Tổng quan về bẫy chứa Dầu khí ở các bể trầm tích Đệ Tam thềm lục địa Nam Việt Nam

thöôøng lieân quan tôùi nhöõng hieän töôïng bieån tieán vaø hieän töôïng baát chænh hôïp. + Caùc bieán ñoåi töôùng theo chieàu ngang coù nguoàn goác traàm tích hoaëc lieân quan ñeán söï phaùt trieån cuûa caùc sinh vaät nhö aùm tieâu. Moät ñôït bieån tieán coù theå coù theå taïo ra nhieàu baãy khaùc nhau vì ban ñaàu laéng ñoïng caùc traàm tích vuïn, khi bieån tieán seõ taïo neân caùc ñôït traàm tích laøm cho chuùng choàng chaát leân nhau. Do bieån tieán vaø caùc ñôït traàm tích khoâng ñeàu ñaõ taïo ra nhöõng lôùp tính chaát thay ñoåi veà thaønh phaàn vaø haït ñoä. * Phaân loaïi neâm vaùt: neâm vaùt bieån tieán, neâm vaùt döôùi maët baát chænh hôïp. Hai loaïi naøy thuoäc nhaân toá ñòa taàng vôùi kieåu giaùn ñoaïn traàm tích. * Baãy do bieán ñoåi töôùng goàm: neâm vaùt ñòa taàng, caùc thaønh heä aùm tieâu. a. Neâm vaùt ñòa taàng: laø caáu truùc ñöôïc hình thaønh do söï keát thuùc cuûa thaân traàm tích chöùa caùt do söï ngöng traàm tích do bieán ñoåi töôùng. Treân thöïc teá khoù phaân bieät hai loaïi neâm vaùt naøy. Caùc neâm vaùt naøy thöôøng lieân quan ñeán caùc traàm tích vuïn caùt vaø caùc thaønh heä cacbonat, trong ñoù söï kheùp kín ñöôïc ñaûm baûo baèng söï bieán ñoåi töôùng töø töø vaø coù moät phaàn song song vôùi caùc lôùp. Thöôøng noù ñöôïc kheùp kín ôû phía treân cuûa nuùi doác do söï bieán ñoåi theo chieàu ngang töø vaät lieäu caùt ñeán seùt, thaân caùt thöôøng coù hình daïng deïp hoaëc thu daøi, loaïi ñôn giaûn nhaát laø thaân caùt thuoäc loaïi thaáu kính. b. Caùc bieán ñoåi töø töø neáu chuyeån moät caùch ñoät ngoät thì töông öùng nhöõng pha xoùi moøn hoaëc ngöng traàm tích. Hình thaùi xaùc ñònh tính traàm tích cuûa thaân caùt cho pheùp ta ñöa ra nhöõng giaû thuyeát veà nguoàn goác cuûa chuùng, söï laáp ñaày caùc con laïch, caùc doøng buøn vaån ñuïc, caùc doi caùt doïc bôø bieån hoaëc caùc baõi caùt ven bieån. Vaät lieäu chuû yeáu laø caùt thaïch anh, ñaù voâi neáu chuùng chuyeån sang caùc thaønh heä aùm tieâu. II.3. Nhaân toá thuûy tónh vaø thuûy ñoäng löïc: Tæ troïng caùc chaát löu coù maët daàu vaø khí ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi söï kheùp kín (baãy). Caùc taàng chöùa nöôùc ít khi ñöùng yeân vaø di chuyeån vôùi moät toác ñoä maïnh laøm thay ñoåi ñieàu kieän thaønh taïo baãy thay vì chæ chòu löïc troïng tröôøng. Ñoái vôùi moät loaïi daàu khí coù tæ troïng cho tröôùc söï bieán daïng vaø söï di chuyeån caøng lôùn khi ñoä doác doøng nöôùc caøng lôùn. Tæ troïng cuûa khí luoân nhoû hôn daàu neân væa khí bò bieán daïng vaø di chuyeån yeáu, væa daàu bò bieán daïng vaø di chuyeån maïnh hôn. Do ñoù nhaân toá thuûy tónh vaø thuûy ñoäng löïc keùo theo söï thay ñoåi vò trí cuûa baãy. Trong thöïc teá moãi baãy laø söï keát hôïp nhieàu nhaân toá khaùc nhau. II.4. Söï thaønh taïo caùc væa daàu II.4.1. Lyù thuyeát veà söï thaønh taïo væa daàu khí: II.4.1.a. Lyù thuyeát neáp loài ( lyù thuyeát troïng tröôøng ) : Caùc tích tuï ñöôïc taïo neân ôû voøm caùc neáp uoán do söï di chuyeån cuûa daàu vaø khí döôùi taùc duïng cuûa troïng tröôøng. Söï khaùc nhau veà tyû troïng laø nhaân toá cô baûn gaây ra söï noåi vaø chuyeån ñoäng leân phía treân cuûa daàu vaø khí. Caùc khoái daàu vaø khí naøy seõ di chuyeån theo höôùng thaúng ñöùng tôùi lôùp maët khoâng thaám, roài tieáp tuïc di chuyeån theo chieàu nghieâng cuûa maùi leân phía treân. Treân ñöôøng di chuyeån caùc khoái daàu naøy seõ taêng daàn kích thöôùc do söï keát hôïp vôùi caùc gioït daàu – khí phaân taùn trong nöôùc. Cuoái cuøng daàu vaø khí ñöôïc taäp trung ôû voøm cuûa caùc neáp loài. Neáu nhö daàu vaø khí vaãn tieáp tuïc ñi vaøo baãy thì tôùi luùc baãy caáu taïo naøy ñöôïc laáp ñaày hoaøn toaøn bôûi daàu vaø khí, töø luùc naøy trôû ñi, daàu daàn daàn seõ bò khí môùi dòch chuyeån ñeán ñuoåi daàu ra khoûi baãy vaø tieáp tuïc di chuyeån theo höôùng nhoâ leân cuûa væa. Do ñoù khi coù moät baãy caáu taïo lieân tuïc nhau, caùi noï naèm ôû vò trí cao hôn caùi kia thì seõ xaûy ra söï tích tuï phaân vò. HÌNH 2.1: MOÂ HÌNH KHÍ DAÅY DAÀU RA KHOÛI BAÃY HÌNH 2.2: SÔ ÑOÀ LYÙ THUYEÁT GIAÛI THÍCH SÖÏ TÍCH TUÏ PHAÂN DÒ II.4.1.b. Lyù thuyeát thuûy löïc: Trong quaù trình di chuyeån cuûa caùc hydrocacbon theo doøng nöôùc beân trong caùc keát chöùa, döôùi aûnh höôûng cuûa thuyû löïc, xaûy ra söï phaân dò daàn vaät chaát do söï khaùc nhau veà tyû troïng vaø ñoä linh ñoäng. Söï phaân dò naøy daãn tôùi söï tích tuï daàu vaø khí trong caùc baãy gaëp treân ñöôøng di chuyeån. Söï vaän ñoäng cuûa nöôùc ngaàm luoân xaûy ra ôû nhöõng nôi naøo coù söï cheânh leäch veà thuûy löïc. Söï bieán ñoåi gradient thuûy löïc laïi thöôøng xuyeân xaûy ra trong nhöõng thôøi kyø ñòa chaát khaùc nhau. Khi hieän töôïng suït luùn vaø traàm tích xaûy ra maïnh meõ, coù söï khaùc nhau veà aùp löïc giöõa vuøng luùn chìm saâu nhaát vaø vuøng ven rìa. Söï di chuyeån naøy seõ xaûy ra deã daøng ôû nhöõng lôùp ñaù coù ñoä thaám toát. Sau ñoù caùc hieän töôïng uoán neáp, ñöùt gaõy, boùc moøn ñaõ laøm thay ñoåi phöông höôùng vaø cöôøng ñoä dòch chuyeån cuûa nöôùc ngaàm. Toác ñoä vaø phöông höôùng cuûa doøng chaûy phuï thuoäc vaø ñoä lôùn cuûa gradient thuûy löïc. Söï di chuyeån cuûa nöôùc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï di chuyeån cuûa caùc hydrocacbon. Daàu vaø khí ôû traïng thaùi phaân taùn thaønh caùc gioït nhoû trong nöôùc hoaëc ôû döôùi daïng hoaø tan seõ ñöôïc nöôùc vaän chuyeån di cho tôùi khi gaëp ñöôïc caùc baãy caáu taïo hoaëc baãy thaïch hoïc, hay do söï bieán ñoåi veà aùp suaát nhieät ñoä vaø caùc ñieàu kieän hoaù lyù khaùc maø daàu ñaõ taùch ra khoûi nöôùc, taäp hôïp thaønh caùc phaàn töû lôùn hôn, coù khaû naêng dòch chuyeån döôùi taùc duïng cuûa yeáu toá troïng löïc. Tuyø theo ñaëc tính cuûa baãy, söï tích tuï daàu vaø khí coù theå xaûy ra theo hai caùch: + Khi caùc gioït daàu hoaëc boït khí ñaõ ôû phaàn voøm cuûa baãy caáu taïo thì aùp löïc noåi cuûa chuùng seõ ngaên caûn söï dòch chuyeån tieáp theo cuøng vôùi nöôùc. Keát quaû laø daàu vaø khí ñöôïc tích tuï ôû phaàn cao nhaát cuûa caáu taïo. + Trong tröôøng hôïp baãy kieåu thaïch hoïc, höôùng chuyeån ñoäng cuûa nöôùc seõ coù taùc duïng lôùn ñeán söï tích tuï cuûa daàu vaø khí. Neáu nöôùc di chuyeån töø treân xuoáng döôùi, ngöôïc laïi vôùi chieàu noåi cuûa daàu vaø khí thì hieäu quaû chaén cuûa ñaù ít thaám seõ taêng leân, keát quaû laø haàu heát daàu vaø khí seõ bò giöõ laïi tröôùc ñôùi chaén. Ngöôïc laïi, neáu nöôùc di chuyeån töø döôùi leân treân theo höôùng nhoâ cuûa lôùp, taùc duïng ñoàng thôøi cuûa thuûy ñoäng löïc noåi seõ taïo ñieàu kieän cho daàu vaø khí chieám laáy nhöõng loã hoång ngaøy caøn nhoû hôn vaø cuoái cuøng coù theå xuyeân qua maøn chaén thaïch hoïc. Keát quaû laø neáu nhö baãy ñöôïc thaønh taïo tröôùc maøn chaén naøy thì löôïng daàu vaø khí trong baãy cuõng khoâng ñaùng keå. II.4.1.c. Lyù thuyeát vaét hay neùn chaët: Lyù thuyeát naøy chuû yeáu giaûi thích söï di chuyeån cuûa caùc hydrocacbon töø ñaù seùt vaø caùc ñaù coù ñoä haït lôùn hôn, ñoùng vai troø cuûa baãy. Luùc môùi laéng ñoïng seùt chöùa 85% nöôùc. Trong nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi. Vaät lieäu höõu cô ban ñaàu ñöôïc tích tuï cuøng vôùi seùt seõ bieán thaønh caùc hydrocacbon. Khi bò luùn chìm xuoáng saâu, seùt bò neùn, hydrocacbon seõ theo nöôùc thoaùt ra khoûi seùt vaø di chuyeån ñeán nhöõng nôi chòu aùp löïc nhoû hôn. Lôùp seùt chòu löïc neùn, troïng löïc cuûa caùc lôùp ñaát ñaù naèm treân, vaø söï neùn ngang cuûa caùc lôùp. AÙp suaát laø yeáu toá cô baûn gaây ra söï chuyeån ñoäng töø döôùi leân treân cuûa nöôùc, daàu vaø khí. Do beà daày traàm tích ôû phaàn trung taâm thöôøng lôùn hôn phaàn ven rìa neân thöôøng coù nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï di chuyeån cuûa daàu vaø khí töø phaàn trung taâm tôùi caùc ñôùi ven rìa. Traàm tích seùt deã bò neùn eùp do söï co ruùt cuûa theå tích cuûa seùt xaûy ra töø töø, taêng theo chieàu saâu. Ñoä roãng cuûa seùt giaûm vaø nöôùc – daàu –khí bò ñuoåi ra khoûi seùt vaø di chuyeån veà phía caùc ñôùi khoâng bò neùn, coù ñoä hoång ñuû lôùn. Theå tích cuûa nöôùc – daàu –khí bò vaét ra khoûi seùt taêng leân theo chieàu saâu luùn chìm. Neáu taàng chöùa daàu bò bao vaây hoaøn toaøn giöõa caùc ñaù khoâng thaám, döôùi taùc duïng cuûa söùc caêng beà maët daàu seõ taùch khoûi nöôùc, taäp trung caùc ñaù thaám toát vaø taïo neân baãy daàu hoaëc khí. Neáu taàng deã thaám naøy phaùt trieån roäng coù lieân quan ít nhieàu vôùi maët ñaát thì nöôùc – daàu – khí di chuyeån töø caùc lôùp traàm tích deûo, thöôøng laø daày, ôû trung taâm beå veà phía caùc traàm tích moûng hôn, ít chòu neùn hôn vaø ñoä loã hoång lôùn hôn ôû ven rìa beå. Nhöõng baãy naèm ôû vuøng ven rìa beå traàm tích hoaëc ôû ven nhöõng choå nhoâ cao laø nhöõng baãy coù khaû naêng lôùn nhaát veà söï tích tuï daàu khí. Hieän töôïng suït luùn cuûa beå traàm tích coøn taïo ra söï doàn eùp cuûa caùc lôùp traàm tích theo chieàu ngang keát quaû cuûa hieän töôïng naøy cuõng gioáng nhö hieän töôïng neùn chaët theo chieàu thaúng ñöùng. II.4.2. Thôøi gian thaønh taïo caùc væa daàu khí: Coù hai ñieàu kieän cô baûn ñeå thaønh taïo caùc væa daàu ñoù laø: söï coù maët cuûa doøng daàu – khí di chuyeån vaø söï coù maët cuûa caùc baãy nghóa laø nôi coù nhöõng ñieàu kieän lyù hoùa, thaïch hoïc vaø ñòa kieán taïo thuaän lôïi cho söï tích tuï. Caùc nhaø nghieân cöùu goïi caùc giai ñoaïn coù söï di chuyeån tích cöïc laø nhöõng pha di chuyeån daàu khí. Pha ñaàu cuûa söï thaønh taïo caùc tích tuï ñòa phöông xaûy ra ôû nhöõng giai ñoaïn sôùm trong lòch söû phaùt trieån cuûa beå. Caùc tích tuï ñòa phöông hình thaønh ôû caùc keùn chöùa kín beân trong heä taàng sinh daàu. Do chuyeån ñoäng phaân vò cuûa ñaùy beå, nhöõng yeáu toá döông beân trong beå traàm tích coù theå taïo ra nhöõng baãy chöùa, coù khi coù quy moâ lôùn. Pha thöù hai coù söï phaân dò kieán taïo sau ñoù cuûa vuøng. Trong thôøi gian naøy coù söï phaân dò roõ reät cuûa beå thaønh caùc ñôùi naâng leân vaø ñôùi tuït xuoán laøm cho caùc væa lôùn beân trong ñöôïc thaønh taïo. Söï phaùt trieån kieán taïo tieáp theo ñöa söï thaønh taïo tích tuï ñòa phöông vaøo pha thöù ba. Vaøo giai ñoaïn naøy chuyeån ñoäng naâng leân ñoùng vai troø laø chuû yeâu. Nôi tröôùc kia suït luùn maïnh nhaát thöôøng laø nhöõng nôi bò naâng leân maïnh nhaát. Ngoaøi ra coøn coù söï xuaát hieän cuûa heä thoáng ñöùt gaõy lôùn, daàu khí trong caùc baãy tröôùc kia coù theå bò nöôùc queùt ñi moät phaàn hay toaøn boä. Ñaëc ñieåm giai ñoaïn naøy laø söï di chuyeån ngoaøi keùt chöùa daãn ñeán söï tích tuï ôû xa ñaù sinh daàu. * Toùm laïi: quy luaät phaân boá lieân quan chaët cheû vôùi lòch söû phaùt trieån ñòa chaát cuûa vuøng nghieân cöùu. Do doù vieäc phaân chia coå kieán taïo laù moät trong nhöõng khaâu quan troïng nhaát cho pheùp ta tìm ra quy luaät phaân boá cuûa caùc tích tuï. II.5. Söï phaù huûy baãy daàu khí II.5.1. Söï pheách taùn vaø phun khí: Hieän töôïng kheách taùn xaûy ra trong suoát thôøi kyø ñòa chaát laâu daøi, laø moät quaù trình phaân taùn khí quan troïng. Cöôøng ñoä cuûa quaù trình naøy khoâng lôùn, nhöng noù coù theå phaân taùn moät khoái löôïng khí ñaùng keå. II.5.2. Söï thaám vaø noåi cuûa daàu –khí theo caùc khe nöùt vaø loã hoång: Caùc hydrocacbon theo caùc ñöôøng daãn naøy ñi leân tôùi beà maët traùi ñaát vaø phaân taùn vaøo trong khí quyeån. Daàu trong tröôøng hôïp naøy maát ñi caùc thaønh phaàn nheï coøn caùc thaønh phaàn naëng daàn daàn bieán thaønh caùc vaät chaát cöùng chöùa bitum. II.5.3. Söï vaän chuyeån daàu – khí: Söï phaù huyû caùc tích tuï daàu – khí tuyø thuoäc vaøo maët nghieâng thuûy ñoäng löïc, töùc laø vaøo toác ñoä di chuyeån cuûa nöôùc vaø vaøo tyû troïng cuûa caùc hydrocacbon. Khaû naêng phaù huyû baãy daàu – khí caøng lôùn khi maët nghieâng thuûy ñoäng löïc caøng lôùn, vaø tyû troïng cuûa caùc hydrocacbon caøng gaàn vôùi tyû troïng cuûa nöôùc. Trong tröôøng hôïp coù maët caû daàu vaø khí, do tyû troïng cuûa chuùng raát khaùc nhau coù theå xaûy ra söï taùch daàu khoûi khí. Neáu nhö maët nghieâng cuûa ñöôøng phaân chia daàu – nöôùc vöôït quaù baûn leà cuûa caáu taïo thì moät phaàn daàu bò vaän chuyeån ra ngoaøi baãy, maët duø söùc chöùa cuûa baãy vaãn coøn. II.5.4. Söï oxy hoaù caùc hydrocacbin bôûi caùc sunfat cuûa nöôùc ngaàm: Ñaây laø taùc duïng hoaù hoïc cuûa nöôùc ngaàm coù chöùa caùc ion sunfat hoaø tan. Söï vaän chuyeån cuûa nöôùc sunfat ñöôïc cung caáp ñaày ñuû seõ ñaåy maïnh quaù trình phaù huûy tích tuï daàu - khí. Ngoaøi ra, ôû caùc ñôùi ngaàn maët ñaát, caùc vi sinh vaät soáng baèng caùc hydrocanbon cuõng ñoùng vai troø tích cöïc trong quaù trình oxy hoaù caùc tích tuï daàu khí. II.5.5. Bieán chaát: Döôùi taùc ñoäng cuûa nhieät ñoä vaø aùp suaát cao coù theå xaûy ra söï phaù huyû hoaøn toaøn caùc tích tuï daàu khí. II.6. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï tích tuï vaø phaân boá daàu khí trong baãy II.6.1. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï tích tuï II.6.1.a. Yeáu toá kieán taïo: ôû moãi nôi hoaït ñoäng kieán taïo khaùc nhau vaø phuï thuoäc vaøo quaù trình hoaït ñoäng beân trong cuûa traùi ñaát. Coù nhöõng vuøng oån ñònh vaø coù nhöõng vuøng baát oån ñònh, aûnh höôûng bôûi quaù trình suït luùn vaø naâng leân cuûa vuøng naøo ñoù suït luùn seõ taïo tích tuï, naâng leân seõ bò boùc moøn. Quyeát ñònh cuûa ñieàu kieän hình thaønh daàu khí laø tröôùc heát phaûi coù vaät lieäu höõu cô vaø sau ñoù laø chaát höõu cô phaûi chuyeån hoaù thaønh daàu. Quyeát ñònh bôûi söï phaân boá cuûa sinh vaät. Con ñöôøng di chuyeån cuûa daàu laø töø nôi coù ñoä saâu lôùn ñeán nôi coù ñoä saâu nhoû. Caàn coù moät tieâu chuaån cô baûn ñeå phaân chia caùc vuøng traàm tích, ñeå ñaùnh giaù moät vuøng traàm tích naøo ñoù ta phaûi so saùnh vôùi caùc vuøng traàm tích khaùc. II.6.1.b. Yeáu toá töôùng ñaù coå ñòa lyù : caùc haït mòn chæ ñöôïc hình thaønh trong ñieàu kieän coå nhaát ñònh, keå caû caùc haït thoâ. Do ñoù söï phaân boá ñaù sinh daàu, ñaù chöùa, ñaù chaén seõ quyeát ñònh söï phaân boá cuûa daàu khí. II.6.1.c. Yeáu toá ñòa chaát thuûy vaên: nöôùc ngaàm dòch chuyeån theo höôùng naøo thì daàu khí dòch chuyeån theo höôùng ñoù. Do ñoù ta phaûi xeùt ñeán lòch söû phaùt trieån cuûa ñòa chaát thuûy vaên cuûa vuøng qua töøng giai ñoaïn, cuõng nhö phöông höôùng vaø toác ñoä dòch chuyeån cuûa nöôùc ngaàm, baát keå caùc yeáu toá naøo cuûa caùc yeáu toá treân khoâng thuaän lôïi thì xaùc xuaát tìm thaáy daàu baèng 0. II.6.2. Quy luaät chuû yeáu cuûa söï phaân boá daàu khí: Söï phaân boá theo ñaù chöùa, baãy, ñaù chaén : caùc loaïi ñaù caùt, cacbonat hoaëc ñaù daïng nöùt neû thì xaùc xuaát daàu lôùn. Vd: * Ñaù caùt : 60% * Cacbonat : 39% * Ñaù nöùt neû : 1% * Ñaù chaén : + 2% cacbonat + 33% equabozit + 65% ñaù phieán * Baãy : + Baãy ñòa taàng : 7% + AÙm tieâu : 3% + Baát chænh hôïp : 3% + Caáu taïo nuùi : 2% + Ñöùt gaõy : 1% + Neáp loài : 15% + Coøn laïi laø baãy hoãn hôïp : 69% Chöông II phaân loaïi Baãy daàu KHÍ Baãy daàu khí ñöôïc raát nhieàu nhaø ñòa chaát daàu khí nghieân cöùu vaø phaân chia theo nhöõng loaïi khaùc nhau nhö: A.Levorsen chia thaønh ba loaïi baãy: baãy caáu truùc, baãy ñòa taàng vaø baãy keát hôïp ( caáu truùc + ñòa taàng). Caùc baãy giôùi haïn bôûi traàm tích ñöôïc oâng xeáp vaøo daïng ñòa taàng. Theo I.M.Gubkin cho raèng chæ caàn phaân bieät baãy daïng caáu truùc vaø baãy traàm tích, vì söï thaønh taïo caùc baãy ñòa taàng theo oâng cuoái cuøng ñeàu do taùc ñoäng caùc nhaân toá kieán taïo. N.A. Ermenko ñaõ phaân bieät caùc baãy: baãy bieán daïng uoán neáp, baãy bieán daïng ñöùt gaõy, baãy baát chænh hôïp ñòa taàng, baãy traàm tích vaø baãy caùc keát hôïp nhöõng daïng ñaõ neâu treân. Caùc baãy bieán daïng uoán neáp vaø ñöùt gaõy laø caùc caáu truùc ñòa phöông (voøm neáp loài) vaø caùc phaù huûy kieán taïo taïo neân maøn chaén treân ñöôøng di chuyeån cuûa hydrocacbon. N.B. Vassoevich cuõng ñeà nghò phaân bieät baãy kheùp kín, baãy nöõa kín vaø baãy khoâng kheùp kín. Baãy kheùp kín vaø nöõa kheùp kín theo oâng laø nhöõng baãy ñöôïc thaønh taïo do vaùt moûng ñaát ñaù – keânh daãn, coøn baãy khoâng kín laø caùc baãy daïng caáu truùc (voøm cuûa caáu truùc ñòa phöông). Tuøy theo cô cheá maø coù söï phaân loaïi baãy khaùc nhau. Nhìn chung caùc daïng baãy chính phoå bieán nhaát laø: + Baãy kieán truùc. + Baãy ñòa taàng. + Baãy traàm tích. + Baãy hoån hôïp. I. BAÃY KIEÁN TRUÙC: Baãy kieán truùc laø baãy maø lôùp phuû vaø taàng chöùa taïo thaønh moät neáp loài. Chuû yeáu ñöôïc taïo thaønh do uoán neáp hoaëc caùc ñöùt gaõy. Ranh giôùi giöõa caùc væa kieåu naøy ñöôïc taïo neân bôûi giao tuyeán cuûa maët nöôùc vaø taàng chöùa. Trong cheá ñoä thuûy tónh, maët tieáp xuùc giöõa nöôùc vaø daàu naèm ngang, daàu naèm beân treân nöôùc. Caùc baãy kieán truùc thöôøng do bieán daïng kieán taïo gaây ra, hieám khi do caùc hieän töôïng luùn hoaëc xaâm nhaäp. Tuøy theo phöông thöùc thaønh taïo ta phaân bieät caùc loaïi sau : + Kieán truùc neáp loài + Kieán truùc phay phaù + Kieán truùc xaâm nhaäp C A: Kieán truùc neáp loài B : Kieán truùc xaâm nhaäp C: Kieán truùc phay phaù HÌNH 2.3: BAÃY KIEÁN TRUÙC I.1. Kieán truùc neáp loài:( neáp voøm) Nhöõng baãy töông öùng neáp loài thöôøng gaëp nhaát, laø haäu quaû cuûa hoaït ñoäng uoán neáp, ñoâi khi do hieän töông xaâm nhaäp hay hieän töôïng neùn chaët gaây ra. Caùc neáp loài hieám khi ñeàu ñaën ôû döôùi saâu vaø thöôøng bò phöùc taïp hoaù do nhöõng phaù huûy kieán taïo, bieán ñoåi veà beà daøy hoaëc do caùc baát chænh hôïp gaây neân. Cöôøng ñoä neáp uoán phaùt trieån roõ theo chieàu saâu laøm cho neáp uoán trôû neân phöùc taïp ôû döôùi saâu: nhoïn, heïp, ñoâi khi thaønh hình daïng naám. Nhìn chung caùc tích tuï laïi naøy thöôøng coù kích thöôùt nhoû, tröø tröôøng hôïp trong caùc tónh daàu giaøu coù. Moät soá neáp loài coù theå chuyeån sang neáp ñôn nghieâng ôû nôi saâu do hieän töôïng phaùt trieån beà daøy cuûa lôùp gaây ra, ñoâi khi coù maët baát chænh hôïp ngay phía treân ñôùi neáp loài. Neáp loài ñöôïc hình thaønh daàn daàn trong quaù trình phaùt trieån boàn. Caùc baãy neáp loài coù theå chöùa moät hay nhieàu taàng saûn phaåm, ôû ñoù coù duy nhaát moät maët nöôùc hay nhieàu maët nöôùc khaùc nhau töông öùng vôùi taàng saûn phaåm trong cheá ñoä thuûy ñoäng löïc, söï chuyeån ñoäng cuûa taàng chöùa nöôùc khoâng chæ laøm nghieâng maët nöôùc maø coøn chuyeån caùc caùc tích tuï daàu ñeán söôøn neáp loài, ñoâi khi laøm noù ra khoûi ñôùi kheùp kín. Ngöôïc laïi, trong tröôøng hôïp löïc ñaåy thuûy ñoäng löïc coäng caùc nhaân toá kieán truùc boài ñaép theâm cho söï kheùp kín khoâng ñoåi, do ñoù doøng chaûy thuûy ñoäng löïc ñaõ laøm caân baèng söï ñi leân cuûa hydrocacbon. HÌNH 2.5: BAÃY NEÁP LOÀI PHÖÙC TAÏP BÔÛI KIEÁN TAÏO MUOÁI – (MOÛ MAKAT ) PHÖÙC TAÏP BÔÛI NUÙI LÖÛA BUØN ( MOÛ MAKAT) HÌNH 2.6: BAÃY NEÁP LOÀI PHÖÙC TAÏP BÔÛI NUÙI LÖÛA BUØN HAY DIAPIRZIM – ( ÔÛ MOÛ MORENI) HÌNH 2.4: CAÙC HÌNH DAÏNG CUÛA CAÁU TRUÙC NEÁP LOÀI I.2. Baãy do phay (fault): laø kieán truùc chieám öu theá trong söï thaønh taïo baãy ôû ñaây khoâng tính ñeán caùc neáp loài bò phay phaù. Phay trong tröôøng hôïp naøy laù haäu quaû cuûa uoán neáp. Maët phay caét ngang qua moät loaït ñòa taàng, ñoùng hai vai troø: phuïc vuï cho söï di chuyeån, taïo neân vuøng kheùp kín khoâng thaám. Trong caùc hoaït ñoäng baãy do phay phaûi tính ñeán tieâu chuaån traàm tích vaø thuûy ñoäng löïc, baãy do phay chính caùc phay coù theå giöõ vai troø chaén trong söï di chuyeån cuûa hydrocacbon baèng hai caùch: + Laøm cho taàng thaám tieáp xuùc vôùi taàng khoâng thaám. + Hình thaønh moät maøn chaén khoâng thaám giöõa hai caùnh ñöùt gaõy. Caùc baãy do phay coù theå taäp hôïp thaønh nhoùm theo hai loaïi: muõi bò caët bôûi phay, neáp ñôn nghieâng bò phay phaù. Hình 2.6: Moâ hình tích tuï daàu do ñöùt gaõy Phaân loaïi caùc phay döïa treân hình thuø maø chuùng hình thaønh caùc lôùp traàm tích ñeå phaân bieät phay thuaän vaø phay nghòch. Caùc phay thuaän bieåu hieän baèng söï taùch xa caùc lôùp theo chieàu ngang, caùc phay nghòch keùo theo söï tuït laáp theo chieàu thaúng ñöùng. Nhöõng baãy lieân quan ñeán phay thuaän thöôøng hay gaëp nhaát vaø tích tuï coù theå thaáy ôû caùnh naâng hoaëc caùnh suït. Coøn nhöõng baãy lieân quan ñeán phay nghòch thöôøng phöùc taïp vaø hay lieân quan ñeán neáp uoán vaø xaâm nhaäp muoái. Caùc tích tuï ñöôïc thaønh taïo trong caùnh suït nhöng ña soá ñöôïc thaønh taïo trong caùnh naâng. Ñaù chöùa Daàu Baãy do ñöùt gaõy Ñaù chaén Ñaù chaén HÌNH 2.7 : PHAÂN TÍCH KHAÛ NAÊNG CHAÉN CUÛA ÑÖÙT GAÕY ÑOÁI VÔÙI MOÄT SOÁ QUAN HEÄ LYÙ THUYEÁT GIÖÕA TÍCH TUÏ DAÀU KHÍ, THAÏCH HOÏC VAØ ÑÖÙT GAÕY I.3. Kieán truùc xaâm nhaäp: Coù khaû naêng taïo ra nhöõng baãy kieán truùc coù lieân quan ñeán hoaït ñoäng naâng leân cuûa caùc ñaù deûo, chuû yeáu laø muoái. Ngoaøi ra caùc ñaù xaâm nhaäp macma cuõng coù theå laø nguoàn goác cuûa caùc baãy kieán truùc xaâm nhaäp nhöng ít coù ñöôïc saûn phaåm hydrocacbon. Kieán taïo muoái, muoái moû coù hai ñaëc tính: Tæ troïng nhoû vaø Ñoä deûo. Ñaây laø hai ñaëc tính taïo ra nguoàn goác cuûa moät hoaït ñoäng kieán taïo raát ñaëc bieät, coù taàm quan troïng veà maët daàu moû. Vò trí caùc voøm ñöôïc quyeát ñònh bôûi yeáu toá hình thaùi, kieán taïo vaø caùc nhaân toá traàm tích. Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa Nettleton (1943) cho thaáy söï naâng leân cuûa voøm muoái luùc ñaàu chaäm, sau ñoù seõ nhanh hôn töông öùng vôùi taûi troïng traàm tích ñeán khi coät muoái ñaït ñeán gaàn 3/4 chieàu cao cuoái cuøng, tieáp sau ñoù chaäm daàn ñeán thôøi kyø cuoái. Cô cheá taïo nhöõng voøm muoái ôû thôøi kyø ñaàu coù söï di chuyeån daàn daàn cuûa muoái taäp trung ôû moät ñôùi maø sau naøy seõ thaønh voøm taïo thaønh tích tuï ñaàu tieân coù maët loài höôùng leân treân. Sau ñoù vôùi söï phaùt trieån beà daày cuûa nhöõng lôùp beân treân taïo thaønh nhöõng neáp loõm ngoaïi vi. Ngay treân voøm caùc loaït ñaù moûng ñi do bôûi cô cheá naâng nhanh leân cuûa muoái. Luùc baáy giôø muoái seõ baêng qua caùc lôùp ñaù gioáng nhö caùi ñuïc taïo thaønh coät. Khi muoái ñi qua chaân voøm thì nguoàn cung caáp ngöøng, luùc naøy chuyeån ñoäng ñi leân cuûa taàng muoái seõ chaäm vaø ngöøng laïi ôû vò trí caân baèng taïo thaønh nhöõng vuøng ñöôïc naâng cao hoaëc ít hay nhieàu bò xuyeân thuûng töông öùng vôùi caùc giai ñoaïn thaønh taïo khaùc nhau. Neáu voøm vaãn khoâng bò xuyeân thuûng thì noù aûnh höôûng ñeán caùc lôùp ñaù keà beân treân, chuùng naâng leân thaønh neáp loài keøm theo caùc khe nöùt, caùc phay phaân ñònh ranh giôùi caùc caùnh suït ôû treân voøm. Ngoaøi ra moät voøm muoái coù theå gaây neân söï daâng leân cuûa caùc voøm laân caän khaùc vaø taïo ra nhöõng baãy keát hôïp vôùi voøm muoái. Toùm laïi, khi khoái macma hay voøm muoái ñi leân caùc loaït ñaù keà treân moät caáu truùc voøm muoái coù 3 taùc duïng nhö sau: + Ñaåy luøi caùc lôùp ñaát ñaù maø noù ñi qua vaø taïo ra caáu truùc neâm vaùt ôû hai beân söôøn. + Naâng caùc lôùp ñaát ñaù keà treân thaønh neáp loài neáu noù khoâng choïc thuûng caùc lôùp naøy. + Ngay treân phaàn ñænh cuûa choûm muoái, goïi laø muû ñaù thöôøng ñöôïc thaønh taïo bôûi thaïch cao, ñaù voâi, dolomit, nhöõng chaát caën khoâng tan cuûa choûm muoái => taïo neân taàng chöùa saûn phaåm. Töø ñoù ta coù caùc baãy ôû beân treân voøm ñöôïc hình thaønh do löïc ñaåy cuûa voøm leân caùc lôùp ñaát ñaù keà treân laøm cho caùc lôùp ñaát ñaù naøy bò uoán neáp thaønh voøm vaø raát nhieàu tröôøng hôïp bò caùc hieän töôïng suït ñoå do phay laøm cho phöùc taïp theâm. Nhöõng væa naøy thöôøng lieân quan ñeán caùc baãy do söï uoán neáp hoaëc do phay phaù. Moät soá tröôøng hôïp ôû saâu ta coù nhöõng neáp loài ñeàu ñaën. Caùc baãy chöùa naèm ôû söôøn thöôøng thaáy trong caùc lôùp traàm tích bò kheùp kín ôû phía treân do söï naâng leân cuûa voøm muoái vaø vaät chaén ñöôïc baûo ñaûm bôûi böùc töôøng muoái. ÔÛ xung quanh coù theå toàn taïi nhieàu kieåu baãy gaén lieàn moät caùch giaùn tieáp vôùi kieán taïo muoái, chuû yeáu do caùc phay vaø caùc baát chænh hôïp. Daàu ñöôïc chaén bôûi böùc töôøng muoái hay khoái xaâm nhaäp HÌNH 2.8 KIEÁN TRUÙC XAÂM NHAÄP I.4. Baãy daàu trong ñaù moùng: Ñaây laø loaïi baãy caáu truùc raát ñaëc bieät ñöôïc phaùt hieän nhieàu nôi treân theá giôùi, phaàn ñaù moùng nhoâ cao bò phong hoùa nöùt neû taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho daàu di chuyeån vaøo vaø tích tuï trong moùng, nhôø lôùp phuû traàm tích khoâng thaám ôû beân treân maø daàu ñöôïc giöõ laïi.(hình 2.9) Söï phaân boá caùc tích tuï daàu khí trong moùng ñöôïc khoáng cheá bôûi söï phaùt trieån cuûa caùc ñôùi thaám chöùa daàu trong moùng khoâng nhöõng coù theå phaân boá ôû nhöõng choå cao maø coøn coù theå phaân boá ôû nhöõng choå thaáp cuûa moùng, keå caû caùc vò trí thaáp hôn ñoä saâu kheùp kín cuoái cuøng cuûa caáu taïo. Daàu phaân boá nhieàu nhaát ôû caùnh cao cuûa ñôùi ñöùt gaãy nghòch, nôi aûnh höôûng cuûa caùc tröôøng löïc caêng naèm ngang daãn ñeán söï thaønh taïo ôû ñaây caùc ñôùi nöùt neû maïnh trong moùng. Caùc tích tuï daàu trong moùng coù theå taïo thaønh do dòch chuyeån ngang cheùo cuûa daàu töø caùc taàng traàm tích naèm keá beân cuõng nhö do söï bieán ñoåi vaät chaát höõu cô cuûa traàm tích ñaïi döông bò huùt chìm xuoáng saâu trong quaù trình chuùc maûng vaø ñôùi suït luùn riftô. Vieäc baûo toàn caùc tích tuï daàu khí trong moùng phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö kieán taïo, chaát löôïng ñaù chaén naèm tröïc tieáp treân moùng. Trong nhöõng ñieàu kieän nhö nhau neáu nôi naøo coù chaát löôïng ñaù chaén keùm thì ôû ñoù khoâng phaùt hieän ra daàu trong moùng hoaëc moùng chæ chöùa nöôùc. Giaû thuyeát cuûa McNaughton veà söï hình thaønh daàu trong moùng Quaù trình tieán hoùa cuûa thaân moùng theo thuyeát gia taêng theå tích ñöôïc trình baøy theo sô ñoà hai giai ñoaïn nhö sau: * Giai ñoaïn a: moät toå hôïp caùc taàng traàm tích maø caùc lôùp naèm ôû taàng ñaùy cuûa noù naèm oáp saùt treân moùng. Caùc taàng nguoàn chöùa daàu khaùc coù theå ñoùng vai troø thay theá cho caùc taàng caùt keát. Toå hôïp moùng naèm beân döôùi seõ trôû thaønh baãy chöùa hoaëc laø do tröôùc ñoù chuùng khoâng coù ñoä thaám ñaùng keå hoaëc do nöôùc lieân keát laáp ñaày caùc khe nöùt ñaõ coù (hình 2.10). Quaù trình taïo thaønh khe nöùt cuûa ñaù moùng xaûy ra trong giai ñoaïn a gaây neân söï gia taêng theå tích cuûa ñaù moùng, taïo ra söï cheânh leäch aùp suaát giöõa maët baát chænh hôïp vaø ñaù moùng. Daàu vaø nöôùc seõ di chuyeån qua maët baát chænh hôïp ñeå laáp ñaày caùc khe hôû trong khoái ñaù moùng bò nöùt neû- loaïi löu theå seõ ñöôïc xaùt ñònh baèng loaïi löu theå chöùa beân trong caùc taàng traàm tích coù tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi caùc phaàn khaùc nhau cuûa vuøng theå tích gia taêng daàu vôùi moät phaàn nhoû nöôùc lieân keát seõ di chuyeån vaøo phaàn moùng naèm beân döôùi taàng caùt keát baõo hoøa daàu, coøn nöôùc seõ di chuyeån vaøo moùng ôû nhöõng nôi ñöôïc phuû tröïc tieáp bôûi caùc taàng traàm tích chöùa nöôùc. Caùc chuyeån ñoäng kieán taïo ñang rung leân lieân tuïc cuoái cuøng seõ taïo neân thaân daàu trong moùng vôùi kích thöôùt ñaùng keå nhö hình minh hoïa giai ñoaïn b. caùc taàng nöùt neû ngay beân döôùi taàng caùt keát chöùa chöùa daàu seõ baõo hoøa daàu, trong khi ñoù caùc nöùt neû naèm phía döôùi caùc traàm tích chöùa nöôùc. Söï löu thoâng beân trong khoaûng roãng hôû bò haïn cheá töø caùc phía xung quanh keát quaû laø caùc moái quan heä baát thöôøng cuûa daàu nöôùc ñöôïc duy trì. * Giai ñoaïn b: tieáp tuïc quaù trình nöùt neû di chuyeån vaø gaén keát keát quaû taïo thaønh thaân daàu daïng toå ong döôùi lôùp muõ khoâng thaám caùc phaàn khe nöùt xung quanh seõ chöùa nöôùc. McNaughton cho raèng phuø hôïp vôùi giaû thuyeát gia taêng theå tích. Caùc traàm tích sinh daàu (goàm ñaù chöùa hoaëc ñaù sinh ) naèm oáp saùt treân ñaù moùng. Caû toå hôïp ñaù moùng vaø caùc taàng traàm tích phuû treân ñeàu bò aûnh höôûng bôûi ñöùt gaãy hoaëc uoán neáp(hình 2.10). SEÙT HÌNH 2.9 BAÃY DAÀU TRONG ÑAÙ MOÙNG Giai ñoaïn a: Quaù trình nöùt neû ñaù bieán chaát taïo ra cheânh leäch aùp giöõa maët baát chænh hôpï. Daàu, khí vaø nöôùc di chuyeån vaøo vuøng theå tích gia taêng cuûa moùng Giai ñoaïn b: Tieáp tuïc quaù trình nöùt neû, di chuyeån vaø gaén keát, keát quaû laø taïo thaønh thaân daàu daïng toå ong döôùi lôùp muõ khoâng thaám, caùc khe nöùt xung quanh seõ chöùa nöôùc. HÌNH 2.10: MOÂ HÌNH BIEÅU DIEÃN QUAÙ TRÌNH TAÏO THAØNH THAÂN DAÀU TRONG MOÙNG THEO THUYEÁT GIA TAÊNG THEÅ TÍCH II. BAÃY ÑÒA TAÀNG Baãy ñòa taàng ñöôïc hình thaønh trong caùc væa keânh daãn bò boùc moøn vaø phuû baát chænh hôïp ñaát ñaù treû hôn (hình 2.11). Hay chuùng coøn phaân boá caùc baát chænh hôïp ôû caùc neáp loài, ñôn nghieâng, taïi caùc beà maët phong hoùa cuûa caùc phaàn soùt choân vuøi thuoäc ñòa hình coå hay caùc phaàn loài cuûa khoái keát tinh (hình 2.12). Daïng naøy thöôøng quyeát ñònh moät loaït caùc nhaân toá. Baãy ñòa taàng laø baãy maø söï kheùp kín ñöôïc taïo ra do söï bieán ñoåi cuûa ñòa taàng hoaëc söï bieán ñoåi traàm tích cuûa ñaù chöùa. Do keát quaû cuûa hieän töôïng ñòa chaát sinh ra, sau caùc hoaït ñoäng traàm tích, chuû yeáu chuùng phuï thuoäc vaøo ñòa taàng coå ñòa lyù, nhaát laø hieän töôïng bieån tieán taïo neân caùc baát chænh hôïp => taïo neân caùc væa daàu coù maët trong caùc neâm vaùt bieån tieán hoaëc ñöôïc kheùp kín ôû caùc neâm vaùt naèm beân döôùi caùc baát chænh hôïp. Ngöôøi ta chia ra 2 loaïi: + Baãy baát chænh hôïp ø + Baãy phong hoaù. II.1 Baãy baát chænh hôïp: Ñaây laø kieåu baãy do caáu truùc baát chænh hôïp vaø hoaït ñoäng bieån tieán. II.2. Baãy ñöôïc thaønh taïo do phong hoaù hoaù hoïc thöù sinh. Trong loaïi naøy thì ñoä roãng vaø ñoä thaám cuûa moät taàng chöùa coù theå phaùt trieån leân roõ reät bôûi caùc hoaït ñoäng hoaø tan vaø phong hoaù hoaù hoïc, ñaëc bieät laø do söï löu thoâng cuûa nöôùc vaø khí gaây ra. CHÖÙA CHAÉN TRAÀM TÍCH KHAÙC PHUÛ LEÂN DAÀU ÑAÙ VOÂI MAËT BAÁT CHÆNH HÔÏP HÌNH 2.11: BAÃY BAÁT CHÆNH HÔÏP HÌNH 2.12: BAÃY ÑÒA TAÀNG Ghi chuù: a). Maët baát chænh hôïp treân neáp loài; b). Neáp ñôn nghieâng; c). Treân beà maët ñòa hình coå choân vuøi; d). Treân maët caùc böôùu ñaù keát tinh bò choân vuøi. III. BAÃY TRAÀM TÍCH Baãy traàm tích coøn ñöôïc goïi laø baãy thaïch hoïc hay baãy ñòa taàng nguyeân sinh, loaïi baãy naøy ñöôïc thaønh taïo do bieán ñoåi töôùng traàm tích hay beà daøy traàm tích ñöôïc gaây ra trong tröôøng hôïp traàm tích, baãy traàm tích taïo neân moät thaân xoáp vaø thaám naèm taùch bieät vôùi caùc loaït ñaù khoâng thaám. Tuøy theo baûn chaát thaïch hoïc cuûa taàng chöùa phaân ra hai loaïi: + Caùc thaân caùt + Caùc thaønh heä aùm tieâu III.1. Caùc thaân caùt (caùc tích tuï traàm tích vuïn): + Caùc baãy daïng maøn chaén traàm tích: lieân quan ñeán caùc nôi vaùt moûng theo höôùng ñi leân cuûa væa keânh daãn hay caùc khu vöïc ñaù thaám toát bò thay theá baèng ñaù thaám khoâng toát (hình 2.13). Ñoâi khi coøn bò chaén bôûi asfalt hoaëc bitum. + Caùc giôùi haïn traàm tích: hình thaønh trong caùc thaønh taïo caùt loøng soâng coå (daïng daây hay oáng tay aùo (hình 2.15)), trong thaønh taïo caùt ven bôø daïng gôø hay trong caùc keânh daãn caùt daïng thaáu kính naèm trong seùt (hình 2.14). Tuøy ñaëc tính ñòa chaát, nguoàn goác goàm caùc thaønh heä daïng thaáu kính taïo neân kieåu baãy traàm tích khoâng ñeàu vaø khoâng lieân tuïc chuû yeáu laø thaáu kính caùt. + Caùc laïch caùt : laø nhöõng thaønh heä traàm tích vuïn töông öùng vôùi söï laáp ñaày caùc laïch coå. Trong tröôøng hôïp naøy caùc thaân caùt vuoâng goùc hoaëc xieân cheùo vôùi bôø bieån töông öùng vôùi nhöõng doøng soâng coå hoaëc thöôøng töông öùng vôùi tam giaùc chaâu nôi vaät lieäu ñöôïc ñöa ra bieån (hình 2.16). Bôø bieån naøy thöôøng heïp, keùo daøi, uoán khuùc. Caùt trong tröôøng hôïp naøy coù ñoä phaân haït khoâng toát ñuû loaïi chöùa seùt vaø tieáp xuùc caùc thaønh heä vaây quanh ñoät ngoät, töông öùng vôùi vuøng nöôùc lôï. Ngoaøi ra hieän töôïng laáp ñaày cuõng coù theå do hieän töôïng chaûy cuûa nhöõng doøng buøn vaãn naèm doïc theo caùc thung luõng döôùi bieån. Taát caû caùc traàm tích treân bieåu hieän trong maët caét döôùi daïng thaáu kính. + Caùc doi caùt : laø nhöõng baãy ñòa taàng nguyeân sinh töông öùng nhöõng doi caùt laéng ñoïng ôû moät ñoä saâu nhaát ñònh ôû ngoaøi bôø bieån, thaân caùt thuoäc daïng naøy coù daïng hình hoïc ñeàu ñaën keùo daøi vaø ít nhieàu song song vôùi bôø bieån, töông öùng vôùi traàm tích bieån vôùi ñoä phaân haït toát seõ coù tính chöùa toát trong taàng chöùa. HÌNH 2.13: BAÃY MAØN CHAÉN TRAÀM TÍCH NÔI VAÙT MOÛNG HÌNH 2.14: BAÃY TRAÀM TÍCH DAÏNG THAÁU KÍNH THEO HÖÔÙNG LEÂN HÌNH 2.15: BAÃY TRAÀM TÍCH DAÏNG OÁNG TAY AÙO HÌNH 2.16: BAÃY GIÔÙI HAÏN TRAÀM TÍCH Thaønh taïo caùt loøng soâng coå Thaønh taïo caùt ven bôø cuûa caùc luõy choân vuøi Thaáu kính caùt trong traàm tích seùt thaám yeáu III.2 Baãy aùm tieâu: Baãy hình thaønh do caùc khoái aùm tieâu do ñoä nöùt neû hay hang hoác taïo ñieàu kieän cho daàu tích tuï laïi. Caùc aùm tieâu naøy ñöôïc chaén bôûi caùc lôùp traàm tích khoâng thaám. Quaù trình taïo hang hoác trong caùc thaønh heä cacbonat do nöôùc hoøa tan cacbonat taïo neân taàng chöùa daàu toát. CACBONAT DAÀU TRAÀM TÍCH CHAÉN HÌNH 2.17: BAÃY AÙM TIEÂU IV. BAÃY HOÃN HÔÏP Giöõa baãy caáu truùc vaø baãy ñòa taàng toàn taïi ít nhieàu caùc baãy hoãn hôïp. Ñoù laø caùc baãy coù theå laø toå hôïp caùc nhaân toá kieán truùc vaø nhaân toá ñòa taàng. Trong thöïc teá ñieàu coù caû hai yeáu toá naøy vaø vieäc phaân bieät caùc baãy hoãn hôïp vaø baãy ñòa taàng khaù tinh teá. Nhaân toá ñòa taàng ñöôïc thaønh taïo sôùm trong quaù trình hình thaønh ñaù hoaëc muoän hôn do hieän töôïng gaén keát thöù sinh, hoaëc do hieän töôïng naâng leân, suït xuoáng, xoùi moøn, bieån tieán seõ hình thaønh maët baát chænh hôïp. Nhaân toá kieán truùc laø keát quaû do hoaït ñoäng uoán neáp vaø ñöùt gaõy * Caùc kieåu baãy hoãp hôïp: + Neâm vaùt ñòa taàng naèm treân söôøn cuûa moät neáp loài. + Baãy coù theå ñöôïc taïo neân do söï keát hôïp cuûa moät neáp loài bò caét bôûi maët baát chænh hôïp. + Ña soá caùc baãy lieân keát vôùi voøm muoái cuõng ñöôïc coi laø baãy hoãn hôïp. * Quaù trình hình thaønh baãy hoãn hôïp: nhaân toá ñòa taàng gaây ra tröôùc tieân, tieáp theo laø nhaân toá kieán truùc gaây ra bieán daïng ñeå hoaøn chænh baãy. Hai tröôøng hôïp ñoù coù theå lieân keát chaët cheõ nhau vaø caùc hieän töôïng kieán taïo seõ quyeát ñònh quaù trình traàm tích. Moät neáp loài coù theå bò baøo moøn phaàn ñænh, sau ñoù bò phuû leân bôûi moät thaønh heä bieån tieán. Baãy coù theå taïo neân do söï phoái hôïp neâm vaùt beân döôùi baát chænh hôïp hoaëc neâm vaùt bieån tieán naèm treân söôøn cuûa moät neáp loài. Trong tröôøng hôïp baãy lieân keát vôùi caùc voøm muoái thì coù nhieàu hieän töôïng traàm tích seõ ñi keøm vôùi söï naâng leân cuûa voøm. Baãy lieân keát vôùi nhöõng daõy nuùi coå hoaëc moät ñoài bò vuøi laáp. Ñaây laø ñòa hình bò vuøi laáp, moät daõy nuùi coå vaãn noåi cao so vôùi caùc thaønh heä sau noù. Tröôùc thôøi kyø bò phuû, ñòa hình cuûa noù ñaõ bò caùc yeáu toá xoùi moøn. Sau khi bò choân vuøi noù vaãn coù ñoä loã roãng cao => lôùp coù ñoä thaám ñaùng keå vaø taàng chöùa toát. Ngoaøi ra coøn coù caùc baãy khaùc nhö baãy do khe nöùt, baãy do nuùt atfan. + Baãy do khe nöùt laø nhieàu khoaùng saøng coù caùc taàng chöùa nöùt neû. Vaø nhöõng taàng chöùa naøy thuoäc veà nhöõng kieåu baãy khaùc nhau. Hieän töôïng nöùt neû laø nguoàn goác cuûa taàng chöùa khi vaéng maët moïi bieán daïng cuûa kieán truùc, cuõng nhö moät baãy ñòa taàng chuû yeáu ñöôïc taïo neân bôûi söï phaùt trieån cuûa moät baãy khoâng lieân tuïc cuûa taàng xoáp vaø thaám. + Caùc baãy taïo thaønh do xuaát hieän maøn chaén thuûy ñoäng löïc, maøn chaén naøy ñöôïc taïo neân bôûi aùp löïc nöôùc tuaàn hoaøn theo caùc phaù huûy kieán taïo hay theo caùc maët baát chænh hôïp ñòa taàng. HÌNH 2.17: MOÂ HÌNH CAÙC BAÃY KIEÁN TRUÙC, ÑÒA TAÀNG, VAØ TRAÀM TÍCH Ghi chuù: A: Daàu treân ñænh neáp uoán C: Neáp loài do choàm ñaù muoái ñaåy leân, tieáp xuùc vôùi choàm muoái B: Chaén ngang do ñöùt gaõy ( baãy maøn chaén kieán taïo) D: Daàu trong taàng chöùa naèm trong taàng traàm tích khoâng thaám E: Taàng ñaù chöùa bò caét ngang chaén bôûi ñòa taàng khaùc ( coù söï giaùn ñoaïn ñòa taàng) Chöông III TOÅNG QUAN VEÀ CAÙC DAÏNG BAÃY ÔÛ VIEÄT NAM Möùc ñoä xaùc laäp baãy khoâng chæ chòu aûnh höôûng ñôn thuaàn cuûa moät nhaân toá maø ñoâi khi laø moät taäp hôïp nhieàu nhaân toá aûnh höôûng ñeán khaû naêng chöùa daàu cuûa baãy. Tuøy thuoäc vaøo söï taùc ñoäng maïnh hay yeáu cuûa caùc nhaân toá nhö nhaân toá kieán taïo – ñòa taàng – traàm tích hay nhaân toá thuûy ñoäng löïc maø baãy coù theå hình thaønh nhöõng daïng khaùc nhau. Ñieån hình laø daàu ñöôïc chöùa trong ñaù moùng bò phong hoùa, nöùt neû. Loaïi baãy naøy ñöôïc tìm thaáy trong caùc moû treân theá giôùi, ngay caû ôû caùc moû ôû Vieät Nam nhö Moû Baïch Hoå, moû Roàng vv… Söï ña daïng veà kieåu baãy ñöôïc phaân boá khaép nôi. Moät moû khoâng chæ coù moät baãy duy nhaát maø laø moät taäp hôïp baãy ñöôïc phaân boá döïa treân caáu truùc cuïc boä, caáu truùc ñòa phöông. Söï ña daïng cuûa caùc kieåu baãy ñöôïc theå hieän ôû Vieät Nam thoâng qua caùc beå traàm tích Ñeä Tam nhö sau. I. beå Cöûu Long I.1. Caùc loaïi baãy ôû beå Cöûu Long + Caùc baãy daàu khí ñöôïc phaùt hieän chuû yeáu laø nhöõng baãy caáu taïo ñöôïc hình thaønh coù lieân quan tôùi nhöõng khoái naâng cuïc boä. Khoái naâng cao cuûa moùng nöùt neû chòu aûnh höôûng cuûa caùc heä thoáng ñöùt gaõy. Baãy caáu taïo voøm, voøm ñöùt gaõy, khoái ñöùt gaõy nghieâng, caùc caáu taïo hình hoa, toàn taïi trong caùc taäp C, E (Oligoxen), B1(Mioxen döôùi). Baãy chöùa trong moùng nöùt neû thöôøng kheùp kín boán chieàu. Söï hoaït ñoäng cuûa caùc ñöùt gaõy aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc hình thaønh vaø baûo toàn baãy chöùa. Phuû chôøm cuûa traàm tích Oligoxen leân treân caùc khoái cao moùng coå laø ñaëc ñieåm phoå bieán nhaát ôû beå Cöûu Long, caùc caáu taïo Baïch Hoå, Roàng, Raïng Ñoâng, Ruby. Baãy trong ñaù moùng nöùt neû laø moät loaïi ñaëc tröng cuûa baãy caáu truùc ñöôïc tìm thaáy ôû nhieàu moû treân theá giôùi vaø ôû beå Cöûu Long cuõng coù loaïi baãy naøy. (hình 2.19, hình 2.20). + Baãy ñòa taàng lieân quan ñeán caùc thaân caùt tuoåi Oligoxen, Mioxen. Caùc thaân caùt coù daïng thaáu kính, daïng vaùt nhoïn ñòa taàng. Ñaëc ñieåm chung cuûa caùc taàng caùt naøy laø ñeàu bò ñöùt gaãy kieán taïo chia ra thaønh caùc thaân chöùa nhoû (tröø taàng VIa) coù maøn chaén thaïch hoïc kieán taïo, vôùi taàng chaén raát toát laø seùt rotalia (hình 2.18, hình 2.19). Caùc giai ñoaïn phaùt trieån caáu truùc ñòa chaát beå Cöûu Long ñöôïc sô löôïc nhö sau: ÔÛ Paleoxen ñaù moùng loä ra bò phong hoaù, nöùt neû. Eoxen – Oligoxen: suït luùn taïo ñòa haøo, caùc traàm tích chöùa vaät chaát höõu cô phuû leân. Cuoái Oligoxen naâng leân taïo nöùt neû nhanh, taïo neân ñaù chöùa (daàu chöa hình thaønh ). Sau ñoù khu vöïc suït luùn nhanh moät lôùp traàm tích mòn haït phuû leân taïo ñaù chaén. Mioxen hieän taïi: caùc hoaït ñoäng kieán taïo taùi hoaït ñoäng, daàu di chuyeån vaøo taàng ñaù moùng nöùt neû vaø caùc lôùp traàm tích coù ñoä roãng thaáp. I.2. Söï hình thaønh thaân daàu trong moùng Baïch Hoå Töø keát quaû nghieân cöùu khaûo saùt trong thaêm doø vaø khai thaùc, moâ hình caáu truùc cuûa moùng ôû Baïch Hoå ñöôïc toùm taét nhö sau: + ÔÛ phaïm vi voøm trung taâm, giôùi haïn treân cuûa thaân daàu moùng (noùc cuûa taàng chöùa) laø taàng seùt daøy mang tính khu vöïc cuûa ñieäp Traø Taân, Oligoxen treân, taàng seùt naøy naèm ngay treân ñaù moùng ( keå caû nhöõng choå coù voû phong hoùa). + ÔÛ caùc khu vöïc coøn laïi cuûa moùng, phuû tröïc tieáp treân moùng coù choå laø caùc lôùp seùt, coù choå laø taàng caùt keát chöùa daàu cuûa Oligoxen döôùi, rieâng ôø phía Taây voøm trung taâm, coù choå ñaù moùng naèm chôøm leân traàm tích Oligoxen döôùi. Döïa vaøo thuyeát gia taêng theå tích vaø giaû thuyeát cuûa Mcnaughton, coù theå giaûi thích quaù trình hình thaønh tích tuï daàu khí trong moùng nöùt neû moû Baïch Hoå nhö sau: + Khi hoaït ñoäng kieán taïo muoän sau Oligoxen xaûy ra vôùi cöôøng ñoä nhaát ñònh naøo ñoù, caùc traàm tích Oligoxen do deûo hôn, coù theå chòu ñöïng ñöôïc öùng suaát cao hôn neân vaãn giöõ ñöôïc traïng thaùi ban ñaàu, coøn khoái ñaù moùng do “gioøn” hôn neân bò eùp nöùt taïo ra moät maïng khe nöùt. Maïng khe nöùt naøy laø khoái khoâng gian roãng coù kích thöôùc theo khoâng gian ba chieàu: chieàu daøi, chieàu roäng vaø ñoä môû. Ñieàu ñoù coù nghóa laø theå tích khoái ñaù moùng ñöôïc gia taêng. Toaøn boä khoái theå tích roãng taêng theâm naøy cuøng vôùi caùc loaïi khoâng gian roãng khaùc coù theå coù tröôùc ñoù trong moùng taïo thaønh khoái khoâng gian khoång loà coù aùp suaát raát thaáp gaây neân aùp löïc coù höôùng töø caùc phía xung quanh vaøo moùng. Do caùc taàng seùt daày (cuûa ñieäp Traø Taân) chaén giöõa Oligoxen treân vaø moùng cuõng nhö giöõa Oligoxen treân vaø Oligoxen döôùi vaø do haàu nhö caùc taàng caùt keát Oligoxen döôùi tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi maët moùng ñeàu baõo hoøa daàu neân veà cô baûn seõ chæ coù daàu vôùi nöôùc lieân keát cuûa caùc taàng caùt keát Oligoxen döôùi laø bò huùt vaøo moùng qua nhöõng nôi maø caùc taàng caùt keát naøy naèm keà saùt moùng ñaõ bò nöùt neû. Cöù nhö vaäy daàu töø traàm tích Oligoxen döôùi di chuyeån daàn daàn vaøo moùng nöùt neû. Quaù trình di chuyeån daàu töø traàm tích Oligoxen döôùi vaøo moùng nöùt neû veà cô baûn seõ döøng laïi khi ñaït ñöôïc söï caân baèng thuûy ñoäng löïc giöõa hai ñoái töôïng naøy. I.3. Cô cheá hình thaønh kieåu baãy daàu trong ñaù moùng macma ôû moû Baïch Hoå vaø moû Roàng Söï hình thaønh baãy chöùa daàu kieåu nöùt neû kieán taïo trong caùc ñaù moùng cuûa moû Baïch Hoå vaø Roàng laø keát quaû cuûa nhieàu quaù trình ñòa chaát khaùc nhau, chuû yeáu laø caùc quaù trình sau: + Caùc hoaït ñoäng kieán taïo + Caùc bieán ñoåi nhieät dòch + Quaù trình bieán ñoåi ngoaïi sinh Caùc quaù trình naøy dieãn ra hoaëc noái tieáp nhau hoaëc ñoàng thôøi trong nhöõng thôøi kyø ñòa chaát khaùc nhau vaø taïo ra khaû naêng tích tuï moät löôïng lôùn daàu trong caùc ñaù moùng, chuû yeáu laø ôû moû Baïch Hoå. * Töø caùc taøi lieäu nghieân cöùu coù theå ruùt ra caùc keát luaän sau: 1. Caùc hoaït ñoâng kieán taïo laø nhaân toá chuû ñaïo taïo neân caùc heä thoáng khe nöùt maø chuùng laø tieàn ñeà cho vieäc hình thaønh caùc baãy chöù kieåu nöùt neû kieán taïo trong caùc ñaù moùng ôû khu vöïc moû Baïch Hoå vaø moû Roàng. 2. Söï hình thaønh caùc heä toáng khe nöùt trong caùc ñaù moùng ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng bieán ñoåi nhieät dòch gaây neân bôûi nhaân toá chính laø nöôùc væa toàn tröõ trong caùc khe nöùt. 3. AÛnh höôûng cuûa quaù trình bieán ñoåi nhieät dòch ñeán ñoä roãng trong caùc ñaù moùng laø heä quaû hai chieàu: caùc hoaït ñoäng nhieät dòch goùp phaàn laøm taêng ñoä roãng, nhöng saûn phaåm cuûa chuùng laïi laøm giaûm khoâng gian roãng trong caùc ñaù. 4. Tuy ôû möùc ñoä nhoû nhöng caùc bieán ñoåi ngoaïi sinh nhö quaù trình phong hoùa beà maët cuûa caùc ñaù moùng cuõng goùp phaàn laøm taêng khaû naêng tích tuï daàu khí ôû phaån treân cuûa moùng. 5. Yeáu toá quan troïng haøng ñaàu baûo ñaûm tính hieäu quaû cuûa taàng chaén ôû moû Baïch Hoå vaø Roàng chính laø ñoä thuaàn khieát veà thaønh phaàn vaø ñoä tröôûng thaønh cuûa caùc ñaù seùt taïo neân taàng chaén vaø sau ñoù môùi laø ñoä daøy cuûa taàng chaén. 6. Caùc hoaït ñoäng kieán taïo maïnh vôùi caùc pha phun traøo coù theå laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân trieät tieâu khaû naêng tích tuï daàu cuûa caùc baãy chöùa trong caùc ñaù moùng ôû moät soá vuøng cuûa moû Roàng. HÌNH 2.18 DAÀU ÑÖÔÏC CHÖÙA TRONG CAÙC THAÂN CAÙT TRONG TAÀNG OLIGOXEN DÖÔÙI HÌNH 2.19 MAËT CAÉT BEÅ CÖÛU LONG HÌNH 2.20 CAÁU TAÏO BAÏCH HOÅ II. beå Nam Coân Sôn Caùc daïng baãy trong beå Nam Coân Sôn goàm nhöõng daïng sau: + Baãy caáu truùc goàm nhöõng neáp oaèn cuoán, nhöõng khoái ñöùt gaõy nghieâng keùo daøi, + Baãy trong khoái ñaù moùng nhoâ cao bò phong hoùa nöùt neû. + Baãy aùm tieâu ñöôïc hình thaønh trong caùc thaønh taïo cacbonat, chuùng naèm chuû yeáu ôû taàng Mioxen trung vaø Mioxen thöôïng CACBONAT THAÂN CAÙT + Baãy ñòa taàng : daïng vaùt nhoïn treân caùnh ñôùi naâng. Caùc ñaù chöùa naøy goàm caùt keát thaïch anh xen laãn caùc maûnh vuïn canxit, chuùng naèm trong taàng traàm tích luïc nguyeân Oligoxen vaø Mioxen. HÌNH 2.21: MAËT CAÉT QUA BEÅ NAM COÂN SÔN HÌNH 2.22 MAËT CAÉT QUA BEÅ CÖÛU LONG VAØ BEÅ NAM COÂN SÔN III. beå Phuù Khaùnh Trong khu vöïc beå Phuù Khaùnh coù caùc daïng baãy sau ñaây: + Trong moùng tröôùc Ñeä Tam: Goàm nhöõng baãy chöùa trong moùng bò nöùt neû, bò naâng leân vaø tieáp xuùc ngang vôùi caùc loaït Eoxen – Oligoxen, ñöôïc phuû bôûi caùc lôùp traàm tích mòn treân noùc vaø beân söôøn, quaù trình hình thaønh baãy baét ñaàu töø giai ñoaïn ñaàu phaùt trieån ñöùt gaõy moùng trong thôøi kyø Eoxen, tieáp theo laø bò caùc loaït traàm tích Eoxen thöôïng – Oligoxen haï phuû leân treân vaø keà aùp vaøo söôøn. Caùc traàm tích taïo neân taàng chaén leân treân maët moùng. + Trong Eoxen thöôïng – Oligoxen : goàm caùc baãy voøm coù daïng khaùc nhau. Chuùng laø nhöõng neáp loài do moùng nhoâ cao ñöôïc caùc traàm tích Eoxen thöôïng – Oligoxen haï phuû leân, hoaëc nhöõng neáp loài cuoán bò chia caét do caùc ñöùt gaõy thuaän caét cheùo, caùc ñöùt gaõy suïp baäc, vaø coù tính kheùp kín theo ba hay boán phöông treân caùc neáp loài. Caùc baãy naøy ñöôïc chaén bôûi caùc lôùp seùt bieån tieán cuïc boä, vaø chaén theo phöông ngang nhôø caùc ñöùt gaõy keà saùt nhau. + Trong Oligoxen thöôïng: Goàm nhöõng kheùp kín ñòa taàng do nhöõng væa caùt keát vaùt nhoïn ñòa taàng keà aùp vaøo söôøn cuûa ñòa luõy khu vöïc, hoaëc keà aùp vaøo nhöõng neáp loài. Caùc baãy ñòa taàng naøy phaùt trieån chuû yeáu trong laùc caét ñoàng taïo rift vaø coù lieân quan ñeán caùc heä thoáng traàm tích Oligoxen thöôïng bò bieán daïng yeáu. + Trong Mioxen haï: baãy chöùa hình thaønh trong pha nghòch ñaûo vaø naâng leân cuûa khu vöïc ôû thôøi ñieåm cuoái Mioxen giöõa. Giai ñoaïn nghòch ñaûo vaø naâng leân ñaõ laøm taêng tính caáu truùc cuûa caùc neáp loài maø ñöôïc thaønh taïo do caùc loaït traàm tích Mioxen haï phuû leân. Caùc neáp loài phaùt trieån trong caùc ñöùt gaõy tröôït troïng löïc vaø caùc neáp loài phaùt trieån trong caùc ñöùt gaõy coù maët ñoái xöùng ñaõ hình thaønh neân baãy chöùa. + Trong Mioxen trung – Mioxen thöôïng: baãy ñòa taàng chöùa san hoâ aùm tieâu, caùc ñaù voâi aùm tieâu phaùt trieån treân caùc caáu truùc döông coù tuoåi giaø hôn, caùc aùm tieâu naøy ñöôïc chaén bôûi caùc lôùp seùt tuoåi Plioxen, coù nhöõng nôi taàng chöùa naøy bò chaén caû boán phöông. CACBONAT HÌNH 2.23: MAËT CAÉT QUA BEÅ PHUÙ KHAÙNH IV. beå soâng hoàng Ñieån hình laø thaønh taïo cacbonat ñöôïc hình thaønh trong ñieàu kieän bieån noâng. Baãy daïng voøm ñöôïc keá thöø treân khoái naâng moùng vaø chòu möùc ñoä neùn eùp khaùc nhau giöõa ñænh vaø caùnh. Taàng chaén laø seùt phuû leân maët tröôït ñöùt gaõy. Caùc khoái cacbonat aùm tieâu Mioxen vôùi caùc taàng sinh Mioxen vaø Oligoxen trong caùc baãy khoái xaây keá thöøa caùc gôø naâng hay caùc voøm naâng vaø caùc ñòa luõy. CACBONAT THAÂN CAÙT HÌNH 2.24: MAËT CAÉT QUA BEÅ SOÂNG HOÀNG V. beå Ma Lay- Thoå Chu Daïng baãy phoå bieán nhaát laø khoái baùm ñöùt gaõy, hay daïng caáu taïo hình hoa. Daàu coøn naèm trong caùc thaân caùt loøng soâng coå. Do beå Ma lay ñöôïc hình thaønh vaøo pha daàu tieân cuûa quaù trình taùch giaõn Bieån Ñoâng vaøo cuoái Oligoxen muoän, do söï quay cuûa luïc ñòa coå Sundar, vì theá beå naøy thuoäc daïng rift noäi luïc vaø bò aûnh höôûng bôûi hoaït ñoäng tröôït baèng vaø taùch giaõn trong vònh Thaùi Lan. Do vaäy trong beå coù nhieàu ñòa haøo theo höôùng Taây Baéc – Ñoâng Nam. Tieáp theo, beå coøn traûi qua giai ñoaïn luùn chìm vaøo Mioxen sôùm vaø neùn eùp töø Mioxen giöõa ñeán Plioxen – Pleistoxen. Heä thoáng ñöùt gaõy thuaän theo phöông Taây Baéc – Ñoâng Nam vaø Baéc – Nam khoáng cheá caùc taàng traàm tích taïo neân caùc caáu truùc kieåu suït baäc nghieâng vaø hình thaønh caùc ñòa haøo vaø baùn ñòa haøo xen keõ nhau. Moät soá baát chænh hôïp thöôøng gaëp trong phaàn treân Oligoxen, Mioxen giöõa vaø phaàn döôùi Plioxen. HÌNH 2.25: MAËT CAÉT QUA BEÅ MALAY- THOÅ CHU PHAÀN KEÁT LUAÄN Söï phoái hôïp caùc taàng sinh, chöùa, chaén vaø cô cheá baãy trong caùc beå traàm tích Ñeä Tam – theàm luïc ñòa Vieät Nam ñaõ taïo thaønh heä thoáng daàu khí ña daïng phong phuù trong caùc beå traàm tích Ñeä Tam treân theàm luïc ñòa Vieät Nam. Caùc traàm tích daàu khí trong ñaù moùng ñöôïc phaùt hieän khoâng chæ ñaõ laøm thay ñoåi veà söï phaân chia caùc baãy daàu khí, maø coøn laøm thay ñoåi saûn löôïng khai thaùc moät caùch ñaùng keå. Chính vì theá vieäc nghieân cöùu cô cheá baãy daàu trong ñaù moùng noùi rieâng vaø cô cheá baãy daàu khí noùi chung ñöôïc raát nhieàu caùc nhaø ñòa chaát daàu khí quan taâm nghieân cöùu. Baãy laø caáu truùc caàn thieát nhaát ñònh cuûa ñòa chaát taïo ñieàu kieän ñeå daàu khí tích tuï, maø caùc nhaân toá chính tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán vieäc hình thaønh vaø phaù huyû baãy ñoù laø nhaân toá veà kieán taïo, ñòa taàng, traàm tích vaø caû veà nhaân toá thuûy ñoäng löïc cuõng ñöôïc quan taâm ñeán. Treân cô cheá hình thaønh hình daïng baãy maø chia ra caùc loaïi baãy nhö: baãy kieán truùc, baãy ñòa taàng, baãy traàm tích vaø baãy thuûy ñoäng löïc. Nhìn chung, ôû Vieät Nam caùc daïng baãy naøy phaân boá haàu nhö khaép caùc beå cuûa Vieät Nam nhö beå Cöûu Long, beå Nam Coân Sôn, beå Maõ Lay – Thoå Chu, beå Soâng Hoàng, beå Phuù Khaùnh. Toùm laïi, ñaëc tröng noåi baät cuûa caùc heä thoáng daàu khí trong beå traàm tích laø söï phoái hôùp töï nhieân cuûa caùc ñaù sinh daàu Oligoxen – Mioxen vôùi caùc taàng chöùa caùt keát vaø taàng chöù moùng nöùt neû tröôùc Kainozoi, trong caùc baãy caáu truùc. Daàu khí khoâng chæ coù trong caùc baãy caáu truùc vaø coøn phaân boá roäng khaép trong caùc baãy ñòa taàng traàm tích. Trong ñoù, baãy tích tuï trong ñaù moùng laø chuû yeáu, baãy naøy thuoäc loaïi baãy kieán truùc. Vieäc nghieân cöùu baãy chöùa daàu laø moät trong nhöõng ñieàu kieän caàn thieát ñeå, giuùp cho vieäc thaêm doø tìm kieám caùc tích tuï daàu khí coù tính khaû thi hôn. Vaán ñeà ñaëc ra laø ngoaøi caùc loaïi baãy chöùa daàu khí treân thì coù khaû naêng coøn caùc loaïi baãy chöùa khaùc maø hieän taïi chöa phaùt hieän ra do tính phöùc taïp vaø ña daïng cuûa caùc baãy chöùa daàu.