Vai trò của pháp luật tố tụng hành chính ở Việt Nam hiện nay

o, bảo đảm cho mọi quyết định và hành vi hành chính trái pháp luật đều được phát hiện và có thể bị khởi kiện trước tòa án” và "từng bước mở rộng thẩm quyền xét xử các khiếu kiện hành chính của toà án nhân dân" của Đảng và Nhà nước, trước mắt pháp luật cần bổ sung các loại vụ việc sau cho toà án: + Khiếu kiện QĐHC, HVHC trong việc áp dụng các biện pháp cưỡng chế hành chính; + Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc của các tổ chức chính 90 trị, chính trị - xã hội trong các trường hợp được Nhà nước uỷ quyền thực hiện chức năng quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật; + Khiếu kiện QĐHC, HVHC liên quan đến quản lý, cung cấp dịch vụ công cho công dân của các CQNN; + Khiếu kiện QĐHC, HVHC trong lĩnh vực xuất bản, in ấn, báo chí, truyền hình, xuất nhập khẩu sách báo. - Bổ sung quy định cho phép tòa án tuyên bố tính bất hợp pháp của các quyết định hành chính quy phạm được dùng làm căn cứ ban hành các quyết định hành chính hoặc thực hiện hành vi hành chính bị khởi kiện Như đã phân tích tại Chương 2, trong thực tiễn quản lý hành chính nhà nước các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thường ban hành các quyết định, thể hiện dưới hình thức văn bản, với nhiều tên gọi khác nhau theo luật định như: luật, nghị quyết, nghị định, quyết định, chỉ thị, thông tư…có chứa đựng các quy tắc xử sự chung, được áp dụng nhiều lần đối với mọi đối tượng hoặc một nhóm đối tượng. Trong đó có các quyết định được ban hành để điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước, những quyết định này trong khoa học pháp lý thường gọi là QĐHC quy phạm. Về mặt lý luận thì các QĐHC quy phạm cũng có thể trái pháp luật khi chúng trái với các quy định của văn bản pháp luật có giá trị pháp lý cao hơn, khi áp dụng cũng có thể gây thiệt hại tới quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, CQNN, tổ chức. Do vậy, pháp luật cần cho phép tòa án, trong khi xét xử các VAHC đối với các QĐHC cá biệt hoặc HVHC, nếu phát hiện các QĐHC quy phạm được dùng làm căn cứ ban hành các QĐHC cá biệt hoặc thực hiện HVHC bị khởi kiện trái pháp luật, có quyền tuyên bố tính bất hợp pháp của nó, đồng thời yêu cầu các CQNN có thẩm quyền hủy bỏ hoặc đình chỉ thi hành quyết định đó. Thứ tư, sửa đổi pháp luật về tổ chức toà án Việc pháp luật quy định Toà án nhân dân có thẩm quyền xét xử các 91 tranh chấp hành chính như hiện nay là phù hợp với thực tiễn pháp lý và tổ chức bộ máy nhà nước của nước ta. Tuy nhiên, việc tổ chức hệ thống toà án nhân dân theo cấp hành chính - lãnh thổ đã làm ảnh hưởng không nhỏ tới nguyên tắc độc lập xét xử, cùng với tiến trình cải cách tư pháp pháp luật về tổ chức toà án nói chung, toà hành chính nói riêng cần sửa đổi theo hướng bảo đảm và thực hiện đúng theo nguyên tắc hai cấp xét xử, tổ chức hệ thống tòa án theo thẩm quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính, bao gồm các tòa án sơ thẩm, tòa án phúc thẩm, tòa thượng thẩm và tòa án nhân dân tối cao. Toà án sơ thẩm được tổ chức ở một hoặc một số đơn vị hành chính cấp huyện; toà án phúc thẩm được tổ chức ở đơn vị hành chính cấp tỉnh, có nhiệm vụ chủ yếu là xét xử phúc thẩm và xét xử sơ thẩm một số vụ án; tổ chức một số toà thượng thẩm khu vực để làm nhiệm vụ xét xử phúc thẩm các vụ án mà hiện nay tòa án nhân dân tối cao đang đảm nhiệm để toà án tối cao chỉ tập trung làm nhiệm vụ xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm và tổng kết kinh nghiệm xét xử, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật. Trong các toà án sơ thẩm, phúc thẩm, thượng thẩm có các phân toà hành chính làm nhiệm vụ xét xử các tranh chấp hành chính. Thứ năm, hoàn thiện các quy định có tính đặc thù trong tố tụng hành chính - Bổ sung quy định về các căn cứ đánh giá tính hợp pháp của các quyết định hành chính bị khiếu kiện Xuất phát từ ý nghĩa vô cùng quan trọng của các căn cứ đánh giá tính hợp pháp của các QĐHC. Để tạo cơ sở pháp lý cho toà án khi xem xét và ra các phán quyết về tính hợp pháp của các QĐHC, pháp luật cần quy định cụ thể các căn cứ này theo những nội dung chính sau: + Căn cứ về chủ thể ban hành QĐHC; + Căn cứ về nội dung của QĐHC; + Căn cứ về trình tự, thủ tục ban hành QĐHC; 92 + Căn cứ về hình thức của QĐHC. - Sửa đổi, bổ sung quy định về việc cho phép cơ quan nhà nước sửa đổi hoặc hủy bỏ quyết định hành chính bị khởi kiện trong quá trình giải quyết vụ án hành chính Mục đích của việc cho phép người bị kiện trong quá trình giải quyết vụ án hành chính được sửa đổi, hủy bỏ QĐHC bị khiếu kiện là làm cho vụ việc không bị kéo dài, nhưng pháp luật không quy định cụ thể về phạm vi, thời gian sửa đổi hoặc hủy bỏ dẫn đến gây rắc rối về mặt thủ tục tố tụng, ảnh hưởng đến chất lượng giải quyết vụ án. Vì vậy, pháp luật cần quy định chặt chẽ về phạm vi và thời gian sửa đổi, hủy bỏ theo các hướng sau: + Người bị kiện chỉ có quyền sửa đổi, hủy bỏ QĐHC bị khiếu kiện trước khi mở phiên toà; + Người bị kiện không được sửa đổi, hủy bỏ QĐHC bị khiếu kiện theo hướng không có lợi cho người khởi kiện. - Sửa đổi, bổ sung quy định về nghĩa vụ chứng minh của cơ quan nhà nước trong tố tụng hành chính Xuất phát từ quan hệ bất bình đẳng trong tranh chấp hành chính, người bị kiện là bên chủ động, có quyền đơn phương ra các QĐHC, HVHC trên cơ sở các quy định của pháp luật. Để bảo đảm sự bình đẳng giữa các bên trong tố tụng hành chính, pháp luật cần quy định người bị kiện có nghĩa vụ chứng minh tính hợp pháp của QĐHC, HVHC bị khiếu kiện, đồng thời cũng phải quy định biện pháp xử lý trong trường hợp bên bị kiện không thực hiện hoặc chậm chễ thực hiện nghĩa vụ cung cấp chứng cứ của mình. Cụ thể như sau: + Bên bị kiện có nghĩa vụ chứng minh tính hợp pháp của QĐHC, HVHC bị khiếu kiện; + Trong một thời hạn nhất định, sau khi nhận được thông báo về việc bị khởi kiện, nếu bên bị kiện không cung cấp tài liệu, chứng cứ để chứng minh tính hợp pháp của QĐHC, HVHC bị khiếu kiện thì Toà án có quyền coi 93 những điều trình bày của người khởi kiện là đúng sự thật. - Bổ sung quy định về thi hành bản án, quyết định của toà án về việc giải quyết vụ án hành chính Thi hành bản án, quyết định của toà án về việc giải quyết vụ án hành chính có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, kiểm soát có hiệu quả hoạt động hành chính nhà nước, thể hiện trên thực tế kết quả của việc xét xử vụ án. Ngoài việc quy định các nguyên tắc chung về thi hành án theo Điều 74 Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính và quy định của pháp luật về thi hành án dân sự, pháp luật cần bổ sung quy định bảo đảm cho việc thi hành án hành chính bằng cách: + Quy định chế tài xử lý (kỷ luật hoặc hành chính) đối với các cơ quan, cá nhân cố tình không thi hành hoặc chậm trễ trong việc thi hành bản án, quyết định của toà án về việc giải quyết vụ án hành chính; + Tạo cơ sở pháp lý cho việc thành lập quỹ bồi thường nhà nước để thực hiện việc bồi thường thiệt hại về vật chất do những hành vi công vụ của CQNN, người có thẩm quyền trong CQNN gây ra. Thứ sáu, hệ thống hoá các văn bản quy phạm pháp luật về tố tụng hành chính Sự bất cập của hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về TTHC như đã nêu ở Chương 2 phần nào đã làm ảnh hưởng tới vai trò của pháp luật TTHC. Để nâng cao vai trò của pháp luật TTHC thì trong thời gian tới chúng ta cần tiếp tục rà soát lại toàn bộ các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan tới hoạt động xét xử hành chính của toà án, khắc phục những quy định còn mâu thuẫn, chồng chéo, sửa đổi những quy định không phù hợp, bổ sung những quy định mới để khắc phục những "lỗ hổng" trong pháp luật TTHC, trước hết là tập trung ban hành những văn bản hướng dẫn thi hành pháp luật, đặc biệt là hướng dẫn thi hành Luật khiếu nại, tố cáo 1998 (đã được sửa đổi bổ sung năm 2004), các quy định về thẩm quyền, quyền hạn, 94 thủ tục thụ lý, xác minh, thu thập chứng cứ, đình chỉ xét xử, chuyển vụ án, xóa sổ thụ lý của toà án trong xét xử hành chính trong Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính, sau đó tiến tới việc xây dựng thành những đạo luật có giá trị pháp lý cao. Để khắc phục tình trạng hiện nay các loại QĐHC, HVHC cụ thể trong các lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, thuộc thẩm quyền giải quyết của toà án được quy định trong quá nhiều văn bản pháp luật ở các cấp độ khác nhau, nên trong thời gian tới cần nghiên cứu ban hành "Luật về khiếu nại đến toà án những hành vi (quyết định) đã xâm phạm đến quyền và tự do của công dân" [9, tr.29]. để tạo cơ sở pháp lý và thuận tiện cho công dân khi cần yêu cầu toà án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình trước sự xâm phạm của các QĐHC, HVHC trái pháp luật. 3.2.2. Tổ chức thực hiện đúng pháp luật tố tụng hành chính Cùng với việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật, thực hiện đúng pháp luật TTHC cũng là một giải pháp quan trọng để nâng cao vai trò của pháp luật TTHC. Hai giải pháp này có mối quan hệ mật thiết, gắn bó và bổ sung cho nhau, hệ thống pháp luật TTHC hoàn thiện giúp cho hoạt động thực hiện nó được đúng và đầy đủ, thực hiện đúng pháp luật TTHC sẽ góp phần hoàn thiện pháp luật TTHC, vì qua thực tiễn thực hiện pháp luật TTHC, chúng ta có thể phát hiện ra những ưu điểm và hạn chế, những nội dung phù hợp hoặc không phù hợp với thực tiễn TTHC để kịp thời hủy bỏ, sửa đổi những nội dung chưa phù hợp, bổ sung những nội dung chưa được quy định nhằm hoàn thiện pháp luật. Thông qua hoạt động thực hiện pháp luật TTHC, mà qua đó chủ trương, đường lối của Đảng về TTHC được kiểm nghiệm trên thực tế, làm cơ sở cho Đảng xây dựng, sửa đổi, bổ sung các chủ trương, đường lối của mình về TTHC. Cũng thông qua hoạt động thực hiện pháp luật TTHC, chúng ta phát hiện ra những quy định không phù hợp, giúp cho Nhà nước kịp thời sửa đổi, bổ sung những quy định nhằm bảo đảm cho việc thể chế hóa đúng định hướng 95 về nội dung đường lối, chính sách của Đảng về TTHC. Như vậy, thực hiện pháp luật TTHC là hoạt động mà thông qua đó vai trò của pháp luật TTHC được thể hiện và thực hiện đúng pháp luật TTHC sẽ góp phần nâng cao vai trò của pháp luật TTHC. Thực hiện pháp luật TTHC là hoạt động đưa pháp luật vào cuộc sống, thực hiện đúng pháp luật TTHC góp phần nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, CQNN, tổ chức, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân đối với pháp luật, làm cho nhân dân sử dụng nó như là một phương tiện hữu hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, củng cố lòng tin của nhân dân đối với đường lối của Đảng nói chung, đường lối về TTHC nói riêng, qua đó góp phần nâng cao vai trò của pháp luật tố tụng hành chính. Để thực hiện đúng các quy phạm pháp luật TTHC, chúng ta cần thực hiện các biện pháp sau: Một là, xây dựng đội ngũ cán bộ và thẩm phán làm công tác giải quyết các tranh chấp hành chính có phẩm chất chính trị, năng lực chuyên môn nghiệp vụ và có kiến thức về quản lý hành chính nhà nước Theo đánh giá chung của Tòa án nhân dân tối cao về đội ngũ cán bộ tòa án nói chung, cán bộ làm công tác giải quyết các tranh chấp hành chính nói riêng thì trình độ chuyên môn nghiệp vụ và kiến thức về quản lý hành chính nhà nước còn có những hạn chế nhất định, một bộ phận nhỏ xa sút về phẩm chất chính trị và đạo đức. Trong khi đó, TTHC từ nhận đơn, thụ lý đến thi hành án là một quá trình khá phức tạp, phải tuân theo những quy định chặt chẽ về thủ tục, có nhiều đặc thù so với các loại hình tố tụng khác. Các khiếu kiện hành chính nảy sinh trong tất cả các lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, do nhiều loại văn bản của các CQNN khác nhau điều chỉnh, mặt khác bên bị kiện trong VAHC luôn luôn là CQNN hoặc người có thẩm quyền trong CQNN. Do vậy, việc có thực hiện đúng pháp luật TTHC hay không phụ thuộc rất nhiều vào năng lực chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất chính trị và kiến 96 thức về quản lý hành chính nhà nước của đội ngũ cán bộ làm công tác xét xử hành chính, chính vì vậy Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII đã đề ra nhiệm vụ “Xây dựng đội ngũ cán bộ thẩm phán, thư ký tòa án…có phẩm chất chính trị và đạo đức chí công vô tư, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, bảo đảm cho bộ máy trong sạch, vững mạnh”. Để thực hiện nhiệm vụ trên, trong thời gian tới ngành tòa án phải tăng cường đội ngũ thẩm phán, hội thẩm nhân dân và cán bộ tòa án cả về số lượng và chất lượng, thực hiện tiêu chuẩn hóa đội ngũ. Thường xuyên giáo dục chính trị tư tưởng, đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và kiến thức về quản lý hành chính nhà nước, rà soát để bảo đảm cho đội ngũ vừa tinh thông nghiệp vụ, vừa trong sạch về phẩm chất chính trị và đạo đức. Hai là, bảo đảm cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động cho ngành tòa án nhân dân, hoàn thiện chế độ chính sách đối với cán bộ tòa án Mặc dù, việc bảo đảm cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động cho ngành tòa án nhân dân không phải là yếu tố quyết định, nhưng nó góp phần tạo ra các điều kiện cần thiết để thực hiện đúng pháp luật TTHC. Trong thời gian qua, ngành tòa án đã được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị nhưng thực tiễn cho thấy nó vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phục vụ công tác xét xử. Do vậy, trong thời gian tới cần tiếp tục đầu tư, trang bị các phương tiện, thiết bị ứng dụng công nghệ thông tin, tin học để tạo điều kiện cho cán bộ tòa án tiếp cận nhanh chóng với các thông tin về pháp luật, các thành tựu khoa học pháp lý, các kiến thức về quản lý hành chính nhà nước và các lĩnh vực khác để nâng cao năng lực xét xử nói chung, năng lực xét xử hành chính nói riêng. Bên cạnh đó, do đặc thù của nghề xét xử, phải chịu nhiều áp lực về chính trị tư tưởng và chuyên môn nghiệp vụ, nên cần hoàn thiện chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ cán bộ tòa án nhằm bảo đảm đời sống cho họ, để họ yên tâm công tác, tránh được sự tác động đến hoạt động chuyên môn ảnh 97 hưởng tới việc thực hiện đúng pháp luật trong hoạt động xét xử. Ba là, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật nhằm nâng cao nhận thức về pháp luật tố tụng hành chính cho toàn thể cộng đồng xã hội, bảo đảm cho mọi người hiểu đúng và đầy đủ các quyền, nghĩa vụ của mình trong tố tụng hành chính Nhận thức đầy đủ pháp luật TTHC giúp cho các chủ thể có niềm tin và xử sự theo pháp luật một cách tích cực, bảo đảm cho hoạt động thực hiện pháp luật TTHC được đúng và đầy đủ, trên cơ sở đó mà nâng cao vai trò của pháp luật TTHC. Vì vậy, cần phải nâng cao ý thức về pháp luật TTHC cho các chủ thể, như thông qua hoạt động tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật TTHC, bằng nhiều hình thức như các buổi nói chuyện chuyên đề, các cuộc thi tìm hiểu…, bằng các phương tiện thông tin đại chúng, sách báo, các hình thức trợ giúp pháp lý, giáo dục trong các lớp ngắn hạn, trung hạn và dài hạn cho các loại đối tượng cụ thể, để đạt được các mục tiêu: các cán bộ làm công tác xét xử hành chính hiểu đúng, hiểu đầy đủ nội dung các quy định về thủ tục tố tụng, các quy định pháp luật về quản lý hành chính nhà nước, ít nhất là trong các lĩnh vực thuộc thẩm quyền xét xử của tòa án. Đối với các chủ thể khác, công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật TTHC bảo đảm cho họ hiểu đúng và đầy đủ các loại QĐHC, HVHC nào được quyền khởi kiện tại tòa án; trình tự, thủ tục, điều kiện khởi kiện và các quyền, nghĩa vụ của họ khi tham gia tố tụng hành chính. Ngoài các biện pháp kể trên, để thực hiện đúng pháp luật TTHC thì ngành tòa án cần phải tăng cường công tác kiểm tra, giám đốc xét xử để kịp thời phát hiện và sửa chữa những sai sót trong hoạt động TTHC, qua đó tổng kết kinh nghiệm xét xử và hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật. Các cơ quan, đại biểu dân cử, các phương tiện thông tin đại chúng trong phạm vi chức năng, quyền hạn của mình cũng phải tăng cường giám sát hoạt động xét xử của tòa án nói chung, tố tụng hành chính nói riêng để hoạt động tố tụng 98 hành chính được đúng. 3.2.3. Đổi mới cơ chế phân công, phối hợp hoạt động giữa các cơ quan xây dựng pháp luật và nâng cao trình độ của cán bộ xây dựng, ban hành pháp luật tố tụng hành chính Xây dựng pháp luật là một hoạt động phức hợp bao gồm một phạm vi rộng lớn các hành vi kế tiếp nhau, quan hệ chặt chẽ với nhau, do nhiều chủ thể có vị trí, chức năng, quyền hạn khác nhau tiến hành nhằm chuyển hoá ý chí của giai cấp cầm quyền thành những qui tắc pháp lý, thể hiện chúng dưới những hình thức pháp luật [25, tr.225-226]. Pháp luật TTHC là phương tiện quan trọng để thể chế đường lối, chủ trương của Đảng đối với hoạt động giải quyết khiếu nại của công dân, là phương tiện bảo đảm pháp chế và kỷ luật trong hoạt động hành chính nhà nước, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của công dân trước sự xâm phạm của các QĐHC, HVHC trái pháp luật của các CQNN, người có thẩm quyền trong CQNN. Việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật TTHC có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao vai trò của pháp luật TTHC. Trong thời gian qua, hoạt động ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về TTHC đã có những bước tiến quan trọng trong việc thể chế hoá các nghị quyết của Đảng về tố tụng hành chính, ban hành một số lượng văn bản luật như Luật, Pháp lệnh, Nghị định, Nghị quyết của hội đồng thẩm phán toà án nhân dân tối cao…tạo ra một khung pháp lý để giải quyết tranh chấp hành chính tại toà án, góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới toàn diện đất nước và chủ động hội nhập quốc tế. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, hoạt động xây dựng và ban hành các văn bản pháp luật về TTHC từ khâu lập chương trình, soạn thảo, thẩm tra, thẩm định, xem xét thông qua còn nhiều hạn chế dẫn đến chất lượng văn bản pháp luật về TTHC còn nhiều bất cập cả về nội dung và hình thức 99 văn bản, còn có tình trạng quy định chưa rõ ràng, còn có "lỗ hổng" pháp luật, mâu thuẫn, chồng chéo, gây khó khăn cho việc thực thi. Hoạt động xây dựng pháp luật nói chung và pháp luật TTHC nói riêng bao gồm nhiều hình thức hoạt động khác nhau, tuân theo một trình tự luật định và các hình thức này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Quá trình này bao gồm các hình thức: - Hoạt động nhận thức nhằm hình thành các nguyên tắc, phương hướng, mục tiêu xây dựng hệ thống pháp luật; - Hoạt động lập chương trình xây dựng pháp luật; - Hoạt động soạn thảo và thông qua các dự án văn bản quy phạm pháp luật; - Hoạt động chuẩn bị các văn bản phát sinh (văn bản kèm theo) nếu có; - Hoạt động giải thích pháp luật. Như vậy, hoạt động xây dựng, ban hành pháp luật TTHC được thực hiện qua nhiều giai đoạn với các chủ thể khác nhau và do vậy việc nâng cao chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật về TTHC phụ thuộc nhiều vào việc đổi mới sự phân công, phối hợp hoạt động giữa các cơ quan và trình độ của những người làm công tác xây dựng, ban hành pháp luật TTHC. Để nâng cao chất lượng hoạt động xây dựng, ban hành pháp luật TTHC cần thực hiện được những yêu cầu sau: - Tăng cường công tác thẩm định các dự án xây dựng pháp luật nhằm loại bỏ tính cục bộ, khắc phục những chồng chéo, mâu thuẫn…trong nội dung của các văn bản pháp luật; - Lập chương trình xây dựng các văn bản pháp luật về TTHC phải bảo đảm các nội dung: chương trình xây dựng các văn bản pháp luật về TTHC phải là phương tiện để thể chế chủ trương, đường lối của Đảng về giải quyết khiếu kiện hành chính, bảo đảm quyền tự do dân chủ của công dân, cải cách hành chính, cải cách tư pháp, từng bước xây dựng và hoàn thiện nhà nước 100 pháp quyền xã hội chủ nghĩa; - Đổi mới công tác soạn thảo các dự thảo văn bản pháp luật về TTHC, phân công, phân định trách nhiệm cho từng cơ quan soạn thảo, nâng cao chất lượng tổng kết tình hình thi hành pháp luật TTHC, khảo sát, đánh giá thực trạng các khiếu kiện hành chính liên quan đến dự án, tổ chức lấy ý kiến của các cơ quan, tổ chức và nhân dân; - Đào tạo, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kiến thức trong các lĩnh vực khác cho cán bộ tham gia xây dựng, ban hành văn bản pháp luật về TTHC, trước hết là những kiến thức về chính trị để nắm bắt được mục tiêu và chủ trương của Đảng, có bản lĩnh chính trị và đạo đức cách mạng, sau đó là kiến thức về khoa học pháp lý để nắm được những khái niệm, phạm trù của khoa học pháp lý, có kiến thức về luật học so sánh để tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của nước ngoài, xây dựng pháp luật phù hợp với pháp luật quốc tế và có kỹ năng soạn thảo các văn bản pháp luật một cách rõ ràng, chính xác làm cơ sở cho hoạt động xây dựng pháp luật, chuyển hoá chính xác chủ trương, chính sách của Đảng thành các quy phạm pháp luật. Tăng cường công tác nghiên cứu khoa học pháp lý, đào tạo cán bộ pháp lý giỏi giúp cho việc hoạch định chính sách, chiến lược, chương trình xây dựng pháp luật, có chế độ đãi ngộ thoả đáng để thu hút những người có trình độ chuyên môn cao tham gia vào công tác xây dựng và ban hành pháp luật; - Nâng cao trình độ năng lực pháp lý của Đại biểu quốc hội để xây dựng và ban hành đầy đủ và tốt hơn các quy phạm pháp luật tố tụng hành chính. Đại biểu quốc hội là người đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân, hoạt động chính của Đại biểu quốc hội là hoạt động lập pháp. Để ban hành ra những đạo luật tốt và đầy đủ, trong đó có các đạo luật về TTHC, đòi hỏi phải nâng cao trình độ năng lực pháp lý của Đại biểu quốc hội. Trước hết phải quy định rõ tiêu chuẩn của những người ra ứng cử đại biểu quốc hội, bao gồm: các tiêu chẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ lý luận chính trị; 101 sau đó là phải có trình độ kiến thức pháp lý, một số kiến thức khoa học khác và khiến thức về quản lý hành chính nhà nước để các Đại biểu quốc hội có thể thực hiện tốt hơn quyền trình dự án luật, biểu quyết luật, giám sát luật, phát hiện ra các nhu cầu điều chỉnh bằng pháp luật, những sai sót, bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo của pháp luật nói chung, pháp luật TTHC nói riêng. - Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động xây dựng và ban hành pháp luật TTHC nhằm thể chế hoá đúng tư tưởng, quan điểm của Đảng và bảo đảm thực hiện có kết quả trong đời sống xã hội. Đây là nguyên tắc cơ bản, xuyên suốt trong hoạt động xây dựng và ban hành pháp luật, cũng không có nghĩa là Đảng áp đặt, bao biện làm thay các CQNN trong hoạt động xây dựng và ban hành pháp luật TTHC, mà tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động xây dựng và ban hành pháp luật TTHC là tăng cường khả năng vạch ra các chủ trương đúng đắn về TTHC, khả năng giáo dục, thuyết phục các cơ quan xây dựng và ban hành pháp luật TTHC chấp nhận đường lối của mình để thể chế, ban hành thành các quy phạm pháp luật. Kết luận chương 3 Trên cơ sở quán triệt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, các nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa, các hạn chế và nguyên nhân hạn chế được rút ra từ việc đánh giá thực trạng. Tác giả đã trình bày các quan điểm nâng cao vai trò của pháp luật TTHC ở Việt Nam hiện nay bao gồm: Nâng cao vai trò của pháp luật tố tụng hành chính phải căn cứ vào đường lối, chủ trương của Đảng về tố tụng hành chính; Nâng cao vai trò của pháp luật tố tụng hành chính phải đảm bảo các nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa; Nâng cao vai trò của pháp luật tố tụng hành chính phải đáp ứng yêu cầu của cải cách hành chính, cải cách tư pháp và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; Nâng cao vai trò của pháp luật tố tụng hành 102 chính phải phù hợp với thực tiễn tố tụng hành chính và vận dụng có chọn lọc kinh nghiệm của nước ngoài phù hợp với Việt Nam Tác giả cũng đề xuất các giải pháp để nâng cao vai trò của pháp luật TTHC ở Việt Nam hiện nay bao gồm: Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật tố tụng hành chính để tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho hoạt động TTHC; Tổ chức thực hiện đúng pháp luật tố tụng hành chính để pháp luật TTHC đi vào thực tiễn cuộc sống và phát huy hiệu lực trên thực tế; Đổi mới cơ chế phân công, phối hợp hoạt động giữa các cơ quan xây dựng pháp luật và nâng cao trình độ của cán bộ xây dựng, ban hành pháp luật tố tụng hành chính nhằm tạo ra cơ sở cho việc ban hành những quy định về TTHC có chất lượng, có tính khoa học và phù hợp với thực tiễn giải quyết tranh chấp hành chính ở Việt Nam hiện nay. 103 KẾT LUẬN Giải quyết các tranh chấp hành chính hay khiếu kiện hành chính có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc phát huy nền dân chủ, xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, việc xây dựng và hoàn hiện cơ chế giải quyết tranh chấp hành chính đã trở thành một trong những nội dung, động lực và mục tiêu của cách mạng Việt Nam ngay từ những buổi đầu lập nước. Đây là vấn đề lớn, không thể giải quyết ngay trong một lúc nhưng lại là một đòi hỏi cấp bách của thực tiễn, bởi vậy, giải quyết khiếu kiện hành chính phải cần đến một cơ chế đồng bộ, bằng sự kết hợp của cả phương thức hành chính và phương thức toà án, trong đó hoạt động giải quyết bằng toà án tuy là phương thức mới ở Việt Nam nhưng nó đã thể hiện sự tiến bộ, tính dân chủ, khách quan, công bằng của nó trong thực tiễn giải quyết tranh chấp hành chính. Pháp luật tố tụng hành chính, cơ sở pháp lý cho hoạt động giải quyết tranh chấp hành chính bằng con đường toà án có vai trò rất quan trọng và không thể thay thế bằng các hình thức pháp lý khác. Vai trò của pháp luật TTHC được thể hiện thông qua hoạt động xây dựng pháp luật, bằng việc xây dựng và ban hành các quy phạm pháp luật điều chỉnh hoạt động tố tụng hành chính, trên cơ sở đó vai trò của pháp luật TTHC còn được phần nào thể hiện thông qua hoạt động thực hiện pháp luật của nhân dân. Thực trạng vai trò của pháp luật TTHC ở Việt Nam hiện nay cho thấy bên cạnh những thành tựu, ưu điểm không thể phủ nhận, nó còn không ít những khiếm khuyết, bất cập. Những hạn chế đó bộc lộ cả trong hệ thống pháp luật TTHC thực định, thông qua một số quy phạm pháp luật, chế định pháp luật và trong hiệu quả, chất lượng của hoạt động thực hiện pháp luật TTHC cũng như những hạn chế và bất cập trong ý thức về pháp luật TTHC của nhân dân. Thực trạng đó bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do những hạn chế trong hoạt động của các cơ quan xây dựng, ban hành và 104 thực hiện pháp luật TTHC; những quan điểm, thói quen sử dụng pháp luật của nhân dân do tàn tích để lại, những hạn chế trong hoạt động nghiên cứu khoa học pháp lý trước những đòi hỏi cấp bách của hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính. Trên cơ sở những tiền đề lý luận về vai trò của pháp luật TTHC và những nguyên nhân được rút ra từ việc đánh giá thực trạng vai trò của pháp luật TTHC ở Việt Nam hiện nay, luận văn đề xuất một số quan điểm và giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao vai trò của pháp luật TTHC trong thời gian tới. Các quan điểm chỉ đạo tập trung vào một số vấn đề như: phải căn cứ vào chủ trương, đường lối của Đảng về hoạt động TTHC, căn cứ vào các nguyên tắc của pháp luật xã hội chủ nghĩa, vào thực tiễn TTHC Việt Nam, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm nước ngoài và phải đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Từ đó, các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao vai trò của pháp luật TTHC đặt trọng tâm vào các giải pháp: tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật tố tụng hành chính; tổ chức thực hiện đúng pháp luật TTHC để tìm ra những điểm hạn chế, bất hợp lý của quy phạm pháp luật TTHC, trên cơ sở đó mà hoàn thiện pháp luật TTHC, nâng cao vai trò của pháp luật TTHC và đổi mới cơ chế phân công phối hợp giữa các cơ quan và nâng cao trình độ của các cán bộ xây dựng, ban hành pháp luật TTHC. Với những gì đã đạt được, luận văn hy vọng được đóng góp một phần nhỏ vào việc giải đáp những đòi hỏi cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn nhằm nâng cao vai trò của pháp luật TTHC ở Việt Nam hiện nay. 105 PHỤ LỤC Các văn bản quy phạm pháp luật về tố tụng hành chính tính đến năm 2004 CÁC VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT VỀ THẨM QUYỀN CỦA TAND (THEO KHOẢN 10 ĐIỀU 11 PHÁP LỆNH TTGQC VAHC) Nghị định số 76/CP ngày 29/11/1996 hướng dẫn thi hành một số quy định về quyền tác giả trong Bộ luật Dân sự. Nghị định số 63/CP ngày 24/10/1996 quy định chi tiết về sở hữu công nghiệp Nghị định số 57/CP ngày 31/5/1997 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đo lường và chất lượng hàng hóa. Nghị định số 45/1998/NĐ-CP ngày 01/7/1998 quy định chi tiết về chuyển giao công nghệ. Nghị định số 72/2000/NĐ-CP ngày 05/12/2000 về công bố, phổ biến tác phẩm ra nước ngoài. Nghị định 06/2001/NĐ-CP ngày 01/02/2001 sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số 63/CP ngày 24/10/1996 về sở hữu công nghiệp. Nghị định số 12/1999/NĐ-CP ngày 06/3/1999 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp. Nghị định số 101/2001/NĐ-CP ngày 31/12/2001 Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Hải quan về thủ tục hải quan, chế độ kiểm tra, giám sát hải quan. Pháp lệnh số 37/2001/PL-UBTVQH10 ngày 25/7/2001 về luật sư. Nghị định số 31/2001/NĐ-CP ngày 26/6/2001 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa - thông tin. Pháp lệnh của Uỷ ban thường vụ Quốc hội số 44/2002/PL-UBTVQH10 ngày 2/7/2002 về việc xử lý vi phạm hành chính. Nghị định số 13/2001/NĐ-CP ngày 20/4/2001 về bảo hộ giống cây trồng mới. Nghị định số 75/2000/NĐ-CP ngỳa 08/12/2000 về công chức, chứng thực. 106 VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ NHÀ, ĐẤT Luật đất đai năm 1993 (sửa đổi bổ sung năm 1998, 2000, 2001) Luật Đất đai năm 2003 Nghị định số 04/2000/NĐ-CP ngày 11/02/2000 về thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 1998. Nghị định số 66/2001/NĐ-CP ngày 28/9/2001 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 04/2000/NĐ-CP ngày 11/02/2000 về thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai. Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 về thi hành Luật Đất đai 2003. Nghị định số 164/2004/NĐ-CP ngày 14/9/2004 về kê biên, đấu giá quyền sử dụng đất để bảo đảm thi hành án. Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Nghị định số 198/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 về thu tiền sử dụng đất. Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 về phương pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất. Thông tư liên tịch của TANDTC, VKSNDTC, TCĐC số 1/2002/TTLT- TANDTC - VKSNDTC-TCĐC ngày 03/01/2002 hướng dẫn về thẩm quyền của Tòa án nhân dân trong việc giải quyết các tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất. Nghị định số 19/1999/NĐ-CP ngày 29/3/1999 về thủ tục chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế quyền sử dụng đất và thế chấp, góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất đai. Nghị định số 79/2001/NĐ-CP ngày 01/11/2001 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 17/1999/NĐ-CP ngày 29/3/1999 về thủ tục chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế quyền sử dụng đất và thế chấp, góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất. Nghị định số 38/2000/NĐ-CP ngày 23/8/2000 về thu tiền sử dụng đất. Nghị định 88/CP ngày 17/8/1994 về quản lý và sử dụng đất đô thị. Nghị định 60/CP ngày 5/7/1994 về quyền SH nhà và QSD đất ở tại đô thị. 107 Nghị định 61/CP ngày 05/7/1994 về mua bán và kinh doanh nhà ở. Nghị định 21/CP ngày 16/4/1996 về sửa đổi bổ sung điều 5 và 7 Nghị định số 61/CP ngày 05/7/1994 về mua bán và kinh doanh nhà ở. Nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội số 58/1998/NQ-UBTVQH10 ngày 24/8/1998 về giao dịch dân sự về nhà ở được xác lập trước ngày 1/7/1991. Nghị định số 64-CP ngày 27/9/1993 ban hành bản quy định về việc giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định, lâu dài vào mục đích sản xuất nông nghiệp. Nghị định số 163/1999/NĐ-CP ngày 16/11/1999 về giao đất, cho thuê đất lâm nghiệp cho tổ chức, hộ gia đình và cá nhân sử dụng ổn định, lâu dài vào mục đích lâm nghiệp. Nghị định số 22/1998/NĐ-CP ngày 24/4/1998 về đền bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Thông tư của Tổng cục Địa chính số 346/1998/TT-TCĐC ngày 16/3/1998 hướng dẫn thủ tục đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Thông tư của Tổng cục địa chính số 1990/2001/TC-TCĐC ngày 30/11/2001 hướng dẫn kê khai đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Thông tư của Bộ trưởng Bộ Xây dựng số 383/BXD-ĐT ngày 5/10/1991 của Bộ Xây dựng hướng dẫn thi hành Quyết định của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng về việc giải quyết một số vấn đề về nhà ở. Công văn của Tòa án nhân dân tối cao số 169/2002/KHXX ngày 15/11/2002 về việc đường lối giải quyết các khiếu kiện, các tranh chấp đòi lại đất đã giao cho người khác sử dụng. Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính năm 1995. Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002. Nghị định số 134/2003/NĐ-CP ngày 14/11/2003 quy định chi tiết thi hành 108 CÁC VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH một số điều của Pháp lệnh xử lý VPHC năm 2002. Nghị định số 53/2001/NĐ-CP ngày 23/8/2001 hướng dẫn thi hành các hình phạt cấm cư trú và quản chế. Nghị định số 52/2001/NĐ-CP ngày 23/8/2001 hướng dẫn thi hành biện pháp tư pháp đưa vào trường giáo dưỡng. Nghị định số 163/2003/NĐ-CP ngày 19/12/2003 quy định chi tiết thi hành biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn. Nghị định số 54/2001/NĐ-CP ngày 23/8/2001 hướng dẫn thi hành hình phạt trục xuất. Nghị định số 135/2004/NĐ-CP ngày 10/6/2004 quy định chế độ áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh, tổ chức hoạt động của cơ sở chữa bệnh theo Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính và chế độ áp dụng đối với người chưa thành niên, người tự nguyện vào cơ sở chữa bệnh. Nghị định số 62/2004/NĐ-CP ngày 07/9/2004 ban hành Quy chế tạm giữ người theo thủ tục hành chính. Thông tư của Bộ Tài chính số 72/2004/TT-BTC ngày 15/7/2004 hướng dẫn việc quản lý và xử lý tang vật, phương tiện tịch thu sung quỹ Nhà nước do vi phạm hành chính. Nghị định số 04/CP ngày 10/1/1997 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản sử dụng đất đai. Nghị định số 182/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. Nghị định số 48/CP ngày 5/5/1997 về xử phạt VPHC trong quản lý xây dựng, quản lý nhà và công trình kỹ thuật hạ tầng đối với đô thị. Nghị định số 126/2004/NĐ-CP ngày 26/5/2004 về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng, quản lý công trình hạ tầng đô thị và quản lý sử dụng nhà. Nghị định số 22/CP ngày 14/4/1996 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế. Nghị định số 100/2004/NĐ-CP ngày 25/02/2004 về xử phạt vi phạm hành 109 chính trong lĩnh vực thuế. Thông tư của Bộ Tài chính số 114/1999/TT-BTC ngày 23/9/1999 bổ sung Thông tư số 128/TT-BTC ngày 22/9/1998 hướng dẫn thực hiện Nghị định số 22/CP ngày 17/4/1996 của Chính phủ về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế. Công văn của Bộ Tài chính số 15242 TC/TCT ngày 24/12/2004 về việc hướng dẫn xử phạt vi phạm hành chính về thuế. Nghị định số 106/2003/NĐ-CP ngày 23/9/2003 quy định về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phí, lệ phí. Thông tư của Bộ Tài chính số 06/2004/TT-BTC ngày 04/02/2004 hướng dẫn thực hiện Nghị định số 106/2003/NĐ-CP ngày 23/9/2003 của Chính phủ quy định về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phí, lệ phí. Nghị định số 169/2004/NĐ-CP ngày 22/9/2004 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giá. Thông tư của Bộ tài chính số 110/2004/TT-BTC ngày 18/11/2004 hướng dẫn thực hiện Nghị định số 169/2004/NĐ-CP ngày 22/9/2004 của Chính phủ quy định về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giá. Nghị định số 161/2004/NĐ-CP ngày 07/9/2004 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán. Nghị định số 18/CP ngày 24/02/1997 về việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực Ngân hàng. Nghị định số 202/2004/NĐ-CP ngày 10/12/2004 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Nghị định số 49/1999/NĐ-CP ngày 08/7/1999 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế toán. Nghị định số 185/2004/NĐ-CP ngày 04/11/2004 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế toán. Nghị định số 77/CP ngày 29/11/1996 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản. 110 Nghị định số 17/2002/NĐ-CP ngày 08/02/2002 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 77/CP ngày 29/11/2996 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản. Nghị định số 139/2004/NĐ-CP ngày 25/6/2004 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản. Nghị định số 31/2001/NĐ-CP ngày 26/6/201 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa - thông tin. Nghị định số 37/2003/NĐ-CP ngày 10/4/2003 về xử phạt vi phạm hành chính về đăng ký kinh doanh. Nghị định số 01/CP ngày 3/1/1996 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại. Nghị định số 01/2002/CP ngày 3/1/2002 sửa đổi bổ sung Nghị định 01/CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại. Nghị định số 175/2004/NĐ-CP ngày 10/10/2004 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại. Thông tư của Bộ Thương mại số 09/2001/TT-BTM ngày 13/4/2001 về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của lực lượng quản lý thị trường ở địa phương. Nghị định số 16/2000/NĐ-CP ngày 10/5/2000 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý nhà nước về chuyển giao công nghệ. Nghị định số 16/CP ngày 20/3/1996 về XPVPHC trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về hải quan. Nghị định số 58/2000/NĐ-CP ngày 24/10/2000 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 16/CP ngày 20/3/1996 và Nghị định số 54/1998/NĐ-CP ngày 21/7/1998 của Chính phủ quy định việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về hải quan. Nghị định 107/2002/NĐ-CP ngày 23 tháng 12 năm 2002 quy định phạm vi địa bàn hoạt động hải quan; quan hệ phối hợp trong phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới và các hành vi khác vi phạm pháp luật hải quan. 111 Nghị định số 138/2004/NĐ-CP ngày 17/6/2004 quy định việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan. Nghị định số 173/2004/NĐ-CP ngày 30/9/2004 quy định về thủ tục, cưỡng chế và xử phạt vi phạm hành chính trong thi hành án dân sự. Nghị định số 15/2003/NĐ-CP ngày 19/02/2003 quy định xử phạt vi phạm hành chính về giao thông đường bộ. Công văn của Bộ tài chính số 4232 TC/KBNN ngày 27/11/1997 về ủy quyền thu phạt hành chính. VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC Pháp lệnh số 01/1998/PL-UBTVQH10 ngày 26/02/1998 cán bộ, công chức. Nghị định số 97/1998/QĐ-CP ngày 17/11/1998 về xử lý kỷ luật và trách nhiệm vật chất đối với công chức. Nghị định số 96/1998/CP-NĐ ngày 17/11/1998 về chế độ thôi việc đối với cán bộ, công chức. Pháp lệnh số 21/2000/PL-UBTVQH10 ngày 28/4/2000 sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh cán bộ, công chức. Pháp lệnh số 11/2003/PL-UBTVQH11 ngày 29/4/2003 sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh cán bộ, công chức. Nghị định số 117/2003/NĐ-CP ngày 10/10/2003 về việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước. Nghị định số 116/2003/NĐ-CP ngày 10/10/2003 về việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý cán bộ, công chức trong các đơn vị sự nghiệp của Nhà nước. Công văn của Bộ Nội vụ số 537/BNV-CCVC ngày 15/3/2004 về việc hướng dẫn một số vấn đề trong tuyển dụng, sử dụng và quản lý cán bộ, công chức. Nghị định số 114/2003/NĐ-CP ngày 10/10/2003 về cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn. Nghị định số 121/2003/NĐ-CP ngày 21/10/2003 về chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn. Nghị định số 71/2003/NĐ-CP ngày 19/6/2003 về phân cấp quản lý biên chế hành chính, sự nghiệp nhà nước. 112 Nghị định 68/2000/NĐ-CP ngày 17/11/2000 về thực hiện chế độ hợp đồng một số loại công việc trong cơ quan hành chính Nhà nước, đơn vị sự nghiệp. VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT VỀ THỦ TỤC TỐ TỤNG Pháp lệnh TTGQCVAHC 1996 và Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung 1998. Nghị quyết 03 ngày 18/4/2003 của HĐTP TANDTC hướng dẫn một số quy định của Pháp lệnh TTGQCVAHC. Công văn 39/KHXX ngày 6/7/1996 hướng dẫn một số quy định của Pháp lệnh TTGQCVAHC. Nghị định số 70/CP ngày 12/6/1997 về án phí, lệ phí Tòa án. Công văn số 16/1999/KHXX của TANDTC giải đáp một số vướng mắc về Hình sự - Dân sự - Kinh tế - Lao động - hành chính và tố tụng. Công văn 24/1999/KHXX của TANDTC giải đáp một số vướng mắc về hình sự - dân sự - kinh tế - lao động - hành chính và tố tụng. Công văn 24/1999/KHXX của TANDTC giải đáp một số vướng mắc về hình sự - dân sự - kinh tế - lao động - hành chính và tố tụng. Công văn TANDTC số 166/2001/KHXX ngày 14/12/2001 về việc tính thời hạn kháng cáo, kháng nghị. Công văn của TANDTC số 189/2002/KHXX ngày 31/12/2002 về việc quyết định về án phí trong bản án dân sự, kinh tế, lao động, hành chính. VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT KHÁC Hiến pháp nước CHXHCNVN Bộ Luật dân sự. Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004. Luật sửa đổi, bổ sung Luật tổ chức TAND. Luật Khiếu nại, tố cáo (sửa đổi, bổ sung) năm 2004 Quyết định số 220/2003/QĐ-TTg ngày 28/10/2003 về danh mục bí mật Nhà nước, độ tuyệt mật, tối mật của Ban cán sự Đảng ngoài nước. Nghị định 47/CP về bồi thường thiệt hại do cán bộ, công chức và người tiến hành tố tụng gây ra. Nghị định 51/CP về đăng ký và quản lý hộ khẩu. 113 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Hoàng Anh (2005), “Những căn cứ đánh giá tính hợp pháp của quyết định hành chính trong xét xử hành chính ở Cộng hoà Pháp và Vương quốc Bỉ”, Toà án nhân dân, (3), tr. 43-47. 2. Phạm Quốc Anh (2004), “Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta về hoạt động tư pháp”, Nhà nước và pháp luật, (9), tr. 8-15. 3. Ban Bí thư, Chỉ thị số 09- CT/TW ngày 6/3/2002 về một số vấn đề cấp bách cần thực hiện trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo hiện nay. 4. Báo Nhân dân số 17993 ngày 5/11/2004, tr.8. 5. Nguyễn Thanh Bình (2003), Thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân trong việc giải quyết các khiếu kiện hành chính, Luận án tiến sĩ luật học, Viện Nghiên cứu nhà nước và pháp luật, Hà Nội. 6. Bộ Chính trị, Nghị quyết số 08- NQ/TW ngày 2/1/2002 về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới. 7. Bộ Chính trị, Nghị quyết số 48 – NQ/TW ngày 24/5/2005 của về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020. 8. Bộ Chính trị, Nghị quyết số 49 – NQ/TW ngày 24/5/2005 về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020. 9. Lê Cảm (2004), "Một số vấn đề chung về cải cách tư pháp ở Việt Nam trong giai đoạn xây dựng nhà nước pháp quyền", Cải cách tư pháp ở Việt Nam trong giai đoạn xây dựng nhà nước pháp quyền, tr.19-38. 10. Nguyễn Đăng Dung (2001),“Pháp luật không chỉ là công cụ của nhà nước”, Nghiên cứu lập pháp, (11), tr.53-57. 11. Nguyễn Đăng Dung (2004), Thể chế tư pháp trong nhà nước pháp quyền, Nxb Tư pháp, Hà Nội. 12. Trần Thái Dương (2004), “Thể chế hoá đường lối của Đảng”, Nghiên cứu 114 lập pháp, (12), tr. 42-46. 13. Đảng Cộng sản Việt Nam (1995), Văn kiện Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương Khoá VII, Lưu hành nội bộ, Hà Nội. 14. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 15. Đảng Cộng sản Việt Nam (1997), Văn kiện Hội nghị lần thứ 3 Ban chấp hành Trung ương Khoá VIII, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 16. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 17. Đảng Cộng sản Việt Nam (1995), Văn kiện Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Khoá IX, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 18. Đặng Xuân Đào (2005),“Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính - những vấn đề cần sửa đổi bổ sung”, Toà án nhân dân,(3), tr.1-7. 19. Đặng Xuân Đào (2002), “Một số vấn đề về quy định tại Điều 3 và Điều 20 Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính”, Toà án nhân dân, (1), tr.23-25. 20. Bùi Xuân Đức (1995), “Phân định tài phán hành chính và tư pháp hành chính”, Nhà nước và pháp luật, (4), tr. 3-6. 21. Trần Ngọc Đường, Chu Văn Thành (1994), Mối quan hệ pháp lý giữa cá nhân công dân với nhà nước, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 22. Nguyễn Duy Gia (chủ biên 1995), Thiết lập tài phán hành chính ở nước ta, Nxb Giáo dục, Hà Nội. 23. Phrăngxoa Galuđiên Ghinius (2003), Bàn về hành chính Pháp, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 24. Trần Quang Hiển (2004), Hoàn thiện pháp luật về tài phán hành chính ở Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. 25. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2004), Tài liệu nghiên cứu và 115 học tập môn lý luận về nhà nước và pháp luật, (1), Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội. 26. Học viện Hành chính Quốc gia (2004), Giáo trình luật hành chính và tài phán hành chính Việt Nam, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 27. Học viện Hành chính Quốc gia (2003), Hành chính công, Nxb Thống kê, Hà Nội. 28. Học viện Tư pháp (2004), Kỹ năng xét xử các vụ án hành chính, Nxb Tư pháp, Hà Nội. 29. Trần Đại Hưng (2004), “Hoàn thiện nội dung và phương pháp lãnh đạo của Đảng đối với công tác tư pháp”, Cộng sản, (21), tr.9-13,24 30. Nguyễn Thị Thương Huyền (2001), “Bàn về thẩm quyền của Toà hành chính”, Khoa học pháp lý, (3), tr.17-21. 31. V.I. Lê-nin (1977), toàn tập-tập 36, Nxb Tiến bộ, Mat-xcơ-va. 32. Trần Đức Lương (2002), “Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, ngày càng trong sạch, vững mạnh là nhiệm vụ thường xuyên của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta”, Cộng sản, (1), tr.6-11. 33. Trần Đức Lương (2002), “Đẩy mạnh cải cách tư pháp đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”, Cộng sản, (10), tr.3-9,15. 34. Đinh Văn Mậu, Phạm Hồng Thái (1996), Tài phán hành chính ở Việt Nam, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh. 35. Đinh Văn Mậu (2004), “Quan niệm và vấn đề hoàn thiện thể chế, cơ chế giải quyết tranh chấp hành chính”, Quản lý nhà nước, (106), tr.5-8,27. 36. Đinh Văn Minh (2003), “Bàn về thẩm quyền và đối tượng xét xử hành chính”, Thanh tra, (1+2), tr.37-39. 37. Đặng Quang Phương (1998), “Một số nguyên tắc đặc thù trong tố tụng hành chính”, Quản lý nhà nước, (1), tr.29-32. 38. Nguyễn Văn Quang (2004), “Về xác định các căn cứ đánh giá tính hợp pháp của quyết định hành chính trong xét xử các vụ án hành chính”, 116 Luật học, (4), tr.46-54. 39. Quốc hội Khoá IX, Kỳ họp thứ 7 (1995), Báo cáo tổng hợp ý kiến của các Đại biểu quốc hội trao đổi ở tổ về dự án luật tổ chức Toà án hành chính. 40. Lê Hồng Sơn (2003), “Cải cách hệ thống tài phán hành chính bảo đảm thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân”, Nhà nước và pháp luật, (7), tr.12-18. 41. Tạp chí Dân chủ và Pháp luật (2001), Số chuyên đề về Tòa hành chính và việc giải quyết khiếu kiện của tổ chức, công dân, (12/2001), Nxb Quân đội, Hà Nội. 42. Lê Xuân Thân (2002), “Một số ý kiến về tổ chức và hoạt động của Toà hành chính”, Nhà nước và pháp luật, (7), tr.31-36. 43. Thanh tra nhà nước (1994), Thuyết minh Dự án luật tổ chức toà án hành chính và pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ kiện hành chính. 44. Nguyễn Văn Thanh, Đinh Văn Minh (2004), Một số vấn đề về đổi mới cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính ở Việt Nam, Nxb Tư pháp, Hà Nội. 45. Vũ Thư (2003), “Một số khía cạnh của việc nâng cao hiệu suất hoạt động của Tòa hành chính trong việc giải quyết các khiếu kiện hành chính”, Nhà nước và pháp luật, (8), tr.25-31. 46. Vũ Thư (2003), “Sự hình thành và phát triển của tư pháp hành chính ở nước ta”, Nghiên cứu lập pháp, (10), tr.23-27. 47. Vũ Thư (2003), “Tính hợp pháp và hợp lý của các văn bản pháp luật và các biện pháp xử lý các khiếm khuyết của nó”, Nhà nước và pháp luật, (1), tr.8-15. 48. Vũ Thư (1998), “Hai con đường giải quyết khiếu nại hành chính, giải pháp lựa chọn và triển vọng”, Toà án nhân dân, (6), tr.2-4. 49. Vũ Thư (2002), “Thủ tục tố tụng hành chính”, Hệ thống tư pháp và cải cách tư pháp ở Việt Nam hiện nay, tr. 340-381. 50. Toà án nhân dân tối cao, Báo cáo công tác ngành toà án năm 1996, 1997, 117 1998, 1999, 2000, 2001, 2002. 51. Toà án nhân dân tối cao, Báo cáo công tác ngành toà án năm 2003. 52. Toà án nhân dân tối cao, Báo cáo công tác ngành toà án năm 2004. 53. Trương Vĩnh Trọng (2004), “Nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu kiện hành chính góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế”, Thanh tra, (4), tr.4-5. 54. Trường Đại học Luật Hà Nội (2000), Giáo trình lý luận về nhà nước và pháp luật, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội. 55. Trường Đại học Luật Hà Nội (1999), Từ điển giải thích thuật ngữ Luật học, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội. 56. Trường Đại học Luật Hà Nội (2004), Giáo trình Luật tố tụng hành chính Việt Nam, Nxb Tư pháp, Hà Nội. 57. Văn phòng Quốc hội (2004), CD-ROM Cơ sở dữ liệu luật Việt Nam, phiên bản 3.0. 58. Viện Nghiên cứu nhà nước và pháp luật (1994), Xã hội và Pháp luật, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 59. Lê Bình Vọng (1994), Một số vấn đề về tài phán hành chính ở Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 60. Vũ Khắc Xương (1997), “Bàn về trách nhiệm của các cơ quan hành pháp và tư pháp trong việc giải quyết khiếu kiện hành chính”, Quản lý nhà nước, (5), tr. 18-20. 61. Nguyễn Như Ý (Chủ biên 1998), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hoá thông tin, Hà Nội.