Vai trò quản lí của nhà nước trong nền kinh tế thị trường

Lêi më ®Çu Trong lÞch sö kinh tÕ thÕ giíi KTTT ®­îc coi nh­ mét tÊt yÕu g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña mçi mét quèc gia, lµ con ®­¬ng dÉn tíi sù v¨n minh giµu cã. N­íc ta còng ®i theo xu h­íng tÊt yÕu ®ã cña thÕ giíi. Nh­ng nÒn kinh tÕ cña chóng ta kh«ng ph¶it lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thuÇn tuý mµ lµ nÒn kinh tÕ cã sù qu¶n lÝ cña nhµ nøoc, cã sù kÕt hîp mét c¸ch chÆt chÏ gi÷a bµn tay v« h×nh vµ bµn tay h÷u h×nh. Theo ®óng nh­ ®¹i héi IX cña ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam chØ ra: KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ vña dùa trªn c¬ së vµ sù dÉn d¾t bëi c¸c nguyªn t¾c vµ b¶n cña CNXH, thÓ hiÖn trªn c¶ ba mÆt: +Së h÷u +Tæ chøc qu¶n lÝ +Ph©n phèi Nh»m môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. ViÖc nghiªn cøu vÒ vai trß cña nhµ n­¬c ®ãi víi nÒn KTTT sÏ ®Æt ra nhiÒu c©u hái cÇn ®­îc gi¶i quyªt nh­: liÖu sù qu¶n lÝ ®ã lµ cÇn thiªt? cµn thiÕt nh­ thÕ nµo? sù can thiÖp cña nhµ n­íc nªn dõng l¹i ë ®©u?…®ßi hái cÇn ph¶i cã sù nghiªn cøu vµ kiÓm tra thùc nghiÖm, ®©y lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i ®¸p trong t×nh h×nh hiÖn nay, nhÊt lµ ®èi víi nªn kinh tÕ n­íc ta. Do vËy em chon ®Ò tµi: "Vai trß qu¶n lÝ cña nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng" .Nh»m hiÓu râ h¬n vÒ con ®­êng mµ nh©n d©n ta ®· lùa chän. I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vÒ vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam hiÖn nay 1. Kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta a. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ tr­êng - Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ m« h×nh kinh tÕ mµ ë ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®­îc thùc hiÖn trªn thÞ tr­êng th«ng qua qu¸ tr×nh trao ®æi mua b¸n hµng ho¸. Quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh sÏ ®¹t ®Õn kinh tÕ thÞ tr­êng. - Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, ë ®ã s¶n xuÊt c¸i g×, cho ai ®­îc quyÕt ®Þnh th«ng qua thÞ tr­êng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸ nh©n , doanh nghiÖp ®Òu ®­îc biÓu hiÖn qua viÖc mua b¸n hµng ho¸ dÞch vô trªn thÞ tr­êng. Môc ®Ých cña tõng thµnh viªn tham gia vµo thÞ tr­êng lµ t×m kiÕm lîi nhuËn cho b¶n th©n hä theo sù dÉn d¾t cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng hay “ bµn tay v« h×nh ” (theo Adam Smith). b. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta - Kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Gäi lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. MÆc dï tõ §¹i héi VI cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam (th¸ng 12-1986) ®· chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,nh­ng ph¶i ®Õn tËn ®¹i héi §¶ng lÇn IX (th¸ng 4-2001) míi ®­a ra kh¸i niÖm “kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa”. Nh­ vËy nhµ n­íc ta ®· chñ tr­¬ng chuyÓn tõ nÒn hµnh chÝnh quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tõ rÊt sím , nh­ng ®Ó cã ®­îc quan ®iÓm thèng nhÊt, v÷ng ch¾c vÒ ®iÒu nµy lµ c¶ mét qu¸ tr×nh t×m tßi, nghiªn cøu , tæng kÕt thùc tiÔn cña §¶ng ta. - NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta kh«ng ph¶i lµ nÒn KTTT thÞ tr­êng bÊt k× mµ lµ nÒn KTTT ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, víi môc tiªu võa kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu tiÕn bé cña nh©n lo¹i trong lÞch sö ph¸t triÓn mµ ®Ønh cao lµ cña chñ nghÜa t­ b¶n, võa kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm cña nã, ®Ó cho nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn víi tèc ®é ngµy cµng cao, ®ång thêi kÕt hîp víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi. §iÒu nµy víi nÒn KTTT thuÇn tuý kh«ng thÓ cã ®­îc. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµynhµ n­íc ph¶i sö dông mét hÖ thèng c«ng cô, chÝnh s¸ch ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. - Tõ nh÷ng ®iÒu trªn ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng c¶ CNTB vµ CNXH ®Òu sö dông KTTT ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi. Nh­ng ®iÓm kh¸c biÖt râ rµng gi÷a hai chÕ ®é x· héi nµy thÓ hiÖn ë mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi.Còng lµ c¹nh tranh trong KTTT, nh­ng c¹nh tranh d­íi CNTB cã thÓ tãm gän trong mét c©u lµ “c¸ lín nuèt c¸ bД cßn d­íi CNXH, chóng ta coi c¹nh tranh lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ, khuyÕn khÝch lµm giµu g¾n víi xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo. Chóng ta lu«n chó träng ,gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: Sù gia t¨ng vÒ møc sèng ph¶i lu«n g¾n liÒn víi gi÷ g×n ®¹o ®øc vµ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng. §ång thêi d­íi CNXH, qui luËt c¹nh tranh, qui luËt lîi nhuËn vÉn ®­îc coi lµ ®éng lùc ph¸t triÓn KTTT, nh­ng kh«ng ph¶i lµ ®éng lùc: “chñ yÕu –duy nhÊt” n÷a. b.C¬ chÕ thÞ tr­êng k/n: C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ ®iÒu tiÕt cña nÒn KTTT, do sù t¸c ®éng cña c¸c qui luËt vèn cã cña nã. Nãi Mét c¸ch cô thÓ, c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ hÖ thèng h÷u c¬ cña sù thÝch øng lÉn nhau, sù ®iÒu tiÕt lÉn nhau, tù ®iÒu tiÕt lÉn nhau cña c¸c yÕu tè gi¸ c¶ cung cÇu, c¹nh tranh,…tr­c tiÕp ph¸t huy t¸c dông trªn thÞ tr­êng ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn KTTT. VÒ b¶n chÊt c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ gi¸ c¶ tù do. Mét c¬ chÕ thÞ tr­êng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau : +C¸c vÊn ®Ò cã liªn quan vÒ viÖc ph©n bè sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng ,vèn… vÒ c¬ b¶n®­¬c quyÕt ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan th«ng qua sù ho¹t ®éng cña cac qui luËt kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ qui luËt cung cÇu. + C¸c mèi quan hÖ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Òu ®­îc tiÒn tÖ ho¸, do vËy ®éng lùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Òu ®­îc ph¶n ¸nh qua lîi nhuËn + Nhµ s¶n xuÊt ®­¬c tù do lùa chän viÖc s¶n xuÊt c¸i g×? cho ai? bao nhiªu? ng­êi tiªu dïng cã quyÒn tù do lùa chän s¶n phÈm hä muèn theo kh¶ n¨ng kinh tÕ cña hä. + HÇu nh­ lu«n ®¶m b¶o ®­îc sù c©n b»ng gi­· søc cung vµ søc cÇu.HiÕm khi g©y ra t×nh tr¹ng khan hiÕm vµ thiÕu thèn l­¬ng thùc. +c¹nh tranh lµ m«i tr­êng vµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ - C¬ chÕ thÞ tr­êng mang l¹i nhiÒu ­u ®iÓm: +Thø 1: c¬ chÕ thÞ tr­êng kÝch thÝch ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ , t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng tù do cña hä , do ®ã lµm cho nÒn kinh tÕ t¨ng n¨ng ®éng hiÖu qu¶. +Thø 2: C¬ chÕ thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng tù ®éng ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi, tù ®éng ph©n bæ c¸c nguån tµi nguyªn s¶n xuÊt, vµo c¸c ngµnh kinh tÕ mµ kh«ng cÇn cã bÊt cø sù ®iÒu khiÓn tõ mét trung t©m nµo, mét c¸ch tèi ­u nhÊt. Nã sÏ tù ®éng chuyªn m«n ho¸ c¸c vïng c¸c miÒn trong n­¬c ta thµnh c¸c trung t©m s¶n xuÊt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. +Thø 3: Sù ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng thùc ra mÒm dÎo h¬n rÊt nhiÒu so víi sù ®iÒu chØnh cña nhµ n­íc. Vµ sÏ mang l¹i kÕt qu¶ cao h¬n vµ nhanh chãng h¬n, kh«ng g©y ra t×nh tr¹ng bÊt thuËn trong c¸c chñ thÓ kinh tÕ. Cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao, linh ho¹t tr­íc nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ biÕn ®æi ,t¹o ra sù thÝch øng kÞp thêi gi÷a s¶n xuÊt x· héi víi nhu cÇu x· héi. +Thø 4: D­íi søc Ðp cña c¹nh tranh KTTT kÝch thÝch sù ®æi míi ph¸t triÓn. Nh÷ng nhµ s¶n xuÊt ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÕ hµng ho¸ cña m×nh, hä ph¶i quan t©m ®Õn sù tiªu thô trªn thÞ tr­êng, muèn s¶n phÈm cña m×nh ®­îc thÞ tr­êng tiÕp nhËn, hä buéc ph¶i gi¶m chi phÝ c¸ biÖt xuèng thÊp nhÊt cã thÓ b»ng c¸ch ph¶i ®æi míi kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ, do vËy chÊt l­îng mÉu m· cña nh÷ng s¶n phÈm ®­îc c¶i biÕn liªn tôc.Qu¸ tr×nh cao nhê tËn dông ®­îc tèi ®a nguån vèn, tr¸nh ®­îc sù l·ng phÝ cho x· héi. +Thø 5: C¬ chÕ thÞ tr­êng ®¶m b¶o cho sù c©n b»ng t­¬ng ®èi gi÷a tæng cung vµ tæng cÇu. Nhê ®ã ng­êi d©n cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng hµng ngµy cña m×nh theo kh¶ n¨ng cho phÐp cña hä.C¬ chÕ thÞ tr­êng mang l¹i sù phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cã nghÜa lµ s¶n phÈm x· héi sÏ ngµy cµng phong phó. +Thø 6: C¬ chÕ thÞ tr­êng tù ®éng kÝch thÝch sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Trong giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn KTTT ®· tù ®éng ph©n ho¸ ng­êi s¶n xuÊt ra lµm ng­êi giµu ng­êi nghÌo vµ chyªn m«n ho¸ hä thµnh nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt vµ nh÷ng ng­êi qu¶n lÝ, chuyªn m«n ho¸ hä vµo nh÷ng lÜnh vùc mµ hä cã ­u thÕ nhÊt. Tuy nhiªn sau nµy ®©y còng sÏ chÝnh lµ khuyÕt tËt c¬ b¶n cña KTTT +Thø 7: ViÖc c¹nh tranh ®ßi hái ph¶i ®µo t¹o ngµy cµng nhiÒu c¸n bé qu¶n lÝ vµ ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é cao. §ång thêi muèn thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn ng­êi s¶n xuÊt ph¶i vËn dônh nhiÒu biÖn ph¸p qu¶n lÝ kinh tÕ, lµm cho s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng, n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lÝ kinh tÕ. Qua ®ã ng­êi tµi trong qu¶n lÝ kinh tÕ sÏ ®­îc träng dông vµ xuÊt hiÖn cµng nhiÒu. Nhu cÇu häc hái vµ n©ng cao trÝ thøc cña toµn x· héi sÏ ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ . +Thø 8 : Th«ng qua nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng sÏ liªn kÕt ®­îc c¸c nhµ s¶n xuÊt riªng lÎ vµo ho¹t ®éng cña quèc gia. -Nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng: MÆc dï cã nhiÒu ­u ®iÓm song c¬ chÕ thÞ tr­êng thuÇn tuý kh«ng ph¶i lµ ch×a kho¸ v¹n n¨ng, bªn c¹nh mÆt tÝch cùc nã cßn cã nhiÒu khuyÕt tËt xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt bªn trong cña nã do sù chi phèi cña cña chÕ ®é së h÷u t­ nh©n. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cµng ngµy nh÷ng mÆt tr¸i cña nã béc cµng lé s©u s¾c, cã thÓ tãm gän l¹i nh÷ng khuyÕt ®iÓm chÝnh cña c¬ chÕ thÞ tr­êng nh­ sau: +Thø 1: C¬ chÕ thÞ tr­êng cã thÓ g©y ra t×nh tr¹ng bÊt æn chÝnh trÞ vµ th­êng xuyªn ph¸ vì sù c©n ®èi cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. HËu qu¶ tiªu cùc cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nã th­êng ®i liÒn víi nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i . Nã khã cã thÓ tr¸nh khái nh÷ng th¨ng trÇm , khñng ho¶ng kinh tÕ cã tÝnh chu k× vµ thÊt nghiÖp. Thùc tÕ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng trong mÊy thËp kØ qua chØ râ r»ng: Kh«ng mét n­íc nµo trong mét thêi gian dµi mµ gi¶i quyÕt ®­îc c¨n bÖnh kinh niªn lµ l¹m ph¸t vµ viÖc lµm. §iÒu nµy thùc ra míi ®­îc mäi ng­êi thõa nhËn c¸ch ®©y 60 n¨m , tõ khi xuÊt hiÖn cuéc ®aÞ suy tho¸i 1929-1933. Cßn tr­íc n¨m 1930 ng­êi ta tin r»ng : kh«ng thÓ cã thÊt nghiÖp lín vµ l©u dµi x¶y ra trong nÒn KTTT, hä cho r»ng KTTT cã thÓ tù ®iÒu khiÓn mµ kh«ng cÇn cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ. Cuéc ®¹i suy tho¸i 1929-1933 b¾t ®Çu tõ Anh vµo n¨m 1921 vµ nhanh chãng lan ra tÊt c¶ c¸c n­íc TBCN kh¸c g©y nªn hËu qu¶ trÇm träng. §øng tr­íc vÊn ®Ò ®ã c¸c nhµ kinh tÕ lóc nµy míi thõa nhËn nh­îc ®iÓm cña KTTT vµ thõa nhËn r»ng nÕu kh«ng cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc th× nÒn KTTT kh«ng thÓ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®­îc. +Thø 2: Do môc ®Ých ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn KTTT lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, nªn hä th­êng kh«ng quan t©m ®Õn vÊn ®Ò tµi nguyªn m«i tr­êng cña c¶ céng ®ång x· héi. Nªn nÕu chóng ta chØ nh×n vµo nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ ®¹t ®­îc, nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i nh­ viÖc lµm ,l¹m ph¸t trong mét thêi gian ng¾n th× h¼n chóng ta sÏ kh«ng khái ng¹c nhiªn tr­íc nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc. Nh­ng c¸i mµ chóng ta sÏ nhËn ®­îc sau ®ã sÏ lµ g×? §ã ch¾c ch¾n sÏ lµ sù « nhiÔm m«i tr­êng trÇm träng, søc khoÎ con ng­ßi ®i xuèng, t×nh tr¹ng kinh tÕ bÊt æn…Mµ tù b¶n th©n c¬ chÕ thÞ tr­êng sÏ kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc. +Thø 3: C¬ chÕ thÞ tr­êng g©y sù ph©n phèi kh«ng c«ng b»ng, hÇu hÕt c¸c tµi s¶n cña x· héi tËp trung trong tay mét sè ng­êi, cßn ®¹i ®a sè nh©n d©n lao ®éng l¹i sèng khæ cùc. §µo s©u hè ng¨n c¸ch giµu nghÌo, sù ph©n cùc vÒ cña c¶i t¸c ®éng xÊu ®Õn ®¹o ®øc vµ t×nh ng­êi. Sù ph©n ho¸ nµy x¶y ra víi kh«ng chØ víi nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt trong mét n­íc, mµ cßn gi÷a c¸c quèc gia víi nhau còng xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng c¸ lín nuèt c¸ bÐ, sù phô thuéc cña c¸c quèc gia kÐm ph¸t triÓn víi nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn h¬n. +Thø 4: C¬ chÕ thÞ tr­êng chØ thÓ hiÖn ®Çy ®ñ trong c¹nh tranh hoµn h¶o, hki xuÊt hiÖn c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o th× hiÖu lùc kinh tÕ cña c¬ chÕ thÞ tr­êng sÏ gi¶m xuèng. VÝ dô khi xuÊt hiÖn ®éc quyÒn, c¸c nhµ ®éc do kh«ng ph¶i c¹nh tranh nªn cã thÓ gi¶m s¶n l­îng cña hä xuèng ,t¨ng gi¸ ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao h¬n, vµ ®ång thêi hä sÏ kh«ng cã ®éng lùc ®Ó ®æi míi kÜ thuËt, chÊt l­îng, mÉu m· s¶n phÈm n÷a. +Thø 5: trong c¬ chÕ thÞ tr­êng lu«n tån t¹i nh÷ng nghµnh kinh tÕ kÐm søc c¹nh tranh.§ã lµ nh÷ng nghµnh liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò c«ng céng mang l¹i nhiÒu lîi Ých thiÕt thùc cho c¶ céng ®ång, nh­ng ®ßi hái vèn ®Çu t­ cao mµ vèn thu håi l¹i chËm hoÆc thu håi kh«ng hÕt ®­îc.Do vËy sÏ kh«ng cã nhiÒu doanh nghiÖp muèn ®Çu t­ dÉn ®Õn sù thiÕu hôt cña c¸c dÞch vô c«ng céng. Ngßai ra d­íi c¬ chÕ thÞ tr­êng c«ng b»ng x· héi, phóc l¬Þ x· héi còng kh«mg ®­îc gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng. 2.TÊt yÕu vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc - Chóng ta cÇn ph¶i nhÊn m¹nh mét ®iÒu lµ : sù l·nh ®¹o cu¶ §¶ng céng s¶n vµ vai trß qu¶n lÝ cña nhµ n­íc ®èi víi nÒn KTTT ë n­íc ta hiÖn nay lµ tÊt yÕu v×: +Theo §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam,®©y lµ m« h×nh tæng qu¸t trong thêi k× qu¸ ®é ®i lªn CNXH cña n­íc ta .Chóng ta ph¶i vËn dông nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®­îc trong nÒn KTTT, chóng ta thõa nhËn nh÷ng g× mµ CNTB ®¹t ®­îc trong KTTT, nh­ng KTTT kh«ng ph¶i lµ ph¸t minh cña CNTB. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng mang l¹i cho nh©n lo¹i nhiÒu ®iÒu k× diÖu, nh­ng ®ång thêi còng chøa ®ùng qu¸ nhiÒu khuyÕt tËt xuÊt ph¸t tõ chÕ ®é t­ h÷u vÒ s¶n xuÊt, vµ do b¶n chÊt cña CNTB mang l¹i nh­: thóc ®Èy sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, khuyÕn khÝch lèi sèng thùc dôngvÞ kØ, ch¹y theo ®ång tiÒn lµm b¨ng ho¹i nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc. Nh÷ng khuyÕt tËt nµy ®i ng­îc l¹i víi b¶n chÊt cña nhµ n­íc XHCN ViÖt Nam. Cã thÓ nãi KTTT nh­ mét con dao hai l­ìi trong tiÕn tr×nh x©y dùng XHCN võa lµ con ®­êng dÉn giµu cã v¨n minh lµ b¹n ®ång hµnh cña CNXH. Nh­ng ®ång thêi nã l¹i cã thÓ dÉn ®Õn chÖch h­íng XHCN, tù ph¸t ®i theo con ®­êng ph¸t triÓn TBCN tr¸i víi nguyÖn väng cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n ViÖt Nam. Víi môc tiªu tèt ®Ñp mµ §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· lùa chän. V× vËy viÖc ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cho nÒn KTTT ë ViÖt Nam theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, ®¸p øng xu thÕ cña thêi cuéc , vµ phï hîp víi qui luËt ®· ®­îc h×nh thµnh trong thùc tiÔn. Vµ nhiÖm vô nµy chØ cã thÓ ®­îc thùc hiÖn khi cã sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n, phï hîp cña nhµ n­íc vµ §¶ng céng s¶n b»ng: c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, c«ng cô qu¶n lÝ vÜ m«(tµi chÝnh, kÕ ho¹ch, qui ho¹ch… ) míi cã thÓ h¹n chÕ tÝnh tù ph¸t cña CNTB, ®¶m b¶o ®­îc tÝnh ®Þnh h­íng XHCN cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, thùc hiÖn ®­îc sù kÕt hîp th«ng nhÊt gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi c«ng b»ng-tiÕn bé x· héi ngay trong mçi b­íc ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. -H¬n thÕ n÷a ViÖt Nam lµ mét nø¬c ngheß, tr×nh ®é x· héi thÊp, xuÊt ph¸t ®iÓm ®i lªn CNXH thÊp, sau chiÕn tranh lµ t×nh tr¹ng ®ãi kÐm vµ l¹m ph¸t kÐo dµi , h¬n n÷a Viªt Nam laÞ chËm chuyÓn ®æi c¬ chÕ. C¬ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung bao cÊp trong mét thêi gian t­¬ng ®èi dµi , tõ khi hoµ b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c(1954) cho ®Õn tËn cuèi nh÷ng n¨m 80 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kØ 20, nh©n ®©y còng ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp ®· tõng ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc trong kh¸ng chiÕn. Tuy nhiªn sai lÇm cña chóng ta lµ ë chç sau khi ®Êt n­íc thèng nhÊt (1975) trong mét thêi gian dµi chóng ta ®· phñ nhËn nÒn KTTT, thùc hiªn kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕ-x· héi nh÷ng n¨m sau ®ã. §óng nh­ lêi V.I Lªnin ®· nãi nh÷ng ­u ®iÓm cña ngµy h«m qua kÐo dµi qu¸ møc sÏ dÉn ®Õn nh÷ng nh­îc ®iÓm cña ngµy h«m nay. §iÒu nµy dÉn ®Õn c¬ chÕ qu¶n lÝ cña chóng ta kh«ng tr¸nh khái søc ú rÊt cao, hÖ thèng ng©n hµng, tÝn dông …víi t­ c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lÝ cña nhµ n­íc cßn mang t¸c phong kinh tÕ ch­a cao,®iÒu nµy cßn thÓ hiÖn c¶ trong c¸c c¸n bé qu¶n lÝ vµ ng­êi d©n kh«. TÖ quan liªu, tham nhòng, s¸ch nhiÔu c¸c doanh nghiÖp … x¶y ra nhiÒu. ChÝnh v× hoµn c¶nh ®Æc biÖt nµy cña nÒn kinht tÕ ViÖt Nam ®ßi hái nhµ n­íc ta ph¶i nç lùc qu¶n lÝ chÆt chÏ nh»m xo¸ nh÷ng tån t¹i kh«ng tèt nh­ trªn cña c¬ chÕ cò, cã nh­ vËy míi t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn KTTT ph¸t triÓn ®­îc mét c¸ch m¹nh mÏ ë ViÖt Nam. Nh­ ®· nãi nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang trong thêi k× ph¸t triÓn, KTTT sÏ kh«ng thÓ ®¶m cho mét nÒn kinh tÕ phat triÓn æn ®Þnh vµ vµ v÷ng ch¾c , ®ång thêi còng kh«ng thÓ duy tr× sù b¶o hé hoµn toµn cña nhµ n­íc, trong nh÷ng tr­êng hîp nãi trªn cã thÓ vÝ nh­ sù m©u thuÉn, lÖch l¹c nh­ ng­êi ta ®Þnh “vç tay b»ng mét bµn tay” vËy, vµ nã sÏ kh«ng thÓ gióp chóng ta c¶i t¹o ®­îc c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu cña m×nh. Nh­ vËy cÇn ph¶i cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ ë mét chõng mùc nµo ®ã míi cã thÓ chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ n«ng nghiÖp l¹c hËu sang nÒn c«ng nghiÖp, t¨ng ®­îc møc tÝch luü t­ b¶n, ®Çu t­ vµ c¶i t¹o c¬ cÊu ®Çu t­ theo h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. -Ngoµi ra trong c¬ së h¹ tÇng cña n­íc ta hiÖn nay cßn tån t¹i nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ ®an xen víi nhau, hoµ nhËp l¹i víi nhau nh­: kinh tÕ tù cung tù cÊp, kinh tÕ qu¶n lÝ tËp trung, kinh tÕ hµng ho¸ nhá. Theo qui luËt cña lÞch sö kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ tù cung tù cÊp sÏ v­¬n tíi kinh tÕ hµng hãa mµ ®Ønh cao sÏ lµ KTTT. Cßn nÒn kinh tÕ qu¶n lÝ tËp trung ë n­íc ta ch­a h×nh thµnh ®Çy ®ñ, chÝnh v× vËy mµ nhÊt thiÕt ph¶i cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc trong nÒn KTTT. -NÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay, c¸c nguån lùc s¶n ch­a ®­îc khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ , thÞ tr­êng võa yÕu, võa v« tæ chøc, khi chóng ta chuyÓn ®æi nÒn KT sang c¬ chÕ thÞ tr­ßng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc võa cho phÐp chóng ta sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc khan hiÕm, võa kh¾c phôc tinh v« tæ chøc vµ nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ truêng, ®¶m b¶o mang l¹i c«ng b»ng , ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn x· héi. -§ång thêi khi t¨ng cuêng vai trß qu¶n lÝ cña nhµ n­íclµ t¨ng c­êng sù t¸c ®éng cña chÝnh trÞ XHCN ®èi víi KTTT, nh»m thóc ®Èy KTTT ph¸t triÓn ®óng ®Þnh h­íng XHCN. Song song víi qu¸ tr×nh nµy sÏ lµ tÊt yÕu ph¶i lµ sù thay ®æi chØnh ®èn ph­¬ng thøc l·nh ®¹o, ph­ong ph¸p ho¹t ®éng,c¶i c¸ch hµnh chÝnh,®æi míi tæ chøc cña nhµ nøoc ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña x· héi. Tõ ®ã sÏ lµ c¶ mét chu tr×nh ph¸t triÓn ®æi míi liªn tôc cña nhµ n­íc, mang l¹i hiÖu qu¶ l©u dµi cho x· héi. 3.Vai trß chøc n¨ng qu¶n lÝ kinh tÕ cña nhµ n­íc a.Vai trß -Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ tèt nhÊt ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn KTTT tuy nhiªn nã còng mang l¹i hµng lo¹t vÊn ®Ò khã kh¨n ®ßi hái sù gi¶i quyÕt cña nhµ n­íc. V× vËy hiÖn nay kh«ng mét quèc gia nµo dï lµ ch­a c«ng nghiÖp ho¸ hay hay lµ ®· ë thêi k× hËu c«ng nghiÖp mµ kh«ng cã sù can thiÖp cña nhµ n­¬c vµo nÒn kinh tÕ theo nhiÒu lÝ do kh¸c nhau (kÓ c¶ Mü) , tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®ªï sö dông nÒn kinh tÕ hçn hîp, ®Êy lµ sù kÕt hîp gi÷a “bµn tay v« h×nh” vµ “bµn tay h÷u h×nh” ®Ó nÒn kinh tÕ phat tiÓn æn ®Þnh, vµ tuú theo ®­êng lèi chÝnh trÞ mµ mçi nhµ n­íc ®· lùa chän, mµ sù can thiÖp cña nhµ n­íc dõng l¹i ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. §èi víi nhµ n­íc XHCN ViÖt Nam sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc nh»m môc tiªu x©y dùng d©n giµu,n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh, kÕt hîp tÊt c¶ c¸c ­u thÕ cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó n©ng cao phóc lîi x· héi vµ ph©n phèi c«ng b»ng h¬n vÒ thu nhËp gi÷a c¸c nhãm x· héi. -Cã thÓ thÊy râ môc tiªu qu¶n lÝ cña nhµ n­íc ta th«ng qua 4 chøc n¨ng sau cña nhµ n­íc sau: +Thø 1: Sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc ta nh»m b¶o ®¶m sù æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi b»ng c¸ch t¹o ra mét khu«n khæ ph¸p lÝ phï hîp, ®¸p øng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ, nh»m ®iÒu chØnh hµnh vi cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ . +Thø 2: Sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc sÏ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn l©u dµi cho nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ theo ®óng c¸c nguyªn t¾c cña thÞ tr­êng.X©y dùng c¸c chiÕn l­îc vµ qui ho¹ch ph¸t triÓn. §ång thêi sö dông c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ ®Ó æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕvÜ m«, ®­a nÒn kinh tÕ tr¸nh khái nh÷ng th¨ng trÇm vèn cã cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. +Thø 3: §¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ l©u dµi .V× lîi nhuËn tr­íc m¾t c¸c doanh nghiÖp dÔ l¹m dông tµi nguyªn, g©y « nhiÔm m«i tr­êng . V× vËy nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p ng¨n chÆn c¸c ho¹t ®éng nµy . Ngoµi ra nhµ n­íc còng cã chøc n¨ng chèng c¸c hiÖn t­îng ®éc quyÒn ®Ó n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña thÞ tr­êng. +Thø 4: Nhµ n­íc thùc hiÖn h¹n chÕ kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. §em l¹i ®êi sèng Êm no cho toµn thÓ nh©n d©n b.C¸c néi dung qu¶n lÝ kinh tÕ cña nhµ n­íc ta hiÖn nay -Trong nÒn kinh tÕ thi trõ¬ng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghi· ë n­íc ta hiÖn nay, viÖc x¸c ®Þnh c¸c néi dung ho¹t ®éng cña nhµ n­íc nh»m ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ cã vai trß hÕt søc quan träng, cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn thµnh c«ng cña nhµ n­íc bëi nã sÏ cho thÊy møc ®é can thiÖp cña nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ . Nh×n chung néi dung qu¶n lÝ kinh tÕ nhµ n­íc ta bao gåm: +QuyÕt ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi: Nhµ n­íc ®Ò ra c¸c ®­êng lèi vµ chiÕn l­îcph¸t triÓn kinh tÕ cho toµn bé nÒn kinh tÕ. ViÖc x©y dùng nµy ph¶i trªn c¬ së thùc tr¹ng cña nÒn kint tÕ – x· héi ®Êt n­íc, trªn c¬ së môc tiªu ®· chän.§Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn d©n chñ ho¸ thÓ chÕ ho¸ quyÕt s¸ch, khoa häc kho¸, ®¶m b¶o sù ®ång thuËn cña t©t c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. + KÕ ho¹ch: Nhµ n­íc ®Ò ra c¸c kÕ ho¹ch nh»m x¸c ®Þnh môc tiªu dµi h¹n, trung h¹n vµ ng¾n h¹n. KÕ ho¹ch ë ®©y lµ lµ kÕ ho¹ch thùc hiÖn môc tiªu cña cña quyÕt ®Þnh chiÕn l­îc. +Tæ chøc: Lµ viÖc nhµ n­íc bè trÝ c¬ cÊu hîp lÝ, x¸c dÞnh râ chøc n¨ng, quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc nh»m ®¶m b¶o thùc hiªn kÕ ho¹ch ®· ®Þnh. +ChØ huy vµ phèi hîp : Nhµ n­íc ®¶m b¶o sù thèng nhÊt chØ huy c¸c cÊp ®Ó ®¶m b¶o sù phèi hîp nhÞp nhµng cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. +Khuýªn khÝch vµ trõng ph¹t : b»ng c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ vµ ®éng viªn vÒ tinh thÇn, nhµ n­íc khuýªn khÝch ho¹t ®éng theo kÕ ho¹ch. Cã chÕ ®é th­ëng ph¹t râ rµng. c.C¸c c«ng cô qu¶n lÝ vÜ m« cña nhµ n­íc. §Ó thùc hiÖn ®­îc nh÷ng ch­c n¨ng nh­ trªn, nhµ n­íc ph¶i sö dông c¸c c«ng cô sau: +Thø 1: KÕ ho¹ch ho¸ NÒn KTTT cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a kÕ ho¹ch víi thi tr­êng. §©y lµ hai c«ng cô qu¶n lÝ kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau mµ lµ sù v©n dông qui luËt ph¸t triÓn cã kÕ ho¹ch ®Ó ®iÒu tiÕt qui luËt gi¸ trÞ , vËn dông qui luËt gi¸ trÞ nh»m qu¶n lÝ kinh tÕ ph¸t triÓn theo kÕ ko¹ch. Chóng ta cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta sÏ tõ bá kÕ ho¹ch ho¸. Mµ ch¼ng qua chØ lµ chuyÓn kÕ ho¹ch ho¸ thuÇn tuý sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h­íng lµ chñ yÕu, sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ vµ lùc l­îng vËt chÊt trong tay nhµ n­íc ®Ó ®¶m b¶o tØ lÖ c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ quèc d©n -KÕ ho¹ch ho¸ cña nhµ n­íc ta bao gåm: .KÕ ho¹ch dµi h¹n: th«ng qua ®ã nhµ n­íc thÓ chÕ ho¸ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. .KÕ ho¹ch ng¾n h¹n: tõ kÕ ho¹ch dµi h¹n, nhµ n­íc v¹ch c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ cã môc tiªu ®Ó ®Þnh h­íng ®Çu t­, ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®äng kinh tÕ vµ ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ thÝch hîp. +Thø 2: Ph¸p luËt Nhµ n­íc ph¶i sö dông ph¸p luËt nh­ mét c«ng cô ®¾c lùc ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ.ViÖc x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt hoµn chØnh ®èi víi n­íc ta lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi.V× thÞ tr­êng lu«n biÕn ®éng kh«ng ngõng, nªn hÖ th«ng ph¸p luËt còng ph¶i nhanh chãng söa ®æi cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. Nh×n chung hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i bao trïm mäi mÆt cña cña ho¹t ®éng kinh tÕ- x· héi, trong ®ã ®Æc biÖt lµ c¸c lÜnh vùc sau: . Ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc c¸c chñ thÓ ph¸p lÝ, t¹o cho hä c¸c quyÒn h¹n vµ hµnh ®éng thèng nhÊt. . Qui ®Þnh c¸c quyÒn vÒ kinh tÕ . Qui ®Þnh râ rµng vÒ c¸c hîp ®ång kinh tÕ , c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶m cña hîp ®ång kinh tÕ dùa trªn c¬ së sù tho¶ thuËn. . VÒ sù ®¶m b¶o cña nhµ n­íc víi c¸c ®iÒu kiÖn chung cña nÒn kinh tÕ cã c¸c luËt b¶o hé lao ®éng , luËt m«i tr­êng… .VÒ luËt kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¶i phï hîp víi c¸c th«ng lÖ kinh tÕ. + Thø 3: C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®èi ngäai §Ó thùc hiÖn tèt chiÕn l­îc kinh tÕ më, xóc tiÕn c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i, nhµ n­íc ph¶i sö dông nhiÒu c«ng cô, trong ®ã chñ yÕu lµ : thuÕ xuÊt nhËp khÈu h¹n ng¹ch (quota), tû gi¸ hèi ®o¸i, b¶o ®¶m tÝn dông xuÊt khÈu… Th«ng qua c¸c c«ng cô nµy, nhµ n­íc tiÕn hµnh khuyÕn khÝch xuÊt, nhËp khÈu , ®ång thêi l¹i cã thÓ b¶o hé mét c¸ch hîp lÝ nÒn s¶n xuÊt néi ®Þa, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ néi, gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn quèc gia,lîi Ých d©n téc theo ®Þnh h­íng XHCN. +Thø 4: ChÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ -HÖ thèng thuÕ: víi chÝnh s¸ch thuÕ ®óng ®¾n sÏ t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. §ång thêi khuyÕn khÝch s¶n xuÊt , xuÊt khÈu, ®iÒu tiÕt tiªu dïng, thu hót nhiÒu vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. -Ng©n s¸ch nhµ n­íc: lµ h×nh thøc c¬ b¶n ®Ó h×nh thµnh vµ sö dông cã kÕ ho¹ch quÜ tiÒn tÖ tËp trung, nh»m më réng s¶n xuÊt. Ng©n s¸ch nhµ n­íc dïng ®Ó khuyÕn khÝch sö dông mét c¸ch hîp lÝ tµi nguyªn trong tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt x· héi , ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña ng©n s¸ch thÞ tr­êng. Kh«ng chØ ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ mµ c¶ cña nÒn v¨n ho¸ -x· héi. c¸c c«ng cô tiÒn tÖ: tiÒn tÖ ®ãng vai trß v« cïng quan träng, viÖc nhµ n­íc th¾t chÆt hay níi láng cung øng tiÒn tÖ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t th«ng qua ho¹t ®éng cña ng©n hµng sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ . +Thø 5: Lùc l­îng kinh tÕ nhµ n­íc Nhµ n­íc qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ cßn th«ng qua lùc l­îng kinh tÕ tËp thÓ , t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cho chóng dÇn trë thµnh nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN, qua ®ã nhµ n­íc sÏ cã søc m¹nh vËt chÊt ®Ó thùc hiÖn vai trß qu¶n lÝ cña m×nh. III. Thùc tr¹ng vai trß cña nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ n­íc ta 1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc -VÒ tæng thÓ trong h¬n 10 n¨m qua, tõ khi ViÖt Nam b­íc vµo thùc hiÖn m« h×nh KTTT ®Þnh h­ên XHCN, nªn kinh tÕ n­íc ta d­íi sù qu¶n lÝ ®óng ®¾n cña nhµ n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng mõng, lµm thay ®æi râ rµng t×nh h×nh ®Êt n­íc. Kinh tÕ ra khái khñng ho¶ng ho¹t ®éng ngµy cµng n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶, cña c¶i x· héi ngµy cµng nhiÒu, hµng h¸o ngµy cµng phong phó, ®êi sèng nh©n d©n ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn, t×nh h×nh chÝnh trÞ cña ®Êt n­íc æn ®Þnh vµ cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn, mÆc dï trªn thÕ giíi t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ cã nhiÒu biÕn ®éng s©u s¾c. Tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) t¨ng b×nh qu©n 7%/n¨m, n«ng nghiÖp ph¸t triÓn liªn tôc ®Æc biÖt vÒ s¶n xuÊt l­¬ng thùc, nu«i trång vµ khai th¸c thuû s¶n. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng 13,5%/n¨m. HÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ®­îc t¨ng c­êng, c¸c ngµnh dÞch vô, xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ph¸t triÓn. Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, héi nhËp kinh tÕ kh«ng ngõng ®­îc t¨ng c­êng, cã quan hÖ lµm ¨n víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Chóng ta ®· ký kÕt ®­îc nhiÒu hiÖp ®Þnh song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ cã lîi cho chóng ta, thu hót ®­îc mét l­îng lín ®Çu t­ n­íc ngoµi, qua ®ã chóng ta ®· häc hái ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm qu¶n lý quý b¸u tõ c¸c n­íc TBCN, gi¶m bít sù c¨ng th¼ng vÒ vèn trong nÒn kinh tÕ, lµm cho ViÖt Nam trë nªn hÊp dÉn h¬n trªn tr­êng quèc tÕ. ChÝnh sù thµnh c«ng vÒ kinh tÕ cña h¬n 10 n¨m qua còng ®· lµm dÞu ®i ph¶n øng cña mét sè nhµ lý luËn kinh tÕ ph­¬ng T©y vÒ ®Þnh h­íng XHCN mµ ViÖt Nam ®· lùa chän. Nguyªn nh©n cña sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn t­¬ng ®èi cao nh­ trªn, xuÊt ph¸t tõ viÖc qu¶n lÝ thµnh c«ng cña nhµ n­íc ta vÒ kinh tÕ, mµ cô thÓ lµ viÖc nhµ n­íc ®· t¨ng c­êng ®­îc vai trß cña m×nh th«ng qua viÖc thùc hiÖn n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c c«ng cô qu¶n lÝ cña m×nh. Cô thÓ nh­ sau: VÒ ph¸p luËt: Tõ khi cã d­êng lèi ®æi míi cña §¶ng, hÖ thèng ph¸p luËt n­íc ta nhÊt lµ hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît b©c, ph¸t huy vai trß to lín cña m×nh trong viÖc n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lÝ cña nhµ n­íc. §iÒu nµy ph¶n ¸nh ®©ú ®ñ thµnh 15 ®iÒu trong ch­¬ng “chÕ ®é kinh tÕ ”. So víi hiÕn ph¸p1980, ch­¬ng chÕ ®é kinh tÕ cña hiÐn ph¸p 1992 cã 15 ®iÒu th× cã tíi 7 ®iÒu míi(lµ c¸c ®iÒu 15,16,19,20,22,24,26 ) cßn l¹i 8 ®iÒu ®Òu ®­îc söa ®æi. Vµo n¨m 2002 nhµ n­íc ta ®· tiÕn hµnh söa ®æi hiÕn ph¸p 1992, níi réng hµnh lang ph¸p lÝ cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, söa ®æi bæ sung nhiÒu v¨n b¶n luËt vÒ kinh tÕ. T¹o sù an t©m vÒ m«i tr­êng kinh doanh cña ViÖt Nam cho c¸c nhµ dÇu t­. KÕ ho¹ch ho¸: sau 15 n¨m chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc, cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ tÝnh chÊt vµ néi dung cña kÕ ho¹ch ho¸, cã sù thÝch øng ngµy cµng víi c¬ chÕ thÞ tr­ênglµ c«ng cô ®¾c lùc cña nhµ n­íc trong thùc hiÖn kiÓm tra, ph©n tÝch,tæng kÕt t×nh h×nh qu¶n lÝ cña nhµ n­íc. VÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ: trong nh÷ng n¨m qua d­íi sù l·nh ®¹o cña nhµ n­íc, hÖ thèng thuÕ cña ViÖt Nam cã nhiÒu c¶i thiÖn ®¸ng kÓ t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vèn ®Çu t­ trong vµ ngßai n­íc,khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, ®ßng thêi ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo ng©n s¸ch cña nhµ n­íc, tõ ®ã gióp nhµ n­íc cã thùc lùc vËt chÊt ®Ó ®iÒu chØnh vÜ m« víi toµn bé ®êi sèng x· héi,kinh tÕ, an ninh quèc gia, nh÷ng n¨m qua nhµ n­íc ta ®· gi÷ ®­îc gi¸ cña ®ång néi tÑ ë møc t­¬ng ®èi æn ®Þnh…®¶m b¶o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho doanh nghiÖp. VÒ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i: Nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cëi më, b¶o ®¶m ®­îc ngµy cµng tèt m«i tr­êng chÝnh trÞ, x· héi æn ®Þnh vµ ®iÒu kiÖn thuËn l¬i cho quan hÖ giao l­u hîp t¸c víi bªn ngoµi. 2.Nh÷ng h¹n chÕ vµ hø¬ng gi¶i quyÕt. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc ta còng khã tr¸nh khái ®­îc nh­ng sai lÇm, h¹n chÕ g©y c¶n trë cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn KTTT ë n­íc ta. Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ ®ã xuÊt ph¸t tõ nh÷ng tån t¹i cña c¸c c«ng cô qu¶n kÝ mµ nhµ nøoc sö dông ch­a thËt sù hiÖu qu¶. Cô thÓ nh­ sau: VÒ ph¸p luËt: HÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ nøoc ta cßn nhiÒu nh­îc ®iÓm nh­: vÉn cßn thiÕu nhiÒu v¨n b¶n phap lu¹t quan trängmµ nÕu chËm ban hµnh th× sÏ kh«ng ®ñ c¬ s¬ ph¸p lÝ gi¶i quyÕt ( cô thÓ lµ: luËt b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, luËt canh tranh vµ chèng ®éc quyÒn, luËt trî cÊp th©t nghiÖp… ) c¸c v¨n b¶n cô thÓ ho¸, h­íng dÉn ban hµnh cßn chËm, nhiªï thñ tôc phiÒn hµ kh«ng phï hîp víi nguyªn t¾c kinh doanh, møc ®é hoµ nhËp víi luËt ph¸p quèc tÕ ch­a cao. T×nh tr¹ng nµy cã c¶ nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan, ®Ó gi¶i quyÕt cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c lµm lu©t ,t¨ng c­êng tyuªn truyÒn vµ phæ biÕn gÝao dôc, t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra , gi¸m s¸t , xö lÝ, ®Èy m¹nh c«ng t¸c t­ vÊn vµ dÞch vô luËt…. VÒ lùc l­îng kinh tÕ: nhµ n­íc ta thùc hiÖn bao cÊp qu¸ nhiÒu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, lµm gi¶m tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ truêng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¶ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp, cßn mang tÝnh ph©n biÖt gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong nhµ n­¬c ta nh­:kinh tÕ quèc doanh víi thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. gi÷a thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc vµ ngoµi n­íc nh­: møc thuÕ suÊt ­u ®·i cña khu vùc kinh tÕ n­íc ngoµi thuËn lîi h¬n rÊt nhiÒu… VÒ ho¹t ®éng ®èi ngäai: ë n­íc ta viÖc më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i trong thêi gian qua mÆc dï mang l¹i nhiÒu thµnh tùu .Nh­ng so víi c¸c n­íc trong khu cùc vµ so víi tiÒm n¨ng cña chóng ta th× nh×n chung ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña chóng ta cßn nhiÒu yÕu kÐm. Cho ®Õn n¨m 1990 b×nh qu©n ®Çu ng­êi vÒ xuÊt khÈu míi chØ 28USD, nhËp khÈu chØ 37USD. C¬ cÊu xuÊt nhËp cßn nÆng vÒ mÆt hµng th« vµ hµng tiªu dïng. ChÊt l­îng hang xuÊt khÈu kÐm kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tèc ®é ph¸t triÓn cßn chËm vµ tæ chøc bé m¸y cßn kÐm hîp lÝ. §Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng ®èi ngo¹i nhµ nøoc cÇn tËp trung vµo qu¶n lÝ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò: ®¶m b¶o ®­îc æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi. Cã hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé phï hîp víi th«ng lÖ vµ luËt ph¸p quèc tÕ. X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt vµ x· héi , tr­íc hÕt lµ giao th«ng, dÞch vô. Cã ®éi ngò c¸n bé giái… IV. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lÝ cña nhµ n­íc 1. Gi¶i ph¸p TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ kinh tÕ T¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh x· héi lµ ­íc väng cña nh©n d©n ViÖt Nam, lµ mèi quan t©m s©u s¾c cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. §Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh x· héi th× Nhµ n­íc ph¶i cã nhiÒu yÕu tè vµ gi¶i ph¸p ®ång bé, ph¶i sö dông vµ ph¸t huy tèt c¸c nguån lùc cho sù ph¸t triÓn, ph¶i c¶i t¹o c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n nh­: Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ – x· héi, sù ®Çu t­ ®óng h­íng cho khoa häc… §Ó lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu nµy Nhµ n­íc sö dông ph¸p luËt nh­ lµ mét c«ng cô ®¾c lùc, ®ång thêi còng sö dông ph¸p luËt ®Ó ®¶m b¶o vai trß cña m×nh. Ph¸p luËt lµ sù biÓu hiÖn cña v¨n minh vµ v¨n ho¸ x· héi, nã thÓ chÕ ho¸ nh÷ng quan ®iÓm, ®­êng lèi kinh tÕ thµnh hÖ thèng c¸c quy ph¹m ph¸p luËt, t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó x¸c lËp, cñng cè vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn. Thùc tÕ cho thÊy r»ng trong bÊt cø chÕ ®é kinh tÕ nµo còng cÇn cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc b»ng ph¸p luËt ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mµ tù th©n c¬ chÕ kinh tÕ kh«ng thÓ tù gi¶i quyÕt ®­îc. Nhµ n­íc ta dïng ph¸p luËt nh»m ®¶m b¶o ba môc tiªu c¬ b¶n lµ: B¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ; Gi¶m bít bÊt c«ng x· héi; T¹o ra sù æn ®Þnh kinh tÕ - chÝnh trÞ. Trong thêi gian qua, Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· ban hµnh nhiÒu Bé luËt, luËt vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh ®Ó ®¸p øng, n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong ®iÒu kiÖn ®æi míi cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn ®Õn nay hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ cña ViÖt Nam cßn thiÕu, ch­a ®ång bé, th­êng xuyªn ph¶i söa ®æi, ®iÒu chØnh vµ bæ sung. V× vËy, tr­íc m¾t Nhµ n­íc ph¶i tiÕp tôc khÈn tr­¬ng hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña ViÖt Nam. §ång thêi bæ sung, s¼ ®æi c¸c luËt, ph¸p lÖnh hiÖn hµnh ®Ó chóng phï hîp víi thùc tiÔn vËn ®éng nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. VÝ dô LuËt c¹nh tranh, LuËt chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng Chøng kho¸n… CÇn c¶i tiÕn c«ng t¸c lµm luËt, t¨ng c­êng vai trß cña Quèc héi, c¸c Uû ban cña Quèc héi vµ c¸c §¹i biÓu Quèc héi chuyªn tr¸ch trong tiÕn tr×nh x©y dùng, ®­a ra vµ phª chuÈn c¸c dù ¸n LuËt. §¶m b¶o chóng s¸t víi thùc tÕ ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ. b. §¶m b¶o ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn,trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o Ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nh­ §¹i héi lÇn thø s¸u cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (th¸ng 12/1986) ®· thõa nhËn. Coi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh. Kh«ng nªn cã th¸i ®é ®Þnh kiÕn vµ kú thÞ víi bÊt kú thµnh phÇn kinh tÕ nµo (theo HiÕn ph¸p 1992). §©y lµ vÊn ®Ò cèt lâi ®ßi hái sù quan t©m ®óng møc cña nhµ n­íc, tr¸nh sai lÇm tr­íc ®©y kh«ng thõa nhËn thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n, mµ ®i theo m« h×nh kinh tÕ cña Liªn X« tr­íc ®©y vµ c¸c n­íc X· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u ®· khiÕn chóng ta ph¶i chÞu nhiÒu hËu qu¶. Ph¶i x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ do doanh nghÞªp Nhµ n­íc lµ c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ n­íc më réng hîp t¸c quèc tÕ, b×nh æn gi¸ c¶ thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng cho ho¹t ®äng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c… Tuy nhiªn, hiÖn nay nÕu xÐt theo tiªu chÝ cña QuyÕt ®Þnh sè 58/2002/Q§ - TTg ngµy 26/04/2002 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ th× cã qu¸ nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc ch­a ®¹t ®­îc yªu cÇu ®Ò ra. Do vËy, viÖc s¾p xÕp vµ ®æi míi nh»m môc tiªu ph¸t triÓn vµ n©ng cao m¹nh mÏ hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc nãi riªng, cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung lµ mèi quan t©m hµng ®Çu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ n­íc. §Æc biÖt trong bèi c¶nh hiÖn nay kh«ng cho phÐp chóng ta chÇn chõ, cô thÓ khi thêi ®iÓm tham gia ®Çy ®ñ AFTTA chØ cßn h¬n 02 n¨m n÷a, khi mµ Trung Quèc, Campuchia ®Òu ®· tham gia WTO…. ChÝnh ®iÒu nµy ®· vµ sÏ khiÕn cho chung ta chÞu nhiÒu ¸p lùc trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, lµm cho c¹nh tranh nhgµy cµng phøc t¹p. Do vËy, chóng ta cÇn ph¶i kiªn quyÕt cho ph¸ s¶n, gi¶i thÓ nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng cã chiÕn l­îc hiÖu qu¶, cho t­ nh©n ho¸ nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ nh­ng kh«ng cã chiÕn l­îc, chØ gi÷ l¹i nh÷ng doanh nghiÖp qu¶n lý mét sè ngµnh, c¬ së träng ®iÓm, then chèt quyÕt ®Þnh ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña toµn bé nÒn kinh tÕ, ®Õn sù biÕn ®æi c¨n b¶n cña c¬ cÊu kinh tÕ vµ viÖc ¸p dông kü thuËt c«ng nghÖ mòi nhän cã t¸c dông lµ “bµ ®ì” vµ hç trî cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. C¸c ngµnh kinh tÕ c«ng céng ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín nh­ng thu håi chËm vµ tû suÊt lîi nhuËn thÊp mµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng muèn ®Çu t­. Gi÷ l¹i mét sè ngµnh cã lîi nhuËn siªu ng¹ch cùc lín ®Ó lµ chç dùa, thùc lùc ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn nhiÖm vô, chÝnh s¸ch cña m×nh. Kh«ng nªn quan niÖm doanh nghiÖp Nhµ n­íc th× ph¶i 100% vèn cña Nhµ n­íc. ë ®©y cÇn cã sù ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a ph¹m trï Nhµ n­íc ®éc quyÒn vµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®éc quyÒn. Nhµ n­íc ®éc quyÒn lµ cÇn thiÕt, nh­ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®éc quyÒn kinh doanh cÇn ®­îc xo¸ bá. H×nh thµnh ®ång bé c¬ chÕ qu¶n lý nÒn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN TiÕp tôc t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè cÊu thµnh thÞ tr­êng bao gåm: ThÞ tr­êng hµng ho¸ dÞch vô, ThÞ tr­êng lao ®éng, ThÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng tiÒn tÖ …. Nh×n chung, KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam míi ®­îc h×nh thµnh ë tr×nh ®é cßn thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn ch­a cao, nhiÒu thÞ tr­êng s¬ khai, ch­a ®ång bé. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn ph¶i ®æi míi m¹nh mÏ, ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña c¸c thÞ tr­êng, ®Æc biÖt chó träng ®Õn c¸c thÞ tr­êng míi nh­: thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr­êng khoa häc. CÇn chó ý thÞ tr­êng ë c¸c vïng cßn nhiÒu khã kh¨n nh­ n«ng th«n, miÒn nói, biªn giíi, h¶i ®¶o. Chñ ®éng héi nhËp víi thÞ tr­êng quèc tÕ. Nhµ n­íc ph¶i t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi, b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh vµ hîp t¸c ph¸t triÓn. Nhµ n­íc th«ng qua c¸c chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch phï hîp nh»m sö dông hiÖu qu¶ lùc l­îng vËt chÊt c¶u Nhµ n­íc ®Ó ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®¶m b¶o chñ ®éng c©n ®èi vÜ m« nÒn kinh tÕ, ®iÒu tiÕt ph©n phèi vµ thu nhËp, thanh tra mäi ho¹t ®éng kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, chèng bu«n lËu, lµm hµng gi¶, gian lËn th­¬ng m¹i… T¹o m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh, c«ng khai, minh b¹ch, h¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh, ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc víi chøc n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ ®ã thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ vµ chøc n¨ng së h÷u tµi s¶n c«ng cña Nhµ n­íc. d. TiÕp tôc ®æi míi c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc §æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ theo h­íng xuÊt ph¸t vµ g¾n chÆt víi thÞ tr­êng. N©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c x©y dùng c¸c chiÕn l­îc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, t¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin kinh tÕ x· héi trong n­íc vµ quèc tÕ, c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª. øng dông réng r·i c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ trong c«ng t¸c dù b¸o, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn ë c¸c cÊp vµ doanh nghiÖp. Gi¶i quyÕt thËt tèt gi÷a thu vµ chi ng©n s¸ch ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch, c«ng b»ng trong thu, chi ng©n s¸ch Nhµ n­íc, tiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh ®Êt n­íc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶n ®Çu t­ vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶, chèng l·ng phÝ thÊt tho¸t. e. §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh Thùc tÕ ®æi míi trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc ch©m ®æi míi, nh­ Héi nghÞ TW lÇn thø 7 kho¸ VIII (1999) ®· nhËn ®Þnh “Tæ chøc bé m¸y cña HÖ thèng chÝnh trÞ nhÊt lµ bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ n­íc cßn cång kÒnh, nhiÒu ®Çu mèi, tÇng nÊc trung gian… Chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ chÕ ®é tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ®øng ®Çu cßn ch­a râ rµng, chèng chÐo g©y khã kh¨n cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ gi¶m ®éng lùc ph¸t triÓn ”. Do vËy cÇn thiÕt trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i nç lùc h¬n n÷a theo ch­¬ng tr×nh tæng thÓ c¶i c¸ch hµnh chÝnh Nhµ n­íc giai ®o¹n 2001 – 2010 ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn KTTT ®Þnh h­íng XHCN. Thùc hiÖn c¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh theo c¸c cÊp tõ TW ®Õn ®Þa ph­¬ng nh»m gi¶m bít sù cång kÒnh, ®ång thêi ph©n râ chøc n¨ng, nhiÖm vô, tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc: + C¶i c¸ch chÕ ®é c«ng chøc vµ c«ng cô x©y dùng ®éi ngò c¸n bé trong s¹ch, c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l­¬ng víi c¸n bé c«ng chøc, khuyÕn khÝch ng­êi cã tµi vµ ng­êi lµm tËm t©m víi c«ng viÖc gióp cho hä ®­îc ph¸t huy n¨ng lùc së tr­êng víi møc ®·i ngé tho¶ ®¸ng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng l­¬ng vµ trî cÊp l­¬ng bÊt hîp lý nh­ hiÖn nay. + C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh theo h­íng thèng nhÊt, c«ng khai, minh b¹ch, ®¬n gi¶n, kiªn quyÕt xo¸ bá c¸c thñ tôc hµnh chÝnh g©y phiÒn hµ, s¸ch nhiÔu nh©n d©n vµ c¸c doanh nghiÖp. TÊt c¶ c¸c c¶i c¸ch nµy nh»m x©y dùng mét nÒn hµnh chÝnh Nhµ n­íc trong s¹ch, v÷ng m¹nh, cã hiÖu lùc, hiÖu qu¶ theo h­íng x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n vµ v× d©n. f. Gi÷ v÷ng sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam §©y lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c vµ lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh nhÊt ®¶m b¶o tÝnh ®Þnh h­íng XHCN cña KTTT còng nh­ sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Cµng ®i s©u vµo KTTT, thùc hiÖn d©n chñ ho¸ x· héi, më réng hîp t¸c quèc tÕ cµng ph¶i t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n. Thùc tÕ ë mét sè n­íc cho thÊy chØ cÇn mét chót m¬ hå, bu«ng láng sù l·nh ®¹o cña §¶ng lµ lËp tøc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thÕ lùc thï ®Þch ph¸ vì æn ®Þnh chÝnh trÞ, g©y mÊt æn ®Þnh kinh tÕ x· héi, hiÖu lùc qu¶n lý kinh tÕ gi¶m, dÉn ®Õn ®Êt n­íc ®i chÖch theo con ®­êng kh¸c . ViÖt Nam chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ – thÞ tr­êng nh­ng kh«ng ph¶i ®Ó cho nã vËn ®éng mét c¸ch mï qu¸ng tù ph¸t, mµ ph¶i cã sù h­íng dÉn chØ ®¹o, ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. Ph¸t huy tÝch cùc v× lîi Ých cña ®¹i ®a sè nh©n d©n, v× mét x· héi c«ng b»ng v¨n minh, mµ tæ chøc lµm ®­îc ®iÒu nµy chØ cã thÓ lµ nhµ n­íc XHCN. g. Gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò x· héi C¸c vÊn ®Ò x· héi lµ thuíc ®o c¬ b¶n ®¸nh gi¸ tr×nh ®é vµ n¨ng lùc qu¶n lÝ cña nhµ n­íc, do vËy nhµ n­íc ph¶i coi ®©y lµ lµ néi dung quan träng cña viÑc ®Þnh h­íng thµnh c«ng XHCN, b¶o ®¶m tÝnh ­u viÖt cña chÕ ®é x· héi . §iÒu nµy ch¼ng nh÷ng t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt , n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng, thùc hiÖn b×nh ®¼ng c¸c quan hÖ x· héi, khuyÕn khÝch nh©n d©n lµm giÇu. Cô thÓ: +Ch¨m lo c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn viÖc lµm, b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh lao ®éng. +Phßng chèng tai n¹n nghÒ nghiÖp,bÖnh nghÒ nhgiÖp cho ng­êi lao ®éng , t¨ng c¸c chÕ ®é b¶o hé lao ®éng. +Tõng b­íc më réng hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi vµ an sinh x· héi, c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l­¬ng víi c¸n bé c«ng chøc, khuyÕn khÝch ng­êi tµi lµm viÖc cho ®Êt n­íc. +TiÕp tôc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m ngÌo, ch¨m sãc vµ cã chÕ ®é víi nh÷ng ng­êi cã c«ng víi n­íc, th­¬ng binh , bÖnh binh, cha mÑ , vî con liÖt sÜ , c¸c gia ®×nh chÝnh s¸ch. MÆc dï nh÷ng ho¹t ®éng nµy sÏ t¹o ra mét g¸nh nÆng lín cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, nh­ng nhµ n­íc kh«ng thÓ bá qua, bëi khi nh÷ng vÊn ®Ì trªn ®­îc gi¶i quyÕt mét c¸ch tháa ®¸ng sÏ gãp phÇn ®¶m b¶o sù an t©m tin t­ëng cña nh©n d©n vµo sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc, ®ång thêi nh©n d©n sÏ hÕt m×nh phôc vô nhµ n­íc. +§Èy m¹nh cuéc ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m, gi÷ g×n trËt tù kØ c­¬ng, ng¨n chÆn vµ bµi trõ c¸c tÖ n¹n x· héi, nhÊt lµ c¸c tÖ n¹n ma tuý, m¹i d©m, sèng bu«ng th¶ cña mét bé phËn tÇng líp trÎ. Kiªn quyÕt ®Êu tranh víi tÖ tham nhòng, hèi lé lµm giµu bÊt hîp ph¸p…cïng víi nh÷ng mÆt tr¸i kh¸c mµ c¬ chÕ thÞ tr­êng g©y ra. h.Sù qñan lÝ ®iÒu tiªt cña nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o nhøng qui t¾c cña thÞ tr­êng Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ mang nh÷ng khuyÕt tËt c¬ b¶n , nh­ng sù can thiÖp cña nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng tu©n theo nh÷ng qui luËt vèn cã cña KTTT. Trong bµi tiÓu luËn nµy cã sö dông c¸c tµi liÖu: + Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ. + S¸ch c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ vai trß nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam + T¹p chÝ céng s¶n: sè 31,t11-2003, sè 17. + T¹p chÝ lÝ luËn chÝnh trÞ: sè 3_2003,sè 11_2003 + T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn:sè 71-2003