Xác định cấu trúc hóa học, tổng hợp và ứng dụng pheromone giới tính để quản lý một số loài thuộc bộ cánh vảy (lepidoptera) ở đồng bằng sông Cửu Long

hylethyl octanoate, a new lepidopteran sex pheromone from the bagworm, Megalophanes viciella. Journal of Chemical Ecology, 26(2): 487-495. Svatos, A., K. Blanka, H. Michal, K. Jiris, H. Oldrich and H. Ivan, 2001. Identification of Cameraria ohridella sex pheromone and its possible use in horse chestnut protection. IOBC WPRS Bulletin, 24(2): 5-12. Tamaki, Y., H. Noguchi, H. Sugie, R. Sato and A. Kariya, 1979. Minor components of the female sex-attractant pheromone of the smaller tea tortrix moth (Lepidoptera: Tortricidae): isolation and identification. Applied Entomology and Zoology, 14: 101-113. Tamaki, Y., H. Noguchi, T. Yushima and C. Hirano, 1971. Two sex pheromones of the smaller tea tortrix: isolation, identification, and synthesis. Applied Entomology and Zoology, 6: 139-141. Tamaki, Y., H. Sugie, M. Osakabe and P. Sonnet, 1983. Biological activities of R- and S-10-methyldodecyl acetates, the chiral component of the sex pheromone of the smaller tea tortrix moth (Adoxophyes sp., Lepidoptera: Tortricidae). Applied Entomology and Zoology, 18: 292-294. Trương Huỳnh Ngọc, 2010. Thành phần loài, đặc điểm hình thái, sinh học của côn trùng gây hại trên cây bòn bon Lansium domesticum Corr. và hiệu quả của một số loại thuốc BVTV đối với sâu cạp vỏ cây Prasinoxena metaleuca Hampson. Luận văn Cao học. Trường Đại học Cần Thơ. Cần Thơ. Tumlinson, J.H., C.E. Yonce, R.E. Doolittle, R.R. Heath, C.R. Gentry and E.R. Mitchell, 1974. Sex Pheromones and Reproductive Isolation of the Lesser Peachtree Borer and the Peachtree Borer. Science, 185: 614-616. Vang, L.V., C.N.Q. Khanh, H. Shibasaki and T. Ando, 2012. Female sex pheromone secreted by Carmenta mimosa (Lepidoptera: Sesiidae), a biological control agent for an invasive weed in Vietnam. Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry, 76(11): 2153-2155. Vang, L.V., M. Ishitani, F. Komai, M. Yamamoto and T. Ando, 2006. Sex pheromone of the soybean pod borer, Leguminivora glycinivorella (Lepidoptera: Tortricidae): Identification and field evaluation. Applied Entomology and Zoology, 41(3): 507–513. Vang, L.V., 2006. Studies on the sex pheromones of lepidopteran species distributed in Japan and Vietnam: Identification, field test, and Application for Plant protection. Ph.D thesis. Tokyo University of Agriculture and Technology. Japan. Vang, L.V., M.A. Islam, N.D. Do, T.V. Hai, S. Koyano, Y. Okahana and T. Ando, 2009. 7,11,13-Hexadecatrienal identified from female moths of the citrus leafminer as a new sex pheromone component: synthesis and field 167 evaluation in Vietnam and Japan. Journal of Pesticide Science, 33(2): 152- 158. Vang, L.V., M.D.A. Islam, N.D. Do, T.V. Hai, S. Koyano, Y. Okahana, N. Obayashi, M. Yamamoto and T. Ando, 2008. 7,11,13-Hexadecatrienal identified from female moth of the citrus leaf miner as a new sex pheromone component: synthesis and field evaluation in Vietnam and Japan. Journal of Pesticide Science, 33(2): 152-158. Vang, L.V., N.D. Do, L.K. An, P.K. Son and T. Ando, 2011. Sex pheromone components and control of the citrus pock caterpillar, Prays endocarpa, found in the Mekong Delta of Vietnam. Journal Chemical Ecology, 37(1): 134-140. Vang, L.V., S. Inomata, M. Kinjo, F. Komai and T. Ando, 2005. Sex pheromones of five olethreutine species associated with the seedlings and fruits of mangrove plants in the Ryukyu Islands, Japan: Identification and field evaluation. Journal of Chemical Ecology, 31(4): 859-878. Wakamura, S. and N. Arakaki, 2004. Sex pheromone components of pyralid moths Terastia subjectalis and Agathodes ostentalis feeding on coral tree, Erithrina variegate: Two sympatric species share common components in different ratios. Chemoecology, 14:181-185. Wakamura, S., 1992. Development in application of synthetic sex pheromone to pest management. Japan Pesticide Information, 61: 26-31. Wang, X.P., Trinh L.V., Y.L. Fang and Z. Ning, 2004. Trap effect on the capture of Plutella xylostella (Lepidoptera: Plutellidae) with sex pheromone lures in cabbage fields in Vietnam. Applied Entomology and Zoology, 39(2): 303- 309. Wang, Y.M., F. Ge, X.H. Liu, F. Feng and L.J. Wang, 2005. Evaluation of mass trapping for control of tea tussock moth Euproctis pseudoconspersa (Strand) (Lepidoptera: Lymantriidae) with synthetic sex pheromone in south China. International Journal of Pest Management, 51(4): 289-295. Whittle, C.P., T.E. Bellas, M. Horak and B. Pinese, 1987. The sex pheromone and taxonomic status of Homona spargotis Meyrick sp. Rev., an Australian pest species of the coffearia group (Lepidoptera: Tortricidae: Torticinae). Australian Journal of Entomology, 26: 169-179. Witzgall, P., P. Kirsch and A. Cork, 2010. Sex Pheromones and Their Impact on Pest Management. Journal of Chemical ecology, 36(1): 80-100. Wyatt, T.D., 2003. Pheromones and animal behavior communication by smell and taste. Cambridge University Press. UK. 371pp. Xiao, W. and H. Honda, 2010. Non-polar body waxes enhance sex pheromone activity in the yellow peach moth, Conogethes punctiferalis Guenée (Lepidoptera: Crambidae). Applied Entomology and Zoology, 45(3): 449- 456. Xiao, W., S. Matsuyama, T. Ando, J.G. Millar and H. Honda, 2012. Unsaturated Cuticular Hydrocarbons Synergize Responses to Sex Attractant Pheromone in the Yellow Peach Moth, Conogethes punctiferalis. Journal of Chemical Ecology, 38(9): 1143-1150. Yan, Q., L.V. Vang, C.N.Q Khanh, H. Naka and T. Ando, 2014. Reexamination of the female sex pheromone of the sweet potato vine borer moth: 168 identification and field evaluation of a tricosatriene. Journal of Chemical Ecology, 40(6): 59-80. Yang, C.Y., K.S. Han and K.S. Boo, 2009. Sex pheromones and reproductive isolation of three species in genus Adoxophyes. Journal of Chemical Ecology, 35: 342-348. Yang, C.Y., M.R. Cho and D.R. Choi, 2011. Indenfication and field evaluation of the sex pheromone components of a Korean population of Glossosphecia romanovi. Entomologia Experimentalis et Applicata, 138(3): 244-248. Zhang, A., T.C. Leskey, J.C. Bergh and J. F. Walgenbach, 2005. Sex pheromone of the dogwood borer, Synanthedon scitula. Journal of Chemical Ecology, 31(10): 2463-2478. i PHỤ LỤC 1 MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HIÊN LUẬN ÁN 1. Hình phân tích và tổng hợp pheromone giới tính Thiết bị phân tích GC-EAD (Máy Sắc ký GC HP 5890 series được lắp cột mao dẫn DB-23 (0,25 mm ID x 30 m; J&W Scientific)) ii Thiết bị phân tích GC-MS (máy sắc ký GC HP 6890 series và đầu dò MS HP 5973) Sắc ký lớp mỏng (Thin Layer Chromatography, TLC) và Phân tách đồng phân E và Z Tổng hợp pheromone trong phòng thí nghiệm iii Các giai đoạn của phản ứng Wittig Các giai đoạn của phản ứng theo con đường chọn lọc cấu hình Phân tách và ly trích mẫu tổng hợp iv Tinh khiết mẫu pheromone tổng hợp bằng cột sắc ký mở Các giai đoạn phân tách và tinh lọc sản phẩm sau khi tổng hợp 2. Thí nghiệm pheromone trên sâu đục thân cây mai dương C. mimosa Khu vực thí nghiệm ngoài VQGTC Khoảng cách và vị trí treo bẫy 1,2-1,5 m v Vết đục của C. mimosa (vết đục mới) Cây Mai dương bị C. mimosa gây hại Vết đục của C. mimosa (vết đục lớn) Ấu trùng C.mimosa trong thân M, pigra Trữ các đoạn thân M, pigra có ấu trùng C. mimosa thu ngoài đồng Đặt bẫy pheromonetrên cây mai dương vi Thành trùng C. mimosa bị thu hút vào bẫy 3. Thí nghiệm pheromone trên nhóm sâu cuốn lá cam quít (Họ Tortricidae) Bẫy pheromone đặt trên vườn cam sành Thành trùng đực Adodoxophyes privatana vào bẫy. 1,2-1,5 m vii Thành trùng đực Archips atrolucens vào bẫy. Thành trùng đực Homona tabescens vào bẫy. 4. Thí nghiệm trên sâu đục trái cây Conogethes punctiferalis Bố trí thí nghiệm trên vươn ổi viii Bẫy pheromone dạng mái che, tấm dính và chất ức chế E10-15:Ald được treo trên vườn Bẫy tập hợp trên vườn ổi và bướm đực C. punctiferalis vào bẫy Triệu chứng gây hại của sâu đục trái C. punctiferalis trên ổi ix Triệu chứng gây hại ngoài đồng của C. punctiferalis trên sầu riêng Triệu chứng gây hại ngoài đồng của C. punctiferalis trên nhãn Triệu chứng gây hại của C. punctiferalis trên chôm chôm x PHỤ LỤC 2 CÁC BẢNG PHÂN TÍCH PHƯƠNG SAI 1. Trên sâu đục thân cây Mai dương, C. mimosa 1.1 Thí nghiệm 1a: Bảng 1: Bảng Anova số lượng ngài C. mimosa bị hấp dẫn bởi các hợp chất quan hệ tại khu dân cư Hưng Phú 1, quận Cái Răng, Tp. Cần Thơ từ 05/03/2013 đến 02/04/2013 -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 3 0,043 0,014 1,3702 0,2838 2 Factor A 6 1,939 0,323 30,7441 0,0000 -3 Error 18 0,189 0,011 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Total 27 2,171 --------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 8,69% 1.2 Thí nghiệm 1 b Bảng 2: Bảng Anova Thời gian vào bẫy của ngài C. mimosa tại KDC Hưng Phú 1, Q. Cái Răng, Tp Cần Thơ từ 12/03/2013 đến 19/03/2013 (tuần thứ 2 của Thí nghiệm 1) -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-Value Prob ------------------------------------------------------------------------------------------------ Between 2 1,138 0,569 104,520 0,0000 Within 18 0,098 0,005 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 20 1,236 ----------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation : 5,83% 1.3 Thí nghiệm 2 Bảng 3: Bảng Anova số lượng ngài C. mimosa bị hấp dẫn bởi pheromone giới tính tổng hợp được phối trộn từ hai hợp chất Z3,Z13-18:OAc và Z3,Z13-18:OH tại KDC Hưng Phú 1, quận Cái Răng, Tp. Cần Thơ từ 05/04/2013 đến 03/05/2013 -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 3 0,070 0,023 3,6671 0,0319 2 Factor 6 0,475 0,079 12,3533 0,0000 -3 Error 18 0,115 0,006 xi -------------------------------------------------------------------------------- Total 27 0,660 -------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 7,05% 1.4 Thí nghiệm 3 Bảng 4: Bảng Anova số lượng ngài bị hấp dẫn bởi 4 hợp chất khác nhau về đồng phân hình học tại KDC Hưng Phú 1, quận Cái Răng, Tp Cần Thơ, từ 14/5 - 11/6/2013 -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob --------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 3 0,022 0,007 1,0000 2 Factor A 4 1,535 0,384 51,4384 0,0000 -3 Error 12 0,090 0,007 ------------------------------------------------------------------------------------------ Total 19 1,646 ----------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 7,59% 1.5 Thí nghiệm 4 Bảng 5: Bảng Anova số lượng ngài bị hấp dẫn vào bẫy bởi pheromone giới tính tổng hợp và ngài cái C. mimosa tại KDC Phú An, quận Cái Răng, Tp. Cần Thơ từ 10/6/2013 đến 08/7/2013 -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob --------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 3 0,043 0,014 1,3758 0,3116 2 Factor A 3 0,198 0,066 6,4016 0,0130 -3 Error 9 0,093 0,010 ----------------------------------------------------------------------------------------------- Total 15 0,334 --------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 8,98% 1.6 Thí nghiệm 5 Bảng 6: Bảng Anova số lượng ngài bị hấp dẫn vào bẫy giữa 2 loại vật liệu nền tại KDC Hưng Phú 1, quận Cái Răng, Tp. Cần Thơ, từ 12/09/2013 đến 28/11/2013 sau 14 ngày sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ---------------------------------------------------------------------------------------------- xii 1 Replication 3 0,020 0,007 0,7176 2 Factor A 3 2,182 0,727 80,0135 0,0000 -3 Error 9 0,082 0,009 -------------------------------------------------------------------------------------------- Total 15 2,283 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 6,97% Bảng 7: Bảng Anova số lượng ngài bị hấp dẫn vào bẫy giữa 2 loại vật liệu nền tại KDC Hưng Phú 1, quận Cái Răng, Tp. Cần Thơ, từ 12/09/2013 đến 28/11/2013 sau 28 ngày sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 3 0,161 0,054 2,4954 0,1259 2 Factor A 3 2,141 0,714 33,2016 0,0000 -3 Error 9 0,193 0,021 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 15 2,495 ------------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 10,74% Bảng 8: Bảng Anova số lượng ngài bị hấp dẫn vào bẫy giữa 2 loại vật liệu nền tại KDC Hưng Phú 1, quận Cái Răng, Tp. Cần Thơ, từ 12/09/2013 đến 28/11/2013 sau 42 ngày sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 3 0,023 0,008 1,2870 0,3369 2 Factor A 3 0,432 0,141 24,1151 0,0001 -3 Error 9 0,053 0,006 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 15 0,498 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 6,58% Bảng 9: Bảng Anova số lượng ngài bị hấp dẫn vào bẫy giữa 2 loại vật liệu nền tại KDC Hưng Phú 1, quận Cái Răng, Tp. Cần Thơ, từ 12/09/2013 đến 28/11/2013 sau 56 ngày sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob xiii -------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 3 0,003 0,001 0,4724 2 Factor A 3 0,143 0,048 23,6933 0,0001 -3 Error 9 0,018 0,002 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 15 0,164 ----------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 4,10% Bảng 10: Bảng Anova số lượng ngài bị hấp dẫn vào bẫy giữa 2 loại vật liệu nền tại KDC Hưng Phú 1, quận Cái Răng, Tp. Cần Thơ, từ 12/09/2013 đến 28/11/2013 sau 70 ngày sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ---------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 3 0,004 0,001 0,5761 2 Factor A 3 0,112 0,037 17,5966 0,0004 -3 Error 9 0,019 0,002 ------------------------------------------------------------------------------------------- Total 15 0,135 ------------------------------------------------------------------------------------------ Coefficient of Variation: 4,31% 1.7 Thí nghiệm 6 Bảng 11: Bảng kiểm định T-Test số lượng ngài C. mimosa vào bẫy theo thời gian giữa hai đợt đặt bẫy (KDC Hưng Phú 1 và Hồng Phát, Tp Cần Thơ, từ 20/03/2014 đến 15/05/2014) ở tuần thứ 5 -------------------------------------------------------------------------------------------------- SAMPLE ONE: SAMPLE TWO: ---------- ---------- Variable 1 : moi Variable 2 : cu Cases 1 through 6 Cases 1 through 6 Mean: 3,8 Mean: 3,0 Variance: 22,2 Variance: 3,6 Standard Deviation: 4,7 Standard Deviation: 1,9 F-TEST FOR THE HYPOTHESIS "VARIANCE 1 = VARIANCE 2" --------------------------------------------------- F Value: 6,1574 Numerator degrees of freedom: 5 Denominator degrees of freedom: 5 Probability: 0,0677 Result: Non-Significant F - Accept the Hypothesis xiv T-TEST FOR THE HYPOTHESIS "MEAN 1 = MEAN 2" ------------------------------------------- Variance of the difference between the means: 6,0278 Standard Deviation of the difference: 2,4552 t Value: 0,3394 Effective degrees of freedom: 5 Probability of t: 0,7481 Result: Non-Significant t - Accept the Hypothesis Confidence limits for the difference of the means (for alpha=0,05): 0,833 plus or minus 6,311 (-5,478 through 7,145) Bảng 12: Bảng kiểm định T-Test số lượng ngài C. mimosa vào bẫy theo thời gian giữa hai đợt đặt bẫy (KDC Hưng Phú 1 và Hồng Phát, Tp Cần Thơ, từ 20/03/2014 đến 15/05/2014) ở tuần thứ 6 -------------------------------------------------------------------------------------------------- SAMPLE ONE: SAMPLE TWO: ---------- ---------- Variable 1 : moi Variable 2 : cu Cases 1 through 6 Cases 1 through 6 Mean: 2,0 Mean: 4,0 Variance: 2,4 Variance: 6,4 Standard Deviation: 1,5 Standard Deviation: 2,5 F-TEST FOR THE HYPOTHESIS "VARIANCE 1 = VARIANCE 2" --------------------------------------------------- F Value: 2,6667 Numerator degrees of freedom: 5 Denominator degrees of freedom: 5 Probability: 0,3055 Result: Non-Significant F - Accept the Hypothesis T-TEST FOR THE HYPOTHESIS "MEAN 1 = MEAN 2" ------------------------------------------- Variance of the difference between the means: 2,2000 Standard Deviation of the difference: 1,4832 t Value: -1,3484 Effective degrees of freedom: 5 Probability of t: 0,2354 Result: Non-Significant t - Accept the Hypothesis Confidence limits for the difference of the means (for alpha=0,05): 2,000 plus or minus 3,813 (-1,813 through 5,813) Bảng 13: Bảng kiểm định T-Test số lượng ngài C. mimosa vào bẫy theo thời gian giữa hai đợt đặt bẫy (KDC Hưng Phú 1 và Hồng Phát, Tp Cần Thơ, từ 20/03/2014 đến 15/05/2014) ở tuần thứ 7 xv -------------------------------------------------------------------------------------------------- SAMPLE ONE: SAMPLE TWO: ---------- ---------- Variable 1 : moi Variable 2 : cu Cases 1 through 6 Cases 1 through 6 Mean: 3,0 Mean: 4,8 Variance: 15,6 Variance: 17,4 Standard Deviation: 3,9 Standard Deviation: 4,2 F-TEST FOR THE HYPOTHESIS "VARIANCE 1 = VARIANCE 2" --------------------------------------------------- F Value: 1,1132 Numerator degrees of freedom: 5 Denominator degrees of freedom: 5 Probability: 0,9092 Result: Non-Significant F - Accept the Hypothesis T-TEST FOR THE HYPOTHESIS "MEAN 1 = MEAN 2" ------------------------------------------- Variance of the difference between the means: 1,0944 Standard Deviation of the difference: 1,0462 t Value: -1,7524 Effective degrees of freedom: 5 Probability of t: 0,1401 Result: Non-Significant t - Accept the Hypothesis Confidence limits for the difference of the means (for alpha=0,05): 1,833 plus or minus 2,689 (-0,856 through 4,523) Bảng 14: Bảng kiểm định T-Test số lượng ngài C. mimosa vào bẫy theo thời gian giữa hai đợt đặt bẫy (KDC Hưng Phú 1 và Hồng Phát, Tp Cần Thơ, từ 20/03/2014 đến 15/05/2014) ở tuần thứ 8 -------------------------------------------------------------------------------------------------- SAMPLE ONE: SAMPLE TWO: ---------- ---------- Variable 1 : moi Variable 2 : cu Cases 1 through 6 Cases 1 through 6 Mean: 0,7 Mean: 4,5 Variance: 1,5 Variance: 17,9 Standard Deviation: 1,2 Standard Deviation: 4,2 F-TEST FOR THE HYPOTHESIS "VARIANCE 1 = VARIANCE 2" --------------------------------------------------- F Value: 12,2045 Numerator degrees of freedom: 5 Denominator degrees of freedom: 5 xvi Probability: 0,0158 Result: Significant F - Reject the Hypothesis T-TEST FOR THE HYPOTHESIS "MEAN 1 = MEAN 2" ------------------------------------------- Variance of the difference between the means: 1,8944 Standard Deviation of the difference: 1,3764 t' Value: -2,7851 Effective degrees of freedom: 5 Probability of t': 0,0387 Result: Significant t - Reject the Hypothesis Confidence limits for the difference of the means (for alpha=0,05): 3,833 plus or minus 3,538 (0,295 through 7,371) Bảng 15: Bảng kiểm định T-Test số lượng ngài C. mimosa vào bẫy theo thời gian giữa hai đợt đặt bẫy (KDC Hưng Phú 1 và Hồng Phát, Tp Cần Thơ, từ 20/03/2014 đến 15/05/2014) ở tuần thứ 9 -------------------------------------------------------------------------------------------------- SAMPLE ONE: SAMPLE TWO: ---------- ---------- Variable 1 : moi Variable 2 : cu Cases 1 through 6 Cases 1 through 6 Mean: 0,3 Mean: 3,5 Variance: 0,7 Variance: 14,3 Standard Deviation: 0,8 Standard Deviation: 3,8 F-TEST FOR THE HYPOTHESIS "VARIANCE 1 = VARIANCE 2" --------------------------------------------------- F Value: 21,4500 Numerator degrees of freedom: 5 Denominator degrees of freedom: 5 Probability: 0,0043 Result: Significant F - Reject the Hypothesis T-TEST FOR THE HYPOTHESIS "MEAN 1 = MEAN 2" ------------------------------------------- Variance of the difference between the means: 1,4944 Standard Deviation of the difference: 1,2225 t' Value: -2,5904 Effective degrees of freedom: 5 Probability of t': 0,0488 Result: Significant t - Reject the Hypothesis Confidence limits for the difference of the means (for alpha=0,05): 3,167 plus or minus 3,142 (0,024 through 6,309) xvii Bảng 16: Bảng kiểm định T-Test số lượng ngài C. mimosa vào bẫy theo thời gian giữa hai đợt đặt bẫy (KDC Hưng Phú 1 và Hồng Phát, Tp Cần Thơ, từ 20/03/2014 đến 15/05/2014) ở tuần thứ 10 -------------------------------------------------------------------------------------------------- SAMPLE ONE: SAMPLE TWO: ---------- ---------- Variable 1 : moi Variable 2 : cu Cases 1 through 6 Cases 1 through 6 Mean: 0,2 Mean: 4,8 Variance: 0,2 Variance: 6,6 Standard Deviation: 0,4 Standard Deviation: 2.6 F-TEST FOR THE HYPOTHESIS "VARIANCE 1 = VARIANCE 2" --------------------------------------------------- F Value: 39,4000 Numerator degrees of freedom: 5 Denominator degrees of freedom: 5 Probability: 0.0010 Result: Significant F - Reject the Hypothesis T-TEST FOR THE HYPOTHESIS "MEAN 1 = MEAN 2" ------------------------------------------- Variance of the difference between the means: 0.8444 Standard Deviation of the difference: 0,9189 t' Value: -5,0783 Effective degrees of freedom: 5 Probability of t': 0,0038 Result: Significant t - Reject the Hypothesis Confidence limits for the difference of the means (for alpha=0,05): 4,667 plus or minus 2,362 (2,304 through 7,029) Bảng 17: Bảng kiểm định T-Test số lượng ngài C. mimosa vào bẫy theo thời gian giữa hai đợt đặt bẫy (KDC Hưng Phú 1 và Hồng Phát, Tp Cần Thơ, từ 20/03/2014 đến 15/05/2014) ở tuần thứ 11 -------------------------------------------------------------------------------------------------- SAMPLE ONE: SAMPLE TWO: ---------- ---------- Variable 1 : moi Variable 2 : cu Cases 1 through 6 Cases 1 through 6 Mean: 0,5 Mean: 3.7 Variance: 1,5 Variance: 11.,9 Standard Deviation: 1,2 Standard Deviation: 3,4 F-TEST FOR THE HYPOTHESIS "VARIANCE 1 = VARIANCE 2" --------------------------------------------------- xviii F Value: 7.9111 Numerator degrees of freedom: 5 Denominator degrees of freedom: 5 Probability: 0,0404 Result: Significant F - Reject the Hypothesis T-TEST FOR THE HYPOTHESIS "MEAN 1 = MEAN 2" ------------------------------------------- Variance of the difference between the means: 2,3611 Standard Deviation of the difference: 1,5366 t' Value: -2,0608 Effective degrees of freedom: 5 Probability of t': 0,0943 Result: Significant t - Accept the Hypothesis Confidence limits for the difference of the means (for alpha=0,05): 3,167 plus or minus 3,950 (-0,783 through 7,117) 2. Trên nhóm sâu cuốn lá cam quít (Họ Tortricidae) 2.1 Thí nghiệm 1: A. atrolucens Bảng 18: Bảng Anova hiệu quả hấp dẫn của pheromone giới tính đối với ngài A. atrolucens tại huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang từ ngày 25/02/2012 đến ngày 06/04/2012 -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ---------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 2 0,008 0,004 0.3421 2 Factor A 4 1,924 0,481 38,9948 0,0000 -3 Error 8 0,099 0,012 ----------------------------------------------------------------------------------------------- Total 14 2,031 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Coefficient of Variation: 28,57% 2.2 Thí nghiệm 2: Adoxophyes privatana Bảng 19: Bảng Anova hiệu quả hấp dẫn của pheromone giới tính tổng hợp đối với ngài A. privatana tại huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang, từ 25/02/2012 đến 06/04/2012 -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ----------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 2 0,008 0,004 0,6385 2 Factor A 5 0,319 0,064 9,6249 0,0014 -3 Error 10 0,066 0,007 xix ----------------------------------------------------------------------------------------- Total 17 0,394 ----------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 7.63% 2.3 Thí nghiệm 3: Homona tabescens. Bảng 20: Bảng Anova hiệu quả hấp dẫn của pheromone giới tính tổng hợp đối với H. tabescens (Lepidoptera: Tortricidae) tại quận Cái Răng, Tp. Cần Thơ từ 25/02/2012 đến 06/04/2012 -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ---------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 2 0,003 0,001 1,0000 2 Factor A 4 0,197 0.049 37,7347 0,0000 -3 Error 8 0,010 0.001 ----------------------------------------------------------------------------------------------- Total 14 0,210 ------------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 3,42% 3. Trên sâu đục trái cây, Conogethes punctiferalis 3.1 Thí nghiệm 1 Bảng 21: Bảng Anova Số lượng ngài C. puntiferalis vào bẫy trong thí nghiệm được tiến hành tại xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang, từ 19/02/2011 đến 18/03/2011 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ----------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 2 0,049 0,024 5,4914 0,0246 2 Factor A 5 0,329 0,066 14,8561 0,0002 -3 Error 10 0,044 0,004 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 17 0,422 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 5,67% 3.2 Thí nghiệm 2 Bảng 22: Bảng phân tích Anova hiệu quả hấp dẫn ngoài đồng đối với ngài C. puntiferalis trong thí ngiệm được tiến hành tại xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang từ 20/03/2011 đến 18/04/2011 ------------------------------------------------------------------------------------------------------ K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ---------------------------------------------------------------------------------------------------- xx 1 Replication 2 0,038 0,019 1,2653 0,3237 2 Factor A 5 0,260 0,052 3,4772 0,0443 -3 Error 10 0,150 0,015 --------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 17 0,448 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 10,10% 3.3 Thí nghiệm 3 Bảng 23: Bảng phân tích Anova số lượng ngài đực C. punctiferalis vào bẫy pheromone tổng hợp tại huyện Phong Điền, Tp. Cần Thơ, từ ngày 06/09/2011 đến 06/10/2011 ------------------------------------------------------------------------------------------------------ K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob -------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 2 0,018 0,009 1,1846 0,3454 2 Factor A 5 0,074 0,015 1,9295 0,1761 -3 Error 10 0,077 0,008 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 17 0,170 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 7,96% 3.4 Thí nghiệm 4 Bảng24: Bảng phân tích Anova số lượng ngài C. punctiferalis đực vào bẫy pheromone tổng hợp và bẫy bướm cái tại Phong Điền-Tp. Cần Thơ, từ 04/11/2011 đến 04/12/2011 -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob -------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 2 0,021 0,011 2,3447 0,1580 2 Factor A 4 0,135 0l034 7,5190 0,0081 -3 Error 8 0,036 0,004 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 14 0,192 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 5,97% 3.5 Thí nghiệm 5 Bảng 25: Bảng phân tích Anova sự ảnh hưởng của E10-15:Ald đến hiệu lực hấp dẫn của hỗn hợp E và Z10-16:Ald đối với ngài C. punctiferalis tại huyện Phong Điền-Tp. Cần Thơ, từ 19/09/2011 đến 19/10/2011 -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob -------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 2 0,000 0,000 0,1112 2 Factor A 4 0.127 0,032 15,4608 0,0008 -3 Error 8 0,016 0,002 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 14 0,144 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 4,15% xxi 3.6 Thí nghiệm 6 Bảng 26: bảng phân tích Anova sự arnh hưởng của 2 hợp chất E10-16:OH và E10- 16:OAc đến khả năng hấp dẫn của hỗn hợp E và Z10-16:Ald (9:1) đối với ngài C. punctiferalis -------------------------------------------------------------------------------------------------- K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob -------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 Replication 2 0,001 0,001 0,7471 2 Factor A 4 0,016 0,004 4,3695 0,0364 -3 Error 8 0,008 0,001 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 14 0,025 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Coefficient of Variation: 2,98% 3.8 Thí nghiệm 8 Bảng 28: Bảng phân tích Anova ảnh hưởng của hợp chất E10-15:Ald đối với mồi pheromone giới tính tổng hợp và ngài cái ở điều kiện ngoài đồng từ 27/09/2014 đến 25/10/2014 ------------------------------------------------------------------------------------------------------ K Degrees of Sum of Mean F Value Source Freedom Squares Square Value Prob ------------------------------------------------------------------------------------------------------ 1 Replication 2 0,005 0,003 1,7273 0,2556 2 Factor A 4 0,248 0,083 56,3863 0,0001 -3 Error 8 0,009 0,001 ------------------------------------------------------------------------------------------------------ Total 14 0,262 ------------------------------------------------------------------------------------------------------ Coefficient of Variation: 3,51% 3.9 Thí nghiệm Phòng trị trên ổi a) Thí nghiệm đợt 1: Bảng 29: Bảng phân tích Anova tỷ lệ (%) trái bị hại trên các vườn ổi thí nghiệm phòng trị ở thời điểm 1,5 tháng sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean reedom Squares Square F-value Prob. -------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 0.254 0,085 4,033 0.0095 Within 96 2,014 0,021 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 99 2,268 Coefficient of Variation : 12,95% Bảng 30: Bảng phân tích Anova tỷ lệ (%) trái bị hại trên các vườn ổi thí nghiệm phòng trị ở thời điểm 2 tháng sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. -------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 1,586 0,529 11,556 0,0000 Within 96 4,393 0,046 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 99 5,979 xxii Coefficient of Variation : 18,72% Bảng31: Bảng phân tích Anova tỷ lệ (%) trái bị hại trên các vườn ổi thí nghiệm phòng trị ở thời điểm 2,5 tháng sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. -------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 0,890 0,297 13,846 0,0000 Within 96 2,057 0,021 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 99 2,947 Coefficient of Variation : 13,19% Bảng 32: Bảng phân tích Anova tỷ lệ (%) trái bị hại trên các vườn ổi thí nghiệm phòng trị ở thời điểm 3 tháng sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. -------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 1,877 0,626 14,811 0,0000 Within 96 4,056 0,042 -------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 99 5,933 Coefficient of Variation : 17,91% b) Thí nghiệm đợt 2: Bảng 33: Bảng phân tích Anova tỷ lệ (%) trái bị hại trên các vườn ổi thí nghiệm phòng trị ở thời điểm 1 tháng sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 4,946 1,649 15,278 0,0001 Within 16 1,727 0,108 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 6,672 Coefficient of Variation : 46,56% Bảng 34: Bảng phân tích Anova tỷ lệ (%) trái bị hại trên các vườn ổi thí nghiệm phòng trị ở thời điểm 1,5 tháng sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 34,544 11,515 35,934 0,0000 Within 16 5,127 0,320 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 39,671 Coefficient of Variation : 27,05% Bảng 35: Bảng phân tích Anova tỷ lệ (%) trái bị hại trên các vườn ổi thí nghiệm phòng trị ở thời điểm 2 tháng sau khi đặt bẫy xxiii -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 35,120 11,707 32,119 0,0000 Within 16 5,832 0,364 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 40,951 Coefficient of Variation : 22,99% Bảng 36: Bảng phân tích Anova tỷ lệ (%) trái bị hại trên các vườn ổi thí nghiệm phòng trị ở thời điểm 2,5 tháng sau khi đặt bẫy -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 29,635 9,878 73,518 0,0000 Within 16 2,150 0,134 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 31,785 Coefficient of Variation : 10,27% 3.10 Thí nghiệm phòng trị trên Sầu riêng a) Giống Khổ qua xanh Bảng 37: Bảng phân tích Anova Tỷ lệ (%) trái bị hại trên vườn sầu riêng Khổ Qua Xanh ở thời điểm 1,5 tháng SKĐB -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 2 4,825 2,412 64,522 0,0000 Within 12 0,449 0,037 ------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 14 5,273 Coefficient of Variation : 16,73% Bảng 38: Bảng phân tích Anova Tỷ lệ (%) trái bị hại trên vườn sầu riêng Khổ Qua Xanh ở thời điểm 2 tháng SKĐB -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. -------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 2 57,943 28,971 258,197 0,0000 Within 12 1,346 0,112 -------------------------------------------------------------------------------------------------- xxiv Total 14 59,289 Coefficient of Variation : 10,05% Bảng 39: Bảng phân tích Anova Tỷ lệ (%) trái bị hại trên vườn sầu riêng Khổ Qua Xanh ở thời điểm 2,5 tháng SKĐB -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Between 2 80,916 40,458 112,202 0,0000 Within 12 4,327 0,361 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 14 85,243 Coefficient of Variation : 12,66% Bảng 40: Bảng phân tích Anova Tỷ lệ (%) trái bị hại trên vườn sầu riêng Khổ Qua Xanh ở thời điểm 3 tháng SKĐB -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Between 2 54,992 27,496 56,213 0,0000 Within 12 5,870 0,489 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 14 60,862 Coefficient of Variation : 14,27% b) Trên giống Cơm Vàng Hạt lép Bảng 41: Bảng phân tích Anova Tỷ lệ (%) trái bị hại trên vườn sầu riêng Cơm Vàng Hạt Lép ở thời điểm 1,5 tháng SKĐB -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Between 2 4,735 2,368 1,465 0,3034 Within 6 9,699 1,617 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 8 14,435 Coefficient of Variation : 94,88% Bảng 42: Bảng phân tích Anova Tỷ lệ (%) trái bị hại trên vườn sầu riêng Cơm Vàng Hạt Lép ở thời điểm 2 tháng SKĐB -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- xxv Between 2 22,104 11,052 16,628 0,0036 Within 6 3,988 0,665 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 8 26,092 Coefficient of Variation : 17,54% Bảng 43: Bảng phân tích Anova Tỷ lệ (%) trái bị hại trên vườn sầu riêng Cơm Vàng Hạt Lép ở thời điểm 2,5 tháng SKĐB -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Between 2 21,131 10,566 12,748 0,0069 Within 6 4.973 0,829 ---------------------------------------------------------------------------------------------- Total 8 26,104 Coefficient of Variation : 16,58% Bảng 44: Bảng phân tích Anova Tỷ lệ (%) trái bị hại trên vườn sầu riêng Cơm Vàng Hạt Lép ở thời điểm 3 tháng SKĐB -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- ---- Between 2 51,489 25,744 5,391 0,0457 Within 6 28,654 4,776 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 8 80,143 Coefficient of Variation : 27,13% Bảng 45: Bảng phân tích Anova Tỷ lệ (%) trái bị hại trên vườn sầu riêng Cơm Vàng Hạt Lép ở thời điểm 3,5 tháng SKĐB -------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. --------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 2 278,749 139,374 8,353 0,0185 Within 6 100,117 16,686 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 8 378,866 Coefficient of Variation : 35,80% 3.11 Thí nghiệm hệ thống Đẩy – Kéo (Push – Pull) Bảng 46: Bảng phân tích Anova tỉ lệ trái ổi bị hại giữa các nghiệm thức ở các thời điểm 0,5 tháng SKĐB ---------------------------------------------------------------------------------------------------- xxvi Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 0,025 0,008 7,104 0,0030 Within 16 0,018 0,001 ------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 0,043 Coefficient of Variation : 4,02% Bảng 47: Bảng phân tích Anova tỉ lệ trái ổi bị hại giữa các nghiệm thức ở các thời điểm 1 tháng SKĐB ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 0,014 0,005 2,832 0,0714 Within 16 0,026 0,002 ------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 0,040 Coefficient of Variation : 4,86% Bảng 48: Bảng phân tích Anova tỉ lệ trái ổi bị hại giữa các nghiệm thức ở các thời điểm 1,5 tháng SKĐB ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ------------------------------------------------------------------------------------------------------ Between 3 0,004 0.001 1,309 0,3059 Within 16 0,015 0,001 --------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 0,019 Coefficient of Variation : 3,78% Bảng 49: Bảng phân tích Anova tỉ lệ trái ổi bị hại giữa các nghiệm thức ở các thời điểm 2 tháng SKĐB ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 0,088 0,029 19,811 0,0000 Within 16 0,024 0,001 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 0,112 Coefficient of Variation : 4,47% Bảng 50: Bảng phân tích Anova tỉ lệ trái ổi bị hại giữa các nghiệm thức ở các thời điểm 2,5 tháng SKĐB ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ------------------------------------------------------------------------------------------------------ Between 3 0,143 0,048 35,202 0,0000 Within 16 0,022 0,001 -------------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 0,165 Coefficient of Variation : 4,17% xxvii Bảng 51: Bảng phân tích Anova Tỉ lệ (%) trái đậu trên cây giữa các nghiệm thức ở các thời điểm 1 tháng SKĐB ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 0,118 0,039 6,097 0,0057 Within 16 0,103 0,006 ------------------------------------------------------------------------------------------------------ Total 19 0,221 Coefficient of Variation : 5,64% Bảng 52: Bảng phân tích Anova Tỉ lệ (%) trái đậu trên cây giữa các nghiệm thức ở các thời điểm 1,5 tháng SKĐB ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. --------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 0,163 0,054 7,318 0,0026 Within 16 0,119 0,007 --------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 0,282 Coefficient of Variation : 7,76% Bảng 53: Bảng phân tích Anova Tỉ lệ (%) trái đậu trên cây giữa các nghiệm thức ở các thời điểm 2 tháng SKĐB ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Between 3 0,084 0,028 9,743 0,0007 Within 16 0,046 0,003 ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Total 19 0,130 Coefficient of Variation : 5,46% Bảng 54: Bảng phân tích Anova Tỉ lệ (%) trái đậu trên cây giữa các nghiệm thức ở các thời điểm 2,5 tháng SKĐB ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Degrees of Sum of Mean Freedom Squares Square F-value Prob. --------------------------------------------------------------------------- Between 3 0,117 0,039 8,770 0,0011 Within 16 0,071 0,004 --------------------------------------------------------------------------- Total 19 0,188 Coefficient of Variation : 7,57%