Tư tưởng Hồ Chí Minh về bản chất dân chủ của Nhà nước xã hội chủ nghĩa và sự vận dụng trong đổi mới tổ chức, hoạt động của Hội đồng nhân dân các cấp ở Nghệ An hiện nay

Õn, nguyÖn väng cña cö tri... thùc hiÖn chÕ ®é tiÕp xóc cö tri; ®¹i biÓu H§ND cã quyÒn chÊt vÊn Chñ tÞch H§ND, Chñ tÞch UBND vµ c¸c thµnh viªn kh¸c cña UBND, Ch¸nh ¸n TAND, ViÖn tr−ëng VKSND vµ Thñ tr−ëng c¸c c¬ quan chuyªn m«n thuéc UBND cïng cÊp. Sau khi kÕt qu¶ bÇu cö ®¹i biÓu H§ND c¸c cÊp ®−îc c«ng bè, theo quy ®Þnh cña LuËt bÇu cö H§ND, kú häp ®Çu tiªn cña H§ND c¸c cÊp ®· häp vµ bÇu ®−îc Th−êng trùc H§ND c¸c Ban H§ND, UBND, c¸c chøc danh kh¸c. §¹i biÓu H§ND c¸c cÊp chÝnh thøc b−íc vµo thùc hiÖn nhiÖm vô ®¹i biÓu cña m×nh. Qua kh¶o s¸t 860 ®¹i biÓu H§ND x·, 420 ®¹i biÓu H§ND huyÖn cho thÊy kÕt qu¶ thùc hiÖn nhiÖm vô quyÒn h¹n cña ®¹i biÓu H§ND c¸c cÊp nhiÖm kú 1999 - 2004 vµ nhiÖm kú 2004 - 2009 (tÝnh ®Õn th¸ng 7 n¨m 2005) trªn c¸c mÆt cô thÓ nh− sau: - Thùc hiÖn nhiÖm vô tiÕp xóc cö tri: ë nhiÖm kú 1999 - 2004 c¸c ®¹i biÓu tham gia tiÕp xóc cö tri do ñy ban MÆt trËn Tæ quèc cïng cÊp tæ chøc lµ 11 lÇn, tham gia tiÕp xóc cö tri do tæ ®¹i biÓu H§ND tæ chøc lµ 5 lÇn, thùc hiÖn tiÕp xóc cö tri víi t− c¸ch c¸ nh©n lµ 10 lÇn. Trong ®ã tiÕp xóc cö tri tr−íc c¸c kú häp lµ 14 lÇn vµ sau kú häp lµ 12 lÇn. Trong nhiÖm kú 2004 - 2009 (tÝnh ®Õn th¸ng 7/2005) c¸c ®¹i biÓu tham gia tiÕp xóc cö tri do ñy ban MÆt trËn Tæ quèc cïng cÊp tæ chøc lµ bèn lÇn, tham gia tiÕp xóc cö tri do tæ ®¹i biÓu H§ND tæ chøc lµ hai lÇn, thùc hiÖn tiÕp xóc cö tri víi t− c¸ch c¸ nh©n lµ n¨m lÇn. 78 Qua tiÕp xóc cö tri c¸c ®¹i biÓu H§ND ®· th«ng b¸o víi cö tri t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi ë ®Þa ph−¬ng; n¾m b¾t ®−îc nguyÖn väng cña nh©n d©n; tiÕp thu nh÷ng kiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt cña cö tri ®Ó th¶o luËn vµ ®i ®Õn quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng t¹i c¸c kú häp. Tuy nhiªn, cßn nhiÒu ®¹i biÓu H§ND ch−a tù tæ chøc c¸c cuéc tiÕp xóc cö tri víi t− c¸ch c¸ nh©n. - Thùc hiÖn nhiÖm vô t¹i kú häp. ë nhiÖm kú 1999 - 2004, ®¹i biÓu H§ND tham gia kú häp ®¹t 96,5%. NhiÖm kú 2004-2009 (tÝnh ®Õn th¸ng 7/2005) tû lÖ ®¹i biÓu tham gia kú häp ®· t¨ng lªn lµ 97,8%. Trong c¸c buæi lµm viÖc t¹i kú häp, ®a sè ®¹i biÓu H§ND ®· ph¸t huy tèt tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña m×nh, t×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng kÕt qu¶ ho¹t ®éng trªn c¸c mÆt kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph−¬ng th«ng qua b¸o c¸o cña UBND vµ c¸c ngµnh t− ph¸p cïng cÊp. TÝch cùc th¶o luËn tham gia ®ãng gãp ý kiÕn nh»m söa ch÷a nh÷ng thiÕu sãt, kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i vµ x©y dùng ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ t¹i ®Þa ph−¬ng. NhiÒu ®¹i biÓu, trong suèt c¶ nhiÖm kú kh«ng tham gia ph¸t biÓu t¹i c¸c buæi th¶o luËn, kh«ng cã ý kiÕn chÊt vÊn t¹i kú häp, ch−a ph¸t huy ®−îc vai trß ®¹i biÓu trong viÖc th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña ®Þa ph−¬ng. - Thùc hiÖn mèi liªn hÖ gi÷a ®¹i biÓu H§ND víi Th−êng trùc H§ND §¹i biÓu H§ND th−êng xuyªn liªn hÖ víi Th−êng trùc H§ND cïng cÊp b»ng phiÕu ho¹t ®éng ®¹i biÓu hµng th¸ng vµ ph¶n ¸nh trùc tiÕp t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi, vÒ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc ë ®Þa ph−¬ng m×nh, c¬ quan m×nh, nh÷ng ®Ò nghÞ, kiÕn nghÞ cña nh©n d©n cÇn gi¶i quyÕt. Th«ng qua ph¶n ¸nh cña ®¹i biÓu H§ND, Th−êng trùc H§ND n¾m ch¾c t×nh h×nh c¬ së, nguyÖn väng cña nh©n d©n ®Ó ®«n ®èc c¸c c¬ quan 79 qu¶n lý nhµ n−íc gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c kiÕn nghÞ cña nh©n d©n; ®ång thêi chuÈn bÞ tèt c¸c néi dung cho kú häp. Cßn nhiÒu ®¹i biÓu H§ND ch−a th−êng xuyªn gi÷ tèt mèi liªn hÖ nµy, cã kho¶ng 10% ®¹i biÓu H§ND kh«ng göi phiÕu ho¹t ®éng ®¹i biÓu, hoÆc kh«ng trùc tiÕp ph¶n ¸nh ý kiÕn cña m×nh víi Th−êng trùc H§ND cïng cÊp (trõ khi tham gia kú häp). - §¹i biÓu H§ND thùc hiÖn quyÒn chÊt vÊn cña m×nh víi c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n−íc b»ng c¸c h×nh thøc Yªu cÇu, chÊt vÊn trùc tiÕp, chÊt vÊn b»ng v¨n b¶n. Trong ®ã h×nh thøc ®−îc c¸c ®¹i biÓu dïng nhiÒu h¬n lµ chÊt vÊn trùc tiÕp. ë nhiÖm kú 1999-2004, b×nh qu©n mçi ®¹i biÓu ®· thùc hiÖn chÊt vÊn c¸c c¬ quan chøc n¨ng nhµ n−íc lµ 8,26 lÇn, trong ®ã: - ChÊt vÊn trùc tiÕp lµ 66% - ChÊt vÊn gi¸n tiÕp 34% - ChÊt vÊn Chñ tÞch UBND 31% - ChÊt vÊn Chñ tÞch H§ND 22% - ChÊt vÊn Thñ tr−ëng c¸c c¬ quan t− ph¸p 5%. §¹i biÓu H§ND ®· nhËn ®−îc tr¶ lêi cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc b»ng c¸c h×nh thøc: - Tr¶ lêi trùc tiÕp 85% - Tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n 9% - Kh«ng nhËn ®−îc tr¶ lêi 6% KÕt qu¶ tr¶ lêi cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng nhµ n−íc víi ®¹i biÓu H§ND lµ: - Tháa m·n yªu cÇu 69% - Ch−a tháa m·n yªu cÇu 18% - Kh«ng chÊp nhËn ®−îc 13% 80 Qua ®iÒu tra trùc tiÕp 985 ®¹i biÓu H§ND c¸c cÊp, ®· cã 370 ý kiÕn yªu cÇu c¸c c¬ quan chøc n¨ng nhµ n−íc chÊm døt nh÷ng ho¹t ®éng sai tr¸i, kh«ng phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §a sè ý kiÕn ®¹i biÓu H§ND ®−îc hái cho r»ng: ViÖc tr¶ lêi cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng nhµ n−íc th−êng chËm vµ mét sè vÊn ®Ò bøc xóc th−êng r¬i vµo t×nh tr¹ng "l·ng quªn" g©y gi¶m lßng tin cña nh©n d©n vµo c¬ quan nhµ n−íc. - §¹i biÓu H§ND thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t cña m×nh th«ng qua h×nh thøc Gi¸m s¸t c¸c b¸o c¸o cña UBND vµ cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc ë ®Þa ph−¬ng t¹i c¸c kú häp. Thùc hiÖn gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng nhµ n−íc, c¸c tæ chøc kinh tÕ - x· héi, c¸c ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c«ng t¸c cña m×nh. Chøc n¨ng nµy ®èi víi ®¹i biÓu H§ND cÊp huyÖn, cÊp x· ch−a ®−îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ; mét mÆt, do m«i tr−êng ho¹t ®éng, mÆt kh¸c do tr×nh ®é n¨ng lùc cña ®¹i biÓu cßn h¹n chÕ. - Mèi liªn hÖ gi÷a ®¹i biÓu H§ND víi cö tri §¹i biÓu H§ND liªn hÖ chÆt chÏ víi nh©n d©n n¬i c− tró, 98% c¸c cuéc häp ë khu d©n c− ®−îc ®¹i biÓu H§ND tham dù, ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn tèt x©y dùng ®Þa ph−¬ng, g−¬ng mÉu thùc hiÖn chÕ ®é chÝnh s¸ch nhµ n−íc vµ c¸c quy ®Þnh cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. B×nh qu©n mçi ®¹i biÓu H§ND tiÕp c«ng d©n: 8,2 lÇn. Mçi ®¹i biÓu nhËn kiÕn nghÞ cö tri: 6,5 lÇn. §¹i biÓu H§ND tr¶ lêi kiÕn nghÞ cö tri ®¹t: 84%; chuyÓn kiÕn nghÞ cö tri ®Õn c¸c c¬ quan chøc n¨ng nhµ n−íc gi¶i quyÕt lµ 16%. Trong quy chÕ ho¹t ®éng cña H§ND, t¹i §iÒu 4 quy ®Þnh: "§¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n ph¶i tiÕp d©n theo lÞch ®· ®−îc ph©n c«ng", nh−ng 81 hÇu hÕt c¸c ®¹i biÓu ch−a thùc hiÖn ®−îc. Mét mÆt, trªn thùc tÕ H§ND ch−a bè trÝ ®−îc ®Þa ®iÓm ®Ó ®¹i biÓu tiÕp d©n, v× thÕ nªn còng kh«ng cã lÞch ph©n c«ng tiÕp d©n cho ®¹i biÓu; mÆt kh¸c, do tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn c«ng t¸c nªn nhiÒu ®¹i biÓu khã ®¸p øng ®−îc ho¹t ®éng nµy. Tõ ®iÒu kiÖn thùc tÕ, ®a sè ý kiÕn c¸c ®¹i biÓu H§ND cho r»ng, hÇu hÕt c¸c ®¹i biÓu H§ND lµ kiªm chøc, thêi gian chñ yÕu c¸c ®¹i biÓu ph¶i giµnh cho hoµn thµnh nhiÖm vô chuyªn m«n nªn thêi gian giµnh cho ho¹t ®éng nhiÖm vô ®¹i biÓu lµ rÊt Ýt. NhiÒu ®¹i biÓu lµ c«ng chøc nhµ n−íc nªn viÖc thùc hiÖn quyÒn chÊt vÊn cña ®¹i biÓu H§ND víi nhiÖm vô chÝnh m×nh ®ang ph¶i gi¶i quyÕt, hoÆc víi Thñ tr−ëng c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n−íc lµ viÖc lµm rÊt khã vµ kh«ng ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan. §a sè ®¹i biÓu H§ND tØnh, huyÖn sèng vµ lµm viÖc ë n¬i xa víi n¬i cö tri bÇu ra m×nh, nªn cö tri khã cã ®iÒu kiÖn gÆp gì th−êng xuyªn ®¹i biÓu do m×nh bÇu ra ®Ó ph¶n ¸nh t©m t− nguyÖn väng; c¸c ®ît tiÕp xóc cö tri do ñy ban MÆt trËn Tæ quèc hay tæ ®¹i biÓu tæ chøc th× chØ cã mét sè ®¹i biÓu cö tri cã ®iÒu kiÖn ®−îc dù; v× vËy mèi liªn hÖ gi÷a ®¹i biÓu H§ND víi cö tri kh«ng ®−îc gÇn gòi vµ mËt thiÕt. Sinh ho¹t phÝ cña ®¹i biÓu H§ND nh− hiÖn nay lµ thÊp, nhÊt lµ ®¹i biÓu H§ND kh«ng ph¶i lµ ng−êi ®−îc h−ëng tõ ng©n s¸ch nhµ n−íc, theo quy ®Þnh t¹i quy chÕ ho¹t ®éng cña H§ND c¸c cÊp th× l−¬ng cña nh÷ng ngµy ®¹i biÓu H§ND ®i lµm nhiÖm vô do H§ND cïng cÊp quyÕt ®Þnh; nh−ng trõ nh÷ng ngµy tham dù kú häp, cßn ®¹i biÓu ph¶i ho¹t ®éng bao nhiªu ngµy trong th¸ng, trong n¨m vµ l−¬ng mçi ngµy ®¹i biÓu ®−îc h−ëng bao nhiªu, c¬ quan nµo chi tr¶ th× ch−a thÊy cã cÊp nµo quyÕt ®Þnh. Víi nh÷ng lý do nªu trªn nhiÒu ®¹i biÓu H§ND coi viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô ®¹i biÓu H§ND lµ "c«ng viÖc lµm thªm" vµ v× thÕ ho¹t ®éng cña H§ND cßn mang nÆng tÝnh h×nh thøc. 82 2.2. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m tiÕp tôc vËn dông t− t−ëng hå chÝ minh vÒ b¶n chÊt d©n chñ cña nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa trong ®æi míi tæ chøc, ho¹t ®éng cña Héi ®ång nh©n d©n ë nghÖ an hiÖn nay 2.2.1. Nh÷ng gi¶i ph¸p chung Mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau v× ph¹m vi, néi dung, ph−¬ng thøc thùc hiÖn b¶n chÊt d©n chñ cña Nhµ n−íc trong tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau, yªu cÇu kh¸c nhau, cã nh÷ng −u ®iÓm vµ nh÷ng h¹n chÕ. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi chóng ta ®ang chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn th× viÖc thùc hiÖn b¶n chÊt d©n chñ cña Nhµ n−íc trong tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND cÇn ph¶i ®−îc ph¸t huy m¹nh mÏ, tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c vÒ viÖc ®æi míi tæ chøc bé m¸y nhµ n−íc do §¶ng ®Ò ra, t¹o b−íc ®i v÷ng ch¾c vµ cã nhiÒu h×nh thøc thùc hiÖn phong phó. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy xin nªu mét sè gi¶i ph¸p chung nh»m t¨ng c−êng thùc hiÖn b¶n chÊt d©n chñ cña Nhµ n−íc trong tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND. - TiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña H§ND. - X©y dùng vµ cñng cè bé m¸y chÝnh quyÒn c¸c cÊp. - Ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ®Þa ph−¬ng. - T¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng. C¸c gi¶i ph¸p nªu trªn lµ nh÷ng yÕu tè trong qu¸ tr×nh ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña H§ND. C¸c gi¶i ph¸p nµy ph¶i ®−îc thùc hiÖn ®ång bé, nh−ng cã chän läc, theo lé tr×nh, tõng b−íc v÷ng ch¾c ®Ó thùc hiÖn t¨ng c−êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña H§ND, ph¸t huy vai trß cña H§ND vµ sù tham gia tÝch cùc cña nh©n d©n vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý nhµ n−íc vµ x· héi. 83 a) TiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND Sau khi HiÕn ph¸p 1992 ®−îc söa ®æi, c¸c luËt vÒ tæ chøc bé m¸y Nhµ n−íc nh− LuËt Tæ chøc Quèc héi, LuËt Tæ chøc ChÝnh phñ, LuËt Tæ chøc TAND, LuËt Tæ chøc ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, LuËt Tæ chøc H§ND, UBND vµ LuËt BÇu cö ®¹i biÓu H§ND ®−îc ban hµnh ®· lµm c¬ së cho viÖc ®æi míi m¹nh mÏ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña H§ND c¸c cÊp. Tuy nhiªn, ®Ó c¸c quy ®Þnh cã liªn quan tíi tæ chøc vµ ho¹t ®éng trong HiÕn ph¸p vµ c¸c ®¹o luËt ®−îc thùc thi cã hiÖu qu¶ trong cuéc sèng, th× cÇn ph¶i tiÕp tôc cô thÓ hãa c¸c quy ®Þnh míi, c¸c quy ®Þnh cßn dõng ë nguyªn t¾c chung trong c¸c ph¸p lÖnh, c¸c v¨n b¶n d−íi luËt kh¸c. §Æc biÖt lµ söa ®æi, bæ sung c¸c quy ®Þnh trong quy chÕ ho¹t ®éng cña H§ND, c¸c quy ®Þnh trong c¸c ®¹o luËt liªn quan, trong c¸c nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ theo h−íng: cô thÓ, râ rµng, dÔ hiÓu, dÔ thùc hiÖn, kh«ng chång chÐo t¶n m¹n. T¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña H§ND. Tõ ®ã t¹o c¬ së, lµm hµnh lang ph¸p lý ®Ó t¨ng c−êng thùc hiÖn b¶n chÊt d©n chñ cña Nhµ n−íc trong tæ chøc ho¹t ®éng cña H§ND trªn c¸c lÜnh vùc cô thÓ. Trong c¸c b−íc hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND cÇn thèng kª ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh cßn chung chung, tr¸i víi tinh thÇn cña luËt míi, c¸c quy ®Þnh chång chÐo, ch−a ®−îc h−íng dÉn vµ nªu tr¸ch nhiÖm víi c¬ quan cã thÈm quyÒn ph¶i söa ®æi, bæ sung, x©y dùng kÕ ho¹ch, thêi gian, yªu cÇu, môc ®Ých söa ®æi ®Ó tiÕn hµnh viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt cã hiÖu qu¶. b) X©y dùng, cñng cè bé m¸y chÝnh quyÒn c¸c cÊp Sau khi tiÕn hµnh thµnh c«ng c¸c cuéc bÇu cö ®¹i biÓu H§ND c¸c cÊp, cÇn tËp trung cñng cè x©y dùng l¹i bé m¸y chÝnh quyÒn c¸c cÊp th«ng qua viÖc bÇu c¸c chøc danh chñ chèt trong chÝnh quyÒn. CÇn ph¶i nhËn thøc ®Çy ®ñ, ph¸t huy trÝ tuÖ, d©n chñ cña ®¹i biÓu H§ND ®Ó lùa chän nh÷ng ng−êi xøng ®¸ng, cã tr×nh ®é, n¨ng lùc, søc kháe, 84 ®¹o ®øc, sù tÝn nhiÖm cña cö tri ®Ó ®¶m nhËn nh÷ng vÞ trÝ then chèt trong bé m¸y chÝnh quyÒn. CÇn ph¶i xem ®©y lµ kh©u ®Çu tiªn, cã tÝnh quyÕt ®Þnh trong viÖc cñng cè tæ chøc bé m¸y. §ång thêi, ph¶i x©y dùng ®−îc c¸c quy chÕ ho¹t ®éng cô thÓ, ph©n râ tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña c¸ nh©n trong mçi c−¬ng vÞ ®−îc giao. Tõ ®ã, chØ ®¹o thùc hiÖn ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña c¸n bé, c«ng chøc trong bé m¸y chÝnh quyÒn c¸c cÊp, lµm cho bé m¸y vËn hµnh theo ®óng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, cã hiÖu lùc, hiÖu qu¶ vµ phôc vô nh©n d©n ®−îc tèt h¬n. c) Ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ®Þa ph−¬ng §æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña H§ND nh»m b¶o ®¶m b¶n chÊt d©n chñ cña Nhµ n−íc, cÇn ph¶i ph¸t huy cho ®−îc tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ®Þa ph−¬ng. Thùc tiÔn cho thÊy, c¸c ®¹i biÓu H§ND, c¸c Ban ngµnh cña H§ND, Th−êng trùc H§ND ë c¸c ®Þa ph−¬ng lµ ng−êi b¸m s¸t víi yªu cÇu thùc tÕ ë c¬ së vµ cã nhiÒu s¸ng t¹o, ®æi míi trong c¸c ph−¬ng thøc ho¹t ®éng nh»m thùc hiÖn tèt d©n chñ trong tæ chøc ho¹t ®éng cña H§ND. MÆt kh¸c, cÇn ñng hé, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c ®Þa ph−¬ng, ®¹i biÓu H§ND ph¸t huy trÝ tuÖ, s¸ng t¹o triÓn khai thùc hiÖn c¸c b−íc ®æi míi ho¹t ®éng cña H§ND, phï hîp víi yªu cÇu cña thùc tiÔn vµ ®óng víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. d) T¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng Thùc tiÔn ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña bé m¸y nhµ n−íc nãi chung vµ cña H§ND nãi riªng chøng minh r»ng: Sù l·nh ®¹o cña §¶ng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn tiÕn tr×nh ®æi míi ®óng h−íng, thµnh c«ng vµ ®em l¹i kÕt qu¶ kh¶ quan. V× vËy, trong qu¸ tr×nh ®æi míi tæ chøc ho¹t ®éng cña H§ND ph¶i ®¶m b¶o sù l·nh ®¹o cña §¶ng trªn c¶ ba ph−¬ng diÖn: ®Þnh h−íng ®−êng lèi ®æi míi; l·nh ®¹o thùc hiÖn; tæ chøc bé m¸y c¸n bé. MÆt kh¸c, ®Ó ph¸t huy h¬n n÷a trÝ tuÖ, s¸ng t¹o cña H§ND, §¶ng ñy c¸c cÊp cÇn ®æi míi ph−¬ng thøc l·nh ®¹o ®èi víi tæ chøc ho¹t ®éng cña H§ND ®−a c¸c c¸n bé chñ chèt, 85 cã n¨ng lùc phÈm chÊt ®¹o ®øc n¾m gi÷ c¸c c−¬ng vÞ chñ chèt trong H§ND, §¶ng l·nh ®¹o thùc hiÖn nh−ng kh«ng can thiÖp vµo tiÕn tr×nh vµ c«ng viÖc cô thÓ cña H§ND; thùc sù cÇu thÞ vµ t«n träng ý kiÕn cña H§ND; kÞp thêi cã söa ®æi, bæ sung nh÷ng ®iÒu bÊt hîp lý trong c¸c ho¹t ®éng cña H§ND. 2.2.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ 2.2.2.1. N©ng cao nhËn thøc vÒ vai trß cña Héi ®ång nh©n d©n vµ ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n - §èi víi H§ND Tæ chøc häc tËp, tuyªn truyÒn ®Ó mäi ®¶ng viªn cña §¶ng, c¸c tæ chøc chÝnh quyÒn, mÆt trËn, c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng, c¸c tæ chøc kinh tÕ, x· héi, lùc l−îng vò trang vµ nh©n d©n hiÓu râ: "Héi ®ång nh©n d©n lµ c¬ quan quyÒn lùc nhµ n−íc ë ®Þa ph−¬ng, ®¹i diÖn cho ý chÝ, nguyÖn väng vµ quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, do nh©n d©n ®Þa ph−¬ng bÇu ra, chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc nh©n d©n ®Þa ph−¬ng vµ c¬ quan nhµ n−íc cÊp trªn" [57, tr. 500] lµ ®iÒu quan träng ®Çu tiªn ®Ó n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña H§ND. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®−îc sù quan t©m l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, cïng víi chñ tr−¬ng x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn XHCN, vÞ trÝ vai trß cña H§ND ngµy cµng ®−îc n©ng cao. Tuy nhiªn, ph¶i ng¨n ngõa t×nh tr¹ng H§ND hîp ph¸p hãa c¸c quyÕt ®Þnh cña c¬ quan chÊp hµnh b»ng nghÞ quyÕt t¹i c¸c kú häp; hoÆc c¸c cÊp ñy §¶ng lµm thay nh÷ng c«ng viÖc cña H§ND - nh− vËy lµ lµm gi¶m vai trß cña H§ND, lµm cho tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña H§ND trë thµnh h×nh thøc. Muèn n©ng cao nhËn thøc vÒ vai trß cña H§ND cÇn ph¶i nhËn thøc nghiªm tóc nh÷ng nguyªn nh©n vÒ kh¸ch quan vµ chñ quan cña nh÷ng yÕu kÐm, h¹n chÕ vÒ tæ chøc vµ chÊt l−îng ho¹t ®éng cña H§ND c¸c cÊp. VÒ mÆt chñ quan, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña H§ND ch−a ®−îc hoµn thiÖn, thiÕu ®ång bé; bé m¸y vµ tæ chøc cña H§ND 86 ch−a t−¬ng xøng víi nhiÖm vô do HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt quy ®Þnh; ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña H§ND cßn nhiÒu h¹n chÕ. VÒ mÆt kh¸ch quan, do nhËn thøc ch−a ®Çy ®ñ cña mét bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n: qua kh¶o s¸t thùc tiÔn cho thÊy, nhiÒu c¸n bé ®¶ng viªn thÝch c«ng t¸c ë c¬ quan chÊp hµnh (UBND vµ c¸c c¬ quan chuyªn m«n cña UBND) h¬n ë c¬ quan H§ND; nh©n d©n vµ c¸c c¬ quan, tæ chøc t«n träng UBND h¬n v× chØ cã c¬ quan ®ã míi quyÕt ®Þnh ®−îc viÖc cÊp tiÒn, quyÕt ®Þnh ®Ò b¹t c¸n bé vµ nhiÒu viÖc kh¸c; cßn H§ND th−êng chØ ®−îc biÕt ®Õn qua c¸c kú bÇu cö, kú häp; nh÷ng ý kiÕn cña ®¹i biÓu H§ND, nh÷ng kiÕn nghÞ cña c¸c ban H§ND qua c¸c ®ît kh¶o s¸t, gi¸m s¸t ®−îc thùc hiÖn hay kh«ng Ýt ®−îc c¸c c¬ quan, tæ chøc quan t©m. Thùc tiÔn qua kh¶o s¸t còng cho thÊy, ë nh÷ng n¬i nµo cÊp ñy quan t©m nh¾c nhë c¬ quan hµnh chÝnh thùc hiÖn ý kiÕn, kiÕn nghÞ, NghÞ quyÕt cña H§ND th× ë ®ã vai trß H§ND ®−îc n©ng cao, ho¹t ®éng cña H§ND cã hiÖu qu¶ râ rÖt. V× vËy, t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng nh»m n©ng cao nhËn thøc vai trß H§ND trong c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n, ph¶i trªn c¬ së c¸c chØ tiªu kinh tÕ - x· héi vµ nh÷ng ®Þnh h−íng do tæ chøc ®¶ng ®Ò ra, c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tiÔn t¹i tõng ®Þa ph−¬ng, H§ND c¸c cÊp bµn b¹c th¶o luËn, thÓ chÕ hãa thµnh c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch, c¸c gi¶i ph¸p ®Ó c¬ quan chÊp hµnh tæ chøc thùc hiÖn. §èi víi ®¹i biÓu H§ND cÇn: - Lu«n ghi nhí m×nh lµ ng−êi ®¹i diÖn cho ý chÝ vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n, ho¹t ®éng v× lîi Ých cña nh©n d©n, chø kh«ng ph¶i t¸ch rêi vµ ®øng trªn nh©n d©n. - Ph¶i cã gi¸c ngé ®Çy ®ñ vÒ d©n chñ, thùc sù tin d©n, t«n träng d©n - ®ã lµ tiÒn ®Ò cho viÖc ph¸t huy b¶n chÊt d©n chñ cña H§ND. - Lu«n nhËn thøc ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n vÒ vÞ trÝ, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña ng−êi ®¹i biÓu H§ND. Ph¶i tõng ngµy, tõng giê ghi nhí m×nh lµ ng−êi ®¹i biÓu H§ND. 87 - Nªu cao b¶n lÜnh cña m×nh, kh«ng nÐ tr¸nh, ®ïn ®Èy viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò gai gãc ®Æt ra, ph¶i suy nghÜ ®Ó t×m ra h−íng gi¶i quyÕt phï hîp víi lîi Ých chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n vµ ®Ò ®¹t ý kiÕn víi cÊp cã thÈm quyÒn. §Ó c¸c ®¹i biÓu H§ND cã thÓ ®¶m nhiÖm tèt nhiÖm vô cña m×nh, theo chóng t«i, cã mÊy vÊn ®Ò cÇn l−u ý sau ®©y: + Ng−êi ®¹i biÓu H§ND cÇn chñ ®éng x©y dùng ®−îc cho m×nh kÕ ho¹ch c«ng t¸c hµng th¸ng, hµng quý. NÕu lµ ®¹i biÓu ®−¬ng chøc th× khi thùc hiÖn nhiÖm vô cña c¬ quan m×nh nªn cã sù lång ghÐp võa thùc hiÖn nhiÖm vô chuyªn m«n võa thùc hiÖn nhiÖm vô ®¹i biÓu. Lµm ®−îc nh− vËy cã t¸c dông thùc tÕ lµ kh«ng tèn kÐm, l·ng phÝ thêi gian mµ vÉn gi÷ ®−îc mèi quan hÖ th−êng xuyªn víi nh©n d©n, n¾m b¾t ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ë ®Þa ph−¬ng ®Ó kÞp thêi th«ng tin, ph¶n ¸nh cña H§ND hoÆc c¸c c¬ ©un nhµ n−íc cã thÈm quyÒn. + Th−êng xuyªn n¾m b¾t t×nh h×nh trong nh©n d©n vµ cö tri, kh«ng nhÊt thiÕt th«ng qua c¸c cuéc tiÕp xóc cö tri mµ cã thÓ th«ng qua giao tiÕp hµng ngµy víi nh©n d©n n¬i c«ng t¸c hoÆc n¬i c− tró. Cã thÓ th«ng qua th«ng tin trªn b¸o chÝ hoÆc c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng kh¸c, th«ng qua c¸c héi nghÞ, c¸c b¸o c¸o... cã biÖn ph¸p xö lý th«ng tin hîp lý, c¸i g× cÇn quan t©m v× nã liªn quan ®Õn nhiÖm vô cña ng−êi ®¹i biÓu vµ cÇn th«ng b¸o, ph¶n ¸nh cña c¬ quan nµo. + N¾m v÷ng nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña ng−êi ®¹i biÓu mµ luËt vµ quy chÕ ®· quy ®Þnh, th−êng xuyªn x¸c ®Þnh cho m×nh tr¸ch nhiÖm ng−êi ®¹i diÖn cho nh©n d©n trong c«ng t¸c còng nh− trong cuéc sèng hµng ngµy. + Th−êng xuyªn gi÷ mèi liªn hÖ c«ng t¸c víi Th−êng trùc H§ND th«ng qua phiÕu ho¹t ®éng ®¹i biÓu. TÝch cùc tham gia ho¹t ®éng cña tæ ®¹i biÓu H§ND, chÞu sù gi¸m s¸t cña ñy ban MÆt trËn Tæ quèc cïng cÊp th«ng qua viÖc b¸o c¸o t×nh h×nh ho¹t ®éng cña m×nh víi ñy ban MÆt trËn Tæ quèc. 88 + TÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi ë ®Þa ph−¬ng, th«ng qua ®ã võa ®Ó tuyªn truyÒn vËn ®éng nh©n d©n n¾m ®−îc chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc còng nh− nghÞ quyÕt cña H§ND, ®éng viªn nh©n d©n thùc hiÖn nghiªm tóc chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, ®ång thêi th«ng qua ®ã n¾m b¾t ®−îc nh÷ng yªu cÇu cña thùc tiÔn ®Æt ra, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi mµ §¶ng vµ Nhµ n−íc chñ tr−¬ng më réng d©n chñ trùc tiÕp ®Õn c¬ së, ph¸t huy d©n chñ ®¹i diÖn. 2.2.2.2. Cñng cè tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ båi d−ìng tr×nh ®é cho c¸c ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña m×nh Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp cÇn: - KiÖn toµn ®éi ngò ®¹i biÓu H§ND, xö lý kû luËt, miÔn nhiÖm ®èi víi nh÷ng ®¹i biÓu cã hµnh vi tiªu cùc, tham nhòng, mÊt d©n chñ. Bëi v× tæ chøc yÕu kÐm, c¸n bé kh«ng trong s¹ch th× kh«ng thÓ ®¶m b¶o b¶n chÊt d©n chñ cña tæ chøc. - §Þnh kú 6 th¸ng hoÆc 1 n¨m lÊy phiÕu tÝn nhiÖm cña d©n ®èi víi c¸c ®¹i biÓu H§ND. B·i nhiÖm c¸c ®¹i biÓu nµo kh«ng ®ñ tÝn nhiÖm cña nh©n d©n trong hai n¨m liÒn. - Th−êng xuyªn th«ng tin cho c¸c ®¹i biÓu H§ND vÒ ®−êng lèi, chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, t×nh h×nh ®Þa ph−¬ng ®Ó hä cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn vai trß cña m×nh mét c¸ch tèt nhÊt. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 48 Quy chÕ ho¹t ®éng cña H§ND c¸c cÊp, ®¹i biÓu H§ND ®−¬ng nhiÖm "®−îc cung cÊp b¸o c¸o ®Þnh kú cña Th−êng trùc Héi ®ång nh©n d©n, ñy ban nh©n d©n cïng cÊp vµ c¸c tµi liÖu kh¸c liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña Héi ®ång nh©n d©n". Thùc tÕ ®¹i biÓu H§ND ®−îc cung cÊp c¸c b¸o c¸o ®Þnh kú vµ T¹p chÝ Ng−êi ®¹i biÓu, cßn nh÷ng tµi liÖu kh¸c lµ nh÷ng g× kh«ng ®−îc chØ râ. Hµng n¨m, UBND tØnh ban hµnh hµng chôc v¨n b¶n ph¸p quy, 89 kh«ng kÓ c¸c v¨n b¶n kh¸c, nh−ng ®¹i biÓu H§ND kh«ng ®−îc cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ c¸c v¨n b¶n ®ã. Thùc tÕ hiÖn nay, nhiÒu ®¹i biÓu H§ND ®ãi th«ng tin, kh«ng n¾m ®−îc nh÷ng quyÕt s¸ch lín cña ®Þa ph−¬ng, do ®ã kh«ng cã ®iÒu kiÖn gi¸m s¸t hoÆc phæ biÕn, vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ®ã. §a sè ®¹i biÓu H§ND - nhÊt lµ ®¹i biÓu H§ND cÊp x· - phµn nµn lµ kh«ng biÕt thùc hiÖn quyÒn chÊt vÊn UBND vµ gãp ý kiÕn x©y dùng chÝnh quyÒn vµo néi dung nµo, viÖc nµo? MÆt kh¸c, viÖc göi c¸c b¸o c¸o, tµi liÖu cña kú häp H§ND cho ®¹i biÓu H§ND tr−íc ngµy khai m¹c kú häp ®Ó ®¹i biÓu cã thªm th«ng tin, cã thêi gian kh¶o s¸t, t×m hiÓu thùc tÕ, tõ ®ã cã thÓ ®−a ra ý kiÕn ph¸t biÓu, biÓu quyÕt mét vÊn ®Ò cô thÓ s¸t thùc vµ cã c¨n cø. Trong nhiÖm kú 1999 - 2004, H§ND tØnh NghÖ An ®· thùc hiÖn göi tµi liÖu tíi c¸c ®¹i biÓu tr−íc ngµy khai m¹c kú häp lµ 16 ngµy. HÇu hÕt H§ND cÊp huyÖn, cÊp x· ch−a lµm ®−îc ®iÒu nµy, nhiÒu x· cßn ph¸t tµi liÖu t¹i phiªn khai m¹c kú häp, do ®ã ®¹i biÓu thô ®éng kh«ng cã thêi gian nghiªn cøu tµi liÖu mµ chØ nghe tr×nh bµy t¹i kú häp. Tuy nhiªn, ngµy c¶ H§ND tØnh còng míi chØ cã B¸o c¸o kinh tÕ - x· héi cña UBND vµ c¸c b¸o c¸o cña H§ND, cßn b¸o c¸o cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, Tßa ¸n nh©n d©n vÉn th−êng ph¸t t¹i kú häp. T×nh tr¹ng nµy võa biÓu hiÖn thùc hiÖn thiÕu nghiªm tóc cña c¬ quan nhµ n−íc, võa kh«ng ph¸t huy ®−îc tÝnh chñ ®éng cña ®¹i biÓu trong viÖc th¶o luËn, xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò quan träng ë ®Þa ph−¬ng. ViÖc göi b¸o c¸o, tµi liÖu ®Õn ®¹i biÓu b¶y ngµy tr−íc ngµy khai m¹c kú häp theo Quy chÕ ho¹t ®éng cña H§ND lµ qu¸ ng¾n, bëi v× tõ khi lµm thñ tôc göi ®Õn khi c¸c ®¹i biÓu nhËn ®−îc còng ph¶i mÊt hai ®Õn ba ngµy, do ®ã thêi gian nghiªn cøu kh«ng ®−îc nhiÒu. V× vËy, thêi gian göi tµi liÖu ®Õn c¸c ®¹i biÓu cÇn ®−îc quy ®Þnh lµ m−êi ngµy tr−íc ngµy khai m¹c kú häp. 90 T¨ng c−êng quan hÖ th«ng tin gi÷a c¸c c¬ quan nhµ n−íc, gi÷a Th−êng trùc H§ND, UBND vµ c¸c ®¹i biÓu nh− th−êng xuyªn cung cÊp th«ng tin vÒ kinh tÕ - x· héi vµ nh÷ng chñ tr−¬ng, quyÕt s¸ch lín cña ®Þa ph−¬ng cho c¸c ®¹i biÓu H§ND. - Tæ chøc båi d−ìng nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt cho c¸c ®¹i biÓu H§ND (båi d−ìng míi vµ båi d−ìng bæ sung hµng n¨m) ®Ó b¶o ®¶m cho hä cã ®ñ kh¶ n¨ng ®¹i diÖn cho quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n. - Båi d−ìng kü n¨ng ho¹t ®éng cña ng−êi ®¹i biÓu H§ND, ®Æc biÖt lµ kü n¨ng xö lý c¸c t×nh huèng ®Æt ra trong ®êi sèng hµng ngµy. Trong ho¹t ®éng cña m×nh, c¸c ®¹i biÓu H§ND ph¶i th−êng xuyªn häc tËp n©ng cao tr×nh ®é vµ hiÓu biÕt vÒ kinh tÕ, luËt ph¸p vµ x· héi, cã nh− vËy míi ®¶m tr¸ch ®−îc nhiÖm vô cña ng−êi ®¹i biÓu d©n cö. CÇn kh¾c phôc t©m lý khãa nµy tham gia ®¹i biÓu, khãa sau cã thÓ kh«ng tham gia n÷a, do ®ã kh«ng cÇn häc hái g× lµ ®iÒu sai lÇm. §Õn nay, Nhµ n−íc ta còng ch−a cã mét c¬ së ®µo t¹o nµo chuyªn lo c«ng t¸c ®µo t¹o ®¹i biÓu, do vËy, H§ND tØnh NghÖ An ®· kÕt hîp víi c¸c c¬ quan chuyªn m«n kh¸c tiÕn hµnh më c¸c líp båi d−ìng kü n¨ng ho¹t ®éng cña ®¹i biÓu vµ trang bÞ mét sè hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ luËt vµ quy chÕ ho¹t ®éng cña H§ND c¸c cÊp (®Æc biÖt lµ cho ®¹i biÓu H§ND cÊp x·). 2.2.2.3. N©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña Héi ®ång nh©n d©n Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp cÇn: - Cã kÕ ho¹ch triÓn khai thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng phï hîp víi t×nh h×nh cña tõng ®Þa ph−¬ng, cã biÖn ph¸p tiÕn hµnh vµ ®iÒu hµnh cô thÓ. - KÕt hîp d©n chñ trùc tiÕp víi d©n chñ ®¹i diÖn n©ng cao chÊt l−îng c¸c quyÕt ®Þnh cña H§ND trªn c¬ së ®Ó nh©n d©n bµn b¹c vµ tham gia ý kiÕn nh»m ph¸t huy c¸c tiÒm n¨ng cña ®Þa ph−¬ng vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt cña ®Þa ph−¬ng. 91 - X©y dùng quy chÕ lµm viÖc gi÷a §¶ng ñy, H§ND, UBND, ñy ban MÆt trËn Tæ quèc vµ c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ quÇn chóng ®Ó t¹o ra sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c c¬ quan vµ c¸c tæ chøc nµy trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu vµ nguyÖn väng cña nh©n d©n. - N©ng cao chÊt l−îng c¸c cuéc tiÕp xóc cö tri, chuÈn bÞ kü néi dung tr−íc khi tiÕp xóc. cã biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh©n d©n tham gia vµ ®ãng gãp ý kiÕn. TiÕp xóc cö tri lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu ®¶m b¶o cho hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña H§ND c¸c cÊp. §©y lµ mét ho¹t ®éng quan träng, lµ c¬ së cÇu nèi gi÷a c¬ quan quyÒn lùc nhµ n−íc víi nh©n d©n. Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua, viÖc tiÕp xóc cö tri cßn nhiÒu h¹n chÕ, chñ yÕu tæ chøc tiÕp xóc cö tri tr−íc kú häp mµ ch−a ®−a viÖc tiÕp xóc cö tri lµ mét c«ng viÖc th−êng xuyªn. Trong tiÕp xóc cö tri nhiÒu n¬i cßn mang nÆng tÝnh h×nh thøc, cö tri chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi gi÷ chøc vô, lµ ng−êi tiªu biÓu thËm chÝ lµ "®¹i cö tri", do ®ã nh÷ng th«ng tin mµ ®¹i biÓu quan t©m th−êng kh«ng n¾m b¾t ®−îc mét c¸ch ®Ých thùc, ph¸t biÓu cña c¸c cö tri nµy th−êng mét chiÒu, ch−a më réng tiÕp xóc víi cö tri lµ ng−êi lao ®éng trùc tiÕp. H¹n chÕ nµy ®· tån t¹i tõ nhiÒu n¨m nay vµ hiÖn t¹i mÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng song viÖc tiÕp xóc cö tri ch−a ®¸p øng ®−îc thùc tÕ ®ang ®Æt ra vµ ®ßi hái cña cuéc sèng. §Ó tiÕp xóc cö tri ®−îc tèt, theo chóng t«i, cÇn gi¶i quyÕt tèt nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: + Tæ chøc chu ®¸o héi nghÞ tiÕp xóc cö tri c¸c khu vùc d©n c−, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn cö tri lµ nh÷ng ng−êi lao ®éng trùc tiÕp. Thùc chÊt cña viÖc tiÕp xóc cö tri lµ ®Ó ®¹i biÓu H§ND c¸c cÊp l¾ng nghe mét c¸ch ®Çy ®ñ nhÊt, trung thùc nhÊt c¸c ý kiÕn cña cö tri, tõ ®ã cã thÓ tr¶ lêi nh÷ng th¾c m¾c cña cö tri nªu ra hoÆc tæng hîp ®−îc t×nh h×nh ph¶n ¸nh tíi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Nhµ n−íc xem xÐt, gi¶i quyÕt. + Kh«ng nªn h¹n chÕ sè l−îng cö tri tham dù tiÕp xóc víi ®¹i biÓu, kh«ng nªn tiÕp xóc theo kiÓu mêi cö tri tiªu biÓu mµ th«ng b¸o mét c¸ch 92 réng r·i, c«ng khai trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó cö tri cã thÓ tham gia cµng ®«ng cµng tèt. Lµm ®−îc viÖc nµy còng chÝnh lµ ®¶m b¶o cho cö tri theo dâi, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña ®¹i biÓu mµ cö tri ®· tÝn nhiÖm bÇu ra. + ChuÈn bÞ tèt néi dung b¸o c¸o t¹i Héi nghÞ tiÕp xóc cö tri. §Ó héi nghÞ tiÕp xóc cö tri ®¹t hiÖu qu¶ th× viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o cña UBND vÒ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ph¶i chuÈn bÞ cµng chu ®¸o cµng tèt, tõ ®ã cö tri cã thÓ tham gia ý kiÕn nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®Æt ra ë c¬ së gióp cho chÝnh quyÒn cã nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, thÝch hîp trong viÖc ra nghÞ quyÕt vµ tæ chøc thùc hiÖn nghÞ quyÕt. + §¶m b¶o d©n chñ, th¼ng th¾n, cëi më, c«ng khai trong tiÕp xóc cö tri. §©y lµ vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña héi nghÞ tiÕp xóc cö tri. Cö tri th¼ng th¾n nªu vÊn ®Ò, ®¹i biÓu ph¶i cëi më, ®èi tho¹i vµ thËm chÝ luËn bµn mét vÊn ®Ò g× ®ã mµ cö tri nªu ra nh»m t×m ra gi¶i ph¸p ®óng ®¾n. HiÖn nay ë mét vµi n¬i, ®¹i biÓu lµ c¸n bé c«ng chøc cã chøc, cã quyÒn ®«i khi kh«ng kh¸ch quan, v« t− trong viÖc nh×n nhËn nh÷ng yÕu kÐm, khuyÕt ®iÓm cña chÝnh m×nh mµ cö tri gãp ý lµm cho kh«ng khÝ c¨ng th¼ng hoÆc h×nh thøc. + Trong c¸c buæi tiÕp xóc cö tri ph¶i th«ng b¸o râ cho cö tri biÕt nh÷ng kiÕn nghÞ cña cö tri nªu ra tõ kú tiÕp xóc tr−íc ®· ®−îc gi¶i quyÕt ch−a, gi¶i quyÕt ®Õn ®©u, c¸i g× ®· gi¶i quyÕt ®−îc, c¸i g× ch−a gi¶i quyÕt ®−îc, nguyªn nh©n vµ tr¸ch nhiÖm cña ai, c¬ quan nµo. Cö tri rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy, v× nh− vËy ®¹i biÓu míi xøng ®¸ng lµ ng−êi ®¹i diÖn cho cö tri, nãi ®−îc tiÕng nãi cña cö tri. + ViÖc tiÕp xóc cö tri ph¶i lµm th−êng xuyªn. NÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn tæ chøc th−êng xuyªn th× Ýt nhÊt th× còng ph¶i tæ chøc ®−îc hai lÇn tr−íc vµ sau kú häp. Tr−íc kú häp viÖc tiÕp xóc cö tri lµ ®Ó thu thËp ý kiÕn, kiÕn nghÞ cña cö tri víi kú häp. Sau kú häp tiÕp xóc nh»m phæ biÕn tinh 93 thÇn vµ néi dung nghÞ quyÕt cña kú häp. HiÖn nay, kÓ c¶ H§ND tØnh vµ hÇu hÕt ë H§ND c¸c huyÖn, thµnh phè, x·, ph−êng, thÞ trÊn ch−a tæ chøc ®Òu ®Æn viÖc tiÕp xóc cö tri sau kú häp theo ®óng luËt vµ quy chÕ ®· quy ®Þnh. - T¨ng c−êng ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña H§ND víi ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn, viÖc tu©n theo ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan, tæ chøc vµ c«ng d©n t¹i ®Þa ph−¬ng. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, ë H§ND tØnh cã ba Ban lµ: Ban Kinh tÕ - ng©n s¸ch, Ban V¨n hãa - x· héi vµ Ban Ph¸p chÕ (®èi víi tØnh cã nhiÒu ®ång bµo d©n téc cã thªm Ban D©n téc); ë cÊp huyÖn cã hai ban lµ: Ban Kinh tÕ - X· héi vµ Ban Ph¸p chÕ. Trong ho¹t ®éng cña m×nh nh÷ng n¨m qua, c¸c Ban cña H§ND ®· ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña H§ND nh− tæ chøc c¸c ®ît kiÓm tra, gi¸m s¸t; thÈm ®Þnh c¸c b¸o c¸o, ®Ò ¸n do UBND tr×nh ra kú häp H§ND; tiÕp nhËn nh÷ng ý kiÕn, kiÕn nghÞ cña cö tri víi H§ND. Tuy nhiªn, do ho¹t ®éng kiªm nhiÖm cho nªn hÇu hÕt ho¹t ®éng cña c¸c Ban cßn nhiÒu h¹n chÕ nh− ch−a chñ ®éng x©y dùng ®−îc kÕ ho¹ch c«ng t¸c hµng th¸ng, quý, 6 th¸ng vµ n¨m. Nh÷ng h¹n chÕ trªn cã ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng ho¹t ®éng cña H§ND, ®«i khi lµm cho H§ND ho¹t ®éng mang tÝnh h×nh thøc. §Æc biÖt ë cÊp x· kh«ng cã c¸c Ban do ®ã ho¹t ®éng l¹i cµng khã kh¨n h¬n. §Ó ho¹t ®éng gi¸m s¸t ®−îc thùc thi cã hiÖu qu¶, cÇn thùc hiÖn mét sè vÊn ®Ò sau: Mét lµ, c¸c Ban ph¶i chñ ®éng ®Ò ra ch−¬ng tr×nh, lùa chän nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m, bøc xóc cã nhiÒu cö tri quan t©m, t¨ng c−êng c¸c cuéc gi¸m s¸t chuyªn ®Ò. Hai lµ, mäi ho¹t ®éng gi¸m s¸t ph¶i thùc hiÖn c«ng khai, d©n chñ, ®óng luËt, tranh thñ sù ®ång t×nh ñng hé cña ñy ban MÆt trËn Tæ quèc, c¸c ®oµn thÓ vµ cö tri ®Þa ph−¬ng. 94 Ba lµ, sau mçi cuéc gi¸m s¸t, ph¶i ra v¨n b¶n kÕt luËn, chØ râ nh÷ng tån t¹i, nguyªn nh©n, ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc cô thÓ, ®ång thêi th−êng xuyªn ®«n ®èc, kiÓm tra thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ sau gi¸m s¸t. - Phèi hîp víi UBND, ñy ban MÆt trËn Tæ quèc, Ban Thanh tra nh©n d©n tæ chøc tiÕp d©n theo lÞch ®Ó trùc tiÕp gi¶i quyÕt nh÷ng kiÕn nghÞ, khiÕu n¹i, tè c¸o cña d©n. - T¨ng c−êng ho¹t ®éng chÊt vÊn cña H§ND kÌm theo c¸c biÖn ph¸p xö lý ®èi víi thñ tr−ëng c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ kh«ng chÊp hµnh, kh«ng tr¶ lêi c¸c kiÕn nghÞ cña H§ND b»ng v¨n b¶n. ChÊt vÊn vµ tr¶ lêi chÊt vÊn lµ mét h×nh thøc gi¸m s¸t h÷u hiÖu cña ®¹i biÓu H§ND ®èi víi c¸c c¬ quan vµ ng−êi cã thÈm quyÒn cña c¬ quan nhµ n−íc ngay t¹i kú häp H§ND. MÆt kh¸c, ®©y lµ mét h×nh thøc sinh ho¹t d©n chñ, th«ng qua ng−êi ®¹i diÖn cña m×nh, cö tri cã thÓ kiÓm chøng vµ gi¸m s¸t tr¸ch nhiÖm cña ng−êi ®øng ®Çu c¬ quan ®¬n vÞ trong viÖc chÊp hµnh luËt ph¸p vµ nghÞ quyÕt cña H§ND, do ®ã cÇn ®−îc t¨ng c−êng vµ c¶i tiÕn vÒ ph−¬ng ph¸p vµ h×nh thøc trong c¸c kú häp H§ND. Thêi gian gÇn ®©y, cïng víi xu thÕ d©n chñ hãa trong ®êi sèng x· héi, chÊt vÊn cña c¸c H§ND vµ cña cö tri th«ng qua ng−êi ®¹i diÖn cña m×nh víi ng−êi ®øng ®Çu c¬ quan nhµ n−íc ngµy cµng ®−îc chó träng. Qua thùc tiÔn theo dâi chÊt vÊn vµ tr¶ lêi chÊt vÊn t¹i c¸c kú häp H§ND cho thÊy r»ng, mÆc dï cã nh÷ng cè g¾ng nhÊt ®Þnh, song chÊt vÊn vµ tr¶ lêi chÊt vÊn ch−a t−¬ng xøng víi yªu cÇu ®Æt ra. Cã nh÷ng chÊt vÊn cña ®¹i biÓu vµ cö tri néi dung ch−a râ rµng, cßn chung chung, chØ nªu ®−îc hiÖn t−îng mµ ch−a nªu ®−îc cô thÓ néi dung vÊn ®Ò cÇn ®−îc lµm râ, ch−a cã ®Þa chØ cô thÓ, thËm chÝ cã ®¹i biÓu chÊt vÊn kh«ng n¾m ®−îc vÊn ®Ò nªn ®· g©y khã kh¨n nhÊt ®Þnh cho c¬ quan vµ ng−êi tr¶ lêi chÊt vÊn. Tr¶ lêi chÊt vÊn cßn hiÖn t−îng nÐ tr¸nh, ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm, cã tr¶ lêi chÊt vÊn kh«ng ®i vµo néi dung c©u hái mµ ®i vµo b¸o c¸o thµnh tÝch cña 95 ®¬n vÞ, cña ngµnh m×nh. Nh÷ng hiÖn t−îng trªn cã ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l−îng chÊt vÊn vµ tr¶ lêi chÊt vÊn t¹i c¸c kú häp H§ND cÇn ®−îc kh¾c phôc. §Ó chÊt vÊn vµ tr¶ lêi chÊt vÊn ®−îc tèt cÇn ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: Thø nhÊt, c¸c ®¹i biÓu cÇn ph¶i th−êng xuyªn gi÷ mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi cö tri, ®Ó n¾m b¾t t©m t−, nguyÖn väng vµ nh÷ng th¾c m¾c, kiÕn nghÞ cña cö tri, ®Ó tËp hîp thµnh nh÷ng c©u hái chÊt vÊn cã chÊt l−îng, cã tÇm bao qu¸t, thÓ hiÖn ý kiÕn kh¸ch quan cña ®«ng ®¶o cö tri. Thø hai, ng−êi nªu c©u hái ph¶i ng¾n gän, râ néi dung cÇn chÊt vÊn, yªu cÇu ng−êi tr¶ lêi cÇn lµm râ vÊn ®Ò g×. ChÊt vÊn ph¶i cã ®Þa chØ cô thÓ, nÕu cÇn cã thÓ yªu cÇu lµm râ tr¸ch nhiÖm thuéc ai, c¬ quan nµo. Thø ba, ng−êi tr¶ lêi ®i th¼ng vµo néi dung chÊt vÊn, kh«ng tr×nh bµy vßng vo, kh«ng lîi dông kú häp lµ diÔn ®µn b¸o c¸o thµnh tÝch cña ngµnh, ®¬n vÞ m×nh. ViÖc tr¶ lêi còng ph¶i lµm râ tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ, ngµnh m×nh ®Õn ®©u, h−íng gi¶i quyÕt, kh¾c phôc nh− thÕ nµo. Thø t−, chÊt vÊn cña ®¹i biÓu H§ND ph¶i ®−îc Th−êng trùc H§ND tËp hîp vµ göi tíi c¸c c¬ quan nhµ n−íc bÞ chÊt vÊn 7 ngµy tr−íc ngµy khai m¹c kú häp cho c¬ quan hoÆc ng−êi ®−îc tr¶ lêi cã thêi gian chuÈn bÞ. T¹i kú häp, nÕu tr¶ lêi chÊt vÊn b»ng v¨n b¶n ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu th× ®¹i biÓu cã thÓ ®−a ra c¸c c©u hái yªu cÇu ng−êi bÞ chÊt vÊn tr¶ lêi trùc tiÕp c¸c c©u hái ®ã. T¹i mçi kú häp H§ND, Ýt nhÊt néi dung chÊt vÊn vµ tr¶ lêi chÊt vÊn ph¶i ®−îc tæ chøc truyÒn h×nh, truyÒn thanh trùc tiÕp. Gi÷a hai kú häp, chÊt vÊn cña ®¹i biÓu ®−îc chuyÓn th¼ng cho c¬ quan hoÆc ng−êi cã tr¸ch nhiÖm tr¶ lêi cho ®¹i biÓu ®ã vµ ®ång thêi ®−îc th«ng b¸o vÒ Th−êng trùc H§ND. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, hÖ qu¶ ph¸p lý cña tr¶ lêi chÊt vÊn lµ ®¹i biÓu cã thÓ chÊp thuËn hoÆc kh«ng chÊp thuËn ý kiÕn tr¶ lêi cña c¬ quan hoÆc ng−êi cã thÈm quyÒn. Trong tr−êng hîp kh«ng chÊp thuËn ý kiÕn tr¶ lêi th× cã thÓ H§ND ra nghÞ quyÕt vÒ viÖc tr¶ lêi ®ã. §©y lµ 96 vÊn ®Ò kh«ng cã tÝnh kh¶ thi, bëi v× trªn thùc tÕ rÊt Ýt khi H§ND ra nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò nµy vµ nh− vËy tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan vµ ng−êi tr¶ lêi chÊt vÊn còng kh«ng bÞ xö lý mét c¸ch døt ®iÓm, nãi c¸ch kh¸c kh«ng cã chÕ tµi xö lý cô thÓ do ®ã lµm gi¶m chÊt l−îng cña viÖc chÊt vÊn vµ tr¶ lêi chÊt vÊn. Tõ nh÷ng thùc tÕ nªu trªn, chóng t«i xin kiÕn nghÞ: - LuËt ph¸p cÇn bæ sung nh÷ng chÕ tµi vÒ tr¸ch nhiÖm cña thñ tr−ëng c¬ quan hoÆc ng−êi cã thÈm quyÒn trong viÖc tr¶ lêi chÊt vÊn. - Tæ chøc lÊy ý kiÕn cña d©n vµo c¸c b¸o c¸o s¬ kÕt, tæng kÕt ho¹t ®éng cña H§ND 6 th¸ng, 1 n¨m còng nh− vµo c¸c b¶n kiÓm ®iÓm cña Chñ tÞch H§ND vµ UBND. 2.2.2.4. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt nh»m ph¸t huy b¶n chÊt d©n chñ cña Héi ®ång nh©n d©n Thùc tÕ cho thÊy trong nh÷ng n¨m qua, Nhµ n−íc ta ®· söa ®æi vµ ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt song nã ch−a thËt sù ®i vµo cuéc sèng hoÆc cã nh÷ng ®iÒu luËt quan träng ch−a ®−îc triÓn khai trong thùc tÕ hoÆc mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt sau khi c«ng bè ph¶i ®îi mét vµi n¨m sau míi cã ®ñ v¨n b¶n ®Ó h−íng dÉn thi hµnh. Do vËy, ph¶i kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn nh»m b¶o ®¶m vµ ph¸t huy b¶n chÊt d©n chñ cña H§ND. - Tr−íc hÕt, cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ bÇu cö ®¹i biÓu H§ND. MÆc dï, LuËt BÇu cö H§ND n¨m 2003 ®· cã rÊt nhiÒu quy ®Þnh míi thÓ hiÖn tÝnh d©n chñ trong viÖc h×nh thµnh nªn c¬ quan ®¹i diÖn cho ý chÝ, nguyÖn väng cña nh©n d©n (thùc hiÖn kª khai tµi s¶n cña c¸c øng cö viªn; thùc hiÖn mçi ®¬n vÞ bÇu cö cã sè d− Ýt nhÊt 2 ng−êi; quyÒn giíi thiÖu ®¹i biÓu H§ND ë cÊp c¬ së...). Song vÉn cßn mét sè vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®−îc hoµn thiÖn h¬n n÷a nh−: 97 + VÒ ®¹i biÓu H§ND, kh«ng nªn qu¸ nÆng vÒ c¬ cÊu ®¹i biÓu, kh«ng nªn cøng nh¾c ph©n theo løa tuæi, nam n÷, t«n gi¸o, trong §¶ng vµ ngoµi §¶ng mµ ph¶i dùa chñ yÕu vµo tiªu chuÈn n¨ng lùc, ®¹o ®øc. §Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng thÝch hîp vµ ph¸t huy ®−îc vai trß ®¹i biÓu H§ND khi tróng cö. Kh«ng nhÊt thiÕt cø lµ ®¹i biÓu n÷ míi ®¹i diÖn cho giíi n÷ mµ cã thÓ lµ nam giíi, ng−êi quan t©m, hiÓu biÕt vµ lu«n ®Êu tranh cho sù b×nh ®¼ng vµ vai trß cña phô n÷ còng cã thÓ ®¹i diÖn cho n÷. Cã thÓ lµ ng−êi cã tuæi nh−ng l¹i rÊt quan t©m vµ am hiÓu vÒ giíi trÎ, tiÕng nãi cã träng l−îng khi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña líp trÎ lµm ng−êi ®¹i diÖn cho líp trÎ. + ViÖc kª khai tµi s¶n cña øng cö viªn ®¹i biÓu H§ND cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh sím, ®−îc c«ng bè vµ c«ng khai réng r·i h¬n ®Ó cö tri biÕt. + ViÖc b¶o ®¶m sè d− øng cö viªn trong mçi ®¬n vÞ bÇu cö cè g¾ng phÊn ®Êu nhiÒu h¬n 2 ng−êi. §©y cã thÓ xem lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p më réng quyÒn d©n chñ trong ®ã cö tri cã quyÒn lùa chän réng r·i h¬n. MÆt kh¸c, c¸c øng cö viªn chuyÓn dÇn sang tranh cö nhiÒu h¬n, gi¶m bít tÝnh h×nh thøc trong bÇu cö ®¹i biÓu H§ND, nÆng vÒ ®¶m b¶o c¬ cÊu. Tr¸nh nh÷ng tr−êng hîp d−êng nh− ng−êi tham gia øng cö lµ b−íc ®Öm cho ng−êi dù kiÕn trong c¬ cÊu. - CÇn sím ban hµnh LuËt Gi¸m s¸t ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña H§ND. Ph©n biÖt gi¸m s¸t cña H§ND víi ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña Quèc héi, c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh, kiÓm s¸t, thanh tra, kiÓm tra. - CÇn sím ban hµnh LuËt tr−ng cÇu d©n ý ®Ó ph¸t huy sù ®ång thuËn cña x· héi. §©y lµ mét viÖc lµm cÊp b¸ch hiÖn nay ®Ó nh©n d©n ®−îc quyÕt ®Þnh trùc tiÕp nhiÒu vÊn ®Ò thiÕt thùc vµ ®ã míi lµ h×nh thøc trùc tiÕp cao nhÊt thÓ hiÖn quyÒn lùc nh©n d©n. Ban hµnh LuËt Tr−ng cÇu d©n ý võa cã ý nghÜa ë tÇm quèc gia, võa lµ mét ®ßn bÈy, hç trî tÝch cùc cho d©n chñ ë ®Þa ph−¬ng c¬ së. 98 MÆc dï HiÕn ph¸p 1992 ®· ph¸t huy tinh thÇn cña HiÕn ph¸p 1946, quy ®Þnh cho c«ng d©n cã quyÒn biÓu quyÕt khi Nhµ n−íc tæ chøc tr−ng cÇu d©n ý, nh−ng tõ ®ã ®Õn nay, quyÒn tr−ng cÇu ý d©n vÉn ch−a mét lÇn ®−îc thùc hiÖn trong thùc tÕ. Nguyªn nh©n c¬ b¶n cña sù chËm trÔ nµy lµ do chóng ta vÉn ch−a x©y dùng ®−îc c¬ chÕ ph¸p lý ®Ó cô thÓ hãa quyÒn ®−îc tr−ng cÇu ý d©n cña ng−êi d©n. Trong thêi gian tíi, chóng ta cÇn ban hµnh luËt tr−ng cÇu ý d©n vµ x¸c ®Þnh râ rµng trong luËt nh÷ng vÊn ®Ò nµo nhµ n−íc ph¶i ®−a ra ®Ó nh©n d©n biÓu quyÕt; tr×nh ®é, thñ tôc tiÕn hµnh; kÕt qu¶ vµ hÖ qu¶ ph¸p lý cña cuéc tr−ng cÇu ý d©n ®ã... LuËt tr−ng cÇu d©n ý chÝnh lµ cÇu nèi quan träng ®Ó ng−êi d©n hiÓu râ vÒ quyÒn d©n chñ trùc tiÕp cña m×nh. §iÒu nµy cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong viÖc ph¸t huy d©n chñ cña ng−êi d©n ®èi víi ®Êt n−íc. - §Ó ph¸t huy vai trß gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®èi víi ®¹i biÓu d©n cö cÇn më réng ph¹m vi tiÕp xóc cö tri (kh«ng bã hÑp trong ®¹i diÖn cö tri nh− hiÖn nay), t¨ng thêi l−îng truyÒn h×nh (truyÒn thanh) trùc tiÕp c¸c kú häp H§ND, më réng kh¶ n¨ng nh©n d©n ®−îc dù c¸c phiªn häp cña H§ND. §Æc biÖt, cÇn ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é ñy nhiÖm cña cö tri; quy ®Þnh râ c¸c ®iÒu kiÖn khi nµo th× c¬ quan d©n cö thùc hiÖn viÖc miÔn nhiÖm ®¹i biÓu, khi nµo th× ®−a ra cho cö tri b·i miÔn. 99 KÕt LuËn 1. Néi dung t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n−íc kiÓu míi - Nhµ n−íc cña d©n, do d©n vµ v× d©n rÊt réng, bao qu¸t nh÷ng vÊn ®Ò träng yÕu nhÊt, cèt lâi nhÊt. Trong ®ã, ®¸ng chó ý lµ quan niÖm vÒ b¶n chÊt d©n chñ cña Nhµ n−íc, Nhµ n−íc do nh©n d©n lµ chñ vµ do nh©n d©n lµm chñ ®−îc thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: - Nhµ n−íc d©n chñ lµ tæ chøc chÝnh trÞ cña nh©n d©n, do nh©n d©n bÇu ra. - Nhµ n−íc d©n chñ lµ Nhµ n−íc ®¶m b¶o cho nh©n d©n tham gia qu¶n lý nhµ n−íc vµ qu¶n lý x· héi. - Nhµ n−íc d©n chñ lµ Nhµ n−íc trong ®ã nh©n d©n cã quyÒn b·i miÔn nh÷ng ng−êi kh«ng xøng ®¸ng trong bé m¸y nhµ n−íc. - Nhµ n−íc d©n chñ lµ Nhµ n−íc trong ®ã nh©n d©n cã quyÒn kiÓm tra, gi¸m s¸t, nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nhµ n−íc vµ c¸n bé, c«ng chøc nhµ n−íc. - Nhµ n−íc d©n chñ lµ Nhµ n−íc hÕt lßng v× nh©n d©n, thùc hiÖn vµ b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña nh©n d©n. 2. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ b¶n chÊt d©n chñ cña Nhµ n−íc theo t− t−ëng Hå ChÝ Minh ®−îc vËn dông trong thùc tiÔn tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND c¸c cÊp. Trong suèt 60 n¨m ë nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau, viÖc quy ®Þnh vµ thùc hiÖn c¸c néi dung d©n chñ ®ã còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau, nh−ng theo xu h−íng chung lµ ngµy cµng v−¬n tíi sù hoµn thiÖn. ViÖc nhËn ®Þnh ®óng ®¾n nh÷ng gi¸ trÞ ®Ých thùc trong viÖc thùc hiÖn c¸c néi dung d©n chñ trong tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND lµ nh»m ®Ó ph¸t huy h¬n n÷a b¶n chÊt d©n chñ cña Nhµ n−íc, ®ång thêi h−íng tíi viÖc 100 ®æi míi tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND ®óng h−íng, cã hiÖu qu¶, xãa bá dÇn tÝnh h×nh thøc trong ho¹t ®éng cña H§ND. §ång thêi, ph¸t huy d©n chñ, trÝ tuÖ cña nh©n d©n trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn Nhµ n−íc ph¸p quyÒn XHCN ViÖt Nam nãi chung. 3. Tõ c¬ së lý luËn vµ thùc tr¹ng vËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ b¶n chÊt d©n chñ cña Nhµ n−íc trong tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND ë NghÖ An, chóng t«i kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m t¨ng c−êng, b¶o ®¶m thùc hiÖn b¶n chÊt d©n chñ trong tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND trong theo t− t−ëng Hå ChÝ Minh bao gåm: Mét lµ, n©ng cao nhËn thøc vÒ vai trß cña H§ND vµ ®¹i biÓu H§ND. Hai lµ, cñng cè tæ chøc H§ND vµ båi d−ìng tr×nh ®é cho c¸c ®¹i biÓu H§ND ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña m×nh. Ba lµ, n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña H§ND. Bèn lµ, hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt nh»m ph¸t huy b¶n chÊt d©n chñ cña H§ND. §©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh ®ång bé, theo tõng b−íc v÷ng ch¾c, cã hiÖu qu¶ vµ lu«n d−îc bæ sung trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nh»m mang l¹i nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc trong tæ chøc, ho¹t ®éng cña H§ND. 101 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn Hoµng Anh (2003), "Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp x· trong giai ®o¹n hiÖn nay", D©n chñ vµ ph¸p luËt, (5), tr. 7-9. 2. Ph¹m Ngäc Anh - Bïi §×nh Phong (2003), T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn kiÓu míi ë ViÖt Nam, Nxb Lao ®éng, Hµ Néi. 3. Hoµng ChÝ B¶o (1997), "D©n chñ víi t− c¸ch lµ mét chÕ ®é chÝnh trÞ", TriÕt häc, (3), tr. 55-57. 4. C¶i c¸ch thÓ chÕ chÝnh trÞ (S¸ch tham kh¶o) (1996), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 5. Ph¹m Hång Ch−¬ng (2004), T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ d©n chñ, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi. 6. Danh nh©n Hå ChÝ Minh (2000), Nxb Lao ®éng, Hµ Néi. 7. NguyÔn §¨ng Dung (1997), Tæ chøc chÝnh quyÒn nhµ n−íc ë ®Þa ph−¬ng, Nxb §ång Nai. 8. NguyÔn §¨ng Dung (1998), Héi ®ång nh©n d©n trong hÖ thèng c¬ quan quyÒn lùc nhµ n−íc, Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi. 9. Vò Träng Dung (1999), "MÊy suy nghÜ vÒ b¶n chÊt nhµ n−íc kiÓu míi qua nghiªn cøu "Nhµ n−íc vµ c¸ch m¹ng" cña Lªnin", TriÕt häc, (3), tr. 49-51. 10. T¹ Xu©n §¹i (1999), "C¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh nhµ n−íc - néi dung c¬ b¶n vµ cÊp b¸ch trong viÖc ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ hiÖn nay", T¹p chÝ Céng s¶n, (14), tr. 16-18. 11. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 12. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø ba Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng khãa VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 102 13. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 14. TrÇn V¨n §¨ng (1999), "Ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, thùc hiÖn th¾ng lîi cuéc bÇu cö Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp", T¹p chÝ Céng s¶n, (1), tr. 11-13. 15. NguyÔn V¨n §éng (2003), "Suy nghÜ vÒ c¬ së khoa häc cña viÖc ®æi míi tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n ë n−íc ta hiÖn nay", LuËt häc, (4), tr. 3-8. 16. Bïi Xu©n §øc (1991), "VÒ vÊn ®Ò tæ chøc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ë n−íc ta hiÖn nay", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, (3), tr. 20-21. 17. Bïi Xu©n §øc (2003), "Bµn vÒ tÝnh chÊt cña Héi ®ång nh©n d©n trong ®iÒu kiÖn c¶i c¸ch bé m¸y nhµ n−íc hiÖn nay", Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, (12), tr. 18-25. 18. Bïi Xu©n §øc (2004), §æi míi, hoµn thiÖn bé m¸y nhµ n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay, Nxb T− ph¸p, Hµ Néi. 19. TrÇn Ngäc §−êng (Chñ biªn) (1999), Bé m¸y Nhµ n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 20. NguyÔn Duy Gia (1996), "Mét sè quan ®iÓm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng nhµ n−íc kiÓu míi", T¹p chÝ Céng s¶n, (10), tr. 15-20. 21. Ninh ViÕt Giao (2005), NghÖ An lÞch sö vµ v¨n hãa, Nxb NghÖ An, NghÖ An. 22. Hoµng V¨n H¶o (1995), "VÒ Nhµ n−íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n vµ v× d©n", T¹p chÝ Céng s¶n, (3), tr. 15-18. 23. Hoµng V¨n H¶o (1995), T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n−íc kiÓu míi - sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 24. Vò HiÒn (1997), ""Lµm chñ", mét t− t−ëng cao ®Ñp", T¹p chÝ Céng s¶n, (7), tr. 25-29. 103 25. Vò §×nh Hße (2001), Ph¸p quyÒn nh©n nghÜa Hå ChÝ Minh, Nxb V¨n hãa th«ng tin, Hµ Néi. 26. NguyÔn ThÞ Håi (2004), "VÒ Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n ë n−íc ta hiÖn nay", LuËt häc, (1), tr. 37-43. 27. Héi ®ång nh©n d©n tØnh NghÖ An (2004), B¸o c¸o ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng Héi ®ång nh©n d©n tØnh nhiÖm kú 1999-2004, NghÖ An. 28. Héi ®ång nh©n d©n tØnh NghÖ An (2005), B¸o c¸o c«ng t¸c 6 th¸ng ®Çu n¨m, ®Þnh h−íng c«ng t¸c 6 th¸ng cuèi n¨m 2005 cña Th−êng trùc vµ c¸c Ban Héi ®ång nh©n d©n tØnh NghÖ An (Tµi liÖu phôc vô kú häp thø 4 - Héi ®ång nh©n d©n tØnh khãa XV), NghÖ An. 29. Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh (2004), Tµi liÖu häc tËp vµ nghiªn cøu m«n häc lý luËn chung vÒ Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, tËp 1, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 30. TrÇn §×nh Huúnh (1997), "T¨ng c−êng b¶n chÊt c¸ch m¹ng cña Nhµ n−íc ta trong t×nh h×nh míi", T¹p chÝ Céng s¶n, (16), tr. 24-26. 31. V.I. Lªnin (1974), Toµn tËp, tËp 4, Nxb TiÕn bé, M¸txc¬va. 32. NguyÔn §×nh Léc (1998), T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 33. "LuËt tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban hµnh chÝnh th«ng qua ngµy 27-10-1962" (1962), C«ng b¸o, (44). 34. LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n (söa ®æi) (1994), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 35. NguyÔn V¨n M¹nh (1998), "D©n chñ trùc tiÕp vµ thùc hiÖn d©n chñ trùc tiÕp", Nghiªn cøu lý luËn, (5), tr. 25-29. 36. NguyÔn V¨n M¹nh (1999), "Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®æi míi tæ chøc ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn c¬ së trong c¶i c¸ch hµnh chÝnh", Nghiªn cøu lý luËn, (6), tr. 34-39. 104 37. NguyÔn V¨n M¹nh (2005),"Nh÷ng c¨n cø lý luËn vµ thùc tiÔn ®Ó ®¸nh gi¸ mét ChÝnh phñ cña d©n, do d©n, v× d©n", Lý luËn chÝnh trÞ, (9), tr. 19-21. 38. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 2, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 39. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 3, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 40. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 4, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 41. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 5, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 42. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 6, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 43. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 7, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 44. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 8, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 45. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 9, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 46. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 10, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 47. Hå ChÝ Minh (2000), Toµn tËp, tËp 12, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 48. §ç M−êi (1997), "Ph¸t huy d©n chñ x· héi chñ nghÜa - mét gi¶i ph¸p c¬ b¶n, cÊp thiÕt ®Ó x©y dùng nhµ n−íc ta trong s¹ch, v÷ng m¹nh", T¹p chÝ Céng s¶n, (14), tr. 8-14. 49. NguyÔn ThÞ KiÒu Oanh (2004), "T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n", Th«ng tin lý luËn, (4), tr. 21-25. 50. NguyÔn TiÕn Phån (1997), "T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ thùc hiÖn d©n chñ vµ nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trong ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n−íc", TriÕt häc, (6), tr. 21-24. 51. NguyÔn ThÞ Ph−¬ng (2003), "T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n−íc cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n trong HiÕn ph¸p n¨m 1946, LuËt häc, (4), tr.14-19. 52. NguyÔn V¨n S¸u - Hå V¨n Th«ng (2005), ThÓ chÕ d©n chñ vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 105 53. Th¸i VÜnh Th¾ng (2002), "Tæ chøc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam - qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, nh÷ng bÊt cËp vµ ph−¬ng h−íng ®æi míi", LuËt häc, (4), tr. 55-61. 54. Chu Thµnh (1992), "D©n chñ ®¹i diÖn - ph−¬ng thøc chñ yÕu thùc hiÖn quyÒn lùc cña nh©n d©n", T¹p chÝ Céng s¶n, (7), tr. 23-27. 55. TrÇn Thµnh, NguyÔn Kh¾c Mai (1991), T− t−ëng d©n chñ cña Hå ChÝ Minh, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. 56. Lª Minh Th«ng (Chñ biªn) (2001), Mét sè vÊn ®Ò hoµn thiÖn tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña bé m¸y nhµ n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. 57. T×m hiÓu HiÕn ph¸p ViÖt Nam (tõ n¨m 1946 ®Õn n¨m 1992) vµ c¸c luËt vÒ tæ chøc bé m¸y nhµ n−íc (2004), Nxb Lao ®éng x· héi, Hµ Néi. 58. Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2004), Gi¸o tr×nh lý luËn chung vÒ nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, Nxb T− ph¸p, Hµ Néi. 59. Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2004), Gi¸o tr×nh LuËt Nhµ n−íc, Nxb T− ph¸p, Hµ Néi. 60. NguyÔn Anh TuÊn (Chñ biªn) (2003), T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng nhµ n−íc kiÓu míi ë ViÖt Nam, Nxb §¹i häc quèc gia Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 61. Phïng V¨n Töu (1994), Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n theo HiÕn ph¸p 1992 vµ LuËt Tæ chøc Héi ®ång nh©n d©n vµ ñy ban nh©n d©n n¨m 1994, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 62. V¨n phßng Quèc héi (1987), Tæ chøc Nhµ n−íc céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 63. V¨n phßng Quèc héi (2000), Vai trß cña Héi ®ång nh©n d©n trong viÖc ph¸t huy d©n chñ ë c¬ së, Kû yÕu Héi th¶o khoa häc, tæ chøc t¹i NghÖ An tõ ngµy 02 ®Õn ngµy 04 th¸ng 5 n¨m 2002, Hµ Néi. 106 64. V¨n phßng Quèc héi (2000), VÒ ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp, Kû yÕu Héi th¶o khoa häc, tæ chøc t¹i H¶i Phßng tõ ngµy 21 ®Õn ngµy 23 th¸ng 6 n¨m 2000, Hµ Néi. 65. V¨n phßng Quèc héi (2002), Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi Quèc héi vµ Héi ®ång nh©n d©n, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 66. ViÖn Nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý, Bé T− ph¸p (1993), Nghiªn cøu t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, Kû yÕu Héi th¶o khoa häc, Hµ Néi. 67. ViÖn Nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý, Bé T− ph¸p (1997), C¸c néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n−íc kiÓu míi, Nhµ n−íc thùc sù cña d©n, do d©n, v× d©n, Kû yÕu Héi th¶o khoa häc, Hµ Néi.