Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học toán ở trường THCS

Céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam §éc lËp – Tù do – H¹nh phóc S¸ng kiÕn kinh nghiÖm “øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong d¹y häc to¸n ë tr­êng thcs” I- Lêi më ®Çu §Êt n­íc ViÖt Nam ®ang chuyÓn m×nh mang tÇm vãc lÞch sö, ®ang tõng b­íc héi nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ: ChiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc ®¹i héi VIII cña §¶ng ®Ò ra mµ NghÞ quyÕt cña héi nghÞ ban chÊp hµnh trung ­¬ng lÇ thø 2 vÒ gi¸o dôc vµ khoa häc c«ng nghÖ lµ kh©u ®ét ph¸ ®ang ®­a c«ng cuéc ®æi míi tíi mét b­íc ngoÆt s¸ng vÒ chÊt, vÊn ®Ò ®ã tiÕp tôc ®­îc kh¼ng ®Þnh trong c¸c k× ®¹i héi IX vµ ®¹i héi X cña ®¶ng ta. H¬n bao giê hÕt tr­íc cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt ®ang diÔn ra nh­ vò b·o trªn thÕ giíi hiÖn nay. §Ó ®¸p øng ®­îc víi yªu cÇu míi cña c¸ch m¹ng viÖc x©y dùng mét chiÕn l­îc con ng­êi trong c«ng cuéc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· vµ ®ang ®­îc toµn §¶ng toµn d©n quan t©m. C«ng nghÖ th«ng tin lµ ph­¬ng tiÖn ®­îc øng dông trong rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c nhau. B¹n lµ sinh viªn, muèn tr×nh bµy néi dung bµi tËp lín, ®å ¸n tèt nghiÖp tr­íc héi ®ång b¶o vÖ? B¹n lµ c¸n bé, muèn tr×nh bµy b¸o c¸o c«ng viÖc cña m×nh tr­íc ®ån nghiÖp? B¹n lµ nhµ khoa häc, muèn tr×nh bµy nh÷ng ý t­ëng , nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu cña m×nh trong nh÷ng diÔn ®µn, nh÷ng cuéc héi th¶o. Víi tÇm quan träng ®ã, ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng môc tiªu gi¸o dôc ë tr­êng THCS nhÊt lµ ®¶m b¶o ®¸p øng ®­îc môc tiªu cña m«n to¸n ë tr­êng THCS th× ®ßi hái ng­êi gi¸o viªn ph¶i lu«n lµ tÊm g­¬ng tù häc vµ s¸ng t¹o, tiÕp cËn víi CNTT sö dông CNTT nh­ mét c«ng cô h÷u Ých cho viÖc gi¶ng d¹y bé m«n m×nh ®¶m nhiÖm. Ng­êi gi¸o viªn ë tr­êng THCS ngoµi viÖc sö dông kÕt hîp tèt c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp víi ®Æc tr­ng bé m«n, tõng ph©n m«n, tõng kiÓu bµi th× mét k©u hÕt søc quan träng ®ã lµ viÖc sö dông, kÕt hîp tèt c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt d¹y häc, lµm thÕ nµo ®Ó ng­êi häc tiÕp thu bµi mét c¸ch chñ ®éng s¸ng t¹o vµ cã hiÖu qu¶. Mét trong c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®ã lµ “ øng dông CNTT vµo c«ng t¸c gi¶ng d¹y”, vÝ dô nh­ sö dông m¸y tÝnh s¸ch tay kÕt hîp víi m¸y chiÕu ®a n¨ng b¨ng ®Üa h×nh, Internet,...so víi nh÷ng thiÕt bÞ tr­íc ®©y th× øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong d¹y häc thùc sù lµ gi¶i ph¸p c¶i tiÕn rÊt hiÖu qu¶ vµ phï hîp. Tr­íc ®ay trong thêi gian kh¸ dµi trong hÖ thèng ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n to¸n còng nh­ c¸c bé m«n kh¸c viÖc sö dông ph­¬ng tiÖn thiÕt bÞ d¹y häc trong gi¶ng d¹y gäi lµ ph­¬ng ph¸p trùc quan tuy nhiªn chØ lµ nh÷ng b¶ng phô b»ng giÊy Roki ,... “gi¸o viªn víi vai trß lµ trung t©m” th× ph­¬ng ph¸p nµy Ýt ®­îc chó träng chØ mang tÝnh h×nh thøc. II – Néi dung Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc CNTT nhËn thøc cña nh©n d©n nãi chung cña c¸c tÇng líp nhµ gi¸o nãi riªng ®· ®­îc tiÕp cËn nhiÒu víi m¸y tÝnh, m¹ng Internet, víi nh÷ng phÇn mÒn hç trî cho viÖc d¹y, häc vµ t×m kiÕm th«ng tin th× CNTT thùc sù lµ thiÕt bÞ h÷u hiÖu cã thÓ thay thÕ tÊt c¶ nh­ng ph­¬ng tiÖn thñ c«ng tr­íc ®©y, chØ cÇn víi tr×nh ®é vi tÝnh nhÊt ®Þnh, chóng ta kh«ng cÇn ®Õn nh÷ng tranh vÏ b¶ng biÓu trªn giÊy roki cång cÒnh g©y mÊt thêi gian tr­íc ®©y mµ bµi d¹y còng rÊt sinh ®éng trùc quan, g©y høng thó dèi víi häc sinh bëi c¸c em ®­îc tiÕp sóc víi nhiÒu tri thøc, nhiÒu th«ng tin cïng lóc, ®­îc ho¹t ®éng tÝch cùc chñ ®éng h¬n ®­îc tù ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh tiÕp thu cña b¶n th©n th«ng qua tr×nh chiÕu vµ nhËn xÐt kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhãm vµ cña c¸ nh©n. Nh­ng ®Ó øng dông CNTT thµnh c«ng trong gi¶ng d¹y theo t«i ng­êi gi¸o viªn cÇn ph¶i miÖt mµi nghiªn cøu kh«ng ngõng s¸ng t¹o cÇn ph¶i ®¹t ®­îc c¸c yªu cÇu sau: + VÒ kiÕn thøc: Ngoµi kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô ph¶i v÷ng vµng ra th× yªu cÇu ph¶i n¾m v÷ng c«ng dông c¸c tÝnh n¨ng , c¸ch sö dông vµ b¶o qu¶n c¸c ph­¬ng tiÖn, kÜ thuËt hç trî d¹y häc nh­ m¸y vi tÝnh, m¸y chiÕu ®a ph­¬ng tiÖn (m¸y chiÕu ®a n¨ng Multi Projector). + VÒ kÜ n¨ng: Thùc hiÖn sö dông thµnh th¹o c¸c ph­¬ng tiÖn kÜ thuËt d¹y häc phæ biÕn; BiÕt c¸ch tæ chøc tiÕt häc cã sö dông CNTT; Thùc hiÖn ®óng chÝnh s¸c c¸c thao t¸c c¬ b¶n trong hÖ ®iÒu hµnh Windows; BiÕt so¹n th¶o, tr×nh bµy ®Ñp vµ biÕt sö dông phÇn mÒm MS Powerpoint ®Ó thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö; VËn dông nh÷ng kÜ n¨ng nµy vµo viÖc so¹n bµi vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc cho häc sinh. + VÒ thµi ®é: Chñ ®éng tù tin trong viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn CNTT trong d¹y häc; Cã ý thøc sö dông PT KTDH hç trî d¹y häc; Cã ý thøc sö dông phÇn mÒm tr×nh diÔn, phÇn mÒm d¹y häc, phÇn mÒm vÏ h×nh,... ®Ó n©ng cao chÊt l­îng giê d¹y. §Ó ¸p dông CNTT vµo d¹y häc cã hiÖu qña ®ßi hái ng­êi gi¸o viªn khi so¹n gi¸o ¸n ®iÖn tö cÇn chó ý ®Õn c¸c tiªu trÝ sau: + Tiªu trÝ 1: Yªu cÇu khi thiÕt kÕ c¸c Slide tr×nh chiÕu cô thÓ : - H×nh vµ ch÷ ph¶i râ, nÐt, cì ch÷ ®ñ lín ®Ó xem, gän lêi, tr×nh bµy ®Ñp vµ cã trùc quan, thÓ hiÖn næi bËt ®­îc kiÕn thøc träng t©m - C¸c hiÖu øng h×nh ¶nh, mµu s¾c, ©m thanh, chuyÓn ®éng ®­îc sö dông cã møc ®é, hîp lý, kh«ng bÞ l¹m dông, kh«ng qu¸ t¶i ®èi víi häc sinh, kh«ng g©y nhiÔu lo¹n lµm mÊt tËp trung vµo bµi häc, c¸c hiÖu øng kh«ng lµm häc sinh ph©n t¸n chó ý, kh«ng qu¸ nhiÒu, sö dông cã c©n nh¾c ®Õn ¶nh h­ëng bÊt lîi cña nã. VÝ dô: Hay cho con ch÷ xuÊt hiÖn lÎ tÎ, rêi r¹c, chuyÓn ®éng bay cÇu k× hoÆc rêi r¹c, lõ ®õ. Mçu s¾c rùc rì, loÌ loÑt, ©m thanh, phèi mµu kh«ng khoa häc khiÕn c¸c dßng ch÷ mê nh¹t, khã nh×n, h×nh ¶nh vµ mµu s¾c ch÷ mµu vµng nh¹t; hoÆc nÒn mµu vµng nh¹t ch÷ mµu vµng khã thÊy. + Tiªu trÝ 2: Ký thuËt tr×nh chiÕu vµ sö dông m¸y: - Gi¸o viªn lµm chñ thùc sù ®­îc kü thuËt, thao t¸c nhuÇn nhuyÔn , tr×nh chiÕu kh«ng trôc trÆc - Phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a tr×nh chiÕu víi ghi b¶ng, ghi vë, ¨n khíp gi÷a c¸c Slide víi lêi gi¶ng, ho¹t ®éng cña thµy – trß, víi tr×nh chiÕu bµi d¹y. - NhÞp ®é tr×nh chiÕu vµ triÓn khai bµi d¹y võa ph¶i phï hîp víi sù tiÕp thu cña phÇn ®«ng häc sinh, häc sinh theo dâi kÞp vµ ghi chÐp kÞp. + Tiªu trÝ 3: KiÕn thøc, ph­¬ng ph¸p , kü n¨ng , ®¸nh gi¸: - Thùc hiÖn ®­îc môc tiªu bµi d¹y; häc sinh hiÓu bµi vµ høng thó häc tËp - Häc sinh tÝch cùc chñ ®éng t×m ra kiÕn thøc míi - Häc sinh ®­îc thùc hµnh ; luþÖn tËp (RLKN) - §¸nh gi¸ ®­îc kÕt qu¶ giê d¹y - Ph¸t huy ®­îc t¸c dông næi bËt cña CNTT mµ b¶ng ®en vµ c¸c ®å dïng d¹y häc kh¸c khã ®¹t ®­îc. C¸c tiªu trÝ trªn ®©y ®· ®­îc x©y dùng trªn c¬ së ®óc rót kinh nghiÖm thùc tÕ d¹y häc cã øng dông CNTT ë tr­êng THCS §ång H­íng n¬i b¶n th©n t«i ®ang c«ng t¸c, gi¸o viªn n¾m râ c¸c tiªu trÝ trªn tõ ®ã øng dông cho mçi bµi mçi bé m«n cô thÓ nhÊt lµ bé m«n to¸n cã thÓ thiÕt kÕ gi¸o ¸n ®iÖn tö cho phï hîp. III – PhÇn thùc nghiÖm: Sau ®©y lµ mét trong nh÷ng gi¸o ¸n ®iÖn tö cho tiÕt d¹y cã sö dông CNTT ®¹t hiÖu qu¶ mµ t«i ®· thùc hiÖn: Trong bµi gi¶ng gåm cã 12 Slide Slide 1: mµn h×nh chê: Slide 2: KiÓm tra bµi cò (hiÖu øng c¸ch vÏ sau khi häc sinh ph¸t biÓu xong ThÓ hiÖn c¸ch vÏ nh­ h×nh vÏ) Slide 3: tr×nh chiÕu yªu cÇu häc sinh ho¹t ®éng c¸ nh©n mét häc sinh lªn b¶ng thùc hiÖn: Slide 4: tr×nh chiÕu ®Þnh nghÜa sau khi häc sinh tù ph¸t biÓu ®­îc ®Þnh nghÜa Slide 5: tr×nh chiÕu bµi tËp vËn dông ®Þnh nghÜa: Slide 6: Tr×nh chiÕu ®Þnh lÝ, t¹o hiÖu øng h×nh vÏ vµ gi¶ thiÕt tr­íc khi ®­a ra phÇn chøng minh Slide 7: Tr×nh chiÕu ®Þnh lÝ ®¶o vµ phÇn ph©n tÝch t×m c¸ch chøng minh (t¹o hiÖu øng khi häc sinh tr¶ lêi ®Õn ®©u gi¸o viªn tr×nh chiÕu ®Õn ®ã) Slide 8: bµi tËp ¸p dông ®Þnh lÝ Slide 9: sau khi tr×nh chiÕu kÕt qu¶ th¶o luËn cña c¸c nhãm xong gi¸o viªn tr×nh chiÕu ®¸p ¸n chuÈn: Slide 10: Bµi tËp tr¾c nghiÖm Slide 11: tr×nh chiÕu ®¸p ¸n bµi tËp sau khi thu kÕt qu¶ th¶o luËn cña c¸c nhãm Slide 12: yªu cÇu vÒ nhµ IV- KÕt thóc vÊn ®Ò: Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y thùc tÕ m«n to¸n trong tr­êng THCS, b¶n th©n t«i ®· häc hái ë ®ång nghiÖp th«ng qua dù giê th¨m líp vµ qua qu¸ tr×nh tÝch luü kinh nghiÖm, t«i ®· vËn dông ph­¬ng ph¸p d¹y häc nªu vÊn ®Ò vµo thùc tÕ qua c¸c giê lªn líp cã sù hç trî cña thiÕt bÞ CNTT t«i thÊy rÊt cã hiÓu qu¶ l­îng kiÕn thøc ®­îc chia thµnh “c¸c liÒu” nhá phï hîp víi tõng ®èi t­îng ph¸t huy tèt tÝnh t­ duy tÝch cùc cña häc sinh, chèng thãi l­êi suy nghÜ vµ û l¹i cña c¸c em häc yÕu, chÊt l­îng ®­îc n©ng lªn râ rÖt. KÕt qu¶ cña viÖc øng dông CNTT trong gi¶ng d¹y rÊt phong phó ®a d¹ng: 1, Khi d¹y c¸c h»ng ®¼ng thøc cã thÓ x©y dùng tõ phÐp nh©n ®a thøc, vËn dông h»ng ®¼ng thøc ph©n tÝch mét ®a thøc thµnh nh©n tö. Trªn c¬ së nhËn biÕt mét ®a thøc cã d¹ng h»ng ®¼ng thøc kh«ng. 2, X©y dùng kh¸i niÖm biÓu thøc, ®¬n thøc, ®a thøc, ph©n thøc ®¹i sè tõ kh¸i niÖm ph©n sè, tõ biÓu thøc nguyªn, biÓu thøc phan. 3, C¸c phÐp to¸n vÒ ph©n thøc 4, Ph­¬ng tr×nh tÝch. 5, C¸c ph­¬ng tr×nh quy vÒ ph­¬ng tr×nh bËc nhÊt mét Èn. 6, Gi¶i bÊt ph­¬ng tr×nh. 7, X©y dùng ®Þnh nghÜa tÝnh chÊt cña c¸c tø gi¸c theo s¬ ®å: Tø gi¸c H×nh thang H×nh b×nh hµnh H×nh ch÷ nhËt H×nh thoi H×nh vu«ng 8, X©y dùng c¸c hÖ thøc l­îng trong tam gi¸c vu«ng. 9, Chøng minh ®Þnh lý tÝnh chÊt c¸c ®­êng trong tam gi¸c gi¸c trong tam gi¸c. 10, Chøng minh c¸c ®Þnh lý vÒ c¸c tr­êng hîp b»ng nhau, c¸c tr­êng hîp ®ång d¹ng cña tam gi¸c. 11, Gi¶i c¸c bµi tËp h×nh theo c¸ch ph©n tÝch ®i lªn... KÕt qu¶ cô thÓ: tû lÖ häc sinh yªu thÝch m«n to¸n ngµy cµng cao cô thÓ m«n to¸n c¸c líp t«i phô tr¸ch qua ba n¨m häc gÇn ®©y t¹i tr­êng THCS §ång H­íng nh­ sau: N¨m häc ChÊt l­îng 2005 - 2006 2006 - 2007 2007 - 2008 Giái 5/45 = 11% 6/44 = 14% 7/42 = 17% Kh¸ 18/45 = 40% 19/44 = 43% 18/42 = 43% Trung b×nh 19/45 = 42% 17/44 = 39% 16/42 = 38% YÕu 3/45 = 7% 2/44 = 4% 1/44 = 2% Trong gi¶ng d¹y dïng ph­¬ng ph¸p nµo, biÖn ph¸p nµo gi¸o viªn còng ph¶i gi¶i quyÕt cho ®­îc vÊn ®Ò tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh trong viÖc tiÕp thu kiÕn thøc míi, cñng cè kiÕn thøc cò vµ rÌn luyÖn kü n¨ng mét c¸ch th«ng minh s¸ng t¹o, sö dông CNTT còng kh«ng ngoµi môc ®Ých trªn. * Mét sè kiÕn nghÞ: §Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc c¸c bé nãi chung vµ m«n to¸n ë tr­êng THCS nãi riªng t«i m¹nh d¹n ®Ò nghÞ c¸c cÊp cã thÈm quyÒn cÇn quan t©m t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a vÒ c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ, - ®Çu t­ phßng m¸y, m¸y tÝnh s¸ch tay, m¸y chiÕu ®a n¨ng,... ®Ó mäi gi¸o viªn chñ ®éng h¬n trong mçi giê lªn líp, - ®Ò nghÞ phßng gi¸o dôc tæ chøc c¸c chuyªn ®Ò vÒ sö dông CNTT trong gi¶ng d¹y cho mäi ®èi t­îng gi¸o viªn ®­îc tham gia. Trªn ®©y lµ mét vµi ý kiÕn cña b¶n th©n t«i vÒ viÖc “øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong gi¶ng d¹y m«n to¸n ë tr­êng THCS” cã hiÖu qu¶. Trong qu¸ tr×nh viÕt s¸ng kiÕn do kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc cña b¶n th©n cßn cã h¹n nªn ch­a ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña b¹n ®äc. RÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c ®ång chÝ vµ ®ång nghiÖp! §ång H­íng, ngµy 20 th¸ng 4 n¨m 2008 X¸c nhËn cña nhµ tr­êng Ng­êi viÕt Vò Hång Tr­êng