Ứng dụng GIS và RS xây dựng bản đồ sinh thái đất tỉnh Bạc Liêu

Đồ án tốt nghiệp GVHD: Th.S. Lê Thanh Hòa SVTH: Trần Nhật Vy Trang 5 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI 1.1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH ĐỀ TÀI Đất là tài nguyên vô cùng quý giá, là tài nguyên không thể thiếu được trong sự sinh tồn của con người và thế giới sinh vật. Việt Nam là một trong những quốc gia khan hiếm đất trên Thế giới, với khoảng 31,2 triệu ha, xếp hàng thứ 58 trong tổng số 200 nước trên Thế giới. Tuy nhiên, do dân số ngày càng tăng, sức ép từ việc đô thị hóa - công nghiệp hóa và các quá trình thoái hóa đất đang có xu hướng xảy ra mạnh do người dân chưa có biện pháp sử dụng đất hợp lý, vì thế diện tích đất canh tác vốn đã thấp lại đang bị giảm theo thời gian. Bạc Liêu là một tỉnh thuộc bán đảo Cà Mau, miền đất cực Nam Việt Nam, từ lâu đã được xem là địa bàn phân bố của hai loại đất có vấn đề là đất phèn và đất mặn. Do đó việc sử dụng đất đai ở địa bàn tỉnh Bạc Liêu cho các mục tiêu phát triển sản xuất vẫn còn gặp nhiều khó khăn, cần có biện pháp sử dụng đất một cách hiệu quả nhằm đáp ứng cho mục tiêu bảo vệ môi trường cũng như phát triển bền vững của tỉnh. Cho đến nay trên Thế giới cũng như ở Việt Nam đã có nhiều ứng dụng GIS và RS trong nghiên cứu về đất nói chung và đất ở vùng ĐBSCL cũng như ở Bạc Liêu nói riêng, các kết quả nghiên cứu này đã chỉ rõ diện phân bố của các đơn vị: nhóm, loại đất chính trên địa bàn tỉnh, cũng như tiềm năng sử dụng. Tuy nhiên, để có các biện pháp quản lý đất đai tốt hơn thì cần có những khảo sát đánh giá, nghiên cứu về đất như một tổng thể sinh thái. Vì sao? Bởi vì các chuyển hóa vật chất theo các quá trình sinh địa hóa trong đất phụ thuộc rất lớn vào bản chất của các giống loài, mật độ cũng như sự phong phú của các sinh vật trong đất; ngược lại, bản chất và hoạt tính của chúng cũng chịu ảnh hưởng rất lớn của các tính chất hóa - lý của đất. Nói chung, trong môi trường đất được coi là dồi dào về nguồn dinh dưỡng hữu cơ và vô cơ thì mật độ và hoạt tính của sinh vật đất cũng tăng cao. Vì vậy, rất cần thiết xem xét đồng thời các đặc tính hóa - lý (bao gồm cả nông hóa) và hoạt tính sinh học để có những kết quả xác định, đánh giá trạng thái phát triển của đất một cách toàn diện, giúp chúng ta có những tác động tích cực, thúc đẩy các chuyển hóa vật chất trong đất theo hướng có lợi. Mặt khác, trong những năm gần đây, công nghệ tích hợp GIS và RS được xem là phương pháp rất hiệu quả trong việc xây dựng và cập nhật dữ liệu không gian, phục vụ công tác quản lý tài nguyên thiên nhiên và giám sát môi trường . Đồng thời, việc tích hợp GIS và RS sẽ giúp giải quyết, giám sát, theo dõi diễn biến môi trường đất và sự thay đổi các hệ sinh thái đất một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn nhờ vào những chức năng ưu việt của kỹ thuật này. Vì thế, việc ứng dụng GIS và RS xây dựng bản đồ sinh thái đất tỉnh Bạc Liêu là thật sự cần thiết và thiết thực. Đây cũng là cơ sở hình thành đề tài luận văn này. 1.2. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI - Căn cứ theo điều 12 của Luật đất đai năm 2003 thì việc xây dựng bản đồ về tài nguyên đất đai là hết sức cần thiết đối với việc sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, đem lại hiệu quả kinh tế cao, giúp bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. - Việc sử dụng đất đai ở địa bàn tỉnh Bạc Liêu cho các mục tiêu phát triển sản xuất vẫn còn gặp nhiều khó khăn do hai loại đất có vấn đề là đất phèn và đất mặn chiếm ưu thế. Vì thế, việc xây dựng bản đồ sinh thái đất sẽ giúp các nhà quản lý có chiến lược và biện pháp thích hợp, hiệu quả hơn trong việc sử dụng đất. 1.3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI - Tìm hiểu đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Bạc Liêu; - Khảo sát các hiện trạng sử dụng đất trên địa bản tỉnh Bạc Liêu để phục vụ cho việc giải đoán ảnh vệ tinh; - Ứng dụng viễn thám (RS) thực hiện khóa giải đoán, tích hợp với GIS thành lập bản đồ hiện trạng năm 2007 - dữ liệu cho GIS để thực hiện chức năng chồng lớp, thành lập nên bản đồ sinh thái đất tỉnh Bạc Liêu. - Ứng dụng GIS để phân tích, chồng lớp các lớp dữ liệu nhằm xây dựng bản đồ sinh thái đất cho tỉnh Bạc Liêu; 1.4. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI v Thu thập tài liệu có liên quan gồm: - Tài liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, đặc điểm thổ nhưỡng và hiện trạng sử dụng đất ở Bạc Liêu, các tài liệu nghiên cứu về sinh thái đất tỉnh Bạc Liêu; - Tài liệu về hệ thống thông tin đại lý (GIS) và các phần mềm ứng dụng của GIS; - Tài liệu về viễn thám (RS) và phần mềm ENVI; v Thu thập dữ liệu gồm: các bản đồ số , ảnh vệ tinh phục vụ cho việc xây dựng bản đồ; v Khảo sát thực địa: khảo sát về điều kiện tự nhiên và các hiện trạng sử dụng đất ở tỉnh Bạc Liêu, dùng GPS định vị khóa giải đoán; v Tiến hành chồng lớp (overlay), tổng hợp các chỉ tiêu, phân tích để phân vùng sinh thái đất bằng ứng dụng GIS; v Kết hợp ứng dụng RS để giải đoán, phân loại nhằm kiểm tra, cập nhật lại các loại đất theo hiện trạng sử dụng, ứng dụng qua GIS xây dựng bản đồ hiện trạng năm 2007 nhằm phục vụ cho việc xây dựng bản đồ sinh thái đất. 1.5. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI - Dữ liệu về các yếu tố có liên quan đến việc hình thành các vùng sinh thái đất của tỉnh Bạc Liêu gồm: bản đồ địa hình, khí hậu - thủy văn, xâm nhập mặn, hiện trạng lớp phủ và sử dụng đất, thổ nhưỡng; - Các vùng sinh thái đất đặc trưng của tỉnh Bạc Liêu; - Công cụ GIS và RS trong việc phân tích, giải đoán, phân loại để xây dựng nên bản đồ sinh thái đất cho tỉnh Bạc Liêu. 1.6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Thu thập, tổng hợp các tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu; - Thu thập dữ liệu phục vụ cho việc xây dựng bản đồ; - Khảo sát thực địa; - Dùng GPS định vị khóa giải đoán phục vụ cho việc phân loại mẫu trên ảnh vệ tinh bằng ứng dụng RS; - Ứng dụng GIS phân tích dữ liệu và xây dựng các bản đồ; - Tích hợp GIS và RS để xây dựng sản phẩm cuối cùng là bản đồ các vùng sinh thái đất cho tỉnh Bạc Liêu. 1.7. GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI - Vì khả năng và thời gian có hạn nên việc định vị khóa giải đoán (đo GPS) chỉ trên một số điểm đặc trưng dọc quốc lộ 1A và một số ở phía Nam và phía Bắc quốc lộ 1A thuộc tỉnh Bạc Liêu. - Vì việc chuyển đổi dữ liệu ảnh vệ tinh sau phân loại qua dữ liệu dạng số đòi hỏi máy tính chuyên dụng có bộ xử lý mạnh nên giới hạn đề tài này chỉ dùng ảnh sau phân loại để cập nhật thông tin trên cơ sở dữ liệu nền hiện trạng sử dụng đất năm 2001 có sẵn, để từ đó thành lập nên bản đồ hiện trạng năm 2007. 1.8. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI - Việc xây dựng bản đồ sinh thái đất giúp cho các nhà quản lý môi trường có biện pháp sử dụng đất hợp lý, tránh lãng phí tài nguyên, giúp bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. - Việc xây dựng bản đồ sinh thái đất sẽ giúp cho việc quy hoạch nông nghiệp dễ dàng và hiệu quả hơn (ví dụ như có những biện pháp thau chua, rửa mặn; phân bố cây trồng hợp lý, đạt hiệu quả cao).

doc5 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2949 | Lượt tải: 4download
Bạn đang xem nội dung tài liệu Ứng dụng GIS và RS xây dựng bản đồ sinh thái đất tỉnh Bạc Liêu, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ ÑEÀ TAØI CÔ SÔÛ HÌNH THAØNH ÑEÀ TAØI Ñaát laø taøi nguyeân voâ cuøng quyù giaù, laø taøi nguyeân khoâng theå thieáu ñöôïc trong söï sinh toàn cuûa con ngöôøi vaø theá giôùi sinh vaät. Vieät Nam laø moät trong nhöõng quoác gia khan hieám ñaát treân Theá giôùi, vôùi khoaûng 31,2 trieäu ha, xeáp haøng thöù 58 trong toång soá 200 nöôùc treân Theá giôùi. Tuy nhieân, do daân soá ngaøy caøng taêng, söùc eùp töø vieäc ñoâ thò hoùa - coâng nghieäp hoùa vaø caùc quaù trình thoaùi hoùa ñaát ñang coù xu höôùng xaûy ra maïnh do ngöôøi daân chöa coù bieän phaùp söû duïng ñaát hôïp lyù, vì theá dieän tích ñaát canh taùc voán ñaõ thaáp laïi ñang bò giaûm theo thôøi gian. Baïc Lieâu laø moät tænh thuoäc baùn ñaûo Caø Mau, mieàn ñaát cöïc Nam Vieät Nam, töø laâu ñaõ ñöôïc xem laø ñòa baøn phaân boá cuûa hai loaïi ñaát coù vaán ñeà laø ñaát pheøn vaø ñaát maën. Do ñoù vieäc söû duïng ñaát ñai ôû ñòa baøn tænh Baïc Lieâu cho caùc muïc tieâu phaùt trieån saûn xuaát vaãn coøn gaëp nhieàu khoù khaên, caàn coù bieän phaùp söû duïng ñaát moät caùch hieäu quaû nhaèm ñaùp öùng cho muïc tieâu baûo veä moâi tröôøng cuõng nhö phaùt trieån beàn vöõng cuûa tænh. Cho ñeán nay treân Theá giôùi cuõng nhö ôû Vieät Nam ñaõ coù nhieàu öùng duïng GIS vaø RS trong nghieân cöùu veà ñaát noùi chung vaø ñaát ôû vuøng ÑBSCL cuõng nhö ôû Baïc Lieâu noùi rieâng, caùc keát quaû nghieân cöùu naøy ñaõ chæ roõ dieän phaân boá cuûa caùc ñôn vò: nhoùm, loaïi ñaát chính treân ñòa baøn tænh, cuõng nhö tieàm naêng söû duïng. Tuy nhieân, ñeå coù caùc bieän phaùp quaûn lyù ñaát ñai toát hôn thì caàn coù nhöõng khaûo saùt ñaùnh giaù, nghieân cöùu veà ñaát nhö moät toång theå sinh thaùi. Vì sao? Bôûi vì caùc chuyeån hoùa vaät chaát theo caùc quaù trình sinh ñòa hoùa trong ñaát phuï thuoäc raát lôùn vaøo baûn chaát cuûa caùc gioáng loaøi, maät ñoä cuõng nhö söï phong phuù cuûa caùc sinh vaät trong ñaát; ngöôïc laïi, baûn chaát vaø hoaït tính cuûa chuùng cuõng chòu aûnh höôûng raát lôùn cuûa caùc tính chaát hoùa - lyù cuûa ñaát. Noùi chung, trong moâi tröôøng ñaát ñöôïc coi laø doài daøo veà nguoàn dinh döôõng höõu cô vaø voâ cô thì maät ñoä vaø hoaït tính cuûa sinh vaät ñaát cuõng taêng cao. Vì vaäy, raát caàn thieát xem xeùt ñoàng thôøi caùc ñaëc tính hoùa - lyù (bao goàm caû noâng hoùa) vaø hoaït tính sinh hoïc ñeå coù nhöõng keát quaû xaùc ñònh, ñaùnh giaù traïng thaùi phaùt trieån cuûa ñaát moät caùch toaøn dieän, giuùùp chuùng ta coù nhöõng taùc ñoäng tích cöïc, thuùc ñaåy caùc chuyeån hoùa vaät chaát trong ñaát theo höôùng coù lôïi. Maët khaùc, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, coâng ngheä tích hôïp GIS vaø RS ñöôïc xem laø phöông phaùp raát hieäu quaû trong vieäc xaây döïng vaø caäp nhaät döõ lieäu khoâng gian, phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù taøi nguyeân thieân nhieân vaø giaùm saùt moâi tröôøng... Ñoàng thôøi, vieäc tích hôïp GIS vaø RS seõ giuùp giaûi quyeát, giaùm saùt, theo doõi dieãn bieán moâi tröôøng ñaát vaø söï thay ñoåi caùc heä sinh thaùi ñaát moät caùch nhanh choùng vaø hieäu quaû hôn nhôø vaøo nhöõng chöùc naêng öu vieät cuûa kyõ thuaät naøy. Vì theá, vieäc öùng duïng GIS vaø RS xaây döïng baûn ñoà sinh thaùi ñaát tænh Baïc Lieâu laø thaät söï caàn thieát vaø thieát thöïc. Ñaây cuõng laø cô sôû hình thaønh ñeà taøi luaän vaên naøy. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Caên cöù theo ñieàu 12 cuûa Luaät ñaát ñai naêm 2003 thì vieäc xaây döïng baûn ñoà veà taøi nguyeân ñaát ñai laø heát söùc caàn thieát ñoái vôùi vieäc söû duïng hôïp lyù taøi nguyeân thieân nhieân, ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao, giuùp baûo veä moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng. Vieäc söû duïng ñaát ñai ôû ñòa baøn tænh Baïc Lieâu cho caùc muïc tieâu phaùt trieån saûn xuaát vaãn coøn gaëp nhieàu khoù khaên do hai loaïi ñaát coù vaán ñeà laø ñaát pheøn vaø ñaát maën chieám öu theá. Vì theá, vieäc xaây döïng baûn ñoà sinh thaùi ñaát seõ giuùp caùc nhaø quaûn lyù coù chieán löôïc vaø bieän phaùp thích hôïp, hieäu quaû hôn trong vieäc söû duïng ñaát. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Tìm hieåu ñaëc ñieåm töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi tænh Baïc Lieâu; Khaûo saùt caùc hieän traïng söû duïng ñaát treân ñòa baûn tænh Baïc Lieâu ñeå phuïc vuï cho vieäc giaûi ñoaùn aûnh veä tinh; ÖÙng duïng vieãn thaùm (RS) thöïc hieän khoùa giaûi ñoaùn, tích hôïp vôùi GIS thaønh laäp baûn ñoà hieän traïng naêm 2007 - döõ lieäu cho GIS ñeå thöïc hieän chöùc naêng choàng lôùp, thaønh laäp neân baûn ñoà sinh thaùi ñaát tænh Baïc Lieâu. ÖÙng duïng GIS ñeå phaân tích, choàng lôùp caùc lôùp döõ lieäu nhaèm xaây döïng baûn ñoà sinh thaùi ñaát cho tænh Baïc Lieâu; NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Thu thaäp taøi lieäu coù lieân quan goàm: Taøi lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi, ñaëc ñieåm thoå nhöôõng vaø hieän traïng söû duïng ñaát ôû Baïc Lieâu, caùc taøi lieäu nghieân cöùu veà sinh thaùi ñaát tænh Baïc Lieâu; Taøi lieäu veà heä thoáng thoâng tin ñaïi lyù (GIS) vaø caùc phaàn meàm öùng duïng cuûa GIS; Taøi lieäu veà vieãn thaùm (RS) vaø phaàn meàm ENVI; Thu thaäp döõ lieäu goàm: caùc baûn ñoà soá , aûnh veä tinh phuïc vuï cho vieäc xaây döïng baûn ñoà; Khaûo saùt thöïc ñòa: khaûo saùt veà ñieàu kieän töï nhieân vaø caùc hieän traïng söû duïng ñaát ôû tænh Baïc Lieâu, duøng GPS ñònh vò khoùa giaûi ñoaùn; Tieán haønh choàng lôùp (overlay), toång hôïp caùc chæ tieâu, phaân tích ñeå phaân vuøng sinh thaùi ñaát baèng öùng duïng GIS; Keát hôïp öùng duïng RS ñeå giaûi ñoaùn, phaân loaïi nhaèm kieåm tra, caäp nhaät laïi caùc loaïi ñaát theo hieän traïng söû duïng, öùng duïng qua GIS xaây döïng baûn ñoà hieän traïng naêm 2007 nhaèm phuïc vuï cho vieäc xaây döïng baûn ñoà sinh thaùi ñaát. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Döõ lieäu veà caùc yeáu toá coù lieân quan ñeán vieäc hình thaønh caùc vuøng sinh thaùi ñaát cuûa tænh Baïc Lieâu goàm: baûn ñoà ñòa hình, khí haäu - thuûy vaên, xaâm nhaäp maën, hieän traïng lôùp phuû vaø söû duïng ñaát, thoå nhöôõng; Caùc vuøng sinh thaùi ñaát ñaëc tröng cuûa tænh Baïc Lieâu; Coâng cuï GIS vaø RS trong vieäc phaân tích, giaûi ñoaùn, phaân loaïi ñeåø xaây döïng neân baûn ñoà sinh thaùi ñaát cho tænh Baïc Lieâu. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Thu thaäp, toång hôïp caùc taøi lieäu lieân quan ñeán vaán ñeà nghieân cöùu; Thu thaäp döõ lieäu phuïc vuï cho vieäc xaây döïng baûn ñoà; Khaûo saùt thöïc ñòa; Duøng GPS ñònh vò khoùa giaûi ñoaùn phuïc vuï cho vieäc phaân loaïi maãu treân aûnh veä tinh baèng öùng duïng RS; ÖÙng duïng GIS phaân tích döõ lieäu vaø xaây döïng caùc baûn ñoà; Tích hôïp GIS vaø RS ñeå xaây döïng saûn phaåm cuoái cuøng laø baûn ñoà caùc vuøng sinh thaùi ñaát cho tænh Baïc Lieâu. GIÔÙI HAÏN CUÛA ÑEÀ TAØI Vì khaû naêng vaø thôøi gian coù haïn neân vieäc ñònh vò khoùa giaûi ñoaùn (ño GPS) chæ treân moät soá ñieåm ñaëc tröng doïc quoác loä 1A vaø moät soá ôû phía Nam vaø phía Baéc quoác loä 1A thuoäc tænh Baïc Lieâu. Vì vieäc chuyeån ñoåi döõ lieäu aûnh veä tinh sau phaân loaïi qua döõ lieäu daïng soá ñoøi hoûi maùy tính chuyeân duïng coù boä xöû lyù maïnh neân giôùi haïn ñeà taøi naøy chæ duøng aûnh sau phaân loaïi ñeå caäp nhaät thoâng tin treân cô sôû döõ lieäu neàn hieän traïng söû duïng ñaát naêm 2001 coù saün, ñeå töø ñoù thaønh laäp neân baûn ñoà hieän traïng naêm 2007. YÙ NGHÓA CUÛA ÑEÀ TAØI Vieäc xaây döïng baûn ñoà sinh thaùi ñaát giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù moâi tröôøng coù bieän phaùp söû duïng ñaát hôïp lyù, traùnh laõng phí taøi nguyeân, giuùp baûo veä moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng. Vieäc xaây döïng baûn ñoà sinh thaùi ñaát seõ giuùp cho vieäc quy hoaïch noâng nghieäp deã daøng vaø hieäu quaû hôn (ví duï nhö coù nhöõng bieän phaùp thau chua, röûa maën; phaân boá caây troàng hôïp lyù, ñaït hieäu quaû cao).

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docchuong 1-Tong quan de tai.doc
  • doccac chu viet tat.doc
  • docchuong 2-Co so khoa hoc.doc
  • docchuong 3-tong quan Bac Lieu.doc
  • docchuong 4-yto hinh thanh cac vung sthai dat.doc
  • docchuong 5-luan giai ket qua.doc
  • docchuong 6-Ket luan - Kien nghi.doc
  • docDANH MUC CAC BANG.doc
  • docDANH MUC CAC HINH.doc
  • docDANH MUC SO DO - BIEU DO.doc
  • docloi cam on.doc
  • docTAI LIEU THAM KHAO.doc
  • docPHU LUC.doc
  • docMUC LUC.doc
  • pdfcac chu viet tat.pdf
  • pdfTAI LIEU THAM KHAO.pdf
  • pdfPHU LUC.pdf
  • pdfMUC LUC.pdf
  • pdfloi cam on.pdf
  • pdfDANH MUC SO DO - BIEU DO.pdf
  • pdfDANH MUC CAC HINH.pdf
  • pdfDANH MUC CAC BANG.pdf
  • pdfchuong 6-Ket luan - Kien nghi.pdf
  • pdfchuong 5-luan giai ket qua.pdf
  • pdfchuong 4-yto hinh thanh cac vung sthai dat.pdf
  • pdfchuong 3-tong quan Bac Lieu.pdf
  • pdfchuong 2-Co so khoa hoc.pdf
  • pdfchuong 1-Tong quan de tai.pdf