Vai trò của lợi nhuận trong nền Kinh tế thị trường ở Việt Nam

ao l¹i cã hiÖn t­îng nµy. Cuèi cïng, «ng ®· ph¸t hiÖn ra r»ng nÕu t­ b¶n lµ T ®­a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ th× sè tiÒn thu vÒ lín h¬n sè tiÒn øng ra. Ta gäi lµ T’ (T’ > T ) hay: T’ = T + DT CM¸c gäi DT lµ gi¸ trÞ thÆng d­. ¤ng còng thÊy r»ng môc ®Ých cña l­u th«ng tiÒn tÖ víi t­ c¸ch lµ t­ b¶n kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sö dông mµ lµ gi¸ trÞ. môc ®Ých l­u th«ng T - H - T’ lµ sù lín lªn cña gi¸ trÞ, lµ gi¸ trÞ thÆng d­ lªn sù vËn ®éng T - H - T’ lµ kh«ng cã giíi h¹n. C«ng thøc nµy ®­îc M¸c gäi lµ c«ng thøc chung cña t­ b¶n. VËy gi¸ trÞ thÆng d­ (m) lµ phÇn gi¸ trÞ mèi d«i ra ngoµi ra trÞ søc lao ®éng do c«ng nh©n t¹o ra bÞ nhµ t­ b¶n chiÕm ®o¹t. Qua ®ã chóng ta thÊy t­ b¶n lµ gi¸ trÞ ®em l¹i gi¸ trÞ thÆng d­ b»ng c¸ch bãc lét c«ng nh©n lµm thuª. §Ó nghiªn cøu yÕu tè cèt lâi t¹o nªn gi¸ trÞ thÆng d­ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña t­ b¶n th× CM¸c ®· chia t­ b¶n ralµm hai bé phËn t­ b¶n bÊt biÕn vµ t­ b¶n kh¶ biÕn. Bé phËn t­ b¶n tån t¹i d­íi h×nh th¸i t­ liÖu s¶n xuÊt mµ gi¸ trÞ ®­îc b¶o tån vµ chuyÓn vµo s¶n phÈm, tøc lµ gi¸ trÞ kh«ng biÕn ®æi vÒ l­îng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc CM¸c gäi lµ t­ b¶n bÊt biÕn ký hiÖu lµ C. Cßn bé phËn t­ b¶n biÓu hiÖn d­íi h×nh thøc gi¸ trÞ søc lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®· t¨ng thªm vÒ l­îng gäi lµ t­ b¶n kh¶ biÕn ký hiÖu lµ V. Nh­ vËy, ta thÊy muèn cho t­ b¶n kh¶ biÕn ho¹t ®éng ®­îc ph¶i cã mét t­ b¶n bÊt biÕn ®· ®­îc øng tr­íc víi tØ lÖ t­¬ng ®­¬ng. Vµ qua sù ph©n chia ta rót ra t­ b¶n kh¶ biÕn t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ v× nã dïng ®Ó mua søc lao ®éng. Cßn t­ b¶n bÊt biÕn th× cã vai trß gi¸n tiÕp trong viÖc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. Tõ ®©y ta cã thÓ kÕt luËn: “Gi¸ trÞ cña mét hµng ho¸ b»ng gi¸ trÞ t­ b¶n bÊt biÕn mµ nã chøa ®ùng, céng víi sù t¨ng thªm t­ b¶n bÊt biÕn ®ã (tøc lµ gi¸ trÞ thÆng d­ ®· ®­îc s¶n xuÊt ra). Nã ®­îc biÓu hiÖn b»ng c«ng thøc: Gi¸ trÞ = C + V + m Gi¸ trÞ t­ liÖu s¶n xuÊt chuyÓn vµo s¶n phÈm C. Gi¸ trÞ søc lao ®éng cña ng­êi c«ng nh©n (mµ nhµ t­ b¶n tr¶ cho ng­êi c«ng nh©n) :V Gi¸ trÞ míi do ng­êi c«ng nh©n s¸ng t¹o ra: V + m Nh­ thÕ t­ b¶n bá ra mét l­îng t­ b¶n ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ lµ C + V. Nh­ng gi¸ trÞ mµ t­ b¶n thu vµo lµ C + V + m. PhÇn m d«i ra lµ phÇn mµ nhµ t­ b¶n bãc lét cña ng­êi c«ng nh©n. ë trªn chóng ta ®· nghiªn cøu nguån gèc cña gi¸ trÞ thÆng d­. Nh­ng muèn hiÓu h¬n vÒ nã ta cÇn ph¶i nghiªn cøu bãc lét t­ b¶n vÒ mÆt l­îng. C¸c ph¹m trï tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ vµ khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ mµ ta nghiªn cøu sau ®©y sÏ biÓu hiÖn vÒ mÆt l­îng cña sù bãc lét. Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ lµ tû sè gi÷a gi¸ trÞ thÆng d­ vµ t­ b¶n kh¶ biÕn. Ký hiÖu lµ m’ ta cã: m’ = m.100% V Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ v¹ch ra mét c¸ch chÝnh x¸c tr×nh ®é bãc lét c«ng nh©n. Thùc chÊt ®©y lµ tû lÖ ph©n chia ngµy lao ®éng thµnh thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt vµ thêi gian lao ®éng thÆng d­. Nh­ng nã kh«ng biÓu hiÖn l­îng tuyÖt ®èi cña sù bãc lét tøc lµ khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­. Khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ lµ tÝch sè gi÷a tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­ víi tæng t­ b¶n kh¶ biÕn (V). Gäi M lµ gi¸ trÞ thÆng d­ th×: M = m’V = m.V V M nãi lªn quy m« bãc lét cña t­ b¶n. Nhµ t­ b¶n lu«n t×m c¸ch t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ nhiÒu nhÊt b»ng nhiÒu c¸ch, b»ng nhiÒu thñ ®o¹n. Trong ®ã M¸c chØ ra hai ph­¬ng ph¸p mµ chñ nghÜa t­ b¶n sö dông ®ã lµ s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi vµ s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ tuyÖt ®èi. Ngoµi ra cßn cã ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ siªu ng¹ch. M¸c ®· chØ ra trong nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn siªu ng¹ch chñ nghÜa t­ b¶n, khi kü thuËt cßn thÊp hay tiÕn bé chËm th× viÖc t¨ng gi¸ trÞ thÆng d­ tuyÖt ®èi b»ng c¸ch kÐo da× tuyÖt ®èi ngµy lao ®éng trong ®iÒu kiÖn thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt hay kh«ng thay ®æi. Nh­ng ph­¬ng ph¸p nµy cßn cã h¹n chÕ vÒ thêi gian, vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi c«ng nh©n. Sù bãc lét nµy ®· dÉn ®Õn nhiÒu cuéc b·i c«ng, ®Êu tranh cña c¸c nghiÖp ®oµn. MÆt kh¸c ®Õn giai ®o¹n ph¸t triÓn s¶n xuÊt b»ng c¬ khÝ, khi mµ kü thuËt ph¸t triÓn cao cã thÓ lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn nhanh chãng, th× c¸c nhµ t­ b¶n dùa vµo t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó t¨ng gi¸ trÞ thÆng d­ vµ n©ng cao tr×nh ®é bãc lét. Nhµ t­ b¶n s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng gi¸ trÞ thÆng d­ b»ng c¸ch rót ng¾n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt do ®ã kÐo dµi t­¬ng øng thêi gian lao ®éng thÆng d­ trong ®iÒu kiÖn ®é dµi ngµy lao ®éng kh«ng ®æi. Ph­¬ng ph¸p nµy gäi lµ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ t­¬ng ®èi, ph­¬ng ph¸p nµy kh«ng cã giíi h¹n. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ chØ lµ sù hiÓu hiÖn qua s¶u phÈm cßn thùc tÕ ®Ó thu ®­îc tiÒn th× sù chuyÓn ho¸ ®ã ph¶i nh­ thÕ nµo. V× c«ng thøc chung cña chñ nghÜa t­ b¶n lµ T - H - T’ nªn môc ®Ých cuèi cïng cña nhµ t­ b¶n lµ thu ®­îc T’ cßn gi¸ trÞ thÆng d­ chØ lµ nÒn t¶ng ®Ó thu ®­îc T’ (T’ > T). M¸c ®· gióp ta gi¶i quyÕtvÊn ®Ò nµy v× «ng ®· t×m ra mét ®¹i l­îng biÓu hiÖn gi¸ trÞ thÆng d­ ®ã lµ lîi nhuËn (P). VËy: “C¸c gi¸ trÞ thÆng d­ khi ®­îc ®em so s¸nh víi tæng t­ b¶n øng tr­íc th× mang h×nh thøc biÕn t­íng thµnh lîi nhuËn”. Tõ ®ã cã thÓ thÊy P chÝnh lµ con ®Î cña tæng t­ b¶n øng tr­íc: C+V §Ó hiÓu râ h¬n vÒ lîi nhuËn chóng ta cã thÓ ®i s©u vµo ph©n tÝch chi phÝ thùc tÕ x· héi vµ chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ xuÊt ph¸t tõ gi¸ trÞ hµng ho¸: C+V+m. Muèn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i chi phÝ mét lao ®éng nhÊt ®Þnh bao gåm chi phÝ cho mua t­ liÖu s¶n xuÊt C gäi lµ lao ®éng qu¸ khø vµ lao ®éng t¹o ra gi¸ trÞ míi (V+m). §øng trªn quan ®iÓm toµn x· héi, quan ®iÓm cña ng­êi lao ®éng th× chi phÝ ®ã lµ chi phÝ thùc tÕ ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ (C+V+m). Nh­ng ®èi víi nhµ t­ b¶n th× hä kh«ng hao phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ nªn lµ t­ b¶n chØ xem hÕt bao nhiªu t­ b¶n chø kh«ng tÝnh xem chi phÝ hÕt bao nhiªu lao ®éng cÇn thiÕt. Thùc tÕ hä chØ øng ra sê t­ b¶n ®Ó mua t­ liÖu s¶n xuÊt (C) vµ mua søc lao ®éng (V). Chi phÝ ®ã ®­îc M¸c gäi lµ chi phÝ t­ b¶n chñ nghÜa vµ ký hiÖu lµ k(k= c + v). Nh­ vËy chi phÝ t­ b¶n chñ nghÜa lu«n nhá h¬n chi phÝ thùc tÕ. Gi÷a gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa cã sù chªnh lÖch nhau mét l­îng ®óng b»ng m. Do ®ã nhµ t­ b¶n b¸n hµng ho¸ sÏ thu vÒ mét phÇn lêi ®óng b»ng gi¸ trÞ thÆng d­ m, sè tiÒn nµy gäi lµ lîi nhuËn. Gi¸ trÞ hµng ho¸ lóc nµy b»ng chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa céng víi lîi nhuËn. Gi¸ trÞ = k + P VÒ mÆt l­îng P cã nguån gèc lµ kÕt qu¶ lao ®éng kh«ng c«ng cña c«ng nh©n lµm thuª. Tû suÊt lîi nhuËn (P’) lµ tû sè tÝnh theo phÇn tr¨m gi÷a gi¸ trÞ thÆng d­ vµ toµn bé t­ b¶n øng tr­íc. P’ = m.100% C + V Tû suÊt lîi nhuËn kh«ng ph¶n ¸nh tr×nh ®é bãc lét cña nhµ t­ b¶n mµ nã nãi lªn møc l·i cña viÖc ®Çu t­. Nã cho nhµ t­ b¶n biÕt hä ®Çu t­ vµo ®©u th× cã lîi. Do ®ã viÖc thu lîi nhuËn - P vµ theo ®uæi tû suÊt lîi nhuËn - P’ lµ ®éng lùc thóc ®Èy nhµ t­ b¶n, lµ môc tiªu c¹nh tranh cña c¸c nhµ t­ b¶n. Do môc tiªu ®¹t ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt nªn gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n lu«n lu«n diÔn ra sù c¹nh tranh gay g¾t. C¸c qu¸ tr×nh c¹nh tranh cña nhµ t­ b¶n ®­îc M¸c ph©n chia thµnh hai lo¹i: C¹nh tranh néi bé ngµnh vµ c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh. C¹nh tranh trong néi bé ngµnh lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c xÝ nghiÖp trong cïng mét ngµnh, cïng s¶n xuÊt ra mét lo¹i hµng ho¸ nh»m môc ®Ých tiªu thô hµng ho¸ cã lîi h¬n ®Ó thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n ë c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau nh»m t×m n¬i ®Çu t­ cã lîi h¬n. ë c¸c ngµnh kh¸c nhau, s¶n xuÊt kh¸c nhau do ®ã cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, tû suÊt lîi nhuËn kh¸c nhau. C¸c nhµ s¶n xuÊt chän nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cã lîi cho m×nh nhÊt ®Ó thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn, c¸c nhµ t­ b¶n th× t×m n¬i ®Ó ®Çu t­ thu ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt ®èi víi hä. C.M¸c viÕt: “Do ¶nh h­ëng cña c¹nh tranh nh÷ng tû suÊt lîi nhuËn kh¸c nhau ®ã san b»ng ®i thµnh mét tû suÊt lîi nhuËn chung, ®ã lµ con sè b×nh qu©n cña tÊt c¶ nh÷ng tû suÊt lîi nhuËn kh¸c nhau. Lîi nhuËn cña mét t­ b¶n cã mét l­îng nhÊt ®Þnh thu ®­îc, theo tû suÊt lîi nhuËn chung ®ã, kh«ng kÓ cÊu t¹o hiÖn cã nh­ thÕ nµo gäi lµ lîi nhuËn b×nh qu©n”. Qu¸ tr×nh b×nh qu©n ho¸ tû suÊt lîi nhuËn lµ sù ho¹t ®éng cña quy luËt tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n trong x· héi t­ b¶n. Sù ho¹t ®éng cña quy luËt tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n trong x· héi t­ b¶n biÓu hiÖn bëi sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­ trong thêi kú tù do c¹nh tranh cña chñ nghÜa t­ b¶n. Sù h×nh thµnh tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vµ lîi nhuËn b×nh qu©n ®· che dÊu h¬n n÷a thùc chÊt bãc lét cña chñ nghÜa t­ b¶n. Sù h×nh thµnh P vµ P’ kh«ng lµm chÊm døt qu¸ tr×nh c¹nh tranh trong x· héi t­ b¶n, tr¸i l¹i c¹nh tranh vÉn tiÕp diÔn. Sù chuyÓn ho¸ tõ gi¸ trÞ hµng ho¸ thµnh gi¸ c¶ s¶n xuÊt lµ sù che dÊu quan hÖ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa cña ph¹m trï s¶n xuÊt. Cïng víi sù h×nh thµnh tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n ta thÊy mét bé phËn hµng ho¸ ®­îc b¸n cao h¬n gi¸ trÞ cña chóng, cßn bé phËn kh¸c l¹i b¸n thÊp h¬n gi¸ trÞ cña chóng còng theo mét tû lÖ nh­ thÕ. ChØ cã b¸n hµng ho¸ theo nh÷ng gi¸ c¶ ®ã th× tû suÊt lîi nhuËn trong c¸c c«ng ty míi cã thÓ ®ång nhÊt vµ ngang víi nhau, dï cÊu thµnh h÷u c¬ cña c¸c nhµ t­ b¶n ®Òu kh¸c nhau. “Nh÷ng gi¸ c¶ cã ®­îc b»ng c¸ch lÊy chi phÝ s¶n xuÊt cña hµng ho¸ céng víi lîi nhuËn b×nh qu©n gäi lµ gi¸ c¶ s¶n xuÊt”. VËy: Gi¸ c¶ s¶n xuÊt = k + Tr­íc ®©y khi ch­a xuÊt hiÖn ph¹m trï gi¸ c¶ s¶n xuÊt th× gi¸ c¶ xoay quanh gi¸ trÞ hµng ho¸. Giê ®©y gi¸ c¶ cña hµng ho¸ xoay quanh gi¸ c¶ s¶n xuÊt. VÒ mÆt l­îng, gi¸ c¶ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ cã thÓ kh«ng b»ng nhau. ChÝnh trong mèi quan hÖ nµy, gi¸ trÞ vÉn lµ c¬ së, lµ néi dung bªn trong cña gi¸ c¶ s¶n xuÊt, gi¸ c¶ thÞ tr­êng. Nh­ vËy lîi nhuËn ®­îc t¹o ra tõ s¶n xuÊt , giê ta sÏ xÐt ®Õn c¸c h×nh thøc chuyÓn ho¸ cña lîi nhuËn. II - C¸c h×nh thøc chuyÓn ho¸ cña lîi nhuËn. Lîi nhuËn ®­îc chuyÓn ho¸ thµnh: lîi nhuËn c«ng nghiÖp, lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp,lîi tøc vµ tû suÊt lîi tøc, lîi nhuËn ng©n hµng ®Þa t«, lîi nhuËn ®éc quyÒn. 1. Lîi nhuËn c«ng nghiÖp trong c«ng nghiÖp ®Ó cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô cho thÞ tr­êng c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i bá tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh, hä muèn chi phÝ cho c¸c ®Çu vµo Ýt nhÊt vµ b¸n hµng ho¸ víi gi¸ cao nhÊt ®Ó khi trõ ®i c¸c chi phÝ cßn sè d­ d«i ®Ó kh«ng chØ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n mµ cßn tµi s¶n xuÊt më réng kh«ng ngõng tÝch luü ph¸t triÓn, s¶n xuÊt, cñng cè vµ t¨ng c­êng vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng. Lîi nhuËn ë ®©y chÝnh lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a tæng doanh thu vµ tæng chi phÝ. CÇn tèi ®a ho¸ lîi nhuËn hoÆc cùc tiÓu ho¸ chi phÝ s¶n xuÊt lµ hµnh vi lµm t¨ng lîi nhuËn hoÆc gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, tøc lµ ph¶i lµm g× ®Ó ®¹t ®­îc lîi nhuËn cùc ®¹i cho doanh nghiÖp. Tæng doanh thu cña doanh nghiÖp lµ sè tiÒn mµ doanh nghiÖp kiÒm chÕ ®­îc nhê b¸n hµng ho¸,dÞch vô trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Trong tæng doanh thu ®ã cã mét phÇn lîi nhuËn kiÕm ®­îc. Vµ qu¸ tr×nh b¸n nµy còng ®­îc t­ b¶n c«ng nghiÖp chia mét phÇn lîi nhuËn ®ã, mét phÇn nµy gäi lµ lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp. 2. Lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp Chóng ta ®· ®Ò cËp ®Õn quan ®iÓm cña chñ nghÜa träng th­¬ng ë ®ã hä cho r»ng lîi nhuËn lµ kÕt qu¶ cña sù trao ®æi kh«ng ngang gi¸. Hä coi träng th­¬ng nghiÖp lµ sù lõa g¹t “kh«ng mét ng­êi nµo thu ®­îc lîi mµ kh«ng lµm thiÖt kÎ kh¸c”. Quan ®iÓm nµy hoµn toµn sai lÇm vµ nguyªn nh©n cña sù sai lÇm nµy lµ do hä t¸ch rêi qu¸ tr×nh l­u th«ng vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra khái nhau. Kh¸c víi t­ b¶n th­¬ng nghiÖp tr­íc, chñ nghÜa t­ b¶n th­¬ng nghiÖp hiÖn ®¹i th× t­ b¶n th­¬ng nghiÖp lµ mét bé phËn cña t­ b¶n c«ng nghiÖp t¸ch rêi ra phôc vô qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng ho¸ cña t­ b¶n c«ng nghiÖp. T­ b¶n th­¬ng nghiÖp chØ h¹n chÕ ë chøc n¨ng mua vµ b¸n, nã kh«ng s¸ng t¹o ra gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­. Nã chØ lµm nhiÖm vô thùc hiÖn gi¸ trÞ vµ gi¸ thÆng d­. Nh×n bÒ ngoµi lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp lµ do mua rÎ, b¸n ®¾t do l­u th«ng t¹o ra. Nh­ng thùc chÊt “lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp lµ mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc s¸ng t¹o ra trong lÜnh vùc s¶n xuÊt mµ nhµ t­ b¶n c«ng nghiÖp nh­êng cho nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp”. Nhµ t­ b¶n c«ng nghiÖp nh­êng cho nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp mét phÇn bëi v× t­ b¶n th­¬ng nghiÖp chØ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc l­u th«ng ®ã lµ mét kh©u, mét giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - tøc lµ mét kh©u trong qu¸ tr×nh chu chuyÓn cña t­ b¶n, kh«ng cã giai ®o¹n ®ã th× qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt kh«ng thÓ tiÕp tôc ®­îc. Vµ dÜ nhiªn nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp còng kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng kh«ng c«ng ®­îc mµ hä còng ®ßi hái ph¶i cã lîi nhuËn. §iÒu nµy b¾t buéc nhµ t­ b¶n c«ng nghiÖp ph¶i nh­êng mét phÇn lîi nhuËn cña m×nh cho t­ b¶n th­¬ng nghiÖp. VËy: “lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ mua hµng ho¸.” Nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp b¸n hµng ho¸ cao h¬n gi¸ trÞ cña nã, mµ lµ nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp mua hµng ho¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ vµ khi b¸n th× anh ta b¸n ®óng gi¸ trÞ cña nã. Vµ v× nhµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp tham gia vµo viÖc ph©n chia gi¸ trÞ thÆng d­ (m) cho nªn ®êi sèng cña x· héi t­ b¶n hai lo¹i gi¸ s¶n xuÊt: Gi¸ c¶ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ gi¸ c¶ s¶n xuÊt thùc tÕ. Sù h×nh thµnh lîi nhuËn th­¬ng nghiÖp ®· che dÊu thªm mét b­íc quan hÖ bãc lét t­ b¶n chñ nghÜa. Do viÖc ph©n phèi lîi nhuËn gi÷a t­ banr c«ng nghiÖp vµ t­ b¶n th­¬ng nghiÖp diÔn ra theo quy luËt tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n th«ng qua c¹nh tranh. 3. Lîi tøc vµ tØ suÊt lîi tøc Trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña t­ b¶n c«ng nghiÖp lu«n cã sè t­ b¶n tiÒn tÖ øng tr­íc t¹m thêi nhµn rçi vÝ dô nh­ tiÒn l­¬ng quü khÊu hao cña t­ b¶n cè ®Þnh, tiÒn dïng ®Ó mua nguyªn vËt liÖu nh­ng ch­a ®Õn kú mua vµ Bé phËn gi¸ trÞ thÆng d­ tÝch lòy (d­¬Ý d¹ng tiÒn T) ®Ó më réng s¶n xuÊt nh­ng ch­a sö dông ®Õn,... Sè tiÒn nhµn rçi nh­ thÕ kh«ng ®em l¹i mét thu nhËp nµo cho nhµ t­ b¶n. Nh­ng ®èi víi nhµ t­ b¶n th× tiÒn ph¶i ®Î ra tiÒn. V× vËy nhµ t­ b¶n cho ng­êi kh¸c vay ®Ó lÊy l·i. Tæng sè gi¸ trÞ mµ anh ta cho ng­êi kh¸c vay lµ t­ b¶n cho nªn nã sÏ quay trë vÒ tay anh ta. Nh­ng nÕu chØ cã viÖc tæng sè gi¸ trÞ Êy quay trë vÒ tay anh ta th«i, th× ®ã kh«ng ph¶i lµ sù quay trë vÒ cña mét gi¸ trÞ ®· ®em cho vay víi t­ c¸ch lµ t­ b¶n, mµ chØ lµ viÖc hoµn l¹i mét gi¸ trÞ ®· cho vay. Muèn quay trë vÒ víi t­ c¸ch lµ t­ b¶n, th× tæng sè gi¸ trÞ øng ra kh«ng nh÷ng ph¶i vÉn gi÷ ®­îc nguyªn vÑn, mµ cßn ph¶i sinh s«i n¶y në vµ t¨ng thªm lªn trong qu¸ tr×nh vËn ®éng. Tøc lµ nã ph¶i quay vÒ kÌm theo mét gi¸ trÞ thÆng d­ : T + DT, vµ ë ®©y, DT nµy lµ lîi tøc hay lµ c¸i phÇn lîi nhuËn trung b×nh kh«ng n»m l¹i ë trong tay nhµ t­ b¶n ho¹t ®éng, mµ r¬i vµo tay nhµ t­ b¶n tiÒn tÖ. ViÖc nhµ t­ b¶n tiÒn tÖ cho c¸c nhµ t­ b¶n vay tiÒn cßn ®­îc gäi lµ T­ b¶n cho vay - Vµ nguån gèc cña lîi tøc chÝnh lµ mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ do c«ng nh©n s¸ng t¹o ra trong lÜnh vùc s¶n xuÊt. Nh­ng viÖc nhµ t­ b¶n cho vay thu ®­îc lîi tøc che dÊu mÊt thùc chÊt bãc lét t­ b¶n chñ nghÜa. Dùa vµo c«ng thøc vËn ®éng t­ b¶n cho vay ë trªn chóng ta hoµn toµn v¹ch trÇn ®­îc ®iÒu ®ã. Lîi tøc vËn ®éng theo quy luËt tØ xuÊt lîi tøc. Tû suÊt lîi tøc lµ tØ lÖ tÝnh theo % gi÷a tæng sè lîi tøc vµ sè t­ b¶n tiÒn tÖ cho vay. Tû suÊt lîi tøc cao hay thÊp phô thuéc vµo tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n, tû lÖ ph©n chia lîi nhuËn thµnh lîi tøc vµ thu nhËp cña xÝ nghiÖp mµ nhµ t­ b¶n ho¹t ®éng, phô thuéc vµo quan hÖ cung cÇu cña t­ b¶n cho vay. 4. Lîi nhuËn ng©n hµng Lîi nhuËn ng©n hµng lµ thu nhËp cña nhµ t­ b¶n ng©n hµng khi kinh doanh nghiÖp vô ng©n hµng. Trong CNTB lîi nhuËn ng©n hµng lµ h×nh th¸i biÕn t­íng riªng biÖt cña gi¸ trÞ thÆng d­. NghiÖp vô chÝnh cña ng©n hµng lµ thu nhËn tiÒn göi vµ cho vay. Lîi tøc cña viÖc cho vay cña ng©n hµng lín h¬n lîi tøc tiÒn göi, con sè chªnh lÖch Êy lµ nguån gèc cña lîi nhuËn ng©n hµng. Tuy vËy kh«ng ph¶i toµn bé con sè chªnh lÖch Êy ®Òu lµ lîi nhuËn ng©n hµng mµ lµ lîi nhuËn ng©n hµng chØ lµ con sè cßn l¹i sau khi ®· trõ ®i mét phÇn ®Ó bï vµo chi phÝ nghiÖp vô ng©n hµng (l­¬ng nh©n viªn, sæ s¸ch,...) Ng©n hµng cho c¸c nhµ trùc tiÕp kinh doanh vay. Nhµ t­ b¶n lÊy sè tiÒn ®ã ®Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d­ (t­ b¶n c«ng nghiÖp) hoÆc thùc hiÖn gi¸ trÞ thÆng d­ (t­ b¶n th­¬ng nghiÖp), sau ®ã ®em mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ thu ®­îc lµm thµnh lîi tøc tr¶ cho ng©n hµng. Do ®ã lîi nhuËn ng©n hµng còng lµ gi¸ trÞ thÆng d­. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh trong x· héi t­ b¶n còng lµ do lîi nhuËn ng©n hµng b»ng lîi nhuËn b×nh qu©n, nÕu kh«ng chñ ng©n hµng sÏ chuyÓn vèn sang kinh doanh ngµnh kh¸c. 5. §Þa t« Nhµ t­ b¶n kinh doanh n«ng nghiÖp ph¶i thuª ruéng ®Êt vµ thuª c«ng nh©n ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Do ®ã t­ b¶n ph¶i tÝnh ra mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ do c«ng nh©n t¹o ra ®Ó tr¶ cho ®Þa chñ d­íi h×nh thøc “®Þa t«”. §Þa t« TBCN lµ phÇn gi¸ trÞ thÆng d­ cßn l¹i sau khi ®· trõ ®i phÇn lîi nhuËn b×nh qu©n cña nhµ t­ b¶n kinh doanh ruéng ®Êt. §Þa t« = m - Ch­¬ng II Vai trß cña lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë VIÖT NAM I - Vai trß cña lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1. Lîi nhuËn thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn Lîi nhuËn ®ãng vai trß rÊt lín trong nÒn kinh tÕ. Nã ¶nh h­ëng tíi c¶ chÝnh trÞ x· héi, v¨n ho¸, nã len lái vµo mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi trong mäi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Mµ ta vÉn biÕt r»ng mäi sù vËt hiÖn t­îng ®Òu cã tÝnh hai mÆt cña nã lµ tÝch cùc vµ tiªu cùc nh­ thÕ nµo ®ã ®Ó ph¸t huy mäi tÝnh ­u viÖt vµ vai trß cña lîi nhuËn. Víi môc ®Ých lîi nhuËn c¸c nhµ t­ b¶n t×m ®ñ mäi c¸ch ®Ó cã ®­îc nhiÒu lîi nhuËn. Tr­íc ®©y hä cã thÓ t¹o ra lîi nhuËn b»ng c¸ch kÐo dµi ngµy lao ®éng cña c«ng nh©n nh­ng ph­¬ng ph¸p ®ã ®· gÆp ph¶i sù chèng ®èi m·nh liÖt cña c«ng nh©n chÝnh v× lÏ ®ã mµ hä chuyÓn sang bãc lét mét c¸ch tinh vi h¬n. Nhµ t­ b¶n ¸p dông kü thuËt míi vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ b¾t buéc ng­êi c«ng nh©n ph¶i lµm viÖc cã n¨ng suÊt cao h¬n. Nh­ng chÝnh môc ®Ých ¸p dông kü thuËt míi ®· lµm cho c¸c nhµ t­ b¶n ®Çu t­ ngµy cµng nhiÒu vµo khoa häc kü thuËt ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò nghiªn cøu, cho nªn nã ®· khuyÕn khÝch c¸c tµi n¨ng c¸ nh©n ph¸t triÓn do vËy mµ nh÷ng ph¸t minh lÇn l­ît ®­îc ra ®êi ®Æc biÖt trong thÕ kû XIX ®Õn XX. Nã ®· ®­a lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng yÕu tè nµy ®· gióp cho nhµ t­ b¶n kh«ng chØ thu ®­îc lîi nhuËn ®¬n thuÇn mµ cßn thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch. Ng­êi c«ng nh©n chÝnh lµ ng­êi trùc tiÕp sö dông, vËn hµnh c«ng nghÖ míi v× vËy ®Ó qu¸ tr×nh sö dông ®­îc tiÕp diÔn víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× ng­êi c«ng nh©n b¾t buéc ph¶i n©ng cao tr×nh ®é, n©ng cao tay nghÒ nÕu kh«ng hä sÏ bÞ ®µo th¶i bëi quy luËt ph¸t triÓn. Cßn vÒ mÆt nhµ t­ b¶n th× hä còng hiÓu r»ng ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao, tËn dông ®­îc hÕt c¸c chøc n¨ng cña c«ng nghÖ tiªn tiÕn th× hä ph¶i cã mét ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ víi tr×nh ®é kü thuËt cao. V× vËy qu¸ tr×nh ®Çu t­ cho chiÕn l­îc n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng cña nhµ t­ b¶n vµ yªu cÇu cÊp thiÕt ph¶i n©ng cao tr×nh ®é cña m×nh cña ng­êi c«ng nh©n ®· diÔn ra. Qua ®ã tr×nh ®é cña ng­êi c«ng nh©n tõng b­íc ®­îc n©ng cao tr×nh ®é trë thµnh yªu cÇu tÊt yÕu cña c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Do nhËn biÕt ®­îc vai trß quan träng cña nh÷ng lao ®éng cã tay nghÒ cao nªn hiÖn nay ®ang diÔn ra t×nh tr¹ng mua chuéc, l«i kÐo nh÷ng nhµ khoa häc, nh÷ng c«ng nh©n giái vÒ phÝa m×nh b»ng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, tinh thÇn. §iÒu nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ch¶y m¸u chÊt x¸m ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trë thµnh mét t×nh tr¹ng b¸o ®éng cÇn ng¨n chÆn. 2. Lîi nhuËn thóc ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn Ta ®· biÕt lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau, lùc l­îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt chÝnh v× lÏ ®ã lîi nhuËn thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× ¾t ph¶i khiÕn cho quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo. Do t¸c ®éng cña lîi nhuËn, do sù ph©n chia lîi nhuËn d­íi h×nh thøc nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau mét c¸ch hÕt søc chÆt chÏ gi÷a c¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×n ph©n chia ®· lµm cho chÕ ®é së h÷u ngµy cµng ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn. Quan hÖ së h÷u tõng b­íc ®­îc th¾t chÆt h¬n, râ rµng h¬n gi÷a nhµ t­ b¶n vµ ng­êi lao ®éng nãi riªng, gi÷a c¸c c¸ nh©n trong x· héi nãi chung. Bªn c¹nh ®ã môc ®Ých lîi nhuËn lu«n ®Æt c¸c nhµ kinh tÕ, c¸c tæ chøc kinh tÕ tr­íc yªu cÇu "hiÖu qu¶". Lµm thÕ nµo ®Ó chi phÝ Ýt nhÊt mµ lîi nhuËn thu vÒ lµ lín nhÊt. §iÒu ®ã ®ßi hái tÝnh chuyªn m«n ho¸ cao vµ sù s¾p xÕp l¹i c¸c tæ chøc qu¶n lý. Cã thÓ gi¶m biªn chÕ mét sè bé phËn kh«ng cÇn thiÕt, ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶. Tæ chøc l¹i c¸c bé phËn qu¶n lý vµ thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a chóng ®Ó qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®­îc nhÞp nhµng th«ng suèt tr¸nh sù tr× trÖ kh«ng cÇn thiÕt trong mét sè kh©u nµo ®ã lµm ¶nh h­ëng tíi c¶ hÖ thèng qu¶n lý. H¹n chÕ bít mét bé phËn qu¶n lý cång kÒnh cßn gióp cho c¸c nhµ kinh tÕ gi¶m bít ®­îc mét phÇn chi phÝ (tiÒn l­¬ng) ®ång nghÜa víi viÖc t¨ng lîi nhuËn. XuÊt ph¸t tõ môc tiªu æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cã kÕ ho¹ch ph©n bæ lùc l­îng lao ®éng hîp lý, trong nÒn kinh tÕ ph¶i c©n ®èi tèt ®Ó khai th¸c tèt nguån tµi nguyªn, kÕt hîp hÆt chÏ vµ thÝch ®¸ng lîi Ých x· héi, tËp thÓ vµ c¸ nh©n ng­êi lao ®éng, gi¸o dôc quan ®iÓm th¸i ®é vµ kü thuËt cho ng­êi lao ®éng. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ë trªn ®Òu xuÊt ph¸t tõ lîi nhuËn, chÝnh nã ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n phèi theo lao ®éng diÔn ra m¹nh mÏ theo nguyªn t¾c lµm nhiÒu th× h­ëng nhiÒu, lµm Ýt h­ëng Ýt. Nh­ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ th× ngoµi ph©n phèi theo lao ®éng cßn cã sù ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng th«ng qua c¸c quü phóc lîi tËp thÓ vµ x· héi...Trong thêi kú qu¸ ®é hiÖn nay ë n­íc ta cßn xuÊt hiÖn h×nh th¸i ph©n phèi theo vèn vµ tµi s¶n d­¬Ý h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. 3. Vai trß cña lîi nhuËn ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt §Ó biÕt ®­îc vai trß cña lîi nhuËn ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh­ thÕ nµo, th× tr­íc tiªn ta h·y xÐt xem qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt diÔn ra nh­ thÕ nµo. Nh­ ta ®· biÕt muèn t¸i s¶n xuÊt më réng ngµy cµng hiÖn ®¹i hãa th× ph¶i cã nhiÒu vèn. Muèn cã nhiÒu vèn ph¶i tÝch luü vèn. Do vËy tÝch luü vèn g¾n liÒn víi t¸i s¶n xuÊt më réng vµ trë thµnh quy luËt kinh tÕ chung cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cã t¸i s¶n xuÊt më réng. TÝch luü vèn nãi chung, xÐt vÒ mÆt thùc chÊt lµ sù chuyÓn ho¸ mét phÇn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thÆng d­, do lao ®éng thÆng d­ t¹o ra thµnh vèn phô thªm, ®Ó më réng s¶n xuÊt. Do vËy, nguån tÝch luü vèn lµ gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thÆng d­ do lao ®éng thÆng d­ t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (nhê n¨ng suÊt lao ®éng cao b¶o ®¶m ngµy lao ®éng v­ît qu¸ phÇn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm tÊt yÕu) vµ ®­îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh l­u th«ng. Sù tÝch luü nµy do c¸c chñ thÓ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt hoÆc t­ nh©n Nhµ n­íc tiÕn hµnh. Nh­ vËy, dï ë tr¹ng d¹ng nµo th× vèn còng lµ mét phÇn lîi nhuËn (thùc hiÖn gi¸ trÞ th¨ng d­) t¹o thµnh. Vµ lîi nhuËn ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cho qóa tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. 4. Vai trß cña lîi nhuËn ®èi víi c¸c mÆt cña ®êi sèng x· héi Ph©n tÝch theo lao ®éng vµ ph©n phèi theo tµi s¶n vèn ®Òu lµ tÊt yÕu kh¸ch quan trong qu¸ ®é hiÖn nay v× c¸c h×nh thøc ®ã ®Òu nh»m môc ®Ých thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao vµ t¹o lËp sù c«ng b»ng x· héi gi÷a mäi thµnh viªn trong x· héi. Nh­ng ngoµi nh÷ng ng­êi cã søc ®ang lµm viÖc vµ ®­îc tr¶ c«ng theo lao ®éng nh÷ng ng­êi cã vèn vµ tµi s¶n ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó ®­îc nhËn lîi tøc, lîi nhuËn, th× trong x· héi cßn cã nh÷ng ng­êi v× lÏ nµy hay lÏ kh¸c kh«ng thÓ tham gia lao ®éng ®­îc tr¶ c«ng cña x· héi. §êi sèng sè ®«ng ng­êi nµy lµ do gia ®×nh hä hoÆc x· héi ®¶m b¶o. MÆt kh¸c ngay møc sèng cña c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc vµ nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng kh«ng ph¶i chØ dùa vµo tiÒn c«ng c¸ nh©n, mµ cßn dùa mét phÇn vµo c¸c quü phóc lîi c«ng céng cña Nhµ n­íc, cña c¸c xÝ nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi kh¸c, ¸p dông c¸c h×nh thøc ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi. §©y kh«ng ph¶i lµ ph©n phèi theo lao ®éng nh­ng còng ch­a ph¶i lµ ph©n phèi theo nhu cÇu nh­ tõng giai ®o¹n cao cña chñ nghÜa céng s¶n mµ C.M¸c ®· dù ®o¸n. §©y lµ mét h×nh thøc ph©n phèi qu¸ ®é phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña x· héi. Nã ch¼ng nh÷ng b¶o ®¶m cho tÊt c¶ mäi thµnh viªn x· héi ®Òu cã møc sèng b×nh th­êng tèi thiÓu mµ cßn cã t¸c dông kÝch thÝch lao ®éng s¶n xuÊt, kÝch thÝch sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña mäi thµnh viªn trong x· héi. ë mét sè n­íc ph¸t triÓn, Nhµ n­íc cã chó ý vÒ tiÒn l­¬ng trî cÊp thÊt nghiÖp, phóc lîi x· héi nhÊt lµ ë c¸c n­íc Ch©u ¢u mµ ®iÓn h×nh lµ: Thuþ §iÓn, Ph¸p, Anh...quy ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu. Khi cÇn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn sÏ lµ nÒn t¶ng cho viÖc cñng cè quèc phßng, an ninh gi¸o dôc,...bëi v× víi sù ph¸t triÓn m¹nh nh­ vò b·o cña Khoa häc kü thuËt hiÖn nay. Quèc phßng trang bÞ b»ng nh÷ng vò khÝ hiÖn ®¹i, tèi t©n (cã nhiÒu n­íc cã vò khÝ h¹t nh©n). Yªu cÇu ®Æt ra lµ chóng ta ph¶i l¾m b¾t ®­îc Khoa häc kü thuËt vµ ph¶i cã mét sù ®Çu t­ ®Ó nhËp c¸c thiÕt bÞ phôc vô cho sö dông, nghiªn cøu trong qu©n sù vµ trong gi¸o dôc. Khi lîi nhuËn cao chóng ta sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn nh©n tè con ng­êi c¶ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn. HiÖn nay hÖ thèng gi¸o dôc n­íc ta ch­a ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ ®iÒu nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp vÊn ®Ò thùc hµnh vµ ¸p dông ngoµi thùc tÕ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng sinh viªn ra tr­êng th­êng kÐm n¨ng ®éng, kh«ng sö dông ®­îc kiÕn thøc cña m×nh vµo cuéc sèng vµ c«ng viÖc mét c¸ch s¸ng t¹o. 5. Vai trß cña lîi nhuËn trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ Lîi nhuËn lµ lý do lµm ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã thóc ®Èy qu¸ tr×nh më réng vµ trao ®æi hµng ho¸ vµ Khoa häc kü thuËt. Më cöa nÒn kinh tÕ nh»m thu hót nguån lùc ph¸t triÓn tõ bªn ngoµi vµ ph¸t huy lîi thÕ kinh tÕ trong n­íc lµm thay ®æi m¹nh mÏ vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ trong n­íc, cÊu thµnh ngµnh s¶n phÈm, më réng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, t¨ng c­êng liªn doanh, liªn kÕt hîp t¸c lµ c¬ së t¨ng c­êng tÝnh ®éc lËp vµ phô thuéc lÉn nhau trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi. §Ó ph¸t huy ®­îc sù t¨ng c­êng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ th× ®ßi hái trong c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®ã ph¶i cã lîi nhuËn, bëi v× trong c¬ chÕ thÞ tr­êng th× mét vÊn ®Ò cã liªn quan tíi hai ch÷ "kinh tÕ" th× kh«ng cã lîi nhuËn kh«ng lµm. Do vËy trong mèi quan hÖ nµy ®ßi hái ph¶i cã lîi nhuËn vµ nã ®· thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ ngµy cµng tèt h¬n. II .T¸c dông cña lîi nhuËn ®Õn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam 1. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam tr­íc 1986 Tr­íc n¨m 1986 nÒn kinh tÕ Nhµ n­íc lµ nÒn kinh tÕ chØ huy, ë ®ã Nhµ n­íc kiÓm so¸t hÇu hÕt c¸c ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt, ®Ó ®¶m b¶o cho ®iÒu ®ã thùc hiÖn ®­îc Nhµ n­íc cÇn ph¶i kiÓm so¸t gi¸ c¶, tiÒn l­¬ng vµ sù ph©n phèi hµng ho¸ vµ dÞch vô sao cho doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã thÓ chiÕm ®o¹t ®­îc lîi nhuËn ®éc quyÒn mµ phÇn lín nguån lîi nhuËn ®ã lµ ®­îc chuyÓn vµo Ng©n s¸ch qua doanh thu nh­ mét th¸ch thøc thuÕ Èn ngÇm. VÒ phÝa m×nh, c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng ph¶i cèng hiÕn søc lao ®éng cña hä vµo viÖc t¹o ra lîi nhuËn mµ hä chØ ®­îc h­ëng mét phÇn, th«ng qua hµng ho¸ vµ dÞch vô do Nhµ n­íc cÊp. Trong hÖ thèng "ph©n phèi"- "ph©n phèi l¹i" nµy sù ph©n phèi thu nhËp kh«ng dùa trªn c¸c nh©n tè kÝch thÝch ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua thÞ tr­êng, mµ dùa trªn ®Þnh møc,®¸nh gi¸ sù c«ng hiÕn cña mçi tËp thÓ vµ c¸ nh©n t­¬ng øng víi vÞ trÝ, quyÒn lùc cña nã trong hÖ thèng "ph©n phèi - ph©n phèi l¹i". §iÒu ®¸ng nãi lµ hÖ thèng "ph©n phèi - ph©n phèi l¹i" lµ ®Æc tr­ng cho mäi nÒn kinh tÕ chØ huy nh­ng møc ®é "tËp trung ho¸" cµng cao th× hÖ thèng ®ã cµng ph×nh ra, cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp khæng lå, mµ s¶n phÈm cña nã kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. V× vËy nÒn kinh tÕ ®ã sÏ gÆp khã kh¨n lín. Ng­îc l¹i trong nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, n¬i mµ sù tån t¹i cña khu vùc v« h×nh ng¨n c¶n mäi nç lùc gia t¨ng møc ®é tËp trung ho¸ qu¶n lý kinh tÕ th× quan hÖ thÞ tr­êng cã thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t. Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch tù ph¸t nh­ vËy th­êng n¶y sinh khi nh÷ng ¶nh h­ëng cña hÖ thèng "ph©n phèi - ph©n phèi l¹i" lµm c¹n kiÖt mäi nguån lùc hiÖn cã ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña d©n c­. Tuy nhiªn, c¶i c¸ch tù ph¸t kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc mét lo¹t c¸c yÕu ®iÓm ch¼ng h¹n nh­ sù më réng c¸c lo¹i thÞ tr­êng n¬i mµ gi¸ c¶ cao h¬n nhiÒu lÇn gi¸ chÝnh thøc. §iÒu ®ã thóc ®Èy gia t¨ng n¹n tham nhòng, bu«n lËu dÉn ®Õn t×nh tr¹ng th©m hôt ng©n s¸ch. Sù mÊt c©n ®èi víi vÜ m« cµng nÆng nÒ h¬n v× c¸c doanh nghiÖp vµ hé gia ®×nh ®æ x« vµo ®Çu c¬ vµng vµ ngo¹i tÖ m¹nh. KÕt qu¶ lµ tû lÖ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ néi ®Þa, víi sù mÊt c©n ®èi víi nÒn kinh tÕ tù nã ®i chÖch khái tr¹ng th¸i c©n b»ng vµ ngµy cµng lao s©u vµo khñng ho¶ng. §ã chÝnh lµ ®iÒu x¶y ra víi ViÖt Nam n¨m 1985, khi t×nh h×nh kinh tÕ xÊu ®i ®· buéc ChÝnh phñ ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®æi míi nh»m æn ®Þnh l¹i nÒn kinh tÕ. Vµ sù chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®­îc b¾t ®Çu. 2. Sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi Trong lóc n­íc ta ®ang bÞ suy tho¸i trÇm träng, nÒn kinh tÕ ngæn ngang th× trªn thÕ giíi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ vò b·o vµ hä ®ang trªn ®µ ®æi míi vµ còng chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng. VÝ dô nh­ Mexico, Chile vµ Th¸i Lan ®· cã møc t¨ng tr­ëng nhanh chãng vÒ thu nhËp nhê viÖc ®· chÊp nhËn chñ nghÜa t­ b¶n vµ gi¶m bít vai trß cña ChÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ cña hä. 3. Sù chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ nh÷ng th¾ng lîi b­íc ®Çu Do nh÷ng hËu qu¶ mµ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ®Ó l¹i cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, do xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng trªn thÕ giíi, do tÝnh n¨ng ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. TÊt c¶ c¸c yÕu tè ®ã trë thµnh yÕu tè kh¸ch quan cña sù chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. C¶i c¸ch kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 1986 ®· ®em l¹i mét sè thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ nh­: N©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, t¨ng tÝnh n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ, xo¸ bá tÝnh bao cÊp, tr× trÖ cña c¬ chÕ cò, b­íc ®Çu ph¸t huy néi lùc, kiÒm chÕ ®Èy lïi l¹m ph¸t. Tõng b­íc thùc hiÖn qu¸ tr×nh mang tÝnh quy luËt cña b­íc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc. Víi sù tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ tù do ho¸ gi¸ c¶ lµ nh©n tè trung t©m ®ét ph¸ tõng b­íc tiÕn tíi c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Ých thùc. C¬ chÕ nµy ph¸t huy vai trß ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng h×nh thµnh b­íc ®Çu mét thÞ tr­êng c¹nh tranh, lµm cho hµng ho¸ ®­îc l­u th«ng th«ng suèt, cung cÇu ®­îc c©n ®èi, tho¸t khái t×nh tr¹ng khñng ho¶ng thiÕu, gi¸ c¶ æn ®Þnh dÇn. L¹m ph¸t ®­îc ng¨n chÆn. C¬ chÕ thÞ tr­êng ®· gãp phÇn gi¶i phãng lùc l­îng s¶n xuÊt, ph¸t huy tÝnh tù chñ cña hé kinh tÕ vµ chñ doanh nghiÖp. Ngay phÇn lín c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc còng ®· ®¹t ®­îc gi¶i phãng khái c¸c tiªu ph¸p lÖnh ®Ó thÝch øng theo nhu cÇu thÞ tr­êng. C¬ chÕ nµy còng ®· thóc ®Èy viÖc ph¶i sö lý nh÷ng vÊn ®Ò mÊu chèt lµm ®¶o lén c¶ hÖ thèng t­ duy vµ quan ®iÓm kinh tÕ cò nh­ vÊn ®Ò së h÷u. Víi sù thõa nhËn vµ ®¸nh gi¸ cao nh÷ng thµnh tùu cña kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn: C¬ chÕ thÞ tr­êng n­íc ta cßn thiÕu ®ång bé, mang nhiÒu yÕu tè tù ph¸t, rèi lo¹n, s¶n phÈm cña mét nÒn kinh tÕ ch­a tho¸t khái khñng kho¶ng vµ c¬ b¶n lµ s¶n xuÊt nhá, sù yÕu kÐm cña bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc, t×nh tr¹ng quan liªu, thiÕu hiÓu biÕt thËm trÝ tr× trÖ b¶o thñ tr­íc b­íc ngoÆt chuyÓn ®æi kinh tÕ. Tr­íc hÕt c¬ chÕ thÞ tr­êng n­íc ta cßn thiÕu kinh nghiÖm, cßn ch­a t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh vµ an toµn cho s¶n xuÊt kinh doanh ®Æc biÖt nh÷ng yÕu kÐm trong thÓ chÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ, tÝn dông ®ang lµ lùc c¶n cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, c¬ chÕ thÞ tr­êng thiÕu ®ång bé. Sù chuyÓn biÕn ®· kh¸ m¹nh mÏ trªn thÞ tr­êng chÊp nhËn tù do kinh doanh theo ph¸p luËt, nh­ng l¹i ch­a gi¶i quyÕt ®ñ nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n cho sù tù do nµy ®ã lµ sù tù do vÒ së h÷u. Sù h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cßn mang nhiÒu yÕu tè tù ph¸t. C¬ chÕ vËn hµnh th« s¬, th« thiÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho kiÓu lµm ¨n bÊt chÝnh. C¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ vÊn ®Ò hoµn toµn míi mÎ, ch­a cã tiÒn lÖ trong lÞch sö vµ kh«ng cã m« h×nh v¹ch s½n. Do vËy kh«ng thÓ ngay tõ ®Çu h×nh dung toµn bé c¸c chi tiÕt cña m« h×nh thÞ tr­êng, còng kh«ng thÓ v¹ch ngay ®­îc mét lÞch tr×nh cøng nh¾c cña biÕn chuyÓn mµ ph¶i thùc hiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng cho phï hîp víi hoµn c¶nh lÞch sö vµ c¸c ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi n­íc ta, kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xèc võa lµ ®Æc ®iÓm, võa lµ quan ®iÓm quan träng cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm kinh tÕ trong n­íc vµ quan hÖ kinh tÕ víi bªn ngoµi, chóng ta ®· ¸p dông c¬ chÕ thÞ tr­êng tõng b­íc. §iÒu quan träng lµ c¬ chÕ nµy ®­îc nh©n d©n ®ång t×nh vµ ®· ph¸t huy ®­îc øng dông. 4. VÊn ®Ò lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ - x· héi lµ toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng g¾n liÒn víi thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng chØ lµ c«ng nghÖ, kü thuËt mµ cßn lµ quan hÖ x· héi, kh«ng chØ bao hµm hai yÕu tè lµ lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Kinh tÕ thÞ tr­êng phô thuéc vµo h×nh thøc së h÷u mµ trong ®ã nã phô thuéc vµo chÕ ®é së h÷u thèng trÞ. ë n­íc ta chÕ ®é së h÷u lµ chÕ ®é së h÷u toµn d©n, cho nªn mäi lîi Ých nµo ®ã ®­îc quyÕt ®Þnh lµ phô thuéc vµo d©n. Kh«ng cã kinh tÕ thÞ tr­êng chung chung, thuÇn tuý trõu t­îng t¸ch khái c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi. TÝnh tÝch cùc vµ tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Õn ®©u cßn phô thuéc vµo chÕ ®é x· héi, vai trß Nhµ n­íc, chÝnh s¸ch ph¸p luËt Nhµ n­íc. Môc ®Ých cña kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta còng nh»m môc ®Ých lîi nhuËn nh­ng kh«ng theo ®uæi lîi nhuËn mét c¸ch ®¬n thuÇn. Mµ xuÊtph¸t tõ ®Æc ®iÓm n­íc ta lµ n­íc x· héi chñ nghÜa. Ngay tõ ®Çu chóng ta ®· kh¼ng ®Þnh "®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ kh«ng thay ®æi. V× vËy chóng ta theo ®uæi lîi nhuËn ph¶i ®¶m b¶o hai ®iÒu kiÖn: - B¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ, trong s¶n xuÊt kinh doanh nghÜa lµ s¶n xuÊt ph¶i cã l·i. - KÕt hîp gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ kinh tÕ x· héi ®Ó cho nã ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ nh­ng c¸c lîi Ých x· héi vÉn ®­îc duy tr×. XÐt cho ®Õn cïng th× kinh tÕ thÞ tr­êng còng nh­ c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ kh¸c ®Òu nh»m môc ®Ých s¶n xuÊt ®¸p øng ®Çy ®ñ mäi nhu cÇu cña con ng­êi, tøc s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. §iÒu ®ã thÓ hiÖn bëi lîi nhuËn thu vÒ cao kinh tÕ thÞ tr­êng t¹o ra c¸c thÞ tr­êng lµ n¬i gÆp gì gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n ®Ó x¸c ®Þnh 3 yÕu tè c¬ b¶n cña s¶n xuÊt ®ã lµ: - S¶n xuÊt c¸i g× ? - S¶n xuÊt nh­ thÕ nµo ? - B¸n cho ai ? Qua ®ã n©ng cao tÝnh n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam ®ang tõng b­íc ®i lªn trong kinh tÕ, ®Ó cã thÓ giµu cã h¬n n­íc ta ph¶i t¹o nhiÒu mèi lµm ¨n, hîp t¸c víi n­íc ngoµi bëi v× chØ cã néi lùc kh«ng vÉn ch­a ®ñ, nã chØ lµ mét ®iÒu kiÖn lµm tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho quan hÖ ngo¹i giao lµm ¨n víi n­íc ngoµi. VËy chóng ta quan hÖ lµm ¨n víi hä ®Ó lµm g× ? §Ó kiÕm ®­îc lîi nhuËn cao h¬n so víi trong n­íc, chÝnh v× lÏ ®ã hiÖn nay chóng ta quan hÖ lµm ¨n víi rÊt nhiÒu n­íc vÝ dô nh­ Trung Quèc, c¸c n­íc khèi Nics, Mü, Th¸i Lan, NhËt B¶n, Anh, oxtraylia, ASEAN. CH¦¥NG III - KHUYÕT TËT Vµ C¸C BIÖN PH¸P KH¾C PHôC I - HËu qu¶ do theo ®uæi lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng. 1. C¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. §Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng c¹nh tranh víi nhau trªn thÞ tr­êng bÊt kÓ trong néi bé ngµnh hay gi÷a c¸c ngµnh. Ngoµi ra khi sù c¹nh tranh tiÕn lªn mét møc cao h¬n hä cßn c¹nh tranh trong kh©u s¶n xuÊt c«ng nghÖ trong tiªu thô. VÒ kh¸i niÖm c¹nh tranh trong néi bé ngµnh vµ c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh ®· ®­îc tr×nh bµy phÇn tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. ë ®©y chóng ta chØ nªu ra biÖn ph¸p c¹nh tranh cña tõng lo¹i vµ kÕt qu¶ ®­îc cña nã. §èi víi qu¸ tr×nh c¹nh tranh trong néi bé ngµnh nh»m thu ®­îc lîi nhuËn siªu ng¹ch c¸c nhµ s¶n xuÊt ®· ph¶i c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao cÊu t¹o h÷u c¬ t­ b¶n, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng lµm cho gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ra thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi ®Ó thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. KÕt qu¶ cña c¹nh tranh lµ h×nh thµnh nªn gi¸ trÞ x· héi cña tõng lo¹i hµng ho¸. C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh sö dông biÖn ph¸p tù do di chuyÓn t­ b¶n tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c dÉn ®Õn h×nh thµnh dÇn tØ suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ trë thµnh gi¸ trÞ s¶n xuÊt. C¹nh tranh trong s¶n xuÊt lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt. BiÖn ph¸p: T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i tiÕn kü thuËt... KÕt qu¶: Lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. C¹nh tranh trong tiªu thô s¶n phÈm lµ c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®Ó tiªu thô ®uîc nhiÒu s¶n phÈm h¬n nh»m thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. BiÖn ph¸p: C¶i tiÕn mÉu m·, chÊt l­îng s¶n phÈm, c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p phôc vô,... KÕt qu¶: H×nh thµnh nªn gi¸ thÞ tr­êng tõng lo¹i hµng ho¸. §ã lµ tÊt c¶ nh÷ng thñ ®o¹n ®Ó cã thÓ kiÕm ®­îc lîi nhuËn cao. ViÖc sö dông c¸c thµnh tùu míi cña khoa häc kü thuËt ®ßi hái quy m« s¶n xuÊt t­ b¶n ph¶i lín. V× vËy ®Æt ra yªu cÇu ph¶i tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt do ®ã ra ®êi c¸c xÝ nghiÖp lín. Do môc tiªu lîi nhuËn dÉn ®Õn sù c¹nh tranh khèc liÖt lµm cho t­ b¶n lo¹i võa vµ nhá ph¸ s¶n cßn t­ b¶n lín th× cµng lín. Khi sù tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é cao sÏ dÉn tíi sù h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn. Chñ nghÜa ®éc quyÒn cµng ph¸t triÓn lîi nhuËn cña tËp ®oµn ®éc quyÒn cµng nhiÒu, nh­ng hËu qu¶ nh­ l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp, khñng ho¶ng l¹i bÞ trót xuèng ®Çu giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng. M©u thuÉn giai cÊp trë lªn s©u s¾c. 2. C¸c tiªu cùc, tÖ n¹n x· héi n¶y sinh §øng trªn tÇm vÜ m« cña mét quèc gia, v× lîi nhuËn mµ ng­êi ta d¸m lµm tÊt c¶ mäi thø ®Ó kiÕm ®­îc nhiÒu tiÒn cho b¶n th©n m×nh cßn viÖc x· héi kh«ng liªn quan g× tíi c¸ nh©n c¶ "®· cã Nhµ n­íc lo råi". TÖ n¹n x· héi n¶y sinh, gi¸o dôc xa sót, nh©n tµi cña ®Êt n­íc bÞ ch¶y m¸u chÊt x¸m, thanh niªn ®ua ®ßi, « nhiÔm m«i tr­êng. Còng v× lîi nhuËn mµ lµm n¶y sinh c¸c hµnh vi tiªu cùc kh¸c cña x· héi nh­ tÖ n¹n bu«n lËu, lµm hµng gi¶, tÖ n¹n tham nhòng còng ngµy cµng ph¸t triÓn ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh, thËm trÝ ë ViÖt Nam nã cßn ®ang lµ mét quèc n¹n. C¸c tÖ n¹n x· héi nh­ m¹i d©m, ma tuý, b¹o lùc còng mäc ë kh¾p n¬i...Nh×n chung cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò n¶y sinh ®ßi hái sù s¸ng suèt cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch lµm sao cho phï hîp nhÊt. II - BiÖn ph¸p kh¾c phôc 1. T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i tiÕn kü thuËt "TÊm huy ch­¬ng nµo còng cã mÆt tr¸i cña nã" vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng vËy, nã còng cã mÆt tr¸i cña nã, nã lµm cho nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, vËy muèn ®Êt n­íc ®ã ®i lªn giµu m¹nh, bÒn v÷ng th× chóng ta ph¶i t×m c¸ch x©y dùng nã, vËy viÖc ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ta h·y t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, víi môc ®Ých ®Ó cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, lùc l­îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt vµ nh­ vËy quan hÖ s¶n xuÊt còng sÏ ph¸t triÓn theo. C¶i tiÕn x· héi còng lµ viÖc lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn c¶ vÒ mÆt chÊt vµ mÆt l­îng, cô thÓ trong nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn còng chÝnh lµ nh÷ng ng­êi c«ng nh©n, ng­êi c¸n bé cã tr×nh ®é cao ®Ó khi cã c«ng nghÖ míi hä cã thÓ l¾m b¾t nhanh vµ sö dông ®­îc nã mét c¸ch kÞp thêi vµ tõ ®ã hä sÏ n©ng cao ®Ó khi cã c«ng nghÖ míi hä cã thÓ l¾m b¾t nhanh vµ sö dông ®­îc nã mét c¸ch kÞp thêi, vµ tõ ®ã hä sÏ n©ng cao ®­îc tay nghÒ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nÕu kh«ng hä sÏ bÞ ®µo th¶i bëi quy luËt ph¸t triÓn. Cßn vÒ mÆt nhµ t­ b¶n th× hä còng hiÓu r»ng ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qña cao, tËn dông hÕt ®­îc c¸c chøc n¨ng cña c«ng nghÖ tiªn tiÕn th× hä ph¶i cã mét ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ víi tr×nh ®é kü thuËt cao. V× vËy qu¸ tr×n ®Çu t­ cho chiÕn l­îc n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng cña nhµ t­ b¶n vµ yªu cÇu cÊp thiÕt ph¶i n©ng cao tr×nh ®é cña ng­êi c«ng nh©n ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Khi ®ã doanh nghiÖp còng sÏ kiÕm ®­îc nhiÒu lîi nhuËn, mäi ng­êi ®Òu cã ý thøc, khi ®ã hä sÏ nghÜ r»ng m×nh cÇn ph¶i sèng, vµ hä sÏ quay l¹i ®Ó b¶o vÖ m«i tr­êng ®Ó hµnh tinh kh«ng bÞ ph¸ huû,...vµ cßn n÷a hä cã ý thøc h¬n vÒ céi nguån vµ do ®ã truyÒn thèng v¨n ho¸ ®­îc g×n gi÷ vµ b¶o vÖ. 2. §Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Muèn h¹n chÕ ®­îc nh­îc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× chóng ta chØ cßn c¸ch lµ lµm cho ®Êt n­íc ph¸t triÓn mµ th«i. Nh­ vËy, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña n­íc ta hiÖn nay ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ®­îc th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i më réng s¶n xuÊt, ph¶i x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp lín, muèn vËy ph¶i hîp nhÊt nhiÒu t­ b¶n c¸ nh©n l¹i thµnh nh÷ng c«ng ty cæ phÇn. §ã lµ nh÷ng xÝ nghiÖp mµ vèn cña nã do nh÷ng ng­êi tham gia gäi lµ cæ ®«ng gãp vµo. Cæ ®«ng lµ ng­êi mua cæ phiÕu, c¨n cø vµo sè tiÒn ghi trªn cæ phiÕu, cæ ®«ng sÏ ®­îc lÜnh mét phÇn thu nhËp cña xÝ nghiÖp gäi lµ lîi tøc cæ phÇn. Lîi tøc cæ phÇn kh«ng cè ®Þnh mµ phô thuéc vµo t×nh h×nh kinh doanh cña c«ng ty. Cæ phiÕu ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng gäi lµ thÞ gi¸ cæ phiÕu. ThÞ gi¸ cæ phiÕu kh«ng ph¶i lµ sè tiÒn ghi trªn mÆt phiÕu, mµ lµ mét sè tiÒn ®em göi ng©n hµng sÏ thu ®­îc mét sè lîi tøc b»ng lîi tøc cæ phÇn. C«ng ty cæ phÇn ngoµi ph¸t hµnh cæ phiÕu cßn ph¸t hµnh tr¸i kho¸n, ng­êi mua tr¸i kho¸n ®­îc nhËn lîi tøc cè ®Þnh nh­ng kh«ng ®­îc dù ®¹i héi cæ ®«ng. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ n¬i mua b¸n c¸c chøng kho¸n cã gi¸ trÞ. Giao dÞch theo h×nh thøc tÝn dông ng­êi mua chøng kho¸n chi tr¶ mét phÇn, phÇn cßn l¹i do m«i giíi cña sè dÞch vô øng tr­íc vµ h­ëng lîi tøc vÒ sè tiÒn øng tr­íc cho ng­êi mua. N­íc ta ®ang trªn con ®­êng ®æi míi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, víi sù tham gia nhiÒu thµnhphÇn kinh tÕ, nhu cÇu x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc ®ßi hái ngµy cµng nhiÒu vèn. Theo king nghiÖm ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, ®Ó huy ®éng ®­îc vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ tËn dông ®­îc vèn nhµn rçi trong n­íc, cÇn cã thÞ tr­êng chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét yÕu tè, cÊu thµnh ®Æc biÖt quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ nã còng cã ®Çy ®ñ ®Æc tr­ng cña mét thÞ tr­êng. Nãi c¸ch kh¸c, thÞ tr­êng chøng kho¸n ra ®êi vµ tån t¹i lµ mét tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ. ChØ cã nh­ vËy th× nÒn kinh tÕ n­íc ta míi ph¸t triÓn ®­îc vµ chØ cã nh­ vËy lùc l­îng s¶n xuÊt trong n­íc ta míi ph¸t triÓn ®­îc, vµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong n­íc ta míi ph¸t triÓn ®­îc, vµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong n­íc ta sÏ lµm cho n­íc ta tiÕn tíi mét nÒn kinh tÕ trÝ thøc hoµn chØnh, lóc ®ã nh÷ng khuyÕt tËt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng sÏ dÇn dÇn ®­îc tan ®i vµ biÕn mÊt. 3.T¨ng c­êng sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc b»ng ph¸p luËt, vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ hîp lÝ. ViÖt Nam ta ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng thÓ nµo gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò do chÝnh c¬ chÕ ®ã vµ b¶n th©n ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ®Æt ra. §ã lµ t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t, khñng ho¶ng, ph©n ho¸ bÊt b×nh ®¼ng, « nhiÔm m«i tr­êng, sù bïng næ d©n sè còng nh­ nh÷ng hiÖn t­îng x· héi kh¸c. Nh÷ng t×nh tr¹ng vµ hiÖn t­îng trªn ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau, trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Òu cã t¸c ®éng ng­îc trë l¹i, lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn "b×nh th­êng" cña mét x· héi nãi chung vµ cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nãi riªng. V× vËy sù t¸c ®éng cña Nhµ n­íc - mét chñ thÓ cã kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ vËn dông c¸c quy luËt kh¸ch quan- vµo nÒn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. ThiÕu sù "can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo kinh tÕ ®Ó cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tù do ho¹t ®éng, th× viÖc ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ n­íc ta sÏ kh«ng thÓ cã hiÖu qña, còng gièng nh­ ng­êi ta vç tay mµ chØ dïng mét "bµn tay". Sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ë n­íc ta ®­îc thùc hiÖn b»ng luËt ph¸p vµ c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c. Nhµ n­íc sö dông nh÷ng c«ng cô ®ã ®Ó qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lµm cho nÒn kinh tÕ "lµnh m¹nh" h¬n, gi¶m bít nh÷ng th¨ng trÇm, ®ét biÕn xÊu trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña nã, kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng ph©n ho¸ bÊt b×nh ®¼ng, b¶o vÖ ®­îc tµi nguyªn m«i tr­êng cña ®Êt n­íc. Nh­ng nh­ vËy, sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ë n­íc ta lµ mét sùvËn ®éng ®­îc ®iÒu tiÕt bëi sù thèng nhÊt gi÷a c¬ chÕ thÞ tr­êng - "bµn tay v« h×nh", vµ sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc - "bµn tay h÷u h×nh" PHÇN III: KÕT LUËN Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu ta thÊy lîi nhuËn lµ nh©n tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp lµ c¬ së cho mäi h×nh thøc kinh tÕ vµ cïng víi nh÷ng hiÓu biÕt vÒ vai trß còng nh­ h¹n chÕ cña lîi nhuËn ¸p dông vµo ®Æc ®iÓm cña c¬ chÕ kinh tÕ còng nh­ ®Æc ®iÓm vÒ chÝnh trÞ x· héi nãi lªn sù thµnh c«ng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa kh«ng thÓ dõng l¹i ë c¸c tèc ®é t¨ng tr­ëng mµ ®i kÌm víi nã ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng víi tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp kinh tÕ t¨ng tr­ëng m¹nh, y tÕ gi¸o dôc ph¸t triÓn, h¹n chÕ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, kh«ng lµm ph­¬ng h¹i tíi phóc lîi x· héi hay lµm ®¶o lén vÞ trÝ x· héi t­¬ng ®èi cña ®a sè d©n chóng. Ng¨n chÆn sù xuèng cÊp thËm trÝ tha ho¸ trong c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi, c¸c quan hÖ vµ ®¹o ®øc truyÒn thèng trong x· héi. Lîi nhuËn ®ã lµ nh©n tè gÇn nh­ lµ sè mét cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng mµ chóng ta ph¶i ®¹t ®­îc nã, cµng nhiÒu cµng tèt. ë n­íc ta sau h¬n mét thËp kû ®æi míi. §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh: CÇn ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, ®Ó ®Õn n¨m 2020 trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. Mét n­íc c«ng nghiÖp mµ ë ®ã cã: GDP t¨ng gÊp kho¶ng 7 - 8 lÇn so víi n¨m 1995. GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t kho¶ng 5000 USD, c¬ cÊu GDP: C«ng nghiÖp kho¶ng 40%, dÞch vô kho¶ng 50%, n«ng nghiÖp kho¶ng 10%: C¬ cÊu n«ng nghiÖp lµ vËy cßn riªng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp ph¶i ®¹t 2/3 c¶ dÞch vô trong ®ã nöa cßn l¹i lµ n«ng nghiÖp. T­¬ng øng, møc ®é ®« thÞ ho¸ ®¹t kho¶ng 60 - 70% (tÝnh theo d©n sè). H×nh thµnh hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng hiÖn ®¹i trªn phÇn lín c¸c vïng ®Êt n­íc, víi nhiÒu ®Çu mèi giao l­u vµ hµnh lang liªn kÕt víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Thùc hiÖn ®iÖn khÝ ho¸ trong c¶ n­íc víi m¹ng ®iÖn quèc gia phñ kh¾p l·nh thæ. Tr×nh ®é ¸p dông tin häc ho¸ chiÕm phÇn lín c¸c c«ng viÖc s¶n xuÊt, kinh doanh, qu¶n lý. Cuéc sèng vËt chÊt trªn 90% nh©n d©n ®¹t møc sung tóc, kh«ng cßn ng­êi nghÌo khæ nh­ hiÖn nay: Møc ¨n b×nh qu©n 3000 Kalo/Ng­êi/Ngay. Tuæi thä trªn 70 kho¶ng c¸ch giµu nghÌo (so 20% sè giµu nhÊt vµ so víi 20% sè ng­êi nghÌo nhÊt), chªnh lÖch nhau kho¶ng 5 - 6lÇn. Thanh niªn ®­îc ®i häc phæ cËp cÊp II trung häc vµ cè ®ñ kiÕn thøc nghÒ nghiÖp ®Ó lµm mét viÖc nhÊt ®Þnh. Mét phÇn lín, chñ yÕu lµ ë ®« thÞ ®¹t møc phæ cËp cÊp III trung häc. M«i tr­êng sinh th¸i ®­îc gi÷ g×n vµ c¶i thiÖn (xanh vµ s¹ch). Tû lÖ che phñ cña rõng ®¹t trªn 50% diÖn tÝch l·nh thæ. VÒ c¬ b¶n ®¹t ®­îc môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. §©y còng lµ lý t­ëng vÒ CNXH ë ViÖt Nam giai ®o¹n ban ®Çu. Theo c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ng vÉn gi÷ v÷ng theo ®Þnh h­íng XHCN. * ý kiÕn c¸ nh©n - Nh­ ®· biÕt, n­íc ta míi b¾t ®Çu ®æi míi më cöa ®Êt n­íc tõ n¨m1986, tõ ®ã ®Õn nay lµ qu·ng thêi gian ch­a ph¶ilµ dµi, nh­ng ®Êt n­íc ta ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu b­íc ®Çu,®iÒu ®ã ®· kh¼ng ®Þnh sù ®óng ®¾n trong ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña ®¶ng vµ nhµ n­íc ta.Më cöa nÒn kinh tÕ thùc chÊt lµ cëi trãi nÒn kinh tÕ, h¹n chÕ sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ, lµm cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®i theo ®óng quy luËt cña nã. N­íc ta tiÕn hµnh ®æi míi muén h¬n so víi c¸c n­íc, tuy cã ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh nh­ng so víi yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, so víi c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ tr­íc qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay th× chóng ta cßn ph¶i cè g¾ng rÊt nhiÒu. §ãng gãp vµo c«ng cuéc chung cña ®Êt n­íc em xin cã mét sè ý kiÕn nh­ sau: - §Ó ph¸t triÓn th× yÕu tè c¬ b¶n ®Çu tiªn ®ã lµ vÊn ®Ò con ng­êi, tøc lµ nguån nh©n lùc, lùc l­îng lao ®éng cña chóng ta lµ rÊt dåi dµo, tuy nhiªn chÊt l­îng cña ®éi ngò lao ®éng kh«ng cao, phÇn lín míi chØ lµ lao ®éng thñ c«ng, tr×nh ®é thÊp, n¨ng xuÊt lao ®éng thÊp. V× vËy nhµ n­íc ph¶i chó träng ®Çu t­ cho viÖc n©ng cao tr×nh ®é, kÜ n¨ng cho ng­êi lao ®éng ®ång thêi víi viÖc ph©n bæ ®µo t¹o t­¬ng øng víi kÕt cÊu cña c¸c ngµnh kinh tÕ - Vèn lµ yÕu tè quan träng trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i, hiÖn nay vèn trong n­íc kh«ng ®ñ ®Ó ®Çu t­ cho c¸c ngµnh kinh tÕ, v× vËy chóng ta ph¶i tÝch cùc kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi,®ång thêi víi viÖc c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng,thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. - T¨ng c­êng häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®· thµnh c«ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc cã hoµn c¶nh kinh tÕ chÝnh trÞ gièng nh­ n­íc ta - N©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho hµng ho¸ cña ta... - §Ó thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn, ®Ó t¨ng tr­ëng th× ta ph¶i n©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ cña n­íc ta b»ng c¸ch båi d­ìng vµ khÝch lÖ nh©n tµi ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã ph¶i ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc th«ng minh, n¨ng ®éng ®Ó n¾m b¾t ®­îc khoa häc, c«ng nghÖ mét c¸ch nhanh nhÊt, muèn vËy Nhµ n­íc ta ph¶i thùc hiÖn theo §¹i héi VIII cña §¶ng (6-1996) nh­ sau: - Gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn ®i ®«i víi më réng hîp t¸c quèc tÕ. - C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc lµ chñ ®¹o. - LÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. - Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éng lùc cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. - LÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi lµm tiªu chuÈn c¬ b¶n. - KÕt hîp kinh tÕ víi quèc phßng an ninh. Nh­ vËy ta ph¶i t¨ng tr­ëng ®i ®«i víi ph¸t triÓn ®ã lµ xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i vµ còng lµ con ®­êng ng¾n nhÊt ®i lªn CNXH ë n­íc ta. CÇn ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ së h÷u, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnhphÇn ë n­íc ta. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi ë n­íc ta nã còng ®ång nghÜa víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng: DÞch vô, yÕu tè s¶n xuÊt. TiÕp tôc ®æimíi vµ n©ng cao vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. §Èy m¹nh viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia. §Èym¹nh viÖc më cöa, lµm ¨n víi n­íc ngoµi. Chóng ta mong ®îi vµ tin t­ëng r»ng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc sÏ ®i ®Õn th¾ng lîi. Tµi liÖu tham kh¶o 1- Berg David...kinh tÕ häc tËp I, II 2 - Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ Mac - Lªnin, Tr­êng §HKTQD (1998), tËp I ch­¬ng IV, VI. 3 - Gi¸o tr×nh lÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, tr­êng §HKTQD. 4 - Kinh tÕ vµ dù b¸o sè 2. 5 - Kinh tÕ thÕ giíi sè 4. 6 - CacM¸c: T­ b¶n quyÓn I 7 - M¸c C¸c: T­ b¶n quyÓn III. 8 - Nghiªn cøu kinh tÕ sè 224 - 1/97 9 - Nghiªn cøu kinh tÕ sè 254 - 7/99. 10 - Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 76/97 11 - Samuellson A.Paul...Kinh tÕ häc tËp I, II. 12 - Th­¬ng m¹i sè 9/98 13 - Th­¬ng m¹i sè 14/99