Vấn đề giáo dục đạo đức cho thanh niên Thanh Hoá trong giai đoạn hiện nay

g xã hội, là kết quả của sự phát triển lịch sử. Các giá trị đạo đức là kết quả các mối quan hệ giữa người và người trong những hoàn cảnh lịch sử nhất định. Vì vậy, để xây dựng, giáo dục đạo đức con người, trước hết phải có môi trường kinh tế - xã hội lành mạnh. Các nhà duy vật Pháp đã có lý khi họ cho rằng: "Con người là sản phẩm của những hoàn cảnh và của giáo dục, rằng do đó con người đã biến đổi là sản phẩm của những hoàn cảnh khác và của một nền giáo dục đã thay đổi" [37, tr.10]. Môi trường xã hội lành mạnh là cơ sở mà ở đó việc giáo dục đạo đức cho thanh niên mới có điều kiện tiến hành thuận lợi. Đây chính là tiền đề, điều kiện và là những yếu tố có tính vật chất quy định và tác động đến quá trình rèn luyện đạo đức của thanh niên. Bởi lẽ, môi trường sống, điều kiện kinh tế - xã hội có ảnh hưởng rất lớn tới nhận thức, lối sống, tình cảm, sự hình thành nhân cách của con người. Một môi trường kinh tế được coi là trong sạch và lành mạnh khi ở đó sự phát triển và tăng trưởng của kinh tế tạo điều kiện cho sự phát triển các mặt đời sống xã hội và ngược lại, chính sự phát triển các mặt của đời sống xã hội tạo động lực và định hướng cho sự phát triển và tăng trưởng kinh tế. Để làm được điều này chúng ta cần phải chú ý các điểm sau: Thứ nhất, tiếp tục phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Phát triển kinh tế thị trường theo định hướng XHCN nhằm tạo ra cơ sở kinh tế, xã hội, khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn lực kinh tế. Nhờ đó, sức sản xuất xã hội có được khả năng to lớn để phát triển, năng xuất lao động được tăng lên, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện và từng bước nâng cao. Đó là cơ sở hiện thực cho đạo đức mới XHCN. Sự phát triển cao của sức sản xuất là một trong những "tiền đề thực tiễn tuyệt đối cần thiết" [37, tr49] để khắc phục sự tha hoá của con người. Nhờ giải phóng sức sản xuất, phát huy được tiềm năng to lớn trong nước mà năng lực sáng tạo của các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế được khơi dậy, đem lại sự tăng trưởng kinh tế nhanh góp phần cải thiện và nâng cao đời sống vật chất của nhân dân. Trình độ dân trí, đời sống văn hoá tinh thần, nhu cầu và điều kiện hưởng thụ những giá trị văn hoá tinh thần, theo đó cũng được nâng lên đáng kể. Đó là những điều kiện cần thiết để thực hiện nhân đạo hoá hoàn cảnh, tạo ra hoàn cảnh ngày càng nhiều những giá trị nhân tính. Theo luận đề của C.Mác, hoàn cảnh tạo ra con người trong chừng mực con người tạo ra hoàn cảnh. Với ý nghĩa đó, việc phát triển kinh tế thị trường theo định hướng XHCN đã tạo điều kiện khắc phục những biểu hiện về suy thoái đạo đức, đồng thời là điều kiện thuận lợi cho sự hình thành và phát triển nhân cách con người Việt Nam nói chung và thanh niên Việt Nam nói riêng. Xuất phát từ nguyên lý của chủ nghĩa duy vật lịch sử, xây dựng kiến trúc thượng tầng tương ứng với cơ sở hạ tầng. Với tính cách là thành tựu phát triển của nền văn minh nhân loại, nền kinh tế thị trường cũng đòi hỏi sự hình thành và phát triển những giá trị tinh thần tương ứng, trong đó có những chuẩn mực và giá trị đạo đức phù hợp với nó. Do đó, các giá trị đạo đức ngày càng phong phú, đa dạng góp phần tạo nên những nhân cách, phẩm chất tốt đẹp trong mỗi con người, tạo nên xã hội lành mạnh từ đó loại bỏ dần những mặt phản giá trị, phản đạo đức ra khỏi đời sống xã hội. Phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN phải là quá trình phát triển hài hoà kinh tế với văn hoá xã hội trong đó có con người vừa là mục tiêu vừa là động lực. Sự tăng trưởng kinh tế phải nhằm đen lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho mọi người dân, lợi ích kinh tế của nhân dân lao động, là cái chi phối các hoạt động kinh tế, chi phối toàn bộ quá trình phát triển kinh tế. Định hướng XHCN trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội đã tạo nên những giá trị nhân đạo: khẳng định vị thế của con người, hạnh phúc và phát triển tự do và toàn diện nhân cách của nó là nội dung cơ bản của đạo đức cộng sản. Theo đó, các chuẩn mực, nguyên tắc và lý tưởng đạo đức cộng sản được hình thành và từng bước khẳng định ưu thế của nó. Định hướng XHCN bảo đảm sự thống nhất chính trị, tinh thần, đạo đức là cơ sở quy định tính phổ biến của giá trị nhân đạo trong xã hội. Đó là sự thống nhất trong đa dạng các giá trị đạo đức trong điều kiện phát triển kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay, hướng tới sự phát triển con người, phát triển xã hội trên nguyên tắc tiến bộ và công bằng. Điều đó cho thấy, việc xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, phát triển nhanh và bền vững hướng vào mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh là một đòi hỏi có tính nguyên tắc để tạo dựng những giá trị đạo đức mới, là điều kiện thuận lợi cho việc giáo dục đạo đức, là cơ sở hình thành và phát triển nhân cách thanh niên. Thứ hai, phát triển kinh tế gắn liền với việc thực hiện tốt chính sách xã hội và đẩy mạnh đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng. Chính sách xã hội là những chính sách trực tiếp đảm bảo những nhu cầu vật chất và tinh thần của con người, biểu hiện rõ nhất bản chất của một chế độ xã hội. Nó là cầu nối giữa kinh tế với đạo đức. Kinh tế không tác động một cách trực tiếp đến đạo đức mà thường gián tiếp qua các trung gian, đó là chính sách kinh tế - xã hội. Phát triển kinh tế, nâng cao năng suất lao động là tiền đề, là điều kiện vật chất cho việc thực hiện chính sách xã hội. Thông qua các chính sách xã hội và việc thực hiện các chính sách đó của nhà nước mà khẳng định những chuẩn mực, giá trị, quan niệm và đánh giá đạo đức mới, hình thành văn hoá đạo đức trong xã hội. Khi thực hiện tốt chính sách xã hội, công bằng xã hội, thì đó là nền tảng cho việc giáo dục đạo đức. Đại Hội X của Đảng ta khẳng định: "Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách phát triển" [12, 26]. Bên cạnh việc thực hiện tốt các chính sách xã hội việc đẩy mạnh chống quan liêu, tham nhũng vừa là việc làm thường xuyên, vừa là việc làm có tính lâu dài. Đảng ta xác định đây là quốc nạn, là một trong những nguy cơ đối với sự tồn tại và phát triển đất nước. Chính những tiêu cực của tệ quan liêu, tham nhũng làm cho vấn đề bất công, bất bình đẳng xã hội này càng tăng. Do đó, làm ảnh hưởng không nhỏ đến suy nghĩ và hành động của lớp trẻ, tạo cho tâm lý lười biếng, ỷ lại, chán nản không muốn phấn đấu,... Vì vậy, đấu tranh chống tham nhũng là việc làm cấp bách hiện nay và phải được quán triệt từ trên xuống dưới một cách đồng bộ và cần phải được thực hiện một cách triệt để. Việc đấu tranh chống tham nhũng cần được xử lý một cách nghiêm túc, đúng người, đúng tội và có những hình phạt thoả đáng. Các cấp uỷ đảng và người đứng đầu các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương phải chịu trách nhiệm chống tham nhũng ở nơi mình phụ trách. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X có nêu: Xử lý kiên quyết, kịp thời, công khai những người tham nhũng, bất kể ở chức vụ nào, đương chức hay đã nghỉ hưu, tịch thu, sung công tài sản có nguồn gốc từ tham nhũng; những người bao che cho tham nhũng, cố tình ngăn cản việc chống tham nhũng hoặc lợi dụng việc tố cáo tham nhũng để vu khống, làm hại người khác, gây mất đoàn kết nội bộ [12, tr.129] Ba là, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thực hiện, thi hành pháp luật. Đạo đức và pháp luật có mối quan hệ biện chứng với nhau. Vai trò của pháp luật không thể thiếu đối với việc nâng cao vai trò của đạo đức. Pháp luật càng đầy đủ, chặt chẽ và được thi hành nghiêm chỉnh thì đạo đức càng được đề cao, khả năng điều chỉnh và giáo dục của đạo đức càng được mở rộng và biểu hiện trong mọi hành vi, mọi mối quan hệ xã hội của con người. Sự thống nhất và gắn bó giữa pháp luật và đạo đức trong đời sống xã hội ở nước ta hiện nay được thực hiện trên cơ sở phát triển kinh tế- xã hội theo định hướng XHCN có sự quản lý của nhà nước và được quy định bởi mục tiêu "Dân giàu, nước mạnh xã hội công bằng, dân chủ và văn minh". Pháp luật và đạo đức cùng biểu hiện lợi ích và ý chí của nhân dân lao động. Sự điều chỉnh của pháp luật và đạo đức đối với hành vi của con người trong quan hệ giữa cá nhân và xã hội đều vì sự phát triển tự do và toàn diện của con người. Chỗ khác nhau giữa pháp luật và đạo đức là ở hình thức biểu hiện. Sự điều chinhr pháp luật thể hiện ý chí của nhà nước còn đạo đức là biểu hiện ý chí của xã hội. Pháp luật điều chỉnh mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội bằng sự cưỡng chế bắt buộc từ bên ngoài theo các chuẩn mực pháp lý. Còn đạo đức điều chỉnh mối quan hệ đó thông qua dư luận xã hội, sự cắn rứt lương tâm, sự giác ngộ đạo đức cá nhân theo chuẩn mực đạo đức Sự thống nhất và khác biệt giữa đạo đức và pháp luật là cơ sở cho sự tác động qua lại, bổ sung, hỗ trợ cho nhau. Vì vậy hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu lực thi hành pháp luật là biện pháp để nâng cao vai trò của đạo đức trong đời sống xã hội và trong sự hình thành phát triển nhân cách con người. Đặc biệt trong cơ chế thị trường ở nước ta hiện nay, khuynh hướng vượt ra ngoài pháp luật để thu lợi nhuận bất chính là tương đối phổ biến. Những biểu hiện xuống cấp và suy thoái đạo đức, sự sa đoạ trong đời sống tinh thần có nhiều nguyên nhân trong đó có phần do pháp luật thiếu đầy đủ và việc thi hành pháp luật còn chưa hiệu quả. Tình trạng buôn lậu, làm hàng giả, tham nhũng và các tệ nạn xã hội phần nhiều do những kẻ lợi dụng chức quyền và khe hở của pháp luật, của cơ chế quản lý gây nên. Tất cả những điều này đã và đang ảnh hưởng không nhỏ đến việc giáo dục đạo đức cho thanh niên hiện nay. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, thực hiện và thi hành pháp luật một cách nghiêm túc mới góp phần lành mạnh hoá môi trường kinh tế - xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển những nhân cách toàn diện. Như vậy, muốn nâng cao hiệu quả của việc giáo dục đạo đức cho thanh niên Thanh Hoá trong tình hình hiện nay không chỉ nắm vững đặc điểm tâm sinh lý, tính chất xã hội, chăm lo đến nhu cầu và lợi ích chính đáng, đổi mới nội dung và hình thức giáo dục, mà điều hết sức quan trọng là phải tạo ra sự ổn định và phát triển về kinh tế - xã hội, khắc phục những tiêu cực xã hội, làm lạnh mạnh môi trường xã hội. Chúng ta không thể giáo dục đạo đức, xây dựng niềm tin, lý tưởng cho thanh niên khi mà đời sống kinh tế không từng bước được cải thiện, khi những vấn đề xã hội không được giải quyết, khi mà tình hình chính trị không ổn định, các hiện tượng tiêu cực ngày càng nảy sinh và phát triển. Do vậy, để nâng cao hiệu quả của việc giáo dục đạo đức cho thanh niên phải nỗ lực đưa sự nghiệp đổi mới tiến lên từng bước vững chắc. Trên lĩnh vực kinh tế phải từng bước tiến tới "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh". Trên lĩnh vực chính trị phải khẩn trương đổi mới hệ thống chính trị, đặc biệt là đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước, giữ vững ổn định chính trị, kiên quyết đẩy lùi những hiện tượng tiêu cực, khắc phục sự xuống cấp của văn hoá và đạo đức trong xã hôị. Đó chính là một trong những yếu tố cơ bản mang lại hiệu quả trong việc giáo dục đạo đức cho thanh niên. Hơn lúc nào hết, chúng ta phải thấm nhuần luận điểm của các nhà kinh điểm mácxít "Con người tạo ra hoàn cảnh đến mức nào thì hoàn cảnh cũng tạo ra con người đến mức ấy" [37, tr.55]. 2.3.2. Kết hợp giữa giáo dục gia đình, nhà trường, đoàn thể với xã hội Để không ngừng nâng cao chất lượng và công tác giáo dục nói chung, giáo dục đạo đức nói riêng một trong những giải pháp cơ bản không thể thiếu, đó là kết hợp giữa giáo dục gia đình, nhà trường, đoàn thể và xã hội thành một quá trình thống nhất, liên tục và hoàn chỉnh. Quá trình kết hợp này sẽ tạo nên sự thống nhất trong tư tưởng và trong hành động đối với việc giáo dục đạo đức cho thanh niên. Với vị trí chức năng riêng của mình, mỗi lực lượng, mỗi môi trường (gia đình, nhà trường, đoàn thể và xã hội) đều có vai trò, vị trí quan trọng riêng. Nếu ta buông lỏng hay xem nhẹ bất kỳ một yếu tố nào sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình giáo dục đạo đức cho thanh niên và kết quả đạt được sẽ không cao. Gia đình là tế bào của xã hội, mỗi gia đình tốt là những tế bào tốt của xã hội, cần phải tạo ra một môi trường lành mạnh, có văn hoá ngay từ trong gia đình và cả ngoài xã hội để thanh niên tự thể hiện và khẳng định mình. Thực tiễn cuộc sống đã chứng minh rất rõ điều này. Nhiều gia đình rất có nề nếp, có truyền thống, thậm chí ông, bà, bố, mẹ, chú, bác đều là cán bộ công chức nhà nước thế nhưng con cái lại hư hỏng, sa vào con đường nghiện ngập, ăn chơi trác táng, tức là đã tuột khỏi vòng tay của người lớn, bị các tiêu cực xã hội lôi cuốn. Với nhạy cảm vốn có của tuổi trẻ, họ rất nhanh phát hiện những thói hư tật xấu, những việc làm tiêu cực của người lớn và đối với những thanh niên thiếu bản lĩnh, thiếu vốn sống và thiếu từng trải nên dễ học theo, làm theo những thói xấu đó. Do vậy, người lớn những bậc ông, bà, cha, mẹ,... phải là những tấm gương sáng cho con cháu mình noi theo. Gia đình là môi trường hết sức quan trọng ảnh hưởng rất lớn tới tư tưởng, đạo đức, lối sống, nhân cách của các em. Tất cả mọi lời nói, cử chỉ, việc làm của cha mẹ và những người trong gia đình đều có ảnh hưởng đến con cái. Hiện nay, nhiều gia đình mải làm ăn, lo kinh tế không có thời gian để ý đến con cái dẫn đến sự thiếu thốn tình cảm, thiếu sự giáo dục, quan tâm của cha mẹ, ông bà, giao phó trách nhiệm giáo dục lại cho nhà trường mà không nhận thức rõ được vai trò, chức năng của gia đình. Thế mạnh của gia đình là ở sự gắn bó, quan tâm, chăm sóc đến từng thành viên của mình, biết được mặt mạnh, mặt yếu của từng người, trên cơ sở của tình thương yêu đùm bọc, và trách nhiệm đối với nhau mà gia đình có thể tìm ra được phương pháp hữu hiệu, thích hợp mang sức mạnh cảm hoá to lớn, tác động đến đối tượng cần giáo dục mà nhà trường và xã hội không thể có được. Nhận thức rõ tầm quan trọng của gia đình Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã chỉ rõ: Xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự là tổ ấm của mỗi người là tế bào lành mạnh của xã hội, là môi trường quan trọng hình thành nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người, bảo tồn và phát huy văn hoá truyền thống tốt đẹp, tạo nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc [12, tr.103 -104]. Vì thế, Hồ Chí Minh nói rằng: Xã hội tốt thì gia đình càng tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình. Bên cạnh gia đình, vai trò quản lý, giáo dục của nhà trường và các đoàn thể xã hội trước hết là đoàn thanh niên đối với việc giáo dục đạo đức cho thanh niên cũng không kém phần quan trọng. Bởi nhà trường là môi trường giáo dục chuyên nghiệp, có nề nếp, có kỷ cương, kỷ luật, là nơi trang bị cho sinh viên, học sinh những kiến thức cơ bản, chính thống và cũng là nơi giáo dục cho thanh niên lý tưởng sống, rèn luyện cho thanh niên những phẩm chất đạo đức cần thiết của công dân, tạo dựng cho họ những ước mơ hoài bão lớn lao đồng thời cũng là cơ sở để họ biến những ước mơ đó thành hiện thực. Do vậy, một môi trường giáo dục hợp lý sẽ đem lại hiệu quả cao trong giáo dục nói chung và giáo dục đạo đức nói riêng. Vì giáo dục trong nhà trường là hoạt động có mục đích, mang tính chiến lược, với định hướng giá trị đạo đức, giá trị nhân cách tiến bộ, tôn trong nhân phẩm, phát triển tài năng, rèn luyện ý chí, trau dồi đạo đức. Trong nhà trường ngoài trang bị cho học sinh, sinh viên những kiến thức cơ bản, còn là nơi hướng họ đến những giá trị đạo đức cao đẹp, do vậy giáo dục đạo đức trong nhà trường cần phải kết hợp giáo dục những giá trị đạo đức mới và những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc với những giá trị phổ quát của nhân loại và của thời đại, qua đó làm cho thanh niên hình thành nên những phẩm chất đạo đức và lối sống văn hoá. Trong các thiết chế xã hội, nhà trường chính là nơi cung cấp một cách có hệ thống những quan điểm, những phạm trù về các môn học, trong đó có môn đạo đức học, trên cơ sở đó làm cho các em hình thành ý thức, tình cảm, niềm tin đạo đức. Để công tác giáo dục đạo đức trong nhà trường đạt hiệu quả cao, thầy giáo, cô giáo là những tấm gương sáng về đạo đức cho sinh viên, học sinh noi theo. Hồ Chí Minh đã dạy: Một tấm gương sáng còn có giá trị hơn một trăm lần bài diễn văn tuyên truyền. Đồng thời, người thầy biết tìm các hình thức dạy học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của thanh niên. Việc giáo dục đạo đức cho thế hệ thanh niên không chỉ bằng sách vở, câu chữ mà phải liên kết các hình thức hoạt động khác như: lao động, sinh hoạt, dã ngoại, giao lưu văn hoá,... Thông qua những hoạt động như vậy giúp thanh niên hiểu thêm nhiều vấn đề trong cuộc sống, trong lao động và trong học tập, hiểu thêm những giá trị đạo đức và họ tự rèn luyện, tự giáo dục bản thân để trở thành những con người có ích cho xã hội. Trang bị cho họ một thế giới quan và phương pháp luận khoa học để họ tự giải quyết được những vấn đề đặt ra trong cuộc sống của họ. Muốn vậy đòi hỏi đội ngũ thầy cô giáo phải nghiên cứu, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và trau dồi kiến thức, tu dưỡng rèn luyện đạo đức. Bởi người thầy là "kỹ sư tâm hồn", là người dẫn đường, chỉ lối và góp phần không nhỏ trong việc xây dựng nhân cách cho học sinh, sinh viên. Tư cách của người thầy được thể hiện không chỉ trên lớp, ở trường mà còn cả trong những sinh hoạt hàng ngày. C.Mác đã từng viết: "chính con người làm thay đổi hoàn cảnh và bản thân nhà giáo dục cũng cần phải được giáo dục" [37, tr.10]. Rèn luyện đạo đức là công việc đầu tiên ở mọi lứa tuổi, mọi cấp học, đối với thanh niên ở các trường trung học phổ thông, trung học chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học cần đề cao thực tế khẩu hiệu, "tiên học lễ, hậu học văn". Hồ Chí Minh là người đề cao việc giáo dục đạo đức ở mọi cấp học, người cho rằng, học trước hết để làm người. Trước hết phải đưa những phẩm chất, tiêu chí làm người vào trong mọi chương trình giáo dục. Hơn thế nữa cần cụ thể hoá đạo đức trong mọi quan hệ, từ nhà trường đến xã hội. Các quan hệ và bổn phận đó được xây dựng thành những chuẩn mực với nội dung chi tiết mà ngành giáo dục phải cụ thể hoá. Ở trường học các nhà quản lý phải giáo dục và đề cao tấm gương đạo đức của thầy, cô giáo bằng những chuẩn mực cụ thể. Muốn có những thế hệ công dân tốt Đảng và Nhà nước cần ưu tiên những người làm thầy, từ đời sống vật chất đến tinh thần để họ có điều kiện làm việc, chăm lo rèn luyện đạo đức, chuyên môn và có nhiều thời gian quan tâm đến công tác trồng người. Trong nhà trường việc đánh giá đạo đức học sinh phải được đánh giá từ tổ, lớp, đoàn thể và được thực hiện một cách nghiêm túc. Kết quả đánh giá đạo đức đó phải là căn cứ quan trọng để phân loại đánh giá đạo đức học sinh. Quá trình giáo dục đạo đức không những chịu sự chi phối của gia đình, nhà trường mà môi trường xã hội là mảnh đất không kém phần quan trọng để nuôi dưỡng, hình thành những ý thức đạo đức tốt đẹp. Xã hội là vườn ươm của những tài năng và cơ sở của sự hình thành đạo đức. Đạo đức không phải bỗng dưng mà có, nó được hình thành trên cơ sở của một thiết chế xã hội. Xã hội giữ vai trò hết sức to lớn trong việc hình thành và hoàn thiện các phẩm chất đạo đức, lối sống của thanh niên, là môi trường rộng lớn mà ở đó có các cá nhân, các đoàn thể, các mối quan hệ giao tiếp với nhau trong lao động, học tập và sinh hoạt. Do vậy, đối với xã hội, trực tiếp là Nhà nước cần có những định hướng toàn diện về mặt kinh tế, tư tưởng, đạo đức, pháp luật, hệ thống chính sách, chế độ đãi ngộ đối với công tác thanh niên. Các đoàn thể xã hội, đặc biệt là đoàn thanh niên, là tổ chức góp phần không nhỏ vào quá trình xây dựng và giáo dục đạo đức cho thanh niên. Đoàn Thanh niên chính là hạt nhân chính trị tham gia vào việc giáo dục đạo đức, tư tưởng, lối sống... cho thanh niên thông qua các hoạt động khác nhau như tham quan, du lịch, sinh hoạt chính trị, hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao...và các phong trào do Trung ương đoàn phát động như, thanh niên tình nguyện, thanh niên lập nghiệp, tuổi trẻ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc... Những hoạt động, phong trào trên mang ý nghĩa giáo dục đạo đức sâu sắc và được đông đảo thanh niên tham gia nhiệt tình. Đó cũng là sân chơi để thanh niên thể hiện tài năng, trí tuệ và bản lĩnh của tuổi trẻ đang lớn và trưởng thành. Với vị trí, chức năng riêng của mình, mỗi môi trường (gia đình, nhà trường, đoàn thể và xã hội) đều góp phần quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho thanh niên. Do vậy, gia đình, nhà trường và xã hội phải nêu cao tinh thần trách nhiệm trong việc giáo dục đạo đức cho thanh niên. Nếu gia đình, nhà trường và xã hội không có sự kết hợp chặt chẽ trong giáo dục đạo đức, lối sống,..., không có kỷ luật nghiêm khắc đối với những hành vi sai phạm của thanh niên thì ở đó sẽ dẫn đến nhiều thanh niên vi phạm kỷ luật, thậm chí còn sa vào các tệ nạn xã hội. Vì thế, cần giáo dục, đào tạo và chuẩn bị hành trang cho thanh niên ngay từ trong gia đình, nhà trường, gắn kết chặt chẽ những cuộc vận động và phong trào của đoàn thanh niên trong thực tiễn cuộc sống để từng bước định hướng giáo dục. Sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội tạo ra sức mạnh tổng hợp với sự tác động đa chiều, với nhiều sắc thái khác nhau để mỗi thành viên thanh niên học tập và rèn luyện đạo đức cho mình. Việc kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc giáo dục đạo đức cho thanh niên là một giải pháp hết sức căn bản, là một nguyên tắc căn bản của giáo dục đạo đức xã hội chủ nghĩa. Thực tế hiện nay cho thấy, thanh niên rất năng nổ, hoạt bát, và nhiệt tình trong lao động, học tập và rèn luyện, góp phần to lớn vào sự nghiệp CNH - HĐH đất nước. Song bên cạnh đó cũng còn không ít thanh niên chưa thực sự tích cực, tự giác trong lao động, học tập và rèn luyện đạo đức, có sự biểu hiện lệch lạc trong tư tưởng, lối sống... Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này như những nguyên nhân đã phân tích ở phần thực trạng đạo đức của thanh niên Thanh Hoá, song trong đó có một nguyên nhân không kém phần quan trọng về phía gia đình, nhà trường và xã hội, đã có nơi, có lúc chưa thực sự chú ý, chưa có sự phối hợp một cách đồng bộ, nhịp nhàng giữa ba lực lượng gia đình, nhà trường và xã hôị trong việc giáo dục đạo đức cho thanh niên. Để khắc phục tình trạng này, nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp trong việc quản lý, giáo dục đạo đức cho thanh niên giữa gia đình, nhà trường và xã hội, chúng ta cần chú ý những vấn đề sau: Thứ nhất, để tạo ra hiệu quả cao trong việc giáo dục đạo đức cho thanh niên theo hướng hoàn thiện thì trước hết cả gia đình, nhà trường và xã hội đều phải tự xây dựng mình trong môi trường văn hoá lành mạnh, nêu cao tinh thần trách nhiệm trong việc giáo dục đạo đức cho thanh niên, làm cho thanh niên thực sự tin tưởng và tự giác phấn đấu và rèn luyện, môi trường gia đình, nhà trường, xã hội tác động không nhỏ đến việc hình thành tư cách đạo đức của mỗi thanh niên. Một gia đình trong ấm ngoài êm, có trên, có dưới, tôn trọng lẫn nhau, điều đó sẽ tác động trực tiếp đến việc hình thành nhân cách của các em. Ông, bà, cha, mẹ là những người đi trước, là những người có ảnh hưởng trực tiếp đến nhân cách đạo đức của con em mình, do vậy, mỗi thành viên trong gia đình cần có sự gương mẫu, mẫu mực để con cháu mình học tập. Nhà trường cần phải giữ gìn nề nếp, kỷ cương, tạo môi trường trong sạch, lành mạnh giúp cho học sinh, sinh viên nhận thức được giá trị đạo đức nào là cần thiết, là có ý nghĩa cho bản thân mình và cho xã hội. Đối với mối quan hệ thầy, trò thì cần phát huy hơn nữa tinh thần tôn sư trọng đạo, thầy ra thầy, trò ra trò, các thầy cô giáo phải là tấm gương sáng để học sinh, sinh viên noi theo. Xã hội và các tổ chức xã hội thể hiện vai trò lãnh đạo của mình đối với thanh niên và công tác thanh niên, quan tâm động viên, khích lệ thanh niên tham gia các hoạt động mang tính chất giáo dục... Tất cả những yếu tố đó sẽ hình thành trong mỗi con người được giáo dục, mỗi thành viên tự nhận thức, tự giáo dục và rèn luyện bản thân mình. Thứ hai, trong giáo dục đạo đức cho thanh niên, giữa gia đình, nhà trường và xã hội phải có sự thống nhất về quan điểm, nội dung, phương pháp, tránh tình trạng phân tán, biệt lập. Gia đình phải luôn nắm bắt được thông tin từ phía nhà trường về kết quả học tập, hạnh kiểm đạo đức và các mối quan hệ của con em mình đối với thầy cô và bạn bè, để có phương pháp uốn nắn, động viên, khích lệ các em đối với những thành tích mà các em đạt được và ngược lại răn đe, nghiêm cấm và có những biện pháp thích hợp đối với những hành vi sai trái trong học tập, trong lao động và trong quan hệ của các em, hướng các em đến những giá trị đạo đức tốt đẹp. Nhà trường, ở đây trực tiếp là những thầy cô giáo, chủ thể của giáo dục biết lắng nghe ý kiến của phụ huynh, trao đổi với phụ huynh những hoạt động của học sinh, sinh viên, tôn trọng ý kiến của học sinh, sinh viên, tạo động lực cho sự sáng tạo của các em và là chỗ dựa cả về tri thức, đạo đức và tài năng để các em phấn đấu. Chính các thầy cô giáo là người phát hiện những tài năng của học sinh, từ đó giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng cả về tri thức, tình cảm, đạo đức hướng các em tới những mục đích cao đẹp. Các đoàn thể xã hội tạo ra những sân chơi bổ ích, đầu tư, tạo điều kiện cả về vật chất lẫn tinh thần để thanh niên, học sinh, sinh viên có điều kiện tham gia vào các hoạt động xã hội, tạo cho họ tính sáng tạo, tự tin, mạnh dạn trong lao động, học tập và rèn luyện. Gia đình, nhà trường và xã hôị, với sự kết hợp, thống nhất về quan điểm phương pháp và nội dung giáo dục, đáp ứng nhu cầu và đòi hỏi của đất nước về con người toàn diện vừa đức vừa tài. Thứ ba, thanh niên ngày nay được sống trong môi trường văn hoá phong phú và đa dạng, được tiếp cận với nhiều nguồn thông tin trong nước và quốc tế bằng nhiều kênh khác nhau, được giao lưu, học hỏi với nhiều nền văn hoá khác nhau. Điều đó có tác động to lớn đến đời sống văn hoá, tinh thần và lối sống của thanh niên, họ là những người hết sức nhạy cảm, dễ tiếp thu cái mới mà quên đi những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc. Do vậy, gia đình, nhà trường, đặc biệt là đoàn thanh niên cần phối hợp với chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức kinh tế, các đơn vị vũ trang nhân dân ở các địa phương để tổ chức các hoạt động văn hoá, hoạt động thể dục thể thao...để thanh niên tham gia. Đây là những hoạt động bổ ích, giúp thanh niên tự rèn luyện, nâng cao sức khoẻ, ý thức và nghĩa vụ của mình đối với cộng đồng. Vai trò của mối quan hệ giữa gia đình, nhà trường, xã hội được Đảng ta đánh giá cao và chủ trương: "Xây dựng mối quan hệ khăng khít giữa gia đình, nhà trường và xã hội" [9, tr.60], kết hợp giáo dục nhà trường với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh đã đánh giá được vị trí quan trọng của giải pháp này. 2.3.3. Đổi mới nội dung, đa dạng hoá các hình thức giáo dục đạo đức cho thanh niên Trong bối cảnh hiện nay, muốn cho sự nghiệp giáo dục đạo đức cho thanh niên nói chung và thanh niên ở Thanh Hoá nói riêng có hiệu quả thì một trong những giải pháp mang tính chiến lược là phải tiến hành đổi mới nội dung và hình thức giáo dục đạo đức. Hình thức và nội dung là hai yếu tố cấu thành lên một chỉnh thể của sự vật, hiện tượng. - Về nội dung, đạo đức là sự phản ánh của tồn tại xã hội. Bản chất đạo đức là phản ánh mối quan hệ giữa con người với con người về lợi ích trên bình diện giá trị thiện - ác để nhận xét và điều chỉnh hành vi của con người cho phù hợp với tiến bộ của lịch sử. Do vậy, việc đổi mới nội dung của đạo đức là tất yếu khách quan, cần thiết và mang tính chiến lược. Đoàn Thanh niên là tổ chức gần gũi và trực tiếp giáo dục thanh niên, do vậy nội dung giáo dục của Đoàn cần tập trung vào những vấn đề như giáo dục tư tưởng chính trị, giáo dục đạo đức lối sống, giáo dục truyền thống, giáo dục pháp luật. Trong đó coi trọng việc giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương đường lối của Đảng, xác định cụ thể những đức tính cần thiết trong thời kỳ CNH - HĐH đất nước để thanh niên học tập, rèn luyện và phát triển. Chú trọng việc bình chọn các điển hình tiên tiến để khích lệ tinh thần thi đua học tập, thường xuyên giáo dục truyền thống của Đảng, Đoàn và địa phương cho thanh niên. Báo cáo Hội nghị lần thứ X Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX có nêu: Cụ thể hoá các chuẩn mực đạo đức, lối sống cho từng đối tượng cụ thể... việc xây dựng các chuẩn mực đạo đức, lối sống cụ thể cho các đối tượng là cần thiết và có ý nghĩa quan trọng trong thời kỳ mới, bởi vì, các giai cấp, các tầng lớp, giới và nhóm xã hội có vị trí xã hội khác nhau, các chuẩn mực và thang bậc giá trị có sự thể hiện khác nhau. - Về phương pháp: Đạo đức có nội dung khác với các khoa học khác ở chỗ nó là những chuẩn mực giá trị, là cái được các chủ thể lựa chọn, đánh giá như là việc làm có ý nghĩa tích cực, được lương tâm đồng tình và dư luận biểu dương. Đồng thời thanh niên là đối tượng đặc biệt với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi cho nên việc đa dạng các hình thức và phương pháp giáo dục cho phù hợp với từng lứa tuổi là điều cần thiết, tránh tình trạng giáo dục tuyên truyền một chiều theo kiểu lý luận suông, nội dung thì sáo rỗng, xa rời những vấn đề thực tế. Việc xây dựng nội dung chương trình, tìm ra những phương pháp phù hợp, thiết thực sẽ giúp cho việc giáo dục đạo đức được thực hiện một cách thuận lợi, dễ dàng và đạt hiệu quả cao. Nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục đạo đức cho thanh niên có nhiều song cần chú ý một số vấn đề sau: Thứ nhất, đưa môn đạo đức học vào chương trình trong tất cả các trường học, các cấp học, các điểm tập huấn, các buổi sinh hoạt, bồi dưỡng lý luận của thanh niên. Thực tế hiện nay cho thấy môn đạo đức học chỉ được giảng dạy ở một số ít trường, chủ yếu là ở các trường sư phạm, hoặc các trường thuộc khối xã hội, mà không đưa vào các trường thuộc khối kinh tế, kỹ thuật, bởi họ cho rằng chỉ cần trang bị kiến thức chuyên môn là đủ, hoặc khi giảng dạy môn đạo đức thì cho rằng nó là môn phụ, mà không nhìn thấy được tầm quan trọng của nó. Do đó, vấn đề đặt ra hiện nay là phải đưa môn đạo đức học vào chương trình học bắt buộc của học sinh, sinh viên để làm sao: "Đạo đức học phải là một ngành khoa học xã hội và những người có trách nhiệm phải đi sâu nghiên cứu chuyên cần hơn nữa, phải trở thành một môn khoa học không thể thiếu được trong các trường đại học và phổ thông" [20, tr.79]. Chúng ta đều biết rằng, tri thức đạo đức là một trong những thành tố quan trọng nhất của ý thức đạo đức và nó được hình thành, phát triển trong quá trình hoạt động của con người, nhưng nó được tạo lập trực tiếp và cụ thể nhất thông qua con đường truyền đạt, giảng dạy. Là cơ sở tình cảm, niềm tin đạo đức, niềm tin, tình cảm đạo đức có mạnh mẽ, sâu sắc và ổn định hay không phụ thuộc vào tính đúng đắn, sự phong phú và chiều sâu của tri thức. Để đạt được chất lượng tốt trong việc truyền đạt tri thức đạo đức, không những chỉ đưa môn đạo đức học vào giảng dạy trong trường mà còn phải đổi mới cả nội dung và chương trình môn đạo đức học cho phù hợp với thực tiễn biến động hiện nay của đất nước. Tài liệu giảng dạy môn đạo đức trong các trường hiện nay được các nhà khoa học biên soạn nhiều và có ý nghĩa thiết thực đối với việc giáo dục, bồi dưỡng kiến thức lý luận về đạo đức song vẫn còn những bất cập. Đó là, lượng thông tin chưa nhiều, chưa truy cập kịp thời với tiến trình vận động của cuộc sống, nhiều khái niệm còn chưa rõ ràng, tính hiện đại chưa cao... Phương pháp giảng dạy môn đạo đức học còn mang tính chất truyền thống, nặng về thuyết trình mà chưa mang tính hiện đại, chưa có sự kết hợp của các phương pháp này trong cách giảng dạy. Trong giảng dạy đạo đức cần phải loại bỏ những hình thức tuyên truyền giáo dục một chiều, áp đặt với những nội dung chung chung, trừu tượng, tránh giáo điều, mà cần phải có sự linh hoạt, mềm dẻo. Chú ý kết hợp phương pháp giáo dục truyền thống như (nêu gương người tốt, việc tốt, thiết lập các thói quen ứng xử...) với phương pháp giáo dục hiện đại như (tổ chức các hoạt động xã hội, tích luỹ kinh nghiệm ứng xử qua việc tạo ra các tình huống đạo đức để rèn luyện kỹ năng nhận thức và thực hành đạo đức, hình thành ý thức đạo đức cá nhân thông qua diễn giảng, đàm thoại tranh luận, kích thích hoạt động và khả năng tự điều chỉnh đạo đức của cá nhân, qua việc tổ chức thi đua, tìm hiểu truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tìm hiểu những vấn đề mới mẻ trong cuộc sống mang tính khoa học...). Thanh niên có biên độ tuổi rộng, và với nhiều đối tượng khác nhau, do vậy, mỗi đội tuổi, mỗi đối tượng thanh niên thì cần phải có những nội dung, hình thức và phương pháp giáp dục đạo đức khác nhau, làm sao cho họ hứng thú, và lôi cuốn được họ tham gia. Muốn vậy, cần thực hiện nguyên tắc kết hợp trong giáo dục đạo đức cho thanh niên. Đó là, kết hợp giáo dục đạo đức với hoạt động thực tiễn đồng thời giáo dục đạo đức phải gắn lý luận với thực tiễn, mang hơi thở của cuộc sống và thời đại, để những nội dung giáo dục đạo đức thêm phần phong phú và hấp dẫn. Chỉ có thông qua hành động thực tiễn mới xuất hiện những nhân cốt của phong trào thanh niên. Thứ hai, lồng ghép các nội dung giáo dục đạo đức trong mọi hoạt động của xã hội, từ sân chơi giải trí đến các cuộc thi, các phong trào hoạt động của thanh niên. Bằng những phương pháp giáo dục khác nhau như giáo dục thông qua những tấm gương đạo đức, giáo dục thông qua các hoạt động xã hội... Như đã phân tích trong phần đặc điểm của thanh niên, thanh niên là lứa tuổi có xu hướng chọn cho mình một mô hình nhân cách, một mẫu người lý tưởng để noi theo. Do vậy, việc giáo dục đạo đức thông qua những tấm gương sáng sẽ để lại những ấn tượng mạnh trong họ, dễ lôi cuốn thanh niên tự nguyện rèn luyện mình theo những hành vi, lối sống có đạo đức từ những tấm gương tốt. Hay thông qua các phong trào thanh niên tình nguyện, các hoạt động từ thiện... để thanh niên hoà mình vào cuộc sốnớiinh hoạt đời thường, chứng kiến, thấu hiểu những mất mát, khó khăn, thiếu thốn, vất vả của những đối tượng cần được sự hỗ trợ về nhiều mặt từ những tấm lòng, những tình cảm và trách nhiệm của cá nhân và xã hội. Bằng nhận thức, tình cảm, lương tâm của mỗi con người mà từ đó hình thành nên những giá trị đạo đức trong họ. Đó là một trong nhiều cách thức để việc giáo dục đạo đức cho thanh niên đạt hiệu quả cao. 2.3.4. Tổ chức các phong trào, hoạt động phù hợp gắn với từng đối tượng thanh niên Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, công tác đoàn, phong trào thanh thiếu niên Thanh Hoá đã có sự đổi mới về nội dung, phương thức đáp ứng ngày càng tốt hơn công tác tập hợp thanh niên, huy động thanh niên vào quá trình phát triển quê hương, đất nước. Bên cạnh việc đòi hỏi nâng cao tính giáo dục, tính định hướng của các phương tiện thông tin báo chí, truyền hình, các sản phẩm văn hoá, nghệ thuật thì việc định hướng, tổ chức các hoạt động thoả mãn nhu cầu văn hoá, vui chơi giải trí cho thanh niên, tạo điều kiện cho thanh niên tham gia sáng tạo là điều rất cần thiết. Trong những năm gần đây Đài phát thanh và truyền hình Thanh Hoá đã xây dựng rất nhiều chương trình mang tính giáo dục cao như: tổ chức các cuộc thi Tuổi trẻ tài năng, Người đẹp xứ Thanh, Âm vang xứ Thanh,...với những nội dung mang tính giáo dục đạo đức, truyền thống cách mạng, truyền thống lịch sử của dân tộc và của địa phương. Các cuộc thi này đã được rất nhiều bạn trẻ tham gia và nhiệt tình hưởng ứng, mang lại những giá trị nhân văn, nhân bản sâu sắc và tích cực. Báo Thanh Hoá dành nhiều bài viết về các gương điển hình, tiên tiến trong lao động, học tập, nghiên cứu và ứng dụng khoa học. Các buổi tập hợp thanh niên với những gương mặt xuất sắc để biểu dương, khen ngợi, khích lệ, động viên tinh thần cũng như cổ vũ họ tiếp tục phát huy và đạt thành tích cao hơn nữa trên tất cả các lĩnh vực. Đây là những hoạt động mang ý nghĩa to lớn góp phần giáo dục và tự giáo dục hình thành nhân cách và những phẩm chất đạo đức cho thanh niên. Việc tổ chức tốt các phong trào, hoạt động sẽ tạo cơ hội cống hiến và trưởng thành thuận lợi cho tất cả mọi đoàn viên thanh niên. Những phong trào lớn như tuổi trẻ giữ nước và thanh niên lập nghiệp được phát động khắp nơi và gặt hái được những thành quả tốt đẹp. Nổi lên là phong trào thanh niên tình nguyện đã khơi đúng mạch nguồn nhiệt huyết, thắp sáng các hoài bão và ước mơ của thanh niên. Nhân rộng và phát huy phong trào này là biện pháp tốt nhất để lôi cuốn thanh niên vào đời sống văn hoá lành mạnh. Đó cũng là liều thuốc kháng sinh giúp cho thanh niên có sức đề kháng tốt tránh xa các tệ nạn xã hội và tạo được khoảng cách an toàn với các âm mưu lôi kéo, kích động lừa gạt của kẻ thù. Tập hợp đoàn kết thanh niên là hạt nhân để thanh niên gửi gắm niềm tin, là môi trường tốt để thanh niên cống hiến và trưởng thành, đem sức lực tuổi thanh xuân của mình đóng góp vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc. Phát hiện, bồi dưỡng tôn vinh, tuyên truyền, giới thiệu và nhân rộng các điển hình tiên tiến, xuất sắc trên các lĩnh vực của đời sống xã hội là một loại hình hoạt động có hiệu quả. Đa dạng hoá các hình thức tập hợp thanh niên. Giáo dục thanh niên nói chung và giáo dục đạo đức cho thanh niên nói riêng sẽ đạt hiệu quả cao hơn khi nó được tiến hành trong một tổ chức. Do vậy, ngoài tổ chức Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp thanh niên, Hội Học sinh, sinh viên... cần có những hình thức khác sinh động hơn, phù hợp hơn như Câu lạc bộ Thanh niên, Nhà Văn hoá thanh niên... Sự phát triển sâu rộng các hình thức tổ chức tập hợp thanh niên, một mặt biểu hiện trình độ văn hoá chính trị cao, mặt khác sẽ tạo điều kiện để thanh niên tiếp thu sự giáo dục này. Để tổ chức tốt các phong trào và hoạt động nhằm giáo dục đạo đức cho thanh niên và mang hiệu quả cao thì việc tổ chức các hình thức hoạt động này phải hợp lý cả về thời gian, không gian, tránh tổ chức quá nhiều hình thức, nhiều hoạt động ảnh hưởng đến thời gian lao động và học tập của thanh niên. Việc tổ chức các hoạt động này còn phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của thanh niên, không nên quá nặng nề, khô cứng nhưng cũng không nên quá hời hợt thiếu sâu sắc.. Sự đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung, sâu sắc về ý nghĩa của các phong trào, hoạt động được tổ chức phải được coi là mục tiêu hàng đầu. Có như vậy chúng ta với đáp ứng được nhu cầu và nguyện vọng của thanh niên và đạt được mục đích giáo dục đạo đức cho thanh niên qua các hoạt động xã hội đó. Để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho thanh niên ở Thanh Hoá trong giai đoạn hiện nay cần đánh giá một cách đúng đắn, khách quan và khoa học về tình hình đạo đức và giáo dục đạo đức cho thanh niên ở Thanh Hoá đồng thời, quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng, đổi mới nhận thức đối với công tác giáo dục đạo đức cho thanh niên trong toàn xã hội. Xem giáo dục đạo đức là vấn đề luôn luôn cần thiết, đòi hỏi sự quan tâm của các cấp, các ngành, của mọi lực lượng giáo dục, mọi tổ chức giáo dục và của mỗi gia đình. Kinh tế thị trường một mặt tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển tinh thần, hình thành những phẩm chất đạo đức phù hợp với xã hội, mặt khác dưới tác động tiêu cực từ mặt trái của nó, kinh tế thị trường cũng cản trở sự hình thành và phát triển nhân cách, đạo đức của con người. Do vậy, một mặt, phải xây dựng những nội dung giáo dục đạo đức phù hợp, thiết thực. Cần kết hợp hài hoà các giá trị đạo đức cả truyền thống và hiện đại. Có những hình thức và biện pháp phù hợp để tác động và giáo dục thanh niên. Mặt khác, phải khắc phục những mặt còn hạn chế trong đạo đức và giáo dục đạo đức, phát huy hơn nữa những thành tích đã đạt được trong giáo dục đạo đức cho thanh niên ở Thanh Hoá góp phần xây dựng con người mới, phát triển quê hương giàu mạnh. Để thực hiện được những yêu cầu trên cần có những giải cụ thể như đã nêu và thực hiện các giải pháp đó một cách đồng bộ sẽ nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho thanh niên ở Thanh Hoá trong giai đoạn hiện hay góp phần giảm bớt các tệ nạn xã hội, ổn định xã hội, tạo ra một thế hệ thanh niên đủ năng lực và phẩm chất đạo đức phục vụ sự nghiệp CNH - HĐH quê hương, đất nước. KẾT LUẬN Thanh niên là đối tượng thu hút sự quan tâm của toàn thể cộng đồng xã hội, bởi thế hệ trẻ hôm nay là tương lai của dân tộc. Chuyển đổi xã hội trong những năm qua đã và đang chi phối không nhỏ đến đến đạo đức của thế hệ thanh niên. Thế hệ trẻ ngày hôm nay đã nhanh chóng bắt nhịp với đời sống hiện đại, trưởng thành nhanh hơn, song cũng phải đương đầu với những vấn đề phức tạp của cuộc sống. Để có được nguồn nhân lực có trình độ cao đáp ứng yêu cầu CNH - HĐH đất nước, bên cạnh việc thường xuyên tạo mọi điều kiện, cơ hội tốt nhất để nâng cao trình độ khoa học - kỹ thuật nắm bắt công nghệ mới hiện đại, cần phải quan tâm đúng mức đến công tác giáo dục đào tạo trong đó có giáo dục đạo đức, tư tưởng, lối sống cho thanh niên. Đó là yêu cầu khách quan, cần thiết và cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Từ khi Đảng và Nhà nước ta chủ trương phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, quá trình chuyển đổi kinh tế đó đã từng bước tạo ra cơ sở vật chất - kỹ thuật cho việc phát huy tính tích cực, năng động của mọi tầng lớp nhân dân, trong đó có thanh niên. Bên cạnh mặt tích cực, nền kinh tế thị trường cũng bộc lộ nhiều hạn chế, điều đó đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến tư tưởng, đạo đức, lối sống của thanh niên. Thanh niên Thanh Hoá ngày nay được sinh ra và lớn lên trên mảnh đất có nhiều nét đặc thù về điều kiện tự nhiên, giàu truyền thống lịch sử, văn hoá và có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế, nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức. Suốt chiều dài lịch sử, trong mọi thời kỳ cách mạng, thanh niên Thanh Hoá luôn luôn có vai trò quan trọng và có nhiều đóng góp cho quê hương, đất nước. Tuổi trẻ ở Thanh Hoá được tôi luyện trong thử thách của chiến tranh, trong lao động sản xuất, trong đấu tranh chống thiên tai...Theo đó, những phẩm chất đạo đức như: anh dũng, kiên cường, cần cù, sáng tạo, nhân ái, tình nghĩa... được hình thành và khẳng định với sắc thái riêng của vùng quê và con người Thanh Hoá. Ngày nay, tuổi trẻ Thanh Hoá đã và đang tiếp tục cống hiến tài năng và sức lực của mình cho sự tồn tại và phát triển đất nước. Song, bên cạnh đó tuổi trẻ Thanh Hoá đang chịu ảnh hưởng từ mặt trái của nền kinh tế thị trường. Thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức cho thanh niên ở Thanh Hoá đòi hỏi phải nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho đối tượng này. Để nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho thanh niên ở Thanh Hoá cần thực hiện đồng bộ, hệ thống và toàn diện các hệ giải pháp về kinh tế - xã hội, giáo dục đào tạo và văn hoá tinh thần nhằm tạo ra thế hệ thanh niên vừa "hồng" vừa "chuyên" đáp ứng yêu cầu mới của xã hội./. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Lê Thị Tuyết Ba (2003), "Chuẩn mực đạo đức trong bối cảnh của nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay", Tạp chí triết học, (10). Ban Văn hoá tư tưởng Trung ương (2002), Văn hoá với thanh niên, Thanh niên với văn hoá, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Doãn Thị Chín (2004), Vấn đề giáo dục đạo đức truyền thống cho sinh viên Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ Triết học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Nguyễn Trọng Chuẩn (2001), "Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay và những biến động trong lĩnh vực đạo đức", Tạp chí Triết học, (9). Nguyễn Trọng Chuẩn - Nguyễn Văn Phúc (2003), "Mấy vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường", Tạp chí Triết học, (1). Vũ Đảm (2003), "Từ tư tưởng Hồ Chí Minh xác định lý tưởng của thanh niên hiện nay", Tạp chí Thanh niên, (13). Đảng Cộng sản Việt Nam (1993), Văn kiện hội nghị lần thứ IV Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VII, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thức VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện hội nghị lần thứ V Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thức IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (2004), Báo cáo hội nghị lần thứ X Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thức X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá (2001), Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá lần thứ XV, Nhà in Báo Thanh Hoá. Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá (2006), Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá lần thứ XVI, Nhà in Báo Thanh Hoá. Phạm Ngọc Định (1999), "Giáo dục đạo đức rèn luyện nếp sống văn hoá cho sinh viên", Tạp chí Nghiên cứu giáo dục, (11). Nguyễn Khoa Điềm (2002), "Công tác văn hoá cho thanh niên phải là mối quan tâm của toàn xã hội", Tạp chí Tư tưởng văn hoá (12). Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (1997), Văn kiện Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ VII, Nxb Thanh niên, Hà Nội. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (2002), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ VIII, Nxb Thanh niên. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (2002), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh Thanh Hoá lần thứ X, Nxb Thanh Hoá. Phạm Văn Đồng (1998), Chủ tịch Hồ Chí Minh tinh hoa dân tộc, trí tuệ thời đại, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội. Phạm Mạnh Hà (2002), "Những nguyên nhân chủ quan chủ yếu của tình trạng suy thoái đạo đức ở nước ta hiện nay", Tạp chí Triết học, (3). Đỗ Lan Hiền (2002), "Vấn đề xây dựng đạo đức trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường", Tạp chí Triết học, (4). Nguyễn Phương Hồng (1997), Thanh niên học sinh và sinh viên với sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Trương Thị Hợp (2004), "Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên - nhiệm vụ thường xuyên và cấp bách", Tạp chí Thanh niên, (8). Đỗ Huy (2002), "Cơ chế, chuẩn mực đạo đức xã hội và những hành vi đạo đức cá nhân", Tạp chí Triết học, (2). Bùi Quang Huy (2004), "Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cho thanh niên", Tạp chí Thanh niên, (11). La Quốc Kiệt (2003), Tu dưỡng đạo đức tư tưởng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Nguyễn Thế Kiệt (1996), "Công cuộc đổi mới và định hướng giá trị đạo đức cho sinh viên hiện nay", Tạp chí Khoa học và giáo dục an ninh, (6). Vũ Khiêu (2003), "Sự suy thoái đạo đức và giải pháp của chúng ta", Tạp chí Tâm lý học, (9). Thanh Lê (2004), Giáo dục lối sống nếp sống mới, Nxb Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. V.I. Lênin (1961), Toàn tập, Tập 31, Nxb Sự thật, Mátxcơva. Nguyễn Ngọc Long (2001), "Kết hợp chặt chẽ giáo dục lý luận với xây dựng đạo đức cách mạng của người cán bộ lãnh đạo quản lý", Tạp chí Lý luận chính trị, (4). Nguyễn Ngọc Long (2001), Giáo trình đạo đức học, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Nguyễn Ngọc Long - Nguyễn Thế Kiệt (2004), Đạo đức học Mác -Lênin, Nxb Lý luận Chính trị, Hà Nội. Bùi Sĩ Lợi (2002), Phát triển nguồn nhân lực của Thanh Hoá đến năm 2010 theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. C.Mác - Ph.Ăngghen - V.I.Lênin (1982), Bàn về thanh niên, Nxb Thanh niên. C.Mác - Ph.Ăngghen (1995), Toàn tập, Tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. C.Mác - Ph. Ăngghen (1995), Toàn tập, Tập 20, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Hồ Chí Minh (1980), Bàn về thanh niên, Nxb Thanh niên. Hồ Chí Minh (1980), Về giáo dục thanh niên, Nxb Sự thật. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, Tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, Tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, Tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, Tập 8, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, Tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Trần Văn Miều (2002), Tình hình tư tưởng thanh niên và công tác giáo dục Đoàn giai đoạn hiện nay. Đỗ Mười (1996), Lý tưởng của thanh niên trong thời kỳ mới, Nxb Thanh niên. Nguyễn Chí Mỳ (1999), Sự thay đổi giá trị đạo đức trong nền kinh tế thị trường với việc xây dựng đạo đức mới cho đội ngũ cán bộ quản lý ở nước ta hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Trần Quang Nhiếp (2003), "Lênin với thanh niên - cơ sở tư tưởng đổi mới công tác giáo dục thanh niên", Tạp chí Cộng sản, (26). Phạm Đình Nghiệp (1999), Tìm hiểu một số thuật ngữ về công tác thanh niên, Nxb Thanh niên. Phạm Đình Nghiệp (2002), Giáo dục lý tưởng cho thanh niên hiện nay, Nxb Thanh niên. Trần Sĩ Phán (1999) Giáo dục đạo đức đối với sự hình thành và phát triển nhân cách sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, Luận án tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Tỉnh Đoàn Thanh Hoá (2000), Báo cáo công tác đoàn và phong trào thanh niên. Tỉnh Đoàn Thanh Hoá (2001), Báo cáo công tác đoàn và phong trào thanh niên. Tỉnh Đoàn Thanh Hoá (2002), Báo cáo công tác đoàn và phong trào thanh niên. Tỉnh Đoàn Thanh Hoá (2003), Báo cáo công tác đoàn và phong trào thanh niên. Tỉnh Đoàn Thanh Hoá (2004), Báo cáo công tác đoàn và phong trào thanh niên. Tỉnh Đoàn Thanh Hoá (2005), Báo cáo công tác đoàn và phong trào thanh niên. Lê Thị Hoài Thanh (2002) Quan hệ biện chứng giữa truyền thống và hiện đại trong giáo dục đạo đức cho thanh niên hiện nay, Luận án tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Hữu Thọ (1997), "Thanh niên với việc rèn luyện lý tưởng cách mạng", Báo Nhân dân. Lê Thông (2004), Địa lý các tỉnh và thành phố Việt Nam, Nxb Giáo dục. Tổng quan tình hình thanh niên công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi (2003), Nxb Thanh niên. Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia - Viện thông tin khoa học xã hội (1996), Những vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường, Hà Nội. Thái Duy Tuyên (1994), Tìm hiểu định hướng giá trị của thanh niên Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường, Hà Nội. Thái Duy Tuyên (1995), "Sự biến đổi định hướng giá trị của thanh niên Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường", Tạp chí Triết học, (5). Từ điển tiếng việt (1992), Hà Nội. Uỷ ban nhân dân tỉnh Thanh Hoá Ban chỉ đạo phòng chống AIDS, ma tuý, mại dâm (2005), Hội nghị tổng kết 5 năm thực hiện chương trình hành động phòng chống AIDS, ma tuý, mại dâm 2001 - 2005. Uỷ ban nhân dân, Hội đồng nhân dân tỉnh Thanh Hoá (2000), "Dư địa chí Thanh Hoá", tập 1, Nxb Văn hoá thông tin Huỳnh Thái Vinh (1999), "Xây dựng đạo đức, lối sống và chuẩn mực giá trị xã hội để phát triển toàn diện con người", Tạp chí thông tin lý luận, (3). MỤC LỤC