Tóm tắt Luận văn Phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ PHƢƠNG NHUNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN BẬC ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ YÊN CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 60 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK, NĂM 2017 Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Tuấn Anh Phản biện 1: PGS.TS Võ Kim Sơn Phản biện 2: TS. Lê Đức Niêm Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia – Phân viện Tây Nguyên. Địa điểm: Phòng họp 3 – Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia – Phân viện Tây Nguyên. Số: 51 đường Phạm Văn Đồng, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk Thời gian: vào hồi 10 giờ 30 ngày 26 tháng 5 năm 2017 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là tương lai của dân tộc. Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo là một bộ phận quan trọng trong chiến lược con người và chiến lược con người đứng ở vị trí trung tâm trong toàn bộ chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Chất lượng đội ngũ giảng viên ĐH có vai trò quyết định trong việc đảm bảo và nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Do vậy, vấn đề xây dựng và quản lý phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên để đào tạo và nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng nhu cầu của xã hội và sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và đất nước đang đặt ra hết sức cấp bách. Đó cũng chính là lý do mà tác giả chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên” để nghiên cứu làm luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Vấn đề đội ngũ giảng viên và phát triển đội ngũ giảng viên đã và đang là đối tượng của nhiều công trình khoa học. Gần đây có nhiều bài viết, công trình nghiên cứu tập trung vào những vấn đề liên quan đến những khía cạnh khác nhau trong việc phát triển nguồn nhân lực. Ngoài ra, trong thời gian qua có rất nhiều các Luận án Tiến sĩ, Luận văn Thạc sĩ nghiên cứu về vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên đại học. Đây là những tư liệu vô cùng quý giá để tác giả tham khảo và hoàn thành luận văn. 2 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích: Trên cơ sở lý luận và thực tiễn của việc phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học, đề xuất những giải pháp để phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên. - Nhiệm vụ: Để hoàn thành mục đích trên, luận văn cần thực hiện các nhiệm vụ cụ thể như sau: Hệ thống hoá các vấn đề lý luận cơ bản về phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học hiện nay; Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên giai đoạn 2014-2016; Đề xuất các giải pháp nhằm phát triển đội ngũ giảng viên đại học, qua đó nâng cao năng lực toàn diện cho đội ngũ giảng viên phục vụ công tác đào tạo giáo dục đại học. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên. - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu những vấn đề thuộc cơ sở lý luận của phát triển đội ngũ giảng viên đại học. Trên cơ sở đó đi sâu nghiên cứu thực trạng đội ngũ giảng viên đại học và công tác phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên trong giai đoạn từ năm 2014 đến 2016. Các cơ sở giáo dục đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên gồm 02 trường Đại học và 01 Học viện. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về cán bộ và công tác đào tạo cán bộ. 3 - Phương pháp nghiên cứu: phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp và so sánh; đồng thời tham khảo những tư liệu, tài liệu, các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến đề tài. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Làm rõ một số vấn đề lý luận về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực tại các trường đại học. Trong đó đội ngũ giảng viên là đối tượng được luận văn trực tiếp phân tích. - Ý nghĩa thực tiễn: luận văn trình bày tổng quan thực trạng chất lượng đội ngũ giảng viên, tình hình phát triển đội ngũ giảng viên. Đồng thời xác định được mặt mạnh, mặt hạn chế và tìm ra những nguyên nhân chủ yếu ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ giảng viên. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, tài liệu tham khảo và các phụ lục, nội dung chính của luận văn được bố cục thành 3 Chương với các nội dung như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học Chương 2: Thực trạng về phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh phú yên Chương 3: Phương hướng và giải pháp nhằm phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh phú yên 4 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN BẬC ĐẠI HỌC 1.1 Một số vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên đại học 1.1.1 Khái quát về giáo dục đại học Giáo dục đại học được hiểu là “bậc học đào tạo trình độ học vấn chuyên môn cao có mục tiêu đào tạo người học có phẩm chất chính trị, đạo đức, có ý thức phục vụ nhân dân, có kiến thức và năng lực thực hành nghề nghiệp tương ứng với trình độ đào tạo, có sức khỏe đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tố quốc”. Ở Việt Nam hiện nay, mặc dù chưa có định nghĩa chính thức về giáo dục đại học, nhưng có thể hiểu giáo dục đại học là hình thức tổ chức giáo dục cho các bậc học sau giai đoạn bậc phổ thông với các trình độ đào tạo: gồm trình độ cao đẳng, trình độ đại học, trình độ thạc sĩ và trình độ tiến sĩ. 1.1.2 Quan niệm, quan điểm về giáo dục đại học Giáo dục đại học Việt Nam đã từng bước phát triển rõ rệt về quy mô, đa dạng về loại hình trường và hình thức đào tạo, nguồn nhân lực xã hội được huy động nhiều hơn và đạt được nhiều kết quả tích cực, cung cấp nguồn lao động chủ yếu có trình độ cao đẳng, đại học, thạc sĩ và tiến sĩ phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo đảm an ninh quốc phòng và hội nhập kinh tế quốc tế. 5 Quan điểm của lãnh đạo cơ sở giáo dục đại học: Nhìn từ góc độ lãnh đạo các cơ sở giáo dục ảnh hưởng đến tập thể ĐNGV như sau: Đội ngũ phải đạt chuẩn cả về số lượng và chất lượng; Đội ngũ phải hợp lý về cơ cấu. Có sự liên tục, kế thừa giữa các thế hệ và chuẩn bị để có thể đổi mới các thế hệ theo một tỷ lệ nhất định. Một tập thể đội ngũ cần bao gồm đủ 4 lớp nhân sự: Lớp giảng viên đầu ngành (thâm niên giảng dạy trên 20 năm); Lớp giảng viên đã ổn định và vững tay nghề (thâm niên giảng dạy 10-20 năm); Lớp giảng viên đã quen với công việc (thâm niên giảng dạy 5-9 năm); Lớp giảng viên mới (thâm niên giảng dạy dưới 5 năm). 1.1.3 Khái niệm, đặc điểm NNL giáo dục đại học Khái niệm: Nguồn nhân lực là một khái niệm tổng hợp bao gồm các yếu tố cơ bản: số lượng, chất lượng và cơ cấu phát triển người lao động nói chung ở hiện tại và tương lai. Để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế và nhu cầu sử dụng lao động, những người lao động phải được đào tạo, phân bổ và sử dụng theo cơ cấu hợp lý, đảm bảo tính hiệu quả cao trong sử dụng. Đặc điểm nguồn nhân lực giáo dục đại học: Nguồn nhân lực GDĐH trong đó bộ phận chủ yếu và chiếm tỷ trọng lớn là đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý, họ là chủ đạo của quá trình giáo dục, là lực lượng trực tiếp thực hiện các mục tiêu giáo dục – đào tạo, từng bước nâng cao dân trí, phát triển nhân tài cho đất nước; có những đặc điểm cơ bản là: trình độ học vấn cao, nhà giáo, nhà khoa học, nhà cung ứng dịch vụ cho xã hội. 6 1.1.4 Giảng viên đại học và đội ngũ giảng viên đại học Giảng viên đại học là những nhà giáo giảng dạy ở các trường đại học, cao đẳng, có tiêu chuẩn, chức trách, nhiệm vụ và quyền hạn theo quy định của Nhà nước nói chung và những quy định đặc thù của từng trường đại học, cao đẳng nói riêng. GV vừa có chức trách của viên chức sự nghiệp, vừa có chức trách của nhà giáo, nhà khoa học, nhà hoạt động xã hội. Đội ngũ giảng viên đại học: Giảng viên trường đại học thực hiện nhiệm vụ và quyền theo quy định tại Điều 55 của Luật Giáo dục đại học và các nhiệm vụ, quyền cụ thể sau đây [24]: 1.1.5 Trường Đại học, Học viện Theo Luật Giáo dục Đại học (2012): "Đại học là cơ sở giáo dục đại học bao gồm tổ hợp các trường cao đẳng, trường đại học, viện nghiên cứu khoa học thành viên thuộc các lĩnh vực chuyên môn khác nhau, tổ chức theo hai cấp, để đào tạo các trình độ của giáo dục đại học". 1.2 Phát triển đội ngũ giảng viên đại học 1.2.1 Khái niệm: Phát triển đội ngũ GV là quá trình thúc đẩy việc học tập có tính tổ chức nhằm nâng cao kết quả thực hiện công việc và tạo ra thay đổi, thông qua việc thực hiện các giải pháp đào tạo, phát triển, các sáng kiến và các biện pháp quản lý với mục đích phát triển nhà trường và phát triển cá nhân cán bộ quản lý giáo dục đào tạo, GV, công nhân viên và sinh viên. 1.2.2 Quan điểm của nhà nước về phát triển đội ngũ giảng viên đại học: lấy cá nhân giảng viên làm trung tâm; là một trong những 7 nhiệm vụ của nhà trường; kết hợp cá nhân với nhà trường. Phát triển ĐNGV là một quá trình tích cực có tính hợp tác cao, trong đó người giảng viên có vai trò quan trọng trong sự trưởng thành về năng lực, trình độ về mặt nghề nghiệp cũng như nhân cách của bản thân họ cùng hoà hợp và phát triển với đại gia đình nhà giáo của nhà trường. 1.2.3 Nguyên tắc quản lý đội ngũ giảng viên đại học Các nguyên tắc quản lý ĐNGV đại học: quản lý nhà nước có một đặc trưng cơ bản là tính công quyền. Tính công quyền đòi hỏi các cơ quan HCNN trong quá trình thực thi công vụ phải tuân theo pháp luật; Tuân thủ các quy định về việc xây dựng cơ cấu tổ chức bộ máy QLNN là cơ sở quan trọng trong quá trình thực hiện quản lý ĐNGV; Đảm bảo cho việc phát triển ĐNGV thực hiện một cách thống nhất, quy củ, đúng quy định qua đó góp phần cho phát triển nguồn nhân lực được bình đẳng, lành mạnh, công khai, minh bạch, đáp ứng yêu cầu của tình hình thực tế; Giám sát chặt chẽ khâu đầu vào tuyển dụng, sử dụng và đào tạo, bồi dưỡng, phát triển ĐNGV và xử lý các vi phạm phát sinh nhằm hạn chế, ngăn chặn các tiêu cực trong ngành giáo dục. 1.2.4 Vai trò của quản lý nhà nước về phát triển đội ngũ giảng viên đại học Muốn phát triển ĐGGV trước hết cần phải phát triển đủ về số lượng, mạnh về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, có thái độ nghề nghiệp tốt, tận tụy với nghề để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ của người GV góp phần cùng nhà trường thực hiện tốt sứ mệnh của mình. Để làm được điều đó cần làm cho GV biết đoàn kết, và có đủ 8 điều kiện để sáng tạo trong việc thực hiện mục tiêu của nhà trường và họ có thể tìm thấy lợi ích cá nhân trong lợi ích chung của nhà trường, thấy được tiền đồ của cá nhân mình gắn bó mật thiết trong sự phát triển của nhà trường. 1.3 Quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ GV đại học 1.3.1 Khái niệm: QLNN về phát triển ĐNGV là việc thực hiện các chức năng quản lý trong các nội dung của phát triển ĐNGV. Kết quả của công tác quản lý phát triển ĐNGV phải là sự tăng tiến cả về số lượng và chất lượng đội ngũ, sự hài lòng với công việc, sự phát triển của giảng viên về trình độ, năng lực, phẩm chất nhân cách, khả năng sẵn sàng thích ứng với nhiệm vụ đào tạo và phát triển của nhà trường. 1.3.2 Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên đại học Chính sách phát triển nguồn nhân lực là một bộ phận trong hệ thống các chính sách của nhà nước, các tổ chức. Trong đó xác định các phương hướng quan điểm, mục tiêu cũng như các giải pháp lớn tác động đến quá trình năng lực của từng con người và tổ chức, quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực cho sự phát triển xã hội, cũng như mỗi tổ chức: chính sách thu hút và sử dụng lao động, chính sách phát triển trí lực và kỹ năng của nguồn nhân lực gồm chính sách về quy mô đào tạo, chính sách về cơ cấu đào tạo, chính sách về tài chính trong phát triển đào tạo nguồn nhân lực, chính sách tiền lương và thu nhập. 9 1.3.3 Năng lực quản lý của các cơ sở giáo dục đại học Năng lực quản lý của các cơ sở giáo dục đại học được thể hiện ở chỗ: khả năng tổ chức, sử dụng, đánh giá, động viên khuyến khích của lãnh đạo các cơ sở GDĐH, qua đó phát huy năng lực làm việc, khả năng sáng tạo, sự ham muốn làm việc, năng lực nghiên cứu khoa học của đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý của cơ sở GDĐH. Tập trung đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo; tích cực đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu trong nhà trường. 1.3.4 Kế hoạch hoá đội ngũ giảng viên đại học Lập kế hoạch là một tiến trình đề ra và thực hiện các công việc về nhân sự để đảm bảo đủ số lượng, chất lượng, cơ cấu nhân lực đáp ứng nhu cầu của nhà trường và đảm bảo việc bố trí sử dụng ĐNGV có hiệu quả. Tiến trình lập kế hoạch QLĐNGV có thể xây dựng thành các bước như sau: Dự báo, dự tính nhu cầu về GV; đề xuất chủ trương; thực hiện. Dự báo nhu cầu nhân sự của tổ chức, đơn vị trước hết phải dựa trên chiến lược, kế hoạch phát triển của tổ chức. 1.3.5 Tuyển dụng đội ngũ giảng viên đại học Quá trình tuyển dụng phải dựa vào kế hoạch phát triển nhân lực của Nhà trường và phải tuyển dụng được các ứng viên đáp ứng được các tiêu chuẩn chung của Nhà nước, của Ngành và quy định riêng của đơn vị, phù hợp với từng vị trí công tác. Quá trình tuyển dụng, sử dụng NNL gắn liền với phân cấp quản lý biên chế giữa các cấp quản lý: ộ, Ngành, trường đại học. Để chọn lựa được các ứng viên ưu tú nhất, Nhà trường phải thực hiện công khai hóa kế hoạch tuyển dụng trên các phương tiện thông tin đại chúng với các tiêu chuẩn chuyên 10 môn, nghiệp vụ; vị trí công tác; chế độ ưu tiên; thời gian, địa điểm dự tuyển,... với nhiều hình thức tuyển dụng đa dạng như xét tuyển hoặc thi tuyển. 1.3.6 Sử dụng đội ngũ giảng viên đại học Sử dụng đội ngũ giảng viên là nhằm thực hiện mục đích, mục tiêu giáo dục và đào tạo. Đội ngũ giảng viên là một bộ phận của đội ngũ viên chức làm việc trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo của đất nước. Việc sử dụng cán bộ viên chức nói chung và sử dụng đội ngũ giảng viên nói riêng bao gồm nhiều công việc khác nhau như: bố trí, phân công công tác, chuyển ngạch, nâng ngạch, điều động, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển, biệt phái, 1.3.7 Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên đại học Các hình thức chủ yếu dùng để đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ giảng viên là: ồi dưỡng tập trung ngắn hạn, từng đợt, chủ yếu vào dịp hè; ồi dưỡng theo chuyên đề tại các trường bồi dưỡng, trường sư phạm; ồi dưỡng theo các dự án trong nước và quốc tế; Đào tạo chuẩn hóa cho các GV chưa đạt chuẩn theo Luật Giáo dục (2005); Đào tạo nâng cao trình độ trên chuẩn... Nhìn chung các hình thức đào tạo bồi dưỡng hiện nay vẫn chủ yếu trông chờ vào việc tổ chức của các cấp quản lý bên trên. 1.3.8 Thanh tra, kiểm tra và đánh giá hoạt động thực thi nhiệm vụ của đội ngũ giảng viên đại học Công tác thanh tra, kiểm tra và đánh giá là nhiệm vụ thường xuyên nhằm tìm ra những mặt ưu điểm, mặt hạn chế trong công tác tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng ĐNGV và môi 11 trường sư phạm của nhà trường, từ đó đánh giá, rút kinh nghiệm và điều chỉnh nếu có sự lệch hướng quy hoạch, làm cho quy hoạch được hiện thực hóa một cách đúng hướng và có hiệu quả. 1.4 Những nhân tố ảnh hƣởng quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giảng viên đại học 1.4.1 Những nhân tố chủ quan Thứ nhất, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước: Những chủ trương, định hướng, chính sách của Đảng và Nhà nước, các văn bản chỉ đạo của các cơ quan quản lý cấp hệ thống (Bộ GD&ĐT, ộ chủ quản...) về công tác phát triển nguồn lực con người là những căn cứ có tính định hướng và cơ sở quan trọng cho các trường đại học xây dựng quy hoạch, lập kế hoạch phát triển đội ngũ trong tầm nhìn chiến lược dài hạn. Thứ hai, vai trò của ĐNGV: Vai trò của ĐNGV trong sự nghiệp GD-ĐT nhân tố quan trọng của sự nghiệp GD-ĐT chính là ĐNGV. Thông qua các hoạt động giảng dạy và các hoạt động khác trong và ngoài nhà trường, ĐNGV là người hàng ngày trực tiếp thực hiện các mục tiêu phát triển GD-ĐT của hệ thống giáo dục quốc dân. 1.4.2 Những nhân tố khách quan Một là, môi trường xã hội: Nhà nước đã triển khai xây dựng nhiều Luật, Bộ Luật thì hàng loạt công ty cổ phần, doanh nghiệp tư nhân ra đời, các tập đoàn sản xuất kinh doanh ở các nước lớn đã được mở, đầu tư sản xuất kinh doanh ở Việt Nam; trong bối cảnh đó phần lớn những sinh viên tốt nghiệp đạt loại xuất sắc, giỏi đã nộp đơn xin vào làm việc tại các doanh nghiệp nước ngoài vì làm việc ở 12 những doanh nghiệp lương rất cao, thậm chí họ đã tài trợ cho những sinh viên này ngay từ khi còn đang học. Thậm chí ở một số thành phố lớn đã có hiện tượng giảng viên xin thôi việc để chuyển sang nơi khác có thu nhập cao hơn. Hai là, chế độ lương thưởng cho giảng viên: là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng ĐNGV ở các trường đại học, không đáp ứng nhu cầu tối thiểu của GV dẫn đến việc họ phải tìm đủ mọi cách để kiếm thêm thu nhập và như vậy không còn và không thể chuyên tâm vào công việc chuyên môn. Ba là, chất lượng đội ngũ giảng viên: Đội ngũ giảng viên đảm bảo trình độ chuẩn được đào tạo của nhà giáo theo quy định. Giảng dạy theo chuyên môn được đào tạo; đảm bảo cơ cấu chuyên môn và trình độ theo quy định; có trình độ ngoại ngữ, tin học đáp ứng yêu cầu về nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học. Đội ngũ giảng viên được đảm bảo cân bằng về kinh nghiệm công tác chuyên môn và trẻ hoá của đội ngũ giảng viên theo quy định. 13 Tiểu kết Chƣơng 1 Trong Chương 1, tác giả đã khái quát một số vấn đề lý luận về phát triển ĐNGV đại học. Quy trình tuyển dụng được thực hiện một cách công khai, đảm bảo đúng đối tượng, số lượng và các tiêu chuẩn tuyển dụng. Việc quản lý sử dụng bố trí GV về cơ bản là hợp lý. Các chính sách vĩ mô của quốc gia được quy định trong Luật giáo dục, Điều lệ trường đại học cũng được coi là căn cứ pháp lý quan trọng để các nhà trường xây dựng các chính sách nội bộ (về chế độ đãi ngộ, tuyển dụng, đánh giá khen thưởng, thăng tiến) cho GV phù hợp tình hình cụ thể của mỗi trường đại học. QLNN về phát triển ĐNGV các trường đại học vừa có ý nghĩa cấp thiết trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài góp phần nâng cao chất lượng đào tạo đại học, đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao cho sự nghiệp CNH-HĐH đất nước. 14 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN BẬC ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ YÊN 2.1 Tổng quan về các cơ sở giáo dục đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên 2.1.1 Khái quát vị trí và đặc điểm tỉnh Phú Yên Ngành GD-ĐT Phú Yên được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, U ND tỉnh Phú Yên, ộ GD-ĐT và sự phối hợp chặt chẽ của ban, ngành, đoàn thể và chính quyền các cấp. 2.1.2 Quy mô và mạng lưới các trường Đại học, Học viện trên địa bàn tỉnh Nằm trên địa bàn tỉnh Phú Yên có 02 trường đại học, 01 học viện. Đặc thù của các trường này chịu sự quản lý của cơ quan chủ quản là các Bộ nhưng đóng trên địa bàn tỉnh Phú Yên, chịu sự quản lý theo lãnh thổ của UBND tỉnh Phú Yên. 2.1.3 Chức năng, nhiệm vụ của các trường Đại học, Học viện trên địa bàn tỉnh Phú Yên Học viện Ngân hàng - Phân viện Phú Yên: là một cơ sở đào tạo của Học viện Ngân hàng thuộc khu vực miền Trung – Tây Nguyên, thực hiện nhiệm vụ đào tạo sinh viên ở bậc giáo dục chuyên nghiệp, bồi dưỡng nghiệp vụ và công nghệ Ngân hàng. Trƣờng Đại học Phú Yên là trường đào tạo các nhóm ngành: Sư phạm, Kỹ thuật – Công nghệ, Nông nghiệp, Kinh tế, Khoa học Xã hội – Nhân văn, Khoa học Tự nhiên và Ngoại ngữ. 15 Đại học Xây dựng Miền Trung: đào tạo các nhóm ngành: Kỹ thuật công trình xây dựng, Kiến trúc, Công nghệ kỹ thuật giao thông, Kinh tế xây dựng, Kỹ thuật môi trường, Quản lý xây dựng, 2.1.4 Ngành, nghề và trình độ đào tạo của các trường Đại học, Học viện trên địa bàn tỉnh Phú Yên Sự phát triển của các trường ĐH gắn liền với việc mở rộng quy mô các ngành nghề đào tạo ngày càng đa dạng, phong phú hơn. Nó góp một phần rất lớn cùng với các trường ĐH đào tạo nguồn lực có chất lượng cao cho toàn xã hội. 2.1.5 Quy mô đào tạo của các trường Đại học, Học viện trên địa bàn Để nâng cao chất lượng đào tạo, đảm bảo tỷ lệ sinh viên / giảng viên, các trường buộc phải có chiến lược phát triển ĐNGV cả về quy mô và chất lượng đặc biệt là giảng viên có trình độ thạc sĩ và tiến sĩ. 2.2 Thực trạng đội ngũ giảng viên đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên 2.2.1 Thực trạng về số lượng đội ngũ giảng viên các trường đại học, Học viện trên địa bàn Số lượng đội ngũ giảng viên của mỗi trường phụ thuộc vào quy mô phát triển của nhà trường, nhu cầu đào tạo và các yếu tố tác động khách quan khác, chẳng hạn như: chỉ tiêu biên chế viên chức của nhà trường, các chế độ chính sách đối với đội ngũ giảng viên. Đảm bảo mỗi giảng viên giảng dạy với số giờ không quá cao và cũng không quá thấp mà ở mức theo quy định của Nhà nước. Việc phát triển 16 ĐNGV về số lượng thực chất là xây dựng ĐNGV đủ về số lượng, chuyên sâu về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. 2.2.2 Thực trạng về chất lượng đội ngũ giảng viên các trường đại học, Học viện trên địa bàn Tính đến 31/12/2016, giảng viên đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên có 03 Phó Giáo sư, 32 Tiến sĩ, 283 Thạc sĩ. Qua số liệu thống kê, đa số giảng viên được bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, tin học và anh văn nhưng chất lượng chưa tương ứng với văn bằng chứng chỉ được cấp vì trình độ ngoại ngữ, tin học chỉ ở mức biết đọc, hiểu và sử dụng thông thường. Nguyên nhân của sự yếu kém này là do một số giảng viên lớn tuổi thì ngại không muốn học ngoại ngữ, tin học vì việc tiếp cận khó khăn; quy mô đào tạo ngày càng tăng dẫn đến thiếu nhiều giảng viên, khối lượng giảng dạy nhiều nên ít có thời gian để theo học hoặc tự học ngoại ngữ, tin học. 2.3 Thực trạng về phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên 2.3.1 Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên đại học Số lượng GV mỗi năm tăng lên, cơ cấu trình độ tuy còn rất bất hợp lý nhưng bước đầu đã có sự cải thiện. Tuy nhiên, hệ thống chính sách này chưa đầy đủ, còn nhiều bất cập, chưa đồng bộ và đặc biệt, còn thiếu những chính sách quan trọng, phù hợp và những cơ chế thực hiện thống nhất. Để phát huy có hiệu quả năng lực của đội ngũ giảng viên, cần phải tiếp tục bổ sung, sửa đổi và thực hiện chính sách ưu đãi đối với giảng viên, khuyến khích giảng viên nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và đẩy mạnh sự gắn kết chặt chẽ giảng dạy 17 với NCKH chuyển giao công nghệ; đổi mới công tác quản lý, phân công hợp lý giảng dạy đúng trình độ chuyên môn của cá nhân mỗi giảng viên trong công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học, quản lý đào tạo nhà trường. 2.3.2 Kế hoạch hoá đội ngũ giảng viên đại học Quy hoạch và kế hoạch hóa phát triển ĐNGV đại học phải phù hợp với quy mô đào tạo, nghĩa là phù hợp với việc mở rộng hay thu hẹp ngành nghề đào tạo, nhu cầu đào tạo của mỗi ngành nghề. Khảo sát 185 giảng viên, trong đó có 120 giảng viên (64,86%) đánh giá ở mức trung bình trở lên, 18 giảng viên (9,73%) đánh giá ở mức yếu. Để khắc phục hạn chế trong công tác quy hoạch phát triển ĐNGV, các trường đại học cần phải dựa trên căn cứ dự báo về quy mô đào tạo để xây dựng quy hoạch và chiến lược phát triển ĐNGV sát với nhu cầu đáp ứng được thực tế về quy mô đào tạo và sự phát triển của trường trong những năm tới. 2.3.3 Chính sách thu hút, tuyển dụng ĐNGV đại học Những chính sách thu hút, tuyển chọn, sử dụng và bồi dưỡng nhân tài vẫn còn nhiều bất cập. Cần có giám sát để đảm bảo rằng những chính sách đề ra là phù hợp với sự phát triển của xã hội, để kịp thời điều chỉnh khi có những điểm bất hợp lý hoặc lạc hậu trong chính sách. Việc thu hút người tài phải đảm bảo tuân thủ những yêu cầu tuyển dụng nhân sự (ký kết hợp đồng kèm theo những yêu cầu cụ thể, đánh giá năng lực...). Khi đã có người tài nhiệt tâm cống hiến tài năng, trí tuệ cho đất nước, các cấp chính quyền cần biết trân trọng đón nhận và phát huy đúng sở trường của họ. 18 2.3.4 Chính sách quản lý, sử dụng ĐNGV đại học Công tác quản lý, sử dụng ĐNGV là giảng viên cần phải có kiến thức thực tế và toàn diện, giảng dạy được các môn học gần với chuyên ngành được đào tạo, kỹ năng quản lý, kỹ năng giảng dạy thực hành, vì vậy cần phải điều động, luân chuyển công tác, làm việc ở các đơn vị thuộc cơ sở GDĐH. Do vậy, nhà trường cần điều chỉnh, phát huy mặt tích cực, đảm bảo công bằng, dân chủ và biết lắng nghe cấp dưới để điều chỉnh cách quản lý, sử dụng giảng viên một cách hiệu quả hơn, sử dụng đúng người, đúng việc tạo sự đồng thuận nhất trí cao và tạo động lực cho ĐNGV đáp ứng yêu cầu công việc đạt hiệu quả cao. 2.3.5 Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên đại học Công tác đào tạo, bồi dưỡng cho ĐNGV có trình độ cao, có đủ khả năng tổ chức bồi dưỡng chuyên môn trên mọi lĩnh vực (chính trị, NCKH, quản lý,...) ở từng lĩnh vực còn hạn chế, trình độ ngoại ngữ GV còn thấp, tuy có bằng cấp, chứng chỉ nhưng ít có khả năng đọc, dịch hoặc trao đổi trực tiếp bằng tiếng nước ngoài. Chưa đảm bảo sự hợp tác trong chuyên môn. 2.3.6 Chính sách đãi ngộ, tôn vinh ĐNGV đại học Về chính sách đãi ngộ: Từ khi Nghị quyết số 51/2012/NQ-HĐND ngày 14 tháng 9 năm 2012 của Hội đồng nhân dân tỉnh Phú Yên ra đời, U ND tỉnh đã chỉ đạo lãnh đạo các đơn vị phối hợp với cấp ủy cùng cấp đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các nội dung của Nghị quyết sâu rộng trong đội ngũ công chức, viên chức và công khai rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng về nội dung chính sách 19 đào tạo sau đại học trong nước và đào tạo sau đại học ở nước ngoài, chính sách thu hút sử dụng trí thức để công chức, viên chức và nhân dân được biết, nhằm nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận và quyết tâm cao trong việc tổ chức thực hiện. Về chính sách tôn vinh, khen thưởng: Là thái độ tôn trọng, ngưỡng mộ của xã hội đối với những người làm nghề dạy học là: “Nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý”. Trong danh sách các phó giáo sư được phong tặng trong thời gian vừa qua có hai nhà giáo của trường Đại học Phú Yên, đó là Tiến sĩ Nguyễn Huy Vị và Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Trang. Công tác khen thưởng cũng là một nguồn lực tinh thần, vật chất mạnh mẽ trong chính sách đãi ngộ ĐNGV. 2.3.7 Thanh tra, kiểm tra và đánh giá hoạt động thực thi nhiệm vụ của đội ngũ giảng viên đại học Công tác thanh tra, kiểm tra và đánh giá vẫn chưa được thực hiện thường xuyên, liên tục; còn thực hiện nể nang, thiếu kiên quyết nên một bộ phận không nhỏ viên chức làm việc chưa đạt hiệu quả, thái độ cửa quyền, văn hóa ứng xử kém, thái độ làm việc thiếu nghiêm túc, những tồn tại và yếu kém đó đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín của ngành GDĐH trên địa bàn tỉnh Phú Yên. 2.4 Đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên Ưu điểm: UBND tỉnh Phú Yên và cùng với những cơ quan, đơn vị chức năng, thẩm quyền đã ban hành nhiều văn bản phù hợp với giai đoạn phát triển của ngành, tạo ra sức mạnh cho ngành trên các 20 lĩnh vực được giao quản lý, trong công tác tuyển dụng, sử dụng, đánh giá, khen thưởng, đãi ngộ, kiểm tra giám sát đối với ĐNGV, cán bộ quản lý và nhân viên. Tồn tại, hạn chế: Công tác xây dựng chiến lược quy hoạch, phát triển ĐNGV trên địa bàn tỉnh Phú Yên chưa sát với thực tế. Sự phát triển ĐNGV không theo kịp với sự gia tăng quy mô và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng GDĐH và chiến lược phát triển giáo dục nói chung. Tinh thần trách nhiệm và ý thức tổ chức kỷ luật của một bộ phận nhỏ GV chưa cao, còn trì trệ, chưa chịu khó học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn và chưa tích cực đổi mới phương pháp dạy học. 21 Tiểu kết Chƣơng 2 Trong những năm qua, nhiều chủ trương chính sách đã được Đảng và nhà nước ban hành nhằm định hướng cho nhà trường trong công tác phát triển ĐNGV nhờ đó mà quá trình tổ chức công tác này nhà trường có được những thuận lợi cơ bản từ đó công tác phát triển ĐNGV đã đạt được những kết quả nhất định. So với yêu cầu hiện nay, đội ngũ GV của Trường còn thiếu về số lượng, chưa đáp ứng về chất lượng, chưa đồng bộ cơ cấu giữa các chuyên ngành, hụt hẫng về GV đầu ngành. Trường chưa có GV học hàm giáo sư, số lượng GV là phó giáo sư và TS chiếm tỉ lệ thấp so với yêu cầu đào tạo sau đại học. Một bộ phận đội ngũ GV của Trường còn hạn chế về năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; chậm đổi mới phương pháp giảng dạy, còn nặng truyền đạt kiến thức, chưa phát huy tính chủ động sáng tạo của học viên; chưa chú trọng đổi mới trong kiểm tra, đánh giá. Vẫn còn không ít GV chưa nắm vững phương pháp triển khai nghiên cứu khoa học, chưa đầu tư nhiều trong việc cập nhật kiến thức mới. Việc sử dụng ngoại ngữ, tin học trong GV còn hạn chế, làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng chuyên môn và là rào cản rất lớn trong việc đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn sau đại học. 22 Chƣơng 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT TRIỂN ĐNGV BẬC ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ YÊN 3.1 Phƣơng hƣớng phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên Tỉnh ủy Phú Yên đã ban hành Chương trình hành động số 07- CTr/TU ngày 26/4/2016 về tăng cường đầu tư phát triển nguồn nhân lực, đào tạo và thu hút nhân lực trình độ cao, gắn đào tạo với sử dụng. Theo đó, tỉnh tập trung phát triển nguồn nhân lực của tỉnh đảm bảo số lượng và chất lượng, có cơ cấu phù hợp; từng bước hình thành đội ngũ lao động chất lượng cao đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. 3.2 Các giải pháp chủ yếu phát triển đội ngũ giảng viên bậc đại học trên địa bàn tỉnh Phú Yên 3.2.1 Hoàn thiện thể chế quản lý nhà nước đội ngũ giảng viên đại học trong bối cảnh hiện nay 3.2.2 Nâng cao nhận thức về nhiệm vụ và quyền hạn của người giảng viên, ý nghĩa tầm quan trọng của công tác phát triển đội ngũ giảng viên đại học 3.2.3 Hoàn thiện quy hoạch và kế hoạch phát triển đội ngũ giảng viên đại học 3.2.4 Đổi mới công tác thu hút, tuyển dụng giảng viên đại học 3.2.5 Đổi mới chính sách quản lý, sử dụng hợp lý đội ngũ giảng viên đại học 23 3.2.6 Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên đại học 3.2.7 Xây dựng và hoàn thiện tiêu chuẩn đánh giá đội ngũ giảng viên đại học 3.2.8 Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực thi nhiệm vụ của đội ngũ giảng viên đại học 3.2.9 Chế độ đãi ngộ, tôn vinh nguồn nhân lực trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Tiểu kết Chƣơng 3 Quy hoạch, kế hoạch công tác phát triển đội ngũ giảng viên phải có tầm nhìn xa, xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ giáo dục - đào tạo và thực trạng đội ngũ giảng viên để xây dựng và thực hiện quy hoạch tổng thể và quy hoạch tạo nguồn, xây dựng quy hoạch, kế hoạch tổng thể dài hạn kết hợp với kế hoạch hàng năm bảo đảm cho công tác phát triển đội ngũ giảng viên đáp ứng được cả nhiệm vụ trước mắt và lâu dài. Tuyển chọn giảng viên là một quá trình tìm kiếm, thu hút và khuyến khích các cá nhân có đủ các tiêu chuẩn thích hợp tham gia thi tuyển vào các chức danh giảng viên mà Học viện đang cần. Xây dựng được đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao, đầu đàn và sự kế cận, kế tiếp vững chắc các thế hệ giảng viên nhằm phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo đạt chuẩn và trên chuẩn của Nhà nước, tạo nên thương hiệu có uy tín. 24 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Giáo dục và đào tạo là lĩnh vực gắn với chất lượng nguồn nhân lực, chất lượng và bản sắc văn hóa, liên quan đến sự tồn vong, hưng thịnh của một quốc gia. Tăng cường công tác quy hoạch, bố trí, sử dụng đội ngũ cán bộ giảng dạy, kế hoạch đào tạo đúng hướng, kiện toàn tổ chức bộ máy, tăng cường cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên có vai trò quyết định đến hiệu quả công tác đào tạo đồng thời cũng cần đổi mới nội dung chương trình, giáo trình, phương pháp dạy và học phù hợp với sự phát triển của khoa học công nghệ, của cơ chế thị trường và hội nhập với nền kinh tế thế giới. Phải cải tiến và có chính sách đãi ngộ đối với người dạy và người học một cách hợp lý tạo động lực thúc đẩy công chức hăng hái học tập, không ngừng nâng cao phẩm chất chính trị, năng lực quản lý điều hành, trình độ chuyên môn nghiệp vụ và hiệu quả công tác. Các giải pháp này chỉ mang tính định hướng và nó phải được thực hiện đồng bộ trên cơ sở phát triển kinh tế-xã hội và sự quan tâm đầu tư vào việc phát triển nguồn nhân lực của Đảng và Nhà nước. 2. Khuyến nghị Nhà nước kịp thời có những cơ chế chính sách phù hợp nhằm phát huy vai trò tự chủ, nâng cao trách nhiệm của nhà trường trong việc huy động mọi nguồn lực thực hiện nhiệm vụ đào tạo. Đội ngũ GV là yếu tố quyết định trong quá trình đào tạo. Nếu cơ sở đào tạo có đội ngũ GV mạnh về số lượng và chất lượng, có chuyên môn giỏi, phẩm chất đạo đức tốt, có lòng yêu nghề... sẽ là động lực trực tiếp nâng cao chất lượng đào tạo.