Quản lý địa chính là một nhiệm vụ quan trọng, đầy khó khăn, phức tạp. Nó
luôn là điểm yếu của ngành Tài nguyên và Môi trường trong nhiều năm qua. Công
tác này đã được đề cập từ lâu trong hệ thống pháp luật đất đai nước ta. Đất đai luôn
biến động trong quản lý và sử dụng, việc không nhận thức được tầm quan trọng của
quản lý chính lý biến động và thông báo cập nhật chỉnh lý biến động sẽ dẫn đến hậu
quả sau một thời gian các tài liệu được lập được luôn không phản ánh đúng được thực
tế quản lý, sử dụng đất đai. Do đó, việc khai thác sử dụng hồ sơ phục vụ công tác
quản lý nhà nước về đất đai cũng như đáp ứng nhu cầu tra cứu thông tin của các thành
phần trong xã hội không còn tác dụng.
Xuất phát từ thực tế nghiên cứu công tác quản lý địa chính trên địa bàn quận
Hai Bà Trưng, đề tài đã đề xuất được một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện
hệ thống quản lý nhà nước về địa chính ở Quận Hai Bà Trưng nói riêng và trong
phạm vi cả nước nói chung.
Mặc dù tác giả luận văn đã có nhiều cố gắng và nghiên cứu, tìm hiểu trong
quá trình thực hiện và hoàn thiện đề tài nhưng luận văn khó tránh khỏi những thiếu
sót, hạn chế. Rất mong nhận được sự thông cảm, đóng góp ý kiến từ quý Thầy, Cô
và các Bạn .
26 trang |
Chia sẻ: yenxoi77 | Lượt xem: 587 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tóm tắt Luận văn Quản lý nhà nước về địa chính từ thực tiễn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
hội bằng nhiều biện pháp, công cụ khác nhau, trong đó có công cụ chủ
yếu quản lý bằng pháp luật như Nhà nước quản lýtoàn bộ những người sống vàlàm việc
trên lãnh thổ quốc gia, bao gồm công dân và những người không phải làcông dân, quản
lý toàn bộ các lĩnh vực của đờisống xã hội theo nguyên tắc kết hợp quản lý theo ngành
với quản lý theo lãnh thổ. Nhà nước quản lý bằng pháp luật là nhà nước lấy pháp luật
làm công cụ xử lýcác hành vi vi phạm pháp luật theo luật định một cách nghiêm minh.
Vậy:Quản lý nhà nước là dạng quản lý xã hội mang tính quyền lực nhànước,
được sử dụng quyền lực nhà nước để điều chỉnh các quan hệ xã hội vàhành vi hoạt
động của con người để duy trì, phát triển các mối quan hệ xã hội,trật tự pháp luật
nhằm thực hiện chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước.
1.1.2. Khái niệm về địa chính
Ngày nay, danh từ “địa chính” không còn xa lạ với đối với người dân ở Việt
Nam cũng như trên thế giới vì nó là một lĩnh vực gắn bó với đời sống của con
người, nó liên quan đến quyền sở hữu bất động sản gắn với đất và quyền sử dụng
đất, một giá trị kinh tế lớn đối với mỗi con người. Địa chính là tổng hợp các loại
bản đồ đo đạc về đất và các tư liệu xác định rõ vị trí, ranh giới, phân loại, số lượng,
chất lượng của đất đai, tài sản trên đất, quyền sử dụng đất làm cơ sở cho việc phân
bổ, thu thuế đất, và của việc quản lý đất đai thông qua việc lập, cập nhật, và bảo
quản các tài liệu địa chính. Có thể hiểu ngắn gọn, địa chính là khoa học về đo đạc
bản đồ và quản lý đất đai trên cơ sở dữ liệu do cơ quan nhà nước có thẩm quyền
tạo ra, bởi vậy,địa chính là công việc của nhà nước mà trọng tâm của công việc là
lập hồ sơ địa chính và quản lý hồ sơ địa chính.
“Địa” là đất, mảnh đất, thửa đất, lãnh thổ, còn “Chính” là công việc của nhà nước
đề ra các phép tắc, luật lệ để quản lý đất đó.(Theo Từ điển Hán –Việt năm 1998).
Chi tiết về “ địa chính” được hiểu các công việc sau:
Thứ nhất, địa chính là bản kê về tài sản gắn liền với đất và quyền sử dụng đất,
trong đó chứa đựng những thông tin đầy đủ về chủ sử dụng đất, loại đất, vị trí tọa lạc
của thửa đất.
Thứ hai, địa chính là việc quản lý đất đai do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền tiến hành
gồm ba khâu cơ bản:lập bản đồ địa chính, thống kê số lượng, đánh giá chất lượng làm
căn cứ tính thuế, xác định khía cạnh pháp lý của đất đai nhằm quy định nghĩa vụ và
quyền lợi hợp pháp của chủ sở hữu, chủ sử dụng đất, sản phẩm của ba khâu này phải
được thể hiện cơ bản trong hồ sơ địa chính. Hồ sơ địa chính còn được gọi là hồ sơ pháp
lý về thửa đất.
Vậy, Quản lý nhà nước về địa chính là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền nhằm thực hiện bảo vệ quyền sở hữu nhà nước về đất đai, điều chỉnh các lợi ích
của nhà nước. Quản lý địa chính dựa trên cơ sở Hiến pháp, luật và các văn bản pháp luật
khác. Việc quản lý được thực hiện thông qua hệ thống nhà nước. mà trọng tâm của công
việc là lập HSĐC và quản lý HSĐC.
1.1.3.Khái niệm về hồ sơ địa chính
Khái niệm về hồ sơ địa chính (HSĐC) được quy định tại Thông tư số
24/2014/TT-BTNMT ngày 19/5/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường.Điều 2,
Thông tư 24/2014 qui định: Hồ sơ địa chính là tập hợp tài liệu thể hiện thông tin
chi tiết về hiện trạng và tình trạng pháp lý của việc quản lý, sử dụng các thửa đất,
tài sản gắn liền với đất để phục vụ yêu cầu quản lý nhà nước về đất đai và nhu cầu
thông tin của các tổ chức, cá nhân có liên quan. chứa đựng những thông tin cần
thiết về các mặt tự nhiên, kinh tế, xã hội, pháp lý của đất đai và những thông tin này
chúng ta có được trong quá trình đo đạc lập bản đồ địa chính, đăng ký ban đầu và
đăng ký biến động đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ). Tất
cả các thông tin đất đai ở trong HSĐC như trên là cơ sở để thực hiện quản lý Nhà
nước về đất đai, để bảo hộ quyền hợp pháp của người sử dụng đất.
1.1.4. Các loại hồ sơ địa chính
Hệ thống địa bạ: là một hệ thống hồ sơ ghi chép, cập nhật những dữ liệu cơ
bản về tình hình đất đai, chứa đựng những thông tin về đất đai do chính quyền
quản lý. Hệ thống địa bạ chứa đựng các thông tin về vị trí, hình thể, kích thước,
ranh giới, loại đất, tên chủ sử dụng đất (SDĐ).
Hệ thống bằng khoán (bằng khoán điền thổ): là hệ thống hồ sơ quản lý đất
đai một cách thống nhất, trên cơ sở đó hệ thống BĐĐC cùng với các hệ thống quản
lý hoàn chỉnh và đồng bộ. Hệ thống này được áp dụng thời Pháp thuộc ở nước ta.
Hồ sơ địa chính là hệ thống tài liệu, số liệu, bản đồ, sổ sách chứa đựng
đầy đủ các thông tin về đất đai. Các tài liệu cấu thành hồ sơ địa chính bao
gồm:Bản đồ địa chính, Sổ địa chính, Sổ mục kê, Sổ cấp giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất (GCNQSDĐ), Sổ theo dõi biến động đất đai, Biểu số liệu thống kê diện
tích.Tất cả các tài liệu trên phục vụ cho công tác trực tiếp quản lý đất đai, đây là
hồ sơ thường trực, hồ sơ này được sử dụng thường xuyên. Các tài liệu này dùng
xác nhận thông tin đảm bảo hệ thống hồ sơ trên mang tính pháp lý và dùng để
thẩm tra, kiểm tra.
1.1.5. Đặc điểm của hồ sơ địa chính
Hồ sơ địa chính bao gồm nhiều tài liệu chứa đựng thông tin về đất đai.
Không một tài liệu riêng lẻ nào chứa đựng được toàn bộ thông tin về đất đai, chỉ có
HSĐC mới có được toàn bộ thông tin về đất đai bởi nó là tập hợp của tất cả các tài
liệu chứa đựng các thông tin về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội, pháp lý của đất
đai. Nhìn vào HSĐC ta có thể biết được toàn bộ thông tin về đất đai. Các loại tài
liệu trong HSĐC chứa đựng các thông tin về đất đai một cách chính xác và thống
nhất. Với đặc điểm này yêu cầu đặt ra cần biết phân loại và quản lý các tài liệu sao
cho tiện lợi nhất.
Việc quản lý địa chính là một nội dung mang tính đặc thù của cơ quan quản lý
Nhà nước về đất đai và nó có quan hệ mật thiết với các nội dung khác của quản
lýNhà nước về đất đai mang tính chuyên trách thực hiện như phải thực hiện một số
nghĩa vụ đặc thù của ngành địa chính như đo đạc bản đồ, lưu trữ thông tin...
Các tài liệu, số liệu trong hồ sơ mang tính pháp lý cao. Các tài liệu này có ý
nghĩa pháp lý chặt chẽ ở chỗ nó là căn cứ để hoạch định các chủ trương, kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội, làm cơ sở xác định quyền và nghĩa vụ pháp lý của đối
tượng sử dụng. Việc thực hiện tốt công tác đo đạc bản đồ, đăng ký đất đai (ĐKĐĐ),
cấp GCNQSDĐ là những tư liệu pháp lý để Nhà nước quản lý tốt về địa chính.
1.1.7. Những yêu cầu đối với việcquản lý lập và quản lý địa chính
Việc lập HSĐC phải đảm bảo các yêu cầu sau:
Phải đầy đủ các loại tư liệu. Bởi nếu không đầy đủ thì những thông tin về
đất đai sẽ không đầy đủ, tính chất pháp lý không đầy đủ dẫn đến khai thác và sử
dụng các tài liệu khác bị hạn chế.
Bên cạnh việc lập đầy đủ các loại tư liệu thì mỗi loại tư liệu phải đảm bảo
tính pháp lý. Song song với hai yêu cầu trên thì công tác lập HSĐC đòi hỏi các nội
dungthông tin phải thể hiện chính xác, thống nhất trên tất cả các tài liệu của HSĐC.
Yêu cầu về hình thức trình bày các tài liệu hồ sơ HSĐC phải rõ ràng, không được
tẩy, xóa hoặc dùng bút phủ nội dung đã viết, việc chỉnh lý biến động trên tài liệu hồ
sơ phải theo đúng quy định đối với mỗi tài liệu. Để đảm bảo các yêu cầu trên được
thực hiện thì cần thực hiện phân cấp trong việc lập và quản lý HSĐC.
* Về lập HSĐC: công tác ĐKĐĐ, lập HSĐC được tiến hành ngay từ cấp cơ
sở đồng thời có sự chỉ đạo, kiểm tra, giám sát cũng như hướng dẫn của cấp trên do
đó muốn công tác lập HSĐC được tiến hành nhanh cần có sự phối hợp chỉ đạo giữa
các ngành và các cấp chính quyền.
* Về phân cấp lưu trữ HSĐC:Cấp nào hình thành và phê duyệt loại tài liệu
nào thì có quyền lưu trữ tài liệu đó.
1.2. Các yếu tố tác động đến công tác quản lý nhà nước về hồ sơ địa chính
1.2.1. Yếu tố thể chế
Trong lĩnh vực quản lý địa chính, thể chế hành chính là hệ thống các văn bản
quy định tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước
trong công tác quản lý địa chính. Do đó, nếu có thể chế khoa học, phù hợp, đáp ứng
được yêu cầu quản lý nhà nước về địa chính thì kết quả quản lý Nhà nước về đất đai sẽ
đạt hiệu quả tốt . Ngược lại, nếu hệ thống thể chế không tốt, nhiều bất cập, hạn chế,
chậm được sửa đổi, bổ sung, không phù hợp với thực trạng và yêu cầu của quản lý
thì sẽ kìm hãm công tác quản lý Nhà nước về hồ sơ địa chính. Như vậy, thể chế
hành chính là một nhân tố quan trọng quyết định đến sự thành công của quản lý hồ
sơ địa chính.
1.2.2. Yếu tố con người
Một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến hiệu quả của công tác
quản lý địa chính đó là yếu tố con người. Con người là trung tâm của mọi hoạt
động quản lý nhà nước từ lập kế hoạch, thực thi kế hoạch, lãnh đạo điều hành và
kiểm soát công tác địa chính, tất cả đều do con người thực hiện. Do đó, yếu tố
con người tác động đến công tác quản lý nhà nước về địa chínhbao gồm: cán bộ,
công chức địa chính và các cấp lãnh đạo và cá nhân, tổ chức sử dụng đất. Cả hai
chủ thể này đều ảnh hưởng đến thành công của công tác quản lý địa chính.
1.2.3. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện quản lý nhà
nước vềhồ sơ địa chính
Công tác chỉ đạo được quan tâm, thực hiện quyết liệt, có trọng tâm, trọng
điểm thì việc tổ chức thực hiện sẽ đồng bộ, hiệu quả, không để tình trạng làm cho có
hay làm theo phong trào. Hơn nữa, công tác lãnh đạo còn được thể hiện qua việc
kiểm soát, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ của công chức, cơ quan hành chính.
1.2.4. Tổ chức bộ máy chuyên trách
Hệ thống cơ quan quản lý nhà nước về địa chính được thành lập thống nhất từ
cấp Trung ương đến cơ sở. Việc thực hiện quản lý hồ sơ địa chínhdo các cấp (Sở Tài
nguyên và Môi trường, Phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND cấp xã) thực hiện
nên việc quản lý địa chính có đạt hiệu quả hay không phụ thuộc vào tổ chức cơ cấu
bộ máy hành chính nhà nước. Do đó, công tácquản lý về địa chính có hiệu quả thì
yêu cầu cấp thiết đặt ra là phải cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước.
1.2.5. Công nghệ thông tinvà các yếu tố kỹ thuật khác
Công nghệ thông tin được ứng dụng trong quản lý hành chính cho việc lưu
trữ, trao đổi thông tin, truyền văn bản, giao ban trực tuyến, xây dựng cơ sở dữ liệu
đặc biệt trong lĩnh vực quản lý địa chính thì công nghệ thông tin rất cần thiết cho
việc thành lập, số hóa bản đồ, hồ sơ, từ đó tạo hệ thống dữ liệu thống nhất và là cơ
sở để giải quyết các thủ tục hành chính về đất đai. Ứng dụng công nghệ thông tin
trong quản lý địa chínhđã tạo ra bước đột phá góp phần giải quyết nhanh gọn, giảm
phiền hà trong cung cấp thông tin đất đai cho công dân và tổ chức.
1.3.Kinh nghiệm quản lý Nhà nước về hồ sơ địa chính ở một số nước trên
thế giới
Thứ nhất,Hệ thống quản lý nhà nước về hồ sơ địa chính ở Cộng hòa liên
bang Đức: Là loại địa chính theo hướng pháp lý. Bộ HSĐC của Đức bao gồm 1
bình đồ địa chính và một sổ cái dùng để mô tả, cụ thể là được dùng để định vị và
mô tả tổng thể các thửa ruộng đất và nhà cửa.Hệ thống địa chính Đức được tin học
hóa khá sớm, ngày nay đã trở thành hệ thống hồ sơ địa chính đa mục đích.
Thứ hai, hệ thống quản lý nhà nước vềhồ sơ địa chính của Australia: Australia là
một trong những quốc gia áp dụng hệ thống bằng khoán (title System) khá sớm và điển
hình. Hệ thống quản lý nhà nước về hồ sơ địa chính chủ yếu là công tácđăng ký đất đai
Torrens được hình thành từ năm 1857 ở bang Nam Australia. Trong hệ thống này phải
thành lập cơ quan đăng ký đất đai với chức năng đăng ký đất đai và cung cấp thông tin về
đất đai và bất động sản cho cộng đồng.Australia đã phát huy thế mạnh của hệ thống quản
lý nhà nước về hồ sơ địa chính này từ đầu thế kỷ XX. Ngày nay, hệ thống này được tin
học hóa và hiện đại hóa theo hướng đa mục đích.
Thứ ba, hệ thống quản lý nhà nước về hồ sơ địa chínhcủa Pháp: Ở Pháp, ngay sau
thời kỳ cách mạng tư sản năm 1970, Quốc hội lập hiến đã bãi bỏ thuế thân và chỉ còn lại
thuế đất duy nhất đánh vào các diện tích đất đai sử dụng và thu nhập từ đất. Năm 1807,
Pháp quyết định xây dựng lại hệ thống địa chính dựa trên hệ thống địa chính Napoleon.
Các tài liệu địa chính có giá trị to lớn, nó trở thành nền móng của nền địa chính Pháp
đương đại. Khi cần xác định quyền pháp lý về đất đai thì chủ sở hữu tự chứng minh
quyền sở hữu của mình thông qua các chứng thư pháp lý khác được công nhận trong luật
dân sự.
Trên thế giới, nhiều nước đã có kinh nghiệm về quản lý nhà nước về hồ sơ
địa chính , tuỳ vào tình hình kinh tế- xã hội của họ để chọn ra hình thức và nội dung
phù hợp (quản lý địa chính kiểu Australia, quản lý kiểu Pháp...), tuy có nhiều điểm
khác nhau về cả nội dung và hình thức nhưng đều có thể chuyển hoá theo sự phát
triển của kỹ thuật tin học hiện đại và đều lấy thửa đất làm cơ bản, làm đối tượng để
lập và quản lý hồ sơ địa chính.
Qua việc tìm hiểu các hệ thống quản lý về địa chính tại một số quốc gia đã
nêu ở trên có thể rút ra kinh nghiệm có thể áp dụng tại Việt Nam như :Hệ thống
địa chính được thiết lập ở bất kỳ quốc gia nào đều không tách rời mục tiêu là quản
lý chặt chẽ quỹ đất đai, các hệ thống tài liệu địa chính ở các nước nghiên cứu đều
đi sâu thể hiện từng thửa đất của mỗi chủ sở hữu kèm theo các thông tin cần thiết
phục vụ việc thu thuế, các nhu cầu về thông tin đất đai và yêu cầu bảo vệ quyền sở
hữu đất đai, để hiện đại hoá hệ thống quản lý, các nước đều tiến hành xây dựng cơ
sở dữ liệu (ngân hàng dữ liệu) về đất đai và xây dựng, vận hành hệ thống thông tin
đất đai. Đó chính là hệ thống quản lý nhà nước về địa chính đa mục đích mà nhiều
quốc gia dang theo đuổi và bắt đầu xây dựng để ứng dụng.
Quản lý nhà nước về địa chính có nhiệm vụ trọng tâm là lập và quản lý hồ
sơ địa chính và cơ sở dữ liệu về địa chính sẽ giúp Nhà nước quản lý đất đai hiệu
quả, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất.
Quản lý nhà nướcvề địa chính ở nước ta đã được thiết lập từ cách
đây hơn năm thế kỷ, được chính quyền ở các chế độ khác nhau kế thừa
và tiếp tục bổ sung, điều chỉnh nhằm phục vụ mục đích quản lý của
mình. Tuy nhiên, do hoàn cảnh chiến tranh và sự chia cắt đất nước nên
việc lập và quản lý các loại hồ sơ địa chính bị phân tán theo đặc thù của
từng miền và từng chế độ. Hơn nữa, sau khi thống nhất đất nước, do sự
thay đổi chế độ sở hữu đối với đất đai nên công tác lập hồ sơ địa chính
và cơ sở dữ liệu về đất đai bị gián đoạn. Hiện nay, nhà nước đang nỗ lực xây
dựng hệ thống HSĐC và các cơ sở dữ liệu ngày càng hiện đại với sự trợ giúp của
công nghệ thông tin để quản lý đất đai chặt chẽ hơn, minh bạch hơn.
Chương 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐỊA CHÍNH
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HAI BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
2.1. Điều kiện tự nhiên
2.1.1. Vị trí địa lý
Quận Hai Bà Trưng là một trong 4 quận nội thành cũ, nằm ở phía Đông
Nam trung tâm thành phố Hà Nội.
Quận Hai Bà Trưng có diện tích tự nhiên 1.025,80 ha, gồm 20 phường: Bạch
Đằng (109,92 ha), Bách Khoa (52,13 ha), Bạch Mai (25,62 ha), Bùi Thị Xuân (14,05
ha), Cầu Dền (16,96 ha), Đống Mác (15,28 ha), Đồng Nhân (14,93 ha), Đồng Tâm
(51,42 ha), Lê Đại Hành (86,81 ha), Minh Khai (47,20 ha), Ngô Thì Nhậm (19,18
ha), Nguyễn Du (37,00 ha), Phạm Đình Hổ (30,05 ha), Phố Huế (20,16 ha), Quỳnh
Lôi (25,22 ha), Quỳnh Mai (16,83 ha), Thanh Lương (157,14 ha), Thanh Nhàn
(73,61 ha), Trương Định (52,03 ha), Vĩnh Tuy (160,24 ha).
2.1.2. Địa hình
Quận Hai Bà Trưng thuộc vùng Đồng bằng châu thổ sông Hồng, địa hình
bằng phẳng, có hướng thấp dần từ Bắc xuống Nam, từ Tây sang Đông. Mức chênh
lệch độ cao giữa các vùng không đáng kể, độ cao trung bình từ 4 - 10m so với mực
nước biển.
Phần lớn diện tích đất trên địa bàn quận là đất phi nông nghiệp; đấtnông
nghiệp của quận chiếm tỷ lệ thấp (1,46% diện tích tự nhiên) chủ yếu là các ao hồ
nhỏ nuôi trồng thủy sản, trồng rau màu và đất sân vườn.
2.2. Tổ chức bộ máy nhà nước về quản lý địa chính
2.2.1. Hội đồng Nhân dân và Uỷ ban Nhân dân quận: Chính quyền quận
Hai Bà Trưngthực hiệnnhiệm vụ QLNN về địa chính trên phạm vi hành chính.
Chức năng nhiệm vụ, cơ cấu của HDND và UBND quận được quy định cụ thể tại
Luật tổ chức chính quyền địa phương số 77/2015/QH13 ngày 19/6/2015 chịu sự
chỉ đạo trực tiếp của chính quyền thành phố Hà Nội, có trách nhiệm chấp hành sự
phân công, phân nhiệm của thành phố và các quy định của pháp luật về QLNN về
địa chính.
2.2.1. Phòng Tài nguyên và Môi trường
Phòng Tài nguyên và Môi trường là cơ quan chuyên môn thuộc UBNDquận Hai
Bà Trưng, tham mưu, giúp UBND Quận thực hiện chức năng quản lý nhà nước về đất
đai, môi trường. Thực hiện nhiệm vụ, công tác chuyên môn theo quy định của Nhà
nước và của Ngành, với chức năng, nhiệm vụ cụ thể được quy định tại điều 4, chương
II Thông tư liên tịch số 50/2014/TTLT-BTNMT-BNV ngày 28/8/2014.
2.2.2. Văn phòng đăng ký đất đai Hà Nội – Chi nhánh Quận Hai Bà Trưng
Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai Hà Nội có chức năng, nhiệm vụ cụ thể
được quy định tại điều 1, điều 2 thông tư liên tịch số 15/2015/TTLT-BTNMT-
BNV-BTC ngày 04/04/2015 hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ
chức và cơ chế hoạt động của Văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở tài nguyên
và môi trường.
2.2.3. Cán bộ địa chính tại các phường
Cán bộ địa chính xã, phường,thị trấn (gọi chung là cán bộ địa chính cấp xã)
giúp Ủy ban nhân dân xã, phường,thị trấn (gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp xã)
thực hiện quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường trong phạm vi xã, chịu sự
chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra về chuyên môn, nghiệp vụ của Sở Tài nguyên và Môi
trường thành phố Hà Nội và phòng Tài nguyên và Môi trường quản lý nhà nước về
tài nguyên và môi trường.Cán bộ địa chính cấp xã có nhiệm vụ và quyền hạn như
tham mưu giúp UBND cấp xã tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban
nhân dân cấp xã trong các lĩnh vực đất đai, tài nguyên, môi trường, xây dựng, đô
thị, trình UBND cấp xã kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất đã được xét duyệt.
Trước năm 2001 lực lượng cán bộ địa chính tại quận và phường rất ít. Điều
này ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý đất đai, nhất là công tác quản lý HSĐC.Từ
năm 2005 đến nay, cùng với sự thành lập Văn phòng đăng ký Đất và Nhà quận Hai
Bà Trưng (nay là Văn phòng ĐKĐĐ Hà Nội – chi nhánh quận Hai Bà), số lượng cán
bộ làm đất đai tại cấp huyện tăng lên, cơ cấu tổ chức và trình độ học vấn của cán bộ
tại quận đều có trình độ chuyên môn được đào tạo đúng chuyên ngành quản lý đất
đai.
Tại các phường của Quận Hai Bà Trưng hiện nay, mỗi phường có 02 cán bộ
trong biên chế và 1 hoặc 2 cán bộ hợp đồng giúp việc. Về trình độ chuyên môn
được đào tạo đúng chuyên ngành, một số có trình độ thạc sỹ quản lý đất đai
nhìn chung trình độ chuyên môn của các cán bộ địa chính đã phù hợp với công
tác quản lý đất đai.
Về cơ sở vật chất, hiện nay theo thống kê của phòng Tài nguyên và Môi
trường về cơ sở vật chất đảm bảo đầy đủ cho các cán bộ khi làm việc..
2.3. Thực trạng quản lý và sử dụng đất quận Hai Bà Trưng
2.3.1. Hiện trạng sử dụng đất
Theo số liệu thống kê đất đất đai đến hết ngày 31/12/2015, quận Hai Bà
Trưng có tổng diện tích 1025.80 ha, bao gồm: Nhóm đất nông nghiệp là: 14,94 ha,
chiếm 1,46% tổng diện tích đất tự nhiên; Nhóm đất phi nông nghiệp có diện tích:
1010,51 ha, chiếm 98,51% tổng diện tích đất tự nhiên và Nhóm đất chưa sử dụng
có diện tích là: 0,35 ha, chiếm 0,03% tổng diện tích đất tự nhiên.
2.3.2. Thực trạngthực hiệnqui định pháp luật trên địa bàn Quận liên quan
đến việc lập và quản lý địa chính
Việc xác định địa giới hành chính, lập và quản lý hồ sơ địa giới hành chính,
lập bản đồ hành chính của Quận được thực hiện tốt trên cơ sở kết quả hoạch
địnhlại ranh giới theo Chỉ thị 364/1991/CT của Chính phủ. Ranh giới giữa quận
Hai Bà Trưng và các quận, huyện giáp ranh được xác định bằng các yếu tố địa vật
cố định hoặc mốc giới và được chuyển vẽ lên bản đồ.
Thực hiện Nghị định số 132/2003/NĐ-CP của Chính phủ ngày 6/11/2003 về
việc điều chỉnh địa giới hành chính để thành lập các quận Long Biên, Hoàng Mai,
thành lập các phường trực thuộc quận Long Biên, Hoàng Mai, thành phố Hà nội.
Quận Hai Bà Trưng cũ 24 đơn vị hành chính được chia tách 04 phường chuyển
sang thành quận Hoàng Mai. Tổng diện tích tự nhiên của Quận là 1025.80 ha. Sau
khi điều chỉnh địa giới, việc cắm và bàn giao mốc giới, lập bản đồ địa giới được
tiến hành kịp thời, tạo điều kiện tốt cho công tác quản lý địa giới hành chính cũng
như công tác quản lý đất đai.
Hồ sơ địa giới hành chính được chỉnh sửa thường xuyên theo Chỉ thị
364/1991/CT ngày 06/11/1991 của Thủ tướng Chính phủ.
Bản đồ địa chínhcấp xã được tiến hành đo đạc năm 1994-1996 với tổng số tờ
trên toàn quận là 971 tờ bao gồm 644 tờ bản đồ giải thửa tỷ lệ 1/200 và 327 tờ bản
đồ tỷ lệ 1/500.Bản đồ hiện trạng SDĐ được thực hiện qua các kỳ kiểm kê đất đai
2000, 2005, 2010, 2015. Về cơ bản hệ thống bản đồ đã đáp ứng tốt cho công tác
quản lý Nhà nước về đất đai; BĐĐC luôn được chỉnh lý, cập nhật thường xuyên
phù hợp với hiện trạng SDĐ, tuy nhiên hệ thống bản đồ đã được đo vẽ từ khá lâu,
do vậy trên một số tờ đã biến động khá nhiều cần được đo vẽ mới hoặc đo vẽ bổ
sung trong thời gian tới để đáp ứng tốt hơn công tác quản lý đất đai.
Hệ thống hồ sơ địa giới hành chính của các phường trong Quận khá đầy đủ,
gồm có: Tài liệu kiểm kê đất đai năm 2000, 2005, 2010, 2015; số liệu thống kê đất
đai định kỳ hàng năm từ 2000 đến 2004, từ 2005 đến 2009, từ 2009 đến 2014; hồ
sơ địa giới hành chính các cấp theo chỉ thị 364/1991/CT, các biểu mẫu thống kê.
Quyết định thu hồi, giao đất của các phường được cấp có thẩm quyền cho phép,
các dự án cải tạo đô thị, phương án đền bù thiệt hại đất..
Công tác quy hoạch, kế hoạch SDĐ được UBND quận khá quan tâm. Trên địa
bàn quận Hai Bà Trưng có 20/20 phường đã lập quy hoạch phân bổ SDĐđến năm
2020, phương án quy hoạch SDĐ của các phường đã được phê duyệt và đang triển khai
thực hiện. Hầu hết các phường trên địa bàn quận đều có kế hoạch SDĐ cho từng
năm và được phê duyệt, thực hiện theo quy định của pháp luật đất đai.
Về cơ bản, việc thu hồi đất được UBND Quận triển khai tốt, triệt để, đúng đối
tượng, đúng luật, góp phần ngăn chặn tình trạng SDĐ sai mục đích, kém hiệu quả.
Công tác cấp GCNQSD đối với đất ở đô thị: tính đến thời điểm cuối năm
2015 trên địa bàn quận Hai Bà Trưng đã có 45.703 hồ sơ kê khai cấp GCNQSDĐ,
trong đó, số hồ sơ hợp lệ và đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận là 40.524 hồ sơ, số
hồ sơ chưa đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận là 5.179 hồ sơ. Tổng số hồ sơ đã
được cấp giấy chứng nhận tính đến 31/12/2015 là 33.270hồ sơ. Số hồ sơ chưa cấp
là 12.433giấy chứng nhận.
Việc lập hồ sơ địa chính HSĐC được triển khai thực hiện ở tất cả các
phường cho 3 loại đất (đất ở, đất nông nghiệp và một số loại đất phi nông nghiệp).
Các phườngcơ bản có sổ theo dõi biến động đất đai, sổ mục kê, sổ theo dõi cấp
GCNQSDĐ, sổ địa chính, sổ đăng ký kê khai nhưng việc cập nhật các thông tin biến
động, chỉnh lý biến động trên bản đồ, HSĐC chưa đều đặn.
Kiểm kê đất đai 5 năm 1 lần thường xuyên được Quận duy trì, cụ thể,
quận Hai Bà Trưng đã tiến hành làm tổng kiểm kê đất đai năm 2005, 2010 và
2015 với kết quả được đánh giá với chất lượng tốt.
Thống kê đất đai hàng năm được duy trì, hàng năm công tác thống kê đất
đai được tiến hành cả cấp huyện và xã.
Chấp hành Chỉ thị số 28/2004/CT-TTg ngày 15 tháng 7 năm 2004 của
Thủ tướng Chính phủ về kiểm kê đất đai; Thông tư số 08/2007/TT-BTNMT ngày
02/8/2007 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc hướng dẫn thống kê, kiểm kê đất
đai và lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất, thông tư số 28/2014/TT-BTNMT của Bộ
tài nguyên và môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố đã triển khai
kế hoạch và phương án thực hiện công tác này đến quận Hai Bà Trưng.
Trong năm 2010, 2015Quận đã tiến hành tổng kiểm kê đất đai theo đúng
quy định, được sự chỉ đạo của UBND thành phố, Sở Tài nguyên và Môi trường
tổ chức triển khai, đôn đốc các phường thực hiện kiểm kê theo hướng dẫn mới
của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
2.4. Thực trạng quản lý nhà nước về địa chính tại quận Hai Bà Trưng
Sau khi quận Hai Bà Trưng được thành lập và đi vào hoạt động ổn định,
UBND quận đã phối hợp với chính quyền cơ sở (phường) và các cơ quan chức
năng tiến hành thực hiện hàng loạt các văn bản dưới Luật nhằm quản lý chặt
chẽ quỹ đất đồng thời đáp ứng nhu cầu sử dụng đất của thành phố và địa
phương.
Nhìn chung, từ khi Luật đất đai năm 2013 có hiệu lực thi hành, Chính
phủ, Bộ, liên Bộ, thành phố Hà Nội đã liên tục có các văn bản quy định, hướng
dẫn chi tiết, cụ thể để các ngành, các cấp chính quyền thực hiện được thuận lợi.
Việc thực hiện các chính sách trên địa bàn quận trong giai đoạn đô thị hoá
mạnh mẽ đã có những tiến bộ đáng kể, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất
phục vụ mục đích phát triển kinh tế – xã hội của quận Hai Bà Trưng nói riêng,
thành phố Hà Nội nói chung, tạo ra một bộ mặt đô thị mới khang trang, hiện đại.
2.4.2. Thực trạng lập và quản lý hệ thống hồ sơ địa chính tại Quận Hai Bà
Trưng
* Thực trạng về lập hồ sơ địa chính
Trong những năm qua, quận Hai Bà Trưng đã từng bước thiết lập hồ sơ địa
chính phục vụ công tác quản lý Nhà nước về địa chính.
Muốn lập được bộ hồ sơ địa chính, trước hết phải tiến hành điều tra,
khảo sát đo đạc thành lập bản đồ địa chính của quận theo lưới toạ độ quốc gia
đã được thực hiện từ năm 1995, gồm các tỷ lệ 1/2.000, 1/500 và 1/200.
Do bản đồ điạ chính được lập từ lâu, đất đai lại luôn biến động, các
thông tin về biến động đất đai không được cập nhật thường xuyên dẫn đến
bản đồ địa chính không phản ánh được hiện trạng sử dụng đất. Việc hoàn
thành công tác đo đạc, lập bản đồ địa chính bước đầu đã tạo cơ sở khoa học
và căn cứ pháp lý ban đầu cho việc quản lý và sử dụng đất, là cơ sở cho công
tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Công tác đo đạc bản đồ địa chính
chính quy trên tòan quận cần phải được triển khai ngay.
Để lập được hệ thống HSĐC thì cần phải có bản đồ địa chính(BĐĐC), sổ mục
kê, sổ địa chính và sổ cấp GCN quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất. Hệ thống
HSĐC chính quy phải được xây dựng trên cơ sở các tài liệu chính quy, có độ chính
xác cao về thông tin không gian, thuộc tích và các thông tin pháp lý cho thửa đất.
Về lập bản đồ địa chính: Tình hình đo đạc lập bản đồ trên địa bàn quận Hai
Bà Trưng được đánh giá qua từng giai đoạn như sau:
Trước Luật đất đai năm 1993: Đo đạc, lập BĐĐC chủ yếu mới chỉ dừng lại
ở bước điều tra cơ bản. Phần lớn các phường ven ngoại ô mới chỉ có bản đồ giải
thửa được xây dựng bằng phương tiện và công nghệ thủ công lạc hậu. Các biến
động đất đai không được chỉnh lý kịp thời nên độ chính xác của bản đồ chưa cao,
sau khi chỉnh lý không được ký và xác nhận, lưu giữ lộn xộn, khai thác tùy tiện. Hệ
thống bản đồ này tới nay phần lớn không phù hợp với thực tế do không chỉnh lý
biến động kịp thời như: Thanh Lương, Vĩnh Tuy, Bạch Đằng.Kết quả trong giai
đoạn này đã đo đạc, chỉnh lý lập được 84 tờ bản đồ với tỷ lệ 1/1.000. Hiện nay bản đồ
này bị thất lạc nhiều chủ yếu được sử dụng làm tài liệu tra cứu tại các xã, thị trấn.
Sau Luật đất đai năm 1993: Giai đoạn từ năm 1996 đến năm 1997, Quận
Hai Bà Trưng đã tập trung đo đạc lập bản đồ theo phương pháp toàn đạc truyền
thống (dùng máy kinh vĩ để đo),BĐĐC được thành lập theo quy phạm tại Quyết
định 220/QĐ-ĐC ngày 01/7/1991 của Tổng cục Địa chính về ban hành Quy phạm
đo vẽ BĐĐC tỷ lệ 1/500, 1/1000.Trong giai đoạn này,đo vẽ BĐĐC đã được thực
hiện trên toàn bộ các xã của huyện (đạt 100% diện tích toàn Quận) với tổng số tờ
bản đồ trên toàn Quận là644tờ tỷ lệ 1/200.
* Về lập các loại sổ:Kèm theo hệ thống BĐĐC đã đo vẽ tại phường là các
loại hồ sơ kèm theo (cùng thời điểm): sổ mục kê, sổ địa chính, sổ cấp GCNQSDĐ,
biểu mẫu các loại đất.
Sổ Cấp GCNQSDĐ ở cho hộ gia đình, cá nhân
Công tác cấp GCNQSDĐ ở trên địa bàn quận Hai Bà Trưng được thực hiện
theo Luật đất đai năm 1993 và các Quyết định của UBND thành phố Hà Nội: tính
đến hết ngày 31/12/2015, toàn quận đã cấp được là 33.270 GCNQSDĐ.Như vậy,
với tổng số 45.703 trường hợp SDĐ trên địa bàn quận Hai Bà Trưng còn 12.433
trường hợp chưa được cấp GCNQSDĐ. Theo báo cáo của UBND các phường về rà
soát các trường hợp chưa được cấp GCN năm 2015 thì trong tổng số trường hợp
chưa được cấp GCNQSDĐ có 5179trường hợp chưa đủ điều kiện cấp GCN.
*Sổ cấp GCNQSDĐ cho các tổ chức SDĐ
Số GCNQSDĐ đã cấp cho các tổ chức SDĐ là rất ít. Trên địa bàn Quận Hai
Bà Trưng tính đến hết ngày 31/12/2015 có khoảng 52 tổ chức SDĐ. Trong đó
100% các tổ chức này đã thực hiện việc kê khai ĐKĐĐ theo quy định. Việc cấp
GCNQSDĐ cho các tổ chức này do Sở Tài Nguyên và Môi trường Hà Nội thực
hiện. Trong 25 tổ chức đã cấp GCNQSDĐ cho, đạt tỷ lệ 48 % . Số tổ chức chưa
được cấp GCNQSDĐ là 27 tổ chức.
2.5.1. Những kết quả đạt được trong thời gian qua:
Trong công tác đo đạc lập BĐĐC: 100% xã, thị trấn đã được thành lập
BĐĐC được chuẩn hóa, quản lý sử dụng, khai thác.Trong công tác ĐKĐĐ: đã tổ
chức tuyên truyền vận động người SDĐ thực hiện kê khai đăng ký lần đầu đã đạt
số lượng khá cao 93%, một chỉ tiêu mà trong nhiều năm trước khi có luật đất đai
2003 gần như bị bỏ ngỏ. Công tác cấp GCNQSDĐ: đất đai có nhiều nguồn gốc
khác nhau, quá trình quản lý gặp nhiều khó khăn, vướng mắc ...
Hệ thống HSĐC được số hóa, scan, dữ liệu được cập nhật lên các file máy
tính đã phục vụ hữu hiệu công tác quản lý nhà nước về đất đai cũng như nhu cầu
tra cứu của người dân và doanh nghiệp.
2.5.2. Tồn tại, bất cập
Tuy đã có những thành tựu vượt bậc nhưng qua công tác cũng thấy bộc lộ
một số vấn đề trong công tác đo đạc bản đồ (thông tin tư liệu địa chính,công tác
thông tin tư liệu sổ sách (thông tin tư liệu HSĐC),công tác kê khai đăng ký, cấp
GCNQSDĐ với thủ tục hành chính rườm rà, phức tạp, cứng nhắc.
2.5.3. Nguyên nhân chủ yếu của những tồn tại, bất cập
Hệ thống pháp luật về đất đai còn chồng chéo, chưa hoàn chỉnh, đồng bộ, cơ cấu
tổ chức bộ máy và lực lượng nhân sự làm công tác quản lý địa chính thiếu tính ổn định.
Quản lý nhà nước về hồ sơ địa chính ở Quận Hai Bà Trưng là bộ phận trong
nội dung quản lý của Nhà nước về đất đai, được tiến hành chủ yếu phục vụ mục
tiêu quản lý. Mặc dù còn nhiều hạn chế, tồn tại trong quản lý về địa chính do
nguyên nhân khách quan và chủ quan, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở Quận
Hai Bà Trưng đã và đang có nhiều nỗ lực nhằm xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu
về địa chính hoàn chỉnh, đáp ứng cho yêu cầu quản lý đất đai trong thời kỳ hội nhập
kinh tế quốc tế.
2.5. Đánh giá quản lý nhà nước về địa chính của chính quyền quận Hai Bà Trưng
Đánh giá QLNN nước về địa chính là một công việc phức tạp, nhiều tiêu chí,
chỉ tiêu không thể lượng hoá được. Trên cơ sở áp dụng 5 tiêu chí đánh giá chính
sách công của Ngân hàng thế giới, tác giả xây dựng hệ thống chỉ tiêu phù hợp
nhằm thực hiện việc đánh giá QLNN về địa chính từ thực tiễn của quận Hai Bà
Trưng như sau:
1. Tiêu chí phù hợp: Chất lượng QLNN về địa chính của quận Hai Bà
Trưngphụthuộc vào những yếu tố được xem là đầu vào của quản lý.
2. Tiêu chí hiệu lực: Tính hiệu lực QLNN về địa chính thểhiệnởvai trò
lãnhđạo của cấp uỷ Đảng, việc giám sát thực hiện pháp luật của HĐND, việc tổ
chức thực hiện của UBND, sự phối hợp tham gia của các tổ chức chính trị- xã hội
và người sử dụng đất. Đối quận Hai Bà Trưng công tác này đã được sự quan tâm
của chính quyền, tuy nhiên chưa thật sự thường xuyên và có những chương trình,
mục tiêu cụ thể.
3. Tiêu chí hiệu quả: được xem xét trong QLNN về địa chính của quận Hai
Bà Trưng thể hiện mức độ hoàn thành 3 mục tiêu tổng quát của quản lý. QLNN về
địa chính đã có những tiến bộ đáng kể, góp phần ổn định KT- XH tại quận.
4. Tiêu chí tác động: QLNN về địa chính của quận Hai Bà Trưng đã có
những tácđộng nhất định đối sự phát triển kinh tế xã hội quận như: các khoản thu
ngân sách tăng bình quân hàng năm; ý thức pháp luật của người dân đã được nâng
cao; tình hình an ninh chính trị trên địa bàn ổn định; cảnh quan môi trường, di tích
lịch sử được và hệ thống hạ tầng kỹ thuật được cải thiện, quận đã có dáng dấp của
một đô thị hiện đại, đời sống văn hoá tinh thần cho người dân ngày càng được
nâng cao.
5. Tiêu chí bền vững: Để được sựbền vững trong QLNN về địa chính
củaquận cần 3 yếu tố chính là: bền vững về tài chính, bền vững về nghiên cứu khoa
học và áp dụng công nghệ, bền vững về mức độ tham gia vào các hoạt động quản
lý của người sử dụng đất, các tổ chức chính trị xã hội.
Chương 3
GIẢI PHÁP VÀ BẢO ĐẢM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐỊA CHÍNH TỪ
THỰC TIỄN QUẬN HAI BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
3.1. Phương hướng bảo đảm công tác quản lý nhà nước về địa chính
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận cho ta thấy cần thiết phải thực hiện công tác
quản lý nhà nước về đất đai đặc biệt là công tác địa chính. Quản lý nhà nước về địa
chính là một nội dung rất quan trọng, là nền tảng cho việc bảo vệ chế độ sở hữu
toàn dân về đất đai, là điều kiện để Nhà nước quản lý chặt chẽ toàn bộ quỹ đất
trong phạm vi lãnh thổ đảm bảo cho đất đai được sử dụng một cách triệt để.
Trong những năm tới, với mục tiêu hoàn thiện theo hướng hoàn chỉnh, hiện
đại, đáp ứng yêu cầu của quản lý, UBND quận Hai Bà Trưng tập trung thực hiện
theo phương hướng sau:
Thứ nhất, ổn định quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất là cơ sở cho việc quản
lý địa chính.
Bên cạnh việc xây dựng quy hoạch, kế hoạch cần rà soát lại quy trình xây
dựng quy hoạch, kế hoạch để có được tính khả thi, dân chủ và đủ công cụ để đảm
bảo tính thực thi, tránh trình trạng quy hoạch “treo”, dự án “treo”. UBND quận cần
rà soát lại từng khu vực để công bố quy hoạch, kế hoạch SDĐ, xem xét lại khu vực
cần tiếp tục thực hiện, khu vực nào không có khả năng thực hiện thì quyết tâm công
bố huỷ bỏ để giải phóng các nguồn lực đang bị “chết”, hoặc đang nằm im. Công
khai hoá, minh bạch hoá các mối quan hệ mang tính “lịch sử”, bảo đảm quyền tiếp
cận thông tin của công chúng về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Tạo điều kiện
giảm bớt tình trạng tham nhũng, hối lộ xẩy ra khá phổ biến hiện nay, gây thiệt hại
không nhỏ cho người dân và Nhà nước.
Tăng cường công tác quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất, cần tăng cường ở bề
rộng và chiều sâu.
Bên cạnh việc xây dựng quy hoạch, kế hoạch cần rà soát lại quy trình xây
dựng quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất để có được tính khả thi, dân chủ và đủ
công cụ để đảm bảo tính thực thi. Như vậy, cần xây dựng một lực lượng có kinh
nghiệm và trình độ cao để thực hiện công tác kiểm tra phương án quy hoạch đồng
thời kiểm tra việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp.
Thứ hai, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước về địa chính.
Cần xác định ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực quản lý địa chính
nhất . Việc này có vai trò quan trọng, tạo bước đột phá trong công tác quản lý, cải
cách thủ tục hành chính. Do vậy, để công tác quản lý địa chính được chặt chẽ, khoa
học thì ứng dụng công nghệ thông tin, tin học hóa các quy trình nghiệp vụ, dịch vụ và
tác nghiệp chuyên môn tại cơ sở là rất cần thiết nhằm:
Tăng cường khả năng tiếp cận, ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác
chuyên môn cho đội ngũ cán bộ cơ sở, nhằm nâng cao quả công tác quản lý, xử lý
và khai thác dữ liệu đất đai. Đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất
đai trong tình hình mới.
UBND các phường phải ứng dụng các phần mềm chuyên ngành( phần mềm
Landinfo) phục vụ công tác quản lý.Cần áp dụng nhiều phần mềm hỗ trợ trong quá
trình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, đáp ứng yêu cầu quản lý đất đai trong tình
hình hiện nay.
Thứ ba, tạo lập cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai thuận lợi cho tra cứu, xây
dựng cơ sở dữ liệu địa chính thay thế cho việc lập hồ sơ địa chínhdạng giấy hiện nay.
Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai sẽ phục vụ đắc lực tác nghiệp chuyên môn
như đăng ký cấp GCNQSDĐ, quy hoạch, đền bù giải phóng mặt bằng... được thực
hiện chính xác, rút ngắn thời gian. Thông tin đất đai được truy vấn, khai thác đơn
giản, thuận tiện làm tăng hiệu quả công việc. Thay đổi cách các điều hành công
tác HSĐC theo phương pháp hiện đại, phát hiện và làm chuẩn hóa kết quả giải
quyết công việc của cán bộ cấp dưới, tăng cường tư duy, năng lưc cán bộ.
Thứ tư, tăng cường pháp chế trong quản lý Nhà nước về đất đai
Xây dựng, hoàn thiện Luật đất đai với nội dung đáp ứng cho được nhu cầu
của quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá: một là tiếp tục xác lập chế độ sở hữu
toàn dân về đất đai; hai là, tiếp tục xác lập chế độ sử dụng đất; ba là, xây dựng hệ
thống tài chính đất đai hợp lý tạo cơ sở để xây dựng và phát triển thị trường bất động
sản lành mạnh, tạo cơ chế tốt để phát triển cơ sở hạ tầng cho thực hiện công nghiệp
hoá- hiện đại hoá đất nước, đáp ứng yêu cầu về quỹ nhà ở cho người có thu nhập
thấp. Luật đất đai mới ban hành cũng như ban hành các văn bản để thực hiện Luật
đất đai phải nhanh chóng và sớm đưa vào thực hiện nhằm chuyển đổi cơ cấu sử
dụng đất, phù hợp với quá trình chuyển đổi cơ cấu lao động và cơ cấu đầu tư, nhằm
xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý.
Thứ năm, hoàn thành công tác đăng ký đất đai lần đầu, lập hồ sơ địa chính,
cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Trong những năm tới cần tập trung đầu tư, hướng dẫn hoàn thành tốt công
tác đăng ký đất đai lần đầu đối với những trường hợp chưa được cấp giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất, hoàn thiện công tác lập HSĐC tại cấp cơ sở, cấp
GCNQSD đất. Để quản lý chặt chẽ đất đai, chúng ta cần phải có một hệ thống
HSĐC, bản đồ địa chính hoàn chỉnh. Vì đây là nhiệm vụ thường xuyên nhưng tầm
quan trọng của nó thì rất đặc biệt. Trong quá trình xây dựng HSĐC ban đầu, chúng ta
cần triển khai, chỉnh lý biến động. Việc chỉnh lý biến động chậm sẽ làm cho việc quản
lý diễn ra phức tạp hơn, gây lãng phí nhiều hơn. Quá trình đăng ký đất đai, lập HSĐC
cần phải kết hợp chặt chẽ với quá trình tin học hoá hệ thống quản lý bằng việc xây
dựng hệ thống đất đai.
Thứ sáu, tổ chức đổi mới bộ máy quản lý Nhà nước về địa chính theo hướng
tinh giảm, gọn nhẹ và thực hiện cải cách hành chính.
Bộ máy quản lý Nhà nước về đất đai là 1 hệ thống các cơ quan quyền lực của
Nhà nước gồm các cấp từ TW đến địa phương,chịu trách nhiệm quản lý Nhà nước
về đất đai trên tầm vĩ mô.
Để đổi mới bộ máy quản lý Nhà nước thì cần thực hiện chuyên môn hoá, hợp
tác hoá giữa các cấp, các ngành quản lý đất đai. Cần phân công rõ ràng nhiệm vụ,
chức năng, quyền hạn, trách nhiệm của các cấp trách chồng chéo, trách tình trạng
“cha chung không ai khóc”.
Đầu tiên, ta cần rà soát lại chức năng, nhiệm vụ của cơ quan địa chính theo
hướng gọn nhẹ, phân công, phân cấp, phối hợp chặt chẽ và đồng bộ đảm bảo sự điều
hành tập trung, thống nhất, thông suốt đảm bảo bộ máy hoạt động nhịp nhàng có
hiệu quả.
Bên cạnh đó, cần phải xây dựng một đội ngũ cán bộ ổn định, am hiểu tình hình
địa phương, nâng cao chế độ giám sát theo đúng tiêu chuẩn. Tăng cường giám sát, xử lý
nghiêm minh các trường hợp sai phạm khi thực hiện công tác.Đào tạo nhằm năng cao
trình độ chuyên môn, trình độ lý luận và thực tiễn.
Cần thiết áp dụng và thực hiện nghiêm túc cơ chế “một cửa” nhằm đơn giản
hóa các thủ tục hành chính, các thủ tục được quy về một mối, giảm thiểu phiền hà
cho tổ chức, cá nhân.
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về địa chính
3.2.1. Xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và các
văn bản quản lý địa chính
* Xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về trình tự,
thủ tục quản lý địa chính
Quy trình quản lý địa chính được xây dựng dựa trên quy định của Luật đất
đai và hệ thống các văn bản hướng dẫn thi hành luật đất đai. Để các cơ quan
chuyên môn về quản lý địa chính dễ thực hiện công đoạn của quá trình quản lý địa
chính, nhà nước nên ban hành Luật về thủ tục quản lý địa chính.
* Hệ thống văn bản do UBND Quậnhướng dẫn thực hiện văn bản của cơ
quan quản lý cấp trên
Hệ thống các văn bản hướng dẫn thi hành của UBND Quận là cơ sở để
Phòng Tài nguyên và Môi trường, Chi nhánh Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng
đất thực hiện giải quyết hồ sơ, quản lý hồ sơ địa chính cần được tập hợp hóa thành
cơ sở dữ liệu văn bản về địa chính, được quản lý tại một Trung tâm dữ liệu địa
chính trực thuộc Phòng Tài nguyên và Môi trường Quận. Một hệ thống văn bản
hướng dẫn đầy đủ, đồng bộ và kịp thời sẽ giúp cho công tác quản lý địa chính đơn
giản, hiệu quả và khoa học.
3.2.2. Hoàn chỉnh về cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý địa chính
Có thể thấy cơ quan Tài nguyên và Môi trường là cơ quan tham mưu, giúp
việc cho cơ quan hành chính Nhà nước cùng cấp, với phạm vi, mức độ quyền hạn do
các cơ quan hành chính quyết định giao cho. Cơ quan quản lý địa chính là một trong
những bộ phận hợp thành cơ quan hành chính nhà nước, chịu trách nhiệm quản lý
ngành, lĩnh vực được phân công. Cơ quan nhà nước chỉ xem xét, ký và ban hành các
quyết định. Do vậy, muốn cơ quan Tài nguyên và Môi trường đủ mạnh thì cơ quan
hành chính nhà nước cần có sự phân cấp, giao quyền dứt khoát, rõ ràng cho cơ quan
quản lý đất đai, sớm chuyển chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan này từ
cơ quan tham mưu, giúp việc sang thành cơ quan quản lý thực thu, tạo sự chủ động
cho ngành Tài nguyên và Môi trường giải quyết các vấn đề thuộc ngành, tự chịu
trách nhiệm và báo cáo công tác khi thực hiện nhiệm vụ quản lý của ngành trước cơ
quan hành chính cùng cấp.
Phân định rõ chức năng đăng ký đất đai thuộc hệ thống Văn phòng đăng ký
quyền sử dụng đất với chức năng quản lý của cơ quan Tài nguyên và Môi trường.
Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất trên cơ sở quản lý hồ sơ địa chính và thông
tin đất đai, không thể đơn thuần là một đầu mối tiếp nhận hồ sơ, rồi chuyển giao cho
cơ quan quản lý và cập nhật những biến động theo quyết định của các cơ quan
này.Bộ máy làm công tác quản lý nhà nước về địa chính trên địa bàn quận Hai Bà
Trưng là Phòng Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng đăng ký đất đai Hà Nội Chi
nhánh quận Hai Bà Trưng và bộ phận địa chính tại UBND các phường.Do vậy, cần
cải cách thủ tục hành chính, kiện toàn chức năng bộ máy của cơ quan quản lý đất
đai của quận Hai Bà Trưng ngày một chính quy, hiện đại, đảm bảo thực hiện tốt
yêu cầu nhiệm vụ trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
3.2.3. Các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà
nước về địa chính
* Đo đạc lập bản đồ địa chính chính quy
Đo đạc, lập BĐĐC là cơ sở quan trọng cho khâu kê khai đăng ký, lập HSĐC
và cấp GCNQSDĐ, phục vụ đắc lực trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai
trên địa bàn quận Hai Bà Trưng.
Để đáp ứng cho yêu cầu quản lý đất đai và sử dụng đất trong giai đoạn hiện
nay của quận Hai Bà Trưng đòi hỏi phải có bản đồ địa chính chính quy nhằm đảm
bảo độ chính xác thông tin của từng thửa đất. Vì vậy tiến hành triển khai dự án
hoàn thiện và hiện đại hóa hệ thống quản lý đất đai Việt Nam (VILAP) trên địa bàn
quận và xây dựng thực hiện các dự án khác cho mục đích đo đạc lập bản đồ địa
chính trên phạm vi toàn quận là rất cần thiết.
* Đẩy mạnh, nhanh việc đăng ký đất đai, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất:
UBND quận chỉ đạo các phường thực hiện việc rà soát, xác định lại kết quả
cấp GCNQSDĐ, thống kê tình hình tồn đọng chưa cấp GCNQSDĐ.Căn cứ vào
khối lượng tồn đọng, mục tiêu cơ bản của từng địa phương, UBND quận cần giao
chỉ tiêu khối lượng cần cấp GCNQSDĐ cho từng phường phải thực hiện và hoàn
thành trong năm 2016.Rà soát cải cách thủ tục hành chính trong cấp GCNQSDĐ cho
phù hợp với quy định của pháp luật đất đai hiện hành, rút ngắn thời gian, giảm phiền
hà cho người sử dụng. Các văn bản giải quyết vướng mắc, tồn tại trong cấp
GCNQSDĐ cần phải cụ thể, rõ ràng, phù hợp với thực tế, không quá cầu toàn mà nên
phân chia các vướng mắc, tồn tại thành nhiều nhóm để ban hành thành nhiều văn bản
cho thống nhất, bảo đảm tính kịp thời.
Các trường hợp đang có tranh chấp, vi phạm pháp luật đất đai đối với một
phần diện tích mà chưa thể giải quyết ngay thì xem xét cấp GCBQSDĐ trước đối
với phần diện tích đất không tranh chấp, vi phạm.
Các trường hợp do quản lý yếu kém, để dân lấn chiếm hoặc tự ý chuyển mục
đích SDĐ từ đất nông nghiệp thành đất ở hay người dân lấn chiếm đất công đã ổn
định từ trước 1/7/2014 cần rà soát, xem xét cấp GCNQSDĐ cho người sử dụng để
thực hiện quản lý và tạo nguồn thu ngân sách nhà nước.
Mặt khác, UBND quận và UBND các phường cũng tăng cường tuyên truyền,
phổ biến pháp luật để người SDĐ thực hiện nghiêm chỉnh các quy định về quyền và
nghĩa vụ của người SDĐ, trong đó có trách nhiệm đăng ký quyền SDĐ đối với các cơ
quan Nhà nước.
* Giải pháp về công nghệ :
Đối với công tác quản lý địa chính thì việc áp dụng công nghệ tin học hiện
đại hóa quản lý hệ thống địa chính là một nhu cầu tất yếu. Vì vậy, giải pháp đưa ra
cho quận Hai Bà Trưng để có thể nhanh chóng xây dựng được cơ sở dữ liệu địa
chính là cần phải:
Trang bị đầy đủ hạ tầng kỹ thuật cho Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai,
phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND các phường (máy tính có kết nối mạng
internet và phần mềm chuyên ngành quản lý cơ sở dữ liệu địa chính).
Thiết lập và hoàn thiện cơ sở dữ liệu địa chính trong đó có hệ thống mạng
kết nối giữa Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai, phòng Tài nguyên và Môi
trường, UBND các phường.
Triển khai cung cấp thông tin về cơ sở dữ liệu địa chính trên mạng Internet.
* Giải pháp về nhân lực:
Để công tác HSĐC ngày càng hoàn thiện, được sử dụng một cách có hiệu
quả thì sự quan tâm đối với lực lượng nhân sự làm công tác này cũng là vấn đề
không kém phần quan trọng. Do vậy, để nâng cao chất lượng đội ngũ nhân sự đảm
nhận công tác HSSĐC cần chú trọng:
Nâng cao năng lực trình độ chuyên môn và tin học cho cán bộ một cách
thường xuyên. Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn một cách thường xuyên
theo các hình thức phù hợp: dài hạn, ngắn hạn,...
Đảm bảo tính ổn định, chuyên nghiệp cho chức danh cán bộ Địa chính cấp
phường. Cán bộ địa chính ở phường phải công tác liên tục ở địa bàn, không thay
đổi cán bộ địa chính theo nhiệm kỳ của UBND và HĐND cấp hành chính cơ sở,
không kiêm nhiệm các công tác khác (quản lý xây dựng đô thị, giao thông,...).Tăng
cường năng lực cho cán bộ địa chính phường để đảm bảo tiêu chuẩn:
Cán bộ địa chính phường phải là người am hiểu chính sách, pháp luật quản lý
đô thị nói chung và quản lý đất đai nói riêng; hướng dẫn ngời sử dụng đất chấp hành
chính sách, pháp luật đất đai, nhà cửa; thực hiện việc hoà giải khi có tranh chấp đất
đai, nhà cửa; nắm chắc hiện trạng và quy hoạch sử dụng đất đai, quy hoạch đô thị
của phường; có ý thức tổ chức kỷ luật trong công tác; trung thực, gắn bó mật thiết
với nhân dân, được nhân dân tín nhiệm.Đảm bảo chế độ chính sách thoả đáng và ổn
định cho cán bộ địa chính phường, quan tâm và có hướng bồi dưỡng lâu dài cho
đội ngũ làm cán bộ hợp đồng.
Đảm bảo tính ổn định, chuyên nghiệp cho cán bộ địa chính. Cán bộ địa
chính cấp cơ sở phải công tác liên tục ở địa bàn, ít luân chuyển, không kiêm nhiệm
công tác khác (quản lý xây dựng đô thị, giao thông).
*Đầu tư tài chính, kỹ thuật
Ngoài đầu tư bằng ngân sách hàng năm dành cho hoạt động sự nghiệp địa
chính, cần tận dụng các nguồn tài chính khác để nhanh chóng hoàn thiện và hiện
đại hệ thống quản lý đất đai, thông qua ứng dụng các tiến bộ của công nghệ thông
tin. đảm bảo cho hệ thống hoạt động kết nối được với hệ thống cơ sở dữ liệu các
cấp thông suốt.
Trước mắt ưu tiên đầu tư kinh phí để cập nhật tốt các loại quy hoạch (chi tiết
xây dựng, giao thông, thủy lợi) lên BĐĐC đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật (về tỷ
lệ, hệ tọa độ bản đồ.) để phục vụ tốt việc khai thác sử dụng thống nhất, hiệu quả
kết quả đo đạc.
*Một số giải pháp khác:
Tăng cường tuyên truyền, phổ biến đến toàn thể cán bộ, nhân dân trong quận
tự giác thực hiện các chính sách hiện hành liên quan đến lĩnh vực nhà, đất, vận
động nhân dân tự giác chấp hành .
Phối hợp với các ngành chức năng của thành phố, các Phòng, ban chuyên
môn của quận tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra giám sát việc quản lý, sử
dụng đất của các tổ chức cá nhân, có biện pháp xử lý kiên quyết, kịp thời xử lý đối
với các trường hợp cố tình vi phạm Luật đất đai.
Tiến hành rà soát, kiến nghị với thành phố và xử lý dứt điểm các trường hợp
vi phạm về sử dụng đất đai còn tồn đọng hoặc còn tồn tại do lịch sử để lại.
Tăng cường hơn nữa sự quan tâm, chỉ đạo của Quận uỷ, HĐND quận,
UBND quận sự phối hợp tích cực, có hiệu quả của các ban ngành thành phố và
UBND các phường trong quận.
KẾT LUẬN
Quản lý địa chính là một nhiệm vụ quan trọng, đầy khó khăn, phức tạp. Nó
luôn là điểm yếu của ngành Tài nguyên và Môi trường trong nhiều năm qua. Công
tác này đã được đề cập từ lâu trong hệ thống pháp luật đất đai nước ta. Đất đai luôn
biến động trong quản lý và sử dụng, việc không nhận thức được tầm quan trọng của
quản lý chính lý biến động và thông báo cập nhật chỉnh lý biến động sẽ dẫn đến hậu
quả sau một thời gian các tài liệu được lập được luôn không phản ánh đúng được thực
tế quản lý, sử dụng đất đai. Do đó, việc khai thác sử dụng hồ sơ phục vụ công tác
quản lý nhà nước về đất đai cũng như đáp ứng nhu cầu tra cứu thông tin của các thành
phần trong xã hội không còn tác dụng.
Xuất phát từ thực tế nghiên cứu công tác quản lý địa chính trên địa bàn quận
Hai Bà Trưng, đề tài đã đề xuất được một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện
hệ thống quản lý nhà nước về địa chính ở Quận Hai Bà Trưng nói riêng và trong
phạm vi cả nước nói chung.
Mặc dù tác giả luận văn đã có nhiều cố gắng và nghiên cứu, tìm hiểu trong
quá trình thực hiện và hoàn thiện đề tài nhưng luận văn khó tránh khỏi những thiếu
sót, hạn chế. Rất mong nhận được sự thông cảm, đóng góp ý kiến từ quý Thầy, Cô
và các Bạn .
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- tom_tat_luan_van_quan_ly_nha_nuoc_ve_dia_chinh_tu_thuc_tien.pdf