khách quan của xã hội và những đặc 6 điểm cụ thể trong từng giai đoạn. Trước năm 2003, Việt Nam có Luật tổ chức HĐND và UBND. Phải đến năm 2015, khi hàng loạt các quan hệ xã hội phát sinh đòi hỏi có sự điều chỉnh của pháp luật về hoạt động của UBND phường và Quốc hội với tư cách cơ quan thực thi quyền lập pháp mới thông qua Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015. 1.1.3. Vai trò pháp luật về hoạt động của Uỷ ban nhân phường Theo qui định của pháp luật (Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015) UBND phường là cơ quan do HĐND phường bầu ra, là cơ quan chấp hành của HĐND phường, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước HĐND cùng cấp và cơ quan nhà nước cấp trên. Vai trò này khẳng định tầm quan trọng của UBND phường trong việc thực thi pháp luật, các Nghị quyết của HĐND phường và đảm bảo hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước ở địa phương. Chức năng quan trọng của UBND phường là tổ chức và chỉ đạo việc thi hành Hiến pháp, luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên và Nghị quyết của HĐND cùng cấp. UBND phường chỉ đạo, điều hành hoạt động quản lý nhà nước ở địa phương, đảm bảo sự chỉ đạo, quản lý thống nhất bộ máy hành chính nhà nước từ cấp trên tới cơ sở. Xét về hê ̣thống các cơ quan hành chính nhà nước, UBND phường là cơ quan hành chính nhà nước cấp cuối cùng trong hê ̣thống các cơ quan hành chính nhà nước ở nước ta hiện nay. Nó là đầu mối cơ sở của hê ̣thống các cơ quan hành chính nhà nước trong 4 cấp hành chính chứ không phải là cơ quan hành chính trung gian hoăc̣ cấp cao nhất. 1.2. Nội dung pháp luật về hoạt động của Uỷ ban nhân phường 1.2.1. Các phiên họp của Uỷ ban nhân dân phường Các phiên họp của UBND phường là hình thức hoạt động chủ yếu và cũng là quan trọng nhất UBND. Thông qua các phiên họp, phần lớn nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền của UBND được thực hiện Theo Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 UBND mỗi tháng họp ít nhất một lần, do chủ tịch UBND triệu tập và là chủ tọa ( điều 113 đến điều 117 Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015). Chủ tịch UBND có thể triệu tập bất thường theo yêu cầu của Chủ tịch UBND hoặc theo đề nghị ít một phần ba tổng số thành viên UBND “các quyết định của UBND phải được quá nửa tổng số thành viên UBND biểu quyết tán thành” (điều 117 Luật tổ chức chính quyền địa phương 2015). Để đảm bảo dân chủ phát huy các buổi họp, các thành viên của UBND tham dự đầy đủ trường hợp vắng mặt phải được sự đồng ý của Chủ tịch UBND. Nội dung phiên họp của UBND thảo luận quyết định các vấn đề trong phạm vị quyền hạn của mình như: + Chương trình hoạt động của UBND trong cả nhiệm kỳ hàng năm. + Thông qua các dự án kế hoạch, ngân sách quỹ dự trữ của địa phương để trình HĐND cùng cấp và UBND cấp trên trực tiếp. 7 + kiểm điểm thực hiện các nghị quyết của HĐND cùng cấp cũng như các văn bản pháp luật của cơ quan cấp trên. + Điều hòa phối hợp với các thành viên và các công chức chuyên môn của UBND. Nguyên tắc của kỳ họp tất cả các thành viên được thảo luận tập thể và quyết định theo đa số. Như vậy những quyết định này vững vàng hơn và ý kiến của nhiều người, từ đó giúp thực hiện trên thực tế đạt hiệu quả cao hơn, tránh được tình trạng xa rời thực tế, khó thực hiện. Các quyết định của UBND thường thực hiện dưới dạng văn bản đó là chỉ thị và quyết định. 1.2.2. Hoạt động các thành viên Uỷ ban nhân dân phường - Hoạt động của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân +Tổ chức triển khai kiểm tra việc thực hiện Hiến pháp, Luật và các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của HĐND và quyết định của UBND. - Đôn đốc kiểm tra công tác của các thành viên UBND và công chức của UBND cấp mình. + Áp dụng cải tiến lề lối làm việc của UBND và điều hành quản lí hiệu quả, ngăn ngừa đấu tránh kiên quyết đấu tranh chống các biện pháp quan liêu, hách dịch cửa quyền, tham nhũng, lãng phí. + Tổ chức tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo. + Phê chuẩn bãi bỏ các văn bản trái pháp luật của thành viên và công chức chuyên môn UBND cấp mình. Các quy định trên đây nhằm đề cao vị trí, vai trò của Chủ tịch UBND trong hoạt động quản lí cũng như đảm bảo tính thống nhất của quyền lực nhà nước. Chủ tịch UBND có quyền hạn lớn và đảm nhiệm những nhiệm vụ quan trọng trong bộ máy hành chính. - Hoạt động của các thành viên trong Uỷ ban nhân dân Đây là hình thức hoạt động thường xuyên và có tác dụng rất lớn đến hiệu quả hoạt động của UBND. + Hoạt động của Phó chủ tịch Uỷ ban nhân dân Phó chủ tịch là người giúp viêc cho Chủ tịch UBND, được Chủ tịch phân công phụ trách thực hiện công việc nhất định như: kinh tế, tài chính, thương mại, giáo dục, văn hóa, y tế... chịu trách nhiệm cá nhân về nhiệm vụ quyền hạn trước Chủ tịch UBND. Thông qua các hoạt động của Phó chủ tịch giúp Chủ tịch UBND nắm được toàn bộ hoạt động của UBND. + Hoạt động của Uỷ viên Uỷ ban nhân dân Uỷ viên Uỷ ban nhân dân được Chủ tich UBND phân công quản lý ngành chuyên môn nhất định như: công an, quân sự, kế hoạch, tài chính, văn phòng Uỷ ban nhân dân... chịu trách nhiệm cá nhân về nghành và lĩnh vực mình được phân công. 1.3. Yếu tố tác động pháp luật đến hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường 8 1.3.1. Yếu tố về chính trị Vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền các cấp nói chung, Uỷ ban nhân dân phường nói riêng được đặt ra từ rất sớm, đặc biệt được quan tâm ngay khi Đảng ta lãnh đạo công cuộc đổi mới kể từ năm 1986. Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, Đảng ta xác định nhiệm vụ “thực hiện một quy chế làm việc khoa học, có hiệu quả; xây dựng bộ máy gọn nhẹ, có chất lượng cao với đội ngũ cán bộ có phẩm chất chính trị và năng lực quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, quản lý xã hội” [5, tr.118-119]. Đây được coi là một trong những nhiệm vụ cấp thiết, quan trọng, không những trực tiếp góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của chính quyền các cấp mà tiến tới tạo nền tảng để thực hiện tốt công cuộc cải cách nền hành chính nhà nước, phát huy vai trò chủ thể quản lý nhà nước của bộ máy chính quyền, góp phần nâng cao đời sống mọi mặt của nhân dân. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII tiếp tục định hướng xây dựng nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Đối với chính quyền ở các cấp địa phương cần “xác định lại chức năng, nhiệm vụ của cả ba cấp chính quyền để sắp xếp lại tổ chức, đề cao quyền chủ động và trách nhiệm của địa phương, đồng thời đảm bảo sự chỉ đạo thống nhất từ Trung ương... xây dựng chính quyền xã, phường vững mạnh” [6, tr.92]. Tiếp tục công cuộc đổi mới và không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền các cấp, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Đảng ta đã đề ra phương hướng chủ yếu trong việc cải cách bộ máy nhà nước nhằm xây dựng, hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết Đại hội nhấn mạnh đến việc từng bước thực hiện dân chủ trực tiếp ở cơ sở phải gắn liền với đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền cơ sở: “Kiện toàn đội ngũ cán bộ chính quyền cấp xã, có quy định cụ thể về chức danh, nhiệm vụ, quyền hạn, chính sách đãi ngộ; kiện toàn tổ chức, hoạt động của UBND cấp xã theo hướng tinh gọn, quy định rõ trách nhiệm, thẩm quyền của UBND và Chủ tịch UBND” [7, tr.141]. Nghiên cứu, tìm hiểu sự khác nhau giữa tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã ở đô thị và ở nông thôn để từng bước điều chỉnh, bổ sung tổ chức và hoạt động của chính quyền nói chung, UBND nói riêng đối với từng địa bàn quản lý. Phát triển lên một bước cao hơn, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX (năm 2001), Đảng ta xác định nhiệm vụ của Chính phủ trong việc xây dựng, ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính giai đoạn 2001 – 2010, trong đó có các nội dung về chỉ đạo công tác xây dựng chính quyền các cấp, bao gồm chính quyền cấp xã. Nghị quyết Đại hội nêu rõ: “phân công, phân cấp nâng cao tính chủ động của chính quyền địa phương, kết hợp chặt chẽ quản lý ngành và quản lý theo lãnh thổ, thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, tổ chức hợp lý HĐND, kiện toàn các cơ quan chuyên môn của UBND và bộ máy chính quyền cấp xã, phường, thị trấn” [9, tr.113]. Tại Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX đã ban hành Nghị quyết số 17-NQ/TW về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn. Trong đó xác định 3 nhiệm vụ: Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của 9 chính quyền cơ sở; Đổi mới hoạt động của HĐND; Nâng cao hiệu lực của cơ quan hành chính. 1.3.2. Yếu tố về pháp luật Sự hoàn chỉnh của hệ thống pháp luật về hoạt động Uỷ ban nhân dân phường là rất cần thiết. Đối với việc hoạt động Uỷ ban nhân dân phường hiệu quả hoạt động phụ thuộc vào mức độ hoàn chỉnh của pháp luật, gồm pháp luật hoạt động của Uỷ ban nhân phường. Bởi vì nguyên tắc pháp chế đòi hỏi hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường hoạt động hiệu lực hiệu quả đều phải dựa trên cơ sở pháp luật. Đồng thời, hoạt động Uỷ ban nhân dân phường nói chung và hoạt động của tập thể, cá nhân UBND phường nói riêng thì ý thức pháp luật, trách nhiệm công vụ là yếu tố góp phần quan trọng quá trình hoạt động sẽ giúp cho chủ thể quản lý hoạt động UBND phường nói riêng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động UBND phường. Trình độ kỹ thuật pháp lý trong quá trình xây dựng và hoạt động UBND phường được thể hiện ở việc xây dựng các văn bản pháp luật, và cần tuân theo qui trình khoa học nhất, hợp lý nhất. Việc xây dựng các văn bản qui phạm pháp luật điều chỉnh về hoạt động của UBND phường để đảm bảo tiêu chí này cần phải nghiên cứu, xác định các qui luật và các hiện tượng chính trị, kinh tế, xã hội để xác định nhu cầu cần điều chỉnh những vấn đề gì trong hoạt động của chính quyền phường. Sau khi xác định được nhu cầu điều chỉnh cần xác định đúng các tính chất, đặc điểm của các quan hệ xã hội trong hoạt động của UBND phường cần điều chỉnh. Từ đó chọn lựa được mô hình tối ưu về hoạt động của chính quyền phường. Các qui phạm pháp luật về hoạt động của UBND phường phải được diễn đạt một cách ngắn gọn, dễ hiểu, lôgíc, chính xác, không đa nghĩa. Yêu cầu diễn đạt này xuất phát từ thuộc tính của pháp luật là tính xác định chặt chẽ về mặt hình thức. Hoạt động của UBND phường cần điều chỉnh gần dân nhất, nên yêu cầu diễn đạt càng phải được chú trọng để nhân dân với trình độ dân trí khác nhau đều có thể hiểu đúng và hiểu dễ dàng các qui định này. Từ đó có thể giám sát được hoạt động của UBND phường. 1.3.3. Yếu tố về kinh tế - xã hội yếu tố ảnh hưởng hoạt động của UBND phường phải phù hợp với các điều kiện kinh tế, xã hội, phù hợp với đặc điểm của đối tượng điều chỉnh. Đây là tiêu chí quan trọng về mặt định tính để đánh giá mức độ hoàn thiện của hoạt động của UBND phường. Chỉ khi đạt được tiêu chí phù hợp, hoạt động của UBND phường mới có tính khả thi, mới đảm bảo cho UBND phường hoạt động có hiệu quả. Xét về bản chất giai cấp, nhà nước luôn luôn thể hiện ý chí của giai cấp thống trị tức nó mang tính chủ quan nhưng bên cạnh đó nhà nước còn có thuộc tính quan trọng đó là tính khách quan. Nhà nước không sáng tạo ra các quan hệ xã hội, mà căn cứ vào nhu cầu khách quan của xã hội, nhà nước ghi nhận các quan hệ xã hội, tác động vào nó tạo điều kiện cho các quan hệ xã hội phát triển. Vì vậy, nhà nước nếu chỉ đơn thuần thể hiện ý chí chủ quan của giai cấp thống trị, không phù hợp với các qui luật khách quan của đời sống xã hội, không phù hợp với bản chất, đặc điểm 10 của hiện tượng, sự vật, với điều kiện thực tiễn thì sẽ không phát huy được tác dụng điều chỉnh, khó có tính khả thi, thậm chí có thể kìm hãm sự phát triển của các quan hệ xã hội do đó không đạt được mục tiêu điều chỉnh. 11 Chương 2 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG Ở THÀNH PHỐ TAM ĐIỆP, TỈNH NINH BÌNH 2.1. Tác động điều kiện cụ thể thành phố Tam Điệp đến hoạt động của Uỷ ban nhân phường 2.1.1. Tác động điều kiện tự nhiên Thành phố Tam Điệp nằm ở phía Tây Nam của tỉnh Ninh Bình, là cửa ngõ kết nối đồng bằng Bắc Bộ với dải lãnh thổ ven biển miền Trung, trên trục đường giao thông huyết mạch nối liền Nam - Bắc. Địa giới hành chính tiếp giáp: - Phía Bắc và Đông bắc giáp huyện Nho Quan và huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình; - Phía Đông và Đông nam giáp huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình; - Phía Nam và Tây nam giáp thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa; - Phía Tây và Tây bắc giáp huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. 2.1.2. Tác động điều kiện kinh tế - xã hội Hiện nay, trên địa bàn thành phố đang triển khai nhiều dự án lớn của Thành phố và các phường như Dự án đường Vành đai 1, Vành đai 2, dự án đường quốc lộ 1, nhóm dự án thoát nước giai đoạn 2; dự án xây dựng, cải tạo trường học, các dự án này đều đang trong giai đoạn giải phóng mặt bằng và thi công xây dựng nên ảnh hưởng không nhỏ tới trật tự giao thông, trật tự đô thị, vệ sinh môi trường. 2.2. Thực trạng pháp luật về hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường trên điạ bàn thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình 2.2.1. Thưc̣ traṇg quy điṇh pháp luâṭ về hoaṭ đôṇg của Uỷ ban nhân dân phường ở nước ta hiêṇ nay Ủy ban nhân dân phường chỉ đạo, điều hành hoạt động quản lý nhà nước ở địa phương, đảm bảo sự chỉ đạo, quản lý thống nhất bộ máy hành chính nhà nước từ cấp trên, chịu sự chỉ đạo của cơ quan hành chính nhà nước cấp trên trực tiếp. Liñh vưc̣ hoaṭ đôṇg và nhiệm vụ quyền hạn của ủy ban nhân dân phường thể hiêṇ ở những nôị dung sau: - Trong lĩnh vực kinh tế, UBND phường thực hiện những nhiệm vụ quyền hạn sau đây: Xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội phường hàng năm trình HĐND cùng cấp thông qua để trình UBND cấp trên phê duyệt; tổ chức thực hiện kế hoạch đó; lập dự toán thu ngân sách nhà nước trên địa bàn; dự toán thu chi ngân sách địa phương và phương án phân bổ dự toán ngân sách cấp mình; dự toán điều chỉnh ngân sách địa phương trong trường hợp cần thiết và lập quyết toán ngân sách địa phương trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định và báo cáo UBND, cơ quan tài chính cấp trên trực 12 tiếp. Tổ chức thực hiện ngân sách địa phương, phối hợp với các cơ quan nhà nước cấp trên trong việc quản lý ngân sách nhà nước trên địa bàn phường và báo cáo về ngân sách nhà nước theo qui định của pháp luật; Tổ chức thực hiện ngân sách địa phương, phối hợp với các cơ quan nhà nước cấp trên trong việc quản lý ngân sách nhà nước trên địa bàn phường và báo cáo về ngân sách nhà nước theo qui định của pháp luật. Quản lý và sử dụng hợp lý, có hiệu quả quỹ đất được để lại phục vụ các nhu cầu công ích ở địa phương; xây dựng và quản lý các công trình công cộng, đường giao thông, trụ sở, trường học, trạm y tế, công trình điện, nước theo qui định của pháp luật. Huy động sự đóng góp của các tổ chức, cá nhân để đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng của phường trên nguyên tắc dân chủ, tự nguyện. Việc quản lý các khoản đóng góp này phải công khai, có kiểm tra, kiểm soát và bảo đảm sử dụng đúng mục đích, đúng chế độ theo qui định của pháp luật. a. Hoạt động của tập thể của Uỷ ban nhân dân. Là một cơ quan có tính chất Uỷ ban, Uỷ ban nhân dân trước hết phải là cơ quan tập hợp của những người nhất định được bầu ra và hoạt động theo chế độ tập thể. Theo chế độ hoạt động tập thể, Uỷ ban nhân dân mỗi tháng họp ít nhất một lần. Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và người đứng đầu các đoàn thể nhân dân ở địa phương được mời dự các phiên họp của Uỷ ban nhân dân cùng cấp khi bàn các vấn đề có liên quan. Các nhiệm vụ, quyền hạn của tập thể các thành viên Uỷ ban nhân dân là các nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động của cơ quan này, đồng thời đòi hỏi trí tuệ cũng như trách nhiệm tham gia của tất cả các thành viên của Uỷ ban nhân dân. Luật 2015 quy định các vấn đề sau đây phải được Uỷ ban nhân dân thảo luận tập thể và quyết định: 1. Chương trình làm việc của Uỷ ban nhân dân; 2. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách, quyết toán ngân sách hàng năm và quỹ dự trữ của địa phương trình Hội đồng nhân dân quyết định; 3. Kế hoạch đầu tư, xây dựng các công trình trọng điểm ở địa phương trình Hội đồng nhân dân quyết định; 4. Kế hoạch huy động nhân lực, tài chính để giải quyết các vấn đề cấp bách của địa phương trình Hội đồng nhân dân quyết định; 5. Các biện pháp thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân về kinh tế - xã hội; thông qua báo cáo của Uỷ ban nhân dân trước khi trình Hội đồng nhân dân; 6. Đề án thành lập mới, sáp nhập, giải thể các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân và việc thành lập mới, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính ở địa phương. Các quyết định của Uỷ ban nhân dân phải được quá nửa tổng số thành viên Uỷ ban nhân dân biểu quyết tán thành. b. Hoạt động của các thành viên Uỷ ban nhân dân Uỷ ban nhân dân là cơ quan hoạt động theo chế độ tập thể như đã nói ở trên. Tuy 13 nhiên, để phù hợp với đặc điểm của hoạt động quản lý hành chính, yêu cầu nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan này cũng như trách nhiệm của từng cá nhân thành viên Uỷ ban, bắt đầu từ Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân 2003, bên cạnh chế độ hoạt động tập thể, đã chú trọng đề cao chế độ thủ trưởng cũng như đề cao vai trò của từng thành viên khác của Uỷ ban nhân dân trong hoạt động. Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 tiếp tục duy trì và làm rõ thêm quan điểm này. Theo đó, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường là người lãnh đạo và điều hành công việc của Uỷ ban nhân dân. Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường có các nhiệm vụ, quyền hạn sau: 1. Lãnh đạo công tác của Uỷ ban nhân dân phường, các thành viên của Uỷ ban nhân dân phường, các bô ̣phâṇ công tác có tính chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân mà cụ thể là: a) Đôn đốc, kiểm tra công tác của các cán bô ̣chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân phường trong việc thực hiện Hiến pháp, Luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của Hội đồng nhân dân và quyết định, chỉ thị của Hôị đồng nhân dân cùng cấp; b) Quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban nhân dân phường, trừ các vấn đề thuộc thẩm quyền của tập thể Uỷ ban nhân dân; c) Áp dụng các biện pháp nhằm cải tiến lề lối làm việc; quản lý và điều hành bộ máy hành chính hoạt động có hiệu quả; ngăn ngừa và đấu tranh chống các biểu hiện quan liêu, vô trách nhiệm, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực khác của cán bộ, công chức và trong bộ máy UBND phường; d) Tổ chức việc tiếp dân, xét và giải quyết kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của nhân dân theo quy định của pháp luật. 2. Triệu tập và chủ tọa các phiên họp của Uỷ ban nhân dân phường; 3. Bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, cách chức, khen thưởng, kỷ luật cán bộ, công chức nhà nước theo sự phân cấp quản lý; 4. Đình chỉ việc thi hành hoặc bãi bỏ những văn bản trái pháp luật của cơ quan chuyên môn thuộc uỷ ban nhân dân cấp mình. 5. Chỉ đạo và áp dụng các biện pháp để giải quyết các công việc đột xuất, khẩn cấp trong phòng, chống thiên tai, cháy, nổ, dịch bệnh, an ninh, trật tự và báo cáo Uỷ ban nhân dân trong phiên họp gần nhất; 6. Ra quyết định, chỉ thị để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Các thành viên còn lại của Uỷ ban nhân dân: Phó Chủ tịch và các thành viên khác thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn do Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phân công và phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch Uỷ ban nhân dân về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đã được giao. Ngoài hoạt động của tập thể thành viên Uỷ ban nhân dân, từng thành viên Uỷ ban nhân dân trên đây, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường còn phụ 14 thuộc vào hoạt động của các bộ phận công tác có tính chất chuyên môn của Uỷ ban nhân dân phường. 2.2.2. Những kết hoạt động của Uỷ ban nhân phường trên địa bàn thành phố Tam Điệp - Đối với hoaṭ đôṇg phát triển kinh tế và thu chi ngân sách, trong nôị dung công viêc̣ này chủ yếu tâp̣ trung viêc̣ thưc̣ hiêṇ các chủ trương phát triển kinh tế - xa ̃hôị do Nghi ̣ quyết của các HĐND đồng cấp và cơ quan hôị đồng cũng như UBND thành phố đưa ra. Đối với công tác thu chi ngân sách, với đăc̣ thù là đơn vi ̣ hành chính đô thi ̣, các nguồn thu ngân sách chủ yếu của UBND các phường trên điạ bàn thành phố là: Thu tiền thuê đất, Thuế nhà đất, Phí và lệ phí, Lệ phí trước bạ nhà đất, Thuế doanh nghiệp, Thuế môn bài, Thuế thu nhập cá nhân. Ngoài ra còn có các hoaṭ đôṇg thu đối với các quy ̃như: Bảo trơ ̣trẻ em, Đền ơn, đáp nghiã; Vì người nghèo; Khuyến hoc̣. - Hoaṭ đôṇg trong liñh vưc̣ đất đai, đô thi ̣và trâṭ tư ̣xây dưṇg: - Trong công tác đô thị: - Trong công tác phòng chống bão luṭ: - Trong công tác quản lý trật tự xây dựng: - Các hoaṭ đôṇg trong công tác văn hoá – xã hội của UBND các phường - Đối với văn hóa thông tin: - Đối với công tác thương binh xã hội: - Đối với công tác Dân số - kế hoạch hóa gia đình và trẻ em: - Các liñh vưc̣ hoaṭ đôṇg trong công tác an ninh – quốc phòng: - Hoaṭ đôṇg trong công tác tư pháp, hoà giải, giải quyết thủ tục hành chính: Công tác tư pháp - hộ tịch, chứng thực: - Hoaṭ đôṇg trong công tác phối hợp với Mặt trận tổ quốc, các đoàn thể xây dựng chính 2.3. Đánh giá thực hiện luật về hoaṭ đôṇg của Uỷ ban nhân dân phường ở thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình 2.3.1. Ưu điểm và nguyên nhân Thứ nhất, công tác chỉ đạo, điều hành của UBND phường Đánh giá chung việc chỉ đạo, điều hành của UBND phường thuộc thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình cho thấy các nhiệm vụ của UBND, Chủ tịch UBND cơ bản được tổ chức kịp thời, đầy đủ, thường xuyên, công khai, minh bạch, tuân thủ đúng Hiến pháp, Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003, Quy chế làm việc mẫu của Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn được ban hành kèm theo Quyết định số 77/2006/QĐ-TTg ngày 13/4/2006 của Thủ tướng Chính phủ. Đây là nội dung hết sức quan trọng, thể hiện tính pháp chế trong hoạt động chỉ đạo, điều hành chung của UBND phường. Thiếu đi tính pháp chế này, hoạt động điều hành không những có khả năng trái pháp luật mà còn không tạo ra được hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước ở địa phương. 15 Thứ hai, việc tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách và ban hành các quyết định hành chính của UBND phường về phát triển kinh tế - xã hội địa phương Thực tiễn vừa qua cho thấy, ngay từ giai đoạn đầu của nhiệm kỳ 2011 – 2016, UBND phường thuộc thành phố Tam Điệp đều đã triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội mà UBND thành phố giao, cũng như theo Nghị quyết đại hội Đảng bộ các xã,phường . Điều này thể hiện tính chủ động, tích cực của UBND phường, với tính cách là cơ quan hành chính nhà nước cấp thấp nhất, trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ cụ thể, đồng thời, bám sát thực tiễn cơ sở nhất. Thứ ba, trong việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính và ý thức chấp hành chỉ đạo, tổ chức thực hiện của các ngành Đánh giá chung đối với 5 phường thuộc thành phố Tam Điệp về cơ bản đã quán triệt và thực hiện nghiêm Quy chế làm việc của UBND; thực hiện kỷ cương, kỷ luật hành chính; tăng cường công tác kiểm tra, nắm chắc tình hình, sâu sát cơ sở; thực hiện nghiêm túc việc xác định trách nhiệm liên đới đối với người đứng đầu cơ quan để xảy ra việc cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý trực tiếp của mình có hành vi vi phạm kỷ luật, kỷ cương hành chính, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp. Thứ tư, công tác phối hợp với các cơ quan thành phố Tam Điêp, Thường trực HĐND, Ủy ban MTTQ Việt Nam phường và các tổ chức thành viên Sự phối hợp công tác giữa HĐND, UBND, UB MTTQ phường trong việc chỉ đạo, hướng dẫn các ngành, các đoàn thể quần chúng đã có nhiều tiến bộ. UBND phường luôn giữ mối liên hệ chặt chẽ và thường xuyên với Thường trực HĐND trong việc chuẩn bị nội dung các kỳ họp của HĐND, triển khai thực hiện các Nghị quyết của HĐND và kiến nghị Thường trực HĐND. UBND đã chủ động phối hợp nâng cao chất lượng các kỳ họp HĐND, chất lượng các văn bản trình tại kỳ họp, chất lượng các Nghị quyết được HĐND ban hành. Công tác chuẩn bị dự thảo các Nghị quyết trình HĐND xem xét tại các kỳ họp thường xuyên cũng như kỳ họp chuyên đề luôn được UBND phường chú trọng, đảm bảo nội dung chất lượng cao, hoàn thành đúng tiến độ. Dự thảo các Nghị quyết của UBND phường được căn cứ theo các quy định của pháp luật, thực hiện đầy đủ các trình tự, thủ tục trước khi trình HĐND cùng cấp xem xét, thông qua và ban hành. 2.3.1. Hạn chế và nguyên nhân Bên cạnh những kết quả mà UBND phường thuộc thành phố Tam Điệp lãnh đạo điều hành đạt được trong những năm qua, cũng còn những hạn chế, vướng mắc cần có biện pháp khắc phục. Cụ thể: Thứ nhất, chỉ đạo công tác triển khai quán triệt cụ thể hóa các chủ trương, nghị quyết ở các cấp, các ngành có lúc vẫn còn chậm, thiếu đồng bộ, hàng năm vẫn còn một số chỉ tiêu đạt thấp so với Nghị quyết HĐND cùng cấp; còn tổ chức hội họp nhiều, nhưng hiệu quả, chất lượng công việc nâng lên chậm. Một số cuộc họp thành viên UBND có 16 nhiều nội dung nhưng chưa gửi trước để nghiên cứu, khi vào họp thì thời gian đọc tài liệu nhiều hơn thời gian thảo luận, nên chất lượng cuộc họp không cao; chế độ thông tin báo cáo một số xã, phường chưa thực hiện nghiêm túc, chất lượng báo cáo còn hạn chế; trong hoạt động của UBND thực tế rất khó xem xét, định rõ trách nhiệm cá nhân người đứng đầu UBND, tập thể UBND. Thứ hai, việc triển khai các văn bản hướng dẫn thi hành các văn bản quy phạm pháp luật và các quy định của UBND tỉnh Ninh Bình, thành phố Tam Điệp và tổ chức lấy ý kiến địa phương của các phường trong nhiều trường hợp thời gian gấp, nên chất lượng lấy ý kiến không cao; sự phối hợp giữa các các phòng ban chuyên môn thuộc UBND thành phố Tam Điệp với UBND phường vẫn còn có lúc thiếu chặt chẽ, có những điểm chưa thông suốt, khi có những vấn đề phát sinh tỉnh cần xin ý kiến từ phòng, ban chuyên môn thành phố Tam Điệp thì chưa được đáp ứng kịp thời. Quan hệ giữa UBND phường với cấp trên vẫn còn mang nặng cơ chế “xin-cho”, làm cho địa phương gặp lúng túng, có những việc gặp phải bế tắc, bị động. Từ đó, sinh ra tình trạng ỷ lại, trông chờ sự chỉ đạo của cấp trên mới tổ chức thực hiện nhiệm vụ. Thứ ba, UBND một số phường chưa xây dựng được cơ chế phối hợp chặt chẽ với Ủy ban MTTQ và các đoàn thể cùng cấp. Trong thực hiện nhiệm vụ chưa giữ vững định kỳ làm việc với Ủy ban MTTQ và các đoàn thể theo quy định; Chế độ thông tin báo cáo, kiến nghị đề xuất với UBND cấp trên có lúc chưa đầy đủ, thiếu kịp thời; Công tác lãnh đạo, điều hành và xử lý công việc của Chủ tịch UBND một số phường có mặt còn lúng túng. Khối lượng công việc nhiều, mất nhiều thời gian tham dự các cuộc họp do cấp trên triệu tập, nên việc dành thời gian cho xử lý công việc, đi cơ sở nắm tình hình có mặt còn hạn chế. Một số xã xây dựng quy chế làm việc, mối quan hệ công tác vẫn chưa rõ ràng, cụ thể, nên trong quá trình thực hiện có mặt chồng chéo. Thứ tư, việc thực hiện nguyên tắc, chế độ làm việc và phương pháp lãnh đạo, điều hành có mặt còn lúng túng. Thứ năm, việc tổ chức thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, nhất là việc áp dụng phù hợp trong điều kiện thực tế ở từng phường còn nhiều hạn chế. Từ đó, làm ảnh hưởng đến kết quả thực hiện quản lý, điều hành của UBND; Nguyên nhân của những hạn chế Xem xét, đánh giá những vấn đề còn hạn chế trong hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường tại thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình cho thấy có một số nguyên nhân cơ bản sau đây: Thứ nhất, chưa thực sự đề cao vai trò của chính quyền cấp phường, coi cấp phường là cấp chính quyền cuối cùng trong hệ thống bộ máy nhà nước từ trung ương đến cơ sở nên phải gánh chịu những trách nhiệm, nghĩa vụ mà trong đó có nhiều trách nhiệm, nghĩa vụ thuộc thành phố và cấp tỉnh. Đồng thời, cấp phường cũng được quan niệm là cấp thấp nhất, là nơi trực tiếp thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách nên dẫn 17 đến tình trạng tổ chức triển khai đồng loạt, ồ ạt mà thiếu tính toán, cân nhắc nên tạo ra những khó khăn, trở ngại, quá tải đối với năng lực hoạt động của chính quyền cấp phường. Thứ hai, trình độ năng lực chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, công chức cấp phường tuy đã được cải thiện trong những năm qua nhưng nhìn chung chưa đáp ứng được yêu cầu của hoạt động quản lý, điều hành trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là yêu cầu của cải cách hành chính quốc gia; cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm công chức cấp phường còn nhiều bất cập, chưa chặt chẽ, tiêu chuẩn tuyển dụng còn đơn giản nên chất lượng tuyển dụng còn chưa cao. Thứ ba, hệ thống pháp luật quy định về chính quyền địa phương nói chung, chính quyền cấp xã, phường nói riêng thiếu cụ thể, chậm đổi mới nên chưa tạo được hành lang pháp lý riêng, phù hợp với đặc thù của từng cấp chính quyền, đặc biệt là chính quyền cấp phường. Trong giai đoạn vừa qua, việc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân năm 2003 và Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015. Như vậy, xét trên phương diện thể chế, đã trực tiếp quy giản, đồng nhất tính chất, cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của hai hệ thống cơ quan là Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân ở cả 3 cấp chính quyền địa phương. Thứ tư, do nguồn lực tài chính – ngân sách của tỉnh Ninh Bình, các phường thuộc thành phố Tam Điệp nói riêng còn rất hạn chế, chưa được đảm bảo nên khó khăn trong việc tổ chức thực hiện các nội dung hoạt động thuộc thẩm quyền của chính quyền cấp phường theo quy định của pháp luật, và yêu cầu thực tiễn của địa phương. Đồng thời, cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho hoạt động của chính quyền cấp phường cũng còn thiếu thốn nên hiệu quả hoạt động chưa cao, có lúc phải trì hoãn làm giảm tính chất kịp thời, liên tục trong điều hành, quản lý trên từng địa bàn. 18 Chương 3 NHU CẦU, PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA ỦY BAN NHÂN PHƯỜNG TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ TAM ĐIỆP, TỈNH NINH BÌNH 3.1. Nhu cầu hoàn thiện pháp luật hoạt động về Uỷ ban nhân dân phường Ngay từ khi thực hiện công cuộc đổi mới, Nghị quyết đại hội Đảng VI ban chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra phương hướng cải cách bộ máy nhà nước, xây dựng một bộ máy trong sạch, vững mạnh, có đủ năng lực để thực hiện nhiệm vụ chủ yếu “thực hiện một quy chế làm việc khoa học, có hiệu quả; xây dựng bộ máy gọn nhẹ, có chất lượng cao với đội ngũ cán bộ có phẩm chất chính trị và năng lực quản ký Nhà nước, quản lý kinh tế, quản lý xã hội Nghị quyết xác định: “Uỷ ban nhân dân các cấp cần nâng cao năng lực chỉ đạo, điều hành để tổ chức, thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước”. Đại hội Đảng lần VI là bước đột phá trong tiến trình hoàn thiện bộ máy nhà nước, cải cách hệ thống chính trị, cải cách kinh tế, mở rộng quyền tự do dân chủ của nhân dân Sau 5 năm thực hiện công cuộc đổi mới, Đại hội Đảng toàn quốc lần VII tiếp tục đưa ra phương hướng cải cách bộ máy nhà nước theo hướng “Nhà nước của dân, do dân, vì dân”. Đối với chính quyền cơ sở cần “xác định lại chức năng, nhiệm vụ của cả ba cấp chính quyền để sắp xếp lại tổ chức, đề cao quyền chủ động và trách nhiệm của địa phương, đông thời đảm bảo sự chỉ đạo thống nhất từ Trung ương xây dựng chính quyền phường vững mạnh” 3.2. Phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường 3.2.1. Phương hướng Xuất phát từ thực trạng hoạt động và chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức của Uỷ ban nhân dân cấp xã, phường nước ta trong giai đoạn hiện nay, phương hướng đề ra để nâng cao hiệu quả hoạt động của UBND cấp xã, phường trong việc tổ chức, quản lý mọi mặt của đời sống xã hội và dân cư trên địa bàn đó là: Thứ nhất, đổi mới hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường Xác định lại chức năng, nhiệm vụ, xem xét lại toàn bộ cơ cấu, nguyên tắc, phương thức hoạt động của Uỷ ban nhân dân cấp xã, phường cùng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm cho bộ máy tinh gọn, hoạt động có hiệu quả. Trước hết, việc tuyển chọn cán bộ, công chức phải được tiến hành một cách công khai, dân chủ để dân có thể kiểm soát, tham gia đóng góp, xây dựng bộ máy đó ngày càng hoàn thiện. Đổi mới tổ chức của Uỷ ban nhân dân phường nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường, cải cách một bước nền hành chính quốc gia. Để làm được điều đó thì mục tiêu đề ra là phải xây dựng Uỷ ban nhân dân phường thật 19 vững mạnh, trong sạch, có phương pháp quản lý khoa học nhằm đáp ứng tốt nhất yêu cầu của xã hội. Cụ thể: - Bộ máy của Uỷ ban nhân dân phường được tổ chức một cách khoa học, biết tiếp thu và vận dụng một cách sáng tạo tất cả những thành tựu về khoa học tổ chức và quản lý hành chính nhà nước của thời đại, một bộ máy được sắp xếp tinh gọn, ít đầu mối và hoạt động thực sự có hiệu quả. - Một bộ máy tổ chức theo quy định của pháp luật, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn đồng thời phải được đảm bảo những điều kiện vật chất nhất định để phục vụ cho hoạt động thi hành nhiệm vụ. - Một bộ máy hoạt động theo quy chế và nề nếp chính quy, thủ tục hành chính đơn giản, tiếp cận và xử lý công việc một cách nhanh chóng, không cửa quyền, trì trệ, gây phiền hà cho nhân dân và đặc biệt là phải phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong quản lý và điều hành mọi lĩnh vực của đời sống xã hội ở cơ sở. Thứ hai, là phải xây dựng và tuyển chọn một đội ngũ cán bộ, công chức xã, phường toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân Đây là vấn đề vô cùng phức tạp, đòi hỏi phải có sự quan tâm, đầu tư rất nhiều từ phía Nhà nước, các ban, ngành, đoàn thể vì thực trạng bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, phường ở nước ta trong giai đoạn hiện nay đang bộc lộ khá nhiều khiếm khuyết không còn phù hợp và thích ứng với điều kiện và tình hình mới. Yêu cầu đặt ra là phải kiện toàn đội ngũ cán bộ, công chức của Uỷ ban nhân dân phường hiện đang tỏ ra “bất cập” với những quan hệ xã hội mới đang phát sinh. Cần phải có chiến lược, phương pháp tiến hành đào tạo và đào tạo lại đối với đội ngũ cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu của công việc. Đẩy mạnh việc tuyển chọn đội ngũ cán bộ,công chức phường có năng lực, trình độ, được đào tạo một cách bài bản và thành thạo công việc, tận tuỵ, biết tôn trọng kỷ luật, có trách nhiệm với công việc, với nhân dân. Nhưng song hành với điều đó họ cũng phải được hưởng một chế độ lương, thưởng, phụ cấp, trợ cấp phù hợp, tương xứng với trọng trách được giao Thứ ba, nâng cao hiệu quả hoạt động của tập thể Uỷ ban nhân dân xã, phường, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân, các thành viên của Uỷ ban nhân dân và các cán bộ, công chức chuyên môn của Uỷ ban nhân dân cấp phường Nâng cao hiệu quả hoạt động của tập thể Uỷ ban nhân dân cấp phường thông qua việc nâng cao chất lượng phiên họp của Uỷ ban nhân dân. Đây là hình thức hoạt động chủ yếu và quan trọng nhất của Uỷ ban nhân dân phường. Tại các phiên họp của Uỷ ban nhân dân phường tập trung đầy đủ các thành viên của Uỷ ban nhân dân, thể hiện được sự đóng góp trí tuệ tập thể, thảo luận tập thể và quyết định theo đa số những nội dung thuộc chương trình phiên họp. Trên thực tế chất lượng phiên họp của Uỷ ban nhân dân phường chưa cao, còn mang tính hình thức, chưa nhận được sự đóng góp tâm huyết của các thành viên Uỷ ban nhân dân. Vai trò của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường vẫn 20 chưa thực sự nổi bật và phát huy được hết chức năng, nhiệm vụ của mình. Vì vậy cần phải quy định rõ các tiêu chuẩn về chính trị, đạo đức, năng lực, nghiệp vụ chuyên môn, đồng thời có kế hoạch bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kiến thức quản lý Nhà nước, quản lý kinh tế cho các thành viên của Uỷ ban nhân dân cấp xã, phường trong đó nhấn mạnh các tiêu chuẩn đối với Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường. 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về hoạt động của Uỷ ban nhân phường ở thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình hiện nay 3.2.2.1. Hoàn thiện các quy định của pháp luật về Uỷ ban nhân dân các cấp trong đó có những quy định chi tiết, cụ thể đối với Uỷ ban nhân dân phường Uỷ ban nhân dân phường có chức năng, nhiệm vụ tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, các mục tiêu kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng ở cơ sở; thực hiện việc quản lý hành chính nhà nước trên địa bàn theo thẩm quyền được giao, chỉ đạo và hướng dẫn hoạt động tự quản của dân, tạo thuận lợi cho nhân dân phát triển kinh tế. Nhưng hiện nay, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban nhân dân phường cũng như các thành viên của Uỷ ban nhân dân vẫn chưa được quy định thống nhất, rõ ràng, cụ thể trong một văn bản pháp luật mà lại nằm rải rác ở các văn bản pháp luật chuyên ngành như: Luật Đất đai năm 2013, Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015. Thứ nhất, cần phân cấp và quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể cũng như trách nhiệm của Uỷ ban nhân dân trong việc thực hiện hoạt động quản lý hành chính nhà nước ở địa phương thông qua việc xây dựng một Nghị định hướng dẫn chi tiết Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, trong đó cụ thể hoá chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu, tổ chức, hoạt động của Uỷ ban nhân dân phường để thuận tiện trong việc tổ chức thực hiện. Thứ hai, không nên phân biệt ngạch công chức phường và công chức cấp quận, huyện trở lên như Luật cán bộ, công chức năm 2016, đặc biệt là các công chức chuyên môn của Uỷ ban nhân dân cấp xã, phường để tạo thuận lợi trong việc luân chuyển cán bộ, công chức từ phường lên cấp cao hơn và ngược lại (trừ các chức danh bầu), bởi đã là công chức, thực hiện công việc như nhau thì chế độ cũng hưởng giống nhau. Thứ ba, cần tăng biên chế cho các chức danh chuyên môn của Uỷ ban nhân dân phường trên cơ sở xác định cụ thể các chức danh công chức phường theo hướng ổn định và chuyên sâu về nghiệp vụ. Trên thực tế, số lượng công chức chuyên môn còn quá ít ỏi so với khối lượng công việc được giao phó. Ví dụ ở các phường mới chỉ được biên chế một công chức Địa chính, một công chức Tư phápdẫn tới tình trạng không thể giải quyết triệt để các yêu cầu của nhân dân, không thực hiện được mục tiêu cải cách thủ tục hành chính. Vì vậy, khi giao thêm nhiệm vụ, quyền hạn cho UBND cấp phường thì cần phải tăng cường biên chế cho UBND phường. Có như vậy mới đảm bảo cho việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp phường có hiệu quả. 21 3.2.2.2. Những giải pháp hoàn thiện về nội dung, hình thức của pháp luật về hoạt động của UBND phường - Cần bổ sung thêm các qui định của pháp luật về hoạt động của UBND phường để điều chỉnh các mối quan hệ của UBND phường với các bộ phận khác của hệ thống chính trị ở cơ sở. Do đặc thù ở nước ta, tổ chức Đảng và các tổ chức chính trị xã hội, cũng phối hợp với UBND phường để thực hiện các nhiệm vụ của UBND phường. vì vậy pháp luật không điều chỉnh quan hệ này thì sẽ chưa đầy đủ và hạn chế hiệu quả hoạt động của UBND phường. trong quan hệ giữa UBND phường và các bộ phận hệ thống chính trị ở cơ sở, có hai mối quan hệ quan trọng nhất pháp luật cần điều chỉnh là UBND phường với Đảng ủy phường và quan hệ giữa UBND phường và Mặt trận tổ quốc phường và các thành viên. - Pháp luật về hoạt động UBND phường cần xác định hoạt động UBND phường phù hợp với tính chất và đặc điểm quản lý nhà nước ở khu vực thành thị và nông thôn. - Pháp luật về hoạt động UBND phường cần xác định các nhiệm vụ quyền hạn phù hợp với vị trí tính chất của UBND phường trên cơ sở tăng cường phân cấp cho UBND phường và đảm bảo tính khả thi khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn. - Pháp luật cần qui định mô hình UBND phườngđa dạng với nhiều loại hình như xã, phường, thị trấn. - Pháp luật cần đổi mới hoạt động của UBND phường đảm bảo cơ cấu gọn nhẹ, phân rõ trách nhiệm của tập thể UBND với chủ tịch UBND và các thành viên của UBND nhằm hoạt động có hiệu quả. * Giải pháp hoàn thiện pháp luật về hoạt động UBND phường về hình thức Về hình thức cần khác phục tình trạng pháp luật về hoạt động của UBND phường được thể hiện quá nhiều trong văn bản qui phạm pháp luật dễ dẫn đến mâu thuẫn, trồng chéo, đồng thời do qui đinh chung trong một đạo luật với UBND cấp tỉnh và chính quyền cấp quận, huyện nên chưa thể hiện được đặc thù của UBND phường là một cấp hành chính – tự quản cần phải thực hiện những giải pháp sau: - Cần ban hành một đạo luật riêng về tổ chức hoạt động của chính quyền đô thị trong đó qui định chi tiết cụ thể về hoạt động của UBND phường để điều chỉnh những quan hệ xã hội nảy sinh mà đặc thù là chính quyền đô thị, và qui định cụ thể trong quan hệ với cơ quan nhà nước khác phù hợp với đặc thù của chính quyền cấp này. Đây có thể coi là văn bản pháp luật cơ bản, chủ yếu nhất điều chỉnh về hoạt động UBND phường và các văn bản khác khi đề cập tới những vấn đề cụ thể khác liên quan đến hoạt động của UBND phường cần phải căn cứ phù hợp với đặc điểm này có như vậy mới đảm bảo tính thống nhất trong pháp luật về hoạt động của UBND phường trong đạo luật này cần qui định chi tiết cụ thể về chức năng, nhiệm vụ quyền hạn cũng như cơ cấu tổ chức của chính quyền xã, thị trấn và chính quyền phường. 22 Về bản chất các nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền phường trong các luật chuyên nghành không thể qui đinh được trong hết Luật Tổ chức chính quyền phường nên việc các văn bản luật chuyên ngành như Luật đất đai, Luật ngân sách, Luật hôn nhân và gia đìnhcũng quy định cụ thể về nhiệm vụ quyền hạn của UBND phường trong lĩnh vực này là không thể tránh khỏi. Tuy nhiên các văn bản pháp luật cho UBND phườngnhững quyền hạn cụ thể mà không xem xét tương quan với các nhiệm vụ quyền hạn khác do pháp luật quy định với chính quyền cấp xã, phường sẽ dẫn tới thực hiện không có tính khả thi và quá tải với UBND phường. Vì vậy cần hạn chế tối đa việc quy định thêm các nhiệm vụ quyền hạn cho chính quyền phường trong các văn bản chuyên ngành. Khi cần qui định thì cân nhắc kỹ trên cơ sở đảm bảo sự thống nhất với các đạo Luật, chính những qui định về tổ chức và hoạt động của HĐND và UBND phường hạn chế ban hành các văn bản dưới luật qui định về hoạt động của UBND phường. 3.2.2.3. Giải pháp Nâng cao chất lượng hoạt động Uỷ ban nhân dân phường để hoàn thiện pháp luật về hoạt động Trên thực tế ở, UBND phường đã thực hiện tương đối tốt các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, trong một số lĩnh vực hoạt động của UBND phường vẫn bộc lộ những tồn tại, hạn chế nhất định. Trong phạm vi của luận văn thạc sỹ, em xin đề xuất các biện pháp khắc phục những tồn tại, hạn chế trong một số hoạt động sau đây của UBND phường: Thứ nhất, trong hoạt động quản lý đất đai ở UBND Để đảm bảo cho hoạt động quản lý đất đai của UBND phường được thuận lợi, chúng ta cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp sau đây: - Cần phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền quản lý đất đai cũng như thẩm quyền xử lý vi phạm về đất đai cho UBND phường. Bởi UBND phường là nơi nắm rõ nhất tình hình đất đai tại địa phương cũng như các vấn đề phát sinh liên quan tới đất đai. Từ đó sớm đưa ra phương án giải quyết kịp thời các tranh chấp có thể xảy ra và tiến hành xử lý khi có vi phạm. - Cần tăng biên chế đối với công chức Địa chính cấp phường. Nhiệm vụ, quyền hạn phân cấp cho UBND phường trong hoạt động quản lý đất đai rất nhiều trong khi các, phường mới chỉ được biên chế một công chức Địa chính. Điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng giải quyết công việc của công chức Địa chính cấp phường, không đảm bảo được về thời gian và chất lượng công việc. - Cần có cơ chế hỗ trợ kinh phí cho các hoạt động của Tổ hoà giải tranh chấp đất đai, bởi hoạt động của Tổ hoà giải có ý nghĩa rất quan trọng trong việc giải quyết dứt điểm các tranh chấp đất đai, hạn chế các vụ kiện hay các khiếu nại về đất đai có thể xảy ra. - Thực hiện cơ chế một cửa liên thông trong hoạt động quản lý đất đai của UBND cấp xã, phường theo Quyết định 93/2007/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về 23 việc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Trong lĩnh vực đất đai, pháp luật quy định: người dân chỉ phải đến trụ sở của UBND cấp xã, phường để nộp hồ sơ yêu cầu giải quyết vụ việc. UBND cấp xã, phường có trách nhiệm tiếp nhân hồ sơ, trong trường hợp vụ việc không thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã, phường Uỷ ban sẽ chuyển lên cơ quan có thẩm quyền giải quyết, tránh tình trạng dân phải đi tới quá nhiều cửa để thực hiện yêu cầu của mình, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhân dân khi có yêu cầu. Thứ hai, trong hoạt động chứng thực - Cần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác tư pháp- hộ tịch ở cấp phường. Xây dựng phương án đào tạo mới và đào tạo lại đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác chứng thực để đạt chuẩn theo quy định của pháp luật và đòi hỏi của thực tế công việc. Đối với những cán bộ, công chức không đáp ứng được yêu cầu của công viêc, không hoàn thành nhiệm vụ sẽ loại bỏ khỏi bộ máy. - Bổ sung số lượng công chức Tư pháp- Hộ tịch cho phường đặc biệt là những nơi có trên 10.000 dân theo quy định của Chính phủ. Bởi hiện tại, công việc của công chức Tư pháp - Hộ tịch ở UBND phường là tương đối nhiều, nay lại thêm một đầu việc mới là chứng thực bản sao, nếu không có sự bổ sung cần thiết thì rất khó để UBND phường thực hiện có hiệu quả và đáp ứng các nhu cầu chứng thực của người dân. - Đầu tư cơ sở vật chất cho hoạt động chứng thực của UBND phường như trang bị hệ thống máy tính nối mạng nội bộ nhằm giải quyết nhanh chóng và thuận lợi các yêu cầu của nhân dân. Thứ ba, trong hoạt động đăng ký hộ tịch Đối với một số các sự kiện hộ tịch mà nhân dân chưa tự giác đi đăng ký như việc khai tử, nên quy định trách nhiệm cho các tổ dân phố, cụm dân cưđôn đốc các gia đình đi khai tử. Hiện tại, pháp luật quy định: Công chức Tư pháp- Hộ tịch phải xuống tận nơi để vận động các gia đình trong trường hợp không đi khai tử là không hợp lý, Bởi mỗi phường, chỉ có một công chức Tư pháp- hộ tịch, đang phải đảm đương rất nhiều công việc của UBND phường. Nếu không thường trực ở trụ sở UBND phường thì sẽ không tiếp nhận và giải quyết được các yêu cầu của người khác, ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động của UBND. Thứ tư, trong hoạt động điều hành của UBND phường Quy định rõ chế độ trách nhiệm cá nhân đối với từng thành viên khi thực hiện nhiệm vụ quyền hạn của mình. Phân định rõ trách nhiệm của từng cá nhân với trách nhiệm của tập thể UBND Phát huy nguyên tắc tập trung dân chủ trong hoạt động quản lý và điều hành của UBND phường, đồng thời phát huy chế độ tự chịu trách nhiệm và thể chế người đứng đầu. 24 Trong các hình thức hoạt động của UBND thì phiên họp là hình thức chủ yếu và quan trọng nhất. Vì thế, nâng cao chất lượng của phiên họp UBND là một trong những điều kiện tiên quyết đến hiệu quả hoạt động của UBND phường. Bởi tại phiên họp của UBND tập trung đầy đủ các thành viên của UBND, nó thể hiện sự đóng góp trí tuệ tập thể đối với các chương trình làm việc của UBND, với kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội, dự toán ngân sách, quyết toán ngân sách và với những vấn đề quan trọng khác của phường. Vì vậy mà cần phải tiêu chuẩn hoá các thành viên của UBND bằng một văn bản pháp luật, trong đó quy định rõ tiêu chuẩn về chính trị, đạo đức, năng lực nghiệp vụ chuyên môn, đồng thời có kế hoạch để bồi dưỡng các kiến thức về pháp luật, kiến thức quản lý nhà nước, quản lý kinh tế cho các thành viên UBND phường.