Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân

Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 1 Trường ĐH Quảng Nam A. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong cuộc sống, cảm xúc cũng có những giá trị nhất định, cảm xúc tích cực giúp bạn xoa dịu sự sợ hãi, ngờ vực, là động lực cho bạn phát triển, đẩy lùi nhưng khó khăn, tạo dựng niềm tin trong cuộc sống. Nhưng cảm xúc cũng là tác nhân gây ra không ít trở ngại cho bạn. Cảm xúc có thể đánh lạc hướng chú ý của bạn khỏi những vấn đề chính yếu. Khi cảm xúc bị xáo trộn, bạn sẽ bỏ ngoài tai mọi lý lẽ? Bạn sẽ nhận tất cả lỗi về phần mình? Bạn sẽ im lặng trong cơn tức giận đang bùng lên trong người. Và rút cuộc, mọi nỗ lực của bạn phải nhường chỗ cho cái tôi cố hữu đó. Cảm xúc có thể làm hỏng đi mọi mối quan hệ, chúng là chướng ngại vật làm giảm khả năng hành xử khôn ngoan của bạn. Một khi cảm xúc tiêu cực trỗi dậy, chúng có thể che mờ cả lí trí, khi tức giận bạn có thể mất kiểm soát bản thân và có những hành động không đúng mực, cảm xúc có thể khiến bạn bị lợi dụng. Bạn có khả năng giao tiếp tốt. Trong mọi tình huống, bạn luôn biết cách ứng xử khéo léo để không cảm thấy bị xúc phạm hoặc bực bội. Thậm chí ngay cả khi chúng ta không tìm ra giải pháp cho vấn đề, họ cũng làm chúng ta thấy lạc quan và có thêm niềm tin. Bạn cũng có thể là những bậc thầy trong việc điều khiển cảm xúc. Khi phải làm việc với áp lực, bạn không cáu giận mà có khả năng nhìn thấy vấn đề và bình tĩnh tìm ra giải pháp. Bạn là người có khả năng đưa ra quyết định đúng đắn và biết khi nào có khả năng tin vào trực giác của mình, sẵn sàng thừa nhận nhược điểm và tiếp thu những lời phê bình để phát triển bản thân. Bạn hoàn toàn có thể làm được điều đó nếu bạn có được trí tuệ cảm xúc (emotional intelligence- EI ) thường dùng dưới hàm nghĩa nói về chỉ số cảm xúc (emotional intelligence quotient-QE ) của mỗi cá nhân. Chỉ số này mô tả khả năng, năng lực, kỹ năng hay khả năng nhận thức để xác định , đánh giá và điều tiết cảm xúc của chính mỗi người, của người khác, của các nhóm cảm xúc. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 2 Trường ĐH Quảng Nam Như vậy yếu tố cảm xúc là một yếu tố quan trọng để giúp bạn thành công trong cuộc sống, quản lý được chính bản thân là kỹ năng quan trọng của con người. Để nắm rõ vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống, hình thành trí tuệ cảm xúc và hoàn thiện được chỉ số của trí tuệ cảm xúc. Đó là lý do thúc đẩy tôi chọn đề tài nghiên cứu này. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. a. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu vai trò của trí tuệ cảm xúc. b. Nhiệm vụ nghiên cứu Tìm hiểu những lý luận liên quan đến vai trò của trí tuệ cảm xúc, vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân. Đề xuất ý kiến để phát triển chỉ số trí tuệ cảm xúc. 3. Giới hạn của đề tài Đề tài tập trung nghiên cứu vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân và đề xuất một số ý kiến để phát triển chỉ số của trí tuệ cảm xúc. 4. Phương pháp nghiên cứu Để nghiên cứu đề tài này tôi đã dùng phương pháp nghiên cứu lý luận như đọc, phân tích, quan sát, trò chuyện, đánh giá, khái quát, tổng quát và lý luận. 5. Đóng góp của đề tài Đề tài góp phần nắm rõ vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân, hình thành trí tuệ cảm xúc để quản lý bản thân và hiểu rõ cảm xúc của mọi người, thiết lập mối quan hệ xung quanh bạn. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 3 Trường ĐH Quảng Nam B. NỘI DUNG I. Khái niệm trí tuệ cảm xúc 1. Định nghĩa trí tuệ cảm xúc Trước tiên chúng ta cần phải hiểu một cách khái quát cảm xúc. Vậy cảm xúc là gì? Theo nhận định của hai nhà tâm lý học Fehr và Russell thì ‘’ cảm xúc là thứ mà tấc cả mọi người đều biết nhưng không thể định nghĩa được’’. Về ngữ nghĩa, cảm xúc có thể được coi là sự trải nghiệm của cảm giác. Bạn chỉ cảm nhận được cảm xúc chứ không nghĩ ra nó. Khi nghe một lời nói, khi chứng kiến một hành động có ý nghĩa đối với bản thân, các cảm xúc của bạn sẽ lập tức hiện ra đồng thời xuất hiện những suy nghĩ tương đồng, những thay đổi về mặt sinh lý và cảm giác thôi thúc muốn được làm một điều gì đó. Ví dụ như, khi nghe tin cô giáo thông báo bạn được nhận học bổng thì một cảm xúc hiện ra ngay đó là sự sung sướng, vui vẻ và ngay lập tức bạn muốn gọi điện thông báo cho cha mẹ bạn. Bạn không thể triệt tiêu cảm xúc bởi nó là sự tự nhiên, gắn bó với phản xạ không có điều kiện và những yếu tố gọi là có bản năng. Có rất nhiều định nghĩa về trí tuệ cảm xúc. Theo Peter Salovey và John Mayer, hai nhà tâm lý học Mỹ, trí tuệ cảm xúc la khả năng hiểu rõ cảm xúc của bản thân, thấu hiểu cảm xúc của người khác, phân biệt và sử dụng cảm xúc để hướng dẫn suy nghĩ và hành động của bản thân. Theo Daniel Goleman thì trí tuệ cảm xúc là khả năng giám sát các cảm giác và xúc cảm của bản thân và người khác, khả năng phân biệt chúng và những thông tin nhằm định hướng suy nghĩ và hành động của mình. Còn H.Steve lại cho rằng trí tuệ cảm xúc là sự kết hợp của sự nhạy cảm về cảm xúc có tính tự nhiên với các kĩ năng quản lý cảm xúc. Bar-On lại cho rằng trí tuệ cảm xúc là một tổ hợp các năng lực phi nhận thức và những kĩ năng chi phối năng lực của cá nhân nhằm đương đầu có hiệu quả với những đòi hỏi và sức ép của môi trường. Theo Gardner, trí tuệ cảm xúc là năng lực khám phá những tình cảm của mình và năng lực lựa chọn tình cảm để hướng dẫn ứng xử của mình theo sự lựa chọn ấy và năng lực nắm được tâm trạng, tính khí, động cơ và ham muốn của người khác và phản ứng lại một cách thích hợp Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 4 Trường ĐH Quảng Nam 2. Đặc điểm của trí tuệ cảm xúc Trí tuệ cảm xúc đánh giá về khả năng thấu hiểu cảm xúc của một người. So với trí thông minh (IQ), thì trí tuệ cảm xúc ớn hơn rất nhiều về phạm vi tác động và ảnh hưởng. Trí thông minh đơn thuần chỉ bó hẹp trong tư duy toán học, logic, ngoại ngữ… còn trí tuệ cảm xúc bao trùm khả năng hiểu bản thân và hiểu người khác. Trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách thì chỉ số của trí tuệ cảm xúc có thể được hoàn thiện hơn. Theo Daniel Goleman, trí tuệ cảm xúc bao gồm năm đặc điểm: - Hiểu rõ chính mình: Những người giàu trí tuệ cảm xúc hiểu rõ cảm xúc của mình nên không bao giờ để chúng chế ngự. Đồng thời, họ rất nghiêm khắc khi đánh giá bản thân. Họ biết đâu là điểm mạnh của mình để từ đó phát huy hoặc khắc phục, nhờ vậy họ có thể làm việc hiệu quả hơn. Nhiều người tin rằng sự hiểu rõ bản thân chính là thành tố quan trọng nhất của trí tuệ cảm xúc. - Kiểm soát bản thân: Những người có khả năng kiểm soát bản thân thường không để mình nổi giận hoặc nảy sinh lòng ghen tỵ thái quá, và họ cũng không ra những quyết định ngẫu hứng, bất cẩn, mà luôn suy nghĩ khi hành động. Nhờ biết kiểm soát bản thân, họ luôn suy nghĩ chín chắn, thích ứng tốt với sự thay đổi, chính trực và biết nói ‘‘không’’ khi cần thiết. - Giàu nhiệt huyết: Những người giàu trí tuệ cảm xúc thường làm việc rất tận tụy, với hiệu quả cao. Họ sẵn lòng hy sinh thành quả trước mắt để đạt được thành công lâu dài. Họ thích được thử thách và luôn làm việc một cách hiệu quả. - Biết thông cảm: Đây có lẽ là thành tố quan trọng thứ hai của trí tuệ cảm xúc. Cảm thông là việc bạn đồng cảm và hiểu được ước muốn, nhu cầu và quan điểm của những người sống quanh bạn. Những người biết cảm thông thường rất giỏi trong việc nắm bắt cảm xúc của người khác, kể cả những cảm xúc tinh tế nhất. Nhờ vậy, họ luôn biết cách lắng nghe người khác và thiết lập quan hệ với mọi người. Họ không bao giờ nhìn nhận vấn đề một cách rập khuôn hay phán đoán tình huống quá vội vàng. Họ luôn sống chân thành và cởi mở. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 5 Trường ĐH Quảng Nam - Kĩ năng giao tiếp: Những người giỏi giao tiếp thường có khả năng làm việc nhóm tốt. Họ quan tâm đến việc giúp người khác phát triển và làm việc hiệu quả hơn là thành công của chính mình. Họ biết cách tranh luận hiệu quả và là những bậc thầy trong việc thiết lập và duy trì quan hệ xã hội. 3. Cấu trúc của trí tuệ cảm xúc Có khá nhiều ý kiến về cấu trúc của trí tuệ cảm xúc. Salovay tập hợp những hình thức trí tuệ cá nhân do Gardner đề xướng vào một định nghĩa cơ sở về trí tuệ cảm xúc mà ông phân thành năm lĩnh vực chính : - Sự hiểu biết về các xúc cảm : Ý thức về bản thân, tức là có thể nhận biết các xúc cảm của mình, là cơ sở của trí tuệ cảm xúc. - Làm chủ các cảm xúc của mình : Năng lực làm cho những tình cảm của mình thích nghi với mỗi hoàn cảnh phụ thuộc vào ý thức bản thân. - Tự thúc đẩy : Chúng ta thấy cần phải hướng dẫn các xúc cảm của minh để tập trung chú ý, tự kiềm chế và thúc đẩy. Sự kiểm soát các xúc cảm của mình, tức là có thể trì hoãn sự thỏa mãn những ham muốn của mình và đè nén những xung lực- là cơ sở của mọi sự hoàn thiện. - Nhận biết các cảm xúc của người khác : Đó là sự đồng cảm, một năng lực khác dựa vào ý thức về bản thân là yếu tố căn bản của trí tuệ quan hệ cá nhân - Làm chủ mối quan hệ với xã hội : Biết giữ những mối quan hệ tốt với người khác là một sự thành công trong việc điều khiển các cảm xúc của mình. Nhà tâm lý học Goleman lại đưa ra cấu trúc trí tuệ cảm xúc gồm hai thành phần cơ bản là năng lực cá nhân và năng lực xã hội. Năng lực cá nhân bao gồm khả năng tự biết mình và tự kiểm soát. Năng lực xã hội gồm khả năng nhận biết các quan hệ xã hội và quản lý điều khiển chúng. II. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống con người Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 6 Trường ĐH Quảng Nam Phạm vi của trí tuệ cảm xúc vô cùng rộng, nó được một số nhà khoa học nhấn mạnh đó là trí tuệ “ xã hội ”. Tuy nhiên có thể khái quát thành một số vai trò sau đây của trí tuệ cảm xúc trong đời sống con người. 1. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong cuộc sống Trí tuệ cảm xúc quyết định phần lớn tình hình của một hoạt động giao tiếp đối với tất cả mọi người trong tất cả môi trường giao tiếp. Cảm xúc tích cực đóng vai trò vô cùng quan trọng, đó là yếu tố giúp bạn hứng thú với các hành động trong hoạt động học tập. Ví dụ: Bạn cảm thấy môn học Tâm lý học đại cương rất khó hiểu, bạn thấy chán nản và không muốn học, tuy nhiên thầy giáo dạy môn ấy là người rất vui tính và bạn cảm thấy có thiện cảm. Nếu bạn biết cảm xúc tích cực của mình với thầy giáo, nếu bạn biết dùng cảm xúc ấy làm động lực để học tập thì lúc đó bạn đã có trí tuệ cảm xúc. Với bạn bè, việc bạn làm chủ cảm xúc của mình như thế nào cũng quyết định không chỉ tới số lượng mà còn có cả chất lượng các mối quan hệ đó. Những mối quan hệ bền vững thường được xây dựng trên nền tảng hiểu biết lẫn nhau giữa hai bên. Ví dụ: Như trong những mối quan hệ mới, bạn nhận thấy bạn của mình là người rất tốt, bạn có thể học tập được nhiều điều ở người ấy. Tuy nhiên, sự thể hiện cảm xúc như thế nào để họ không nghĩ rằng mình đang bị lợi dụng hoặc dựa dẫm. Trong gia đình, dù mọi người hiểu nhau nhưng không phải ai cũng thân thiết với nhau, chính sự quan tâm của bạn, sự biểu lộ cảm xúc của bạn với những người anh em là nhân tố quan trọng để gắn chặt tình cảm gia đình. Sự thấu hiểu cảm xúc của người khác cho phép bạn có thể làm được nhiều hơn việc nói chuyện một cách hời hợt với những người mình quan tâm. Trí tuệ cảm xúc của bố mẹ, anh chị và người lớn có ảnh hưởng rất lớn tới sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ nhỏ. Có rất nhiều nghiên cứu cho biết, trong gia đình nếu những ông bố, bà mẹ luôn quát nạt và nóng nảy thì trẻ nhỏ trong gia đình luôn Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 7 Trường ĐH Quảng Nam sống trong cảm giác sợ sệt, lo lắng, cảm thấy không an toàn trong chính gia đình của mình. Trong công việc, trí tuệ cảm xúc thực sự vô cùng cần thiết, đặc biệt hiện nay, xu hướng làm việc đều dựa trên sự thương lượng và con đường đối ngoại của toàn nhân loại đều trên cơ sở hòa bình, đàm phán. Những người có trí tuệ cảm xúc biết cách thể hiện tình cảm của mình phù hợp với hoàn cảnh, có khả năng điều khiển nó. Khả năng thích nghi của họ cho phép hoạt động tốt hơn. Sự phân biệt được cảm xúc của người khác là điều cơ bản trong mối quan hệ với mọi người; mà người nắm bắt được cảm xúc của mình đồng thời biết kiềm chế nó, sẽ hiểu được cảm xúc của người khác tốt hơn. Khả năng này được gọi là sự đồng cảm. Một tính chất quan trọng nữa của trí tuệ cảm xúc là khả năng tập trung tình cảm vào những mục đích mà họ muốn đạt được. Tình cảm là sự đồng cảm, giúp họ nhưng không có nghĩa bỏ qua lý trí. Người có trí tuệ cảm xúc biết giữ cân bằng giữa tình cảm và lý trí. Trí tuệ cảm xúc giúp bạn làm chủ lý trí của mình, trong hoàn cảnh nào thì bộc lộ cảm xúc và bộc lộ ở những mức độ như thế nào; khi nào thì phải kìm giữ nó trong lòng… Ví dụ: Như bạn là “lính mới”, tuổi trẻ nhưng được sắp xếp ở một vị trí mà tương đối nhiều người lớn tuổi không được và bạn biết rằng có nhiều lời bàn không hay về điều đó. Người có chỉ số trí tuệ cảm xúc cao sẽ biết làm chủ cảm xúc của mình, không nóng giận và cố gắng tìm hiểu cảm xúc ở những người còn lại. Việc giải quyết đàm tiếu một cách thông minh không chỉ giúp bạn thấy vui vẻ, quan hệ thuận lợi với đồng nghiệp mà cần giải thích vì sao bạn lại có vị trí cao như vậy. Câu chuyện sau sẽ giúp chúng ta hiểu hơn về vai trò của cảm xúc trong đàm phán trên chính trường: Jimmy Carter (Tổng thống thứ 39 của Mỹ) từng vận dụng thành công sức mạnh của cảm xúc vào tiến trình đàm phán hòa bình giữa Israel và Ai Cập. Ông đã mời thủ tướng Israel và Menachim Begin và tổng thống Ai Cập Anwar Sudat Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 8 Trường ĐH Quảng Nam đến trại David để bàn bạc vấn đề này. Mục đích chính của động thái này là giúp cho hai vị nguyên thủ quốc gia có thể đi đến một ký kết hiệp ước hòa bình. Nhưng sau 13 ngày đàm phán, việc thương lượng đã không đạt được kết quả như mong đợi. Phần vì người Do Thái (chỉ thủ tướng Israel) đã không nhìn thấy triển vọng tốt đẹp nào một khi hạ bút ký kết thỏa thuận giữa ba bên. Tổng thống Jimmy Carter đã bỏ không ít thời gian và công sức cho tiến trình hòa bình này, nên ông hoàn toàn có lý do để thể hiện sự thất vọng của mình. Như một biện pháp cứng rắn nhằm vãn hồi tình thế, Tổng thống Carter đã gửi đến Thủ tướng Begin lời cảnh báo buộc phía Israel phải chấp nhận đề xuất của ông nếu không muốn gánh chịu hậu quả. Nhưng cùng lúc, Tổng thống Carter cũng nhận ra rằng nếu gây áp lực thì Thủ tướng Begin có thể trở mặt, quay lưng lại với tiến trình đàm phán và có thể khiến cho mối quan hệ cá nhân giữa hai nhà lãnh đại trở nên xấu đi. Hiểu được điều này, Tổng thống Carter đã có một của chỉ khiến Begin vô cùng xúc động. Trước đó, Thủ tướng Begin đã hỏi xin những bức hình chụp ba nhà lãnh đạo có chữ ký riêng của từng người để làm quà tặng cho những đứa cháu mình. Jimmy Carter đã khéo léo đề tên của những đứa trẻ trên mỗi bức ảnh rồi trao chúng cho Thủ tướng Begin. Cầm những tấm ảnh trên tay, đôi môi người đứng đầu nhà nước Israel đã run lên vì xúc động khi đọc thành tiếng từng cái tên thân thương ấy. Sau đó tiến trình đàm phán đã chuyển sang một trang mới khi cuộc trò chuyện giữa Carter và Begin xoay qunah những vấn đề riêng tư và cả quan điểm của họ về chiến tranh. Đến cuối ngày, Begin, Sudat và Carter đã cùng đặt bút ký vào Hòa ước Trại David. Cuộc trò chuyện có tính khai thông giữa Tổng thống Carter và Thủ tướng Begin đã không thể diễn ra như mong đợi nếu như giữa họ không hiện hữu một mối quan hệ tốt đẹp. Thủ tướng Begin đã trình bày một cách thẳng thắn, không úp mở hay né tránh với Tổng thống Carter những vấn đề khó khăn về phía mình. Những cảm xúc tích cực đã làm nền tảng cho cuộc trò chuyện diễn ra trong bầu Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 9 Trường ĐH Quảng Nam không khí hết sức thoải mái, ngay cả khi đề cập đến các vấn đề khác biệt nghiêm trọng tưởng chừng như không thể hòa hợp được. Trí tuệ cảm xúc dẫn đường cho suy nghĩ cảm xúc dẫn đường cho chúng ta trong những tình huống gay go, như sự sống còn được quyết định, đó là khi bạn không có một điều kiện hay một yếu tố nào để suy nghĩ như khi thời gian quá gấp hoặc tình thế mà bạn chưa từng trải qua trong đời. Mỗi cảm xúc căn bản có mốt dấu ấn sinh học đặc trưng, nó chi phối bằng việc đưa một loạt các biến đổi trong thân thể và lúc đó thân thể phát ra một tập hợp tín hiệu một cách tự động. Ví dụ: Như bạn bị lạc đường ở một khu vực vô cùng vắng vẻ. Lúc này, mọi suy nghĩ đều vô ích, thì hãy nhắm mắt lại và nghe theo cảm xúc, chắc chắn rằng bạn sẽ thoát ra khỏi nơi đó. Một người kể lại rằng: Hôm ấy anh ta đi trên đường thì gặp bão tuyết, mọi thứ trở nên mờ mịt trước mắt, vì quá sợ hãi nên anh đã dừng xe lại và đứng yên tại đó. Một lúc sau khi bão tan thì anh ta thấy có một xe cứu hộ đang đến để giúp đỡ hai chiếc xe phía trước đâm vào nhau. Nếu như không vì cảm giác sợ hãi mà đứng lại, nếu anh ta tiếp tục đi thì chắc chắn sẽ bị đâm vào hai chiếc xe kia. Hoặc khi bạn bất ngờ bị người khác tấn công. Ngay lập tức bạn sẽ nghiêng người để né tránh và hô hoán những người xung quanh nhằm tìm kiếm sự trợ giúp. Trí tuệ cảm xúc còn có vai trò đối với sức khỏe của mỗi cá nhân. Việc kiềm chế cảm xúc làm cho bạn bình tĩnh hơn và tránh được một số bệnh do xúc động quá mạnh. Ví dụ như nóng giận quá mức dễ dẫn đến tai biến mạch máu não, buồn phiền quá dễ dẫn đến trầm cảm.. Việc nhận biết cảm xúc của mình và điều chỉnh chúng một cách hợp lý trong cuộc sống sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn và tránh được bệnh tật. 2. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong hành động Cảm xúc ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động thường ngày. Theo Daniel Goleman thì các cảm xúc chỉ đạo trí tuệ, thậm chí nó còn mạnh hơn khả năng Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 10 Trường ĐH Quảng Nam logic- toán. Trong thực tiễn, cảm xúc tham gia vào hoạt động trí tuệ ở cả hai phương diện: a. Trí tuệ cảm xúc định hướng cho hành động Vai trò hướng đạo của cảm xúc thể hiện như cảm xúc là yếu tố bên trong của hành động trí tuệ, cảm xúc là tâm thể theo suốt quá trình hành động và nó chi phối cho các quyết định theo hành động. Như đã phân tích ở trên, một hành động không đơn thuần chỉ là kết quả hành động của trí tuệ mà còn do cảm xúc chi phối không có bất cứ một hoạt động hay hành động nào mà thiếu vắng cảm xúc. Cảm xúc chi phối tới quyết định hành động. Bạn sẽ không bao giờ làm một việc mà không có cảm xuất chi phối dù việc đó có hay không có mục đích. Ví dụ bạn muốn đi chơi thì có thể là do cảm giác hưng phấn, vui vẻ hoặc chán nản, cô đơn. Khi chán nản bạn muốn đi tới một chỗ nào đấy đông người, cảnh đẹp dễ nhìn ngắm cuộc sống… Cảm xúc làm người định hướng cho hành động còn thể hiện ở việc nó ảnh hưởng đến phương thức, mức độ, tính chất và thời gian… của hành động. Bạn thấy vui trước kết quả thi của mình nhưng bạn thân của bạn lại có kết quả thấp hơn nhiều so với bạn thì sự đồng cảm với nỗi buồn của bạn ấy làm bạn không vui cười trước mặt bạn ấy một cách vô tư được. Trí tuệ cảm xúc có vai trò giúp bạn hành động một cách phù hợp trong từng hoàn cảnh. b. Trí tuệ cảm xúc hình thành nên hành động Sự tác động qua lại giữa chủ thể với hoàn cảnh mà trong đó cảm xúc là động lực của ứng xử còn tri giác, vận động và trí tuệ là sự cấu trúc hóa của các ứng xử đó. G.Piagie quan niệm mỗi ứng xử bao gồm hai mặt, mặt mang năng lượng và mặt nhận thức . Theo L.X.Vưgotxki, trong tư duy ngôn ngữ, ý không phải là điểm tận cùng của quá trình mà đằng sau nó phải là su hướng, cảm xúc, nhu cầu. Cảm xúc là nhân tố mang năng lượng cho ứng xử, thể hiện ở điều kiện ban đầu của mỗi ứng xử. Bất cứ một ứng xử nào cũng bắt nguồn từ cảm xúc. Nếu không có sự tác động và chi phối của cảm xúc thi sẽ không tồn tại ứng xử. Ngay cả những ứng xử theo thói quen thì nó cũng xuất phát từ những cảm xúc Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 11 Trường ĐH Quảng Nam khác nhau, nhưng vì chúng ta làm di, làm lại trở thành ‛‛thói quen” nên ta thường không nhận ra. Ví dụ : Như thói quen vào quán kem mỗi khi buồn. Trong hành động này, chính cảm giác buồn đã dẫn đường cho bạn bước vào quán kem, thế nhưng nó diễn ra nhiều lần nên bạn không để ý và quan tâm đến lý do vì sao mỗi lần cảm thấy buồn mình lại vào quán kem nữa. Cảm xúc chủ yếu là nhân tố hình thành nên hành động, chính vì thế trí tuệ cảm xúc có vai trò không nhỏ trong việc hành động. Nếu cảm xúc là nhân tố tạo năng lượng thì trí tuệ cảm xúc là nguồn gốc của năng lượng đó. Sự thấu hiểu cảm xúc của mình hay của người khác sẽ hình thành một cảm xúc nhất định trong mỗi chúng ta, sau đó phát sinh ra một hành động nhất định. Ví dụ, hôm nay bạn cảm thấy rất vui, vì thế bạn muốn quan tâm đến mọi người. Hoặc như khi bạn thấy một người bạn đột nhiên im lặng, không vui vẻ hoạt bát như mọi ngày, một cảm xúc tò mò xuất hiện trong người bạn, đó là sự quan tâm được hình thành và bạn quyết định lại hỏi thăm cậu ấy. Trí tuệ cảm xúc không những là nguồn gốc của việc nảy sinh tình cảm, xuất hiện hành động mà nó còn hướng đạo cho hành động. Chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn vai trò này của trí tuệ cảm xúc ở phần tiếp theo. c. Trí tuệ cảm xúc là động lực thúc đẩy hoặc kim hãm hành động Cảm xúc tích cực có thể là hành động to lớn cho hành động và suy nghĩ của bạn và ngược lại. Mọi hoạt động của chúng ta không thuần không chỉ do bộ não điều khiển mà còn có sự chỉ đạo của cảm xúc. Những hoạt động đó có thể là sự hứng thú, vui vẻ hoặc là chán nản, miễn cưỡng. Chính bởi vậy, trí tuệ cảm xúc có vai trò rất lớn đối với hoạt động trong cuộc sống thường ngày. Không phải tất cả mọi thứ chúng ta đều muốn làm và làm tốt. Thế nên, có sự điều chỉnh cảm xúc mới có thể giúp chúng ta cân bằng trong việc sinh hoạt nói chung, trong học tập, làm việc, giải trí… nói riêng. Ví dụ : Như, bạn bị bạn bè trong lớp chê cười vì làm sai một bài tập rất cơ bản và bạn cảm thấy rất xấu hổ, từ đó bạn quyết tâm học giỏi môn này. Chính cảm giác xấu hổ đã làm động lực để bạn học tập. Cảm giác e ngại làm bạn không dám đứng đậy phát biểu trước lớp là một sự kìm hãm trong học tập. Sự thúc đẩy hay kìm hãm một hành động của cảm xúc có thể là tích cực hay tiêu cực, chính bởi vậy cần phải có vai Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 12 Trường ĐH Quảng Nam trò của trí tuệ cảm xúc. Sự thấu hiểu cảm xúc và điều chỉnh nó sẽ giúp bạn rất nhiều trong cuộc sống. Không chỉ thấu hiểu cảm xúc của mình, sự đồng cảm với cảm xúc của người khác cũng làm bạn cảm thấy vấn đề trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Một người bạn của bạn bỗng nhiên cư xử rất lạ, nhưng bạn có thể hiểu được lý do và tấc nhiên là hiểu lầm giữa hai người sẽ không xảy ra. III. Một số đề xuất để phát triển chỉ số trí tuệ cảm xúc Trí tuệ cảm xúc có vai trò to lớn trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Do đó, chúng ta cần phải hình thành trí tuệ cảm xúc và phát triển chỉ số của trí tuệ cảm xúc để thành công hơn trong cuộc sống. Trí tuệ cảm xúc phụ thuộc vào cảm xúc; vì vậy, muốn nâng cao được khả năng nhận biết cảm xúc của bản thân và mọi người bạn cần: - Đánh giá đúng những cảm xúc của bản thân, tìm hiểu những nguyên nhân của những cảm xúc đó đồng thời xem các biểu hiện của nó trong cuộc sống. - Đánh giá bản thân bằng việc quan sát những ảnh hưởng do bạn gây ra như thế nào rồi rút ra những kinh nghiệm cho mình. - Mở rộng mối quan hệ của mình, tiếp xúc thật nhiều người để tạo cơ hội tìm hiểu lẫn nhau để cảm xúc của bạn trở nên phong phú hơn, nắm được cảm xúc khác nhau dễ hơn. - Rèn luyện kỹ năng nghe, nghe kiên nhẫn, nghe có suy nghĩ và nghe có chọn lọc. - Đặt bản thân vào vị trí của người khác trước khi phán xét về họ, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến cảm xúc. - Học hỏi những người trải nghiệm nhiều trong cuộc sống, hãy chú ý cách họ xử sự. Hãy cố gắng dùng trí tuệ cảm xúc thật nhiều trong hoạt động thường ngày để chỉ số trí tuệ cảm xúc phát triển nhiều hơn. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 13 Trường ĐH Quảng Nam C. KẾT LUẬN Trí tuệ cảm xúc có vai trò quan trọng trong đời sống và hoạt động thực tiễn của cá nhân. Nó không chỉ là một yếu tố quan trọng hình thành nên hành động mà nó còn là động lực thúc đẩy hay kiềm hãm hành động. Trí tuệ cảm xúc định hướng cho hành động, dẫn đường cho suy nghĩ và tránh được những vấn đề về sinh lý. Như vậy, bạn phải hình thành nên trí tuệ cảm xúc để có thể ý thức là có thể nhận biết được xúc cảm của mình. Có năng lực làm cho những tình cảm của mình thích nghi với mọi hoàn cảnh phụ thuộc vào ý thức bản thân. Có khả năng kiểm soát các xúc cảm của mình. Có thể trì hoãn sự thỏa mãn những ham muốn của mình và đè nén những xung lực. Nhận biết được các cảm xúc của người khác, biết giữ các mối quan hệ tốt với xã hội. Trí tuệ cảm xúc là một yếu tố quan trọng để giúp bạn đạt đến thành công trong cuộc sống, đặc biệt là trong sự nghiệp. Quản lý con người và các mối quan hệ là kỹ năng quan trọng của mọi nhà lãnh đạo, vì thế để nâng cao được chỉ số trí tuệ cảm xúc chúng ta cần phải sử dụng và rèn luyện trí tuệ cảm xúc trong đời sống hằng ngày, đó là việc làm cần thiết cho mỗi chúng ta. Phải sử dụng các phương cách tối ưu để bạn có thể tích lũy và nâng cao dạng trí tuệ đặc biệt này của mình. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 14 Trường ĐH Quảng Nam D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Tâm lý học Đại cương - Nguyễn Quang Uẩn, Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB Công An Nhân Dân. 2. Giáo trình Tâm lý học Đại cương – Nguyễn Quang Uẩn, NXB ĐH Sư Phạm, 2005 3. Daniel Goleman, “Trí tuệ cảm xúc”, NXB Lao Động – Xã Hội, Hà Nội 2007. 4. Roger Fisher, Daniel Goleman; Sức mạnh của trí tuệ cảm xúc; NXB Trẻ. 5. Dale Camegie; Đắc nhân tâm; NXB Trẻ. 6. Một số website:   cong.174006.html  Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 15 Trường ĐH Quảng Nam E. NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. ………………………………………………………………................................. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống cá nhân Nguyễn Hoài Thương – CT12SVN01 Trang | 16 Trường ĐH Quảng Nam MỤC LỤC A. MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................... 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu. .......................................................... 2 a. Mục đích nghiên cứu ........................................................................... 2 b. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................... 2 3. Giới hạn của đề tài .................................................................................... 2 4. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 2 5. Đóng góp của đề tài .................................................................................. 2 B. NỘI DUNG ................................................................................................... 3 I. Khái niệm trí tuệ cảm xúc ........................................................................ 3 1. Định nghĩa trí tuệ cảm xúc............................................................................ 3 2. Đặc điểm của trí tuệ cảm xúc........................................................................ 4 3. Cấu trúc của trí tuệ cảm xúc ........................................................................ 5 II. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong đời sống con người ........................... 5 1. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong cuộc sống ................................................ 6 2. Vai trò của trí tuệ cảm xúc trong hành động ............................................... 9 a. Trí tuệ cảm xúc định hướng cho hành động ..................................... 10 b. Trí tuệ cảm xúc hình thành nên hành động ...................................... 10 c. Trí tuệ cảm xúc là động lực thúc đẩy hoặc kim hãm hành động ...... 11 III. Một số đề xuất để phát triển chỉ số trí tuệ cảm xúc ........................... 12 C. KẾT LUẬN ................................................................................................ 13 D. TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 14 E. NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN .............................................................. 15