Xuất khẩu lao động Việt Nam, giải pháp tạo việc làm cho người lao động trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế
Đề tài Xuất khẩu lao động Việt Nam, giải pháp tạo việc làm cho người lao động trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế Mở Đầu Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế tạo ra những cơ hội cho các nước đang phát triển có thể tận dụng để đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế và nâng cao mức sống. Hội nhập kinh tế quốc tế tạo điều kiện cho các nước này phát huy nguồn lực bên ngoài, trong đó quan trọng nhất là vốn, công nghệ, tri thức, quản lí cho việc phát triển kinh tế. Mặt khác, hội nhập kinh tế quốc tế mở ra khả năng cho các quốc gia chậm phát triển như Việt Nam nhanh chóng tham gia vào hệ thống phân công lao động quốc tế. Xu hướng phân công lao động quốc tế đang chuyển từ phân công lao động theo chiều dọc sang phân công lao động theo chiều ngang, với nội dung của nó là phân công theo bộ phận cấu thành nên sản phạmVì^? thế, hội nhập kinh tế quốc tế tạo ra cơ hội cho các nước phát triển sử dụng nguồn lao động dồi dào và giá rẻ (đặc biệt là lao động chất xám) của các nước đang phát triển và giảm bớt các ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động. Những công việc chỉ cần lao động giản đơn, được trả công thấp, người dân bản địa không làm, cho nên những nước này vừa có tình trạng thất nghiệp vừa thiếu lao động. Từ đó hình thành dòng nhập và xuất cư lao động. Tôi viết đề án này mong muốn giúp các bạn hiểu thêm về vấn đề xuất khẩu lao động, vấn đề mà rất nhiều người đang quan tâm. I / Các kháI niệm cơ bản 1. Khái niệm về lao động Lao động là một hoạt động có mục đích của con người. Lao động là một hành động diễn ra giữa người và giới tự nhiên. Trong khi lao động, con người vận dụng sức mạnh tiềm tàng trong thân thể của mình, sử dụng công cụ lao động để tác động vào giới tự nhiên, chiếm lấy những vật chất trong tự nhiên, biến đổi vật chất đó, làm chúng trở lên có ích cho đời sống của mình. Vì thế, lao động là điều kiện không thể thiếu được trong đời sống của con người, là một sự tất yếu vĩnh viễn, là kẻ môi giới trong sự trao đổi vật chất giữa tự nhiên và con người. Lao động chính là việc sử dụng sức lao đợng1^.) 2. Xuất khẩu lao động là gì Việc làm là trạng thái phù hợp về mặt số lượng và chất lượng giữa tư liệu sản xuất với sức lao động, để tạo ra hàng hoá theo nhu cầu của thị trường. Cùng với các khái niệm trên thì khái niệm về xuất khẩu lao động có nội dung sau: Lao động của nước này sang nước khác làm việc, tuỳ theo cách thức tổ chức, biện pháp thực hiện, hình thức ra đi khác nhau mà có tên gọi khác nhau. Nếu việc tổ chức đưa lao động ra nước ngoài làm việc được Nhà nước xem đó là một lĩnh vực hoạt động kinh tế hợp pháp và cho phép các tổ chức kinh tế (Nhà nước và tư nhân) thực hiện thì đó chính là hoạt động xuất khẩu lao động. (2) Xuất khẩu lao động, xét theo ý niệm của dân số học, đó là quá trình di dân quốc te(3^') Mặt khác, xuất khẩu lao động còn được hiểu là việc đưa lao động ra nước ngoài để làm thuê có thời hạn một cách hợp pháp, có tổ chức, thông qua những hợp đồng kí kết giữa nước gửi lao động (đại diện là chính phủ hoặc công ty, tổ chức kinh tế dưới sự kiểm soát của chính phủ) với nước nhận lao động (4) Theo em, thì khái niệm (4) là đúng nhất. Bởi trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế thì các nước hợp tác với nhau và các bên cùng có lợi. Vì vậy đưa lao động đi làm việc tại nước ngoài được thực hiện trên cơ sở hiệp địmh, thoả thuận nguyên tắc của các chính phủ và trên cơ sở hợp tác cung ứng lao động. Nếu hàng hoá thông thường sau khi bao gói, đóng kiện đem xuất khẩu, nhận tiền về, thế là xong. Con”` hàng hoá sức lao đong”^. được chứa đựng trong những con người cụ thể, xuất đi là phải đưa cả con người đó đi và quá trình sử dụng sức lao động là quá trình hoạt động lao động của con người đó. Sau khi sử dụng hết một lượng sức lao động ( đã “ban”' thì hai bên “mua”, “ban”' phải thoả thuận trả lại người cho bên xuất khẩu) Đề tài của đề án này là: xuất khẩu lao động Việt Nam, giải pháp tạo việc làm cho người lao động trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Chính vì vậy, ta phải xem xét hội nhập kinh tế quốc tế là gì ? Từ đó, để phân tích được diễn biến của xuất khẩu lao động, tạo việc làm trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. 3. KháI niệm về hội nhập kinh tế quốc tế Hội nhập kinh tế quốc tế là sự xoá bỏ những khác biệt về kinh tế giữa các nền kinh tế khác nhau. Đó là quá trình gắn liền nền kinh tế và thị trường của từng nước với kinh tế khu vực và thé giới thông qua các nỗ lực tự do hoá và mở cửa ở các cấp ọ đơn phương, song phương và đa phương. Như vậy, tính chất của hội nhập là chủ động tham gia vào quá trình toàn cầu hoá và khu vực hoặ5') Nội dung của hội nhập kinh tế quốc tế được đề cập đến 2 khía cạnh : Kí kết và tham gia các định chế, tổ chức kinh tế quốc tế, trong đó các thành Viên đàm phán xây dựng các luật chơI chung và thực hiện các quan điểm, cam kết đối với từng thành viên của các định chế và tổ chức đó. Tiến hành những cảI cách ở trong nước để có thể thực hiện các quan điểm, cam kết quốc tế về hội nhập như : - Mở cửa thị trường - Giảm và tiến tới xoá bỏ hàng rào thuế quan và phi thuế quan - ĐIều chỉnh cơ chế kinh tế phù hợp với quá trình mở cửa và tự do hoá kinh tế, cảI cách hệ thống doanh nghiệp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của chúng - Đào tạo nguồn nhân lực nhằm đáp ứng đòi hỏi của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, xây dựng các thể chế tương thích. Tạo việc làm ngoài nước là việc thăm dò, tìm kiếm thị trường lao động, kí kết các hợp đồng ( những công việc cụ thể, việc làm tương lai, điều kiện sinh sống ). Sau đó đưa lao động đi làm việc và quản lí, đưa trở về khi hết hạn. Đó là một qui trình Người lao động xuất đi rồi lại nhận về rồi lại có thể xuất tiếp. “Tái xuất “ hoàn toàn khác với tái xuất hàng hoá thông thường. Hàng hoá thông thường nếu được nhập vào nhưng không sử dụng mà lại xuất đi thì gọi là tái xuất. Còn hàng hoá “ Sức lao động “, “tái xuất “ có nghĩa vẫn là người lao động đó, họ có thể đi làm việc ở nước ngoài nhiều hợp đồng, ở nhiều nước với thời gian khác nhau. II / Những nhân tố ảnh hưởng tới xuất khẩu lao động Xuất khẩu lao động là một hoạt động kinh tế đối ngoại có nét đặc thù và chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố khác nhau. Nó bị tác động bởi các nền kinh tế và các chính sách phát triển của các nước, đồng thời nó cũng có tác động trở lại đối với nền kinh tế của cả nước nhập khẩu và xuất khẩu lao động. Theo nghiên cứu của các nhà kinh tế học thì xuất khẩu lao động bị ảnh hưởng bởi 4 nhân tố:
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Xuất khẩu lao động Việt Nam, giải pháp tạo việc làm cho người lao động trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
th× ®ã chÝnh lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. (2) LuËn ¸n phã tiÕn sÜ cña NguyÔn L¬ng Trµo vÒ “ Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc ®a lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n t¹i níc ngoµi “
XuÊt khÈu lao ®éng, xÐt theo ý niÖm cña d©n sè häc, ®ã lµ qu¸ tr×nh di d©n quèc tÕ(3) ) LuËn ¸n phã tiÕn sÜ cña NguyÔn L¬ng Trµo vÒ “ Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc ®a lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n t¹i níc ngoµi
MÆt kh¸c, xuÊt khÈu lao ®éng cßn ®îc hiÓu lµ viÖc ®a lao ®éng ra níc ngoµi ®Ó lµm thuª cã thêi h¹n mét c¸ch hîp ph¸p, cã tæ chøc, th«ng qua nh÷ng hîp ®ång kÝ kÕt gi÷a níc göi lao ®éng (®¹i diÖn lµ chÝnh phñ hoÆc c«ng ty, tæ chøc kinh tÕ díi sù kiÓm so¸t cña chÝnh phñ) víi níc nhËn lao ®éng (4) LuËn ¸n tiÕn sÜ cña Bïi Ngäc Thanh vÒ “ T¹o viÖc lµm ë ngoµi níc ®Ó gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån lao ®éng trong níc”
Theo em, th× kh¸i niÖm (4) lµ ®óng nhÊt. Bëi trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ th× c¸c níc hîp t¸c víi nhau vµ c¸c bªn cïng cã lîi. V× vËy ®a lao ®éng ®i lµm viÖc t¹i níc ngoµi ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së hiÖp ®Þmh, tho¶ thuËn nguyªn t¾c cña c¸c chÝnh phñ vµ trªn c¬ së hîp t¸c cung øng lao ®éng. NÕu hµng ho¸ th«ng thêng sau khi bao gãi, ®ãng kiÖn ®em xuÊt khÈu, nhËn tiÒn vÒ, thÕ lµ xong. Cßn” hµng ho¸ søc lao ®éng” ®îc chøa ®ùng trong nh÷ng con ngêi cô thÓ, xuÊt ®i lµ ph¶i ®a c¶ con ngêi ®ã ®i vµ qu¸ tr×nh sö dông søc lao ®éng lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng lao ®éng cña con ngêi ®ã. Sau khi sö dông hÕt mét lîng søc lao ®éng ( ®· “b¸n” th× hai bªn “mua”, “b¸n” ph¶i tho¶ thuËn tr¶ l¹i ngêi cho bªn xuÊt khÈu)
§Ò tµi cña ®Ò ¸n nµy lµ: xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam, gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, ta ph¶i xem xÐt héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ g× ? Tõ ®ã, ®Ó ph©n tÝch ®îc diÔn biÕn cña xuÊt khÈu lao ®éng, t¹o viÖc lµm trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
3. Kh¸I niÖm vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù xo¸ bá nh÷ng kh¸c biÖt vÒ kinh tÕ gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c nhau. §ã lµ qu¸ tr×nh g¾n liÒn nÒn kinh tÕ vµ thÞ trêng cña tõng níc víi kinh tÕ khu vùc vµ thÐ giíi th«ng qua c¸c nç lùc tù do ho¸ vµ më cöa ë c¸c cÊp ä ®¬n ph¬ng, song ph¬ng vµ ®a ph¬ng. Nh vËy, tÝnh chÊt cña héi nhËp lµ chñ ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸.(5) NguyÔn Xu©n Th¾ng, Mét sè xu híng ph¸t triÓn chñ yÕu hiÖn nay cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi
Néi dung cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®îc ®Ò cËp ®Õn 2 khÝa c¹nh :
KÝ kÕt vµ tham gia c¸c ®Þnh chÕ, tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, trong ®ã c¸c thµnh
Viªn ®µm ph¸n x©y dùng c¸c luËt ch¬I chung vµ thùc hiÖn c¸c quan ®iÓm, cam kÕt ®èi víi tõng thµnh viªn cña c¸c ®Þnh chÕ vµ tæ chøc ®ã.
TiÕn hµnh nh÷ng c¶I c¸ch ë trong níc ®Ó cã thÓ thùc hiÖn c¸c quan ®iÓm, cam kÕt quèc tÕ vÒ héi nhËp nh :
Më cöa thÞ trêng
Gi¶m vµ tiÕn tíi xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan
§IÒu chØnh c¬ chÕ kinh tÕ phï hîp víi qu¸ tr×nh më cöa vµ tù do ho¸ kinh tÕ, c¶I c¸ch hÖ thèng doanh nghiÖp nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña chóng
§µo t¹o nguån nh©n lùc nh»m ®¸p øng ®ßi hái cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, x©y dùng c¸c thÓ chÕ t¬ng thÝch.
T¹o viÖc lµm ngoµi níc lµ viÖc th¨m dß, t×m kiÕm thÞ trêng lao ®éng, kÝ kÕt c¸c hîp ®ång ( nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ, viÖc lµm t¬ng lai, ®iÒu kiÖn sinh sèng …). Sau ®ã ®a lao ®éng ®i lµm viÖc vµ qu¶n lÝ, ®a trë vÒ khi hÕt h¹n. §ã lµ mét qui tr×nh
Ngêi lao ®éng xuÊt ®i råi l¹i nhËn vÒ råi l¹i cã thÓ xuÊt tiÕp. “T¸i xuÊt “ hoµn toµn kh¸c víi t¸i xuÊt hµng ho¸ th«ng thêng. Hµng ho¸ th«ng thêng nÕu ®îc nhËp vµo nhng kh«ng sö dông mµ l¹i xuÊt ®i th× gäi lµ t¸i xuÊt. Cßn hµng ho¸ “ Søc lao ®éng “, “t¸i xuÊt “ cã nghÜa vÉn lµ ngêi lao ®éng ®ã, hä cã thÓ ®i lµm viÖc ë níc ngoµi nhiÒu hîp ®ång, ë nhiÒu níc víi thêi gian kh¸c nhau.
II / Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng tíi xuÊt khÈu lao ®éng
XuÊt khÈu lao ®éng lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cã nÐt ®Æc thï vµ chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau. Nã bÞ t¸c ®éng bëi c¸c nÒn kinh tÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña c¸c níc, ®ång thêi nã còng cã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi nÒn kinh tÕ cña c¶ níc nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu lao ®éng. Theo nghiªn cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ häc th× xuÊt khÈu lao ®éng bÞ ¶nh hëng bëi 4 nh©n tè:
1. YÕu tè c¹nh tranh
XuÊt khÈu lao ®éng ®îc thùc hiÖn c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c quèc gia xuÊt khÈu lao ®éng. Cã rÊt nhiÒu níc tham gia vµo lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng, trong khi ®ã c¸c níc nhËp khÈu lao ®éng tiÕp nhËn lao ®éng cã kÜ n¨ng cao, thÝch øng víi c«ng nghÖ míi, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin. Sù c¹nh tranh cµng gay g¾t bao nhiªu th× chÊt lîng vÒ lao ®éng ®a ®i xuÊt khÈu lao ®éng cµng cao bÊy nhiªu. C¸c níc nhËp khÈu lao ®éng cã xu híng qu¶n lÝ lao ®éng nhËp c th«ng qua c¸c hîp ®ång lao ®éng t¹m thêi. ChÝnh v× vËy mµ c¸c hîp ®ång lao ®éng cµng chÆt chÏ bao nhiªu, cµng cã lîi bao nhiªu cho c¸c chñ sö dông lao ®éng th× sÏ h÷u Ých bÊy nhiªu.
2. Quan hÖ cung cÇu vÒ lao ®éng trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ khu vùc
C¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn cã tèc ®é t¨ng trëng GDP cao, nhng tèc ®é t¨ng d©n sè thÊp, dÉn ®Õn thiÕu hôt nguån nh©n lùc, cã nhu cÇu vÒ nhËp khÈu lao ®éng. Trong khi ®ã c¸c níc chËm ph¸t triÓn hoÆc ®ang ph¸t triÓn cÇn ®Çu t më réng s¶n xuÊt t¹o thªm viÖc lµm,gi¶i quyÕt n¹n thÊt nghiÖp, bæ xung nguån ng©n s¸ch vµ thu nhËp cho ngêi lao ®éng, rÊt cÇn ®a ngêi lao ®éng ®i ra níc ngoµi lao ®éng lµm viÖc
Cung cÇu lao ®éng cña thÞ trêng phô thuéc nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c níc nh: thu nhËp ®Çu t thuÕ, l·i suÊt … cña nÒn kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Khi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi ph¸t triÓn m¹nh víi quy m« lín th× cÇu vÒ lao ®éng sÏ lín. Cã sù di chuyÓn lao ®éng tõ níc nghÌo sang níc giµu. Khi cung cÇu lao ®éng mÊt c©n ®èi nghiªm träng do nhu cÇu t×m viÖc lµm trong níc qu¸ lín nhng kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ trêng cã h¹n. Tõ ®ã sÏ ®Èy chi phÝ thÞ trêng lªn cao, nªn chi phÝ dÞch vô ®Ó ®a mét ngêi ®i xuÊt khÈu lao ®éng còng sÏ lªn cao, quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng bÞ ¶nh hëng.
3. YÕu tè luËt ph¸p
XuÊt khÈu lao ®éng chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña m«i trêng chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt cña c¸c níc xuÊt, nhËp khÈu lao ®éng vµ luËt ph¸p quèc tÕ
§èi tîng tham gia xuÊt khÈu lao ®éng lµ ngêi lao ®éng vµ c¸c tæ chøc kinh doanh ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. XuÊt khÈu lao ®éng kh«ng ph¶i lµ viÖc lµm cña mét c¸ nh©n mµ liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu ngêi, nhiÒu tæ chøc cung øng lao ®éng, ®Õn c¸c níc xuÊt khÈu lao ®éng vµ nhËp khÈu lao ®éng, IOM, ILO… Qu¶n lÝ lao ®éng ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lÝ kinh tÕ vµ ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lÝ nh©n sù ë níc nhËp c. Trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®Ó cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng lµnh m¹nh th× hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch hç trî cho xuÊt khÈu lao ®éng liªn tôc ®ßi hái bæ sung vµ hoµn thiÖn
4, ChÊt lîng nguån lao ®éng
C¸c níc nhËp khÈu lao ®éng truyÒn thèng ®ang ®æi míi ®Çu t vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chuyÓn dÞch ®Çu t t b¶n sang níc cã gi¸ nh©n c«ng rÎ vµ dÞch vô thÊp. C¸c níc nµy tiÕp nhËn lao ®éng níc ngoµi cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kü thuËt cao, t¨ng dÇn tû lÖ chÊt x¸m cao trong tæng sè lao ®éng nhËp c.
III / C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éngViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
1.NhËn thÇu c«ng tr×nh hoÆc bé phËn c«ng tr×nh :
H×nh thøc nµy chñ yÕu thuéc c¸c ngµnh x©y dùng, giao th«ng, thuû lîi. C¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ cña hai níc ®µm ph¸n, kÝ kÕt víi nhau mét hîp ®ång vÒ mét c«ng tr×nh hoÆc mét bé phËn c«ng tr×nh víi nh÷ng ®iÒu kho¶n qui ®Þnh cho mçi phÝa, trong ®ã cã thêi h¹n bµn giao.
ViÖc huy ®éng sè lîng lao ®éng vµ c¬ cÊu c¸c lo¹i thî hoµn toµn do phÝa ta chñ ®éng, nhng còng tho¶ thuËn víi phÝa nhµ thÇu, tiÕp nhËn lao ®éng vÒ sè lîng lao ®éng ®Ó hä gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ x· héi liªn quan ®Õn ngêi lao ®éng. PhÝ vËn chuyÓn (vÐ m¸y bay) phÝa chóng ta ®µm ph¸n tho¶ thuËn b»ng ®îc ®Ó ngêi sö dông lao ®éng chÞu phÝ.
T¹i Bungari, Së x©y dùng Hµ Néi ®· ®a lao ®éng sang tæ chøc thµnh c¸c ®¬n vÞ ®ång bé gåm c¸c c«ng ty vµ c¸c xÝ nghiÖp x©y dùng, cã t c¸ch ph¸p nh©n vÒ kinh doanh, cã con dÊu, tµi kho¶n vµ trô së ®iÒu hµnh c«ng viÖc. C¸c c«ng ty vµ xÝ nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam kÝ c¸c hîp ®ång kinh tÕ víi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ níc b¹n,thanh to¸n qua c¸c tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. ViÖc qu¶n lÝ lao ®éng trong s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t do ViÖt Nam ®¶m nhËn toµn bé vµ kÝ tho¶ thuËn.
Th¸ng 4/1988: Hîp ®ång thi c«ng 17 c«ng tr×nh trong 2 n¨m 1988-1989, hoµn thµnh 500 c¨n hé nhµ ë. Th¸ng 11/1988 kÝ bæ xung hoµn thµnh 1200 c¨n hé trong n¨m 1989.
Sau khi kÝ hîp ®ång, ngêi ViÖt Nam chØ huy lµm viÖc lµ chÝnh. Do ®ã, kh«ng cã sù bÊt ®ång ng«n ng÷ trong c«ng viÖc vµ tiÕt kiÖm ®îc thêi gian, kh«ng kÐo theo c¸c vÊn ®Ò x· héi mµ nguyªn nh©n lµ s¶n xuÊt.C«ng viÖc ®iÒu hßa hîp lÝ (kh«ng cã sù tranh giµnh c«ng viÖc) mµ tr¸i l¹i mäi ngêi ®Òu thóc ®Èy nhanh lµm viÖc tèt (nhanh, ®¶m b¶o chÊt lîng) ®Ó bµn giao ®óng thêi h¹n. N¨ng suÊt lao ®éng cã xu híng n©ng cao râ rÖt. Trong h×nh thøc nµy, ngêi qu¶n lÝ trùc tiÕp n¾m ®Õn tõng ngêi lao ®éng vµ biÕt ®îc kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña hä. Tõ ®ã, viÖc tr¶ l¬ng, tr¶ l¬ng t¬ng ®èi chÝnh x¸c.
MÆt kh¸c, h×nh thøc nµy cã nh÷ng nhîc ®iÓm sau: Søc lao ®éng vµ c«ng cô lao ®éng cã kho¶ng c¸ch ®¸ng kÓ. V× vËy, chóng ta thuª hoÆc mua s¾m bæ xung ë níc tiÕp nhËn lao ®éng nªn tÝnh chñ ®éng trong tæ chøc lao ®éng bÞ h¹n chÕ. Khi ®µm ph¸n c¸c tæ chøc kinh tÕ cña ta ph¶i ghi vµo hîp ®ång cho viÖc b¶o ®¶m m¸y mãc, c«ng cô theo tiÕn ®é c«ng viÖc cña bªn tiÕp nhËn lao ®éng.
2, H×nh thøc thÇu viÖc gi÷a hai tæ chøc kinh tÕ cña hai níc
XÝ nghiÖp bªn tiÕp nhËn lao ®éng (bªn A) theo khèi lîng c«ng viÖc mµ chuÈn bÞ vËt t, nguyªn liÖu m¸y mãc (t liÖu s¶n xuÊt) vµ n¬i ¨n ë, ®iÒu kiÖn sinh ho¹t, ®i l¹i…Cßn xÝ nghiÖp nµo ®ã cña ta (bªn B) chØ ®a ngêi ®Õn lµm viÖc (chØ cã søc lao ®éng)
Trong hîp ®ång th× mäi ®iÒu kho¶n nãi vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ph¶i hÕt søc chÆt chÏ, mäi viÖc vÒ chuÈn bÞ s¶n xuÊt, chuÈn bÞ vÒ t liÖu s¶n xuÊt hoµn toµn do bªn A chÞu tr¸ch nhiÖm. Cßn mäi viÖc h háng do t¸c ®éng cña lao ®éng do bªn B g©y ra th× bªn B ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm.
¸p dông cho ngµnh : X©y dùng c¬ b¶n, x©y dùng ®êng s¾t, khai th¸c gç, khai th¸c h¶i s¶n theo ng trêng ®· ®îc th¨m dß x¸ch ®Þnh tr÷ lîng…
Nhîc ®iÓm, u ®iÓm gièng h×nh thøc 1
H×nh thøc kho¸n viÖc, kho¸n c«ng ®o¹n cã tÝnh chÊt ®éc lËp
Chóng ta nhËn c«ng viÖc ca, xÎ gç thµnh khÝ trong c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn gç, dËp khung m¸y, khung xe … trong c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt « t«, xe m¸y. KÝ hîp dång víi c«ng ty lín ( VÝ dô : Liªn hîp xÝ nghiÖp s¶n xuÊt « t« IFA CHDC §øc)
Bªn A ph¶i hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc lµm ®Çy ®ñ vµ liªn tôc. Thêi gian nhµn rçi trong ca do thiÕu nguyªn vËt liÖu, dông cô m¸y mãc, bªn A ph¶i chiuh tr¸ch nhiÖm hoµn toµn. Bªn B ph¶i ®¶m b¶o ®óng tiªu chuÈn chÊt lîng s¶n phÈm (tøc lµ kü n¨ng lao ®éng, tay nghÒ ph¶i t¬ng øng víi c«ng viÖc)
Nhîc ®iÓm :
C¸c xÝ nghiÖp cña c¸c níc cã s½n sµng giao cho bªn B ®iÒu hµnh c¶ mét ph©n xëng, mét c«ng ®o¹n s¶n xuÊt kh«ng vµ cã giao cho bªn B, qu¶n lÝ vËn hµnh toµn bé m¸y mãc kh«ng vµ cã giao cho bªn B qu¶n lÝ vËn hµnh toµn bé m¸y mãc kh«ng, v× rÊt cã thÓ bªn B khai th¸c tèi ®a c«ng suÊt m¸y trong thêi gian hîp ®ång lao ®éng cã hiÖu qu¶ vµ ®Ó l¹i m¸y mãc rÖu r· cho bªn A sau khi kÕt thóc hîp ®ång. TÊt c¶ viÖc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, chia l¬ng, chia thëng, qu¶n lÝ néi bé th× gièng nh xÝ nghiÖp ë trong níc. V× thÕ, cÇn ph¶i cã vµi ba c¸n bé giái tiÕng, giái kÜ thuËt ®Ó giao dÞch víi bªn A.
4.H×nh thøc xen ghÐp c¶I tiÕn :
C¸c xÝ nghiÖp cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng trùc tiÕp kÝ kÕt víi c¸c xÝ nghiÖp cña c¸c níc tiÕp nhËn lao ®éng. Nhng ®iÒu kiÖn hîp ®ång hÕt søc chÆt chÏ, nhÊt lµ c¸c ®iÒu kiÖn : viÖc lµm, tiÒn l¬ng ®i l¹i, nhµ ë. C¸c tæ ®éi lao ®éng cña ta cã thÓ ®îc bè trÝ lµm xen ghÐp víi c¸c tæ, ®éi lao ®éng cña c¸c níc së t¹i trong tõng xÝ nghiÖp, ph©n xëng. Sù c¶i tiÕn ë ®©y chÝnh lµ: chØ nªn kÝ hîp ®ång nhËn nh÷ng c«ng viÖc mµ cã thÓ ph©n biÖt ®îc kÕt qu¶ lao ®éng cña tõng ngêi vµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n vÞ lao ®éng ViÖt Nam. Nh thÕ ®Ó kh«ng lÉn lén thµnh qu¶ lao ®éng cña hai bªn.
Nhîc ®iÓm : V× xen ghÐp nªn tõ ngêi lao ®éng ®Õn c¸n bé qu¶n lÝ ®Òu ph¶i biÕt tiÕng së t¹i ®Ó xö lÝ c¸c sù viÖc ph¸t sinh.
5. XuÊt khÈu lao ®éng t¹i chç
XuÊt khÈu lao ®éng t¹i chç cã rÊt nhiÒu ®iÓm m¹nh : ngêi lao ®éng vÉn ë trong níc, nhng lµm thuª cho c¸c c«ng ty níc ngoµi, tøc lµ còng ®îc tiÕp cËn víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®îc ®µo t¹o tay nghÒ, ®îc rÌn luyÖn t¸c phong c«ng nghiÖp vµ cã nguån thu nhËp cao tõ bªn ngoµi.
C¸c lo¹i h×nh xuÊt khÈu lao ®éng phæ biÕn t¹i ViÖt Nam :
NhËn lµm gia c«ng s¶n phÈm cho níc ngoµi : ngµnh dÖt may, da dµy
H×nh thµnh c¸c khu chÕ xuÊt vµ cã sö dông lao ®éng cña m×nh
Hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh mµ vèn chñ yÕu cña níc ngoµi, cßn lao ®éng chñ yÕu lµ cña ViÖt Nam
Tõ viÖc hîp t¸c lao ®éng víi c¸c níc x· héi chñ nghÜa, chóng ta nay ®· më réng quan hÖ hîp t¸c víi nhiÒu níc trªn thÕ giíi, tõ chç chØ xuÊt khÈu søc lao ®éng, nay chóng ta ®· b¾t ®Çu xuÊt khÈu chÊt x¸m, tri thøc, cïng víi viÖc göi ngêi lao ®éng ë níc ngoµi, chóng ta ®· tæ chøc viÖc xuÊt khÈu t¹i chç, mµ ®iÓn h×nh lµ viÖc gia c«ng phÇn mÒm m¸y tÝnh cho c¸c c«ng ty níc ngoµi. MÆt kh¸c, lao ®éng lµm viÖc cho mét c«ng ty kh¸c th«ng qua m¹ng Internet.
IV / Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña viÖc ®a lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc t¹i níc ngoµi
1. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, khoa häc kÜ thuËt t¹o ®éng lùc cho ngêi ViÖt Nam sang níc b¹n lµm viÖc häc hái kinh nghiÖm qu¶n lÝ, c«ng nghÖ, häc tËp.
§æi míi c«ng nghÖ chó ý ®Õn vÊn ®Ò lao ®éng kh«ng ®µo t¹o nh lµ mét yÕu tè s¶n xuÊt ngµy cµng mÊt ®i ý nghÜa cña nã, trong khi ý nghÜa nguån dù tr÷ vèn vµ tri thøc tiÕn bé t¨ng lªn. Trong nguån dù tr÷ vèn, viÖc thµnh lËp vèn nh©n lùc vµ cïng víi nã lµ tr×nh ®é ®µo t¹o cña lùc lîng lao ®éng ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng. Sù ng¨n c¸ch thu nhËp t¬ng øng gi÷a lùc lîng lao ®éng ®îc ®µo t¹o vµ ®éi ngò kh«ng ®îc ®µo t¹o ngµy cµng cao. Do ®ã, ViÖt Nam lu«n muèn x©y dùng hµnh lang ph¸p lÝ th«ng tho¸ng ®Ó thu hót ngµy cµng nhiÒu FDI. Víi môc ®Ých ®Ó ngêi lao ®éng ViÖt Nam tiÕp thu ®îc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c¸ch qu¶n lÝ khoa häc cïng víi t¸c phong lµm viÖc c«ng nghiÖp cña níc ngoµi. H×nh thµnh c¸c khu chÕ xuÊt cã sö dông lao ®éng cña ViÖt Nam chÝnh lµ h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng t¹i chç. ChÝnh v× vËy chóng ta ph¶i lu«n ®µo t¹o, båi dìng nguån nh©n lùc trÎ cã tri thøc ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cña ®Êt níc.
2. Khoa häc kÜ thuËt ph¸t triÓn, lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®¹t tíi tèc ®é cao vît qua ph¹m vi cña mçi quèc gia.
S¶n xuÊt lín chØ cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ cao khi më réng quan hÖ ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng kh«ng chØ trong ph¹m vi mét níc mµ ph¶i më réng ra gi÷a nhiÒu quèc gia. Do ®ã cÇn cã sù hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng. ViÖt Nam muèn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ th× còng kh«ng thÓ kh«ng tham gia vµo hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Tõ ®ã míi n©ng cao ®îc vÞ thÕ cña níc ta trªn trêng quèc tÕ. Khi c¸c c«ng ty níc ngoµi víi ph¬ng thøc s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, giµu vèn th©m nhËp vµo thÞ trêng níc ta. C¸c doanh nghiÖp néi ®Þa ph¶i chÊp nhËn sù thôt lïi s¶n xuÊt m¹nh mÏ do c«ng nghÖ cña hä kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, cÇn nhiÒu lao ®éng hoÆc lµ ph¶i rót lui hoµn toµn khái thÞ trêng lao ®éng. Qu¸ tr×nh nµy cÇn ph¶i th¶i håi nh©n c«ng lao ®éng nhiÒu h¬n sè lîng c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi nhËn vµo do hä thùc hiÖn ph¬ng thøc s¶n xuÊt nhiÒu vèn. Sè lîng nh©n c«ng d thõa g©y ra sù t¨ng cao sè lîng ngêi thÊt nghiÖp ë níc ta. MÆt kh¸c, ë c¸c níc ph¸t triÓn ngêi lao ®éng cña hä cã tr×nh ®é cao nªn hä kh«ng muèn lµm c¸c c«ng viÖc nh : gióp viÖc, thuyÒn viªn ®¸nh c¸, hay lµ c¸c c«ng viÖc ë c¸c vïng s©u vïng xa… Trong khi ®ã tû lÖ thÊt nghiÖp cña ViÖt Nam lín, viÖc di chuyÓn sang nh÷ng n¬I cã viÖc lµm lµ ®iÒu tÊt yÕu v× thu nhËp ë ®ã cao gÊp kho¶ng 10 lÇn so v¬Ý thu nhËp ë ViÖt Nam.
3. Quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ ®· trë thµnh mét ®Æc ®iÓm næi bËt trong thêi ®¹i ngµy nay.
Trong ®iÒu kiÖn ®ã, quan hÖ cung cÇu kh«ng giíi h¹n trong mét níc, biªn giíi quèc gia chØ cßn ý nghÜa hµnh chÝnh. Quan hÖ nµy diÔn ra trong ph¹m vi quèc tÕ mµ trong ®ã bªn cung sÏ xuÊt khÈu, bªn cÇu nhËp khÈu lao ®éng. ViÖt Nam lµ níc ®«ng d©n sè, cÊu tróc d©n sè trÎ nªn cung lao ®éng rÊt lín.
ViÖt Nam cã lîi thÕ trong vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng.ViÖt Nam hiÖn nay cã trªn 80 triÖu d©n,sè ngêi trong tuæi lao ®éng chiÕm trªn 51%, sè lao ®éng cha cã viÖc lµm trªn 1,5 triÖu, tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ trªn 6%, tû lÖ sö dông lao ®éng ë n«ng th«n kho¶ng 75%.(10) T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn sè 84/th¸ng 6/ 2004 trang
4. ThÕ giíi ®ang ®Èy m¹nh khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn víi tèc ®é nhanh ®¸p øng víi nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ.
NhiÒu níc ph¸t triÓn lµ kh¸ch hµng quan träng c¸c nguån tµI nguyªn cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ( dÇu má, than ®¸, gç …). Trong khi ®ã c¸c níc ®¹ng ph¸t triÓn l¹i cÇn kÜ thuËt vµ vèn ®Çu t tõ níc ph¸t triÓn. Do ®ã, nhu cÇu vÒ lao ®éng ®Ó phôc vô c¸c dù ¸n khai th¸c tµI nguyªn lµ rÊt lín. ViÖt Nam cã thÓ ph¸t triÓn h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng t¹i chç rÊt cã tiÒm n¨ng.
5. X· héi cµng ph¸t triÓn th× giao lu v¨n ho¸ cµng m¹nh.
Do ®ã, xuÊt khÈu lao ®éng ®Ó ngêi ViÖt Nam hiÓu nÒn v¨n ho¸ cña níc b¹n, tiÕp thu cã chän läc nÒn v¨n ho¸ cña níc b¹n ®Ó cïng hîp t¸c kinh tÕ. Qua ®ã, ngêi ViÖt Nam sÏ qu¶ng b¸ vÒ nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam, qu¶ng b¸ c¸c danh lam th¾ng c¶nh còng nh con ngêi níc ta nh»m thu hót kh¸ch du lÞch.
6. D©n sè ViÖt Nam ®«ng, diÖn tÝch ®Êt cã h¹n, xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét biÖn ph¸p më réng kh«ng gian sinh tån cho ngêi ViÖt Nam.
HiÖn nay, c¶ níc cã gÇn 38 triÖu lao ®éng víi h¬n 70% tËp trung ë lao ®éng n«ng th«n. N¨m 2000, tæng lùc lîng lao ®éng níc ta sÏ ®¹t trªn 40 triÖu ngêi vµ tèc ®é t¨ng lao ®éng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 2,95%. Nªn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm cho ngêi lao ®éng th× xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét gi¶i ph¸p quan träng. Tõ ®ã, ®Ó ngêi lao ®éng ViÖt Nam cã thÓ më réng kh«ng gian sinh tån ®Ó tiÕp thu nh÷ng tri thøc tiªn tiÕn cña nh©n lo¹i ®Ó x©y dùng ®Êt níc ta ngµy mét giµu ®Ñp.
V / XuÊt khÈu lao ®éng lµ mét gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
1. C¸c gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm
Thu hót ®Çu t trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cña níc ngoµi cµng nhiÒu ®Ó t¹o ra cµng nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm
FDI ®· t¹o ra hµng v¹n lao ®éng vµ gi¸n tiÕp t¹o viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng th«ng qua c¸c dÞch vô FDI cung cÊp vµ c¸c ¶nh hëng cã tÝnh chÊt lan to¶ cña FDI. Ngoµi ra c¸c c«ng ty níc ngoµi vµ liªn doanh t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm trong ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô…Cßn ODA chñ yÕu x©y dùng h¹ tÇng c¬ së t¹o viÖc lµm trong ngµnh x©y dùng, c«ng nghiÖp… Nh÷ng c¬ héi viÖc lµm ®îc t¹o ra bëi dßng FDI, nhÊt lµ ë nh÷ng khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt vµ sù tr¶ c«ng hÊp dÉn h¬n t¹o ra vßng di chuyÓn lao ®éng trong níc, tõ nh÷ng vïng n«ng th«n ra thµnh thÞ, tõ khu vùc n«ng nghiÖp sang khu vùc c«ng nghiÖp, tõ n¬i cã thu nhËp thÊp sang n¬i cã thu nhËp cao h¬n.
Theo sè liÖu, FDI t¹o thªm sè viÖc lµm b»ng 2-3% tæng sè viÖc lµm ®îc t¹o thªm hµng n¨m. tÝnh ®Õn n¨m 2001, tæng sè viÖc lµm trùc tiÕp do khu vùc FDI t¹o ra lµ kho¶ng 380 ngµn chç lµm viÖc, cha kÓ sè viÖc lµm ®îc t¹o ra gi¸n tiÕp tõ FDI(6) Ts NguyÔn B¸ Ngäc – TrÇn V¨n Hoan, Toµn cÇu ho¸ : c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam
Muèn gia nhËp c¸c tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ (WTO, ASEAN…) th× c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ph¶i cæ phÇn ho¸ ®Ó nhµ kinh doanh níc ngoµi gãp vèn.
C¸c doanh nghiÖp nµy ngµy cµng më réng ®Çu t th× sÏ t¹o ra ®îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn thùc hiÖn tinh thÇn d©n chñ ho¸ kinh tÕ ®¶m b¶o cho mäi ngêi ®îc tù do lµm ¨n theo ph¸p luËt. §ång thêi khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®em hÕt tµI n¨ng, vËt lùc cña m×nh ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Ph¶i híng mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµo môc ®Ých chung lµ gia t¨ng GDP vµ t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Trong h¬n hai n¨m thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp, ®· cã h¬n 42 ngµn doanh nghiÖp vµ h¬n 300 ngµn hé kinh doanh míi ®¨ng kÝ, thu hót thªm vèn ®Çu t t¬ng ®¬ng 4 tû $ vµ t¹o ®îc kho¶ng 750 ngµn chç lµm viÖc míi.(7) ) Ts NguyÔn B¸ Ngäc – TrÇn V¨n Hoan, Toµn cÇu ho¸ : c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam
ChiÕn lîc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, gia c«ng chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu
C¸c quü hç trî viÖc lµm cña chÝnh phñ còng gãp phÇn rÊt lín trong viÖc t¹o viÖc lµm.
Quü nµy ®îc qu¶n lÝ, sö dông cã hiÖu qu¶ g¾n víi ho¹t ®éng cña quü víi ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Þa ph¬ng, ph¸t huy nguån lùc con ngêi ®ång thêi khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ x· héi ®Þa ph¬ng. Víi tæng nguån quü gÇn 1.800 tû, doanh sè cho vay kho¶ng 900 tû ®ång/ n¨m, chiÕm 0.3% tæng nguån lùc ph¸t triÓn nhng quü ®· gãp phÇn t¹o më viÖc lµm cho 22% sè lao ®éng ®îc gi¶i quyÕt viÖc lµm trong c¶ níc.(8) T¹p chÝ L§- XH sè 206+207+208 (tõ 1/1- 15/2/2003)
C¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ph¸t triÓn m¹nh t¹o ra lîng viÖc lµm kh¸ lín.
NhiÒu tØnh ®· vËn dông chÝnh s¸ch ®Çu t theo vïng träng ®iÓm, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp, kh¬i dËy c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng (RÌn, §óc, Thuª, Gèm, Lôa …) nh Hµ Néi, H¶i D¬ng, B¾c Ninh, Hµ T©y … Khu vùc n«ng th«n chØ sö dông 65% tæng sè vèn vay nhng thu hót ®îc 75% sè lao ®éng, khu vùc thµnh thÞ ®îc sö dông 35% sè vèn vµ gi¶i quyÕt ®îc 25% sè lao ®éng. NhiÒu dù ¸n ph¸t huy tèt, ®em l¹i hiÖu qu¶ cao, gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu lao ®éng, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng tõ 2-6 triÖu ®ång/ n¨m. §ång thêi t¨ng thêi gian sö dông lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n.(9) T¹p chÝ L§- XH sè 206+207+208 (tõ 1/1- 15/2/2003
2. XuÊt khÈu lao ®éng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó t¹o viÖc lµm
TÇm quan träng cña xuÊt khÈu lao ®éng
Bé ChÝnh trÞ TW §¶ng ban hµnh chØ thÞ sè 41-CT/T ngµy 22/9/1998 kh¼ng ®Þnh : “XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i quyÕt viÖc lµm. t¹o thu nhËp n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ngêi lao ®éng, t¨ng nguån thu nhËp ngo¹i tÖ cho ®Êt níc, cïng víi c¸c gi¶i ph¸p t¹o viÖc lµm trong níc lµ chÝnh, xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia lµ mét chiÕn lîc quan träng,l©u dµi, gãp phÇn x©y dùng ®éi ngò lao ®éng cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc”.
ViÖc lµm th«ng qua xuÊt khÈu lao ®éng chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong tæng sè viÖc lµm do nÒn kinh tÕ t¹o ra hµng n¨m, gãp phÇn vµo gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp vµ n©ng cao thu nhËp cho ngêi lao ®éng. H»ng n¨m, ViÖt Nam ®a ®i ®îc kho¶ng 26000 lao ®éng, chiÕm kho¶ng gÇn 3% lùc lîng lao ®éng t¨ng hµng n¨m. Ngoµi ra, th«ng qua lao ®éng ë níc ngoµi, ngêi lao ®éng ®· n©ng cao ®îc tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt, ngo¹i ng÷, tiÕp thu ®îc c«ng nghÖ vµ t¸c phong s¶n xuÊt c«ng nghÖ tiªn tiÕn, do ®ã tõng bíc ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc khi hä trë vÒ. XuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp vµo viÖc t¨ng tÝch luü vèn cho c«ng nghiÖp ho¸.
ViÖc xuÊt khÈu lao ®éng ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ViÖt Nam. §èi víi mét níc nghÌo nh x· Phóc Thä, huyÖn Nghi Léc, tØnh NghÖ An th× xuÊt khÈu lao ®éng hiÖn ®îc coi lµ lêi gi¶i tèi u cho bµi to¸n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. ChØ sau 8 n¨m kÓ tõ ngµy ngêi d©n b¾t ®Çu ®i xuÊt khÈu lao ®éng trªn nh÷ng con tµu ®¸nh c¸ cña Hµn Quèc vµ §µi Loan, ®Õn nay nh÷ng ®ång tiÒn mµ hä dµnh dôm göi vÒ ®· lµm thay ®åi ®¸ng kÓ diÖn m¹o cña quª h¬ng. N¨m 2001 tæng thu nhËp cña xãm B×nh Minh lªn tíi 1,7 tû ®ång lµ nhê cã 1,3-1,4 tØ ®ång thu nhËp cña trªn 50 ngêi ®i xuÊt khÈu lao ®éng ®ãng gãp cho gia ®×nh. B×nh qu©n mçi lao ®éng göi vÒ 25-30 triÖu ®ång / n¨m, so víi b×nh qu©n 1 triÖu ®ång/ ngêi/n¨m cña ngêi lao ®éng ë nhµ.
b- Thùc tr¹ng
b.1/ Sè lîng ®i xuÊt khÈu lao ®éng
Trong thêi gian qua, c«ng t¸c chØ ®¹o ®iÒu hµnh cña c¸c c¬ quan qu¶n lÝ nhµ níc vÒ xuÊt khÈu lao ®éng t¬ng ®èi ®ång bé vµ kh¸ chÆt chÏ ®· thóc ®Èy thÞ trêng lao ®éng ph¸t triÓn
Sè lîng ngêi tham gia xuÊt khÈu lao ®éng t¨ng lªn râ ( biÓu ®å 1)
BiÓu ®å 1: T×nh h×nh gia t¨ng lao ®éng trªn thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng, giai ®o¹n 1996-2003:
Sèlîng
N¨m
Theo biÓu ®å trªn, th× trong vßng 8 n¨m (1996-2000) sè tham gia xuÊt khÈu lao ®éng ®¹t 253.660 ngêi vµ sè lîng lao ®éng t¨ng lªn lµ 62.340 ngêi. HÇu nh, tõ n¨m 1996-2003 th× sè lîng lao ®éng ®i lao ®éng ë níc ngoµi n¨m sau cao h¬n n¨m tríc vµ tèc ®é t¨ng kho¶ng 1,3-1,8 lÇn. ChØ riªng, sè lîng lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng cña n¨m 1998 lµ thÊp h¬n so víi n¨m 1997 lµ 6230 ngêi. Nguyªn nh©n lµ do cuéc khñng ho¶ng tµI chÝnh tiÒn tÖ n¨m 1997-1998. Nh÷ng n¨m tiÕp theo ®ã, do ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch híng m¹nh vµo xuÊt khÈu lao ®éng, cïng víi kh¶ n¨ng kh«i phôc nhanh chãng cña c¸c nÒn kinh tÕ sau cuéc khñng ho¶ng tµI chÝnh – tiÒn tÖ khu vùc, sè lao ®éng ViÖt Nam tham gia xuÊt khÈu lao ®éng t¨ng lªn nhanh chãng. NÕu n¨m 1999 chØ xuÊt khÈu ®îc 20.700 ngêi th× sang n¨m 2003 t»ng lªn 75.000 ngêi, gÊp 6 lÇn so víi n¨m 1996. Tèc ®é t¨ng nhanh nhÊt lµ tõ n¨m 2002- 2003 t¨ng lªn gÊp 3,623 lÇn.
BiÓu ®å 2: C¬ cÊu lao ®éng ph©n theo ngµnh nghÒ chñ yÕu trªn thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng
C¬ cÊu nghÒ
Sè lîng
Tõ b¶ng trªn ta thÊy, tû träng lao ®éng cã tay nghÒ trong tæng sè lao ®éng ®i xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng vµ ®¹t gÇn 65%. VÒ c¸c nghÒ nghiÖp mµ lao ®éng ViÖt Nam ®ang ®¶m nhËn cã tíi 45% lµm trong nghÒ c«ng nghiÖp nhÑ, 26 % trong x©y dùng, 20% lµm trong ngµnh c¬ khÝ, 6% lµm nghÒ n«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn thùc phÈm. Níc ta xuÊt khÈu lao ®éng chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, lµm nh÷ng c«ng viÖc mµ lao ®éng ë níc tiÕp nhËn lao ®éng kh«ng muèn lµm (nh÷ng c«ng viÖc ®ßi chuyªn m«n kh«ng cao, l¬ng thÊp) hoÆc ®îc ph©n c«ng ®Õn nh÷ng vïng xa x«i hÎo l¸nh, lµm nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc h¬n.
b-2/ChÊt lîng lao ®éng
Trong bèi c¶nh c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, ngêi sö dông lao ®éng ngµy cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®a ra nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe h¬n. C«ng nh©n kh«ng nh÷ng ph¶i cã søc khoÎ tèt, cã ý thøc phôc tïng kû luËt cao, mµ cßn sö dông ®îc ng«n ng÷ cña níc tiÕp nhËn. §©y chÝnh lµ ®iÓm yÕu cña ngêi lao ®éng ViÖt Nam. Lao ®éng ViÖt Nam nhiÒu khi cha ®¸p øng ®îc ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu mµ thÞ trêng ®Æt ra nh ngo¹i ng÷, tay nghÒ, søc khoÎ vµ ®Æc biÖt lµ kû luËt lao ®éng. §a sè ngêi ViÖt Nam ®i lao ®éng ë níc ngoµi lµ n«ng d©n, tiÕp thu ngo¹i ng÷ chËm, cã søc khoÎ nhng kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ cha quen víi t¸c phong c«ng nghiÖp
Bªn c¹nh nh÷ng nhîc ®iÓm ®ã th× lao ®éng cã rÊt nhiÒu u ®iÓm : chÊt lîng lao ®éng cña ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ t¬ng ®èi tèt, phÇn lín ®îc ®µo t¹o trong trêng phæ th«ng. RÊt nhiÒu ngêi sau mét thêi gian lao ®éng ë níc ngoµi ®· cã kü n¨ng tay nghÒ cao, ®¶m nhËn nh÷ng kh©u quan träng cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt.
b-3/ Sè ngo¹i tÖ thu ®îc:
XuÊt khÈu lao ®éng trong thêi gian qua còng mang l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng khen ngîi, gãp phÇn quan träng trong viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng cña ngêi lao ®éng vµ t¨ng ngo¹i tÖ cho nhµ níc:
N¨m
Sè lao ®éng xuÊt khÈu ( ngêi)
Sè ngo¹i tÖ thu vÒ ( 1000 $)
Sè ngo¹i tÖ thu vÒ / 1 ngêi / n¨m
1991
1020
2500
2450,98
1992
810
6800
8395,06
1993
3960
15800
3989,89
1994
9230
43100
4669,55
1995
10050
77900
7751,2
1996
12660
100800
7962,085
1997
18470
129200
6995,127
1998
12240
148300
12116
1999
20700
150800
7285,02
Tæng céng
89140
675200
7574,6
Doanh thu tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng chiÕm mét tû träng lín trong tæng doanh thu cña nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh nµy. Tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n doanh thu cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®¹t kho¶ng 15-20%. §èi víi chi phÝ qu¶n lÝ nhµ níc, møc b×nh qu©n ®Çu t cho mét lao ®éng mçi n¨m kho¶ng 30 $ vµ thu vÒ cho ng©n s¸ch kho¶ng 36,7 $. TÝnh chung cho ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc t¹i níc ngoµi b×nh qu©n thu nhËp b»ng 10-15 lÇn víi thu nhËp trong níc. Do vËy, xuÊt khÈu lao ®éng lµ c¬ héi tèt ®Ó ngêi lao ®éng tÝch luü vèn, c¶i thiÖn ®êi sèng vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña b¶n th©n vµ gia ®×nh hä.(13) Kinh tÕ ch©u ¸ - TBD sè 2, th¸ng 4/2001
b.4 / ChÊt lîng lao ®éng
ChÊt lîng nguån lao ®éng ®îc n©ng lªn, ngµy cµng cã nhiÒu lao ®éng ®îc ®µo t¹o bµI b¶n h¬n, ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n s©u h¬n, vÒ ngo¹i ng÷. Ngoµi ra, ngêi lao ®éng cßn ®îc trang bÞ c¸c kiÕn thøc vÒ luËt ph¸p,phong tôc, tËp qu¸n trong vµ ngoµi níc khi tham gia xuÊt khÈu lao ®éng
b.5 / Ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng
Bíc ®Çu ph¸t huy søc m¹nh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng, h×nh thµnh ®îc ®éi ngò doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng t¬ng ®èi m¹nh vÒ c¬ së vËt chÊt, vÒ c¸n bé cã ®µo t¹o lao ®éng. HiÖn nay, c¶ níc cã 154 doanh nghiÖp cã giÊy phÐp xuÊt khÈu lao ®éng, trong ®ã cã 16 doanh nghiÖp chuyªn doanh xuÊt khÈu lao ®éng, 134 doanh nghiÖp ®îc bæ sung chøc n¨ng xuÊt khÈu lao ®éng vµ 4 doanh nghiÖp t nh©n tham gia xuÊt khÈu lao ®éng. NhiÒu doanh nghiÖp tÝch cùc, chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm thÞ trêng níc ngoµi ®ång thêi kÕt hîp víi c¬ quan chøc n¨ng vµ c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ ®Ó ®µo t¹o lao ®éng ®a ®i xuÊt khÈu. Trong 3 n¨m xuÊt khÈu lao ®éng (2001-2003) ®· cã :
1 doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®îc 10.000 lao ®éng
4 doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®îc trªn 5000 lao ®éng
37 doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®îc trªn 1000 lao ®éng
C¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· tiÕn hµnh 140 cuéc kiÓm tra vµ 37 cuéc thanh tra ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. Trong ®ã thu håi giÊy phÐp ho¹t ®éng cña 8 doanh nghiÖp ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, ®×nh chØ kinh doanh cã thêi h¹n ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi nhiÒu doanh nghiÖp cã vi ph¹m ph¸p luËt hoÆc cã tû lÖ lao ®éng tù ý bá hîp ®ång lao ®éng cao… ChÝnh v× vËy, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n ngêi lao ®éng ®· tõng bíc gãp phÇn vµo viÖc lËp l¹i kØ c¬ng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng, æn ®Þnh vµ gi÷ uy tÝn cho lao ®éng ViÖt Nam trªn thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ.
HiÖn nay, thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng cña níc ta kh«ng chØ bã hÑp trong c¸c níc SNG, ch©u Phi mµ cßn ®îc më réng sang c¸c níc kh¸c chÕ ®é chÝnh trÞ – x· héi. Lao ®éng xuÊt khÈu cña níc ta ®· vµ ®ang lµm viÖc ë 40 níc, vïng l·nh thæ, víi thÞ phÇn ngµy cµng t¨ng, tr¶i réng tõ §«ng B¾c ¸, §«ng Nam ¸, khu vùc Trung §«ng tíi nam Th¸I B×nh D¬ng. Trong ®ã cã thÞ tr¬ng míi næi nh : thÞ trêng Malaixia, chØ h¬n 1 n¨m (5-2002 ®Õn 12-2003)ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®îc gÇn 70.000 lao ®éng. T¹i c¸c thÞ trêng NhËt B¶n, §µI Loan,Hµn Quèc, Trung §«ng vµ mét sè níc ch©u ¢u thÞ phÇn xuÊt khÈu lao ®éng t¨ng lªn kh¸. (10) Nghiªn cøu kinh tÕ sè 314 th¸ng 7/2004
c- Ph¬ng híng ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ .
d.1/ Ph¬ng híng ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng
V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam chØ râ:Më réng thÞ trêng lao ®éng, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng cã tæ chøc vµ cã hiÖu qu¶, víi sù tham gia cña c¸c thµnh viªn kinh tÕ. Môc tiªu n¨m 2004: ®a 60.000-65000 lao ®éng, n¨m 2005:®a 70.000 lao ®éng ®i lµm viÖc t¹i níc ngoµi.
§Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã th× chóng ta ph¶i thùc hiÖn ®a ph¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ trong ph¸t triÓn thÞ trêng. Tríc tiªn chóng ta ph¶i t×m ra thÞ trêng nhËp khÈu lao ®éng. Trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸, c¸c níc xuÊt khÈu lao ®éng c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó giµnh giËt thÞ trêng vµ phÇn th¾ng sÏ thuéc vÒ nh÷ng níc cã chiÕn lîc ®óng ®¾n, tiÒm lùc m¹nh trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. V× vËy ®a ph¬ng ho¸ thÞ trêng lµ híng quan träng ®Ó t¹o lËp gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ trêng. Chóng ta cÇn gi÷ v÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng t¹i c¸c níc SNG vµ §«ng ¢u, t¨ng cêng xuÊt khÈu lao ®éng sang c¸c níc trong khu vùc : Malaysia, Hµn Quèc, §µi Loan, NhËt B¶n, Lµo vµ c¸c níc Trung §«ng, t¹o bíc ®ét ph¸ sang thÞ trêng lao ®éng ch©u Mü,ch©u Phi, T©y ¢u.
HiÖn nay, nhiÒu níc cÇn ®Õn lao ®éng nhËp c. §©y lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam ®a ngêi lao ®éng ra níc ngoµi lµm viÖc. C¸c níc NhËt B¶n sau mét thêi gian h¹n chÕ lao ®éng nhËp c nay l¹i t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi níc ngoµi ®Õn lµm viÖc. Hµn Quèc xem xÐt cho phÐp ViÖt Nam ®a thªm 4000 lao ®éng trong n¨m 2004 céng víi h¹n ng¹ch 18000 ngêi. ChÝnh v× vËy chiÕn lîc Maketing xuÊt khÈu lao ®éng lµ rÊt quan träng.
NÕu nh lao ®éng phæ th«ng th× c«ng ty sÏ chän chiÕn lîc ph©n t¸n v× nã Ýt tèn kÐm vÒ chi phÝ ®µo t¹o còng nh qu¶n lÝ. Ngîc l¹i, nÕu xuÊt khÈu chuyªn gia th× c«ng ty l¹i chän chiÕn lîc tËp trung vµo mét sè thÞ trêng träng ®iÓm.
§a d¹ng ho¸ h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng theo h×nh thøc xen ghÐp ®a lao ®éng ViÖt Nam sang lµm viÖc cïng c«ng nh©n níc së t¹i, trong c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt theo hiÖp ®Þnh cña chÝnh phñ. KÕt hîp víi h×nh thøc míi nh : xuÊt khÈu lao ®éng theo hîp ®ång gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ cã chøc n¨ng xuÊt khÈu lao ®éng cña níc ta víi níc nhËp khÈu lao ®éng, xuÊt khÈu lao ®éng theo hîp ®ång gi÷a c¸ nh©n ViÖt Nam víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ngoµi, xuÊt khÈu lao ®éng theo c¸c hîp ®ång nhËn thÇu x©y dùng c«ng tr×nh ë níc ngoµi…
§a d¹ng ho¸ c¬ cÊu ngµnh nghÒ phôc vô ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng nh thuyÒn viªn ®¸nh c¸ vµ tµu vËn t¶i, chuyªn gia n«ng häc …
d-2/ ChuÈn bÞ tèt nguån lao ®éng phôc vô cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng:
ChÊt lîng nguån lao ®éng tèt lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng bÒn v÷ng vµ ph¶i dùa vµo c¸c th«ng sè : sè lîng, chÊt lîng,c¬ cÊu ngµnh nghÒ… §ã lµ nhiÖm vô chung cña Nhµ níc, c¸c cÊp, c¸c ngµnh,c¸c doanh nghiÖp vµ b¶n th©n ngêi lao ®éng. TËp trung ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng víi tinh thÇn tËp thÓ cao, chó träng vµo ghi nhí vµ b¾t chíc. Tõ ®ã, ngêi lao ®éng míi tiÕp thu tri thøc, c¶i tiÕn c«ng nghÖ nhËp khÈu. X©y dùng kØ luËt chÆt chÏ cho ngêi lao ®éng, n©ng cao nhanh n¨ng suÊt lao ®éng cao, c¶I thiÖn ®îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngêi lao ®éng ViÖt Nam.
CÇn ph¶i ®iÒu chØnh ®µo t¹o nguån nh©n lùc tËp trung híng tíi t¹o ra ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é cao nhng còng ph¶i cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao, Ngêi lao ®éng ph¶i ®îc ®µo t¹o tin häc vµ tiÕng Anh tèt ®Ó ®¸p øng víi sù ph¸t triÓn míi cña ®Êt níc. ChÝnh phñ chñ tr¬ng ph¸t triÓn nÒn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o theo híng héi nhËp quèc tÕ, nh c¶i c¸ch ch¬ng tr×nh bËc häc phæ th«ng tõ môc tiªu cung cÊp khèi lîng kiÕn thøc s¸ch vë sang cung cÊp nh÷ng kÜ n¨mg cÇn thiÕt cho cuéc sèng, cung cÊp c¬ héi ®éc lËp. ChÝnh v× vËy viÖc tuyÓn mé nh©n lùc kh«ng chØ dùa vµo kh¶ n¨ng trung thµnh, tªn tuæi, lÝ thuyÕt su«ng mµ cßn ph¶i dùa vµo tr×nh ®é thùc tÕ. Tõ ®ã míi ®¸p óng chÊt lîng lao ®éng cho sù héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ.
d-3/ Më réng thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng trªn c¬ së ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi.
XuÊt khÈu lao ®éng lµ mét hµng ho¸ ®Æc biÖt – hµng ho¸ søc lao ®éng, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cã t¸c ®éng ®a chiÒu c¶ vÒ kinh tÕ – chÝnh trÞ –x· héi. Do ®ã, khi tÝnh to¸n hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng nãi chung ph¶i ®¶m b¶o ph¸t triÓn môc tiªu kÐp : hiÖu qu¶ kinh tÕ g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ x· héi. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng lµ kÕt qu¶ thu ®îc cao nhÊt sau khi trõ ®i chi phÝ, biÓu hiÖn cô thÓ lµ ngo¹i tÖ dßng thu vÒ hµng n¨m cho ®Êt níc,doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng. HiÖu qu¶ chÝnh trÞ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng chÝnh lµ viÖc t¹o lËp ®îc m«i trêng chÝnh trÞ æn ®Þnh, t¨ng cêng vµ ph¸t triÓn c¸c mèi giao bang quèc tÕ gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, æn ®Þnh t×nh h×nh chÝnh trÞ trong níc, khu vùc vµ quèc tÕ. HiÖu qu¶ x· héi cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng lµ ®¶m b¶o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp ë møc cao nhÊt cho quèc gia, doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng, thùc hiÖn c«ng b»ng d©n chñ ngay trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. Ph¸t triÓn thÞ trêng ph¶i híng tíi ba mùc tiªu kÐp. NÕu qu¸ nhÊn m¹nh vµo mét trong ba ph¬ng diÖn trªn sÏ ¶nh hëng tiªu cùc tíi b¶n th©n ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµ réng lín h¬n lµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt níc.
d-4/ Tu©n thñ nguyªn t¾c thÞ trêng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng :
Chóng ta ph¶i chÊp nhËn sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®ã trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng trªn c¬ sá luËt ®Þnh. Trong ®ã, thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o, ®Þnh híng vµ dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kh¸c cïng tham gia ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng.
MÆt kh¸c, chóng ta chÊp nhËn sù c¹nh tranh trªn thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ, nhÊt lµ c¸c níc xuÊt khÈu lao ®éng trong khu vùc. Trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, c¹nh tranh th¬ng m¹i nãi chung, c¹nh tranh thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng nãi riªng diÔn ra rÊt gay g¾t.
e- C¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng
e.1 / T¨ng cêng ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ:
Chóng ta cÇn hiÓu râ nhu cÇu vÒ lao ®éng ®èi víi tõng ngµnh nghÒ vµ xu híng biÕn ®éng c¬ cÊu ngµnh nghÒ ®ã trªn thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ. CÇn ph¶i t×m hiÓu chÝnh s¸ch ph¸p luËt, t«n giµo, tÝn ngìng cña níc nhËp khÈu lao ®éng. Tõ ®ã, ®Ó x©y dùng chiÕn lîc c¶ ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng.
VÒ phÝa Nhµ níc tiÕp tôc cñng cè, më réng vµ ph¸t triÓn ngo¹i giao víi c¸c níc trªn thÕ giíi, tÝch cùc ®µm ph¸n, kÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh khung vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. MÆt kh¸c, nhµ níc tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lu«n tÝch cùc t×m kiÕm khai th¸c thÞ trêng, nhÊt lµ c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng : Malaisya, §µI Loan, Hµn Quèc, NhËt B¶n…
Ngoµi ra, cÇn ph¶i ph¸t triÓn m¹nh c¸c trung t©m nghiªn cøu thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ nh»m cung cÊp th«ng tin nhanh, chÝnh x¸c cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng, dù b¸o cÇu lao ®éng trªn thÞ trêng lao ®éng. Ngoµi ra, doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i tÝch cùc chµo hµng, qu¶ng c¸o vÒ kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng, c¸c lo¹i ngµnh nghÒ cña ViÖt Nam trªn trang Web, qui ®Þnh râ vai trß, tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao ë níc ngoµi trong viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu lao ®éng, gi¶i quyÕt nh÷ng víng m¾c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông lao ®éng cña chñ sö dông lao ®éng níc ngoµi, gi÷a nhµ níc ta víi níc nhËp khÈu lao ®éng vµ c¸c c«ng ty m«i giíi nhËp khÈu lao ®éng ViÖt Nam.
e.2 / N©ng cao chÊt lîng nguån lao ®éng phôc vô xuÊt khÈu lao ®éng
VÒ tuyÓn chän lao ®éng : TriÓn khai s©u, réng m« h×nh liªn th«ng gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng, c¸c doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng, chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph¬ng c¸c cÊp, nhÊt lµ khu vùc n«ng th«n. §èi tîng tuyÓn chän ®i xuÊt khÈu lao ®éng nªn híng vµo lùc lîng häc sinh tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc. §©y lµ lùc lîng dåi dµo cho xuÊt khÈu lao ®éng. C¸c ®èi tîng lµ bé ®éi phôc viªn, lµ lao ®éng trong khu vùc nhµ níc gi¶m biªn chÕ ®Òu lµ nguån quan träng cho xuÊt khÈu lao ®éng.
VÒ ®µo t¹o – båi dìng : X©y dùng chiÕn lîc ®µo t¹o cho phï hîp víi nhu cÇu lao ®éng trªn thÞ trêng. §µo t¹o ng¾n h¹n (cho lao ®éng gi¶n ®¬n), ®µo t¹o dµi h¹n (cho lao ®éng kü thuËt. CÇn ph¶i tiÕn hµnh ®µo t¹o toµn diÖn cho ngêi lao ®éng c¶ vÒ chuyªn m«n ngo¹i ng÷, gi¸o dôc ph¸p luËt,phong c¸ch ngêi lao ®éng c«ng nghiÖp, phong tôc tËp qu¸n cña níc nhËp khÈu lao ®éng
VÒ cö tuyÓn lao ®éng tham gia xuÊt khÈu lao ®éng sau ®µo t¹o – båi dìng. Chóng ta lu«n cÇn ph¶i xem xÐt lao ®éng ®a ®i xuÊt khÈu lao ®éng cã ®¸p øng ®îc c«ng viÖc cña ®èi t¸c hay kh«ng. ViÖc ®a lao ®éng ®i níc ngoµi kh«ng qua s¸t h¹ch sau ®µo t¹o sÏ kh«ng t¹o ®éng lùc ®Ó ngêi lao ®éng ph¶i tu dìng rÌn luyÖn n¨ng lùc cña hä cao nhÊt tríc khi xuÊt khÈu. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng nhÊt lµm gi¶m søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ cña lao ®éng ViÖt Nam. V× vËy s¸t h¹ch ®Çu ra ®èi víi lao ®éng xuÊt khÈu lao ®éng sau ®µo t¹o lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt vµ ph¶i kiªn quyÕt thùc hiÖn míi ®¶m b¶o chÊt lîng cña nguån lao ®éng xuÊt khÈu.
e.3 / TiÕp tôc ®æi míi, s¾p xÕp l¹i vµ ph¸t triÓn hÖ thèng doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu lao ®éng.
Theo nghÞ ®Þnh sè 81/2003/ N§-CP th×:
§iÒu kiÖn tµi chÝnh ®Ó ®îc cÊp giÊy phÐp :
Cã vèn ®iÒu lÖ tõ 5 tû trë lªn (tríc ®©y lµ 1 tû ®ång)
Ký quü 500 triÖu ®ång t¹i ng©n hµng
ChÝnh phñ ®a ra møc ®iÒu kiÖn tµi chÝnh trªn ®Ó gióp cho doanh nghiÖp gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bÊt ngê x¶y ra nh : kinh tÕ níc së t¹i suy tho¸i, doanh nghiÖp sö dông lao ®éng ViÖt Nam bÞ ph¸ s¶n, thiªn tai, ®Þch ho¹. Doanh nghiÖp ph¶i cã c¬ së tµi chÝnh ®ñ lín ®Ó gi¶i quyÕt nhanh chãng nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh, b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng, uy tÝn cho doanh nghiÖp ViÖt Nam.
Kiªn quyÕt thu håi giÊy phÐp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nÕu vi ph¹m nghiªm träng trong c«ng t¸c tuyÓn chän lao ®éng xuÊt khÈu lao ®éng, lõa ®¶o ngêi lao ®éng. NghÞ ®Þnh 81 quy ®Þnh vÒ viÖc ®×nh chØ,thu håi giÊy phÐp ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng nh sau:
Vi ph¹m viÖc ®a lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi ë c¸c khu vùc cÊm, c¸c nghÒ vµ c«ng viÖc bÞ cÊm.
BÞ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh 3 lÇn
BÞ gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n
Sau 18 th¸ng kÓ tõ ngµy ®îc cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng mµ kh«ng ®a ®îc trªn 100 ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc t¹i níc ngoµi.
Nhµ níc ta ®ang tËp trung ®Çu t ph¸t triÓn hÖ thèng doanh nghiÖp (kho¶ng 20 doanh nghiÖp) cã tiÒm lùc m¹nh vÒ c¬ sá vËt chÊt – kÜ thuËt phôc vô ®µo t¹o – båi dìng ngêi lao ®éng vÒ vèn ®Çu t vÒ kh¶ n¨ng nghiªn cøu …®Ó cã søc c¹nh tranh m¹nh trªn thÞ trêng quèc tÕ.
e.4 / TiÕp tôc ®æi míi chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«
Thùc hiÖn thËt nghiªm ngÆt viÖc kÝ quü vµ b¶o l·nh trong xuÊt khÈu lao ®éng. Nh»m t¨ng cêng tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng trong viÖc thùc hiÖn kÝ kÕt hîp ®ång víi níc nhËp khÈu lao ®éng, ng¨n chÆn t×nh tr¹ng vi ph¹m hîp ®ång cña nguån lao ®éng, ®¶m b¶o ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng v÷ng ch¾c.
T×m viÖc lµm phï hîp víi tõng thÞ trêng theo híng ®¶m b¶o kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých cña ngêi lao ®éng víi lîi Ých cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng vµ lîi Ých cña quèc gia. TiÕp ®ã nhµ níc cÇn ph¶i x©y dùng chÝnh s¸ch cho vay tÝn dông u ®·i ®èi víi ngêi nghÌo, nhÊt lµ vïng n«ng th«n tham gia xuÊt khÈu lao ®éng, t¹o c¬ héi cho ngêi nghÌo tiÕp cËn vµ cã viÖc lµm ë ngoµi níc, t¨ng thu nhËp, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
e.5 / ChÕ ®é tµi chÝnh ®èi víi ngêi lao ®éng ®i lµm viÖc ë ngoµi (theo nghÞ ®Þnh 81):
Qu¶n lÝ tiÒn ®Æt cäc thu cña ngêi lao ®éng : t¹i ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nami
PhÝ dÞch vô : Ngêi lao ®éng kh«ng nép theo tØ lÖ phÇn tr¨m mµ lµ 01 th¸ng l¬ng theo hîp ®ång lao ®éng cho 01 n¨m lµm viÖc ®èi sü quan, thuû thñ trªn tµu vËn t¶i biÓn th× kh«ng qu¸ 1,5 l¬ng th¸ng theo hîp ®ång.
Doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng trÝch 1% sè phÝ dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng ®Ó ®ãng gãp vµo quü hç trî xuÊt khÈu lao ®éng.
e.6 / T¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng
TiÕn hµnh kiÓm tra,thanh tra ®Þnh k× vµ bÊt ngê víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng
Phèi kÕt hîp tèt gi÷a c¸c c¬ quan thanh tra víi c¬ quan chøc n¨ng phôc vô c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng (nh : Bé lao ®éng, Bé tµi chÝnh, Bé ngo¹i giao) nh»m ph¸t hiÖn vµ xö lÝ nh÷ng vi ph¹m trong xuÊt khÈu lao ®éng, chèng nh÷ng hµnh vi lõa ®¶o ngêi lao ®éng.
VI / Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã t¸c ®éng rÊt lín tíi xuÊt khÈu lao ®éng t¹i ViÖt Nam:
XuÊt khÈu lao ®éng cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn vÊn ®Ò t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng :
a - Sè lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng lµm gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp trong níc
ViÖt Nam hiÖn nay cã trªn 80 triÖu d©n,sè ngêi trong tuæi lao ®éng chiÕm trªn 51%, sè lao ®éng cha cã viÖc lµm trªn 1,5 triÖu, tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ trªn 6%, tû lÖ sö dông lao ®éng ë n«ng th«n kho¶ng 75%.(10) T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn sè 84/th¸ng 6/ 2004 trang
N¨m 2003, ViÖt Nam ®· ®a ®îc 75.000 ngêi ®i xuÊt khÈu lao ®éng, gi¶i quyÕt ®îc 1/20 lÇn sè lao ®éng cha cã viÖc lµm. N¨m 2002, Quü quèc gia hç trî viÖc lµm ®· t¹o ®îc 0,3 triÖu viÖc lµm(chiÕm 21,43%), c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹o ®îc 1,05 triÖu viÖc lµm ( chiÕm 75%), ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®· t¹o ®îc 0,046 triÖu viÖc lµm chiÕm 3,57%(14) T¹p chÝ lao ®éng vµ x· héi sè 206+207+208 (tõ 1/1- 15/2/2003)
Sau khi lao ®éng vÒ níc, víi tr×nh ®é chuyªn m«n mµ hä tiÕp thu ®îc, hä lËp ®îc c«ng ty hoÆc gãp vån kinh doanh.
Tõ ®ã t¹o ra ®îc rÊt nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm
Nh÷ng ngêi lao ®éng ë níc ngoµi vÒ sau khi hoµn thµnh cã tay nghÒ kh¸ ( bËc 4 trë lªn chiÕm 80%, cßn l¹i chñ yÕu lµ bËc 3). VÒ mÆt tri thøc nghÒ nghiÖp th× nã cã thÓ øng dông rÊt h÷u hiÖu trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam. C¸c c«ng cô mµ hä mang vÒ tuyÖt ®¹i bé phËn lµ thÝch dông ë níc ta ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhá ngoµi thµnh phÇn quèc doanh M¸y tiÖn v¹n n¨ng cì nhá, m¸y khoan, m¸y hµn. Trong c¶ níc ta cã kho¶ng 300 doanh nghiÖp nhá do chñ yÕu nh÷ng ngêi ®i lao ®éng t¹i níc ngoµi vÒ thµnh lËp : 1/2doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ phôc vô s¶n xuÊt, 1/2 doanh nghiÖp th¬ng vµ dÞch vô. VÝ dô, doanh nghiÖp “ X©y l¾p ®iön” ë Tõ Liªm, Hµ Néi, chñ doanh nghiÖp lµ anh NguyÔn V¨n Nhung, anh vÒ níc 1989 vµ thµnh lËp doanh nghiÖp vµo n¨m 1990. Doanh nghiÖp cña anh cã 25 ngêi lµm viÖc thêng xuyªn (6 ngêi ®i lµm viÖc ë níc ngoµi vÒ). Ngoµi ra, doanh nghiÖp cßn sö dông lao ®éng theo hîp ®ång thêi vô lµ 15-30 ngêi. N¨m 1990, doanh nghiÖp thùc hiÖn 10 hîp ®ång x©y l¾p ( ®êng d©y dÉn ®iön cho tr¹m b¬m Xu©n §Ønh, trÞ gi¸ 50 triÖu ®ång…)
c. Thµnh lËp quü tÝn dông nh©n d©n huy ®éng nguån vèn cña nh÷ng ngêi ®i xuÊt khÈu lao ®éng ®Ó cho nh÷ng ngêi cã nhu cÇu ®i xuÊt khÈu lao ®éng vay vèn
¤ng NguyÔn Do·n Dôc – xãm B×nh Minh, x· Phóc Thä, huyÖn Nghi Léc, tØnh NghÖ An : “ Gia ®×nh dïng tiÒn lao ®éng cña con em ®· ®i vµ cã ®ång vèn gom vÒ, c¬ b¶n lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt tøc lµ t¸I s¶n xuÊt ë ®Þa ph¬ng, sau ®ã lµ t¸i s¶n xuÊt cã nghÒ nghiÖp vµ s¾m tµi s¶n cè ®Þnh”
Uû ban nh©n d©n x· Phóc Thä ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá vµo viÖc xóc tiÕn xuÊt khÈu lao ®éng. N¾m b¾t ®îc chñ tr¬ng cña §¶ng, nhµ níc, l·nh ®¹o x· ®· chñ ®éng trong viÖc t×m c¸c ®èi t¸c tuyÓn chän lao ®éng vµ c«ng bè réng r·i cho bµ con ®îc biÕt. Quan träng h¬n, x· ®· thµnh lËp Quü tÝn dông nh©n d©n huy ®éng vèn cña nh÷ng ngêi ®i xuÊt khÈu lao ®éng cho nh÷ng ngêi cã nhu cÇu ®i xuÊt khÈu lao ®éng vay.(15) 2003- 2004 VTV. Org.vn
2.T¹o viÖc lµm sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng tèt h¬n trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®îc coi nh lµ mét c¬ héi lín nhng còng ®îc xem nh lµ th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi nhiÒu quèc gia. Trong ®ã cã ViÖt Nam, doanh nghiÖp ®îc tiÕp cËn víi thÞ trêng lín trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam chiÕm u thÕ sÏ cã thÓ ®îc th©m nhËp thÞ trêng lín. Do ®ã, mét sè ngµnh nghÒ sÏ ph¸t triÓn. §Çu t trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cña níc ngoµi vµo ViÖt Nam.Th«ng qua ®ã, sÏ t¹o ®îc nhiÒu chç lµm viÖc, gi¶m søc Ðp vÒ t¹o viÖc lµm trong níc. Ngêi lao ®éng cã c¬ héi tiÕp cËn ®îc khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kinh nghiÖm qu¶n lÝ, qu¶n lÝ x· héi cña c¸c níc ph¸t triÓn. ChÊt lîng lao ®éng cña ViÖt Nam ®îc n©ng cao vµ cã tÝnh c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng lao ®éng quèc tÕ. C¸c doanh nghiÖp lín sÏ t×m ®Õn lao ®éng níc ta vµ ®Ò nghÞ c¸c chuyªn viªn vÒ m¸y tÝnh cña níc ta lµm viÖc cho hä th«ng qua m¹ng Internet. H×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng t¹i chç sÏ ®îc ph¸t triÓn.
ViÖc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n sÏ thóc ®Èy sù phôc håi cña c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ( gèm, lôa, m©y tre ®an…), nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô míi ra ®êi. Tõ ®ã, chóng ta sÏ nhËn ®îc c¸c hîp ®ång gia c«ng chÕ biÕn s¶n phÈm cho níc ngoµi. ViÖc lµm cho ngêi lao ®éng ®îc t¹o ra nhiÒu h¬n. H×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng t¹i chç ph¸t triÓn.
ChÝnh v× qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµm cho ngêi lao ®éng ph¶i chÞu ¸p lùc lín vÒ cêng ®é lao ®éng, ph¶i lµm viÖc nhiÒu h¬n, c¨ng th¼ng h¬n, thêi gian kÐo dµi h¬n, ®Þnh møc lao ®éng cao h¬n ®Ó hoµn thµnh c¸c ®¬n ®Æt hµng trong thêi gian ng¾n. Ngêi lao ®éng ViÖt Nam sÏ t¨ng ®îc tÝnh thÝch øng trong m«i trêng míi, lu«n n¨ng ®éng tiÕp thu tri thøc cËp nhËt cña nh©n lo¹i. Tõ ®ã, t¨ng ®îc tÝnh c¹nh tranh cña lao ®éng níc ta. ViÖt Nam sÏ kÝ kÕt ®îc nhiÒu hîp ®ång ®Ó ®a lao ®éng sang níc ngoµi lµm viÖc víi c«ng viÖc ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n cao h¬n, thu nhËp cao h¬n.
KÕt luËn
Víi c¸c ph©n tÝch nh trªn, chóng ta ®Òu thÊy ®îc tÇm quan träng cña xuÊt khÈu lao ®éng. Trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta muèn ph¸t triÓn kinh tÕ th× viÖc ®Çu tiªn lµ ph¶i n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc. Nguån nh©n lùc nµy ph¶i cã n¨ng lùc t duy míi, cËp nhËt ®îc nh÷ng biÕn ®éng cña bèi c¶nh khu vùc vµ quèc tÕ, cã ngo¹i ng÷ giái ®Ó chñ ®éng trong c¸c ch¬ng tr×nh ®µm ph¸n, x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ. Bªn c¹nh viÖc ®µo t¹o nguån nh©n lùc trong níc, ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®Ó n©ng cao chÊt lîng nguån lao ®éng. Mét sè lîng lao ®éng níc ngoµi ®· vµ ®ang vµo níc ta lµm viÖc theo c¸c ch¬ng dù ¸n ®Çu t, x©y dùng hoÆc trong c¸c c«ng ty liªn doanh. §a sè lao ®éng vµo lµm viÖc t¹i níc ta lµ c¸c chuyªn gia, thî lµnh nghÒ vµ c¸c nhµ qu¶n lÝ. Lao ®éng níc ta ®îc lµm viÖc víi hä còng cã thÓ häc hái ë hä vÒ chuyªn m«n, t¸c phong c«ng nghiÖp… Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cã ph¸t triÓn ®îc lµnh m¹nh hay kh«ng phô thuéc rÊt lín vµo sù qu¶n lÝ cña nhµ níc.
TµI liÖu tham kh¶o
PGS. PTS nhµ gi¸o u tó Ph¹m §øc Thµnh .Gi¸o tr×nh Kinh tÕ lao ®éng – Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, n¨m 1998
TS. NguyÔn B¸ Ngäc – K.s TrÇn V¨n Hoan S¸ch Toµn cÇu ho¸ : C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam – Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng – x· héi, Hµ Néi 2002
NguyÔn Xu©n Th¾ng, s¸ch Mét sè xu híng ph¸t triÓn chñ yÕu hiÖn nay cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi – Nhµ xuÊt b¶n Hµ Néi, 2002
LuËn ¸n cña phã tiÕn sÜ NguyÔn L¬ng Trµo “ Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ viÖc ®a lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n t¹i níc ngoµi”
LuËn ¸n cña tiÕn sÜ Bïi Ngäc Thanh “ T¹o viÖc lµm ë níc ngoµi ®Ó gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån lao ®éng trong níc”
LuËn ¸n cña Bïi Anh TuÊn vÒ : “ T¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng qua vèn ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp vµo ViÖt Nam”
T¹p chÝ Lao ®éng vµ X· Héi – Sè 206+ 207+ 208 ( tõ 1-15/2/2003)
Nghiªn cøu kinh tÕ sè 302- th¸ng 7/ 2003, sè 314- th¸ng 7/2004
Th«ng tin thÞ trêng lao ®éng
T¹p chÝ Lao ®éng vµ X· Héi – sè 226 (tõ 1-15/11/2003), sè 242 (tõ 1-15/7/2004)
Kinh tÕ ph¸t triÓn – sè 84/6/2004
Kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng, sè 2(31), 4/2001.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Xuất khẩu lao động Việt Nam, giải pháp tạo việc làm cho người lao động trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.Doc
