Vận dụng lý luận hình thái kinh tế - Xã hội vào sự ngiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

tr­êng ®¹i häc vinh khoa sau ®¹i häc ----------*&*---------- PHAN SONG THOA THPT HƯƠNG TRÀ vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµo sù ngiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam tiÓu luËn m«n triÕt häc Vinh - 2009 tr­êng ®¹i häc vinh khoa sau ®¹i häc ----------*&*---------- vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµo sù ngiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam tiÓu luËn m«n triÕt häc Gi¸o viªn h­íng dÉn: NguyÔn l­¬ng b»ng Häc viªn thùc hiÖn: NguyÔn m¹nh tuÊn Líp: Cao häc 15 - hãa h÷u c¬ Vinh, n¨m 2007 Ký hiÖu trong tiÓu luËn: 1. Chñ nghÜa t­ b¶n (CNTB) 2. Chñ nghÜa x· héi (CNXH) 3. Kinh tÕ - x· héi (KT-XH) 4. Lùc l­îng s¶n xuÊt (LLSX) 5. Quan hÖ s¶n xuÊt (QHSX) Môc lôc Trang Më ®Çu 3 1. Lý do chän ®Ò tµi. 3 2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò. 3 3. NhiÖm vô nghiªn cøu. 4 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. 4 5. CÊu tróc tiÓu luËn. 4 Ch­¬ng 1: Lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµ vai trß ph­¬ng ph¸p luËn cña lý luËn ®ã. 5 1.1. Lý luËn h×nh th¸i KT-XH. 5 1.2. Vai trß ph­¬ng ph¸p luËn cña nã. 10 Ch­¬ng 2: Sù vËn dông h×nh th¸i KT-XH vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam. 12 2.1. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ CNXH tr­íc nh÷ng biÕn ®æi cña thêi ®¹i. 12 2.2. Sù vËn dông lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam. 13 KÕt luËn. 18 Tµi liÖu tham kh¶o. 19 Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX ®· ®Ò ra môc tiªu "D©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh" (DÉn theo [2; 309]). V¨n kiÖn ®· chØ râ môc tiªu phÊn ®Êu cña toµn §¶ng toµn d©n trong sù nghiÖp x©y dùng, ph¸t triÓn ®Êt n­íc. §Ó thùc hiÖn môc tiªu trªn th× ®æi míi vÒ KT-XH lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt. Song hiÖn nay viÖc ph¸t triÓn KT-XH theo ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam vÉn cßn mét sè khã kh¨n, h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Do ®ã viÖc vËn dông ®óng ®¾n lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH lµ v« cïng quan träng. N­íc ta tiÕn lªn CNXH tõ ®iÒu kiÖn riªng biÖt: nÒn kinh tÕ phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá, lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu. Do ®ã muèn thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp x©y dùng CNXH ngoµi nguån néi lùc cßn cÇn ph¶i vËn dông s¸ng t¹o, khoa häc lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµo ®iÒu kiÖn ®Êt n­íc. ThÕ kû XXI lµ thÕ kû cña nÒn kinh tÕ tri thøc, cña khoa häc c«ng nghÖ, cña xu thÕ toµn cÇu hãa... ®iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Trong khi ®ã, hÖ thèng CNXH ë mét sè n­íc §«ng ¢u vµ Liªn X« l©m vµo khñng ho¶ng trÇm träng, CNTB ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu rùc rì. Yªu cÇu §¶ng ta ph¶i kiªn ®Þnh s¸ng suèt trong môc tiªu x©y dùng CNXH cho phï hîp víi xu h­íng cña thêi ®¹i vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ ë n­íc ta. Víi ý ®Þnh phÇn nµo gi¶i ®¸p cho nh÷ng vÊn ®Ò trªn, chóng t«i lùa chän ®Ò tµi: VËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµo sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. 2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò VÒ con ®­êng ®i lªn CNXH ë ViÖt Nam ®· ®­îc §¶ng cô thÓ ho¸ ë rÊt nhiÒu v¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng. Tõ V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI (12/1986) §¶ng ®· chØ râ môc tiªu x©y dùng ®Êt n­íc sau ®æi míi. Môc tiªu ®ã cµng ®­îc bæ sung vµ hoµn chØnh h¬n ë c¸c V¨n kiÖn ë §¹i héi ®¹i biÓu lÇn VII, lÇn thø VIII, lÇn thø IX. C¸c v¨n kiÖn nµy ®· cô thÓ hãa tõ ®­êng lèi cho ®Õn c¸ch thøc, biÖn ph¸p, con ®­êng ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp x©y dùng CNXH. Ngoµi ra c¸c cuèn Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lªnin (Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, 2006), Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c - Lªnin (Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, 2007), Gi¸o tr×nh t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, còng ®· tr×nh bµy nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan ®Õn sù vËn dông lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë n­íc ta. §ã lµ nh÷ng t­ liÖu v« cïng quan träng gîi më cho chóng t«i rÊt nhiÒu trong viÖc triÓn khai ®Ò tµi nµy. 3. NhiÖm vô nghiªn cøu ë ®Ò tµi Sù vËn dông lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam, chóng t«i thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô nghiªn cøu sau ®©y: 3.1. Giíi thuyÕt vÒ lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµ vai trß ph­¬ng ph¸p luËn cña lý luËn ®ã. 3.2. ChØ râ sù vËn dông lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu, trong qu¸ tr×nh triÓn khai ®Ò tµi nµy, chóng t«i vËn dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p sau: 4.1. Ph­¬ng ph¸p so s¸nh - ®èi chiÕu. 4.2. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch - tæng hîp. 5. CÊu tróc tiÓu luËn Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt thóc, néi dung chÝnh cña tiÓu luËn gåm 2 ch­¬ng. Ch­¬ng 1: Lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµ vai trß ph­¬ng ph¸p luËn cña lý luËn ®ã. Ch­¬ng 2: Sù vËn dông lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam. KÕt luËn. Tµi liÖu tham kh¶o. Ch­¬ng 1 lý luËn h×nh th¸i KINH TÕ -X· héi vµ vai trß ph­¬ng ph¸p luËn cña lý luËn ®ã 1.1. Lý luËn h×nh th¸i KT-XH 1.1.1. TiÒn ®Ò xuÊt ph¸t ®Ó x©y dùng lý luËn h×nh th¸i KT-XH X· héi trong bÊt cø giai ®o¹n lÞch sö nµo còng lµ mét hÖ thèng hÕt søc phøc t¹p bao gåm nhiÒu lÜnh vùc nh­: kinh tÕ, v¨n hãa, t­ t­ëng... TÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ®ã ®Òu t¸c ®éng ®Õn con ng­êi vµ th«ng qua ho¹t ®éng cña con ng­êi, mµ ho¹t ®éng cña con ng­êi bao giê còng cã ý thøc, ý chÝ chØ ®¹o. ChÝnh v× vËy, viÖc gi¶i thÝch vÒ ®êi sèng x· héi lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p. Trong suèt qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi tr­íc khi TriÕt häc M¸c ra ®êi, c¸c nhµ triÕt häc ®Òu duy t©m trong lÞch sö. Hä cho r»ng lÞch sö ph¸t triÓn theo h­íng nµo lµ do ®Çu ãc cña c¸c vÜ nh©n. M¸c ®· phª ph¸n nh÷ng t­ t­ëng duy t©m ®ã, «ng ®i tõ mét sù thËt ®¬n gi¶n ®ã lµ: Con ng­êi muèn tån t¹i cÇn ph¶i cã thøc ¨n, thøc uèng, nhµ ë. Nh÷ng thø nµy kh«ng cã s½n trong tù nhiªn. V× vËy, muèn cã nã, con ng­êi ph¶i tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt con ng­êi ngµy cµng chÕ t¹o ra nhiÒu c«ng cô s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn c¶ vÒ t­ duy, thÓ chÊt. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, con ng­êi kh«ng chØ s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt mµ cßn s¶n xuÊt ra cña c¶i tinh thÇn, ra b¶n th©n con ng­êi vµ c¸c quan hÖ x· héi. Tuy nhiªn, ë nh÷ng thêi ®iÓm lÞch sö kh¸c nhau, ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt l¹i ®­îc tiÕn hµnh theo nh÷ng c¸ch thøc kh¸c nhau. C¸ch thøc kh¸c nhau ®ã, M¸c gäi lµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. ChÝnh ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi. Nh­ vËy, xuÊt ph¸t tõ s¶n xuÊt, C. M¸c ®· ph©n tÝch mét c¸ch khoa häc mèi quan hÖ lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt trong ®êi sèng x· héi vµ ph¸t hiÖn ra c¸c quy luËt vËn ®éng, ph¸t triÓn cña x· héi. Tõ ®ã, C. M¸c ®i ®Õn kh¸i qu¸t khoa häc lý luËn vÒ h×nh th¸i KT-XH. 1.1.2. Kh¸i niÖm h×nh th¸i KT-XH Gi÷a c¸c mÆt trong ®êi sèng x· héi thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau t¹o thµnh c¸c x· héi cô thÓ tån t¹i trong tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. C¸c x· héi cô thÓ ®ã ®­îc chñ nghÜa duy vËt lÞch sö kh¸i qu¸t thµnh ph¹m trï h×nh th¸i KT-XH nh­ sau: "H×nh th¸i KT-XH lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö: dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh, víi mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc tr­ng cho x· héi ®ã, phï hîp víi tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt, vµ víi mét kiÕn thøc th­îng tÇng t­¬ng øng ®­îc x©y dùng trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt Êy" [1; 389]. 1.1.3. PhÐp biÖn chøng trong sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i KT-XH 1.1.3.1. BiÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña con ng­êi chÞu sù t¸c ®éng song cïng ®ã lµ con ng­êi quan hÖ víi tù nhiªn th«ng qua viÖc sö dông c«ng cô lao ®éng vµ quan hÖ con ng­êi víi con ng­êi trong s¶n xuÊt ®Ó hîp thµnh ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lµ "c¸ch thøc con ng­êi thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt ë tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh cña x· héi loµi ng­êi" [1; 390]. Mçi x· héi ®­îc ®Æc tr­ng b»ng mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt lµ sù thèng nhÊt gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ quan hÖ s¶n xuÊt t­¬ng øng: Sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt do sù t¸c ®éng qua l¹i mét c¸ch biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX. "LLSX lµ toµn bé c¸c lùc l­îng ®­îc con ng­êi sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Nã bao gåm ng­êi lao ®éng víi mét thÓ lùc, tri thøc, kü n¨ng lao ®éng nhÊt ®Þnh vµ t­ liÖu s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt søc lao ®éng cña con ng­êi kÕt hîp víi t­ liÖu s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, t¹o thµnh LLSX" [1; 391]. "Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. QHSX gåm 3 mÆt: Quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, quan hÖ trong ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra" [1; 392]. LLSX vµ QHSX tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau, thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau Trong ®ã, sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña LLSX quuÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt, lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt biÕn ®æi phï hîp víi nã. Khi mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi ra ®êi, khi ®ã quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX, nã cã t¸c dông thóc ®Èy më ®­êng LLSX ph¸t triÓn. Nh­ng do LLSX lµ yÕu tè ®éng, biÕn ®æi nhanh, quan hÖ s¶n xuÊt biÕn ®æi chËm, QHSX trë thµnh kh«ng phñ hîp víi LLSX. Khi ®ã, QHSX trë thµnh "xiÒng xÝch" c¶n trë sù ph¸t triÓn cña LLSX. §Ó më ®­êng cho LLSX ph¸t triÓn ph¶i xo¸ bá quan hÖ s¶n xuÊt cò, thiÕt lËp QHSX míi phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. Khi QHSX míi ra ®êi, mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi t­¬ng øng xuÊt hiÖn. Do ®ã lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi lµ lÞch sö kÕ tiÕp nhau cña c¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. LLSX quyÕt ®Þnh QHSX, nh­ng QHSX cã sù t¸c ®éng tr¬ l¹i sù ph¸t triÓn cña LLSX. Khi QHSX phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX th× nã lµ ®éng lùc më ®­êng cho LLSX ph¸t triÓn. Ng­îc l¹i, khi QHSX kh«ng phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX th× nã sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña LLSX. Khi nµy theo quy luËt chung, QHSX cò ®­îc thay thÕ b»ng QHSX míi phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. Tuy nhiªn, viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a LLSX vµ QHSX kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n. Trong x· héi cã giai cÊp ph¶i th«ng qua ®Êu tranh giai cÊp, th«ng qua c¸ch m¹ng x· héi. 1.1.3.2. BiÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng QHSX ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o thµnh quan hÖ vËt chÊt cña x· héi. Trªn c¬ së quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn quan hÖ chÝnh trÞ vµ tinh thÇn cña x· héi. Hai mÆt ®ã ®­îc kh¸i qu¸t thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cña x· héi. "C¬ së h¹ tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña mét x· héi nhÊt ®Þnh" [1; 397]. C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô thÓ bao gåm QHSX thèng trÞ, QHSX tµn d­ cña x· héi cò vµ QHSX mÇm mèng cña x· héi t­¬ng lai. "KiÕn thóc th­îng tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan ®iÓm chÝnh trÞ, ph¸p quyÒn, triÕt häc, ®¹o ®øc, t«n gi¸o, nghÖ thuËt... cïng víi nh÷ng thiÕt chÕ x· héi t­¬ng øng nh­ nhµ n­íc, ®¶ng ph¸i, gi¸o héi, c¸c ®oµn thÓ x· héi,... ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh" [1; 397]. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, trong ®ã c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th­îng tÇng. Vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng biÓu hiÖn ë chç: Mçi c¬ së h¹ tÇng sÏ h×nh thµnh nªn mét kiÕn tróc th­îng tÇng t­¬ng øng víi nã. TÝnh chÊt cña kiÕn tróc th­îng tÇng do tÝnh chÊt cña c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh. Trong x· héi cã giai cÊp, giai cÊp nµo thèng trÞ vÒ kinh tÕ th× còng chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi. C¸c m©u thuÉn vÒ kinh tÕ quyÕt ®Þnh c¸c m©u thuÉn vÒ chÝnh trÞ, t­ t­ëng. TÊt c¶ c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc th­îng tÇng (nhµ n­íc, ph¸p quyÒn, triÕt häc...) ®Òu trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp phô thuéc vµo c¬ së h¹ tÇng , do c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh. C¬ së h¹ tÇng thay ®æi th× kiÕn tróc th­îng tÇng sím hay muén còng thay ®æi theo. C. M¸c viÕt: "C¬ së kinh tÕ thay ®æi th× toµn bé kiÕn tróc th­îng tÇng ®å sé cïng bÞ ®¶o lén Ýt nhiÒu, nhanh chãng". Sù thay ®æi cña kiÕn tróc th­îng tÇng kh«ng chØ diÔn ra trong giai ®o¹n thay thÕ h×nh th¸i KT-XH nµy b»ng h×nh th¸i KT-XH kh¸c, mµ cßn diÔn ra trong qu¸ tr×nh biÕn ®æi cña mét h×nh th¸i KT-XH . Trong c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc th­îng tÇng, cã yÕu tè thay ®æi nhanh cïng sù thay ®æi cña c¬ së h¹ tÇng (chÝnh trÞ, ph¸p quyÒn) nh­ng còng cã yÕu tè thay ®æi chËm nh­ t«n gi¸o, nghÖ thuËt... KiÕn tróc th­îng tÇng cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi vµ cã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi c¬ së h¹ tÇng. TÊt c¶ c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®Òu cã t¸c ®éng ®Õn c¬ së h¹ tÇng. Tuy nhiªn, mçi yÕu tè kh¸c nhau, cã vai trß kh¸c nhau, cã c¸ch thøc t¸c ®éng kh¸c nhau. trong x· héi cã giai cÊp, nhµ n­íc lµ yÕu tè t¸c ®éng m¹nh nhÊt ®èi víi c¬ së h¹ tÇng. Sù t¸c ®éng cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng diÔn ra theo 2 chiÒu. NÕu kiÕn tróc th­îng tÇng t¸c ®éng phï hîp víi c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan th× nã lµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn; nÕu t¸c ®éng ng­îc l¹i sÏ k×m h·m ph¸t triÓn kinh tÕ, k×m h·m tiÕn bé x· héi. NÕu kiÕn tróc th­îng tÇng k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ th× sím hay muén, b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, kiÕn tróc th­îng tÇng cò sÏ ®­îc thay thÕ b»ng kiÕn tróc th­îng tÇng míi ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ tiÕp tôc ph¸t triÓn. 1.1.3.3. Sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i KT-XH lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö - tù nhiªn Tõ sù ph©n tÝch quy luËt vËn ®éng ph¸t triÓn kh¸ch quan cña x· héi. M¸c ®· ®i ®Õn kÕt luËn: "Sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i KT-XH lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö - tù nhiªn". Nãi sù ph¸t triÓn cña h×nh th¸i KT-XH lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö - tù nhiªn cã nghÜa lµ nã diÔn ra mét c¸ch kh¸ch quan theo quy luËt chø kh«ng theo ý muèn chñ quan cña con ng­êi. Tøc lµ x· héi loµi ng­êi còng cã qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ ch­a hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn. §éng lùc cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña x· héi n»m ngay trong lßng x· héi víi sù t¸c ®éng, chi phèi cña hai quy luËt c¬ b¶n lµ quy luËt vÒ sù phï hîp cña QHSX víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX, quy luËt c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th­îng tÇng vµ c¸c quy luËt kh¸c. Nguån gèc s©u xa cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i KT-XH lµ sù ph¸t triÓn cña LLSX. Tuy nhiªn con ®­êng ph¸t triÓn cña mçi d©n téc kh«ng chØ bÞ chi phèi bëi quy luËt chung mµ cßn bÞ t¸c ®éng bëi c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cô thÓ cña mèi d©n téc nh­ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, chÝnh trÞ, truyÒn thèng v¨n hãa,... Nh­ vËy, lÞch sö ph¸t triÓn nh©n lo¹i võa tu©n theo nh÷ng quy luËt chung, võa rÊt phong phó, ®a d¹ng. Mçi d©n téc ®Òu cã nÐt ®éc ®¸o riªng trong lÞch sö ph¸t triÓn cña m×nh. Cã nh÷ng d©n téc lÇn l­ît tr¶i qua c¸c h×nh th¸i KT-XH tõ thÊp ®Õn cao, nh­ng còng cã d©n téc bá qua mét hay mét sè h×nh th¸i KT-XH nµo ®ã. Nh­ vËy, qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn cña sù ph¸t triÓn x· héi ch¼ng nh÷ng diÔn ra b»ng con ®­êng tuÇn tù mµ cßn bao hµm c¶ sù bá qua trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, mét hoÆc mét vµi h×nh th¸i KT-XH nhÊt ®Þnh. 1.2. Vai trß ph­¬ng ph¸p luËn cña lý luËn h×nh th¸i KT-XH Lý luËn h×nh th¸i KT-XH ra ®êi lµ mét b­íc chuyÓn biÕn c¸ch m¹ng trong nhËn thøc vÒ ®êi sèng x· héi. Lý luËn ®ã ®· mang l¹i mét ph­¬ng ph¸p luËn thùc sù khoa häc cho nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn c¶i t¹o x· héi theo con ®­êng tiÕn bé. Lý luËn h×nh th¸i KT-XH chØ ra: s¶n xuÊt vËt chÊt lµ c¬ së cña ®êi sèng x· héi, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh sinh häat x· héi, chÝnh trÞ vµ tinh thÇn nãi chung . Lý luËn h×nh th¸i KT-XH chØ ra: X· héi kh«ng ph¶i lµ sù kÕt hîp mét c¸ch ngÉu nhiªn, m¸y mãc mµ lµ mét c¬ thÓ sèng sinh ®éng, c¸c mÆt t¸c ®éng qua l¹i chÆt chÏ víi nhau. Muèn nhËn thøc ®óng ®êi sèng x· héi ph¶i ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c mèi quan hÖ gi÷a c¸c mÆt cña ®êi sèng x· héi. VÞªc c¶i t¹o x· héi cò x©y dùng x· héi míi, ph¶i tiÕn hµnh mét c¸ch ®ång bé tÊt c¶ c¸c mÆt: LLSX, QHSX, c¬ së h¹ tÇng , kiÕn tróc th­îng tÇng. Lý luËn h×nh th¸i KT-XH chØ ra r»ng: sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i KT-XH lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn, tøc diÔn ra theo c¸c quy luËt kh¸ch quan, chø kh«ng ph¶i theo ý muèn chñ quan. Do ®ã viÖc c¶i t¹o x· héi cò, x©y dùng x· héi míi ®ßi hái ph¶i nhËn thøc vµ vËn dông ®óng quy luËt kh¸ch quan, chèng chñ quan duy ý chÝ. Kh«ng nh÷ng thÕ, lý luËn h×nh th¸i KT-XH võa chØ ra quy luËt ph¸t triÓn chung cña nh©n lo¹i, võa chØ ra mçi d©n téc do ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ mµ cã cßn ®­êng ph¸t triÓn riªng, ®Æc thï. §Ó nhËn thøc ®óng ®¾n con ®­êng ph¸t triÓn cña mçi d©n téc ph¶i kÕt hîp viÖc nghiªn cøu nh÷ng quy luËt chung víi viÖc nghiªn cøu mét c¸ch cô thÓ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi d©n téc. Tõ khi M¸c x©y dùng nªn lý luËn h×nh th¸i KT-XH cho ®Õn nay loµi ng­êi ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn hÕt søc to lín vÒ mäi mÆt. §iÒu ®ã ®· kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n, khoa häc cña lý luËn ®ã. Ch­¬ng 2 Sù v©n dông lý luËn h×nh th¸i KINH TÕ - X· héi vµo sù nghiÖp x©y dùng Chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam 2.1. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ CNXH tr­íc nh÷ng biÕn ®æi cña thêi ®¹i M¸c vµ ¡ng ghen ®· vËn dông lý luËn h×nh th¸i KT-XH vµo ph©n tÝch x· héi t­ b¶n. Hai «ng t×m ra ®­îc quy luËt ph¸t sinh, ph¸t triÓn vµ diÖt vong cña nã ®ång thêi dù b¸o vÒ sù ra ®êi cña h×nh th¸i KT-XH cao h¬n. H×nh th¸i céng s¶n chñ nghÜa - giai ®o¹n ®Çu lµ CNXH. Sù ra ®êi cña CNXH, chñ nghÜa céng s¶n lµ tÊt yÕu, kh«ng ph¶i do ý muèn chñ quan, mµ dùa trªn nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt nhÊt ®Þnh vµ lµ kÕt qu¶ cña viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn vèn cã trong lßng x· héi t­ b¶n. Do ®ã võa ph¶i kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu cña x· héi t­ b¶n, võa xãa bá nh÷ng tån t¹i h¹n chÕ cña nã, tiÕn tíi gi¶i phãng con ng­êi, x©y dùng mét x· héi tèt ®Ñp h¬n. MÆc dï kh«ng phñ nhËn hoµn toµn CNTB, nh­ng sù thay thÕ CNTB b»ng mét chÕ ®é x· héi kh¸c cao h¬n lµ tÊt yÕu vµ con ®­êng duy nhÊt lµ th«ng qua c¸ch m¹ng v« s¶n. Bëi trong lßng x· héi t­ b¶n ®· tù béc lé nh÷ng h¹n chÕ, sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ kinh tÕ. §iÒu ®ã ®· lµm cho quan hÖ kinh tÕ - t­ nh©n, quan hÖ t­ h÷u ngµy cµng trë nªn kh«ng phï hîp n÷a. Do ®ã chóng ta thÊy r»ng, CNXH cã thÓ th¾ng thÕ (®­îc minh chøng b»ng th¾ng lîi c¸ch m¹ng th¸ng M­êi Nga n¨m 1917). Tõ ®ã, Lªnin ®· chØ râ hai con ®­êng c¬ b¶n qu¸ ®é lªn CNXH. Con ®­êng thø nhÊt: Qu¸ ®é trùc tiÕp lªn CNXH. §©y lµ con ®­êng tiÕn lªn CNXH ®èi víi c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn. Con ®­êng thø 2: Qu¸ ®é lªn CNXH th«ng qua nh÷ng kh©u trung gian, nhiÒu b­íc qu¸ ®é. §©y lµ con ®­êng tiÕn lªn CNXH ®èi víi c¸c n­íc l¹c hËu, kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn. Trªn c¬ së ph©n tÝch cô thÓ t×nh h×nh vµ ®iÒu kiÖn n­íc Nga, Lªnin ®· chØ râ con ®­êng tiÕn lªn CNXH cña n­íc Nga cßn l¹c hËu. Thõa nhËn nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt, lîi dông CNTB lµm m¾t xÝch trung gian gi÷a nÒn tiÓu s¶n xuÊt vµ CNXH, lµm ph­¬ng tiÖn, con ®­êng, ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng thøc ®Ó t¨ng LLSX lªn. Tõ ®ã x©y dùng Liªn X« trë thµnh mét n­íc CNXH theo m« h×nh kÕ ho¹ch hãa tËp trung. Song m« h×nh kinh tÕ nµy dÇn dÇn béc lé nh÷ng h¹n chÕ (kh«ng khai th¸c ®­îc c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc, kh«ng ph¸t huy ®­îc nhiÖt t×nh, chñ ®éng s¸ng t¹o cña con ng­êi, kh«ng ®Èy nhanh ®­îc tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, giao l­u quèc tÕ...). Nã kh«ng cßn thÝch hîp n÷a, nh­ng do chËm nhËn thøc vµ ®æi míi ®· dÉn ®Õn khñng ho¶ng KT-XH. DÉn ®Õn sù sôp ®æ cña CNXH ë Liªn X« vµ §«ng ¢u - sù sôp ®æ m« h×nh CNXH tËp trung quan, quan liªu, bao cÊp. Trong khi ®ã, CNTB ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu hÕt søc to lín vÒ kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®· t¹o ra tiÒn ®Ò vËt chÊt ®Ó cho x· héi tiÕp tôc ph¸t triÓn. Cuéc c¸ch m¹ng nµy lµm cho LLSX thay ®æi vÒ c¨n b¶n: chuyÓn tõ c«ng nghÖ c¬ khÝ lªn x· héi tù ®éng, sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c¸c nguån n¨ng l­îng míi, "khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp, lao ®éng trÝ tuÖ chiÕm vÞ trÝ cao". VÊn ®Ò h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc ®ang lµ vÊn ®Ò cã tÝnh thêi sù. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c mÆt trong ®êi sèng x· héi. Nh÷ng sù thay ®æi ®ã lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt cÇn thiÕt cho sù ra ®êi cña CNXH, Chñ nghÜa céng s¶n. Qu¸ ®é lªn CNXH lµ xu thÕ cña thêi ®¹i. VÊn ®Ò ®ã ®­îc ®Æt ra ë c¸c n­íc kh¸c nhau víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau vµ sÏ ®­îc gi¶i quyÕt phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi n­íc. 2.2. VËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay XuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn cô thÓ trong n­íc, tiÕp thu t­ t­ëng tiÕn bé cña Chñ nghÜa M¸c Lª Nin céng víi sù t¸c ®éng xu thÕ cña thêi ®¹i, §¶ng ta ®· vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o lý luËn h×nh th¸i KT - XH vµo sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi trong giai ®o¹n hiÖn nay. Sù vËn dông ®ã biÓu hiÖn cô thÓ nh­ sau: 2.2.1. Qu¸ ®é lªn CNXH ë n­íc ta bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa VËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: §éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi kh«ng t¸ch rêi nhau - ®ã lµ quy luËt ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, lµ sîi chØ ®á xuyªn suèt ®­êng lèi c¸ch m¹ng cña §¶ng. ViÖc §¶ng ta lu«n kiªn ®Þnh con ®­êng tiÕn lªn CNXH lµ phï hîp víi xu h­íng cña thêi ®¹i vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ trong n­íc. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç: MÆc dï CNXH bÞ khñng ho¶ng vµ sôp ®æ, nh­ng ®ã lµ sôp ®æ cña m« h×nh CNXH tËp trung quan liªu, bao cÊp, chø kh«ng ph¶i CNXH víi tÝnh c¸ch lµ mét x· héi cao h¬n chñ nghÜa t­ b¶n. CNTB mÆc dÇu ch­a hÕt vai trß lÞch sö vµ ®ang ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín, nhÊt lµ khoa häc vµ c«ng nghÖ, nh­ng nh÷ng thµnh tùu cña t­ b¶n t¹o ra, ®Õn l­ît nã l¹i trë thµnh c¸i phñ ®Þnh chñ nghÜa t­ b¶n vµ thay thÕ nã b»ng x· héi kh¸c cao h¬n - CNXH, CNCS. V× vËy lùa chän con ®­êng tiÕn lªn CNXH lµ phï hîp víi xu h­íng cña thêi ®¹i. §éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi CNXH lµ con ®­êng mµ §¶ng vµ nh©n d©n ta lùa chän tõ 1930. Víi thö th¸ch cña thêi gian, con ®­êng ®ã ®· tõng b­íc hiÖn thùc hãa trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Tuy cã nh÷ng sai lÇm trªn con ®­êng ph¸t triÓn kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi nh­ng ®¹i ®a sè nh©n d©n ta vÉn tin t­ëng vµo CNXH, quyÕt t©m v× sù th¾ng lîi cña môc tiªu ®éc lËp d©n téc. VÒ con ®­êng ®i lªn CNXH ë n­íc ta, §¶ng chØ râ: "Con ®­êng ®i lªn cña n­íc ta lµ sù ph¸t triÓn qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa, tøc lµ bá qua viÖc x¸c lËp vÞ trÝ thèng trÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc th­îng tÇng t­ b¶n chñ nghÜa, nh­ng tiÕp thu kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®­îc d­íi chÕ ®é TBCN, ®Æc biÖt vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn nhanh lùc l­îng s¶n xuÊt, x©y dùng nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i" [1; 421]. X©y dùng CNXH bá qua chÕ ®é TBCN, t¹o ra sù biÕn ®æi vÒ chÊt cña x· héi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc lµ sù nghiÖp rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p, cho nªn ph¶i tr¶i qua mét thêi kú qu¸ ®é l©u dµi víi nhiÒu chÆng ®­êng, nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, x· héi cã tÝnh chÊt qu¸ ®é. 2.2.2. KÕt hîp gi÷a ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt víi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt trong thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau. Do ®ã ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ph¶i chó ý ®Õn mèi quan hÖ nµy. Trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë n­íc ta, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: "Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i g¾n liÒn víi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp trªn c¶ ba mÆt së h÷u, qu¶n lý vµ ph©n phèi" [1; 423]. Phï hîp víi sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ë n­íc ta, §¶ng chñ tr­¬ng sö dông: "NhiÒu h×nh thøc së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ". §ång thêi "Thùc hiÖn nhÊt qu¸n vµ l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN; ®ã chÝnh lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN" [1; 423]. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ thµnh tùu chung cña v¨n minh nh©n lo¹i. Nã lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u. §Õn l­ît nã, kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. X©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN võa phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, võa phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt ë n­íc ta, víi yªu cÇu cña qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ kÕt hîp víi chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 2.2.3. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cÇn cã nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ së vËt chÊt kü thuËt. Do ®ã ë n­íc ta x©y dùng CNXH ph¶i cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i do cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ mang l¹i. Song n­íc ta tiÕn CNXH tõ mét nÒn kinh tÕ phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá, lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu, c¸i thiÕu thèn nhÊt cña chóng ta lµ ch­a cã nÒn c«ng nghiÖp. V× vËy, chóng ta ph¶i tiÕn hµnh CNH, H§H. CNH, H§H ë n­íc ta lµ nh»m x©y dùng c¬ së - vËt chÊt kü thuËt cho CNXH. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ta ®· ®Ò ra: "Con ®­êng CNH, H§H cña n­íc ta cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian, võa cã nh÷ng b­íc tuÇn tù, võa cã b­íc nh¶y vät. Ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña ®Êt n­íc, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ sinh häc, tranh thñ øng dông ngµy cµng nhiÒu h¬n thµnh tù míi vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, tõng b­íc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc. Ph¸t huy nguån lùc trÝ tuÖ vµ søc m¹nh tinh thÇn cña ng­êi ViÖt Nam; coi ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn CNH, H§H". [1; 422] HiÖn nay, ®Êt n­íc ta ®ang ®Èy m¹nh sù nghiÖp CNH, H§H, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 vÒ c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. §©y còng lµ yÕu tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh chèng l¹i nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp CNH, H§H lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh th¾ng lîi sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë n­íc ta. 2.2.4. KÕt hîp gi÷a kinh tÕ víi chÝnh trÞ vµ c¸c mÆt kh¸c cña ®êi sèng x· héi XuÊt ph¸t tõ mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ víi chÝnh trÞ vµ c¸c mÆt kh¸c cña ®êi sèng x· héi §¶ng chØ râ: Trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH ë n­íc ta, g¾n liÒn víi ph¸t triÓn kinh tÕ, x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN, CNH, H§H ®Êt n­íc ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, n©ng cao vai trß l·nh ®¹o vµ søc chiÕn ®Êu cña §¶ng; x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN cña d©n, do d©n vµ v× d©n; n©ng cao vai trß cña c¸c tæ chøc quÇn chóng trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. Cïng víi ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¶i ph¸t triÓn v¨n ho¸, x©y dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng tinh thÇn cña nh©n d©n; ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh»m n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc vµ båi d­ìng nh©n tµi, ®ã lµ "quèc s¸ch hµng ®Çu"; gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò x· héi, thùc hiÖn c«ng b»ng vµ d©n chñ trong ®êi sèng x· héi. Nh­ vËy, lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét lý luËn khoa häc. Nã cho chóng ta mét quan ®iÓm ®óng ®¾n vÒ mèi quan hÖ lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt trong ®êi sèng x· héi; vÒ sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña x· héi. Víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ thùc tiÔn hiÖn nay, lý luËn ®ã vÉn nguyªn gi¸ trÞ. Nã ®em l¹i mét ph­¬ng ph¸p luËn thËt sù khoa häc ®Ó ph©n tÝch c¸c hiÖn t­îng trong ®êi sèng x· héi, tõ ®ã v¹ch ra ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®óng ®¾n cho ho¹t ®éng thùc tiÔn. Lý luËn ®ã ®· ®­îc §¶ng ta vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta, v¹ch ra ®­êng lèi ®óng ®¾n cho sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. KÕt luËn 1. VËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt nh­ng kh«ng hÒ ®¬n gi¶n. Bëi trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc ta hiÖn nay cïng víi nh÷ng biÕn ®éng cña thêi ®¹i, th× ®ã lµ mét vÊn ®Ò ®ßi hái rÊt nhiÒu næ lùc cña toµn §¶ng toµn d©n. VËn dông mét c¸ch ®óng ®¾n, khoa häc, s¸ng t¹o lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi sÏ gãp phÇn ®­a n­íc ta v÷ng b­íc trªn con ®­êng ph¸t triÓn, thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu cña sù nghiÖp x©y dùng CNXH. 2. Trong tiÒu luËn nµy, ë ch­¬ng 1, chóng t«i ®i vµo t×m hiÓu lý luËn vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµ vai trß ph­¬ng ph¸p luËn cña nã. Trong ch­¬ng 2, chóng t«i chØ râ sù vËn dông lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµo sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay. §©y còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m cña tiÓu luËn. 3. Tuy nhiªn, nh÷ng vÊn ®Ò chóng t«i ®­a ra trong tiÓu luËn nµy míi chØ dõng l¹i ë nh÷ng t×m tßi, kh¶o s¸t b­íc ®Çu vÒ ph­¬ng diÖn lý thuyÕt, ch­a s©u vµo c¸c biÖn ph¸p, ph­¬ng ph¸p, c¸ch thøc cô thÓ, chi tiÕt. V× vËy, chóng t«i mong muèn nÕu cã ®iÒu kiÖn sÏ tiÕp tôc theo ®uæi ®Ò tµi nµy mét c¸ch toµn diÖn h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o (2007), Gi¸o tr×nh TriÕt häc, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi. 2. Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o (2003), Gi¸o tr×nh TriÕt häc, tËp III, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 3. Hå ChÝ Minh, toµn tËp (1995), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 4. M¸c, ¡ng ghen, toµn tËp (2004), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 5. V.I. Lªnin, toµn tËp (1979), Nxb TiÕn bé, M¸t-xc¬-va. 6. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX (2001), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.